SEMNER ALIMASI ETKL RETMENLK ETM 1- RETMEN-RENC LKS retme evrensel bir uratr.

Herkes birbirine bir eyler retir. Bu kitap, "retme"nin nasl daha etkili yaplacan, rencilerin bilgilendirilip, olgunlatrlrken atmalar azaltp sistemin sresinin nasl artrlacan anlatyor. "Etnik retmenlik eitimi" ksaca EE profesyoneller iin hazrlanmtr, ama reten herkesin etkisini arttracak niteliktedir. retme-renme srecinin etkili olabilmesi iin reten ve renen arasnda ok zel bir ilikinin kurulmas gerekir. te bu makale retmenin sz konusu balantlar salayabilmesine yarayacak iletiim becerilerini ele alr. Ama, rencilerin bymesi ve gelimesidir, fakat birok retmen tarafndan kullanlan ve okul idaresi tarafndan salk verilen retme yntemleri rencilerin baml, gelimemi ve ocuksu kalmalarn salamaktan ileri gitmez. 2- RETMEN-RENC LKS N ETKL BR MODEL retmenler okulda, rencilerdeki problemlerden dolay hayal krklna urayabilir ya da problemin zmnde baarsz grlebilir. Yaplan aratrmalara gre, onlarn baarsz olmadn, tersine ounun retmenlik hakknda ok ey bildii fakat bunu uygulamak iin yeterli frsatlar bulamadn gstermektedir. yi retmen tanmlar genelde ok kii tarafndan kabul edilmi yaygn inanlara dayanr. Misaller: 1. yi retmen sakindir, telalanmaz, sinirlenmez, souk kanldr. 2. yi retmen nyargl ve yanl deildir, rencilere eit davranr. 3. yi retmen her eyden nce tutarldr. Deimez, unutulmaz, hata yapmaz. 4. yi retmen her sorunun cevabn bilir. te bir retmen kendisini bu yaygn inan modellerine gre deerlendirir ve kendisini baarsz kabul eder. EE'nde tuzaklardan kurtulup, durum ne olursa olsun gerek bir kii olarak davranmay ve gerek kendiniz olmay greceksiniz. retmen ve renci arasndaki iliki, 1. Aklk 2. nemsenmek 3. Birbirine ihtiya duymak 4. Birbirinden ayr olmak 5. htiyalarn karlkl olarak giderebilmek zelliklerini ierirse, iyi bir retmen-renci ilikisi kurulmu demektir. KABUL EDLEBLRLK retmen-renci ilikilerinde, retmenlerin rencilerin davranlarn kabul edip etmemeleri ok nemlidir. Kabul izgisi deikendir ve sebebi vardr. 1. retmendeki deiiklikler, 2. rencideki deiiklikler 3. Durum ve evredeki deiiklikler, renci davranlarn kabul edilebilir ve edilemez davranlar arasndaki ayrm, ilikilerde ortaya kacak meselelerin, retmenler tarafndan halledilmesine yardmc olacaktr. Fakat burada retmen-renci ilikisine ortaya kan sorun kime ait olduunun zlmesi gerekir. retmenler kendilerini dorudan ilgilendirmeyen, rencinin zel sorunlar ile; dorudan ilgilendiren sorunlar ayrt etmelidir. nk retmen sorun kendisine u sorular sorabilir; - Bu davran benim zerimde gerek mahhas bir etki yapmyor mu? - Olumsuz etkilendiim iin mi bu davran kabul edemiyorum? - Yoksa yalnzca rencinin deiik davranmasn benim dndm ekilde hissetmesini istediim iin mi kabul edemiyorum?

Son soruya cevap evet ise sorun rencinindir; eer bir nce ki cevap evet ise sorun retmenindir. rencilerin okuldan kaynaklanan ya da kaynaklanmayan birok sorunlar da vardr ve bu sorunlarla ba etmeye alrlar. nk, retme-renme yalnz ilikinin sorun-yok blgesinde etkili olabilir. rencinin sorunu retme-renme alan (sorun yok) retmenin sorunu 3- RENCLERN SORUNLARI OLDUUNDA RETMENLER NE YAPABLR? Birok retmenin iki ortak ikayeti vardr; yardmc olmakta yetersiz kallar ve yardm iin el uzattklarnda geri evrilmeleri. retmenler, sorun ortaya knca, sorunlar nasl etkili bir biimde tepki gstereceklerini bilemediklerinden yardmc olamazlar. retmen, rencinin davrannn kabul edilemez olduu mesajn verir, onun deimesini, sanki sorunu yokmu gibi davranmasn ve sorunu ne olursa olsun onu bir kenara brakmasn ister. retmen bu yaklam diline EE'de "Kabul etmeme dili" denir. Kabul Etmeme Dili = letiimin On ki Engeli Bunlar rencinin renmesini engelleyen sorunlar zmesinde gerekli olan iki ynl iletiimi yavalatr, engeller ya da btnyle yok eder. 1. Emir vermek ynlendirmek, 2. Uyarmak gzda vermek, 3. Ahlak dersi vermek, 4. t vermek, zm ve neri getirmek, 5. retme, nutuk ekmek, mantkl dnceler nermek, 6. Yarglamak, eletirmek, sulamak, ayn dncede olmamak, 7. Ad takmak, alay etmek, 8. Yorumlamak, analiz etmek, tan koymak, 9. vmek, ayn dncede olmak, olumlu deerlendirme yapmak, 10. Gven vermek, desteklemek, avutmak, duygularn paylamak, 11. Soru sormak, snamak, sorguya ekmek, apraz sorgulamak, 12. Sznden dnmek, oyalamak, alay etmek, akac davranmak, konuyu saptrmak. Yaygn Yanl Anlama EE kurslarnda tartmalar temel sorunda younlayor: 1. Gerekleri sylemenin, t vermenin ve aklamann nesi yanl? (retmenin asl vazifesi bu deil mi?) 2. vmek ve deerlendirmek neden engel olsun? (vme iyi davranlar pekitirir) 3. Soru sormak neden etkisiz kabul ediliyor? (nk bu retmede en deerli yollardan) Kabul Dili Neden Gldr? "12 Engel" kabul etmeme dilidir, nk sorunu olan kiiye, deimesi gerektii, sorunlu olmann kabul edilemeyeceini ve sorunlu kiide bir sorun bulunduunu iletir. Bir kii, baka birini itenlikle kabul eder ve iletebilirse, o kiide yardm etme yetenei var demektir. Bakalarn olduklar gibi kabul etmek, ilikileri kuvvetlendirmede nemli bir etkendir. Kabul, kck tohumlar bile en gzel iee dntrebilecek verimli bir toprak gibidir. Burada asl i tohumdadr. Gen insan da kendi organizmasnda bir gelime yetenei tar. Kabul, gencin gizli gcnn ortaya kmasna imkan salar. Kabul, ocuklar aar, onlar, duygularn ve sorunlarn paylamak iin yreklendirir. EE kurslarnda kabul etmeme iletilerini nlemek lde azaltabilecekleri gsterilmitir. Kabul iin zel beceriler gerekir. Kiiyi iyi bir danman yapan psikoloji bilgisi ya da zihinsel gizli gc deildir. Psikologlar buna iyiletirici iletiim derler. SORUNLU RENCLERE YARDIM ETMENN ETKL YOLLARI

EE kurslarndaki retmenler bir kiiye yardm etmenin yolunun hi bir ey yapmakszn yalnzca orada olmak olduunu renince arr ve inanmazlar. Usta danmanlar baarlarn temelinin, kiiyi konumaya balatmak ve onu dinleyerek yolunu amak olduunu sylerler.

Etkili biimde yardmc olmann drt farkl yolu: 1. Edilgen Dinleme (sessizlik): renciye gerekten kabul edildiini duyumsatan ve sizinle daha fazla paylamas iin yreklendiren ok gl bir iletidir. 2. Kabul Ettiini Gsteren Tepkiler: Dinlerken, zellikle duraklamalarda gerekten dinlediinizi gstermek iin szl ya da szck belirtileri vermeye "kabul tepkileri" denir. "H-h", "evet", "anlyorum" gibi... 3. Kap Aralayc letiler Ne Yaplabilir?: renciler, bazen daha ok konumak, diren inme ve balamak iin bile ek yreklendirme beklerler. Bu iletilere "kap aralayclar" denir. "lgin, devam etmek ister misin?" "Sylediklerin ok ilgin", gibi 4. Etkin Dinlemenin Gerei: daha fazla etkileim ve dinleyenin yalnz duyduunu deil, ayn zamanda doru olarak anladn da gsterir. Bu nedenle usta dinleyici "etkin dinleme"yi daha yaygn kullanr. ETKN DNLEME NASIL RENLR? Etkin dinleme rencinin ilettiini doru anlamanz salar. retmen, renciyi anladn gsteren geri iletiler verir. letiim ilemlerinde zmleme ok nemlidir. rencinin de, sizin, kendisini doru mu yanl m zmlediinizi bilmemesi de ayn derecede nemlidir. Bu nedenle, rencinin iletisini yantlamadan nce, onu dou zmleyip zmlemediinize karar verdiiniz dnelim. Tek yaplacak, zmleme sonularnz kendi szcklerini kullanarak geri iletmektir. Bu geri iletim yntemine "etkin dinleme" denir. ETKN DNLEME N NELER GEREKLDR? 1. retmen, rencinin kendi sorunlarn zebileceine kesinlikle inanmaldr. 2. retmen, rencinin dile getirdii duygu ve dncelerini, bir rencide olmas gereken dnceler saysa bile gerekten kabul edilmelidir. 3. retmen, duygularn genelde geici ve anlk olduunu bilmelidir. 4. retmenler, renciye sorunlarnda yardmc olmay istemeli ve bunun iin zaman ayrmal. 5. retmen, sorunu olan renci ile birlikte olmal ama kendi kimliini korumaldr. 6. retmenler, rencilerin sorunlarn paylamak ve konuya balamak iin zorlanabileceklerini bilmelidir. 7. retmenler, rencilerin sorunlarnn gizliliine sayg duymaldr. Etkin Dinleme (E.D.) renmeyi kolaylatrmada, sorgulamay, yreklendirmede rencilerin dnme, tartma, soru sorma ve aratrmada kendilerini zgr hissedecekleri ortam oluturmada gl bir aratr. Etkin Dinlemede Zaman Kazanma Nedenleri: 1. E.D. rencilerin sorunlar ile baa kabilmelerine ve onlar zmlemelerine yardm eder. 2. E.D. rencilerin duygularndan korkmalarna ve duygularn kt olmalarn anlamalarna yardm eder. 3. E.D. sorunu zmesine yardmc olur. 4. E.D. sorunu zmleme ve zme sorumluluunu rencide brakr. 5. retmen kendilerini dinlerken dnce, gr ve duygularn ve kabul ettiini grr, bu nedenle grlerini almaya hazr olurlar. 6. E.D. renci ile retmen arasnda da yakn ve anlaml bir ilikinin kurulmasn salar. 4- ETKN DNLEMENN YARARLARI

E.D. rencileri belirli konular zerinde tartmaya yreklendirir. renmeye direnci olan rencinin direncini krar. Baml ve boyun een rencilere yardm eder. rencilerin olumsuz olaylarla ilgili duygularn snf iinde aka tartmalarna yardmc olur. E.D.'yi kullanan retmenler, tartma grubundaki rencilerin gleri, yetenekleri ve zel ilgi alanlar hakknda edindikleri bilgileri, daha sonra snf yararna kullanabilir. renmeye kar direnme, rencinin bir sorunu olduunu gsterir. Bu da E.D. ile zlr. E.D., baml rencilere yardmda da kullanlr, sorunun sorumluluunun rencide braklp kendi zmn bulmas salanr. 5- RENCLER SORUN IKARINCA RETMENLER NE YAPABLR retmenler Sorun Kendilerindeyken Ne Yapabilir? Sorunun kendilerinin olduunu anlatan ip ular krgnlk, can sknts, dikkatin dalmas, ylgnlk, ksknlk, sinirlilik. rencilerin ekilmez davranlar retmenlerin davran penceresinin "kabul etmeme" alanndadr. retmen ocuun kabul edilmez davrann deitirmeye alrken etkisini deikene ynlendirmelidir: 1. rencinin davranna 2. evreye 3. Kendi davranna Tipik etkisiz yzlemenin sonular: retmenlerin gnderdikleri yzleme iletilerinin hemen hemen 15'inin renci zerinde aadaki etkileri dourduu grlr: 1. Deimeye kar direnmeye neden olur. 2. retmenin kendini aptal ve yetersiz sandn dnmesine neden olur. 3. Kendisini sulu duyumsatr, utandrr. 4. Benlik saygsn azaltr. 5. Savunmaya iter. retmenlerin rencilerle yzleirken gnderdikleri iletiler ana balkta toplanr: 1. zm iletileri 2. Bastrc iletiler 3. Dolayl iletiler zm letileri Neden Yararszdr? zm iletileri rencilere tam olarak davranlarn nasl deitireceklerini, ne yapmalar gerektiini, ne yaparlarsa daha iyi olacan ya da ne yapabileceklerini gsterir. zm iletilerinin be deiik tr vardr. 1. Emir vermek, ynlendirmek; "ikleti hemen azndan kar at". 2. Uyarmak gz da vermek. 3. Ahlak dersi vermek; "4. Snf rencisi doruyu yanltan ayrabilmeli." 4. retimi mantkl yrtmek. 5. t vermek, zm getirmek; "Yerinde olsam almaya balardm" ou retmen zm iletilerini, kendi gereksinmelerini ksa yoldan elde etmek iin kullanrlar. Yanl olan, ie yaramamas ve yarad zaman bile tad gizli iletiler neden ile renciyi kstrp uzaklatrmasdr. zm iletileri rencilerinin retmenlerine aynen karlk verme tehlikesini tarlar. Bastrc letiler Neden Yararszdr? Bunlar renciyi kmser kiiliini sorgular, benlik imajn zedeler. Bunlar 6 grupta toplayabiliriz. 1. Yarglamak, eletirmek, sulamak, ayn dnceyi paylamamak. 2. Ad takmak, alay etmek. 3. Yorumlamak, zmlemek, tan koymak. 4. vmek ayn dnceyi paylama, olumlu deerlendirme yapmak.

5. Gven vermek, desteklemek, duygularn paylamak. 6. Snamak, sorguya ekmek. Bastrc iletiler, renciler tarafndan ya nemsenmez ya da yetersizlik duygularn pekitirir. renciler genelde bunlara glp geerler. Dolayl letiler Neden Yararszdr? Bunlar alay etmei, inelemeyi, taklmay, utandrmay ierir. Bunlar, ok gizli olduklarndan ya anlalmazlar yada retmenlerin sinsi davranlar olarak nitelendirirler. Sen-letileri'ne Kar Ben-letileri: EE kurslarn verirken yzleme becerileri snflandrmann ve onlar daha iyi anlamann bir baka yolunu bulduk. Bu yolla, dilimizin yaps gerei iin "sen" zamiri olmayan cmlelerin sen-iletisi olduunu renen retmenler ardlar. Sen iletiler renciyi olumsuz yarglayan, ben-iletileri ise retmenin sorun karsndaki duygularn dile getiren ilikilerdir. renciler sen-iletileri ile hemen her zaman kt olduklarn alglarlar. Ben-iletileri iki adan "ykmllk iletileri" olarak adlandrlabilir. 1- Ben-iletilerini gnderen retmen, kendi duygularnn bilincinde olmak iin nce kendini dinleme ve duygularn tm aklyla rencileriyle paylama ykmll tar. 2. Ben-iletileri, davrann ykmlln rencide brakr. nemli lt vardr: 1- rencilerinin davrann deitirme ihtimali yksektir. 2- renci ile ilgili ok az olumsuz deerlendirme ierir. 3- letiimi zedelemez. Ben-iletileri retmenleri saydam, drst, rencilerin kendileri ile anlaml ilikiler kurabilecekleri gerek kiiler olarak gsterir ve yaknln gelimesine yardm eder. Ben-letili Cmleler Nasl Kurulur? renciler zerinde etkili olabilmesi iin ben-iletileri eyi tamaldr. 1. Sorun oluturan davrann tanmlarn iermelidir: retmenin, kendisi ile neden yzletiini kestirmek zorunda kalmamaldr. renci iyi bir ben-iletisi yorum iermeyen haber gibidir. "Kabadaylk ettiin zaman..." Yarglama ile balayan ben-iletilerine "klk deitirmi sen-iletileri" denir. yi bir ben-iletisinde zaman belirten bir bala vardr. renciye sorun tekil eden davrann zamann belirtmek ok nemlidir. retmen, renciye deil onun belli bir davranna kzmtr. 2. rencinin kabul edilmeyen davrann retmen zerindeki kesin gerek, somut etkisinin ona sylenmesidir. "senin uzun salarn grmeye dayanamyorum" Ben-iletilerini kullanmaya balayan retmenlerin yapacaklar ilk i kabul edilmez renci davranlarn iki grup iinde snflandrmak olmaldr. Somut etkisi olanlar ve olmayanlar. 3. Duygularn dile getirilmesi: Ben-iletisi, davran, etki ve duygu zincirinden oluur. Ben-iletisinden nasl dnlr? Ben-iletileri, sen-iletilerine gre rencileri daha az savunmaya iter. Fakat her eye ramen iyi bir beniletisinden bile renci incinebilir. retmen bunu fark edince hemen, yzlemeden etkin dinlemeye gemelidir. retmenler kendilerini nasl kzdrr. Kzgnlk, retmenin blml ben-iletisini, duygu blmnde olduundan, yzlemeler renciler tarafndan sulama ve bastrc iletiler olarak alglanr. Kzgnlk ikinci bir duygudur. Her zaman daha nce yaanan baka duygularn sonucunda oluur.

retmen bahede dolarken, ocuklardan birinin att ta ban syrp geer. retmenin ilk duygusu korkudur, ikinci duygusu kzgnlktr. EE kurallarnda retmenle birinci duygularn talebelerine iletmeleri retilir. Ben-iletilerinin tehlikeleri 1. Ben-iletileri uygulayabilecek kiinin kendini tm plaklyla ortaya koymasdr. 2. nsann kendini deitirme ihtimalidir. 3. Sorumluluktur. Etkili ben-iletileri neler yapar Ben-iletileri, dncesiz kimseleri dnceye yneltir. retmenlerin ben diliyle konumalar, rencilere insanlar aras etkili iletiimi retir. nk onlar retmenlerini kendilerine model olarak alrlar. SORUNLARI NLEMEK SINIF ORTAMI NASIL DETRLR? Eitim sistemleri geliip deiiyor ama binalar 1992'l (eski) yllardan kalma, yani hi yenilenmeyen imkanlara kar retmenlerden modern eitim yapmalar bekleniyor. Yeniliki Dnce EE'de sekiz yol nerilmitir. 1. Dikkatin kolay younlatrlabilecei ve d etkenden olabildiince az etkili bir yer seilmeli. 2. zel sorunun ne olduuna karar verilmeli. 3. Dnce seli iin zaman snrlamas koyulmal. 4. rettiiniz tm dnceleri yazmalsnz. 5. Nitelik deil nicelik arandndan, olduka ok dnce retilsin. 6. retilen dncelere snr koymamalsnz. 7. Hi bir deerlendirmeye izin vermemelisiniz. 8. Bak anz zaman zaman deitirmelisiniz. Snf ortamn deitirmek Bunun da 8 yolu vardr: 1. Ortam zenginletirme. 2. Ortam fakirletirme. 3. Ortam kstlamak. 4. Ortam geniletmek. 5. Ortam yeniden dzenlemek. 6. Ortam yalnlatrmak. 7. Ortam sistemletirmek. 8. Ortam iin nceden plan yapmak. Snfta zaman verimli kullanma: Sorunsuz ortamlarda tr ie yarar ve kullanlabilir zaman vardr: 1. Saysz uyaranla ba edilebilme zaman (rahatsz edicilerin kaldrlmalar) 2. Bireysel zaman (sessizlik keleri, bireysel alma keleri, ses geirmeyen kulaklklar) 3. En uygun zaman (rencinin sorunsuz ilgi bekledii zaman9 retmenlerin retebildii rencilerin renebildii, her birinin "insan" olabildii zamanlardr, dersler her iki taraf iin daha zevkli olacaktr. 7- SINIFTA TARTIMA Ben-iletilerinin etkisiz olduu, snf ortamn deitirmenin ie yaramad durumlar iki nedene balanabilir: Ya ocuu kabul edilemez davrana ynelten drt ok gldr ya da retmeni ile iyi ilikiler iinde olmad iin onun ihtiyalarn umursamaz sonu olarak, pek ok snfta retmen ve renciler zaman zaman ihtiya atmas yaayabilirler. atmalarn zm:

retmenler; atmalarn zmne genellikle kazanmak kaybetmek asndan bakarlar. Kazanmaya ya da en azndan beraber kalmaya alrlar. Kazanmak kaybetmek yntemlerine EE yntem 1 ve yntem 2 adlar verildi. Yntem 1'de her zaman retmen kazanr, yntem 2'de ise renciler kazanr. Yntem 1'de bykler nce kendi zmn nerir, inandrmaya alr, olmazsa sertleerek zmne ular. Kkler boyun emek zorunda braklr. Byk kazanm, kk kaybetmitir. Yntem 2'de ise ocuk kazanp byk kaybeder. ki yntemde de ortak yan her iki tarafn kazanmak iin sanki sava vermesidir. Her ikisinde de kaybeden kzgn, krgn ve mutsuzdur Snfta otorite: retmenler, otoritenin nasl kullanldn ve olumsuz etkiler yaptn ou zaman bilemez ya da fark edemez. ki tr otorite vardr. 1. Bu tr, uzmanla, bilgiye, deneyime dayanr. (o bu konuda otoriterdir) Bu otorite, ocuklarn kendilerine ve retmenlerine yakt "psikolojik boyut" farklarn gsterir. renci bydke kendi psikolojik boyutu da byr. 2. Bu tr ise retmenin renciyi dllendirme ve cezalandrma gcnden doar. retmen otoritesini dl ve ceza gcnden alr. renciler, retmenin kendisine deil g kullanmasna kar geldiler. retmenler g kullanmaktan vazgetiklerinde, renci isyanlarnn ou ortadan kalkar. Yntem 1 otoritenin arkasna saklanm gtr. RENCLERN KULLANDIKLARI BAETME YNTEMLER 1. syan etme, direnme, meydan okuma. 2. Kar koyma. 3. Yalan syleme, duygularn saklama, sinsice davranma. 4. Bakalarn sulama, dedikodu yapma. 5. Hile yapma, bakasnn almasn sahiplenme. 6. Patronluk taslama zorbalk etme. 7. Yenilgiden nefret etme, yenme gereksinimi duyma. 8. birlii yapma, rgtlenme. 9. Boyun eme, rol yapma. 10. Yaclk. 11. Yeni eyler denemekten ve tehlikeden kama. 12. Geri ekilme hayal kurma. Yntem 2 Neden Kullanlmamal? Yntem 2'yi kullanan retmenlerin ihtiyalar karlanmaz, ac ekerler ilerini yapamazlar, retin onlar iin bir yk hatta karabasan olur. Sonuta Yntem 1'de kaybeden renci gibi ba etme yntemleri gelitirirler. 1. Habersiz zor snav yaparlar. 2. Dier retmenlerle i birlii yaparlar. 3. Bir baka okula atanmay isterler. 4. Ar yiyip iip, hayal kurarak gereklerden kaarlar. 5. Psikosomatik hastalklara yakalanrlar. 6. Arkada ilikilerinde isteksizdirler. 7. rencilere bol not vererek yaclk yaparlar. 8. stenilen iin en azn yaparlar. 8- ALIMALARIN ZMNDE KAYBEDEN-YOK YNTEM Yntem 2: Kaybeden-yok Bu yntem, greceli olarak eit gte olanlar arasndaki atmalarn zmnde etkili tek yntemdir. Yntem 3, bir sretir. Yntem 3, zmlenen taraflarn dnda hi kimse tarafndan kabul edilmek zorunda olmamasdr.

Yntem 3 taraflarn kendilerine sorunlarna yine kendilerine zg zmler bulmada zgr klar. Gcn, Yntem 3'de yeri yoktur. Yntem 3'n n artlar: - Etkin dinleme konusunda yetkinleme gerekir. - rencilerin duygu ve dncelerini olduu gibi kabul gerekir. - retmen doru ben-iletisi ihtiyalarn aka ortaya koymaldr. - Yntem 1 ve 2'nin zelliklerinin rencilere anlatlmasnda da fayda vardr. Yntem 3'de Alt aamada sorun zme, 1. Sorunu tanmlama 2. Olas zmler retme 3. zmleri deerlendirme. 4. En iyi zmn hangisi olduuna karar verme. 5. Bu kararlar nasl uygulanacan belirleme. 6. zmn baarsn deerlendirme Yntem 3'n Okuldaki Yararlar 1. Ksknlk yok. 2. Gdlenme zmnn uygulanmasn salar. (Katkda bulunulan karar benimsenir) 3. Tek elin nesi var? (ki tarafn zmlerini birlemesi) 4. Yntem 3'de sat gerekmez. (nandrmaya gerek yok) 5. Yntem 3'de g ya da otorite gerekmez. 6. Yntem 3'de retmen ve renciler birbirlerini sever. 7. Yntem 3'de gerek sorun ortaya kar. 8. Yntem 3'de renciler daha sorumlu ve olgun olurlar. 9- KAYBEDEN-YOK YNETME LERLK KAZANDIRMAK Snfta kural belirleme toplantlar nasl iler? EE kurslarna gre, kural belirleme snfta rencilerle birlikte olur bunun en uygun zaman okulun ilk gndr. 1. Korkuyu yenmek: retmenler kural belirleme toplants yapmaktan ekinmemelidir. Snf, yalnzca retmenin zgr brakt alan iinde karar alabilir. retmen de grubun bir yesidir. 2. Hazrlk: Toplantnn amac anlatlmaldr. Hi kimse kaybettim duygusuna kaplmamal ve alnan kararlar herkesi mutlu etmelidir. 3. Toplanty ynetmek: retmen kararlarn erevesini izmelidir. Her davran iin kural konulmamaldr. 4. retmenin rol: Kural tespitinde toplantsnn nderidir. Bu toplant sayesinde renciler kararlara itirak edecek ve kabulde sorun karmayacaktr. atmalar nlenir, fikir, retilir. retmenlerin Yntem 3'n kullanrken karlaacaklar sorunlarn zmleri; 1. renciler anlamaya uymayabilir: Yntem 1'e dnp g kullanmamaldr. renciye bir ans daha tannabilir, sz hatrlatlabilir ya da sorunun zmne tekrar dnlebilir. 2. renciler cezay zme katmak isteyebilirler: Cezadan sz etmek gvensizliktir, kuku ve ktmserlii artrr. Her renci gvenilmezlii ispatlanana kadar gvenilirdir. Yntem 3'n uygulanmas srasnda; olaan st durumlarda ve oyun tr kurallara (renci bilgilendirilerek) yntem 1 kullanlabilir. 10- OKULDA DEERLERN ARPIMASI nanlar ve deerler deitirilmeye yatkn deildir ve zerlerinde tartmasz insanlar zme gtrmez. renci szl ya da davranlaryla dier alanna girildiini belirtir. retmen de sen-iletili cmlelerle kendini rahatlatmak iin yarglayc, aalayc konumaya balarsa deer arpmas deer atmasna dner.

Ben-iletileri deer atmalarnda ie yaramaz. Yntem 3'de bazen deer atmalar ie yaramaz, nk renci kendi deerleri ile ilgili ibirliine girmek istemezler. Yntem 1 g kullanacandan (tarih, deerleri uruna yaamlarn yitirenlerin rnekleriyle doludur); Yntem 2'de de retmen zme gitmeyip umursamazl tercih edeceinden, deerler atmasnda etkisizdir.

Deer atmalar le Nasl Ba Edilir? 1. Etkili bir danma olmalsnz. 2. renciler retmenlerini danman olarak ie almaldr. 3. Kusursuz bir hazrlk yapmal. 4. Dncelerin yalnzca bir kere paylalmas gerekir. 5. Sorumluluun rencide braklmas gerekir. 6. Deer verilerine model olmak. 7. Daha kabul edici olmak edici olmak iin kendini deitirebilir. 8. ocuklar tanmak. 9. Grup almalarna katlarak kendilerini gelitirmeliler. 10. Bireysel ve grup psikoterapisine bavurmak. 11. Kendi deerlerini anlamak. 12. Kendi deerlerine bal olmak anacak bunlar bakalarna zorla kabul ettirmemek. 13. ocuklar sevmek. 14. Kabul etme olgunluunu bulmak. 11- DAHA Y BR RETM N OKULU YLETRMEK retmenlere sorun karan okullarn zellikleri: 1. retmenler asttr. 2. retmenler kararlarn alnmasna katlmazlar. 3. Okullar deiime kar koyar. 4. Bir rnek deerleri kabul ettirmek. 5. Suu bakasna atmak. retmenler okulda daha etkili olmak iin ne yapabilir? 1. retmenler rollerinin nemin kabul etmelidir. 2. Her zaman kendi pencerenizden bakmalsnz. Grup toplantlarnda nasl etkili olunur? Genellikle retmenler toplantlarn zm iin deil, zmden kamak iin yapldn bilir ve bu nedenle toplantlar zaman ve enerji kayb olarak deerlendirirler. Daha ileri giderek toplantlarn pireye deve yaptna inanrlar. Toplant ncesi yaplmas gerekenler: 1. Toplantdan nce bir nceki tutana okuyun. 2. Toplant gndemine hangi sorun ve konular getireceinizi bilerek giriniz. 3. Her toplantya zamannda girin. 4. Gereken her eyi yannza aln. 5. Toplant zamann yalnzca toplantya ayarn (telefonlar, zel grmeleri vb. kabul etmeyin) Toplantda yaplmas gerekenler 1. Gndem maddelerini abartmadan olabildiince ksa bir biimde dile getirin. 2. Bir duygu ve dnceniz varsa bunu ak ve drst bir biimde dile getirin. Duygularnz bastrmaynz. 3. Gndeme bal kaln. Bakalarnn da byle yapmasna yardmc olun.

4. Anladnz her eyin aklamasn yapn. 5. Etkin olarak katln. Syleyecek bir eyiniz varsa syleyin; size sorulmasn beklemeyin. 6. Grubun ibirlii iin aadaki yntemin izlenmesinde dairenin. a) Zamannda balamak, b) Gndemi belirlemek, c) Konudan sapmak, d) Sray bozmak, e) Kayt tutmak, f) nemli gndem maddelerini bir panoda duyurmak, g) Karara varmak, h) Toplanty zamannda bitirmek. 7. Konumak isteyenleri dinleyin, konumaktan ekinenleri de yreklendirin. 8. Herkesi dikkatle dinleyin. yi anlamalarna yardm etmek iin etkin dinleme yapn. 9. Yaratc zmler bulmaya aln. 10. Grubu blecek alaya alma, aka yapma gibi iletiim engellerinden kann. 11. Alnan kararlar not edin. 12. Kendinize srekli u sorular sorun, a) Grubun gereksinimi nedir? b) Nasl yardm edebilirim? c) u an bu sorunun zlmesine ne yardm edebilir? d) Grubun daha etkili almasna yardm edebilecek ne tr katklarm olabilir? Toplant sonras yaplmas gerekenler 1. Kararlar uygulayn. 2. Karalar ve zmleri toplantya katlmayanlara da aktarn. 3. Toplantda yaanan olaylar ve bir yeyi olumsuz bir biimde etkileyecek konumalar gizli tutun.4. Toplantdan sonra alnan bir kararla ilgili olarak yaknmayn. Eer o konuda baka bir dnceniz var ise bir sonraki toplantda dile getirin. ZEL BLM = EVDEK SORUNLARLA NASIL BAEDLR (retmen-renci-veli ilikisi) Ana-babalarn gznde retmenlerin ocuklarn teki ana-babalardr, retmenlerin gznde de ana-babalar ocuklarn teki retmenleridir. Eitim doumla balar, lme kadar devam eder, ana-babalar, bebeklere bir eyler rensin diye zgrlk tanrken bebekler yrmeye, konumaya balaynca "eitmeye" ve "ders vermeye" balarlar. dl ve ceza vererek onlar zorlarlar. On iki iletiim engelinin tmn kullanrlar. Ana-babalarn grevi ocuklara renmeleri iin sadece "izin" vermektedir. En iyi retmenler bu retme srecinde sessiz ortaklar gibidir. ocuklarn dinleyerek deil, yaparak renebilmesi iin ev ortamn zenginletirirler. Ana-babalar genellikle ocuklar tarafndan "ie alnmadan" onlara bir ey retmeye kalkrlar. Aslnda "ustalk" ocua kendisini yetersiz hissettirdii iin retmeye engeldir. Ailenin en nemli grevlerinden biri ocuklarn gvenli bir "liman", kabul ortam, d dnyada incindiklerinde, belki de balar derde girdiinde barnabilecekleri bir "snak" salanmaktr. ocuklarn okuldaki sorunlarna yardmc olmann yolu da, ocuklarn sorunlarn slenmesine izin vermektir. Ana-baba ocuun sorununu kendi sorunu olarak alglamaldr, kendilerini ondan ayr tutabilmelidir. Fakat bu zordur, nk ocuk anne-babann "canlarnn bir paras" dr.

Ana-babalar ben-iletileri, etkin dinleme ve yntem 3' kullanarak retmenleri etkileyebilirler.

ocuun okulu hakknda ipularn; oradaki insanlar arasndaki ilikilerin niteliini verir. Eer okulda yntem 1 kullanlyor, ocuklar ykc sen-dilinin hedefi oluyorsa merdivenlerin hal ile denmi olmas, bilgisayarlarla donatlm olmas bir ey ifade etmez.
KAYNAK Yazar : R. Thomas GORDON Yaynevi : Sistem Yaynclk Bask : stanbul / 1993 / 238 syf. Bilim Grubu : Eitim Tr : Tercme