Arrow , Condorcetnin ounluk oylamasnn rasyonel olmad ynndeki grn genelletirmitir.

Bu yolda demokratik bir toplumda ortak tercih veya seim fonksiyonunun baz kabul edilebilir koullar ayn anda yerine getirmesi gerektiini ileri srm ve bu koullar aratrmtr. Bu koullarn,bir yandan bireysel tercihleri yanstmas,dier yandan,tutarllk ve genellik ilkelerini iermesi gerekmektedir. Bu adan Arrow, sosyal refah fonksiyonundan,sosyal seenekler arasndaki her bireysel sralama btnne,bu seeneklerin sosyal sralamasn tekabl ettiren bir sre veya kural anlyoruz yargsnda bulunmaktadr. Bu kural siyasi karardr. Nitekim Arrow, bireysel kararlar ve oylamayla alnan ortak karalar iki grupta toplamaktadr. Birincisi iktisadi,ikincisi siyasi niteliktedir. Oylamayla bir toplumdaki bireysel sralamalar veya tercihler toplumun tm bireylerine uygulanan tek bir sosyal sralamaya dntrlmektedir. Buradaki bireysel ve sosyal sralamalar sosyal durumlara ilikindir. Sosyal durum ise veri bir zamanda iktisadi faaliyete ilikin tm veriler ve deikenlere tekabl etmektedir. Fakat sosyal durum kavram,ieriinden ok,deerlendirilmesinde bavurulan ltler asndan ilgin gzkmektedir. yle ki deerlendirmede yalnzca tketimden elde edilen fiziksel doyumla yerinilmemekte,bireylerin eitlik karsndaki yaklamlar da dikkate alnmaktadr. Bu balamda da Yeni Rehaf Okulunun iktisadi analiziyle karlalmaktadr. Arrow Bergsonun sosyal durum(her mal trnn ve deiik tketiciler arasnda dalmnn tam olarak tanmn,her bireyin sunduu emek miktarn,yatrma dntrlen her bir retken kaynak miktarn, deiik ortak tketim trlerinin miktarlarn. Yanstmaktadr) tanmn dolayl olarak kullanmakta ve Bergsonun analizi dorultusunda var olan sosyal durumlardan birini semeyi olanakl klacak sosyal refah fonksiyonunu oluturmaya almaktadr. Yani belirli sayda deer yarglarn dikkate alan,bu deer yarglarna uyum salayan bir sosyal refah fonksiyonunu aratrmaktr. Bunun iinde sz konusu deer yarglarnn karar alma kuralna sokulmas olanann aratrlmas gerekmektedir. Bir baka anlatmla, bir sosyal tercih veya seimin kabul edilebilir olmas iin,kstlayc baz koullarn birlikte yerine getirilmeleri gerekmektedir. imdi bu koullar ele alalm: Koul 1: ortak rasyonellik ad verilen birinci koula gre her tercih ilikisinde uyulmas gerekli tamlk,yanstclk ve geime zelliklerine sahip bir sosyal refah fonksiyonunun oluturulmas gerekmektedir. yle ki,en az 3 ekonomik seenek ve 2 bireyin var olduu bir durumda,sosyal refah veya ortak seim fonksiyonu, tm bireysel tercih sralamalar iin ekonomik seeneklerin tamlk,yanstclk ve geime zelliklerine sahip bir sralamasn gerekletirmek durumundadr.yani ortak tercihlerin bu zellie sahip olmas zorunludur. Koul 2: Arrow bu koula sosyal ve bireysel deerlerin pozitif ball adn vermektedir. Yani bireysel sralamalarn tmnde veya bir ksmnda ortaya kan deiiklikleri sosyal refah fonksiyonu pozitif veya en azndan negatif olmayacak biimde kaydetmelidir. Eer bir birey veya birka bireyin sralamasnda, tm dier seeneklere verilen arlk deimezken,seeneklerden biri (rnein x) daha n plana karsa, yeni sosyal tercih fonksiyonunda yada sralamasnda sz konusu seenek ne gemekte veya yerini korumaktadr. Koul 3: sosyal seim veya sosyal refah fonksiyonu yle olmaldr ki,her veri(x,y) seenek iftine ilikin sosyal seim veya tercih,bu iki seenee ilikin bireysel tercihlere dayanmal, (x,y) dndaki tercihlere ynelik tercihlerde bulunulmamaldr. Sosyal seim sunulan seeneklerin dnda zm aranmamaldr. Bu koulan iki amac vardr: 1) bireysel tercih sralamasnn alan daraltlarak bir tek sosyal tercih sralamasn gerekletirme olasln artrmak, 2) bireylerin stratejik davranlarn kstlamak. Bu koula ilikin olarak bizzat Arrowun verdii rnei ele alalm: bir toplumun bir stadyum ile bir mze yapm arasnda seme hakkna sahip olduunu ve ikisini birden deil,yalnzca aralarndan birini finanse etme olanana sahip bulunduunu varsayalm. Gene bir niversite yapmnn bu toplumun olanaklar dnda bulunduunu varsayalm. Mze ile stadyum arasndaki seimin,toplumdaki bireylerin mze ile niversite arasndaki seiminden bamsz olmas gerektii bence aktr Koul 4: bu koula yurtta egemenliikoulu da denilmektedir. Buna gre topluma hibir seenek dardan zorla kabul ettirilmemelidir. Yani bireysel tercihlerden bamsz, bu tercihlerin dnda bir sralama zorla kabul ettirilemez.

Koul2 ile birlikte ele alnd zaman Arrowun aka Paretonun oybirlii ilkesini gz nnde bulundurduu grlmektedir. Nitekim serbest piyasa ile iliki kurulmaktadr. nk serbest piyasann teorik kurallarna gre hibir tketim tr ve kalb zorla tketiciye kabul ettirilemez. Ancak siyaset plannda durum farkllk gstermektedir. yle ki,alnan kararlar kar kanlara da uygulanmaktadr. Buna ilikin olarak egemenlik kavramnn yumuatlmas sz konusu olmaktadr. Nitekim tketici deil,yurtta egemenlii sz konusudur. Ve yarg lt olarak beeni deil,deer dikkate alnmaktadr. Koul 5: egemenliin gerekleebilmesi iin seimin dardan deil,gerek anlamyla ieride yaplmas gerekmektedir. Ancak gz nne alnan seenekler ne olursa olsun,hibir bireyin tek bana sosyal tercih srasn oluturmad durumda yurtta egemenlii korumu olacaktr. Yani hibir bireyin tercihleri otomatik olarak toplumun tercihleriyle zdeleemez. Bu koulada diktatrln olmamas koulu denmektedir. Bu koullar temelinde Arrow olanakszlk teoremini oluturmu olmaktadr. seenek durum says en az 3 olduu zaman, bireysel tercih sralarn koul 1den koul 5e kadar tm koullar ayn anda yerine getiren ortak seim fonksiyonuna dntren hibir toplama kural yoktur Arrow bu 5 koulun birbiriyle badamadn,ayn anda bu koullarn tmnn yerine getirilmesinin olanaksz olduunu savunmaktadr. Arrow,Condorcet paradoksunun zel bir karar alma sisteminin (ounluk ilkesine dayal oylama)aksaklndan kaynaklanmadn,aslnda en mkemmel tercih toplama ynteminin de bu aksakl gideremeyeceini illeri srmektedir. YORUM VE ELETRLER ncelikle eletirilerin balca 3 balkta toplandnn vurgulayalm. Birincisi,deer yarglarnn dikkate alnmasn eletirmektedir. kinci grup eletiri Arrow teoreminin ilgi ekici olmad noktasnda toplanmaktadr. nc eletiri ise Arrow koullarnn genel olarak kabul edilebilirlii stnde toplanmtr. (i) ktisatnn tarafsz olmas gerektiini ileri sren baz yazarlar Arrow un deer yarglarna yer verdiini ileri srmektedir. Oysa ki Arrow,bir ok deer yargsnn birbirinin zerine oturtulmasnn tutarl olup olmadnn aratrmaktadr. Bir baka deyile, baz deer yarglarn n plana karmamakta,bir karar alma kuralyla,ayn anda birok deer yargsnn nasl doyuma ulatrlacan aratrmaktadr. (ii) Little!e gre arrow modeli yaraszdr. nk iki seenek arasnda tercih ilikilerini ele almakta ve bu ilikinin sosyal ieriini boaltmaktadr. Arrow bir sosyal deerler btnnn olup olmadn ortaya koymamaktadr. Bu nedenlede sosyal refah fonksiyonunun olanakszl gsterilememitir. Arrow teoreminin bylece diktatoryal bir dzende geerli olduu gr ileri srlmektedir. Little n eletirileri deerlendirilirken, Arrow un nesnel bir sosyal refah kavramn bulmaya almadnn vurgulamak gerekiyor. Tam tersine Arrow byle bir analizin olanaksz olduunu belirtmektedir (iii) nc bir eletiri ise analizin erevesi veya aralarnn niteliklerinden ok,analizin ierii zerinde younlamaktadr. Bu grupta yer alp iki ynde gelien eletiriler,arrow un ulat sonucun geersiz olduunu gstererek serbest piyasada geerli olan bireysel davran araclyla siyasi olgularn analizinin yaplabileceini kantlamaya almtr. yle ki: _ Arrow koullar yumuatlarak sz konusu analizin serbest piyasa erevesinde gerekletirilebilecei ileri srlmektedir. Bu balamda arrow un nc koulunda bir deiiklik nerilmekte,arlkl oy ilkesinin teoreme sokulmas gndeme getirilmektedir. Yani aslnda nc koulun ortadan kaldrlmas aratrlmaktadr. Gene bireyler aras karlatrmann yaplp yaplamayaca sz konusu olmaktadr. _ Black in tercihlerin tek doruklu olmas koulu eklenmektedir. Arrow un koullarna ilikin eletiriler zellikle birinci ve nc koullar zerinde younlamtr. Birinci koul,bireysel tercihlerin toplanmasn ve ounluk oylamasna gre beliren ortak tercihin geime koulunu yerine getirmesini ngrmektedir. Bu koulu iki aamada ele almak olanakldr.

1) sosyal seim fonksiyonunun veri seenekler arasnda bir sralamay tanmlamas zorunlu olmaktadr. Bu sosyal seim fonksiyonu bireyse tercihlerin sahip olduu rasyonellik koullarna sahiptir(rnein geime) 2) tm bireysel tercih sralar iin ortak tercih sras oluturulmaktadr. Bu koulun birinci esi Buchanan ve Tullock gibi yazarlar tarafndan eletirilmitir. Bu yazarlara gre,belirli koullarda ve belirli bir anda gerekletirilen ortak seim,farkl koullarda ve evrede olumu kararlardan bamsz olmaldr.yoksa rasyonellik veya ortak tutarllk ounluun gerek zorbal elde edilir ve bu koullarda aznlk,ounluun kararlarna bakaldrmakszn uzun sre dayanamaz. Birinci koulun ikinci esi ise ok genel olarak deerlendirilmektedir. Acaba tm bireysel tercihleri kapsayan bir sosyal seim fonksiyonuna ihtiya var mdr? Arrow yaklamnda ve deeee ortak seimi bireyci temelde ele alan tm yaklamlarda bireyin yalnz ve bamsz olduu varsaylarak, tercihini tm etkilerden arnm olarak yapt kabul edilmektedir. Oysa ki, toplum iinde yaayan bireylerin davran biimleri bizzat toplum iinde yer alma sonucunda deimektir.