DIN N THAO LUN K NNG MM

WWW.KYNANGMEM.COM




EBOOK
K NNG C
HIU QUA
(Tai liu tap hop c chinh sua)







9J2009
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

2
MC LC

Phn 1 Li ni du................................................................................................................ 3
Phn 2 Dc sch hiu qua..................................................................................................... 4
I. Dc sch v nhng tc dng............................................................................................ 4
1. Dc sch gip tng cung kha nng giao tip........................................................... 5
2. Dc sch gip rn luyn nng lc tuong tung, lin tuong, sng to..................... 5
3. Dc sch gip rn luyn nng lc ngn ng.............................................................. 6
4. Dc sch gip sng tt trong x hi v lm ngui .................................................... 7
II. Cc yu t anh huong dn tc d dc ........................................................................... 8
1. Yu t chu quan ........................................................................................................... 8
2. Yu t khch quan....................................................................................................... 8
III. Gii thiu mt vi phuong php dc sch .................................................................. 9
1. Mt s phuong php dc thng thung: ................................................................... 9
2. Phuong php Skimming reading.............................................................................. 11
3. Phuong php dc nguc............................................................................................ 12
4. Phuong php dc Multilines ..................................................................................... 14
5. Phuong php PhotoRead .......................................................................................... 14
6. Phuong php dc SQ3R............................................................................................ 21
IV. Nhng diu nn bit khi dc sch .............................................................................. 23
1. Vi li khuyn khi dc sch ...................................................................................... 23
2. Mui quy tc vng d dc sch hiu qua................................................................. 24
3. Vi tiu xao dc sch.............................................................................................. 26
Phn 3 Nhng cu chuyn v vic dc sch...................................................................... 27
I. Bc H dc sch th no? .............................................................................................. 27
II. Tan mn v chuyn dc sch ....................................................................................... 29
III. Lp trnh vic dc sch........................................................................................... 33
IV. Dc sch l mt rn luyn tr nh v tu duy............................................................. 34
V. Bn v nim vui v ni bun cua vic dc sch.......................................................... 43
V. Nhng con s xung quanh vic dc sch..................................................................... 46
Phn 4 Ti liu tham khao ................................................................................................. 48
KNM CHC CC BN
C UC NHNG GIY PHT B CH VI EBOOK NYl
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

3

Phn 1
Li ni du
Din dn thao lun k nng mm (www.kynangmem.com) xin cho cc ban!
Trong sut thoi gian k tu khi thnh lp, din dn KNM d nhn duoc su
tham gia cung nhu ung h nhit tnh cua rt nhiu cu dn mang. Cc thnh vin
cua din dn KNM d dng gp rt nhiu nhung bi vit, chia se rt nhiu
nhung trai nghim cuc sng nhm chia xy dung mt kho k nng gip ch cho
vic pht trin cua gioi tre Vit ni ring v cua nguoi Vit ni chung.
D l nhung k nng doc, k nng vit, k nng thuyt trnh, k nng t
chuc v rt nhiu cc k nng cn thit.
Dy l mt trong s t ebook ni v k nng doc sch hiu qua - mt trong
nhung k nng quan trong trong vic tip nhn vn kin thuc v tn cua nhn
loai. Ebook ny khng c dinh s tro thnh mt ti liu chun dnh cho moi
nguoi nhung n l su tp hop cua rt nhiu cc bi vit, cc ti liu v k nng
doc. Ebook ny s gip cc ban d dng hon trong vic tra cuu, tm hiu v hoc
hoi k nng doc.
Ni dung ebook trnh by xoay quay nhung phuong php doc, nhung diu
cn bit khi doc mt cun sch v ca nhung cu chuyn v ci su doc cua con
nguoi. Xin nhc lai, ban cht cua nhung dng vit duoi dy du l su tp hop tu
cc bi vit duoc dnh gi cao trn nhiu wedsite v din dn nn c th c di
ban. Khi bin soan, chng ti d rt c gng trnh by ni dung mt cch mach
lac, c t chuc d tin cho vic tham khao cua cc ban.
Ebook ny cung chnh l ebook du tin, l cng suc cua KNM. Chng ti
mun n tro nn thuc su huu ch voi cc ban. V th hy gui nhung gp v
cho chng ti theo dia chi email: bqtkynangmem@gmail.com hoc ban c th
dng gp kin truc tip trn din dn thao lun k nng mm
www.kynangmem.com.
Xin chn thnh cam on!
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

4
Phn 2
Dc sch hiu qua

I. Dc sch v nhng tc dng
Doc sch l cng vic cung l nhu cu khng th thiu cua nguoi di hoc.
Vic doc sch c th duoc thuc hin o bn hoc, gc thu vin hay o mt noi no
d nu ban c thoi gian ranh v c hung th doc. Khng phai dn by gio chng
ta moi bt du doc sch, vic doc sch phai din ra tu khi chng ta bit dn sch
vo v truong hoc. Th nhung qu trnh doc sch c din ra thuong xuyn hay
khng ty thuc hon canh ring cua mi nguoi, v kt qua doc sch cung
khng ging nhau.
Nguoi doc hin nay c xu huong chi thu hep pham vi doc gn lin voi
chuyn mn cua mnh, diu d gip cho nhung hiu bit chuyn mn su sc
hon. Th nhung, s rt tt nu vic doc sch duoc mo rng hon dn cc pham vi
lin doi, hoc nhung pham vi tuong chung khng c g lin quan dn chuyn
mn nhung thuc ra n c nhiu tc dng dn cng vic v cuc sng sau ny.
C nguoi cn phn chia rach ri ra 2 loai sch d doc: mt loai chi doc d
bit, nho dai khi v khng cn ghi chp; mt loai khc c lin quan mt thit
dn chuyn mn hay v mt nhu cu no d, nguoi doc cn vit lai nhung
chnh, ghi lai tm tt ni dung, dn chung hoc v thnh nhung so d cho d
nm. Nhu vy, v hnh trung, loai sch du nguoi ta c th doc o moi lc moi
noi: trn xe but, phng cho, trn tu hoa, tu din ngm, thm ch nh v
sinh...; loai sch thu hai phai duoc doc bn bn sch, giy bt, trong khng gian
yn tinh t nguoi tu tp.
Trong thuc t, tc dung cua vic doc sch khng chi dng li o ch tip thu
kin thc m doc sch cn l mt bin php d hon thin moi mt cua con
nguoi. Voi nghia ny, cc loai sch vn ha hoc, vn chuong, lich su, trit hoc
khng chi l nhung loai sch thun chuyn mn m d tro thnh sch chung cho
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

5
moi nguoi, cho x hi. Nhung ci loi cua chuyn doc sch d qu r rng, thit
nghi khng cn nhc lai. Bn canh vic doc sch d tip thu tri thuc, vic doc
sch di khi cn rn luyn cho ban nhung ki nng, tnh cam v thi quen huu
ch m di khi ban khng nhn ra.

1. Dc sch gip tng cung kha nng giao tip
Ban c bao gio thy ngai ngng khi dung truoc dm dng? Ban c bao gio
run ly by khng bit din dat mnh nhu th no truoc moi nguoi? Ban c
bao gio ni vng vo mt vn d v c gng giai thch m nguoi khc vn khng
sao hiu ni?
Doc sch thuc cht l mt qu trnh giao tip, khi d tc gia quyn sch v
ban l nhung nhn vt tham gia giao tip. Chi c diu qu trnh giao tip ny
din ra 1 chiu, nhung vn d tc gia ni dn di su vo tr no v hnh thnh tu
duy o ban th nhung nhung suy nghi cua ban tc gia khng h bit duoc nu
ban khng vit thu hay goi din thoai phan hi. Qu trnh giao tip ny gip cc
ban hiu vn d, bit cch trnh by vn d theo chiu huong trin khai hay khi
qut hop l, cch l lun hay dng dn chung chung minh cho mt lun dim
no d. Doc sch mt thoi gian lu, ban s bit trnh by vn d mt cch khc
chit, mach lac, sung se, c du c dua gon gng d hiu.
Khng chi vy, nho loai hnh giao tip dc bit ny, ban s tinh t hon khi
cam nhn, phn don nhung cam xc, thi d cua nguoi khc. Hnh thnh
nhung phan xa v su nhay cam, linh hoat cn thit d xu l vn d. Chng han,
ban bit ni bng ngu diu th no, khi no ni khi no ngung, khi no dt cu
hoi khoi goi, khi no pha tr tao cam hung moi o nguoi tham gia giao tip...

2. Dc sch gip rn luyn nng lc tuong tung, lin tuong, sng to
Sch duoc vit bng h thng ngn ngu, cu th l cc chu vit duoc ni kt
lin tuc voi nhau tao thnh cu, dng, doan, bi... Tu ngu duoc dng lun c
nghia, v nt nghia d lai duoc quy chiu vo cc su vt tuong ung trong cuc
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

6
sng. Th du ni dn 'tinh vt' chng ta nghi dn mt loat cc d dng hay cy
tri duoc dt trong trang thi yn tinh, ni dn 'qu dao' chng ta nghi dn tp
hop nhung dim tao nn mt con duong khp kn dnh cho su chuyn dng cua
mt thuc th no d, hoc ni dn 'hoa mai' chng ta nghi dn loai hoa nhiu
cnh, no vo ma xun, dep v moi nguoi thch thuong thuc... Nhu vy, qu
trnh doc sch thuc cht cung l mt qu trnh quan st cc su vt v hin tuong
trong cuc sng thuc m chu vit duoc quy uoc tuong trung thng qua qu trnh
tuong tuong, lin tuong.
Ri cung c khi su lin tuong nay sinh khi ban so snh nhung vn d d
duoc doc trong sch ny v sch khc, trong quan dim cua nguoi ny nguoi
khc, ci ging v khc nhau, tai sao lai c ging v khc nhu vy... Tr tuong
tuong phong ph, suy nghi cn k, kt hop voi nhung dng luc khm ph tm
ti s gip ban hnh thnh nng luc sng tao, nghi ra ci moi, tm ra ci moi v
tu d lm ra ci moi.
Khng c doc sch, nguoi ta kh c th thuc hin duoc diu d.

3. Dc sch gip rn luyn nng lc ngn ng
Ban thuong vit sai chnh ta v rt ngai vit v so moi nguoi choc. Ban hay
vit nhung cu khng dng ngu php ting Vit, hoc nhung cu cut, cu qu
khng du cc thnh phn chnh. Cung c th ban su dung nhung tu ngu khng
hop voi di tuong ban mun d cp. Hoc ban c vn tu vung qu t, khng du
d huy dng ra trnh by sng to mt vn d. Thm ch ban khng hiu rt nhiu
tu ngu trong ting Vit c nghia l g v ban chua h nghe qua...
Vic doc sch l bin php huu hiu nht gip ban khc phuc nhung sai st
d trong vic su dung ngn ngu. Ban doc mt cun sch vn chuong thy tc
gia dng nhung tu ngu rt hay d miu ta bu troi trong nhung trang thi khc
nhau. Ban s thy nhung cu vn bt du bng chu ngu hay vi ngu, bt du bng
dng tu hoc tnh tu m vn dng cu trc ngu php ting Vit. Ban bit cch
dng nhung tu ngu chuyn tip 'nhu vy', 'duong nhin' mt cch kho lo uyn
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

7
chuyn d din dat vn d. Ban cung s bt gp nhung hnh thuc vit dng cua
nhung tu ngu m ban phn vn lung lu khng bit vit th no...
V chnh qu trnh doc sch lu di, su tp trung v tinh s gip ban hnh
thnh nhung ki nng ngn ngu d.

4. Dc sch gip sng tt trong x hi v lm ngui
Doc sch v sng tt l hai vic xem ra chng n nhp g voi nhau nhung
thuc cht c su tc dng qua lai rt lon.
Ai cung bit, nguoi bit suy nghi phai tri, bit l l l nhung nguoi khng
sng ty tin. Moi loi ni, suy nghi v vic lm cua ho lun huong toi ci hay,
ci dep; huong toi loi ch ban thn trong mi quan h voi loi ch chung cua
nhung nguoi xung quanh. Cch sng d l mn trang suc qu gi nht m mi
nguoi tu trang bi cho mnh thng qua hoc vn, cu th l tu vic doc sch.
Doc sch th duc th thao gip chng ta bit rn luyn suc khoe deo dai bn
bi hon. Doc sch trit hoc, chng ta nhn ra nhung quy lut v nhung din bin
thuc h trong cuc sng, tu d hnh thnh cch nhn v cch nghi cua ban
thn. Doc sch vt l chng ta hiu bit v quy lut vn dng cua th gioi tu
nhin hon, tu d ung dung vo cuc sng. Doc sch vn hoc d hnh thnh cam
xc, thi d hop l truoc moi canh ng, cuc doi; xy dung doi sng hi ha,
nhn vn, c chiu su... Tm lai, sch dem dn cho con nguoi mt cuc sng
tt dep, ha hop giua ban thn voi cng dng, mi truong xung quanh, x hi
v ca nhn loai.
Di nhin, nhung diu duoc trnh by pha trn khng phai l tt ca nhung loi
ch mang lai cua vic doc sch. Chng ta cn c th thy, nguoi doc nhiu sch
c kin thuc su rng, hi tu nhiu nng luc, loi ni c co so v c uy tn nn
duoc moi nguoi lng nghe, xem trong... Nhung ai cung bit, doc sch truoc tin
l d gip mnh cng tt hon.


Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

8
II. Cc yu t anh huong dn tc d dc
1. Yu t chu quan
Diu quan trong nht d doc hiu qua c l l thi d. Cn phai giu mt thi
d lac quan v tu tin l mnh c th lm duoc v lm d dng. Scott Bonstein
dng cu: "It's easy, and I like it" d tu ni voi mnh truoc khi doc. Ban c th
ni: "chuyn nho nhu con tho bo vo gio"
Tu th ngi v mi truong doc: cn tao cho mnh mt mi truong tht thoai
mi, gon gng. Ngi ngay ngn trn gh, hai chn dt thng thn trn sn, thng
lung. nh sng cn phai du. Nu ma dng ngi doc sch trong chn th thi
ri, sng ra nhiu khi thy quyn sch lui thui qun queo nm gc no d. Sch
cn duoc dt thng trn bn

2. Yu t khch quan
Tc d doc cung phu thuc vo ngn ngu v th loai sch
Thuc ra doc nhanh cung d duoc nghin cuu nhiu nhung khng phai cu
phuong php cua nuoc ngoi l c th p dung duoc o Vit Nam, ti xin chi ra
vi v du:
- Voi ting Anh, cch tu duy v cch vit cua sch nuoc ngoi l kiu truc
tip (direct), tuc l di vo vn d mt cch tun tu. Nu ai hoc vit lun ting
Anh chun muc cung thy cch vit cua ho l tu cc lon chia thnh cc nho
hon lin tip, v vy, nhiu khi doc mt doan ban chi cn doc cu mo d l d
gn nhu nm duoc ni dung, phn bn trong chi l di su v chi tit.
- Voi ting Vit v vn ha dng, kiu tu duy lai kiu vng vo, do vy
khi doc ta cung chua th hiu tc gia ni g, nhiu khi cu quan trong lai nm
o ch rt kh tm.
- Voi ting Nht/ Trung: ho l chu tuong hnh, do vy vic su dung k thut
d nng tc d doc cung rt thun loi. Do mt ta nhn dang hnh anh nhanh v
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

9
tt hon chu vit, khi doc chu tuong hnh cung kch thch c tuong tuong, tu duy
nhanh hon.
- Phu thuc nhiu vo cch vit sch:
+ Truyn: doc rt nhanh v chng ta quy chiu, tuong tuong d dng v
nhanh chng sng trong ngu canh cua cu chuyn.
+ Sch tu hoc: doc cung rt nhanh, cc sch teach yourself cua nuoc ngoi
m dich ra ting Vit th ta doc mt bui cung duoc vi cun.
+ Sch gio khoa, trit hoc, l lun: khng th doc nhanh, v mi cu chu
thuong duoc nghin ngm k, c khi ta doc mt cu m phai rt lu moi hiu
ht nghia duoc.

III. Gii thiu mt vi phuong php dc sch
1. Mt s phuong php dc thng thung:
Thuc ra, vic luyn cho mnh 1 phuong php doc c th cn phu thuc nhiu
yu t, c nhung nguoi rt d dng doc nhanh, c nguoi mun doc nhanh th
qua l mt kh khn cuc lon.
Vic doc sch nhanh c nhiu phuong php nhung c l cch doc ny thuc
loai dn d, d tip thu.
Du tin l cch doc sch vn hoc, truyn doc, tiu thuyt... dng d giai tr:
- Doc nhung thu chi d giai tr th ko cn qu c gng doc hiu, chng ta c
th doc qua, luot tht nhanh, s c nhung n tuong luu vo du chng ta. Khi c
doan ny hay, hoc doan no ko hiu, ko lin kt duoc voi nhau chng ta c th
doc lai doan d hoc doc lai ca truyn. Chng ta c th doc tung doan 1 lc, v
c th bo qua nhung ch ko quan trong, din ta di dng, kiu nhu nhung ch ta
hnh dng con nguoi, hay l mc g, thch n g... ci d ko quan trong toi ni
dung cho lm.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

10
Thuc ra ni ci ny hoi thua, boi nu d l doc giai tr th thuong ko quan
tm dn kt qua, m d c quan tm th chi l nho duoc bao nhiu, hoc cung l
ri thoi gian, ko cn thit phai doc nhanh.
- Cch doc ti liu tham khao, sch khoa hoc:
Du tin doc luot qua 1 ln, c th d nhung ch cn luu . Ln doc ny ko
yu cu phai hiu, nhung yu cu l ko duoc bo qua 1 dng no ca, nhung vn
phai doc tht nhanh, luot qua mt thui, luu lai duoc g ko quan trong
Doc lai ln 2, doc chm, sot cc , lin kt lai cc , tu giai quyt nhung g
mnh thy cn khc mc, giai doan ny nn gach lai nhung chnh, cn luu .
Doc ln 3: lai doc tht nhanh, xem lai xem mnh d thu nhp duoc g, c g
cn thc mc th nn dt mt du chm hoi to dng o d v ... di hoi.
C mt diu cc ban nn luu khi doc sch, d l nn quan tm toi muc luc
v loi ni du. C mt thi quen cua ti l d doc quyn sch no, thm ch l
tu din ti cung doc loi ni du truoc, chi l phn gioi thiu sch, nhung n c
nghia rt lon: mt s sch th loi ni du l d gioi thiu tm tt ni dung v
gioi thiu cc tu vit tt, mt s sch th chi l gioi thiu ngun gc cua cun
sch. Nhung d th no di chng nua th loi ni du thuong gy thin cam cho
nguoi doc v cun sch, do d nu c th doc ht loi ni du th thuong rt c
cam tnh voi quyn sch, diu d gip chng ta c tm l doc hon.
- Cch doc tht nhanh khi ... kim tra bi: gio muc luc, tm tn bi cn tm,
gio vo bi d, gio ra cc chuong, doc mi doan trong bi vi ba chu l c th
tm ra doan mnh cn tm.

Mt phuong php khc cung c nhiu dim chung voi phuong php trn.
Thuong th trong mi quyn sch 20% s trang sch s chua 80% ni dung
ca quyn sch. Khoa hoc d chung minh l mt nguoi bnh thuong hiu sut doc
cao nht dat duoc l xp xi 80% ni dung. Chng ta du l nhung nguoi bnh
thuong.
Doc t nht 2 ln/quyn sch (trung bnh 300 trang).
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

11
Ln mt khng phai l doc m l luc loi quyn sch d tm kim 20% s
trang sch chua 80% ni dung (tuc l vo khoang 50 - 60 trang). Mt khoang 2
ting cho ln thu nht.
Ln hai, ta mang nhung trang d ra doc v hiu r rng thm.

R rng, nhung cch doc trn dy dang duoc rt nhiu nguoi p dung. Tuy
nhin, hiu qua cua n mang lai th cn phai xem xt. Vy, cc phuong php
doc khc c hiu qua hon khng? Chng ta hy cng tm hiu o phn sau

2. Phuong php Skimming reading
Doc l mt k nng quan trong trong. Doc hiu qua gip hoc vin thu thp
duoc nhiu thng tin cn thit v c tu duy tng quan v mt vn d. Trong tt
ca cc bi kim tra du c mt phn kim tra cc k nng doc. Skimming (k
nng doc luot, doc nhanh) l mt trong nhung k nng quan trong v rt huu ch
trong nhiu truong hop.
Du tin, bng cch dc lut nhanh qua don vn, ngui dc s c duc
ci nhn tng qut v ni dung, vn phong v cu trc cua bi vn d.
Skimming cho php hoc vin nm duoc chnh trong bi mt cch nhanh
chng v skimming c nghia l nhn luot nhanh qua bi doc d bit xem bi d
vit v ci g. Ban hy ni cho hoc vin bit cch doc nhanh, doc luot v mt s
meo nho d doc nhanh m vn bt duoc dng chnh.
Th hai, dc lut d nm bt duc quan dim cua tc gia v vn d, chu
dim duc d cp trong bi dc:
K nng skimming rt huu ch khi ban mun tu duy su hon trong nhung bi
doc bng cch tm ra quan dim cua tc gia mt cch nhanh chng. Diu ny rt
quan trong v doc khng chi d ly thng tin m cn d bit xem quan dim cua
tc gia v vn d m ho nu ra: dng tnh, phan di hay trung lp.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

12
Khi doc nhanh d tm ra quan dim cua tc gia, ta khng cn phai doc tt ca
tung tu, tung chu m chi doc mt vi tu quan trong thi. Nhung tu d c th l
danh tu, dng tu hoc tnh tu, thm ch ca cc tu ni.
Ta khng cn di vo doc chi tit tt ca cc tu trong cu, m chi cn doc qua
nhung tu duoc gach chn cung c th hiu duoc tc gia ny khng thch n.

Cui cng, dc lut d nm duc l-gc trnh by cua bi.
Di khi chng ta cn bit ngay cu trc cua mt bi vn hoc mt cun sch
m khng cn phai doc ca mt doan vn hay mt bi di l th. K nng
skimming s rt huu ch trong truong hop ny. Ta cn nm bt duoc nhung tu
no, du hiu no nn ch toi d tm ra l-gc trnh by cua bi. D l cc
marking words (tu du hiu) nhu: because (v), firstly (du tin), secondly (thu
hai), finally (cui cng), but (nhung), then (sau d), includes (bao gm) v
nhung tu chi thoi gian khc, v.v. Nhung tu ny s gip cho nguoi doc nhanh
chng nhn ra doan vn duoc trnh by theo cch no: listing (lit k),
comparison-contrast (so snh-di lp), time-order (theo thu tu thoi gian), v
cause-effect (nguyn nhn-kt qua).
Ban thy dy, k nng skimming rt quan trong v vy hy c gng thnh
thao nu ban cam thy n ph hop voi mnh.

3. Phuong php dc nguc
PP doc nguoc s gip ban tit kim mt khoang thoi gian kha kh voi
phuong php doc kiu cu, doc tung dng mt, tuy nhin khi ban moi tp th s
gp kh nhiu kh khn do:
+ Chng ta tu b duoc day l cu doc tu du dn cui, lin mach, doc sai hay
khng hiu th th quay lai. V tnh ta d tao ra mt li mn trong no v cch
doc, gp bt cu ti liu no cung c thi quen nhu vy.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

13
+ Phuong php doc ny di nguoc lai voi truyn thng d nn yu cu kha
nng ghi nho ngn han lon (theo tung cum tu mt) v tng hop, hiu thng tin
cao.
Bnh thuong khi doc ta thuong theo huong sau:
>>>>>>>>>>>>>> (doc)
<<<<<<<<<<<<<< (dua mt v)
>>>>>>>>>>>>>> (doc)
.
Voi cch doc truyn thng nhu trn, ta mt di hn mt khoang thoi gian
dng cho vic dua mt v. Nhung khi d luyn duoc n th kha nng doc hiu
cua ban s duoc cai thin r rt.
Noi dung co ban cua phuong php doc nguoc:
Truc khi dc:
- Chun bi tinh thn: Nhm mt, tho su ht di, relax vi giy.
- Xc dinh muc dch: Gio qua vi trang sch, xem cun sch d ni ci g,
mnh cn diu g tu cun sch d. Ta c th doc phn muc luc, tm tt cc
chuong d nm bt cu trc cua n . Quan trong nht l xc dinh xem "tc gia
mun ni g voi mnh? V Mnh cn nhung g?"
Cch dc nguc
- Dng 1: doc tin >>>>>>>>>>>>>
Theo l tu nhin th phn do s l phn ta nho nht, v vua doc xong cn
phn da cam l phn d bi "nhat" di khi ta doc sang phn do.
- Dng 2: doc li <<<<<<<<<<<<<<
Tuong tu nhu vy cho dng 2, phn ban nho hon ca lai l phn sau - c th
ko lin quan g dn phn do dng 1.
Nhung khi ban doc dn phn du dng 2 (da cam) - phn ni tip phn do
dng 1 th lp tuc tr no ban s tao ra mt su kt ni giua do 1 v da cam 2 lm
cho ban c n tuong lu hon voi 2 phn ny.
Cu nhu vy, cc dng s kt ni voi nhau theo kiu bc cu.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

14
Ta c th tit kim duoc mt khoang thoi gian nho d dua mt, chuyn phn
nng luong d vo no d phn tch ci bi "doc nguoc" kia .
Dy l mt phuong php kh. Nu n lm ban thch th, tai sao chng ta
khng thu luyn tp? C cng mi st, c ngy nn kim

4. Phuong php dc Multilines
Thuong th khi chng ta nhn mt hnh v trn giy, chng ta s nhn cc nt
cua hnh chu khng nhn phn giy trng xung quanh. V vy, mt cua ban chi
tp trung vo phn nho. V khi doc sch ban cung s theo li d, chi nhn vo
cc chu, kha nng bao qut ti liu rt han ch d mo rng kha nng bao qut
cua mt, kha nng tng hop, hiu cua no th doc 2 dng l mt phuong php
tp luyn kh th vi.
Ni dung cua n don gian chi l: Ban c gng nhn vo khoang trng giua 2
dng, v tm cch hiu ca 2 dng (trn v duoi)...
Dy l mt phuong php di hoi su tng qut rt cao dng thoi mun thnh
cng ban phai hiu duoc vn phong v dai cua tc gia mun ni toi.
C th kt hop phuong php ny voi phuong php doc nguoc. Tc d doc
cua ban s tng ln rt rt nhiu ln dy!

5. Phuong php PhotoRead
a. Mt s hiu bit cn ban
Nhu cc ban d bit - no tri cua chng ta dam nhim phn ngn ngu, chu
vit.. khi doc sch theo cc phuong php truyn thng yu cu su tp trung cao
d kh lon d nm bt duoc ht thng tin - v khi ban cng c gng tng tc d
doc ln, th no cng mt moi dng thoi kha nng hiu s giam xung theo thoi
gian.
Phuong php PhotoRead s khin cho ca 2 phn no b cua ban hoat dng,
luu chuyn thng tin mt cch nhun nhuyn. Su chia s cng vic giua 2 phn
no trong phuong php PhotoRead s gip ban khng phai doc tung chu mt
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

15
nua, m ton b thng tin trang sch s duoc "photo" vo bn cu no phai,
phn dam nhim tu duy v hnh anh.
b. Mt s luu
V vic ban c thnh cng voi phuong php ny hay khng, chnh l ban c
hoc duoc cch d "inview" lin kt nhung trang thng tin duoc photo.
Yu cu cua phuong php: Ban chi cn l nguoi bnh thuong, khng cn qu
cao siu nhung ban cung kh c th thnh cng duoc nu ban:
+ Khng kin tr luyn tp - thu nghim.
+ Khng tin vo "nng khiu tim tng" cua ban, cung nhu ban thn phuong
php ny.
+ Qu nn nng thuc hin, bo qua cc buoc cn ban.
+ Luyn tp trong trang thi cng thng, stress.
c. Tng quan v cc buc
Prepare Preview Photoread Inview RapidRead
i. Prepare: Dua co th v trang thi tt nht d doc.
- Dua co th vo trang thi nghi ngoi thu gin, qun di moi phin mui lo u
trong cuc sng, cung nhu su lo lng v vic photoread ny c dem lai hiu qua
thuc su hay ko.
* D thu gin, ban c th lm theo cc cch sau:
a/Tangerine Technique: Truoc khi doc, tuong tuong tay tri ban c mt qua
qut, ban c th cam gic duoc n, so thy n, ngui thy mi cua n... hy
tuong tuong ban tung n ln, v dng tay phai bt ly, lai tung ln tip... tung
hung 2-3 ln th nhe nhng dt qua qut tuong tuong d ln du v
Bt du doc
b/Tuong tuong: ban dang ngi du d v nhn chnh ban dang doc sch hoc
dang c 1 ch vet du trn du ban trong lc ban doc sch.
c/Truoc khi doc, nn nhe rng cuoi mt ci
(D hiu duoc co so cua cc cch lm tam goi l "qui di" bn trn cc ban
c th tham khao trong cc ti liu chuyn v PhotoReading)
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

16
Ri, gio th dt cu hoi:
+ Ban doc ti liu ny nhm muc tiu g?
+ Ti liu ny c quan trong voi ban nhu th no?
+ Ban mun hiu v nho bao nhiu % nhung tri thuc m ti liu mang lai?
+ Ban mun dnh bao nhiu thoi gian d doc v hiu n cung nhu thoa mn
muc tiu ban d ra?
Ta c th phn b thoi gian cho cng tc chun bi nhu sau:
30 giy: Luot nhanh ba sch, muc luc, loi gioi thiu... --> rt ra dc muc tiu
doc sch cua ban
2 3 pht d sch truoc mt, nhm mt xc dinh muc tiu bng cch tra loi
cc cu hoi.
1-2 pht thu gin, tho su ht di, lm vi dng tc cho tm tr thoai mi v
bt du sang buoc 2
ii. Preview: Khm ph, tm hiu cu trc ti liu
Muc dch l hiu cu trc, cc tu vung su dung trong ti liu cn doc v
quyt dinh xem ban s di su tm hiu phn no cua ti liu.
a/ Khao st ti liu
- Ch dn muc luc, tua d, loi gioi thiu, nm san xut, nh xut ban, tn
tc gia...
- Cc ch in nghing, in dm,ch thch, d thi minh hoa, nhung cu hoi,
phn tm tt cua ti liu ..
C gng hiu duoc d cua tc gia cung nhu mach vit cua ti liu.
* Luu khng nn dnh qu nhiu thoi gian cho phn ny:
+ Bi bo ngn: ti da 30 giy.
+ Bi bo di: ti da 3 pht.
+ 1 quyn sch: ti da 5 pht.



Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

17
b/ Ghi ch t vng
Cng vic ny gip no ban ghi nho lai cc tu vung quan trong, v khi ban
photoread n s tu tm kim, kt ni cc tu vung ny thnh mt mach chnh
gip ban c nhung n tuong manh m v ti liu.
+ Cc tu vung quan trong thuong duoc in nghing, in dm, v tn s xut
hin rt nhiu. Ban c th lt thu 20 trang sch, nhung tu no gy n tuong voi
ban nhiu nht th d l tu ta cn.
+ D ghi ch, cc ban c th dng phuong php Ban d tu duy cua Tony
Buzan.
Khuyn nghi: ghi ch cng ngn gon cng tt.
- Nn ghi ch trong du 5-10 tu di voi 1 bi bo.
- Vit ra giy 20-25 tu voi 1 cun sch.
(thoi gian dnh cho vic nay` khoang 2-5 pht)
c/ Quyt d|nh xem phn no khin ban quan tm nht trong ti liu? phn
no ban s di su? phn no ban thy ko cn thit?
Mot so loi thuong mc phai khi PREVIEW.
- Doan vn hay qu, khin ban doc n qu ki. Diu ny s lm mt di tnh
cht cua PREVIEW.
- Thoi gian PREVIEW > 8 pht ^^

iii. Photoread: Photo nhng trang thng tin vo no
- Truoc khi PHOTO READ ban d it phut thu gin, d thng tin o buoc
truoc thm vao tri no ban. Hy ngi mt cach thoai mai nht va chun bi linh
hi tuyt chiu (nu duoc thi tt nht cac ban nn tp my bai yoga hoc khi
cng d tao dng luc cho tri no hoat dng
- Sau dy voi mt cach doc hoan toan moi chung ta s nhn di, nhn ba,
nhn bn tc d doc cua ban hin thoi. Ban co tin rng chung ta co th doc
nhiu dong chu cung mt luc khng? Ti xin khng dinh voi ban la co (chua k
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

18
co khi con doc duoc lun ca trang sach cung mt luc y chu) nu ban doc trang
sach theo hang doc. Hy tp bai tp nay va ban s thy rng ti noi dung:
Tuong tung gia trang sch c mt dung thng ke tu trn xung, ban
s dua mt nhe nhang nhin theo duong thng nay (nhu ti d noi o trn ri dy,
tha long mt ra, khng nhin ma nhin, khng doc ma doc ^^), luot chm tu trn
xung, lam sao d cam nhn duoc 4 goc giy. Vi mt ban hoan toan thu gin
nn tm nhin cua ban s duoc mo rng hon, chinh vi th ban nhin thy duoc
nhiu chu hon.
Tuy nhin chi nhin nhu th nay thi thi con chua du, ban con phai tt duc
ting ni trong du nua. Ti s giai thich r hon v diu nay: Khi ban doc
thm, trong du ban s phat ra mt ting noi danh vn tung chu mt ( diu nay
xay ra la vi o truong hoc ban d duoc day nhu th), co th ban khng d y
nhung khi ting noi do ct ln thi thanh quan o c hong cua ban cung hoi rung
ln, nhu th ban dang chun bi doc thanh ting vy. D tt duoc cai ting nay
di voi nhung nguoi moi hoc qua la kho khn nhung mt khi d tt duoc ri thi
tc d doc cua ban s tng dn muc dang kinh ngac. D tt duoc ting noi trong
du, ban hy doc nhe nhang nhu ti d noi, dung c gng doc lam gi vi cang c
doc ban cang khng doc duoc nhiu, dng thoi trong luc doc ban co th dm to
( tuc la phat m thanh ting dy) tu nm xung mt : nmbn ba hai
mt hoc la aeiou. Cu nhu th lp di lp lai. Vic doc to nay s lam
cho thanh quan cua ban khng tu dng phat m ting noi trong du, hay noi
cach khac la ta dang uc ch no b khng cho no tu dng danh vn Mt ln
nua, nho rng phai ht suc thoai mai, khng duoc guong ep, dua mt tu trn
xung duoi va cam nhn duoc 4 goc giy (hoc ban cung co th tuong tuong 4
goc giy tao thanh chu X, hy nhin vao giua cai chu X nay). Ban hy ap dung
phuong phap nay cho tt ca nhung buoc doc, bao gm PREVIEW, PHOTO
READ, INVIEW, RAPID READ
- O buoc thu 3 nay, by gio chung ta s di su hon vao chi tit cua quyn
sach. Tuy nhin, di vao chi tit thi chi nn di vao nhung ch nao tht cn thit,
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

19
nu khng cn thi dung doc. Muc tiu cua buoc nay la nhin duoc tt ca mt chu
(nho la khng duoc bo sot bt ki thu gi), dng thoi ghi ra giy tt ca nhung
thng tin cn thit ( chinh xac la Mind Map do). Trong khi doc, hy khng
ngung dt cu hoi va tra loi chung, nu co nhung cu hoi ban chua tra loi duoc
hy tam d dy, dung qua lo lng v chung, chung ta s xet dn chung o buoc
INVIEW.
- Thm mt s luu y, do la c gng chi nn PHOTO READ 1-2 ln thi (tt
nhin la trong trang thai thoai mai ri), tp dn ban s quen va s vo vet duoc
hu ht thng tin cn thit. Sau khi d hoan tt vic doc, ban d sn sang d
sang buoc k tip INVIEW.

iv. Inview: Kt ni nhng trang thng tin d np
- Muc tiu cua buoc nay la tim mi lin h giua cac phn cua cun sach ma
ban dang doc, tu do tim kim thm nhung thng tin cn thit d tra loi nhung
cu hoi con bo ngo trn kia.
- Du tin hy PREVIEW quyn sach lai mt ln nua. Ban nho cai ban
MIND MAP ma ban dang lam chu, gio hy lin kt cac phn lai voi nhau. D
cho r rang hon, ti xin dua ra mt vi du: chng han ban dang doc mt cun
sach lich su chng han, chuong 1 co tua d la Tinh hinh Vit Nam sau chin
tranh TG thu 1, chuong 2 co tua d la Cuc cach mang giai phong dn tc
Vit Nam, vy mi lin kt giua 2 chuong nay la gi? Cu tra loi tht don gian,
o chuong 1 ta bit rng VN bi tng cuong boc lt, ma d co boc lt thi phai co
du tranh, do chinh la li do dn dn Cuc cach mang giai phong dn tc o
chuong 2, cung khng kho lm phai khng?
- Lin kt cac phn duoc ri thi ban hy tim thm nhung thng tin cn thit
d tra loi nhung cu hoi con bo ngo ( nht la trong sach giao khoa, nhiu khi co
nhung cu hoi phai doc sang nhung bai sau moi tra loi duoc), sau do hy hoan
thin ban MIND MAP cua ban, cn thay di nhung gi hy thay di (nu thy
ban MIND MAP cu xu qua thi co th v lai mt ban moi cang d nhin.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

20
Vy la chung ta d xong phn INVIEW, chi con mt buoc cui cung nua
thi, do la RAPID READ (hay goi la REVIEW cho ngn gon cung duoc).

v. RapidRead: Scan mt lut t du dn cui ti liu
- Dy la buoc cui cung, muc dich cua buoc nay la ghim cht moi thu ban d
doc vao tri no. Truoc tin hy doc lai quyn sach mt ln nua tu du dn cui.
Trong luc doc ban co th thay di tc d doc; voi nhung ch doc ri thi hy luot
qua con nhung ch chua thng tin moi thi hy doc chm lai (nhung nn nho d
doc la chi doc 1 ln thi, khng quay lai du dy). Nu ban vn con co nhung
ch chua hiu ma khng doc lai thi ban s khng bao gio hoan tt vic doc (hay
noi cho hoa mi la nghin cuu va tip nhn thng tin .
- D co th nho duoc nhung gi minh d doc, ban cn phai xem lai ban MIND
MAP (hoc la ban ghi chep cua ban) theo thu tu thoi gian sau:
1 ngay sau khi doc
1 tun sau khi doc
1 thang sau khi doc
6 thang sau khi doc
1 nm sau khi doc
Khoi cn xem lai nua, nho k lm ri!

Tng kt
- Phuong phap doc nhanh : mt luot nhe nhang doc tu trn xung (cam nhn
duoc 4 goc giy). Tt ting noi trong du bng cach tha long nguoi, phat m
thanh ting khi doc (5,4,3,2,1 a,e,i,o,u).
- Cac buoc doc: PREPARE, PREVIEW, PHOTO READ, INVIEW, RAPID
READ (REVIEW).
- D tng tc d doc, ban cung nn tp tng tc d lt trang
- Vy la phn ny d kt thuc, chuc cac ban co th thanh thao duoc ki nng
nay va vuon ln hang top trong moi linh vuc!
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

21
6. Phuong php dc SQ3R
Survey Question Read Review Recite.
a. Survey
Tiu d, d muc chnh v phu
Ch thch duoi hnh anh, v d thi
Xem lai cu hoi, hoc cc huong dn doc cua gio vin.
Xem doan du v cui
Xem phn tm tt.
Khi dang khao st, hy dt nhung cu hoi sau:

b. Question
Bin tiu d thnh cu hoi
Doc cc cu hoi o cui bi
Nho lai nhung g gio su ni khi giao bi cho ban
Mnh d bit g v vn d ny ri?
Luu :
Nu cn hy vit ra v suy ngm.

c. Read
Tm cu tra loi choc c cu hoi d nu
Tra loi cc cu hoi du v cui chuong
Doc lai ch thch duoi tiu d, biu d, hnh minh hoa
Ch tt ca cc tu in dm hay in nghin
Hoc cc huong dn v biu d
Doc chm lai khi gp doan kh
Dung lai d doc ki nhung ch kh hiu
Doc tung phn mt v ghi nho khi kt thc mt phn.
Ghi nho sau khi doc ht mt phn

Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

22
d. Review
Dt cu hoi v nhung g moi doc. Hoc tm tt bng loi cua ring mnh .
Ghi ch thng tin tu bi doc, din dat thng tin d bng loi cua mnh.
Gach duoi quan trong
Dng phuong php hoc thuc hiu qua nht cho mnh. Meo: ban cng
dng nhiu gic quan khi hoc, th cng nho nhanh v nho lu.
Hoc cng hiu gp ba: Nhn, ni, nghe
Hoc cng hiu gp tu: Nhn, ni, nghe, vit
D lai bi, mt qu trnh lu d

e. Recite
Ngy 1: Dt ra nhung cu hoi cho chnh ban d ghi ch
Ngy 2: Doc lai d "kt thn" voi nhung khi nim quan trong. Che phn
thng tin, doc cu hoi v c tra loi tu tr nho cua mnh. Dng cc bin php ghi
nho huu dung. Lm nhung the nho. (flashcard), hoc cc cng cu hoc bi tuong
tu.
Ngy 3, 4, 5: Lun phin hoc bng flashcard, v tu nhung bi ghi ch
Cui tun:
Dng sch hoc, lm mt ban bii ni dung, trong d lit k ton b tiu d,
d muc chnh phu. Lm mt ban d thng tin. Tp nho lai v ni to bi hoc
trong lc nhn vo ban d thng tin.
Thuong xuyn lp lai buoc trn. Duoc vy, ban s ko cn nhi nht khi ky
thi dn.





Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

23
IV. Nhng diu nn bit khi dc sch
1. Vi li khuyn khi dc sch
L sinh vin bc dai hoc v cao hoc, di khi ban cam thy c qu nhiu ti
liu v sch gio khoa phai doc trong khi qu thoi gian th eo hep. Su tin b
trong hoc tp cua ban phu thuc rt nhiu vo kha nng tiu thu ht s ti liu
ny. Sau dy l mt s goi huu ch gip ban nng cao k nng doc bi cua
mnh, nhanh v hiu qua...

Tao su tp trung cho chnh mnh bng cch xem lut qua bi doc truoc khi
ban tht su ngi doc tung chu:
Xem tua d bi doc, cc tiu d lon nho, nhung ch dnh du, in nghing
hoc in dm.
Xem qua nhung hnh v hay minh hoa, d thi hay biu d.
Xem qua ton b bi doc bng cch doc doan du v doan cui, luot nhanh
qua nhung cu du cua tung doan trong bi (truong hop sch gio khoa v kinh
t thuong c phn tm tt o cui mi chuong cng nhung thut ngu quan
trong).
Gp sch lai v tu hoi: chnh cua bi l g, vn phong ra sao v muc dch
cua tc gia l g?
Tra loi duoc nhung cu hoi ny s phn no gip cc ban c duoc mt
tuong khi qut v ni dung bi doc, tu d d tp trung hon v bi doc s tro
nn d nho hon.

Khng dc thnh ting v kiu doc ny s khin ban doc chm. C gng
xem vic doc sch nhu th dang ngm mt canh dep, hnh dung mt tuong
bao qut trong tm tr thay v ch dn tung vin d duoi chn.

Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

24
Dc theo . Cc nghin cuu cho thy khi doc, mt chng ta lun dung sau
nhung cu chu trong mt dng. S ln dung cua nguoi doc chm nhiu hon so
voi nguoi doc nhanh. Dung nhiu ln khng chi lm cho ta doc chm m cn
can tro kha nng nm bt vn d, do nghia thuong di theo ca cu hay cum tu
thay v tung chu mt. Hy c doc theo nhung nhm tu, dc bit doc ht nhung
cu hon chinh v nhung cu c tnh b nghia.

Khng nn dc mt cu nhiu ln. Dy l thi quen cua nguoi doc km.
Thi quen nhai lai ny thuong lm tng gp di hoc gp ba thoi gian doc v
cung khng cai thin muc d thng dat. Tt nht l c tp trung ngay tu ln du
tin, d l l do tai sao chng ta c goi thu nht.

Thay di tc d dc nhm thch ng vi d kh v cch vit trong bi doc.
Nguoi doc km lun c tc d doc chm. Nguoi doc hiu qua thuong doc nhanh
phn d v chm lai o phn kh. Trong mt bi doc c di ch chng ta phai
doc cn thn hon nhung ch khc. C nhung diu duoc vit ra khng phai d
doc thong. Voi nhung ti liu php l hay cc bi vit kh th cn phai doc
chm. Nhung ti liu d hon nhu kinh t hay bo ch th ta c th doc nhanh.
Cui cng, ban nn bin nhung goi ny thnh thi quen mi khi doc sch.

2. Mui quy tc vng d dc sch hiu qua
L Nguyn Khi - Theo Tap ch Sch
- Quy tc 1: Doc khng li lai. D bi v khoa hoc k thut kh dn du
cung chi doc mt ln. Khng duoc chuyn dng mt tro lai. Chi khi d doc
xong v suy nghi v nhung diu d doc, moi c th doc lai bi nu nhu tht cn
thit.
- Quy tc 2: Doc v hiu thng tin theo khi thut ton tch hop. Phai thuong
xuyn nho ni dung cua tung khi. Trong qu trnh doc, hy tm cch tra loi
nhung cu hoi tiu chun d ra cho mi khi cua thut ton.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

25
- Quy tc 3: Doc khng pht thnh ting. Doc m pht m l ke th cua vic
doc nhanh. Hy thuc hin cc bi tp v g nhip d nhin pht m. Khi thy tc
d doc bi giam cn phai luyn lai.
- Quy tc 4: Chuyn dng mt theo chiu thng dung khi doc. Khi doc, mt
di chuyn theo chiu thng dung tu trn xung duoi, theo dng tuong tuong di
tu giua trang giy. Hy tp pht trin thi quen nhn ngoai vi. Hy doc bo c
ct hep, ri doc sch, so b vach duong o giua trang bng bt ch. Phn du doc
mt trang chi trong 10 15 giy, c hiu duoc ni dung chung. Tuy muc d
thnh thuc trong vic di chuyn mt m chuyn sang doc hiu ca trang sch chi
trong 30 giy.
- Quy tc 5: Tp trung tu tuong tht cao d khi doc. Tp trung l cht xc tc
cua qu trnh doc. Doc nhanh lai cng di hoi tp trung tr no voi cuong d cao
hon d tu duy v nm bt vn d nhanh hon.
- Quy tc 6: Hiu nhung diu d doc trong qu trnh doc. Khi doc cn lm r
cc tu kho, cc dim tua suy l, tuc l cc dim tua d hiu bi v nhn thuc
vn d. Nho rng khi doc l qu trnh tm kim v xu l tuong v nghia.
- Quy tc 7: p dung cc cch nho chu yu trong khi doc. Muc dch cua vic
doc d nho. Nho ci g tuy theo muc dch doc cn thit cua mnh v chi nn nho
nhung g hiu duoc. Khng cn nho tung cu, tung chu nhung phai nho tuong
v d cua tc gia cun sch.
- Quy tc 8: Doc voi tc d bin di. Bit doc voi cc tc d khc nhau cung
rt quan trong. C ch chi cn doc luot qua, song c trang th nn doc chm lai
d hiu duoc thuc cht vn d. Hy bit chon cch doc cn thit, dng lc v
dng ch.
- Quy tc 9: Phai thuong xuyn luyn tp, cung c khng ngung thi quen
doc.
- Quy tc 10: Dt tiu chun doc mi ngy 2 to bo, 1 to tap ch v khoang
50 dn 70 trang sch.

Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

26
3. Vi tiu xao dc sch
C nhiu nguoi dng cc "tiu xao" khi doc sch v dat hiu qua cao nu
luyn tp tt:
- Kiu nh|p diu: khi mun doc tc d no ta c th mo nhac kiu tc d d.
V du mun doc nhanh th nguoi ta khuyn nn mo nhac rock, rap g d trong
khi doc. Dao Pht su dung kiu "g m" rt hiu qua trong vic doc kinh k, tao
nhip diu rt tt cho vic tip thu kin thuc cho b no. Trong Thin/Kh cng
nguoi ta su dung cc cu ch kiu "mt lnh" d kch thch vng h thn kinh
thuc vt rt hiu qua.
- Dc kiu dng ban d (mindmap): nguoi doc dua trn muc luc, loi gioi
thiu, hoc doc luot qua d muc d xy dung cho mnh mt khung ni dung,
muc tiu cn doc...sau d trong qu trnh doc chi c nhim vu "din thng tin"
vo khung sn c trong du, ho s chu dng v nhanh hon nhiu.
- Dc kiu tm kim (searching): nguoi doc s chun bi cc luong thng tin
cn tm kim tu sch (v du tm thng tin v cc IC su dung trong robot) v
trong khi doc s chi tm kim cc thng tin v vn d ny m bo qua cc thng
tin khc khng my lin quan.
Ngoi ra cn c nhiu nhn t tc dng dn vic doc, v du s chu in trn
mt trang sch, kch thuoc mu sc chu. Chng han nhu ting Vit th in theo
cc ct 10-15 tu s gip ta doc nhanh hon v mt khng phai luot sang ngang
nhiu.








Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

27
Phn 3
Nhng cu chuyn v vic dc sch

I. Bc H dc sch th no?
Nm 1923, nh tho Nga kp Mandenxtam d ni voi th gioi rng, tu
Nguyn i Quc toa ra mt nn vn ho cua tuong lai. Trn nn tri thuc co ban
cua mt hoc sinh Quc hoc Hu trn hnh trnh dn thn di tm chn l, bn
chn cua Bc H d in trn khp cc chu luc. "Di mt ngy dng, hoc mt sng
khn", nht lai l mt nguoi chiu hoc, chiu doc v thng tu nhu Bc, th su tip
thu nhung tinh hoa th gioi d toa sng mt nn vn ho cua tuong lai nhu kp
Mandenxtam tin don, l l duong nhin.
Khi tro thnh lnh tu Dang, vi Chu tich dung du Nh nuoc, Nguoi vn tip
tuc doc sch bo, khng chi nhm nng cao su hiu bit m cn d nm bt
thng tin trong v ngoi nuoc qua sch bo cua ta, cua ban b v cua ca ke th...
Nhung nguoi tung lm vic, tung phuc vu v gip vic cho Bc H du thn
phuc truoc su ham doc sch bo cua Nguoi, vic d d tro thnh nhu cu, np
quen trong sinh hoat hng ngy khng th thiu duoc. Thoi gian Bc cn khoe,
Nguoi doc bo, ban tin vo ban ngy, cc bui ti sau 9 gio Nguoi doc sch.
Bc c thi quen khi doc, ngn tay dua theo dng, mt di theo, ch no c vn
d ch th dung tay ghi chp hoc dnh du d d nhn bit nhung ch vn
cn ch , nhung s liu v thng tin cn xu l. Doc bo, thy guong nguoi tt
mun thuong huy hiu, Bc dng bt bi hoc bt ch mu do khuyn vo. Ch
no cn luu , Bc dnh du gach cho (/); dnh du bng chu X v gach cho
(X/) l ch dng; (!) l la; c vn d chua r rng, cn nghi ngo, Nguoi dnh
du chm hoi (?) v yu cu vn phng xc minh lai. Doan no cn xem k, Bc
dnh du gach cho v chm phy (/. D xem xong, Bc vit chu V... Cc dng
ch phuc vu cu nhn vo cc k hiu d l hiu v thuc hin theo cua Nguoi.
Bc cung hay dng chu Hn d dnh du. Chu Hn vit doc, nhung ch l nho,
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

28
vit chu Hn khng d ln chu cua sch bo, diu trong hon l chu Hn giu
duoc ni dung m Bc luu . C nhung lc Bc trch tu liu vo cun s nho
cung bng chu Hn, nhung tu liu ny Bc su dung d vit bo.
Tui Bc ngy mt cao, d bao v giu gn di mt cua Bc, Vn phng Phu
Chu tich cu cc dng ch phuc vu nhu Vu Ky, C Vn Chuoc, L Huu Lp...
doc sch bo cho Bc nghe. Nguoi sau ny gn b nhiu nht voi Bc l dng
ch C Vn Chuoc (tu 1962 cho dn khi Bc m nng). Dng ch Chuoc thuong
doc sch , bo v cc ban tin cua TTX v B Ngoai giao, duoc Bc tn nhim
cao. C ln dng ch di cng tc vng, dng ch Trn Vn Vuong thay. Thy
dng ch Vuong, Nguoi hoi: "Chuoc vng ?", giong Nguoi bng tro nn xa
vng. D cho Bc d phai nghe nhiu, dng ch Chuoc thuong doc tm tt nu
nhung chnh nhung vn d quan trong nht. Dng ch doc r rng, truyn cam
nht l khi tui Bc d cao, thnh gic suy giam th ngu diu phai tht ph hop,
di hoi nguoi doc phai nhay cam v hiu cua Bc. Thuong th mi ngy dng
ch doc phuc vu Bc vo cc bui sng, trua, chiu, ti. Ngy chu nht doc vo
bui sng v ti, v chi doc cc bo dia phuong gui biu Bc. Qua cc tin bi
bo dia phuong phan nh, Bc pht hin ra nhung guong nguoi tt vic tt, yu
cu vn phng xc minh v tng huy hiu. Khi doc bo vo bui ti, dng ch
Chuoc chon nhung vn d c ni dung nhe nhng d Bc nghe cho d cng
thng. Nhung vn d d gy xc dng th doc vo ban ngy. Bc ch nghe dn
muc pht hin duoc ca ch vit sai, sua ca cch dng tu v li chnh ta. C
nhung ch Bc yu cu doc lai nhiu ln d hiu cho k. Dng ch C Vn
Chuoc cung l nguoi duoc Bc giao cho nhim vu ct nhung bi bo phan nh
v guong nguoi tt vic tt dn thnh tung chuyn d guong v chin du, san
xut , thiu nhi hoc gioi dung cam... Sau ny Bc chi dao dng ch H Huy
Gip, Phan Hin in thnh cc tp sch "Nguoi tt vic tt". Sch Bc doc c
nhiu th loai. Ngun sch bo gui toi d Bc su dung c tu nhiu ngun khc
nhau. Sch biu cua cc tc gia gui tng, sch biu cua nhung c nhn v t
chuc nuoc ngoi tng Bc qua B Ngoai giao hoc cc don cua ta di cng tc,
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

29
Bc di thm cc noi duoc biu, cc nh xut ban gui biu... Sch bo doc xong,
Bc thuong gui toi cc noi cn su dung. Nhung sch bo cn lm tu liu, Bc
giu lai, nhung su dung xong lai gui di. V vy, Bc khng c thu vin ring.
Nhung cun sch, to bo khi Nguoi qua doi cn luu lai tai nh 54, nh sn l
nhung bu vt v gi.
Nhung nm cui doi, Nguoi nghe dng ch C Vn Chuoc doc cun "Cuc
khng chin chng Nguyn Mng" v tu doc cun "Su tht v Vit Nam" bng
ting Anh. Sch, bo d tro thnh mn n tinh thn v phuong tin thng tin
khng th thiu duoc cua mt con nguoi vi dai nhu Chu tich H Ch Minh.

II. Tan mn v chuyn dc sch
H Vn Thinh - Bo Quoc t
Cu hoi m chng ti, nhung nguoi lm ngh day hoc, thuong nghe l sch
no cn doc; muon o du hoc gi ca nhu th no? Tuyt nhin khng c bt ky
sinh vin no hoi thy c cch thuc doc cun sch d. Hnh nhu vic doc l
chuyn duong nhin cua nhung nguoi bit chu. Nhung nu nhu bit chu ri m
khng bit doc th hoc chu d lm g?
Thuc ra, chi ni ring chuyn "vui choi", ngay ca Nguyn Du cung phai lc
du v n "lm cng phu". Vy th su hoc di nhin phai kh gp van ln.
Tu khi bit doc, bn tay ti d tp cch d gio kh nhiu trang sch. Nhung
d gio dng v hiu du l vic khng d dng.
C nhung cun sch lm ta tht vong, nng triu cam gic hao hut m khng
h c mt cht thoa mn no. Nguoc lai, c rt nhiu cun cho ta hanh phc d
phai thao thuc sut dm v n. Vy th v sao con nguoi lai lng ph nhiu thoi
gian dn th cho nhung diu v b?
Cu tra loi chi dn sau khi di ht cuc doi. C l boi vy nn ti mao mui
vit ra dy nhung loi tm huyt voi mong mun duy nht l nhung nguoi dn
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

30
sau khng phai di qua nhung khc quanh khng dng c. Tt nhin s c rt
nhiu diu ti vit khng cn l nhung chuyn moi.
1. Cng vic du tin nht d|nh phai bit l vic chn sch. Chng ta
khng th doc tt ca nhung diu cn bit, nhung c th c du thoi gian d doc
nhung diu cn thit.
Su mnh mng v da dang cua tri thuc nhn loai l nguoi dn duong ti cho
nhung nguoi ham hiu bit. Hy nho rng phai uu tin cho nhung cun sch m
thy gio buc phai doc. Chua hn thy gio d dng nhung kinh nghim cua
thy l co so dng d tin cy.
Cn nhung nguoi d roi gh nh truong ri th sao? Hy doc nhung g mnh
thch. Mt nguyn l cua mun doi l chng ta khng chi thch nhung g mnh
thiu.
2. Nhng cun sch hay ho}c mt bi bo hay truc ht phai c mt ci
tn hay. Ti t thy diu nguoc lai. Nhung tn sch nhu Cun theo chiu gi,
Dung truoc bin tu n d thng bo nhiu vn d d chng ta chua doc.
Trong bo ch cung vy. Nhung ci tt tuong tu nhu Mua danh ba van bn
danh... ba ho, ng M Man cun ht nguoi doc nhiu gp bi luong con chu
m bi bo dem dn.
Phn lon cc tn sch hoc tn mt bi bo d l dim trong tm - diu co
ban m nguoi vit mun chuyn tai dn nguoi doc.
3. Nguyn tc du tin cua vic dc l nht thit phai gn lin vi vic
ghi chp. Nm di trn giuong d doc mt cun sch hay l mt trong nhung
diu th vi tuyt voi. Nht l khi ngoi troi c t tch hat mua, c mt ni nim
cn phai qun.
Tuy nhin d l cch tt nht d lm cho vic doc tro thnh su lng ph tuyt
voi. Cam gic thch ri... qun. Thi quen ghi chp buc chng ta, tu v thuc,
c trch nhim voi diu mnh doc. Ni cch khc, buc tu duy khng th luoi
bing.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

31
Hon nua, vic ghi chp s lm cho qu trnh m ha tri thuc d chuyn vo
b nho tro nn d dng hon, hiu qua hon. Vic thuong xuyn ghi chp cn tao
nn loi th khng g so snh ni: luyn tp kha nng h thng ha v phn loai
tu liu.
Vic ghi chp cn c nghia rt lon trong tuong lai - nhung manh roi rac
cua tri thuc lun lun rt c th cn thit cho mt tuong moi m su m mo
cua hiu bit chua th xc dinh duoc. Cu hoi dt ra l ghi nhu th no? Diu
cn ghi nm trong nhung tiu chun sau:
- D l nhung diu tao nn su hung th m ta chua gp bao gio.
- Kin thuc d c vn d (hoc nhiu vn d) lin h dn chuyn mn m
chng ta quan tm.
- Mt tuong khc la - thm ch sai trm trong so voi cc quan nim truyn
thng. Cn nho l trong khoa hoc, mt nhn xt cng gai gc bao nhiu th cng
dng d ghi chp by nhiu.
- Mt chn l hin nhin (chm ngn, cch ngn...)
- Mt nguyn tc cua l thuyt no d.
4. Sau khi dc xong mt chuong, mt phn hay ca cun sch cn phai h
thng so b kin thc thu nhn duc. Tu d cho php nguoi doc hiu r
nhung lun dim co ban nht. F. Anghen lun nhn manh rng "Khoa hoc bt
du tu vic so snh".
5. Nu c th, hy trao di ngay vn d mnh va dc vi ngui khc.
Tht l tuyt voi khi nguoi y d hoc dang doc cun sch, bi bo y.
Cn nguoc lai th hy tm mt dng nghip, ban hoc d trao di. Kinh
nghim cho thy chng ta s kh c kha nng qun diu d trai qua, thu thch
tht su l tnh nghim tc cua tranh ci.
6. Dn dy s c cu hoi d}t ra: khi g}p phai mt cun sch ta nghi l
cn thit nhung kh dc v kh hiu th lm th no? Mt cu hoi nan giai.
Nhung tc phm loai ny thuong l sch trit hoc hoc chnh tri. Truoc ht
phai tp cch d "bc" lop vo ngn tu - m cc trit gia v cc nh chnh tri th
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

32
ngy cng vit v ni mt cch dy kh hiu. Chng han, d mia mai vic Php
qun qu nhanh cng lao M giai phng nuoc Php, vin tro sau Chin tranh
th gioi thu hai, Tng thng M G. Bush ni rng "Nguoi Php c thi quen chi
thch nghi dn hin tai"!
Buoc thu hai l sau mi chuong, nht thit phai tm tt ni dung m mnh
linh hi. Dy l cch hiu ngn d tu d chng ta dat dn kha nng hiu nhiu.
7. Cho dn "cng doan" ny, qu trnh tri thuc ha cua chng ta vn chi gioi
han o muc d "bt chuoc" (immitation). Ci dc duc chi thnh ci c duc
khi ta bit cch "tiu ha" n (Indigennization). Tu indigennization c ti liu
dich l "ban dia ha"; nhung theo ti, din dat nhu th l km chnh xc.
Cch dich mt doan vn, cung nhu cch hiu di voi mt cun sch, di khi
ging voi cch hiu v phu nu: chung thuy th thuong l t dep; nguoc lai,
nhung nguoi dn b dep thuong l khng chung thuy - hon 100 nm truoc, mt
nguoi Php d ni nhu th.
Vic "tiu ha" tri thuc s chm dut khi mi nguoi buoc sang giai doan 3:
sng tao (innovation). Chc chn s c nguoi hoi: "Lm sao c th sng tao
duoc?" Xin tra loi rng chi tru mt s ke ngu dt bm sinh cn th bt k ai, bt
k trnh d no cung c th tm ra mt ci g d moi me. Hy tu tin v dung ci
du truoc bt ky tuong di no.
8. D cho vic dc khng b| gin don, cn phai c k hoch c th.
Chng han, hy doc tht tp trung trong mt gio - vua doc vua ghi chp, 30 hay
40 trang sch sau d buc mnh trong mt bui phai doc 120 trang hoc 150.
Chua xong chua roi khoi bn.
Dy l cch m nho n, sut bn nm rui thu thch d chai bn cua nhung
chic gh, ti d doc duoc kh nhiu nhung cun sch kh...
9. Dng nn dc mi mt loi sch. Dy l cch nghi ngoi bng cng vic.
Tt nhin cch ny s lm gin doan qu trnh tu duy nhung cn thit.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

33
10. Lop tre ngy nay kh doc hon. Dy l mt tt yu v chng ta dang sng
trong thoi dai cua my tnh, truyn hnh. Nhung chc chn l khng c mt
phuong tin nghe nhn no c th thay th vic doc.
Nguoi Nga hon ton c quyn tu ho ho l dn tc doc nhiu nht trn th
gioi: chi ring thnh ph Mtxcova d c dn 1.500 thu vin. R rng tri thuc
v tnh yu l hai diu khng th mua duoc, nhung mi chng ta phai lin tuc
tra gi cho n, tung ngy. Su hiu bit - vn ha l "cng vic" di truyn kh
khn nht cua con nguoi.
Hy tp cch giu gn mi cun sch m ta c v, hon nua nht thit phai c
d hiu cho bng duoc cch thuc su dung chng mt cch tt nht. Sch khng
phai d trung by, cng khng phai sinh ra cho bui bm cua thoi gian v mang
nhn cua cuc doi ging kn.
Mun th, phai rn cho duoc thi quen doc mi ngy. Ti bit chc nhung
nguoi ngy no cung doc hu ht du l nhung nguoi c th dung ngang hng
voi su hiu bit.
D nhiu nm d tri qua, nhung bao gio ti cung c cam gic kh ta khi doc
cu tho cua dai thi ho Nguyn Du: "Cao thom ln gio truoc dn..." Mt nguoi
nhu Nguyn m phai ln d gio nhung trang sch hay du chung to vic doc sch
kh dn muc no!

III. Lp trnh vic dc sch
Theo Bao Lao ong
Cui thng 11.2003, trong bui tip kin voi Thu truong B Vn ho -
Thng tin L Tin Tho, nh vn Romania Ghixulescu - Thu k Hi Nh vn
Romania d luu B Vn ho - Thng tin mt thuc trang dng lo ngai tai
Romania: Mt b phn trong gioi tre Romania hin nay rt gioi ngoai ngu, gioi
vi tnh, thnh thao su dung Internet nhung lai rt dt ting me de. Ho gn nhu
rt t doc vn hoc, tro nn v cam voi vn chuong. Cc phuong tin nghe nhn
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

34
tin loi d gn nhu ht hn, thoi gian v tm tr cua gioi tre, bin ho tro thnh
mt thu n l, mt thu "linh kin" trong ci mang mach cua gung my
computer hin dai. Gung computer ny dy cm d v cung dy cam by dang
thm nhp bng nhung con duong hop php v bt hop php vo cc hang cng
ng hem cua th gioi. Theo ng Ghixulescu th phuong tin nghe nhn d lm
cho gioi tre tro nn thu dng v ngy cng tro nn v cam, t lit cc chuc nng
cam gic, nhay bn th gioi hnh vi; th gioi nghe nhn lm cho gioi tre rt d
tro nn qu qut v mt tm hn, mt thu m chu cao cp. Theo ng
Ghixulescu, d chnh l mt tri cua cc phuong tin nghe nhn hin dai.
Trong co ch thi truong o nuoc ta hin nay, r rng vic khoi dy, phuc hi
thi quen doc sch khng chi l cng vic tu pht cua cc nh vn, gioi vn hoc,
l cng vic mang tnh cht hnh chnh cua nh nuoc m l cng vic thit yu
cua tung gia dnh. Phai thy vn hoc, vn ho doc gn b mt thit voi su hnh
thnh v pht trin nhn cch con nguoi. Bn canh nhung tr choi din tu,
nhung tr chat, nhung cuc giao luu trin min qua mang dang ct cht khng t
thanh nin, dang tro thnh mt thu "ma tu" v mt tinh thn th vic "lp trnh"
d mi em hoc sinh mi tun phai doc mt, hai quyn sch l vic lm, theo
chng ti, mi gia dnh cn phai tnh dn.
V pha Nh nuoc, theo ti, phai lm sao cho sch re hon. Cc nh xut ban,
cc nh vn suy nghi lm sao cho ra doi nhung cun sch c ch hon, vui hon,
dep hon v nhn vn hon. Vn hoc l nhn hoc. Nu thiu n th con nguoi kh
tro nn hon thin.

IV. Dc sch l mt rn luyn tr nh v tu duy
Phan Tat c dich
Chng ta khng can loi hoc gao m chng ta can pht trin v hon thin
tr nho cua moi hoc sinh bng su hiu r cc su kin co ban.(V.I.Lnin)
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

35
Tr nho v tu duy c lin quan khng kht voi nhau: khng th suy nghi mt
cch nht qun nu qun khuy mt nhung nghi lc truoc v khng nho
nhung diu cn thit d xy dung cc phn don v suy l cua mnh. Doc sch
mt cch tu luc v c nghin ngm k chng nhung cho php ta tip thu duoc tu
tuong cua tc gia m cn gip ta di chiu tu tuong d voi tu tuong cua cc tc
gia khc v vn d d, v ta s di toi mt phn don ring cua mnh v nhung
diu doc duoc.
Phn don cua nguoi doc c th dng hay sai. Phn don l dng nu nguoi
doc vn dung nhung lun cu chc chn cho phn don cua mnh, nguoi doc am
hiu vn d hon tc gia, phn don c th sai nu nguoi doc khng tn thnh
kin tc gia, khng chiu nhuong b tc gia mt ly no trong khi tranh lun chi v
khng mun suy nghi, hoc v suy nghi dng bng, v suy nghi ty tin hay
v khng chiu vn dung dn suy lun, dn l tr m chi thun dua vo cam gic,
vo thch chu khng dm xia dn cc lun cu m tc gia dua ra d chung minh
cho lun d nu ln.
Phn don cung c th sai trong truong hop nguoi doc vi pham cc lut lgic
v php bin chung trong qu trnh tu duy.
Nhu d ni o trn, trong khi doc sch, dc gia cn doc, hiu, do su, phn
tch k, ghi chp, nho, linh, hi.
Tt ca cc vic d, khng vic no c th tin hnh duoc nn khng c su
tham gia cua tr nho va tu duy, cho nn trong qu trnh doc sch duong nhin s
rn luyn, pht trin hon thin duoc tr nho v tu duy.
Doc sch l mt su lin h qua lai giua nguoi doc v tc gia, tua h nhu
nguoi doc v tc gia trao di, dm dao voi nhau. Khng phai v co m nguoi ta
thuong ni: Doc nhung cun sch hay khc no dm dao voi nhung bc hin
nhn qun tu.
Di khi doc sch bin thnh mt cuc tranh lun thm lng voi tc gia, khi
d nguoi doc s biu l k nng tranh lun cua mnh, tuc l bit tu duy dng
cch theo logic. Trong vic ny, d dat kt qua tt, nguoi doc nn nghin cuu
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

36
cc ti liu day cch chung minh quan dim cua mnh nu cc quan dim d l
dng, l chn thuc, v bc bo nhung lun cu sai, vach trn nhung lm ln trong
tu duy cua ban thn mnh v nguoi khc.
Nho trao di, dm dao voi nhung cun sch ni dung qu bu, nguoi
doc s ngy cng tro nn thnh thao, giu kinh nghim hon trong vic phn tch
nhung con duong phuc tap, ngot ngoo cua tu tuong con nguoi trong mi lin
h qua lai giua nghi, tnh cam, rung dng cua con nguoi.
Chi ring doc sch chua du d rn luyn tr nho v tu duy: cn cn lm sao
cho doc sch chim mt vi tr xung dng trong s cc bin php quan trong
khc nhm gio duc va trau di vn ha cho con nguoi, trong d c ca vic bi
dung tinh dc lp tu duy.
V.I. Lnin day: ... chng ta phai thay loi hoc c, loi hoc gao, loi hoc khc
kho thoi xua bng kv nng bit nm lay ton bo von tri thuc cua loi nguoi, v
nm theo cch th no d chu nghia cong san cua chng ta khng phai nhu ci
chng ta d hoc thuoc lng, m nhu ci do tu chng ta nghi ra: nhu nhng kt
luan khng th trch duoc trn quan dim hoc van hin dai.
Dc lp ngm nghi v di tuong nhn thuc l mt trong nhung du hiu cn
thit v cuc ky quan trong cua tu doc sch.
Khng phai ngu nhin m V.I.Lnin trong mt bui ni chuyn voi SV
Truong Dai hoc tng hop Xvclpxco o Maxcova d n: Diu chu yu nht l
phai lm sao cho sau khi doc sch, sau khi thao lun v nghe cc bi giang v
Nh nuoc, cc ban luyn duoc k nng nhn nhn vn d d mt cch dc lp...
Chi khi y cc ban moi c th tu coi mnh l d du vung vng v lp truong v
c du kha nng giu vung lp truong y truoc bt cu ai v trong bt ky lc no.
Tnh dc lp suy nghi nhu th duoc khoi dy khng dng du v vo cng
mt lua tui o tt ca moi nguoi. Trong moi truong hop, vic doc sch c th v
cn phai xc tin qu trnh d.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

37
C tc dung dc bit tt dep di voi bi dung tu duy l doc nhung cun
sch trong d tu duy duoc trnh by duoi dang truc tip nht, tuc l duoc hnh
thuc nhung suy tuong truu tuong cua tc gia.
F. Enghen chi r, d pht trin nng luc tu duy l thuyt: ... tu truoc toi nay
chua c mot cch no khc ngoi vic nghin cuu ton bo nn trit hoc truoc
dy.
Nguoi doc cung nn tm hiu mt s bin php don gian gip bi dung tr
nho v tu duy trong qu trnh doc sch, truoc khi p dung nhung hnh thuc phuc
tap hon cua tu duy dc lp d nghin cuu cc ti liu c tnh cht trit hoc tht
su.
Mt l, trong khi doc phai hiu r rng trong bt cu bi vn no cung du th
hin hai mt cua n. Ci m nguoi ta ni dn, tuc l di tuong tu duy, v ci m
nguoi ta ni v di tuong tu duy y. Phai luyn tp k xao phn bit hai yu t
d cua chnh vn m khng cn dung lai, tua h nhu ngay trong mach doc,
lm sao cho su hiu d din ra tu nhin.
Bao gio cung cn phai tu mnh nhn ra trong mi cu, mi doan, mi tit,
mi chuong... dang ni v ci g v ni g ri sau d hnh dung r rng v hiu
trong ton b bi bo, ton b cun sch ni v ci g v ni g, ri sau d hnh
dung r rng v hiu trong ton b bi bo, ton b cun sch ni v ci g v
ni g
Chng han nhu trong doan:
Nhng nguoi lao dong tr c c lon cng l nhng bac thay loi lac trong
cng tc, nhng nguoi to chuc tuyt diu lao dong c nhn. l nhng ngh
si diu luyn trong ngh thuat hop l ha, lua chon kv thuat v cch thuc lm
vic c nhn. Chnh cc vi d d tung nhiu lan nhan manh rng nguyn nhn
chu yu cua thnh cng cua mnh chi mot phan l o nng luc lm vic th luc
hay o thin bam tu nhin, cn phan chnh l o phuong php lm vic duoc p
dung thuong xuyn v thuc hin kin tr.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

38
C xt dn vn d nguyn nhn thnh cng trong sng tc cua nhung nguoi
lao dng tr c c lon.
Nguoi ta d ni nhung g d giai dp cu hoi y?
Nguoi ta khng dinh rng nguyn nhn chu yu cua thnh cng, d l o
phuong php lm vic duoc p dung thuong xuyn v thuc hin kin tr. Cch
thu hai d bi dung k xao lgic trong doc sch l nguoi doc chng nhung
phai chm lo tip thu ci m cn phai di su vo nghia cua ci d, ty
thuc vo xu huong cua ci d, vo vic tc gia, ri sau d dc gia xc dinh
tu then cht (trong dim logic) nhu th no.
Chng han, trong cu: Tinh than ham doc sch duoc trau doi ngay tu tuoi
nho th trong dim logic roi vo tu tuoi nho.
Trong chnh vn, tu ny khng duoc lm ni bt bng cch gach duoi hay
bng mt cch khc (bng kiu chu ring...), nhung nguoi doc tu mnh phai hiu
ci cu mnh dang doc, v trong du mnh phai nhn manh tu y khi tip thu
cua ca cu ny.
Duoi dy, chng ti dn ra ca mt doan vn chu khng phai mt cu trch
trong cun sch cua nh vn V.Lidin.
Voi cc sch trn gi cua ti, ti c mot lin h thn thit tm tnh. Ti bit
r so phan v lai lich cua hau ht cc sch ay. Moi khi cam mot cuon trong tay,
ti cu tuong nhu sch cng hiu ti, v chng ti chng c g phai giai thch
cho nhau na.
O dy, trong chnh vn, tc gia khng nu bt chnh bng mt cch nhn
manh no ht (chng han bng kiu chu ring). Song nguoi doc phai tu mnh
suy nghi, nghin ngm, qun trit doan vn d thy r chnh, chnh d l
diu quan st chn thuc v tinh t cua tc gia rng di voi cc cun sch trong tu
sch ring cua ng, ng c mt lin h thn thit tm tnh. Tnh cht cua lin
h y duoc tc gia thuyt minh trong cu thu hai cua doan vn.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

39
Doc xong phn kt lun cua cun sch, nguoi doc cn pht biu ngn gon
cho ban thn mnh r chnh cua phn d, m chnh v d khng dinh ci y
tc gia d vit phn ny.
Trong vic d, nguoi doc cn hiu r qua chuong ny mnh d thu hoach
duoc diu g moi, v doc cun sch ny mnh d nay ra nhung nghi v tnh
cam g moi.
Nghin ngm, qun trit chnh trong qu trnh doc sch c lin quan khng
tch roi voi bi dung tr nho v tu duy, boi v nguoi doc phai nho lai nhung
diu doc duoc v hiu thu nghia cua chng. Cn ghp nhung diu moi me
vua doc duoc vo vn tri thuc sn c trong tr nho v thuc cua mnh s c tc
dung mo mang tm mt v hnh thnh th gioi quan khoa hoc cua dc gia.
Chng ta du bit, nh vn, cung nhu moi nh ngh thut khc, bit nhn ra
trong cuc sng xung quanh v vach cho ta thy nhung diu ta thuong khng
nhn xt duoc buc ta phai ngm nghi v nhung diu xua nay ta vn tuong l
ht suc gian don hoc khng dng quan tm(7)
Mt vic c tc dung tt, gip rn luyn cc k xao lgic trong doc sch,
dng thoi cung c v bi dung tr nho nguoi doc l nu bt nhung chnh tm
ra duoc, bng cch gach duoi cc tu hay cc cu trong chnh vn nu sch l cua
mnh hoc bng cch ghi chp duoi hnh thuc mt dn lgic nu r cun sch
ni v vn d g, v theo trnh tu no.
Di nhin, khng phai tu nhin dc gia c th phn tch lgic bi vn v ghi
lai chnh, m d l kt qua cua vic doc sch tu luc ta c nghin ngm.
Khng c lao dng tu luc th khng th tm ra duoc chn l trong mt vn d
nghim tc no ht, cho nn nguoi no ngai lao dng th nguoi y tu tuoc doat
kha nng tm ra chn l.
Trong khi rn luyn, bi dung tr nho v tu duy nguoi doc cn luu thuong
xuyn dem mi lin h khng kht giua hai ci d.
C th v nghi nhu du mui tn, cn tr nho l dui mui tn: hai ci d tro
gip ln nhau trong lc tn bay dn dch.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

40
Nh y hoc kim nh gio duc hoc Nga li lac N.I.Pig-rp dt cu hoi: Hoc
thuoc mot cc thng minh nghia l th no? Phai chng d khng th l cng
vic cua tr nho don thuan, m l mot su linh hoi cc tri thuc bng l tr... Moi
nguoi du bit mot mnh l tr, m thiu tr nho, th khng lm duoc tr trong
g. Khng ti no xy dung duoc mot suy luan ba doan (suy l, suy din A.P)
v tham ch mot biu thuc rt gon cua suy luan ba doan nu thiu tr nho. Ai
qun mat tin d thu nhat hoc tin d thu hai th khng th di dn kt luan
duoc.
Sau khi d qun trit chnh, ta nn - v di khi cn phai gn cho n mt
s thnh ngu tht dch dng, mt s cu pht biu c dc, mt s so snh v von
th vi.
Hoc thuc nhm trong c mt s doan chon loc cung c tc dung cung c tr
nho v lm giu vn hiu bit. Nho duoc cc chm ngn, tuc ngu, cc doan
chon loc trong cc tc phm c din v tc phm tho vn khc, chng nhung
lm giu ngn ngu vit v ni, m cn gip trau di hoat dng tr c, chu chua
ni dn gio duc thm m cho dc gia.
Ghi chp, dn luot n lai gip nguoi doc nhn v nghe, v n c tc dung trau
di ci goi l vn ha cam gic (tuc l vn ha cua hoat dng cua cc gic
quan), vn ha cam gic c lin quan khng tch roi voi bi dung tr nho v tu
duy.
Nh tu tuong li lac phuong Dng Luxupho Hat Hatgip qua quyt:
Tr nho d bn lu that l dai phc.
Song giay trng muc den van dng tin hon!
L.N.Tnxti l nguoi c mt tr nho khng l, sut cuc doi sng tc di,
vn ghi lai nhung nghi v quan st cua mnh, nhung bi tng kt doc sch
ng khuyn lc no cung nn mang theo mt cy bt ch v mt quyn s
d ghi lai tt ca nhung ti liu, nhung quan st, nhung nghi v nhung quy tc
b ch, l th thu luom duoc trong lc doc sch, trong lc tr chuyn hay ngm
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

41
nghi v ti dn s chp lai nhung ci d vo mt quyn sch ring, theo tung
muc.
Ghi chp gip ch ta nhiu nht v mt trau di tr nho v tu duy trong
truong hop cc ghi chp c hnh thuc phuc tap, chng han khi ta khng chi ghi
lai nhung diu doc duoc vo mt quyn vo ring hay mt phiu ring, m cn
vit loi ch vn tt, cn ghi lai nhung nhn dinh (phn don) cua mnh v cun
sch km voi nhung lp lun lm co so cho nhn dinh d v khng chi nhn xt
v tung cun sch m nhn xt v tung d ti, tung vn d.
Mt cch tt d bi dung tu duy, dng thoi cung gip d nho nhung diu
doc duoc l tu mnh tp hop cc khi nim v thut ngu, cc su kin v dinh
nghia vu doc duoc trong sch, sp xp, phn loai chng vo nhung bang, nhung
so d
Di khi, phn tch cu tao cua cun sch v mt s luong, chng han kim
dim xem trong cun sch tc gia nu ln bao nhiu lun d co ban hoc bao
nhiu tn nguoi, ngy thng, bin c, thut ngu, kt lun... (12) cung l mt
cch b ch di voi nguoi doc.
Moi kiu sp xp cc ti liu doc duoc, moi kiu phn d, rt ra nhung kt
lun ring tu cc diu doc duoc du gip ghi nho d dng hon v rn luyn k
xao linh hi vung chc.
Mt bin php tt gip nho lu l xem luot tng qut phn vua doc, nht l
truoc khi tam nghi doc.
Trong qu trnh nghin cuu cc tc phm kinh din, nguoi doc c dip tt d
bi dung tnh dc lp tu duy v rn luyn tr nho.
N.G. Tsecnusepxki khuyn: Hy gng doc nhng cuon sch chu chot,
nhng tc pham doc do, nguon cua nhng tu tuong vi dai v nhng hung th
cao qu.
ng nhn xt rng ngn ngu trong cc tc phm kinh din rt ngn gon, cc
tc gia kinh din bit cch gi gm mt ni dung phong ph trong mt s t tu,
bit cch truyn cho nguoi doc tnh cht cua cc thnh tuu cua loi nguoi.
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

42
Nh bc hoc Nga vi dai cho rng: Trong moi bo mn, chi c rat t nhng
tc pham thuoc loai chu chot nhu vay tat ca cc tc pham khc chi l lp lai,
pha long v lm sut me nhng diu chua dung mot cch day du v sng to hon
nhiu trong cc tc pham t oi ni trn.
Song N.G. Tsecnrsepxki khng nhc dn nghia cua nhung cun sch gip
nguoi doc hiu thu hon, linh hi su hon v su dung c loi hon cc tc phm
kinh din.
Mt ny cua vn d d duoc vin si V.I.Vecnatxki lm sng to. ng chi r:
Cc tc phm kinh din chua dung kho tng vn ha phong ph cua loi nguoi
v giu mi gi tri cua chng gn ht nhu cc tc phm vn hoc c din Mun
nguoi doc hiu duoc cc tc phm d, phai c nhung bi bnh lun. Cc khi
nim v cc tu trong khoa hoc c lich su cua chng, c cuc doi cua chng v
nu ta khng luu dn nhung bin di cua chng theo thoi gian th dc gia hu
sinh s khng hiu ni v cc khi nim, cc tu cng c xua bao nhiu th cng
kh hiu by nhiu. Thuc loai sch kinh din ny l tc phm cua hng ngn
nhn vt, tu Arixtt hay Cpecnic hay Galil... cho dn nhung nguoi cng thoi
voi chng ta nhu D.I. Mendleep hay I.P. Pavlp.
Tm hiu cc tc phm d trong nguyn ban hay qua mt ban dich tt l mt
cng cu rt manh cua nn gio duc cao dng, cua nn vn ha nhn dn. Khng
duoc d cc tc phm d bi mai mt, bi qun lng, m phai dem ra doc di doc
lai tu th h ny qua th h khc, truoc ht l th h tre duoc trau di hoc vn
trong nhung nm hoc o truong Dai hoc(l5)
Vic doc sch phai c tc dung bin di v hon thin tu duy nguoi doc,
thuc nguoi doc, th gioi ni tm nguoi doc v do d phai anh huong dn hnh
vi nguoi doc, dn trnh d vn ha nguoi doc trong lao dng v trong sinh hoat,
dn hoat dng x hi cua nguoi doc, phai c tc dung hnh thnh con nguoi
moi, con nguoi xy dung x hi tin tin.

Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

43
V. Bn v nim vui v ni bun cua vic dc sch
Chu Quang Tim - Danh nhn Trung Quoc
Tran nh Su dich
Hoc vn khng chi l chuyn doc sch , nhung doc sch vn l mt con
duong quan trong cua hoc vn. Boi v hoc vn khng chi l vic c nhn, m l
vic cua ton nhn loai. Mi loai hoc vn dn giai doan hm nay du l thnh
qua cua ton nhn loai nho bit phn cng, c gng tch luy ngy dm m c.
Cc thnh qua d so di khng bi vi lp di, du l do sch vo ghi chp, luu
truyn lai. Sch l kho tng qu bu ct giu di san tinh thn nhn loai, cung c
th ni d l nhung ct mc trn con duong tin ha hoc thut cua nhn loai.
Nu chng ta mong tin ln tu vn ha, hoc thut cua giai doan ny, th nht
dinh phai ly thnh qua nhn loai d dat duoc trong qu khu lm dim xut
pht. Nu xa bo ht cc thnh qua nhn loai d dat duoc trong qu khu, th
chua bit chung chng ta d li dim xut pht v dn my trm nm, thm ch
l my nghn nm truoc. Lc d, d c tin ln cung chi l di git li, lm ke lac
hu.
Doc sch l mun tra mn no di voi thnh qua nhn loai trong qu khu, l
n lai kinh nghim, tu tuong cua nhn loai tch luy my nghn nm trong my
chuc nm ngn ngui, l mt mnh huong thu cc kin thuc, loi day m bit bao
nguoi trong qu khu d kh cng tm kim moi thu nhn duoc. C duoc su
chun bi nhu th th mt con nguoi moi c th lm duoc cuc truong chinh van
dm trn con duong hoc vn, nhm pht hin th gioi moi.
Lich su cng tin ln, di san tinh thn nhn loai cng phong ph, sch vo tch
luy cng nhiu, th vic doc sch cung ngy cng khng d. Sch tt nhin l
dng qu, nhung cung chi l mt thu tch luy. N c th lm tro ngai cho nghin
cuu hoc vn. t nht c hai ci hai thuong gp. Mt l, sch nhiu khin nguoi ta
khng chuyn su. Cc hoc gia Trung Hoa thoi c dai do sch kh kim, mt
doi dn bac du moi doc ht mt quyn kinh. Sch tuy doc duoc t, nhung doc
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

44
quyn no ra quyn y, ming doc, tm ghi, nghin ngm dn thuc lng, thm
vo xuong tuy, bin thnh mt ngun luc tinh thn, ca doi dng mi khng can.
Gio dy sch d kim, mt hoc gia tre d c th khoe khoang tung doc hng van
cun sch. Lic qua tuy rt nhiu, nhung dong lai th rt t, ging nhu n
ung, cc thu khng tiu ha duoc tch cng nhiu, th cng d sinh ra bnh dau
da dy, nhiu thi xu hu danh nng can du do li n tuoi nut sng d d m
sinh ra ca. Hai l, sch nhiu d khin nguoi doc lac huong. Bt cu linh vuc hoc
vn no ngy nay du d c sch vo cht dy thu vin, trong d nhung tc phm
co ban, dch thuc, nht thit phai doc chng qua cung my nghn quyn, thm
ch chi my quyn. Nhiu nguoi moi hoc tham nhiu m khng vu thuc cht, d
lng ph thoi gian v suc luc trn nhung cun sch v thuong v phat, nn
khng trnh khoi bo l mt dip doc nhung cun sch quan trong, co ban. Chim
linh hoc vn ging nhu dnh trn, cn phai dnh vo thnh tr kin c, dnh bai
qun dich tinh nhu, chim cu mt trn xung yu. Muc tiu qu nhiu, che lp
mt vi tr kin c, chi d bn dng, dm bn ty, ha ra thnh li dnh tu tiu
hao luc luong.
Doc sch khng ly nhiu, quan trong nht l phai chon cho tinh, doc cho ki.
Nu doc duoc 10 quyn sch khng quan trong, khng bng dem thoi gian, suc
luc doc 10 quyn sch y m doc mt quyn tht su c gi tri. Nu doc duoc
muoi quyn sch m chi luot qua, khng bng chi ly mt quyn m doc muoi
ln. Sch cu trm ln xem chng chn- Thuc lng, ngm nghi mt mnh hay,
hai cu tho d dng lm loi rn cho mi nguoi doc sch. Doc sch vn c ch
ring cho mnh, doc nhiu khng th coi l vinh du, doc t cung khng phai l
xu h. Doc t m doc ki, th s tp thnh np suy nghi su xa, trm ngm tch
luy, tuong tuong tu do dn muc lm thay di kh cht; doc nhiu m khng chiu
nghi su, nhu cui ngua qua cho, tuy chu bu phoi dy, chi t lm cho mt hoa
loan, tay khng m v. Th gian c bit bao nhiu nguoi doc sch chi d trang
tr b mt, nhu ke troc ph khoe cua, chi bit ly nhiu lm qu. Di voi vic
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

45
hoc tp, cch d chi l lua mnh di nguoi, di voi vic lm nguoi th cch d
th hin phm cht tm thuong, thp km.
Sch doc nn chia lm my loai, mt l sch doc d c kin thuc ph thng
m moi cng dn th gioi hin nay du phai bit, mt loai l sch doc d trau
di hoc vn chuyn mn. Mun c kin thuc ph thng, hin nay cc bi hoc o
trung hoc v nm du dai hoc, nu chm chi hoc tp th cung du dng. Nu
chm chi hoc tp m cung chi doc thuc gio trnh th chng c ch loi g, mi
mn phai chon ly tu 3 dn 5 quyn xem cho ki. Mn hoc kin thuc ph thng
tng s khng qu muoi my mn, mi mn chon tu 3 dn 5 quyn, tng cng
s sch cn doc cung chng qua trn duoi 50 quyn. Dy khng th xem l di
hoi qu dng. Ni chung s sch m mt nguoi d doc, phn lon khng chi c
th, nu ho khng thu duoc loi ch thuc su l do ho thiu lua chon, khi doc l ra
doc th th ho lai doc qua loa.
Kin thuc ph thng khng chi cn cho cng dn th gioi hin tai, m ngay
nh hoc gia chuyn mn cung khng th thiu duoc. Khoa hoc cn dai phn loai
cht ch, nhung nguoi chi chuyn mn mt hoc vn phn nhiu khp kn trong
pham vi cua mnh, ly co l chuyn mn , khng mun bit dn cc hoc vn lin
quan. Diu ny di voi vic phn cng nghin cuu c th l cn thit, nhung di
voi vic do tao chuyn su th lai l mt su hy sinh. Vu tru vn l mt th huu
co, cc quy lut bn trong vn lin quan mt thit voi nhau, dng vo bt cu ch
no du lin quan dn ci khc, do d, cc loai hoc vn nghin cuu quy lut, tuy
b ngoi c phn bit, m trn thuc t th khng th tch roi. Trn doi khng c
hoc vn no l c lp, tch roi cc hoc vn khc. V nhu chnh tri hoc th phai
lin quan dn lich su, kinh t, php lut, trit hoc, tm l hoc, cho dn ngoai
giao, qun su,Nu mt nguoi di voi cc hoc vn lin quan ny m khng
bit dn, chi hoc c mt mnh chnh tri thi, th cng tin ln cng gp kh
khn, ging nhu con chut chui vo sung tru, cng chui su cng hep, khng
tm ra li thot. Cc hoc vn khc dai khi cung nhu vy, khng bit rng th
khng th chuyn, khng thng thi th khng th nm gon. Truoc hy bit rng
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

46
ri sau moi nm chc, d l trnh tu d nm vung bt cu hoc vn no. Trong lich
su hoc thut, phm l nguoi c thnh tuu lon trong bt k mt linh vuc no, du
phai c co so su sc cua nhiu mn hoc vn khc.

V. Nhng con s xung quanh vic dc sch
- Keywords: 20% s trang sch chua 80% ni dung, trong s 20% d chi
cn lai 20 % l keywords chnh dn dn vic nm bt ni dung chnh yu.
Vy th nu quy v s chu th chi cn lai khoang 4-5 % l key thi.

- Co 3 loai nguoi doc sach voi cach doc khac nhau.
Nguoi doc bng tai, nhin chu vit va doc to, doc rt chm: 150 t/pht.
Nguoi doc bng mt khng nhc lai bng ming: 600-800 t/pht.
Nguoi doc bng mui (nguoi ta goi nhu th), doc tung khi mt va hinh nhu
ho doan ni dung: 1000 t/pht.
Nhom cui cung nay la nhung nguoi doc nhanh, tit kim thoi gian, tng
luong tip thu.

- Nhn thuc r tm quan trong cua phuong phap doc nhanh, o nhiu nuoc
tin tin, cac lop day doc nhanh d duoc mo ngay cang nhiu. Sau khi du cac
lop nay, ho d dat duoc tc d kinh khung 1500 t/pht, va di voi nhung bai
vit nhe nhang, don gian nhu truyn trinh tham, tc d doc co th ln toi 12000
t/pht.

- Kha nng d o duoi dang tim nng, mt nguoi bnh thuong thng qua rn
luyn khoang tu 2 tun - 3 tun c th dat toi 1.500 t trong ting Anh/1 pht
v c th dat toi khoang 2.000 t trong ting Vit/1pht m d hiu mach
logic cua ti liu d so voi tc d doc thng thuong l nhu nhau. So voi tc d
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

47
trung bnh cua mt nguoi doc l khoang 200-350 t ting Anh/1 pht v ting
Vit khoang 200-500 t/1 pht.
O Minesota (M), nguoi ta c lm test voi sinh vin d kim tra kha nng
doc nhanh (faster reading skill). Nhung sinh vin tham gia vo test ny d duoc
yu cu doc "Chin tranh v Ho bnh" cua Tolstoy, v ho doc voi tc d trung
bnh l 240-250 t/pht voi muc d hiu vn ban l 70%. Sau 1 tun do tao
doc nhanh, voi 12.5 gi, tc d doc cua ho tng ln 500 t/pht. Sau 7 tun lin
tuc, ai tng duoc ln 1000 t/pht duoc coi l l siu dng.

+ Nguoi bnh thuong chi doc o tc d 150-200 t/1pht.
+ Tn Thuy Hong c kha nng doc 400 cn tu biu/1 ngy .
+ Na-p-l-ng doc tc d 2000 t/pht.
+ Ban-dc doc tc d 4000 t/pht.
+ Mac-xim Gooc-ki doc mi trang sach chi mt vi giy.
+ Con L-nin doc sach nhu luot qua nhung lai nm chc ni dung




BAN HON TON C THE TAO RA MT CON S N TUNG
HY TJ TIN VO KHA NNG TIEM TNG CUA CON NGUI








Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

48
Phn 4
Ti liu tham khao
1. Hoc hiu qua - Robinson, Francis Pleasant, (1961, 1970)
(xuat ban lan thu 4.), Harper & Row, New York, NY.

2. Phuong phap doc siu toc - Tony Buzan.

3. Ebook: PhotoReading, Paul R.Scheele, M.A.
Link download tai dia chi:
http://www.4shared.com/file/35398473/123cfda0/The_PhotoReading_Whole
_Mind_System_-_Paul_Scheele.html

4. Photoreading - The Whole Mind System, Paul Scheele

5. Tm hiu thm v phuong php doc qua cc dia chi sau:
http://en.wikipedia.org/wiki/Photoreading
http://www.photoreading.com/
http://www.learningstrategies.com/PhotoReading/Intro1.asp
http://www.youtube.com/watch?v=cPOIZ6DGXWE&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=5Nf4ObSlejQ&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=wOWpyLFAgHU&feature=related

6. Ngoi ra cn c mt s clip luyn di chuyn mt nhanh nhu chop:
http://youtube.com/watch?v=6TVxfe01aVY
http://youtube.com/watch?v=sRi4fxxmNnw
http://youtube.com/watch?v=Sf02YOzTyI0
http://youtube.com/watch?v=KRSiDq-y06A
http://youtube.com/watch?v=3g_yzoY8yjc
Din dn thao lun k nng mm K nng dc hiu qua

49
EBOOK
KY NNG DC HIJU QUA

Nhiu tc gia
Vi s dng gp t cc bi vit cua:
MRLIVE
TINKERMAN199
SAM
BUBAHN
SIRIUS
FANNTY
DUC.SMAX
.
Tng hp, bin son:
CANLOIMAT87
LING
Gp :
TINKERMAN199



DIEN DN THAO LUAN KY NNG MEM
www.kynangmem.com
Email: bqtkynangmem@gmail.com