* Sonlu Elemanlar Yntemi : Temel Kavramlar

1. GR
Sonlu Elemanlar Yntemi (SEY) karmak yaplar kk paralar halinde modelleme fikrine dayanr[4]. Bu fikrin uygulamas gnlk hayatmzda her alanda olduu gibi mhendislik dalnda da karmza kar. rnein; Bir Dairenin Alannn Yaklak Olarak Hesaplanmas Eleman S
i

Bir genin Alan : Dairenin Alan : N = Toplam gen says ( Eleman ) Mhendislikte Sonlu Elemanlar Yntemi Uygulamalar[5] Yapsal Analiz ( Statik, dinamik, lineer ve nonlineer ) Scaklk/Ak analizi Elektromanyetik analiz Biyomekanik Sonlu Elemanlar Ynteminin Ksa Gemii 1943 : Courant (Varyasyon Metotlar) 1956 : Turner, Clough,Martin ve Topp (Rijit matrisi) 1960 : Clough (Sonlu Elemanlar dzlem problemleri) 1970ler : mainframe bilgisayarlarda SEY uygulamalar 1980ler : sper-bilgisayarlar, n ilemci ve son ilemci arayz 1990 lar : Geni yapsal sistemlerin analizi M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 2

*
Genel Amal SEY yazlmlar ANSYS

 NASTRAN ABAQUS MARC malat Benzetimi Amal SEY yazlmlar LS-DYNA (ANSYS/LS-DYNA) PAM-STAMP ABAQUS / Explicit MARC / Autoforge / Superforge Sonlu elemanlar ynteminin temel kavram elemandr[4,5]. Eleman belli bir fiziksel alan/hacmi kapsayan ve elaman ann kselerini(veya kenarn) tanmayan dm noktalarndan oluur. Dm noktalar, alan probleminin bilinmeyenlerinin indirgendii sonlu sayda bilinmeyenin saysal olarak zld fiziksel noktalardr.

Eleman Tipleri
1-B Eleman-- Tek Boyutlu izgisel Eleman (yay, kiri, profil, boru , temas vs...) 2-B Dzlem Eleman M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 3 (zar, levha, kabuk)

*
3-B Kat Eleman ( 3 boyutlu yer deitirme-gerilim )

2. RNEK ELEMAN KURULUMLARI

1-B Yay Eleman ki balant (dm) noktas : i, j Noktasal Yer deitirmeler : u

i

,u
j

Noktasal Kuvvetler : f
i

,f
j

Yay sabiti ( Rijitlik ) : k Yay kuvveti ve yer deitirme arasndaki bant ; M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 4

*
Sekil 2.1. Yay kuvvet-uzama erisi Birim uzama iin gereken kuvvet Yay eleman iin denge kuvvetlerini hesaplandnda, i noktasnda ;

M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 5 ve j noktasnda , Matris formunda yazlrsa ; dorusal Dorusal olmayan

*
veya, k = (eleman) rijitlik matrisi u = dm noktas yer deitirme vektr f = dm noktas kuvvet vektr 1-B ubuk Eleman Uniform prizmatik ubuk, M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 6 L : Uzunluk A : Kesit Alan E : Elastisite Modl u=u(x) : Yer deitirme =(x) : Gerinim =(x) : Gerilme Gerinim Yer deitirme likisi ; Gerilme Gerinim likisi;

*
M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 7 Rijitlik Matrisi Yer deitirmenin ubuun boyuna eksenine gre dorusal olarak deiiklik gsterdii

varsaymna dayanarak, Tek-boyutlu gerinim eitlii kullanlarak; tek-boyutlu gerilim eitlii kullanlarak; yukardaki deerlerden ; k = ubuun rijitlii Eleman rijitlik matrisi aadaki ekilde verile bilinir;

Ic

NE
L

*
M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 8 veya; Her iki dm noktasndaki kuvvetler kullanlarak eleman denge denklemi aadaki

ekli alr. Serbestlik Derecesi : Her bir dm noktas iin yer deitirme vektrnn bileen saysdr. 1-B ubuk eleman rnek alnrsa her bir nokta iin serbestlik derecesi yerel xekseni ynnde deplasmandr..

3. K BOYUTLU PROBLEMLER
2 B ve 3-B sonlu elemanlarn rijitlik matrislerinin tanmlanmasnda nceki rneklerde olduu gibi denge denklemleri kullanlabilir. Gerilim ve gerinim bileenleri en genel durumda 6 adettir. Bunlar gerilmeler iin; ve Gerinimler iin; eklinde verile bilinir. Bir ok durumda gerek ykleme koullar gerekse yapnn geometrik zelliklerinden dolay, 3-B gerilme ve gerinimlerin durumu 2-B indirgenebilir. rnek olarak 3 boyutlu bir yapsal analiz 2 boyutlu bir analize indirgenebilir.

*
M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 9 Sekil 2.2. Gerinim tensr bileenleri 2-Boyutlu Dzlem Problemleri Dzlem Gerilme durumu Dzlem Gerinim durumu Gerinim ve Yer Deitirme likisi Kk gerinim ve kk yer deitirmeler iin gerinme bileenleri aadaki gibi verilir; Bu eitlikler matris formunda yazldnda aadaki ekli alr. veya

*
Denge Denklemleri Elastiklik teorisinde, i yapdaki gerilmeler aadaki denge denklemini karlamaldrlar M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 10 Snr artlar Yapnn snr S
u

=t
x

snr zerindeki kuvvet vektrleridir. SEY de tm yklemeler ( Yzey ykleri, momentler, v.s ) noktasal yklere evrilirler.

Rijitlik Matrisi in Genel Formlasyon

Dzlem elemanlar iinde meydana gelen yer deitirmeler ( u, v ) ekil fonksiyonlar, N
i,

kullanlarak dm noktalarnn yer deitirmelerin ( u

i

,v
i

) enterpolasyonuyla hesaplanr. S
u

nun zerinde , S
t

nin zerinde ve t
y

ve S
t

olarak ikiye ayrlabilir. Snr artlar aada belirtilmitir.

*
M.FIRAT Makine Muhendisliginde Bilgisayar Uygulamalari 11 N : ekil fonksiyon matrisi

u : Yer deitirme vektr d : Dm Noktas yer deitirme vektr Gerinim yer deitirme ilikisinden, gerinim vektr aadaki ekilde ifade edilir. = D u = D N d veya = B d ( gerinim yer deitirme matrisi ) Sonlu elemanda deformasyon srasnda depolanan gerinim enerjisinin aadaki ekilde verilebilir Buradan, eleman rijitlik matrisi iin genel formlasyon aadaki ekildeki gibi karlr, Veya u = N d Tek boyutlu elemanlardan farkl olarak E burada, dzlem gerilmesine gre, gerilmegerinim ilikisinden gelen bir matristir. Rijitlik matrisi k , E matrisi simetrik olduu srece simetriktir. Verilen malzeme zelliklerine bal olarak k, B matrisine baldr. Dzlem gerilme ve gerinim problemleri iin 2-B lineer veya ikinci derece gen ve dikdrtgen elemanlar kullanlr.