Istorijski pregled

Fluere (latinska rije) tei, strujati.

Kina 5000 godina p.n.e (kanali za
navodnjavanje, nasipi za odbranu od
poplava, vjetaka jezera, itd.),
Neto kasnije slini radovi u Indiji, Egiptu,
Mesopotaniji.
Stara Grka,Rimsko carstvo- sanitarni i
vodovodni objekti

Arhimed (287-212)

Matematiar i mehaniar
Prvi nauni rad iz mehanike fluida tijelima
koja plivaju (250 god. p.n.e.)
Arhimedov zakon: Svako potopljeno tijelo u
tenosti prividno gubi od svoje teine onoliko
koliko je teka istisnuta tenost.
Doba renesanse znaajan period u razvoju
Prvi rad u tom periodu je objavio holandski
naunik Stevin Naela hidrostatike (1585.
godine)

Leonardo da Vini (1452-1519)







O kretanju i mirovanju vode objavljeno tek
1826.god.
Leonard Ojler (1707-1783)
tvorac savremene Mehanike fluida



1755. Opti principi kretanja
tenosti
Diferencijalna jednaina
kretanja idealne
tenosti
Teorema o promejni
koliine kretanja za
tenosti i gasove
Osnovna teorija turbina
Danijel Bernuli (1700-1782)

Fiziar i matematiar
Uspotavio zavisnost
izmedju pritiska, visine i
brzine kretanja tenosti
(Bernulijeva jednaina)

Zapoeo razmatranje
pogona broda pomou
reakcije vode
ozef Luj Lagran (1736-1813)
Matematiar i astronom
Diferencijalna jednaina
kretanja idealne tenosti
Pravci razvoja Mehanike fluida
Prvi pravac: od polovine 17-og do polovine 18og vijeka
Prvi put se primjenjuju eksperimenti za obaranje
pogrenih naela;
1638.god. Galilej je dokazao da otpor raste sa gustinom
sredine i sa brzinom kretanja tijela;
Njutn je vrio oglede sa loptom koja slobodno pada
raznim sredinama i dao osnovni zakon o veliini otpora:
F
R
= CAv
2

gdje je C koeficijent proporcionalnosti koji zavisi od
oblika tijela


Drugi pravac
(od polovine 18-og i cio 19-i vijek)
Mehanika fluida se grana na dvije oblasti: teorijsku
hidromehaniku i praktinu (hidrauliku)
Tek krajem 19-og vijeka poinje interesovanje za stiljiv
fluid.
Hidraulina istraivanja su se kretala u tri pravca:
- Balistiki (artiljerijska oruja)
- Razvoj moreplovstva prouavanje otpora broda
- Uvodjenje vodovodnih i kanalizacionih cijevi iziskuje
prouavanje strujnih gubitaka u cijevima i kanalima
(Darsi i ezi)

Trei pravac
(poetak 20-og vijeka do danas)
Pribliavaju se
teorijska i praktina
mehanika fluida
Ludvig Prandtl (1875-
1953)
- teorija graninog sloja
(1904)
Brz razvoj mehanike
stiljivog fluida
Definicija fluida
Fluidi nemaju kristalnu strukturu
Fluid je materija koja se kontinualno deformie
pod djelovanjem tangencijalnog napona ma
kako mali on bio.
Ovu definiciju zadovoljavaju materije u tenom i
gasovitom stanju.
Pri rjeavanju veine problema strujanja fluida
koristi se koncept kontinuuma (zanemaruje
strukturu materije i pretpostavlja da fluid
kontinualno ispunjava prostor).
Osnovni modeli fluida:
Miran fluid
Nestiljiv fluid
Idealan fluid
Stiljiv fluid
Realan fluid

Fizikalne karakteristike fluida
Gustina fluida definie se kao masa fluida po
jedinici zapremine

V
m
V
m
V
d
d
lim
0
=
A
A
=
A

[kg/m
3
]
Gustina smjese tenosti odredjuje se zavisno od koliinskih ili
zapreminskih dijelova iz sljedeih relacija:
1 2 2 1
2 1
2
2
1
1
2 1

m m
m
m m m
V V V
s
s
s
s
s
+
=
+ =
+ =
s
s
s s
s
V
V V
V V V
m m m
2 2 1 1
2 2 1 1
2 1

+
=
+ =
+ =
Stiljivost
Svojstvo fluida da mijenja svoju zapreminu pod
dejstvom vanjskog pritiska naziva se stiljivost.
Koeficijent stiljivosti s


predznak -pokazuje da se zapremina smanjuje
kada se pritisak poveava i obrnuto
Modul stiljivosti c




| |
1
Pa
1

A
A
=
p V
V
s
p V
V
s
d
1 d
=
| | Pa d
d
1
p
V
V
s
= = c
. const V m = =
0 d d = + V V

d d
=
V
V
p
s
d
1 d

=
p sd
d
=

} }
=

0 0
d
d
p
p
p s
( )
0
0
ln p p s =

( )
0
0
p p s
e

=
ili
Koeficijent stiljivosti za neke tenosti pri
normalnim atmosferskim uslovima
Tenost s [GPa
-1
] nost s [GPa
-1
]
etar 1,948 ulje 0,484-0,637
alkohol 1,222 voda 0,419-0,479
bezol 0,966 morska
voda
0,5-0,51
nafta 0,907 glicerin 0,23
0,755 iva 0,038
Brzina zvuka
Brzina prostiranja slabih
elastinih poremeaja kroz
homogenu sredinu.
d
dp
c =
Brzina rasprostiranja zvung talasa kroz tena i vrsa tijela izraava se
preko modula stiljivosti c, odnosno preko modula elastinosti .
Proirenjem prethodnih jednaina slijedi:

=
d
d
2
p
c p sd
d
=

c
p d d
=
p
p
c
d
d
2
c

=
iz
slijedi
Za tenost:

c
=
2
c
Za vrsta tijela:

E
c =
2
Za gasove:
Zavisi od karaktera promjene koja izaziva zvuk
Izentropska
RT
p p
c
p
p
C p
const
p
k

k
k

k
= = =
=
=
=
d
d
d d
ln ln ln
.
2
izotermska
RT
p p
c
p
p
C p
const
p
= = =
=
=
=

d
d
d d
ln ln ln
.
2
Brzina zvuka kroz:

- vazduh na 15
0
C 342 m/s

- vodu n 15
0
C 1445 m/s

- elik n 15
0
C 4120 m/s
Unutranje trenje (viskozitet)
Na vrsto, elastino tijelo
djeluje smiua sila F.
Ugao mjera za
deformaciju,
povrina na koju djeluje
sila F. Pri neznatnim
deformacijama djeluje
Hukov zakon, po kojem
napon t proporcionalan
deformaciji:

t G
A
F
= =

Svojstvo fluida da pri svom kretanju prua otpor

relativnom kretanju svojih estica poznato je pod
nazivom unutranje trenje ili viskozitet.

Viskoznost postoji samo kada fluid struji. Najjednostavniji
sluaj je sluaj strujanja izmedju dvije ravne ploe.
Gornja ploa se kree konstantnom brzinom U, dok donja
miruje. Ovo strujanje se predstavlja prostornim planom
(x,y)-ravni i planom brzina (u,y)-ravni.





h
y
U u =
h
U
dy
du
=
( )
t
t s
U
d
d
=
( ) ( ) ( ) t h t h t s d d tg d = =
( ) t h U

=
Eksperiment daje linearnu promjenu brzina:

Kono djelovanje vrste povrine i fluida, i fluida
medjusobno izrazio je Njutn obrascem:




Fluidi koji se ponaaju prema zakonu
unutranjeg trenja nazivaju se Njutnovi.
Kod vrstih, elastinih tijel, napon je
proporcionalan deformaciji, a kod Njutnovskih
fluida brzini deformacije. Brzina deformacije se
naziva jo i gradijent brzine.
( ) t
h
U
y
u
q q q t

= = =
d
d
q - koeficijent dinamike viskoznosti

q
v =
- koeficijent kinematske viskoznosti