DC Beslemeli Rayl Tama Sistemlerinde Kaak Akm Problemi, lm ve Korunma Yntemleri

Esat AYDIN 2008 IRS STANBUL

 Sunum Ak
Kaak Akm Tanm Kaak Akm zleme ve Korunma Yntemleri DC Beslemeli Demiryolu Hatlarnda zolasyon lm Kaak Akm Arza Noktasnn Tespiti Kaak Akmlarn Korozyon Riskini Azaltmak in Alnabilecek nlemler

Kaak Akm Nedir ?

DC ile beslenen rayl toplu tama sistemlerinde trenler 3. ray, katener hatt veya Rijit katener sistemi vastasyla enerjilendirilir. Dn yolu (ntr) olarak da ounlukla demiryolu raylar kullanlr ve bu raylar topraktan izole edilir.

ekil-1. Akm evrimi

Demiryolu raylarnn yerden yeterince yaltlmad yerlerde raydan topraa ve topraktan tekrar raya dearjlar oluur ki biz buna ksaca kaak akm diyoruz.

ekil-2. Kaak Akm evrimi

 Kaak akm oluumu nedeniyle mevcut veya evre yaplarda(ime suyu datm ebekesi, doalgaz boru hatlar, demiryolu hatt ile paralel dier alt sistemler vb.) korozyon meydana gelir.

ekil -3. Kaak Akm Korozyonuna Uram me Suyu Borusu

Kaak Akm zleme ve Korunma Yntemleri

1. Kaak Akmn Drenaj Diyotlu Sistem ile Drene Edilmesi

2.

Gerilim Kontrol ile Kaak Akmn zlenmesi

1. Kaak Akmn Drenaj Diyotlu Sistem ile Drene Edilmesi Kaak akmlarn besleme noktas civarnda oluturduu olumsuz etkiyi azaltmak iin rayl sistem ile metalik yap arasna bir diyot ile polarize drenaj sistemi monte edilir.

ekil-4. Diyot Dearjl Sistemde Akm evrimi

Bylece elik donat ile kaak akm kayna arasnda diyotla yaplan ba vastasyla dorudan doruya bir drenaj sistemi elde edilir. Yani elik donat bnyesindeki kaak akmlar, donat zerinden beton bnyesine gememi ve dolaysyla elik donatnn korozyona uramas riski nlenmi olmaktadr.

2. Gerilim Kontrol ile Kaak Akmn zlenmesi

Topraktan tamamen yaltlm olan demiryolu hatt ile yap topra arasndaki gerilim deiimine bal olarak kaak akm durumunu ve arza blgesini belirleyen bir sistemdir. Bu sistemde, her bir cer trafo merkezi besleme noktasna birer adet gerilim izleme sensr yerletirilir

ekil-5. Gerilim Kontrol ile Kaak Akmn zlenmesi

1) Hattaki gerilim sensrlerinin SCADA sistemine balanr. 2) Hat -toprak aras izolasyon lmleri yaplr. 3) Parmak izi(referans deerler) alnr. 4) Bozuk zolasyon blgeleri parmak izi ile karlatrlarak tespit edilir. 5) Gece yaplacak olan dinamik tren testi ve bakm personelinin gzle kontrol ile de izolasyonu bozulmu nokta tespit edilmi olur.

10

ekil-6. llen gerilim deiimi ve ortalama deerler

11

DC Beslemeli Demiryolu Hatlarnda zolasyon lm

A) Ray i Direncinin llmesi B) Ray izolasyon lmnn yaplmas

12

A) Ray i Direncinin llmesi

ekil 7. EN50122-2 Standardna gre ray iletkenlik lm

13

B) Ray izolasyon lmlerinin yaplmas 1) EN 50122-2 Standardnda belirtilen izolasyon lme yntemine gre izolasyon lm; 2) Mega ohmmetre ile izolasyon lm;

14

1) EN 50122-2 Standardnda belirtilen lme yntemine gre izolasyon lm;

ekil-8. EN 50122-2 Standardna gre Ray-Donat aras iletkenlik lm

15

EN 50122-2 standardna gre iletkenlik deer tablosu

Tablo:1 Tek yol Kesimleri iin G Birim uzunluk bana en yksek iletkenlik deeri

Yaplan bu lmde verilen iletkenlik deerinin tersi alndnda ray-toprak izolasyon deeri bulunur. R=1/Grt

16

2) Mega ohmmetre ile izolasyon lm; malat yaplan yeni bir sistemde demiryolu hatlar yaklak birer kilometrelik paralar halinde kaynaksz braklarak hzl bir ekilde test megaohmmetre ile test edilerek izolasyon deerleri bulunabilir. Bulunacak bu izolasyon deerlerinden de iletkenlik deerleri Grt=1/R Formlnden hesaplanr.

17

18

Kaak Akm Arza Noktasnn Tespiti

1) Kaak akm arza blgesinin tespiti; Parmak izi alnm olan hattaki arza blgesi kaak akm koruma ve izleme sistemi vastasyla tespit edilir. 2) Kaak akm arza noktasnn tespiti; letme saatleri dnda bir tren sabit hzla hareket ettirilerek SCADAdan veya yerel olarak trafo merkezlerinden akm veya gerilim deiimleri izlenir. Ani art(akm iin) veya azal deerlerinin(gerilim iin) alnd andaki tren km.leri kaydedilir Test sonras (hz ve km.) karlatrmal olarak arza blgesi tespit edilir. Pratik olarak telsiz ve/veya cep telefonu vastasyla da arza blgesi ara zerinde veya sahada bulunan teknik personel vastasyla metre baznda belirlenir. Belirlenen bu yerlerde(maksimum 10-15 metre hata ile) izolasyon bozukluu giderilip ray izolasyonu yaplarak arza giderilmi olur.

Kaak Akmlarn Korozyon Riskini Azaltmak in Alnabilecek nlemler

1) Elektriksel letkenliin Artrlmas; Uygun kesitteki kablolar Kaynakl Raylar Ray Kesitinin Seimi Ray iletkenlik Testleri

2) Ray Zemin Yaltm; Ray ile zemin arasnda iyi bir izolasyon salanmal yi bir dizayn ve projelendirme ile yaltm gelitirilmeli. Su drenaj salanmal Srekli periyodik temizlik ve bakmlar yaplmal (imento yn, toz, kir vb. maddelerin temizlenmesi yaltm arttrr.)
19

20

3) Srekli Gei Sistemi; Ray Alt Hasr Sisteminin oluturulmas Hat boyunca Drenaj Kablosunun ekilmesi

ekil-9 Ray Alt Izgara Hasr Sistemi

21

4) Kaak Akmn Drenaj Sistemi ile Drene edilmesi

ekil-10. Diyot Dearjl Sistem

22

5) Kaak akmn Gerilim Kontrol ile zlenmesi

ekil-10. Gerilim Kontroll Sistem

23

6) Sistemin Yksek Gerilim ile Beslenmesi;

750 V

1500 V

3000 V

24

25