A LTEX

kurulumu ve yazm

Giris

A LTEX, bir dokuman hazrlama sistemidir.

Dokumannz bir yaz editorunde komutlarla yazarak nasl gorunecegini tanmlarsnz. Dokumann komutlarla yazm bittiginde olusan dosyay derleyip son haline getirirsiniz.

A LTEX, guclu bir sistemdir.

Farkl dokuman stillerine (rapor, makale, mektup, kitap,...) gore

sayfa numaras verir referanslar yazar

sag ve soldan bosluklar ayarlar

denklemlerin, sekillerin, tablolarn numaralarn verir

capraz referanslar (dokuman icindeki denklem, sekil vb.ne yaplan gondermeleri) ayarlar

...

 Bu yolla farkl isteklere gore hazrlanms paketleri kulanarak istenilen gorunumde dokumanlar olusturabilirsiniz. Ornegin bir dergiye makale gondermek istiyorsanz o derginin makale formatnn tanmlandg snf (cls) ya da stil (sty) dosyasn kullanarak, hazrlamak istediginiz makalenin sadece icerigi ile ilgilenirsiniz, makalenizin uygun formatta olmasn kullandgnz paket saglayacaktr

Genel sleyis I

A LTEX dokuman hazrlamada 2 asama vardr.

1. Dokumann nasl goruneceginin tanmlandg girdi dosyasnn hazrlanmas. (*.tex) 2. Girdi dosyasnn derlenerek ckt dosyasnn olustrulmas. (*.dvi, *.pdf, *.ps, *.htm)

2.1

Girdi Dosyas

Herhangi bir yaz editorunde hazrlanms ve tex uzantsyla kaydedilmis dosyadr.

\documentclass[twocolumn]{article} \begin{document} ... \end{document}

\documentclass[twocolumn]{article}
girdi dosyasnn ilk satr iken

\end{document}
dokumann son satrdr.

\documentclass[twocolumn]{article}
ile

\begin{document}
satrlar arasndaki yere preamble denir. Preamble da, kullanlan paketler ve yeni komut ya da ozellikler tantlr.

\begin{document}
ile

\end{document}
arasndaki yer dokumann govdesidir.

2.2

Derleme

Girdi dosyasna MikTeX program tarafndan islem yaplarak istenilen formatta ckt dosyasnn olusturulma islemidir. Derleme islemi srasnda, girdi dosyasnda yazlan kodlara gore formatl dokuman olusturulur. Kodlarda hata varsa satr numaras ile bildirilir.

ornek.tex isimli dosyann derlenmesi sonucunda olusan dosyalar ornek.dvi : (device independent) goruntulenebilen formatl ckt dosyas. ornek.log : kodlardaki hatalarn bildirildigi rapor. ornek.aux : capraz dokumanlarn bilgisini iceren dosya. ornek.toc : (table of contents) icindekiler bilgisini iceren dosya.

ornek.lof : (list of gures) sekiller dizini bilgisini iceren dosya. ornek.lot : (list of tables) tablolar dizini bilgisini iceren dosya.

2.2.1

Hatalar

Hatalarn tesbit edilip ayklanmas derleme isleminin en onemli asamasdr. Hatalarn bir ksm derleme isleminin devam etmesini engellerken bir ksm engellemez. Bu son tipteki hatalarda ckt dosyasnn format istenildigi gibi olmazken, derleme isleminin devamn engelleyen hatalarda ckt dosyas olusmaz.

Olas hatalar

Bir komutun yanls yazlmas Aclan bir parantezin kapanmams olmas (ya da kapanan bir
parantezin aclmams olmas) Komutu kullanlan bir paketin dokuman basnda tantlmams olmas

Matematiksel moda gecmeden matematiksel mod

komutlarnn kullanlmas ya da yaz modunda degilken yaz moduna ait komutlarn kullanlmas.

2.3

Ckt Dosyas

Derleme islemi sonucu olusan dvi uzantl dosyadr. MikTeX program dvi uzantl bu dosyadan baska pdf, ps, html vb. uzantlardaki dosyalar yaratabilir.

Kontrol Komutlar

A A LTEX de kontrol komutlar LTEX e ne yapacagn anlatr.

Kontrol komutlar \ den sonra yazlr.

Kontrol Kelimesi : \Large Kontrol Sembolu : \$

3.1

Gruplar

Umit uzum ye. iki sekilde olusturulabilir.

mit \bf zm \rm ye. U u u

ya da

mit {\bf zm } ye. U u u

3.2

Degiskenler

A LTEX de kontrol komutlar zorunlu ya da istege bagl degiskenler

kullanr. Zorunlu degiskenler : \documentclass{article} stege bagl degiskenler : I \documentclass[12pt]{article}

begin ve end ortamlar

\begin{equation} y2=5 \int {x2 dx} \end{equation}

y2 = 5

x2 dx

(1)

\begin{ortam_ad} ... \end{ortam_ad}

seklinde olusturulan bir ortamda

\begin{ortam_ad}
ile

\end{ortam_ad}
arasna yazlanlar ortam_ad isimli ortamn formatna gore sekillendirilir.

 ismi yazlan ortam tanmlanms olmaldr.

Her dokuman snfnda baz ortamlar tanmlanmstr. ortam, preamble da tanmlanmaldr. (\newenvironment) ortamn tanml oldugu paket preamble da girilmelidir. (\usepackage{})

\begin{} ile aclan bir ortam mutlaka \end{} ile

kapanmaldr.

 ortam isimleri tek kelimedir.

c ice aclan birden fazla ortamdan ilk once en son aclan I ortam kapatlmaldr. Ornegin

\begin{center} \begin{itemize} \end{itemize} \end{center}

gibi.

Formatl Dokuman Olusturulmas

A LTEX ile basit baz komutlar kullanarak istenilen tarzda

dokumanlar olusturulabilir. Bu komutlarn bazlar olusturulmak istenilen dokumann snfna bagldr.

5.1

Numaral Bolumler

\chapter{baslk 1} \section{baslk 2} \subsection{baslk 3} \subsubsection{baslk 4} ...

5.2

Dipnotlar

Dipnotun isareti ve yeri otomatik olarak ayarlanr. Ornegin,

rencilerimiz \footnote{zellikle Og o son snflar} zeki cocuklardr.

Ogrencilerimiz a zeki cocuklardr.

ozellikle son snar

5.3

cindekiler I

cindekiler ksm olusturulacak yere \tableofcontents I komutu yazlr. Bu ksmn yeni bir sayfada olusturulabilmesi icin \newpage komutu kullanlmaldr. Benzer olarak sekiller ve tablolar dizini de \listoffigures , \listoftables komutlaryla olusturulur.

5.4

Capraz referanslar ve referanslar

Dokuman icindeki denklem, tablo, sekil vb. referans verme capraz referanslamadr. Bunun yaplabilmesi icin referans verilecek nesne etiketlenmelidir.

 Ornegin,

\begin{table}\label{tablo1} ... \end{table}

gibi. Capraz referans verilmesi ise

\ref{tablo1}
seklinde olur.

 Etiketler tek kelime olmak kosuluyla herhangi bir kelime ya da

say olabilir. Etiketler tek olmaldr. Yani dokumanda iki tane ayn etikete sahip nesne olmamaldr.

5.5

Kaynaklar

Kaynaklar (referanslar) n olusturulacag yere thebibliography ortam olusturulur.

\begin{thebibliography}{99} ... \end{thebibliography}

Herhangi bir referans thebibliography ortamnda yazlan

\bibitem{ref1} R. Barate et al., {\it Studies of Quantum hromodynamics with the ALEPH Detector}, Physics Reports {\bf 294} (1998) 1.
ile verilir. Referansn cagrlmas

\cite{ref1} ile yaplr.

5.6

Dokuman icinde bosluklar

Dokuman icinde yatay ve dusey bosluklar \hspace{} ve \vspace{} komutlaryla braklr. Komutlarn degiskenleri braklmak istenen boslugun degeridir.

Gecerli uzunluk birimleri

in inc cm santimetre pt punto pc pica (12 pt)

em dokumann o andaki karakter buyuklugu

 Ornegin girdi dosyasnda yazlan \hspace{2cm} komutun yazldg yerde 2 cm buyuklugunde yatay bosluk brakrken \vspace{2cm} komutun yazldg yerde 2 cm buyuklugunde dusey bosluk brakr.

Matematiksel yazm

A Matematiksel mod ve yaz modu LTEX in iki ayr modudur. Her iki

yazm icin farkl ortamlar ve farkl komutlar soz konusudur.

Matematiksel moda gecmek icin $ kullanlr.

$ matematiksel

modu acar, yine ayn isaretle matematiksel mod kapanr. Yani yazlacak olan matematiksel ifade,

satr icinde yazlacaksa $ ile $ arasna ayr bir satrda ortalanms olarak yazlacaksa $$ ile $$
arasna yazlr.

 Ornegin,

$y$ fonksiyonu $4x+5$ ile verilir

y fonksiyonu 4x + 5 ile verilir

seklinde gorunurken

$y$ fonksiyonu $$4x+5$$ ile verilir

y fonksiyonu 4x + 5
ile verilir seklinde gorunur.

Matematiksel sembollerin ve komutlarn tanm, MikTeX programnn kurulumu ile gelen amsmath ve amsfonts paketlerinde mevcuttur. Dolaysyla girdi dosyasnn preamble ksmnda bu paketlerin kulanlacag belirtilmelidir.

\usepackage{amsmath} \usepackage{amsfonts}

6.1

Latin Hareri ve Semboller

Latin hareri ve semboller matematiksel modda komutlaryla yazlr. Bir kac ornek,

\alpha \Gamma \hbar

6.2

Alt indis, ust indis

$a_{k+1}$ ak+1 $s{n-1}$ sn1 $c_{n}{m}$ cm n

6.3

Parantezler

Matematiksel ifadelerde kullanlan parantezlerin boyutunun, icine yazlan ifadenin yuksekligine gore ayarlanmas icin aclan parantezin basna \left kapanan parantezlerin basna

\right yazlmaldr.

 $(\frac{\frac{4{x}}{\sin(x)}} {1-e{x}})$} (
4x sin(x) 1ex

$\left(\frac{\frac{4{x}}{\sin(x)}} {1-e{x}}\right)$}
4x sin(x) 1ex

A LTEX de { ve } parantezleri komutlarn degiskenlerinin yazldg

parantezler oldugundan bu parantezler matematiksel modda su sekilde yazlr :

\{, \} ya da \left\{, \right\}

6.4

Fonksiyonlar

A LTEX de fonksiyonlar da komutlarla yazlr :

$\cos(x)$ cos(x) $\ln(x)$ ln(x) $\arctan(x)$ arctan(x)

gibi.

6.5

Toplam Carpm, ntegral I

$\sum$ $\prod$ $\int$

$${\overset{n}{\underset{k=0} {{\displaystyle\sum}}}a_k}$$
n

ak
k=0

$${\overset{\infty}{\underset{0} {{\displaystyle\int}}}f(x)dx}$$

f (x)dx
0

6.6

Matematiksel modda bosluklar ve yazlar

\quad ve \qquad komutlar matematiksel modda -srasylaartan miktarlarda bosluklar brakr.

$a \quad b$ a b $a \qquad b$ a b

Matematiksel modda yaz yazmak icin ise \text{} ortam kullanlr. Ornegin,

$\delta_{ij}=0 \quad \text{i ve esit deilse}$ g

ij = 0 i ve esit degilse gibi.

Matematiksel moddaki karakterlerin kaln, italik vb. karakterlerde yazlmas istenebilir.

$\mathbf{F}$ F $\mathit{F}$ F

6.7

Matris Yazm

Matris yazm array ortamnda yaplabilir.

\begin{array}{lcl} ... ... \end{array}

 Ortamn degiskenleri olan lcl matrisin kolon says kadardr ve kolonlarn saga yaslanacagn (r),sola yaslanacagn (l),ya da ortalanacagn (c) soyler. {lcl} orneginde matris 3 kolonludur ve ilk kolon sola yaslanrken ikincisi ortalanr ve ucuncu kolonda sola yaslanr. Matris yazlrken, array ortamnda bir satrn bittigi \\ ile anlatlrken , bir sutunun bittigi & ile anlatlr.

$$ \left( \begin{array}{lcl} a_{11}&a_{12}&a_{13}\\ a_{21}&a_{22}&a_{23}\\ a_{31}&a_{32}&a_{33}\\ \end{array} \right) $$

a11

a12 a22 a32

a13 a23 a33

a21 a31

array ortam ile birden fazla denklemin alt alta duzenli bir bicimde yazlmasda saglanabilir.
$$ \begin{array}{lcl} x_{1}&=&a_{11}x_{1}+a_{12}x_{2}+a_{13}x_{3}\\ x_{2}&=&a_{21}x_{1}+a_{22}x_{2}+a_{23}x_{3}\\ x_{3}&=&a_{31}x_{1}+a_{32}x_{2}+a_{33}x_{3}\\ \end{array} $$

x1 x2 x3

= a11 x1 + a12 x2 + a13 x3 = a21 x1 + a22 x2 + a23 x3 = a31 x1 + a32 x2 + a33 x3

6.8

equation ortam

equation ortam matematiksel mod olusturmann bir baska yoludur.

$$ ile olusturulan matematiksel ortam ile arasndaki tek

fark ortama yazlan nesneye numara vermesidir.

\begin{equation}\label{denk.1} E=mc2 \end{equation}

E = mc2

(2)

Denklem (\ref{denk.1}) den ...

Denklem (2) den ...

equation ortam ile array ortam ic ice kullanlabilir.

\begin{equation} \begin{array}{lcl}\label{denk.2} x_{1}&=&a_{11}x_{1}+a_{12}x_{2}+a_{13}x_{3}\\ x_{2}&=&a_{21}x_{1}+a_{22}x_{2}+a_{23}x_{3}\\ x_{3}&=&a_{31}x_{1}+a_{32}x_{2}+a_{33}x_{3}\\ \end{array} \end{equation}

x1 x2 x3

= a11 x1 + a12 x2 + a13 x3 = a21 x1 + a22 x2 + a23 x3 = a31 x1 + a32 x2 + a33 x3

(3)

Resim Ekleme

Resim eklemek icin gure ortam kullanlr.

\begin{figure}[htbp] ... \end{figure}

Ortamn secimli degiskenleri resmin sayfann neresine eklenecegini belirtir (here, top, bottom, page of oats).

A LTEX dokumanna resim eklemek icin kullanlan belli basl

paketler epsg, graphicx ve graphics dir. Eklenecek olan resim eps formatnda (eps uzantl dosya) olmaldr. eps dosyas ile girdi dosyas (yani eps uzantl dosya ile tex uzantl dosya) ayn dizinde olmaldr. Paket(ler) preamble da su sekilde verilmelidir,

\usepackage{epsfig} \usepackage{graphicx} \begin{document} ...

graphicx paketi ile resim ekleme

\begin{figure}[htbp]\label{nuri} \centering \includegraphics[width=3cm,angle=70,height=3cm]{nuri} \caption{graphicxile nuri} \end{figure}

Figure 1: graphicx ile nuri

epsg paketi ile resim ekleme

\begin{figure}[htbp]\label{nuri2} \centering \epsfig{file=nuri, width=3cm,angle=70,height=3cm} \caption{epsfig ile nuri} \end{figure}

Figure 2: epsg ile nuri

7.1

Resim Eklemede Karslaslan Sorunlar

Resimler genelde istenilen yere eklenemezler !

sayfadaki bosluk resmin boyutundan kucuktur, bu durumda resim gure ortamnn secimli degiskenlerinden ikincisine yerlestirilmeye calslr (htbp). eps uzantl resim dosyas elde etmek -diger formatlara gorebiraz daha zahmetlidir.

Tablo ekleme

Dokumana tablo ekleme tabular ve table ortamlaryla olur. Bu ortamlar matematiksel moddaki array ortamyla ayn sekilde calsr.

\begin{tabular}{c|c} Sistem&Kesin Czm\\ o u \hline $S-1/2$ Ising&$1.2425$&\\ $S-1$ Ising&$1.0452$&\\ \end{tabular}

Sistem Kesin Cozum

S 1/2 Ising S 1 Ising

1.2425

1.0452

\begin{table}\caption{tablo rnei}\label{tablo1} o g \begin{tabular}{c|c} Sistem&Kesin Czm\\ o u \hline $S-1/2$ Ising&$1.2425$&\\ $S-1$ Ising&$1.0452$&\\ \end{tabular} \end{table}
Table 1: tablo ornegi Sistem Kesin Cozum

S 1/2 Ising S 1 Ising

1.2425

1.0452

nmrkrj