EDA KARA 140080026

VORTEX PLK ERME SSTEMLERNN NCELENMES lke ekonomisi iin byk nem tayan tekstil sektrnde imdilerde rn zelliklerinden beklentiler srekli artmaktadr. Bu beklentiyi karlayabilecek trde yeni rnler oluturabilmek iin yksek kalitede,dk yatrm maliyetli ve hzl retim olacak ekilde yeni sistemler gelitirilmektedir. Bu sistemlerden bazlarn aadaki grld gibi inceleyeceiz. [3] 1. Hava jetli eirme sistemi (MJS) 1960l yllardan itibaren yaplan almalar sonucunda ring eirme sisteminin kopa, bilezik, i gibi paralarnda ve makine otomasyonunda baz iyiletirmelere gidilmitir ve ayn zamanda yeni iplik retim sistemleri gelitirilmeye balanmtr. Bu yeni sistemleri gelitirmedeki hedef, yatrm maliyetini drp retimi arttrmaktr. Ticari anlamda ilk hava jetli iplik eirme fikri Du-Pont firmas tarafndan 1963 ylnda ortaya atlmtr. Daha sonra 1980li ylarn banda Japon Murata firmas Murata Hava-Jetli eirme (MJS-801) sistemini tantarak ticari anlamda bu tekniin kullanlabileceini gstermitir. [1]

ekil 1. Murata hava jetli eirme prensibi[1] 2. Murata vortex sistemi (MVS) Sistemin avantajlar yeni retilen eirme sistemlerine gre daha iyidir. Hava-jetli eirme prensibiyle alr ama iplik sarm ynnden farkllk gsterir. Hava-jetli eirme sisteminde genellikle sentetik ve karmlardan iplik elde edilebiliyordu.%100 pamukla almaya uygun deildi bu yzden almalarla havajetli eirmenin yeni bir versiyonu olan murata vortex eirme sistemi pamukla almaya uygun hale getirildi.

EDA KARA 140080026

Vortex iplik eirme sistemi ilk olarak Murata firmas tarafndan gelitirildi ve ilk olarak 1997de Osaka Uluslar aras Tekstil Makineleri Fuarnda sergilenmitir. [1]

ekil 2. Murata vortex eirme prensibi[1]

VORTEX LE ELYAF ERME TEORS Bu sistemde 4 silindir ve ift apronlu bir ekim sisteminde ekime urayan cer eridi hava emii yardmyla dze blou ve ine tutucudan oluan bir kanal ierisinden gemektedir. ne tutucu belirli bir ayla boylamasna uzanan bir rehber yzeye ve ii oyuk i ierisine ynlenmi, dar doru kan klavuz bir ineye sahiptir. Gei kanalndan sonra lifler ii oyuk i ierisine ynlenirler. Bu srada farkl ynlerden gelen sktrlm hava sayesinde lifler yalanc bkm alr. Bu yzden yukarya doru kayma eilimi oluur. ne ine tutucudan darya sarkar ve bkmn yukarya kaymasn engeller. Sonu olarak baz liflerin st ksmlar k silindirlerinin kstrma izgisinden ayrlr ve ak kalr. Hava akmnn dndrme etkisiyle iyice alan lif st ksmlar ii oyuk i ierisine giren ve vortex ipliinin merkez ksmn oluturan liflerin n ular etrafna spiral biimde sarlr ve Vortex iplik yaps oluur.[5]

EDA KARA 140080026

ekil 3. ne tutucu ve ine

VORTEX SSTEM LE YAPILABLECEK FARKLI TRDE PLKLER Vortex sisteminin egirme prensiplerine bal olarak hala farkl trde iplikler retebilmek iin almalar srmektedir. Bu almalardan bir tanesini inceleyecek olursak,nceden erilmi iplikleri sisteme besleyerek bunlarn tapel liflerle sarlmas esasna dayanr. Bu ekilde iplik boyunca renk efekti oluturmak mmkndr. Bu tr iplie splash iplik ad verilir. Farkl trde iplik retmek adna yaplan bir dier alma ise filament ya da elastan zl iplik retimi almasdr.[1]

ekil 4. MVS sisteminde fantezi (splash) (A) ve zl (core) iplik (B, C) retimi[1]

EDA KARA 140080026

VORTEX PLN YAPISI Murata vortex iplik yaps ,merkezde bkmsz uzanan ekirdek lifleri ile bu lifler zerine sarlan sarm liflerinden oluur. ekilden de anlald gibi, vortex iplikleri sarm liflerinin bkm ynnn tersi ynnde el yardmyla almaya alldnda merkezde uzanan bkmsz lifler bkml hale geerken sarm lifleri bkmsz hale gemektedir.

ekil 5. Normal(A) ve bkm alm(B) iplik yaplar [3] Vortex iplik yapsna etkiyen faktrler Hava basnc Eirme hz ekimde n silindirler arasndaki kstrma noktas ile i tepe noktas arasndaki mesafe (L) Dse as ap tipi ekim koullar Besleme oran-sarm oran Yaplan baz aratrmalara gre vortex iplik yaps 4 snfta incelenilmektedir. a) Sk sarmlar: sarm lifleri tarafndan skca sarlan paralel liflerden oluur. b) Uzun sarmlar: daha uzun sk sarmlardan oluur. c) Dzensiz sarmlar: paralel merkez liflerini eitli alardan saran liflerden oluur. d) Sarmsz blgeler: sarm lifi yoktur,genel olarak bkmsz merkez liflerinden oluur.[4]

EDA KARA 140080026

VORTEX SSTEM LE LGL YAPILAN BAZI DENEYLERN SONULARI Yaplan baz deneylere gre retim hattnn ve dze basncnn ,vortex ipliklerinin ktlesel dzgnszlklerine ve hata deerlerine etkisi byktr. Ktlesel dzgnszlk deeri dze basncndaki arttan olumsuz olarak etkilenir. nce yer says da ktlesel dzgnszlkle paralel zellik gsterir. Neps says ,dze basnc ile doru orantl olarak art gsterir. Ancak bu art, penye hattndan retilen vortex ipliklerinde daha az bulunmutur. Vortex iplik eirme makinesine beslenen eritteki ksa lif yzdesi ne kadar az olursa, artan dze basnc etkisiyle iplik eirme blgesinde oluan dzensiz ve kark lif yerleimi ile iplik oluumu srasnda uzaklatrlan lif miktar o kadar azalmaktadr. Dze basnc ve retim hattnn etkiledii dier deerler ise Rkm ve kopma uzamasdr. Kardede Rkm zerindeki dze basnc art nemliyken penye de kopma uzamasnn zerinde basn art etkisi belirgin olur. Dze basnc arttka vortex ipliklerin tyllk deerlerinin azald sonucu grlmtr.[2] VORTEX PLK ERME SSTEMNN BAZI AVANTAJLARI MVS sisteminde yksek hzlarda retim yaplr zira ring sisteminin yaklak 20, rotor sisteminin yaklak 3 kat hzlarda retim yaplmaktadr. Dk tyllk zellii gsterirler. Anma ve boncuklanma dayanmlar yksektir. Yksek nem alma ve abuk kuruma zellikleri vardr. MVS sisteminde fitil ve bobinleme ilemleri yoktur,bu maliyeti drr.[3]