Spis treci

Wstp, czyli o bezpieczestwie biednych i wolnoci bogatych .. 5 Podzikowania ...........................................................................................21 Rozdzia 1. Na Twj pierwszy milion nigdy nie jest za wczenie ...29 Rozdzia 2. Zoto dla zuchwaych, a bogactwo dla odwanych 57 Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny ...................73 Rozdzia 4. O naturze pienidza ...........................................................95 Rozdzia 5. Sposb na finansowy stres i yciowy chaos.................109 Rozdzia 6. Jasne i ciemne strony bogactwa z perspektywy religii ..................................................................................... 121 Rozdzia 7. Jaki kolor ma ten szecian, czyli o modelach ycia finansowego ...................................................................... 157 Pierwszy Upir: Nadmiar informacji (Chaos).......... 184 Drugi Upir: Nasz ZEITGEIST, czyli konsumpcja za wszelk cen ...................................................................... 185 Trzeci Upir: Wtpliwe cele .......................................... 186 Rozdzia 8. Jzyk pienidzy, czyli podsumowanie ..................... 193

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

Nawet jeli kraina dziecka to nie tylko urocze nonsensy i rozczulajca naiwno, ale mnstwo oryginalnych pomysw i innowacji, wobec ktrych bywamy na og zupenie bezradni, to dziecko w nie wierzy i traktuje miertelnie powanie. Sprbuj 5-letniemu supermanowi zabra wystrugany kij, ktry przytacha do domu z niedzielnego spaceru do parku, to przekonasz si na wasnej skrze, e to, co dla Ciebie jest kijem nadajcym si do utylizacji, dla dzieciaka stanowi jednoczenie narzdzie do zamieniania zwykych rzeczy w zoto, wietlisty miecz do obrony przed zymi czarownikami i wehiku czasu (wystarczy tylko wsi na ten kij i wypowiedzie kilka magicznych sw). Czy nie wydaje Ci si, e nasz powany dorosy wiat z reguy opiera na co najmniej umownych zasadach dokadnie tak, jak to robi dzieci? Czym s bowiem papiery wartociowe, certyfikaty, wspczesne banknoty i plastikowe karty patnicze, jeli nie iluzj i matriksem, ktry istnieje tylko dlatego, e: 1. Wszyscy godzimy si na to, e s symbolem okrelonych wartoci. 2. Wszyscy wierzymy, e maj jakkolwiek warto.

73

74

Andrzej Maka

Tak wic nasz tak bardzo powany i racjonalny wiat opiera si na nieco infantylnych zasadach: 1. Wierze, wsplnej dla wszystkich dorosych uczestnikw tego teatrzyku, w ktrym posugujemy si gronie i uczenie brzmicymi nazwami. Te powanie brzmice nazwy zastpiy dziecice magiczne rdki i kryteria bogactwa mierzonego w wieku 5 lat np. kolekcj kapsli, etykietek z butelek lub samochodami na resorach: rodek patniczy, jednostki funduszu inwestycyjnego, papiery wartociowe, akcje giedowe, polisy ubezpieczeniowe, zysk kapitaowy lub roczna stopa zwrotu, wreszcie apokaliptyczny zwrot egzekucja dugu (chocia chodzi przecie o egzekucj dunika). 2. Spoecznej zgodzie na to, e to, co nazywa si papierami wartociowymi, istotnie ma jak warto, a polisa ubezpieczeniowa zapewnia bezpieczestwo czasami rwnie realne jak niemiertelno, dziki magicznej rdce, ktr stwarza si z patyka znalezionego na trawniku. 3. Powszechnej ufnoci w to, e banknoty i pienidze nie tylko same maj warto, ale rwnie su do mierzenia wartoci towarw, ktre chcemy kupi lub ktre mamy, albo rozmaitych usug, z ktrych korzystamy lub ktre sami sprzedajemy. Jaki jest powd, dla ktrego fryzjer w centrum Warszawy bierze 3 razy wicej ni tak samo dobry fryzjer na osiedlu w Legionowie, 20 kilometrw dalej? Dlaczego modne spodnie Levis 501 na wyprzeday w Grecji, gdzie czsto bywam, kupi za 10 euro, za w firmowym

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

75

sklepie w Polsce za te same szmatki, bez ktrych nie mog, lub wydaje mi si, e nie mog si oby, kupi za co najmniej 200 zotych? Pi razy droej! Do Londynu mog polecie komfortowym Air Busem British Airways nawet za 300 zotych, za tego samego dnia LOT proponuje mi t podr z wyduajc czas przesiadk za ponad 1000 zotych. Cena za metr kwadratowy apartamentu w Warszawie kilka lat temu przekraczaa 11 000 zotych, w 2010 roku luksusowe apartamenty znajdowaem o ponad poow tasze. Kiedy bank daje Ci kredyt na samochd, jego warto wynosi 20 000 zotych powiedzmy, e jest to 6-letni volkswagen. Ale rok pniej, jeli tylko przestaniesz paci raty kredytowe, rzeczoznawca bankowy wyceni ten samochd na jakie 20003000. Myl, e sam moesz poda z wasnego dowiadczenia setki takich przykadw. Wiara, zaufanie i powszechna zgoda oto fundamenty wspczesnego systemu finansowego, ktry na pierwszy rzut oka jawi si jako przestrze w 100% racjonalna, uporzdkowana i rzdzca si idealnie matematycznymi reguami. Bez nich nasz tak bardzo wiecki i tak bardzo dorosy, powany i racjonalny wiat nie przetrwa duej ni magiczna rdka 5-latka. Pienidze istniej tylko dopki w nie wierzymy. Pienidze papierowe nie maj praktycznie adnego pokrycia w kruszcach, pienidze elektroniczne to tylko impulsy, ktre maj z kolei znikomy zwizek z iloci papierowych banknotw na rynku. yjemy w czasach niezwykych, niepowtarzalnych, osobliwych i zdumiewajcych. Oto po raz pierwszy w dziejach kady moe pozyska tyle pienidzy i dbr mate-

76

Andrzej Maka

rialnych, ile zechce. Pienidzy mona wykreowa wicej, ni kademu z nas potrzeba do dostatniego ycia. Jednak wszyscy postrzegaj nasz wiat jeszcze w starych kategoriach walki o byt, morderczej konkurencji i bezwzgldnego wspzawodnictwa. Wspzawodnictwo i konkurencja maj i zawsze bd miay zbawienny, gboki i uniwersalny sens. W sporcie, nauce, czy np. kiedy dwch facetw zabiega o t sam kobiet. Ta ostatnia sytuacja jest rzeczywicie trudna (dla facetw oczywicie) i bardzo rozwija kreatywno oraz pomaga w pielgnowaniu zdrowej determinacji. Z pienidzmi jest inaczej: jeli staramy si o t sam sum, dokadnie te same pienidze, to tak bywa chyba ju tylko w konkursach esemesowych lub w lotto. Pienidzy wystarczy i dla Ciebie, i dla mnie, nawet jeli i Ty, i ja ubiegamy si rwnoczenie o kredyt hipoteczny lub prowadzimy interesy dokadnie w tej samej brany, w tym samym segmencie rynku. To, co do niedawna byo skoczon pul, stao si obszarem, gdzie czujesz tajemniczy oddech nieskoczonoci. Rwnoczenie to, co zostao nam dane w obfitoci przekraczajcej nawet granice wyobrani, staje si towarem deficytowym. To nasza mio, serdeczno, uprzejmo, wiara i wspaniaomylno. Tego kady z nas ma nieskoczenie wiele i kadego dnia moe si tym dzieli ze wiatem. Dawa i otrzymywa. Z jakich jednak tajemniczych powodw umiercamy te niebiaskie uczucia, tpimy je wytrwale kadego dnia i zastpujemy oziboci, egoizmem i lkiem. Gdyby wikszo z nas, yjcych w Polsce, poja natur wspczesnego pieni-

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

77

dza, prawdopodobnie yoby nam si znoniej, a klimat spoeczny sprzyjaby jak najwikszej kumulacji pienidzy i ich pomnaaniu. Tak jak to si dzieje w wielu innych nacjach na wiecie, przywizanych jednoczenie do cisego wspdziaania na rzecz wsplnego dobra, za z drugiej strony stwarzajcych warunki i stymulujcych rozwj indywidualnoci i jednostek wybitnych. A zatem yj tak, by Twoje dziaania byy obliczone na przysparzanie korzyci Twojemu otoczeniu, a jednoczenie pielgnuj w sobie i wspieraj innych w deniu do indywidualnoci i penego rozwinicia unikatowych talentw. Umiej zharmonizowa to, co wydaje si nierealne: by wycznie dla innych i by tylko dla siebie. Przez ostatni rok spdziem mnstwo czasu na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o przyczyny, dla ktrych jednym z nas wiedzie si dobrze, za innym w yciu si nie ukada. wiadomie uywam potocznych sformuowa i jzykowych klisz dla opisania przedmiotu moich osobistych bada i docieka. Myl, e kady z nas wie, co odpowiedzie na pytanie: Jak ci si wiedzie lub: Jak ci si ukada w yciu, za ju nie tak wielu moe udzieli tak samo wyczerpujcej i przekonujcej odpowiedzi na pytanie o bogactwo, finansow wolno czy finansow niezaleno. W niektrych sytuacjach poleganie na jzyku potocznym daje du skuteczno w odkrywaniu wsplnych cech bardzo duych zbiorowoci. Jest on bowiem uniwersaln paszczyzn porozumienia ludzi o rnych poziomach wyksztacenia, wywodzcych si z wielu pokole i zamieszkujcych najwiksze aglomeracje lub sielskie wsie daleko od szosy. Czy mamy problem, by

78

Andrzej Maka

poj, co ma dokadnie na myli kobieta mwica poukadaam sobie ycie lub facet deklarujcy, e idzie mu cakiem niele? Myl, e wietnie wyczuwamy znaczenia, jakie nios tego typu stwierdzenia. Znaczenia s czsto tak skomplikowane lub ulotne, e moemy co najwyej je odczu, a nie zrozumie lub precyzyjnie okreli. Granice naszego jzyka s granicami naszego wiata zauway wytrawny filozof i obserwator ludzkich dusz Ludwig Wittgenstein. Dlatego w naszych rozwaaniach jzyk potoczny bdzie co najmniej rwnie wany jak ten specjalistyczny, branowy czy pisany (literacki). A wic, czy radzisz sobie w yciu? Czy sprawy id po Twojej myli? A moe cienko przdziesz? Moe ycie Ci przytacza lub problemy przerastaj? Niezalenie od tego, jak brzmi Twoja odpowied, na pewno co najmniej w znacznym stopniu way na niej kondycja finansowa. Jzyk codzienny, potoczny, jest naszym kluczowym oprogramowaniem. Od dzisiaj zacznij obserwowa, jaki on jest. Krtki i konkretny, czy zawiy i rozwleky, przejrzysty i jasny, czy niepewny i skory do wciskania kitu. Prowad te obserwacje rwnie w gronie osb, z ktrymi najczciej przebywasz. Czy jeste usatysfakcjonowany jzykiem Twoim i Twojego najbliszego otoczenia? Jeli nie jeste, stwrz plan, ktry wyprostuje Twj i Wasz jzyk. Jeeli to mao realne, zmie otoczenie na takie, ktre ma w zwyczaju uywa sw, by stwarza lepszy wiat i budowa uniwersalne wartoci. Jeeli kto z nas jest zaradny, czyli radzi sobie w yciu, to na pewno musi umie obraca pienidzmi. Obraca, czyli dobrze zarabia i umiejtnie je wydawa, tak, by

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

79

nie brakowao ich, lecz wystarczao. Pienidzy musi wystarcza, by ycie byo poukadane, a sprawy szy do przodu. Nawet Krajowy Rejestr Dugw Biuro Informacji Gospodarczej, organizacja majca przynajmniej wedug oficjalnego statutu chroni interes konsumenta oraz dba o jako polskiego ycia spoecznego i gospodarczego, na swj slogan wybraa proste i bardzo none Utrudniamy ycie dunikom. To haso take odwouje si do jzyka potocznego. Mao kto z nas chce mie trudne ycie, wolimy raczej, by ycie byo atwe. Wszyscy jestemy jednakowo poddawani prbie wspczesnego marketingu, ktrego celem jest uczynienie z nas mao rozgarnitych i pazernych konsumentw przekonanych o tym, e presti spoeczny, szczcie i tzw. fajne ycie zale od tego, co i jak czsto kupujemy. Na og, im wicej pchamy w wzku w supermarkecie i im wicej kart patniczych przegldamy w portfelu, zanim podamy ktr z nich kasjerce, z tym lepszym samopoczuciem toczymy si w swoich kredytowanych przez bank samochodach w drodze do spacanych miesicznymi ratami z wysokimi odsetkami mieszka i domw. Czy to jest oznak zaradnoci i symbolem poukadanego ycia? Raczej nie. Zauwayem, e ycie ludzi obcionych kredytami i gowami wypenionymi bezrozumn gonitw za konsumpcj jest podszyte lkiem. Bywa on czsto bardzo podstpny, rzadko kiedy bowiem ujawnia si wprost. Na og manifestuje si porednio. Jak? Oznak jego wadzy nad naszym yciem jest najczciej obojtno, zazdro, podejrzliwo, agresja, pogarda i niesamo-

80

Andrzej Maka

dzielno. Tacy ludzie z reguy nie wpuszcz Ci na swj pas ani nie zatrzymaj si, kiedy masz awari samochodu i machasz do nich z wiar i nadziej z pobocza. Na swj pas nie wpuszcz Ci ze strachu przed tym, e co strac. Nie wiedz, co dokadnie, ale dla nich niedobrze jest, jeli kto zagraa ich miejscu w szeregu. Tak to wyglda, nawet zatoczone, niewiarygodnie zakorkowane ulice Warszawy s w ich podwiadomoci polem beznadziejnego rozpychania si i walki o byt, a nie wspln, zbiorow gehenn, ktra byaby atwiejsza do zniesienia, gdyby nie ycie pene lku, obojtnoci i zazdroci. Ci ludzie bd (ze strachu) zawsze wobec Ciebie podejrzliwi. Idzie Ci dobrze? Cholera jasna, to niedobrze. Powinno Ci i tak sobie, przecitnie, najlepiej dokadnie jak im. Idzie Ci le? Trzeba Ci trzyma na odlego, najlepiej zerwa z Tob kontakty, bo jeszcze czego bdziesz chcia. Jeli idzie Ci le, moesz u takich ludzi budzi jaki tajemniczy, zabobonny lk: a jak sprowadzisz na nich nieszczcie? A jeli zarazisz ich z pass? O nie, trzeba si trzyma z daleka od pechowcw i nieudacznikw. Biada sercom tchrzliwym, rkom opuszczonym (Syr 2,12)! Jeli pozwolisz na dominacj strachu w Twoim yciu, czeka Ci droga przez mk. Ze strachu ludzie czyni najgorsze niegodziwoci. Ucz si zastpowa strach, ktry jest rdem ogromu negatywnych emocji, mioci, ktra jest rdem Wszystkiego, Co Najlepsze: mstwa, odwagi, pracowitoci, mdroci, zaradnoci i przedsibiorczoci.

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

81

Biedny Polak , wiadomie lub czciej bezwiednie, obarcza odpowiedzialnoci za swj trudny los innych. Niestety ci inni to czsto jego zamoni rodacy. Dlatego jego serce przepenia nieufno, zawi i strach.

B ogat y Polak wierzy w sens brania spraw w swoje rce. Zamiast traci czas i energi na poszukiwanie winnych, obmyla strategie dziaania, ktre odmieniaj jego los. Kiedy staje si zamony, chtnie wspiera w ambitnych planach swoich rodakw. Jest otwarty na dowiadczenia innych, odwany i skory do pomocy.

82

Andrzej Maka

Jeli kto obrzuci Ci obelgami w internecie, moesz na 99,9% by pewien, e to przeraony i niezaradny typ, ktry w agresji szuka pokrzepienia i ukojenia wasnych lkw. Jeeli kto Ci olewa, traktuje z gry i daje do zrozumienia szukajc przy tym kadej sposobnoci e jeste beznadziejny i niegodny uwagi masz do czynienia z yciowym frustratem. W dzisiejszych czasach, ze wzgldu na ich specyfik i ze wzgldu na natur wspczesnego pienidza, nie istniej frustraci, ktrzy jednoczenie radz sobie z yciem finansowym. Badajc na nasz wsplny uytek wspczesny wiat finansw, natur pienidzy i uwodzicielsk potg konsumpcyjnego marketingu, odkryem, e za naszym stosunkiem do pienidzy, a przede wszystkim za naszym finansowym yciem kryje si zawsze ogromna dawka wiedzy o wszystkich innych jego wymiarach, a wic o intymnym, osobistym, zawodowym, rodzinnym, duchowym i spoecznym. Odkryem take, e zdefiniowa ludzi zaradnych pozwalaj nam inne polskie wytrychy z jzyka potocznego. Czy ludzie zaradni maj znajomoci i wejcia? Czy umiej ustawi si w yciu? Czy wiedz, jak i gdzie trzeba si wkrci? Dla uszu nawykych do brzmienia wysublimowanej poezji Mickiewicza i patetycznej muzyki Chopina okrelenia te wydaj si tak trywialne i niestosowne, czy nie tak? Jednak mionicy Mickiewicza i Chopina (sam si na nich wychowaem) nale na og do naiwnych idealistw i niezbyt czsto wydobywaj si ze wiata, w ktrym pienidze pochodz od rodzicw i obrotnego wujka lub z grantw, subwencji i bezzwrotnych poyczek. Kim zatem s ci moi znajomi i ludzie, ktrych znam, a kt-

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

83

rzy nale do zaradnych? Maj kilka wsplnych cech, ktre decyduj o ich na og bardzo zacnym i barwnym yciu. Po pierwsze, ludzie ci maj ponadprzecitn inteligencj spoeczn. Lubi innych ludzi, nie cierpi bezczynnoci i samotnoci. Kiedy si z nimi spotykasz, czujesz si od razu lepiej. Tryskaj energi, optymizmem, s ciekawi nowych dowiadcze. Dobrze sypiaj, patrz Ci prosto w oczy. Wyraaj jasno swoje myli, a myli te odzwierciedlaj praktyczny wymiar ich ycia. Po drugie, maj oni ponadprzecitn inteligencj praktyczn. Co to takiego? Jeli powiesz im, e piszesz opowiadania lub wiersze, teksty lub blog, dadz Ci do zrozumienia, e musisz niele zarabia. Bo jeli robisz co dobrze, to musisz umie to wykorzysta i podzieli si tym darem z innymi i z reguy nadstawiaj ucha z ciekawej yczliwoci w nadziei, e Twoje sprawy id dobrze, jest do przodu e jest w porzo. Polskie szkoy rednie i humanistyczne uczelnie ywi nas katastrofaln w skutkach wizj niezrozumianych przez ich epok geniuszy literackich przymierajcych godem lub dzie malarskich tworzonych przez osamotnionych i popadajcych w obd artystw ldujcych na staro w przytukach. Jeli tylko jaki geniusz przy okazji dobrze zarabia, to naley to przemilcze jako rzecz wstydliw i niegodn czowieka wielkiego formatu i ponadczasowych osigni. Jeli za wiadomo, e zarabia i jest popularny, naley go obmia i uzna za co najwyej zrcznego rzemielnika schlebiajcego masowym gustom. Kiedy uwaaem, e to ma sens, teraz widz w tym wynaturzon wizj ycia, a nawet co bardzo,

84

Andrzej Maka

ale to bardzo szaleczego, a niekiedy wrcz obkanego. O ile my, humanici z dyplomami najlepszych uczelni, przdlibymy lepiej, gdyby nam mwiono, jakie roczne dochody mia Szekspir, Kochanowski, Platon i Haendel! Czy mionicy Jana Sebastiana Bacha wiedz, e mia on w sumie dwadziecioro (lubnych) dzieci? Siedmioro z pierwszego i a trzynacioro z drugiego maestwa, po tym jak pierwsza ona zmara nagle? Ten czowiek nie tylko komponowa, ale musia utrzyma liczn rodzin. Wyobra sobie, albo jeszcze korzystniej stwrz hipotetyczne zestawienie finansowe rodziny Bacha. Po lewej stronie kolumna pasywa i koszty utrzymania, po prawej przychody, oszczdnoci i inwestycje. Mwi o Bachu i o tym, e pisa muzyk dla pienidzy? Dla pilnego zarobku, by zapewni byt materialny rodzinie? Ba, e chaturzy tu i wdzie, by dorobi do posady, e bra kade zlecenie, jakie pojawio si w polu widzenia? To bardzo psuje t niedorzeczn romantyczn wizj artysty yjcego tylko dla swoich dzie a nie, jak powinno by yjcego ze swoich dzie. Bach wychowa swoje dzieci rwnie na wybitnych muzykw. A wic troszczy si take o liczn trzdk nie tylko materialnie, ale rwnie duchowo. Nasz doczesny wiat tak jest urzdzony i skonstruowany, e jego materialnym fundamentem i najwaniejszym krwiobiegiem s pienidze. Te za wymagaj, jak kada inna dziedzina, specyficznych umiejtnoci technicznych, ale w rwnym co najmniej stopniu bardzo konkretnych cech charakteru i zbioru nawykw, ktre skadaj si na styl ycia. Po trzecie, na ludziach tych mona polega. Jeli Ci co obiecaj, dotrzymaj sowa. Jeli jeste w potrzebie,

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

85

moesz na nich liczy. Traktuj siebie i innych serio, maj te bardzo wyczulony zmys empatii. Te trzy cechy ludzi zaradnych, ktrych znam, odzwierciedlaj take bezbdnie ich kondycj finansow. A zatem kto, kto w naszym kraju ma rozwinit inteligencj spoeczn, praktyczn i na kim mona polega, ma zawsze bardzo dobr sytuacj finansow. To, jak dobr, zaley od ambicji i aspiracji. Te za s spraw niesychanie osobist i indywidualn. Bogactwo, dobrostan i zamono przenikaj do polskiej wiadomoci zbiorowej dopiero od kilkunastu lat. Dzieje si to raczej wolno. Na przeszkodzie stoj bowiem silnie zakorzenione przekonania i mity zaszczepiane w naszych umysach od najwczeniejszych lat najpierw przez szko, potem literatur, film i kultur popularn. Te przekonania i mity s warunkowane przez polsk histori i sprowadzaj si do takich wartoci, jak walka o wolno, przelana za nasz i wasz wolno krew, powstania narodowe, represje, zrujnowany kraj i masowe groby pomordowanych. O tym powinnimy pamita po wsze czasy. To nasza powinno. Kiedy wychodz z mojego biura na warszawskiej Starwce, widz tyle miejsc pamici narodowej, ktre maj nam przypomina o tych, ktrzy zginli za to, abymy yli we wasnym kraju. I zadaj sobie czsto takie pytanie: dlaczego nie postawimy jak najwicej pomnikw rwnie Chrobremu, Batoremu, Jagiellonom, Sobieskiemu czy polskim armiom walczcym wsplnie z zachodnimi aliantami? Czy miejsce upamitniajce spektakularne wyczyny hetmana Jana Karola Chodkiewicza i setek innych

86

Andrzej Maka

osobistoci w historii Polski nie pozwolioby mi pamita o narodowych klskach i tragediach? Wtpi. Nasz umys ma wystarczajco du pojemno i parametry nieosigalne dla najpotniejszych komputerw. I Ty, i ja mamy moc decydowania o tym, co naley pamita i co rozwaa w swoich umysach. Moemy wybra takie postaci z naszej historii i takie wydarzenia, by stworzy konieczn przeciwwag dla ideologii cierpitnictwa i rozpamitywania w nieskoczono narodowych klsk. Przyjrzyj si te dokadnie kanonowi lektur szkolnych i polskim ikonom narodowym. W tych pierwszych do odzyskania niepodlegoci w 1918 roku dominuje patos, tragedia i poczucie przegranej. W czasie kiedy w wikszoci krajw europejskich cae pokolenia zaczynaj by chowane w kulcie pracy, przedsibiorczoci, indywidualizmu i jednoczenie korzyci pyncych z kooperacji i wspdziaania, w Polsce ideaem pozostaje dworek szlachecki, w ktrym gwni bohaterowie zajmuj si rozpamitywaniem przegranych powsta narodowych i traceniem czasu na jaowych dyskusjach i bezproduktywnych dziaaniach. Zauwa, e w polskiej tradycji zajmowanie si handlem i przedsibiorczoci jest traktowane z pogard. W Lalce Prusa Stanisaw Wokulski, ktry robi cakiem nieze interesy, jest postaci nieszczliw, zagubion i troch aosn. Gdyby y w Anglii, szybko staby si szanowanym i pewnym siebie biznesmenem. Seweryn Baryka z Przedwionia eromskiego marzy o szklanych domach. Ale na marzeniach, nieszczliwych i coraz bardziej smtnych i de-

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

87

presyjnych rzecz si koczy. Gdyby Baryka y w Stanach Zjednoczonych, zbudowaby ca ekskluzywn dzielnic na Manhattanie. W czasie kiedy cywilizowany wiat buduje swoje fundamenty na przemyle, handlu i przedsibiorczoci, Polska buduje swoj tosamo na kuriozalnym micie sarmackim. Polskich krlw i magnaterii zupenie nie interesuje rozwijajcy si lsk, ktry w efekcie prawie w caoci staje si niemiecki. Fascynuj Polakw wojny z Rosj o zdobycze terytorialne na wschodzie. Polska potga militarna, skdind imponujca, inwestuje w przestarzae metody walki. Niemcy, Francuzi i Brytyjczycy organizuj nowoczesne armie, w Polsce liczy si tradycja husarii i szary goci pdzcych na koniach z szablami w rkach. Piechota w polskiej armii to onierze najemni z krajw zachodnich. Ale co si dzieje w Polsce po 1945 roku, kiedy drabina spoeczna ulega odwrceniu i na topie jest pochodzenia chopsko-robotnicze? Ten sam d i padzierz, co w epoce dworkw szlacheckich, tak uroczo i malowniczo przedstawianych w literaturze Iwaszkiewicza i w filmach mistrza Wajdy. Ci, ktrym odmawiano rozmaitych praw w poprzednich epokach, wprowadzaj nowe porzdki rwnie tragiczne w skutkach. Oto o Twojej pozycji spoecznej decyduje znw pochodzenie, ale z innych tzw. warstw spoecznych. Pochodzenie i przynaleno do partii, przewodniej siy narodu. Te peerelowskie klimaty dokonay niewiarygodnych spustosze w polskich umysach. Praca tak, ale jaka wynaturzona i groteskowa rzu okiem na rewe-

88

Andrzej Maka

lacyjnego Czowieka z marmuru Andrzeja Wajdy. Przejrzyj Konwickiego i Rewicza. I znw marazm, niemoc, bezsens, absurd i zagubienie. My robimy narodow zadym z powodu wejcia na rynek Syrenki, za Szwedzi, Francuzi, Anglicy i Niemcy tworz fantastyczny przemys motoryzacyjny na autentycznym wolnym rynku, gdzie liczy si pomys, oryginalno, konkurencja, odwaga i mylenie w kategoriach biznesu, a nie, jak wtedy w Polsce Ludowej, przynaleno i posuszestwo wadzy. Jeli kto wtedy robi w Polsce interesy, jest w nie mniejszej pogardzie ni Wokulski. To prywaciarz, spekulant, badylarz i oszust. OK, zatrzymajmy si. Samobiczowanie jest dobre, jeli prowadzi do jakiego sensownego celu. Zrbmy krtkie wiczenie. Czy jest a tak le z nasz wiadomoci, stereotypami mylowymi i przekonaniami? Ale oczywicie e nie. Dlaczego? Bo to tylko jedna strona rzeczywistoci. Teraz jest miejsce i czas na Twoje notatki i spostrzeenia. Znajd alternatyw wobec takiego sposobu ksztatowania wiadomoci. Jest w nas duch niespokojny i niepokorny. Jest niezgoda na siermin rzeczywisto. Jest dar poszukiwania, jest niezomno, pragnienie nadrabiania mentalnych i cywilizacyjnych zalegoci. I dlatego: 1. Polacy ruszaj na podbj krajw obozu socjalistycznego, sprzedajc aparaty Zenit i kupujc enerdowskie gitary, rosyjskie telewizory i czesk biuteri. 2. Wiele polskich fortun zaczynao si od sprowadzenia starych samochodw dostawczych z Holandii,

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

89

z pracy sezonowej w Europie Zachodniej, emigracji ekonomicznej do Stanw Zjednoczonych, gdzie w nowych klimatach spoecznych Polacy ujawniali i ujawniaj tumion przez dziesiciolecia energi. 3. Mimo takiej przeszoci i historii teraz ponad 70% polskiego Produktu Krajowego Brutto jest wytwarzane przez mikro-, mae i rednie przedsibiorstwa. No i co ju zupenie trudnego do ogarnicia: czy wiesz, e Polska jest numerem jeden, jeli chodzi o przedsibiorczo kobiet? To tutaj jest najwikszy odsetek Polek pracujcych na wasny rachunek. Przyjrzyj si tej polskiej przedsibiorczoci bliej. Bo przedsibiorczo to przede wszystkim sztuka zarabiania pienidzy dziki wytwarzaniu takich wartoci, za ktre ludzie s skonni zapaci. Zajrzyj do swojego umysu i zobacz, jakie tkwi w nim wzorce. Wypisz najpierw te negatywne. Potem przeciwstaw im wzorce szlachetne, budujce i pozytywne. Mnie to bardzo pomogo. Ta wiadomo, czym mnie karmiy midzy, rzecz jasna, wartociami szlachetnymi i inspirujcymi polskie szkoy, literatura i negatywne stereotypy spoeczne, pomoga si z nich wyzwoli. Wiemy, e istnieje ciemna strona ksiyca, pamitamy o niej i moemy zobaczy na zdjciach zrobionych przez satelity. Ale jest od nas odwrcona tak, e moemy oglda tylko t jasn stron. Z polsk histori i narodowymi mitami mamy prawo uczyni dokadnie to samo. Jednak nie popadaj w skrajno. Kiedy zdarzao mi si prowadzi zajcia w prywatnych szkoach z filmu i reklamy, 90% moich suchaczy i studentw zaskoczyo

90

Andrzej Maka

mnie zupenie inn wizj wiata. To kasa za wszelk cen. Edukacja ma prowadzi do zdobycia papierka (a nie dyplomu, ktry winien by wiadectwem umiejtnoci), prace pisze si byle jak, na porzdku dziennym s plagiaty, kopiowanie z internetu i kontestowanie polskiej historii. Tak wizj ycia i pomys na bogactwo oddaje koszmarny skdind film Szczliwego Nowego Jorku. Gajos gra alkoholika, Linda gupca i zodzieja, Zamachowski chopka nieroztropka, Figura idiotk z wygrowanymi ambicjami, a Pazura zakompleksionego kolesia, ktry musi udowodni rodzinie w Polsce, e podbi Ameryk oto polska emigracja w Stanach Zjednoczonych. Polacy, ktrzy skazuj siebie samych na drug lig, ludzie, do ktrych idealnie przystaje okrelenie biedny Polak. Powtarzam, jeli czytasz nieuwanie nie popadaj w skrajnoci. Nie szukaj za wszelk cen wzorcw wycznie z anglosaskich poradnikw. Nie powtarzaj bezrozumnie, jak mantry, hase w stylu: To pienidze powinny pracowa dla nas, a nie my dla pienidzy, Moim celem jest wolno finansowa. Sprbuj znale zoty rodek, czyli praktykuj rozsdn i bardzo szlachetn filozofi umiaru i waciwych proporcji. Unikaj, prosz, skrajnoci, one zawsze byy i bd tragiczne w skutkach. Ani bezgraniczny optymizm i fanatyczne pozytywne mylenie, ktre tworzy wiat paski, dwuwymiarowy, ani tym bardziej krajowy nawyk narzekania nie zaprowadz Ci na dusz met ani do bogactwa, ani do dobrostanu. Chyba e interesuje Ci krtka meta?

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

91

Wierz, e mylisz w kategoriach dugofalowych, te za wymagaj wikszej wiedzy, dowiadczenia, wyczucia, wysiku i budowania yciowej harmonii. Szukaj wasnej drogi. Zajrzyj do swojego umysu i zobacz, e yje w Tobie jednoczenie biedny Polak i bogaty Polak. Zrozum, e dwa dziesiciolecia, ktre ju dziel nas od przeomu 1989 roku, z jednej strony ujawniy drzemicy w nas ogromny indywidualizm, przedsibiorczo i tumione przez poprzednie epoki narodowe talenty, ale z drugiej wci ciy na nas pitno narodowych klsk, upiorna zaciankowo i ambicje topione w jakich fatalnych mylowych barierach. Pod koniec lat 90. miesicznik Businessman Magazine opublikowa raport o grzechach gwnych polskich przedsibiorcw. Najwikszym z nich jest rezygnacja z prawdziwie wielkich ambicji. Autorzy raportu zauwayli, e ambicje Polakw z reguy kocz si tam, skd ich zachodni koledzy dopiero prawdziw przygod zaczynaj. Statystyczny polski biznesmen marzy i bardzo czsto spenia swoje marzenia o duym domu, dwch samochodach, eleganckim jachcie i drogim biurze w centrum miasta. Mimo i sta go na nieporwnanie wikszy wysiek i dokonania, kiedy osignie ten status spoeczny, uwaa, e zrealizowa cele. Anglosascy ludzie interesu sigaj zawsze dalej i wyej. Chc kreowa dobra zupenie nowe, pragn tworzy projekty oryginalne, trwae i znane na caym wiecie. Uwielbiaj innowacje, konkurencj i doskonalenie wiata na wielk skal.

92

Andrzej Maka

My w Polsce zachwycamy si europejskimi wierfinaami pikarskimi z udziaem Wisy Krakw, trzecim miejscem polskich siatkarzy i nie do koca moemy poj, jak to moliwe, e Polak, Adam Maysz, skaka przez tyle lat najlepiej na wiecie. Mentalno czci Polakw jest mentalnoci ludzi biednych, przytoczonych upiorami historii i sfrustrowanych tym, e od wiekw gramy w drugiej lidze w Europie i trzeciej lub czwartej na wiecie. A przecie tak niewiele lub nic nie robimy, by to fatum przepdzi precz, by wspiera jednostki wybitne, promowa ludzi zaradnych i przedsibiorczych, by odwanie i z wiar konkurowa z najlepszymi. Tu trzeba by moe kilkakrotnej zmiany pokoleniowej, by w Polsce nastaa pogoda dla bogaczy i dla ludzi wybitnych. Na razie czciej usyszysz rady w stylu: Daj sobie siana i zacznij y normalnie, kiedy otwierasz wasn firm i po czterech miesicach jeszcze nie zarabiasz dostatecznie duo, albo: Nie wybiegaj przed orkiestr, kiedy pracujc w krajowej korporacji, masz ciekawsze pomysy ni szef. Kiedy w 2008 roku odwiedzaem Londyn, poznaem mnstwo Polakw z tej najnowszej emigracji. Tam, w ich gowach, a nie tylko w kieszeniach, zaczyna si dzia prawdziwa rewolucja. Ci, ktrzy dali sobie rad, zaoyli wasne biznesy lub maj prac na stanowisku menederskim w brytyjskich korporacjach, przypominaj coraz bardziej stylem mylenia i sposobem bycia tych, ktrych Harv Eker nazwaby ludmi ze schematem pienidzy ludzi bogatych. W Polsce rwnie jest ju tych ludzi pod dostatkiem.

Rozdzia 3. Polakw finansowy portret subiektywny

93

Sowo ma takie znaczenie dla duszy jak skad leku dla ciaa przeczytamy w polskim wydaniu ksiki rewelacyjnego czeskiego pisarza Jaroslava Kohouta Retoryka. Mowa zjednuje ludzi6. Zadbaj wic o prywatny kanon lektur. Od dzisiaj czytaj, ogldaj i suchaj tylko tego, z bogatej oferty mediw i internetu, co suy osiganiu Twoich celw. Na reszt szkoda czasu. I ycia! Ucz si od najlepszych i dziaaj.

J. Kohout, Retoryka. Mowa zjednuje ludzi, Gliwice 2006.

94

Andrzej Maka

Biedny Polak zazdroci bogatym. Cieszy si, otwarcie lub skrycie, kiedy spotyka ich poraka. Dziki temu atwiej mu znie wasne lenistwo i strach.

B ogat y Polak uczy si od najlepszych. Ludzie sukcesu stanowi dla niego inspiracj i rdo praktycznych wzorcw do naladowania, a potem odnajdowania indywidualnej drogi do bogactwa.

Rozdzia 4. O naturze pienidza

Najczciej zadawanym pytaniem o pienidze jest to, czy s dobre, czy ze. Pytania maj tak potn moc, e sposb, w jaki je sobie zadajemy, warunkuje jako naszego ycia. Jako ycia, czyli to, czy jestemy bogaci czy biedni, szczliwi czy nieszczliwi, szlachetni i dobrzy czy nikczemni i li. Jeli odpowiemy, e pienidze s dobre, wpadamy w takie oto puapki: Tylko wtedy, kiedy je mam, jestem dobry. Tylko ci, ktrzy je maj, s dobrzy. Jeli ich nie mam, to jestem zy. Kady, kto ich nie ma, jest zy. Jeli odpowiemy, e pienidze s ze, wpadamy w rwnie grony lepy zauek. Jeli je mam, to jestem zy. Tylko ci, ktrzy ich nie maj, s dobrzy. Aby by dobrym, musz si ich pozby. Kady, kto nie ma pienidzy, jest dobry. Ci, ktrzy znaj si na pienidzach, odpowiadaj, e pienidze nie s ani dobre, ani ze, tylko neutralne. To take jest kiepska odpowied. Rwnie dobrze moglibymy zadawa pytania typu: czy jedzenie jest dobre czy ze, czy powietrze jest dobre czy ze, czy soce jest dobre czy ze. One s przede wszystkim potrzebne. Podobnie rzecz ma si z pienidzmi. Nie oznacza to, e zamierzam
95

96

Andrzej Maka

tu promowa postawy amoralne czy nieetyczne. Wrcz przeciwnie! W trakcie naszej wsplnej podry podkrelam wielokrotnie konieczno, ale i ogromne zalety trzymania si sprawiedliwych i zacnych fundamentw duchowych. Pytanie o to, czy pienidze s dobre czy ze, ma gboki sens, kiedy zadajemy je w bardzo konkretnych sytuacjach. Kiedy stawiamy je, by sprawdzi przede wszystkim sposb i styl, w jaki je wydajemy, w jaki je oszczdzamy, i wreszcie, w jaki je zarabiamy. Zatem najwaniejszym pytaniem w naszych czasach, jakie mog sobie zada na pocztku mojej drogi przez edukacj finansow, jest: Czy pienidze s mi potrzebne, czy nie?. Zakadam, e trafi w dziesitk lub pomyl si minimalnie, jeli uznam, e Twoja odpowied na to pytanie brzmi: Pienidze s mi potrzebne. W tej sytuacji nieuchronnie wyania si kolejne: Dlaczego pienidze s mi potrzebne?. Jeli umiesz sobie odpowiedzie szczegowo i bardzo precyzyjnie na poprzednie, a w szczeglnoci na to pytanie, jest wielce prawdopodobne, e wanie ukazuje Ci si droga do wolnoci finansowej. Jakie s inne pytania o pienidze? Na czym si skupiamy? Na zarobkach. Pytanie, ktre zawsze pada, brzmi: Ile zarabiasz?. Jeli odpowiem, e np. Zarabiam 10 000 zotych miesicznie, wikszo z nas powie: Wow! O w mord. Ja ci krc, oe ty, naprawd?. I tak oto kto, kto zarabia 10 000, bdzie uchodzi za czowieka zamonego. Bdzie uchodzi to wane bo my, w Polsce, uwielbiamy pozory. Uwielbiamy maski, kochamy gra jak najbardziej prestiowe role spo-

Rozdzia 4. O naturze pienidza

97

eczne. I poniewa statystycznie Polacy skupiaj si na tym, by uchodzi za zamonych, a nie by nimi w istocie, nasze spoeczestwo yje od 20 lat na granicy bankructwa. O naszym bogactwie decyduje umiejtno sporzdzenia i wola realizacji waciwych celw yciowych i finansowych. Sukces ycia celowego zaczyna si od zadania sobie maksymalnie wielu pyta dotykajcych wszystkich aspektw naszego planu i udzielenia szczegowych odpowiedzi. Wyrb w sobie nawyk zadawania pyta, kiedy masz zamiar do czego powanego si zabra. Zobacz, jaka jest rnica midzy pytaniami zaczynajcymi si od: 1. Czy? 2. Jak? 3. Dlaczego? Ludzie, ktrzy s rzeczywicie zamoni, zaczynali swoj drog do zamonoci od inaczej postawionych pyta. Oto najwaniejsze z nich: 1. Czy powinienem planowa, inwestowa i kontrolowa finanse? 2. Jak dobrze planowa, inwestowa i kontrolowa finanse? 3. Dlaczego powinienem planowa, inwestowa i kontrolowa finanse? 4. Ile pienidzy generuj mi moje inwestycje? 5. Ile mam oszczdnoci?

98

Andrzej Maka

Biedny Polak koncentruje si na wysokoci zarobkw. Jeli zdoa zarobi wicej, to tylko po to, by speni swoje zachcianki i wyda jak najszybciej pienidze. Kierujc si krtkowzrocznymi celami, pogbia swoj bied.

B ogat y Polak rwnie du wag przywizuje do generowania pienidzy, jak i kontroli wydatkw. Zarabia pienidze nie po to, by je wydawa, ale przede wszystkim by oszczdza i inwestowa. Dziki nawykowi pomnaania i racjonalnym wydatkom dochodzi do zamonoci, a nawet osiga finansow wolno.

Rozdzia 4. O naturze pienidza

99

6. Jaki procent w moim budecie wynosz wydatki? Dlaczego stanowi taki wanie procent? 7. W jaki sposb chroni swj majtek? Dlaczego go chroni? 8. Ile jestem w stanie przey na tym samym poziomie, gdybym straci prac czy gdyby moja firma zbankrutowaa, gdybym straci zdolno do pracy, gdyby przydarzyo mi si nieszczcie wykluczajce mnie czasowo z aktywnoci zawodowej i wymagajce wydatkw na leczenie, rehabilitacj? 9. Co po sobie pozostawibym mojej rodzinie i najbliszym, gdybym umar? Niech kady z nas odpowie na te pytania. Niech powici nie wicej ni 3 minuty. Dlaczego tylko 3 minuty? O mojej zamonoci decyduje to, czy kontroluj swoje finanse i umiem modyfikowa przepywy finansowe. Powinienem zatem, bez czasochonnego analizowania, obliczania, sumowania, odejmowania, dzielenia i mnoenia umie z pamici precyzyjnie udzieli odpowiedzi na pytanie o struktur moich przepyww finansowych. Z tych pyta wyania si jeszcze jedna fundamentalna zasada. Rzeczywist zamono mierzy si, uywajc parametru czasu. O tym, jak jestem zamony, decyduje to, ile jestem w stanie przey na tym samym poziomie, gdybym nie mg pracowa. A Ty ile przeyjesz, nie zmieniajc poziomu ycia, jeli stracisz prac? I z tego wynika jeszcze jedna zasada, z ktrej wikszo z nas nie zdaje sobie sprawy. Ot jeli mj wytworny styl ycia (wspaniaa rezydencja lub apartament, eks-

100

Andrzej Maka

kluzywne samochody, eleganckie ciuchy, mnstwo gadetw, zagraniczne wyjazdy itd.) jest kredytowany przez banki, to znaczy, e jestem ju nie tylko biedny, ale jestem bankrutem! Uprawiam niebezpieczny sport ekstremalny. Wystarczy, e kredyty podroej o 12%, inflacja podwoi si i jestem ugotowany. Jeszcze gorzej, jeli strac stay dochd lub ten dochd znacznie si obniy. Co si wtedy dzieje? 1. Okazuje si, e mj dom wcale nie jest wart 1 miliona zotych, czyli tyle, za ile go kupiem, ale 900, 800, 700, 600 tysicy 2. Mj nowiutki mercedes lub jaguar kosztuje teraz nie 200, ale 120, 100, 80 tysicy 3. Moje domowe zabawki, LCD, sprzt AGD, meble, kuchnia na zamwienie, ciuchy itd. maj co najwyej 10% pierwotnej wartoci, albo nie s warte nic to znaczy, e nikt ich nie kupi! A tymczasem nasz dug jest potny, a odsetki go w ogromnym tempie pogbiaj. By moe damy rad spieniy ten wspaniay majtek, ktry czyni nas w naszych umysach milionerami za jakie 500600 tysicy zotych, a zobowizania kredytowe bd nadal wynosiy milion. Zostajemy wic bez domu, bez samochodu, bez naszych zabawek i z dugiem, ktry czsto jest postawiony w tzw. stan natychmiastowej wypacalnoci. Oznacza to, e musisz wyrobi w sobie umiejtno waciwej wyceny wartoci dbr, ktre Ci otaczaj. Powiniene wyksztaci nawyk staego monitoringu cen,

Rozdzia 4. O naturze pienidza

101

ich wzrostw i spadkw oraz sposobw, w jakie w dzisiejszych czasach kreuje si warto dbr. Skoro mowa o naturze i praktycznym zastosowaniu pienidzy, przyda nam si szybki przegld historii pienidza. Zanim pojawiy si pienidze, ludzie wietnie sobie radzili bez nich. Aby lepiej to zrozumie, posumy si jak najbardziej wspczesnymi przykadami: 1. Barter w biznesie lub patronat medialny, ktre polegaj na bezgotwkowej wymianie rnych dbr i usug, ale o wartoci postrzeganej jako rwnorzdne przez strony takich umw i porozumie. 2. Ja ucz Twoje dzieci angielskiego, Ty za pomagasz mi wybrn z problemu prawnego. 3. Wreszcie cay system komunikacji w rodzinie. Ty zrobisz obiad, ja pozmywam, ja si zajm dzieckiem, Ty uporzdkujesz nasze rachunki, zrobisz zestawienie finansowe itd. Pienidze zostaj wprowadzone w okresie staroytnym w wyniku rozwoju cywilizacji. Pienidz, robiony z reguy z cennego kruszcu, zaczyna peni rol wyznacznika wartoci dbr. Pienidze same wic staj si rdem bogactwa. Dlatego deponuje si je w miejscach, ktre z czasem zamieniaj si w banki, troch na asce ludzi, ktrzy z czasem stan si bankierami. Ten moment w historii jest niesychanie istotny. Oto otwiera drog do robienia pienidzy na pienidzach, do wspczesnej inynierii finansowej. T waciwo,

102

Andrzej Maka

a mianowicie tendencj do niewiarygodnie szybkiego mnoenia si pienidzy, odkrywa sam Arystoteles. Zauwaa on, e w przeciwiestwie do bogactw naturalnych i tych powstaych w wyniku wysiku, pracy i talentw ludzi, pienidze mona mnoy take w oderwaniu od wartoci dbr materialnych. Tak wic by moe Arystotelesa naley uzna za wizjonera, ktry przewidzia nasz opart na yciodajnym i stwrczym obiegu pienidza cywilizacj, z jej teraz ju niemal nieuchwytn, wirtualn natur pienidza. Arystoteles by zwolennikiem zastosowania pienidza w gospodarce oraz jako pewnego gwaranta sprawnie funkcjonujcego spoeczestwa. Z tego szybkiego ogldu narodzin i rozwoju pienidza wida ju dwa jego ponadczasowe i fundamentalne uwarunkowania. Mimo i mwiem ju o tym, powtrzmy raz jeszcze: Po pierwsze, pienidze s informacj i umow spoeczn. Aby mogy wic istnie, potrzebna jest powszechna zgoda i akceptacja tego, e nadaj one warto dobrom materialnym i coraz liczniejszym usugom i pracy. Po drugie, by pienidze istniay i stanowiy jedn z podstaw funkcjonowania spoeczestwa, potrzebne jest zaufanie. Zwaszcza dzisiaj wida, e brak zaufania np. do jakiego banku lub do jakich akcji na giedzie prowadzi nawet do bankructwa. Wiemy, e aden bank, adna instytucja finansowa, adna firma notowana na giedzie nie przetrwa, jeli zbyt duo ludzi jednoczenie bdzie dao zwrotu swoich zainwestowanych pienidzy. Brak zaufania, panik, niepokj i lk moe wywoa np. nieprawdziwa plotka. Ile znamy takich sytuacji?

Rozdzia 4. O naturze pienidza

103

Biedny Polak zarabia i wydaje pienidze, ale pozostaje obojtny wobec edukacji finansowej, pozwalajc decydowa o swoich finansach osobistych bankom i reklamom.

B ogat y Polak dostrzega zoon natur wspczesnych pienidzy, dlatego zabiega przez cae ycie o edukacj finansow swoj i najbliszych oraz otoczenia spoecznego, w ktrym funkcjonuje.

104

Andrzej Maka

Jeli wic niektrzy z nas do dzisiaj nie widzieli zwizku midzy pienidzmi a emocjonalnym wymiarem naszego ycia, najwysza pora zrewidowa pogldy! Jeli chcielibymy sprowadzi pienidze tylko do inynierii finansowej i na pozr bardzo skomplikowanych, nieco tajemniczych operacji, transakcji, jeeli finanse kojarz si nam tylko ze stopami procentowymi, odsetkami, lokatami, kredytami, stopami zwrotu, zarobkami, pitami itp., to znaczy, e najwyszy czas zainteresowa si natur wspczesnego pienidza. Bogactwo to stan umysu, a nie konta. O naszym bogactwie lub naszej biedzie, o naszej kondycji finansowej decyduje w pierwszym rzdzie nasz duchowy system wartoci, nasza stabilno emocjonalna, nasza sprawno umysowa i intelektualna, a dopiero na kocu biego w liczeniu. Jeli masz wtpliwoci, to odpowiedz na pytanie: ilu znasz ksigowych, urzdnikw skarbowych, komornikw, wybitnych matematykw, maklerw giedowych itp., ktrzy s milionerami? Przecie to ludzie tych profesji znaj inynieri finansow na pami. Dlaczego wic potrafi doradza, umiej liczy, ale nie znajdziesz ich na licie Forbesa czy Wprost? Jaka moe by warto pienidza we wspczesnym wiecie, niech poka tylko dwa znane przykady: Przykad 1.: Republika Zimbabwe uchodzi za normalny kraj afrykaski. Ma parlament, rzd, prezydenta, miasta, przemys i system monetarny. W 1998 roku inflacja w tym kraju wynosia 32%. To bardzo duo. Stao si tak w efekcie rozmaitych perturbacji politycznych, do czstych w modych, niestabilnych demokracjach

Rozdzia 4. O naturze pienidza

105

afrykaskich. Dziesi lat pniej inflacja przekroczya 100 000%, niedugo potem signa ju 13 000 000 000% w skali miesica. Co kilkanacie godzin podwajay si ceny produktw. Przykad 2.: W 2008 roku zacz si kryzys finansowy na rynkach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych i w Azji. Z rozmaitych funduszy, bankw, a nawet krajw wyparowaa wikszo pienidzy. Zaczy si bankructwa potnych midzynarodowych instytucji finansowych. Splajtowao nawet pastwo: oto bankructwo ogosia Republika Islandii. Jak to moliwe? To efekt natury wspczesnego pienidza. Tak jak byskawicznie mona dzisiaj osign niewiarygodne fortuny, w rwnie szybkim tempie mona wszystkie pienidze straci. To chyba najwaniejszy powd, dla ktrego: 1. Kady z nas ma obowizek intensywnej edukacji finansowej wanie po to, by wykorzysta niebywae moliwoci wspczesnego pienidza i tempa, w jakim moemy zgromadzi wielkie fortuny. 2. Kady z nas winien jednoczenie mie zdrowy dystans do pienidzy i bogactwa, by nie budowa na czym a tak niesychanie ulotnym i nieprzewidywalnym dla swojego ycia i losw najbliszych. Z tych powodw ja osobicie rozumiem wolno finansow przede wszystkim jako panowanie nad energi, jak pienidze wytwarzaj w naszych umysach i naszym yciu. Nie neguje ona jej klasycznej definicji nie musz ju pracowa, mog y z odsetek, mog utrzy-

106

Andrzej Maka

ma si z inwestycji ale pokazuje inne oblicze wolnoci w kontekcie pienidzy. wiat, tak jak przewidzia to ju Arystoteles, ktry opiera si na tezauracji (czyli gromadzeniu i kumulowaniu pienidzy), ma wmontowany niejako niebezpieczny mechanizm. Nie oznacza to, e mamy odwraca si, czy by nieufni wobec pienidzy, wrcz przeciwnie. Ale winnimy zdobywa wiedz o innych ni pienidze dobrach, ktre stanowi przedmiot zainteresowania, np.: nieruchomoci, ziemia, szlachetne kruszce itd. Dwa zaledwie przytoczone przykady z setek mniejszych lub powaniejszych kryzysw finansowych pokazuj nam te rebours magi procentu skadanego, ktry dziaa na nasz korzy, a ktry statystycznie wykorzystujemy bardzo rzadko. Jak to moliwe, e od XX stulecia mamy regularnie a tak niewiarygodn dewaluacj wartoci pienidzy? Oto cz dalsza tej historii, ktra uzupeni by moe kilka istotnych luk w naszej wiedzy. Wikszo XX stulecia to supremacja dolara. Z uwagi na to, e dolar amerykaski mia pokrycie w zocie, sta si gwnym punktem odniesienia dla praktycznie wszystkich walut narodowych. Konferencja w Bretton Woods w Stanach Zjednoczonych w 1944 roku bya oficjalnym i formalnym potwierdzeniem znaczenia dolara amerykaskiego. Na pocztku lat 70. dolar przesta by wymienialny na zoto, tzn. uwolniono dolar od tzw. parytetu zota. I tak oto doczekalimy naszej epoki, kiedy to, jak przewidzia ju staroytny filozof Arystoteles, pienidz wymyka si niekiedy jego byt najtszym umysom.

Rozdzia 4. O naturze pienidza

107

Nasz obecny pienidz jest rzeczywicie autentycznym pogaskim bogiem, zawiera w sobie bowiem element wiary. Nazywa si go pienidzem fiducjarnym od aciskiego fides oznaczajcego wiar. Nie wiemy, jak dugo pienidze, ktre istniej w naszych czasach prawie wycznie jako dug, ale ktre s jednoczenie si sprawcz cywilizacji, bd stwarzay tak idealne warunki do bogacenia si. A wic spieszmy si z zarabianiem wielkiej kasy, szkoda czasu! Pewnego dnia moemy obudzi si w wiecie Mad Maxu7, wystarczy, e kto na kilka dni wyczy nam na caym wiecie prd. I po zawodach. Wrcimy do wiata, w ktrym podstaw bya sia mini, a nie kreatywno w biznesie i w finansach. Jedno wiemy na pewno: niezalenie od coraz bardziej wirtualnej i piekielnie trudnej, nawet z filozoficznego punktu widzenia, prby uchwycenie natury pienidza, wci jest on najbardziej wiarygodnym miernikiem wartoci materialnych. Jest take sam w sobie wartoci i gwarantem stabilnoci osobistej, rodzinnej, pastwowej i midzynarodowej. Wspczesny, fiducjarny i istniejcy jako dug pienidz jest rwnie atomowym paliwem, ktre pozwala rozwija niewiarygodn szybko naszemu wiatu. Oto jeden z najbardziej zdumiewajcych paradoksw naszych czasw: pienidz, ktry istnieje jako dug, jest nadal najbardziej podan wartoci i podstaw istnienia wspczesnej cywilizacji.

Mad Max australijski film z gatunku science fiction z 1979 roku w reyserii Georgea Millera.
7

108

Andrzej Maka

Biedny Polak bez wahania zadua si. Traktuje kredyty jako sposb na podwyszenie standardu swojego ycia. W ten sposb godzi si na to, by na jako caego jego ycia decydujcy wpyw mia dug ograniczajcy jego wolno osobist, zawodow, emocjonaln i spoeczn.

B ogat y Polak unika dugw. Jeli jednak zaciga kredyty, to czyni to w wiadomy i racjonalny sposb, najczciej wykorzystujc je jako dwigni finansow pomagajc w realizacji celw biznesowych, osobistych i rodzinnych. Dba o bezpieczestwo finansowe, rwnowac dug wielkoci oszczdnoci i inwestycji.

Dlaczego

warto mie pen wersj?

Jeste biedny i nieszczliwy nie dlatego, e Bg tak chcia, ale dlatego, e twj ojciec wpoi ci, e tak musi by. Henry Ford Umiejtno dawania sobie rady z wasnymi finansami jest sztuk. Jedni ludzie, nie majc wiele pienidzy, potrafi mdrze nimi operowa. Innym natomiast wychodzi to duo gorzej i to bez wzgldu na to, ile zarabiaj. Dlaczego tak si dzieje, dowiesz si z ksiki napisanej w Polsce, przez Polaka, dla bogatych i biednych Polakw. Nawet jeli masz problemy finansowe, toniesz w dugach i z tego powodu czujesz si przegrany, to nadal masz szans by bogatym Polakiem, musisz tylko podj walk. W ksice Jak o pienidzach myl bogaci i dlaczego biedni robi bd, mylc inaczej znajdziesz porady i podpowiedzi: Jak osign stabilno i bezpieczestwo finansowe? Co zrobi (nie zmieniajc systemu podatkowego w Polsce), aby finanse zaczy suy Twoim celom? Jak zarabia wicej, nie wyjedajc z Polski? Jakie jest Twoje aktualne nastawienie do pienidzy oraz jakie podejcie pozwoli Ci spokojnie spojrze w przyszo? Gdzie w Polsce znajduje si Twoja kopalnia zota? Jak umiejtnie obchodzi si z pienidzmi? W jaki sposb radzi sobie z przeszkodami, jakie stoj na drodze do godziwego ycia? Poradnik Andrzeja Maki z serii Bogaty Polak, biedny Polak jest swoistym rozliczeniem si z polskimi mitami, cechami narodowymi, z tym, co nam przeszkadza w bogactwie, i tym, co je przyblia. Autor udowadnia, e yjemy w epoce, w ktrej kady moe zosta milionerem. Pienidze pocigaj wszystkich, tylko nie kady chce i potrafi si do tego przyzna. Ksik zamwisz na stronie: http://www.zlotemysli.pl/pub/jak-o-pieniadzach-mysla-bogaci-idlaczego-biedni-robia-blad-myslac-inaczej/andrzej-manka.html

) ) ) ) ) ) )

Sztuka wzbogacania si Wallace D. Wattles

Czy chcesz pozby si zych przekona dotyczcych pienidzy i bogactwa? Skoro trafie na t stron, to prawdopodobnie zdarza Ci si czyta ksiki na temat tego, jak oszczdza lub jak pomnaa pienidze. Czy robic to nadal, nie osigasz takich rezultatw, jakich by oczekiwa? Nie moge trafi lepiej. Za chwil bdziesz jednym z wielu czytelnikw, ktrzy raz na zawsze pozbyli si BDNYCH przekona na temat PIENIDZY. Prawdopodobnie nie zdajesz sobie sprawy, e Twoje prby pomnaania pienidzy kocz si fiaskiem nie dlatego, e robisz co le, nie dlatego, e nie poje swoim umysem wszystkich zagadek finansowych, lecz dlatego, i podwiadomie NIE CHCESZ BY BOGATY. Wikszo ludzi, ktrych znam, BOI SI ROZMAWIA O PIENIDZACH. Pienidze to w Polsce temat TABU. Moemy czciowo obarczy za to histori naszego kraju. Moemy zwala wszystko na wadze, rzd, podatki czy tak nie atwiej? Ale po co, skoro wystarczy zmieni sposb mylenia o pienidzach. Wystarczy pozby si barier, blokad, przekona na temat pienidzy, ktre s W NAS. Najwiksz rnic midzy bogatymi a biednymi jest ich sposb mylenia. To wanie on decyduje o dziaaniu, jakie podejmuj a dziaanie, jak wiemy, przesdza o rezultatach. Ta metafizyczna nieco ksika pokae Ci, jak myle, by przyciga do siebie okazje i bogactwo. Ksik moesz zamwi na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://sztuka-wzbogacania.zlotemysli.pl

3 kroki do wolnoci finansowej Hubert Dudek

Czy wiesz, e Od wolnoci finansowej dziel Ci tylko 3 proste kroki? Wiem, brzmi to nierealnie. Wikszo z nas kojarzy bogactwo z cik harwk i skomplikowanymi operacjami finansowymi. Jeeli jednak szukasz takiej drogi, to ta ksika bardzo Ci rozczaruje. Dlaczego? Z prostej przyczyny. Przepis na sukces finansowy jest bardzo prosty i sprowadza si do formuy trzech krokw. Jakie to kroki? Signij do tej ksiki i odkryj je samodzielnie. Dodatkowo dowiesz si: Kiedy moesz mwi o swojej niezalenoci finansowej. Jakie s niezawodne metody gromadzenia finansw na swoim koncie, bez niepotrzebnego wysiku. Co robili najwiksi milionerzy wiata, aby zdoby swoje osobiste fortuny. Moim zdaniem jest to jeden z najwaniejszych wydanych do tej pory na polskim rynku ebookw na temat wolnoci finansowej. P.G. Zdobd teraz sposb na to, aby wej na drog finansowej niezalenoci, stosujc trzy proste kroki.

) ) )

Ksik moesz zamwi na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://3-kroki-do-wolnosci-finansowej.zlotemysli.pl

Jak pracujc mniej, zarabia wicej Wiesaw Kluz

Czy sam tytu tej ksiki nie wyda Ci si paradoksem? Czy to w ogle moliwe i czy jest jakikolwiek sposb, aby znale odpowied na pytanie: Jak pracujc mniej, zarabia wicej pienidzy kadego dnia? Odpowied na to pytanie istnieje i co ciekawsze zna j 10% ludzi na caym wiecie. Czy syszae o tym, e 10% populacji ma na swoich kontach 90% bogactwa caego wiata? To wanie ta grupa ludzi znalaza klucz do finansowej wolnoci. Tym kluczem jest wiedza, a mwic dokadniej, inteligencja finansowa. Jeeli dowiesz si, jak dziaa pienidz, i nauczysz si wykorzystywa t wiedz, moesz ju za kilka miesicy zacz odczuwa pewne zmiany w swoich zasobach finansowych. Ale po kolei. Dziki wiedzy zawartej w publikacji Jak pracujc mniej, zarabia wicej m.in.: poznasz 5 podstawowych poziomw finansowej inteligencji; dowiesz si, na co wydawa ciko zarobione pienidze, eby po kilku latach one zaczy ciko pracowa na Ciebie; odkryjesz, co zrobi, gdy w chwili obecnej nie masz rodkw na inwestycje, a chcesz osign wolno finansow; dowiesz si, jak pracowa nad IQ Twojej finansowej inteligencji. Jeeli chcesz zmieni swoje przekonania nt. pienidzy, zacznij od dzi ksztatowa inteligencj finansow. Tylko taki sposb mylenia o finansach doprowadzi Ci do sytuacji, w ktrej pracujc mniej, zarabiasz wicej.

) ) ) )

Ksik moesz zamwi na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://jak-zarabiac-wiecej.zlotemysli.pl