B TI NGUYN & MI TRNG TRNG H TI NGUYN & MI TRNG TP.

H CH MINH Giao vin : PHAM THI DIM PHNG NHOM7 CD06-QLDD2 Nguyn Tn Phong Lu Minh Hin H Th Thy Tin Sang tai : nhim khng khi Nguyn Ngc Hn Nguyn Ngc Vn Ng Tn

 nhim khng kh l g?Cc ngun ly nhim khng kh Ngyn nhn gy nhim khng kh Vn v s nhim khng kh hin nay nc ta: minh ha, dn chng c th.
Vit Nam ta ang trong qu trnh th ha, ang dn tin n mt nc cng nghip ha hin i ha t nc. V th bo v mi trng th ngy cng c tm quan trng trong pht trin bn vng quc gia, bi v dn s th ngy cng ln, chim t l trong tng dn s ngy cng cao. Cc hot ng pht trin kinh t - x hi ca quc gia ngy cng tp trung trong cc th. khu vc cc nc ASEAN gn 3/4 GDP v khong 2/3 tng sn lng xut khu quc gia u xut pht t cc th. Th d, ring Metro Bangkok (2005) ng gp 44% GDP ca Thi Lan, Metro Manila (2006) ng gp 37% cho GDP ca Philippine, Thnh ph H Ch Minh (2006) ng gp 23,5% cho GDP Vit Nam. Nng lng tiu th cc th c th chim ti 3/4 tng nng lng tiu th ca quc gia. Nng lng tiu th, tc l tiu th nhin liu than, du, xng, kh t cng nhiu, ngun kh thi nhim cng ln, do cc vn nhim khng kh trm trng thng xy ra cc th, c bit l thng xy ra cc th ln. nc ta trong thi gian khong th k qua, cng vi qu trnh cng nghip ho, hin i ho t nc l qu trnh th ho tng i nhanh Bng 1 : Din bin th ho nc ta trong th k qua v d bo n 2020 D bo Nm S lng th (t loi V tr ln) Dn s th (triu ngi) T l dn T trn tng dn s ton quc 1986 1990 1995 2000 2003 2006 2009 480 500 550 649 656 729 752 2010 2020 -

11,87 13,77 14,938 19,47 20,87 22,83 25,38

28,5

40,0

19,3

20,0

20,75

24,7

25,8

27,2

29,6

32,0

45,0

Nm (%)

1986

1990

1995

2000

2003

2006 2009

D bo 2010 2020

Ngun: Nin gim thng k Quc gia v thng tin t B Xy dng Bng 2. Din bin th ha Th H Ni 65 nm qua th ha Nm 1945 Dn s (1000 140 ngi) Din tch (km2) 130 1954 150 152 1960 412 1983 800 1995 1.050 460 2004 3.000 920 2009 6.350 3.347 2030 9.135 3.347

Bng n giao thng c gii (c tnh) Nm 1980 Xe t, GT p xe cng my cng 80% 5% 15% Cng nghip ha Nm S KCN Din tch (ha) 1995 2 90 2000 4 268 2005 6 702 2009 12 1927 2000 Hin nay Xe t, xe GT Xe p t, xe GT cng p my cng my cng cng 65% >30% <5% 2-3% 87-88% 10%

Tuy vy, tc th ha nc ta cn chm hn th ha trung bnh ca chu khong 15 nm (nm 2007 t l dn s th ca ton Chu vt 50%, ca Malaysia: 69,3%, ca Phillipine: 64,2%, ca Indonesia: 50,4% v ca Thailand: 32,9%).

2. PHNG TIN GIAO THNG C GII TNG NHANH th cng pht trin th s lng phng tin GTVT lu hnh trong th cng tng nhanh (Biu 1). y l p lc rt ln i vi mi trng khng kh th.

Biu 1. S lng t v xe my hot ng hng nm ca Vit Nam Ngun: Cc ng kim Vit Nam v V KHCN&MT, B GTVT, 2009 S lng phng tin c gii ny tp trung ch yu rt ln ti cc th ln, c bit l Tp. H Ch Minh v H Ni (Biu 2). Mt c trng ca cc th Vit Nam l phng tin giao thng c gii 2 bnh chim t trng ln. cc th ln, trong nhng nm qua, t l s hu xe t tng nhanh, tuy nhin lng xe my vn chim t l rt ln.

Biu 2. S lng xe my trn 1.000 dn cc thnh ph ln ca Vit Nam nm 2006 Ngun: Cc ng kim Vit Nam, 2007 Tp. H Ch Minh c ti 98% h dn thnh ph c s hu xe my (Ngun: Chi cc BVMT Tp. H Ch Minh, 2007). Ti H Ni, xe my chim hn 87% tng lu lng xe hot ng trong ni thnh H Ni (Ngun: S TNMT&N H Ni, 2006).

Hnh 1. Tnh trng giao thng ti Hnh 2. Tnh trng giao thng ti ng Lng Ng su Dn Ch, Tp. H Ch Minh H, H Ni Ngun: Vietbao, 10/02/2007 Ngun: VTC, 05/09/2007

3. CNG NGHIP HA V TH HA CNG MNH TH NHU CU TIU TH NNG LNG CNG LN, NGUN NHIM KHNG KH CNG TNG Nhu cu tiu th xng du trong nc ngy cng tng v d bo trong 25 nm ti cn tip tc tng cao (Biu 3). Nu cc tiu chun v cht lng xng du khng c tht cht th chng ta s phi i mt vi vn nhim khng kh th rt nghim trng. Tiu th xng du l mt trong nhng nguyn nhn pht thi cc cht c hi nh CO, hi xng du (HmCn, VOC), SO2, ch, BTX. Pht thi nhng cht ny lin quan cht ch n cht lng xng du. Trong c cu tiu th xng du ca quc gia th GTVT chim t trng ln nht (Biu 4), l ngun pht thi kh nhim ln nht trong th.

Biu 3. Nhu cu xng du ca Vit Nam nhng nm qua v d bo cho n nm 2025 Ngun: Quy hoch pht trin ngnh du kh Vit Nam giai on 2006-2015 - nh hng n nm 2025, B Cng nghip, 7/2007

2.

HOT NG GIAO THNG VN TI L NGUN THI LN NHT GY RA

4. NHIM MI TRNG KHNG KH TH Hot ng giao thng vn ti, cc ngnh cng nghip, th cng nghip v hot ng xy dng l nhng ngun chnh gy nhim khng kh cc khu th. Theo nh gi ca cc chuyn gia, nhim khng kh th do giao thng gy ra chim t l khong 70%. Xt cc ngun thi gy ra nhim khng kh trn phm vi ton quc (bao gm c khu vc th v khu vc khc), c tnh cho thy, hot ng giao thng ng gp ti gn 85% lng kh CO, 95% lng VOCs. Trong khi , cc hot ng cng nghip l ngun ng gp khong 70% kh SO2. i vi NO2, hot ng giao thng v hot ng sn xut cng nghip c t l ng gp xp x nhau (Biu 5 v Bng 3).

Bng 3. c tnh thi lng cc cht gy nhim t cc ngun thi chnh ca Vit Nam nm 2005 (n v: tn/nm) TT 1 3 4 Ngnh sn xut Nhit in Sn xut cng nghip, dch v, sinh hot Giao thng vn ti Cng CO 4.562 54,004 301.779 360.345 NO2 57.263 151,031 92.728 301.022 SO2 123.665 272,497 18.928 415.090 VOCs 1.389 854 47.462 49.705

Biu 6 cho thy t l pht thi cc kh nhim ca cc loi phng tin khc nhau. Xe my l ngun ng gp chnh cc kh nh CO, HmCn v VOCs. Trong khi , xe ti li thi ra nhiu SO2 v NOx.

Biu 6. T l pht thi cht gy nhim do cc phng tin giao thng c gii ng b ca Vit Nam Ngun: Hi tho Nhin liu v xe c gii sch Vit Nam, B GTVT v Chng trnh mi trng M , 2004 5. HOT NG THI CNG XY DNG V SA CHA CNG TRNH CNG VI NG X MT V SINH L NGUYN NHN CHNH GY NHIM NNG V BI L LNG Nc ta ang din ra qu trnh th ha mnh nn tt c cc th u c nhiu cng trng xy dng ang hot ng (xy dng, sa cha nh ca, ng x, vn chuyn nguyn vt liu) v pht sinh rt nhiu bi, bao gm c bi nng v bi l lng, lm cho mi trng khng kh th b nhim bi nng n. Rc thi khng c thu gom ht, ng x mt v sinh, tn ng lp bi dy trn mt ng, xe chy cun bi ln v khuych tn bi ra khp ph phng.

6. HIN TRNG CHT LNG MI TRNG KHNG KH TH Mi trng khng kh th b nhim bi c tnh ph bin, nng n v nhim cc kh c hi c tnh cc b. 6.1. nhim bi - vn ni cm ca cht lng khng kh th hin nay Mi trng khng kh xung quanh ca hu ht cc khu vc trong thnh ph u b nhim bi, c bit l cc nt giao thng, cc khu vc c cng trng xy dng v ni tp trung hot ng sn xut cng nghip. PM10 - vn cn c quan tm PM10 trung bnh nm ca cc thnh ph ln ca Vit Nam nh TP.H Ch Minh, H Ni, Nng, Hi Phng nhn chung u vt ngng trung bnh nm theo khuyn ngh ca WHO (20 g/m3). So snh vi tiu chun Vit Nam, ti hu ht cc khu vc ca H Ni v TP.H Ch Minh, nng bi PM10 cc nm gn y u vt quy chun cho php (50 g/m3), (Biu 7).

Biu 7. Din bin nng bi PM10 trung bnh nm trong khng kh xung quanh mt s th t nm 2005 n 2009 Ghi ch: - Tp. H Ch Minh: s liu trung bnh ca 9 trm t ng lin tc trong thnh ph - H Ni, Nng: s liu t mt trm t ng lin tc ti 1 v tr ca mi thnh ph S liu quan trc ti cc trm trong khu dn c nh trm Nng (TP. Nng) v trm ven thnh ph nh trm Ph Lin (Hi Phng), cho thy PM 10 trung bnh nm dao ng xung quanh ngng cho php. Tuy nhin, ti cc trm ny, vn c nhng thi im PM 10 trung bnh 24 gi vt ngng cho php rt nhiu.

 nhim PM10 gia cc khu vc trong mt th rt khc nhau. Biu 8 cho thy v tr chu tc ng ca nhiu ngun thi nh trm ti trng i hc Xy dng H Ni c gi tr PM 10trung bnh nm cao hn nhiu so vi s liu ti trm Lng trong khu dn c H Ni, bi v Trm trng HXD gn ng giao thng chnh v xung quanh c nhiu nh ca ang xy dng v ci to. Biu 9 cho thy nng PM10 trung bnh nm ven ng giao thng cao hn hn so vi trong khu dn c. QCVN 05:2009/BTNMT

Biu 8. Nng PM10 trung bnh nm ti trm Lng v trm t ti Trng i hc Xy dng H Ni (gn ng Gii Phng) t 1999 2006 Ngun: Trung tm KTTV Quc gia, 2007; CEETIA, 2005 QCVN 05:2009

Biu 9. Nng PM10 trung bnh nm ti trm khu dn c - Qun 2 v trm gn ng giao thng - Bnh Chnh, TP. H Ch Minh nm 2005 2006 Ngun: Chi cc BVMT TP. HCM, 2007 Bi l lng tng s (TSP) - tnh trng nhim ng lo ngi Tnh trng nhim i vi bi l lng tng s (TSP) rt ng lo ngi, c bit l nhim dc hai bn cc ng giao thng chnh ca th (Biu 10). QCVN 05:2009 TB nm

Biu 10. Din bin nng TSP ti mt s tuyn ng ph giai on 2005-2009

Khng ch cc tuyn ng giao thng ng ph m cc khu vc dn c ca cc th cng gp phi vn nhim bi, c bit l cc khu vc dn c nm st khu vc ang c hot ng xy dng hoc gn ng c mt xe ln (nh khu dn c gn cng ty tuyn than H Long (Biu 11). QCVN 05:2009 TB nm

Biu 11. Din bin nng bi TSP trong khng kh xung quanh cc khu dn c ca mt s th giai on 2005-2008 6.2. nhim mt s kh c hi Cc kh CO, SO2, NO2 trong khng kh ti cc th nhn chung vn trong ngng cho php. Tuy nhin, ti mt s a im v trong mt s thi im, nng cc cht ny c tng ln, mt s trng hp vt tr s cho php.

Do nh hng ca cc hot ng giao thng, nng NO2 gn cc trc ng giao thng cao hn hn cc khu vc khc. c bit ti nhng th c mt phng tin giao thng cao nh TP. H Ch Minh, nng NO2 trong khng kh cao hn hn nhng th khc (Biu 12). iu ny chng t NO2 c pht sinh ch yu t cc hot ng giao thng trong thnh ph. QCVN 05:2009 TB nm

Biu 12. Din bin nng NO2 ven cc trc giao thng ca mt s th trong ton quc Nng SO2 v CO trung bnh nm ti cc khu vc trong thnh ph nhn chung vn trong gii hn cho php ca QCVN 05:2009/BTNMT. Do phn ln SO2 pht sinh t cc hot ng sn xut cng nghip nn s chnh lch nng SO2 gia khu vc dn c v trc ng giao thng khng nhiu v c xu hng gim i do mt phn cc c s sn xut c di di ra khi cc thnh ph trong cc nm va qua (Biu 13). QCVN 05:2009 TB nm

Biu 13. Din bin nng SO2 tai cac truc ng giao thng mt s th Ti nhng ni c mt giao thng cao, nng CO cao hn hn. Ti cc th pha Nam,nng CO ti cc ng giao thng cc nm 2005-2009 u vt QCVN (Biu 14).

Biu 14. Din bin nng CO ti cc tuyn ng ph ca mt s th 2002-2006 Benzen, toluen v xylen (BTX) - c xu hng tng cao ven cc trc giao thng ng ph Nng kh benzen, toluen v xylen u c xu hng tng cao ven cc trc giao thng ng ph. Ti H Ni, mt s nghin cu cho thy nng BTX (benzen, toluen v xylen) cao nht dc hai bn cc tuyn ng giao thng v c gim i cc khu dn c nm xa cc trc ng ln (Biu 15). iu ny chng t ngun gc ca nhng kh ny ch yu t cc phng tin giao thng. Ghi ch: - im nng giao thng: trung bnh ca 6 im quan trc - Ven ng giao thng: trung bnh ca 36 im quan trc - im nng SXCN: trung bnh ca 6 im quan trc - im dn c thng thng: trung bnh ca 81 im quan trc - Ngoi thnh: trung bnh ca 5 im quan trc Biu 15. Nng BTX (benzen, toluen v xylen) trung bnh 1 gi ca cc khu vc thuc thnh ph H Ni (quan trc trong thi gian 12/1/2007-5/2/2007)

Hng nm c khong 20 t tn CO2 + 1,53 triu tn SiO2 + Hn 1 triu tn Niken + 700 triu tn bi + 1,5 triu tn Asen + 900 tn coban + 600.000 tn Km (Zn), hi Thu ngn (Hg), hi Ch (Pb) v cc cht c hi khc. Lm tng t bin cc cht nh CO2, NOX, SO3 Cc cht nhim pht xut t nhiu ngun khc khau; nhim khng kh rt kh phn tch v cht nhim thay i nhiu do iu kin thi tit v a hnh; nhiu cht cn phn ng vi nhau to ra cht mi rt c. => nh hng n mi trng a dng v phong ph. V vy, x l kh thi l iu rt cn thit. I. TC HI CA NHIM KHNG KH I VI CON NGI

1.1. TC HI CA BI Thnh phn ha hc, thi gian tip xc l cc yu t nh hng n cc c quan ni tng.

- Mc bi trong b my h hp ph thuc vo kch thc, hnh dng, mt ht bi v c nhn tng ngi. - Bi vo phi gy kch thch c hc, x ha phi dn n cc bnh v h hp nh kh th, ho v khc m, ho ra mu, au ngc TCVN 2005 qui nh bi tng cng trong khng kh xung quanh 0,5 mg/m3.

- Bi t khng gy ra cc phn ng ph: tnh tr, khng c tnh gy c. Kch thc ln (bi th), nng, t c kh nng i vo ph nang phi, t nh hng n sc khe. - Bi than: thnh phn ch yu l hydrocacbon a vng (VD: 3,4-benzenpyrene), c c tnh cao, c kh nng gy ung th, phn ln bi than c kch thc ln hn 5 micromet b cc dch

nhy cc tuyn ph qun v cc lng gi li. Ch c cc ht bi c kch thc nh hn 5 mm vo c ph nang. 1.2. TC HI CA SO2 V NOX - SO2, NOX l cht kch thch, khi tip xc vi nim mc m t to thnh axt (HNO3, H2SO3, H2SO4). Cc cht kh trn vo c th qua ng h hp hoc ha tan vo nc bt ri vo ng tiu ho, sau phn tn vo mu tun hon. - Kt hp vi bi => bi l lng c tnh axt, kch thc < 2-3m s vo ti ph nang, b i thc bo ph hy hoc a n h thng bch huyt. - SO2 nhim c qua da lm gim d tr kim trong mu, o thi amoniac ra nc tiu v kim ra nc bt. - c tnh chung ca SO2 th hin ri lon chuyn ha protein v ng, thiu vitamin B v C, c ch enzym oxydaza. Gii hn pht hin thy bng mi SO2 t 8 13 mg/m3.

- Gii hn gy c tnh ca SO2 l 20 30 mg/m3, gii hn gy kch thch h hp, ho l 50mg/m3. Gii hn gy nguy him sau khi ht th 30 60 pht l t 130 n 260mg/m3 Gii hn gy t vong nhanh (30 1h) l 1.000-1.300mg/m3.

- Tiu chun cho php ca B Y T Vit Nam i vi SO2, SO3, NO2 tng ng l 0,5; 0,3 v 0,085 mg/m3 (nng ti a 1 ln nhim). 1.3. TC HI CA HF - HF sinh ra do qu trnh sn xut ha cht (HF) v l mt tc nhn nhim quan trng khi nung gch ngi, gm s. - Khng kh b nhim bi HF v cc hp cht fluorua gy nh hng trc tip n i sng sinh vt v sc kho ca ngi. Cc hp cht fluorua gy ra bnh fluorosis trn h xng v rng. 1.4. TC HI CA CO - xt cacbon (CO) kt hp vi hemoglobin (Hb) trong mu thnh hp cht bn vng l cacboxy hemoglobin (HbCO) lm cho mu gim kh nng vn chuyn xy dn n thiu xy trong mu ri thiu xy cc t chc. Mi lin quan gia nng CO v triu chng nhim c tm tt di y:

1.5. AMONIAC (NH3) - NH3 khng n mn thp, nhm, tan trong nc gy n mn kim loi mu: km, ng v cc hp kim ca ng. NH3 to vi khng kh mt hn hp c nng trong khong t 16 n 25% th tch s gy n. NH3 l kh c c kh nng kch thch mnh ln mi, ming v h thng h hp. Ngng chu ng i vi NH3 l 20 40 mg/m3.

- Tip xc vi NH3 vi nng 100 mg/m3 trong khong thi gian ngn s khng li hu qa lu di. - Tip xc vi NH3 nng 1.500 2.000 mg/m3 trong thi gian 30 s nguy him i vi tnh mng. 1.6. HYDRO SUNFUA (H2S) Pht hin d dng nh vo mi c trng.

- Xm nhp vo c th qua phi, H2S b oxy ho => sunfat, cc hp cht c c tnh thp. Khng tch ly trong c th. Khong 6% lng kh hp th s c thi ra ngoi qua kh th ra, phn cn li sau khi chuyn ha c bi tit qua nc tiu. nng thp, H2S c kch thch ln mt v ng h hp.

- Ht th lng ln hn hp kh H2S, mercaptan, ammoniac gy thiu oxy t ngt, c th dn n t vong do ngt.

- Du hiu nhim c cp tnh: bun nn, ri lon tiu ha, tiu chy, mi hng kh v c mi hi, mt c biu hin ph mi, vim kt mc nhn cu, tit dch m v gim th lc. - Sunfua c to thnh xm nhp h tun hon tc ng n cc vng cm gic mch, vng sinh phn x ca cc thn kinh ng mch cnh. - Thng xuyn tip xc vi H2S nng di mc gy c cp tnh c th gy nhim c mn tnh. Cc triu chng c th l: suy nhc, ri lon h thn kinh, h tiu ha, tnh kh tht thng, kh tp trung, mt ng, vim ph qun mn tnh 1.7. TC HI CA HYDROCACBON Hi du c cha cc cht hydrocacbon nh nh metan, propan, butan, sunfua hydro. Gii hn nhim c ca cc kh nh sau: 60-95 % 10 % 30 % 10 ppm

Metan Propan Butan Sulfua hydro

- Tiu chun ca B Y T Vit Nam nm 1977 qui nh ti ni lao ng: du xng nhin liu l 100mg/m3, du ha l 300mg/m3. TCVN 5938-2005 qui nh nng xng du trong khng kh xung quanh ti a trong 1 gi l 5mg/m3. - Nng hi xng, du t 45% (th tch) tr ln s gy ngt th do thiu xy. Triu chng nhim c nh say, co git, ngt, vim phi, p xe phi. - Du xng nng trn 40.000 mg/m3 c th b tai bin cp tnh vi cc triu chng nh tc ngc, chng mt, ri lon gic quan, tm thn, nhc u, bun nn, nng trn 60.000 mg/m3 s xut hin cc cn co git, ri lon tim v h hp, thm ch gy t vong. - Ngi nhy cm xng du: tc ng trc tip ln da (gh, ban , eczema, bnh nt du, ung th da). - Cc hydrocacbon mch thng nh dung mi naphta; cc hydrocacbon mch vng nh cyclohexan; cc hydrocacbon mch vng thm nh benzen, toluen, xylen; cc dn xut ca hydrocacbon nh cyclohexanol, butanol, axeton, etyl acetat, butyl acetat, metyletyl xeton (MEK) v cc dn xut halogen. - Cc hp cht hu c bay hi (THC): Di nh sng mt tri, cc THC vi NOx to thnh ozon hoc nhng cht oxy ha mnh khc. Cc cht ny c hi ti sc khe (ri lon h hp, au u, nhc mt), gy hi cho cy ci v vt liu.

1.8. TC HI CA FORMALDEHYDE - Formaldehyde vi nng thp kch thch da, mt, ng h hp, liu cao c tc ng ton thn, gy ng. Nhim theo ng tiu ho vi liu lng cao hn 200mg/ngy s gy nn, chong vng.

- Ngi b nhim c mn tnh c tn thng rt c trng mng tay: mng tay mu nu, mm ra, d gy, vim nhim xung quanh mng ri mng m. - Nng ti a cho php ca hi formaldehyde trong khng kh l 0,012mg/m3 (TCVN 5938-1995), trong kh thi l 6 mg/m3. - T chc Y t Th gii: nng gii hn formandehyde l 100 mg/m3 trong khng kh vi thi gian trung bnh 30pht. II. TC HI CA NHIM KHNG KH I VI NG THC VT nhim khng kh gy nh hng tai hi cho tt c sinh vt. Thc vt rt nhy cm i vi nhim khng kh.

- SO2, NO2, ozon, fluor, ch gy hi trc tip cho thc vt khi i vo kh khng, lm h hi h thng gim thot nc v gim kh nng khng bnh. - Ngn cn s quang hp v tng trng ca thc vt; gim s hp thu thc n, lm l vng v rng sm. - a s cy n qu rt nhy i vi HF. Khi tip xc vi nng HF ln hn 0,002 mg/m3 th l cy b chy m, rng l. - Ma acid cn tc ng gin tip ln thc vt v lm cy thiu thc n nh Ca v git cht cc vi sinh vt t. N lm ion Al c gii phng vo nc lm hi r cy (lng ht) v lm gim hp thu thc n v nc. - i vi ng vt, nht l vt nui, th fluor gy nhiu tai ha hn c. Chng b nhim c do ht trc tip v qua chui thc n. III. TC HI CA NHIM KH THI I VI TI SN - Lm g kim loi. - n mn btng. Mi mn, phn hu cht sn trn b mt sn phm.

Lm mt mu, h hi tranh. Lm gim bn do, mt mu si vi. Gim bn ca giy, cao su, thuc da.

IV. TC HI CA NHIM KHNG KH LM PH DNG NGUN NC V T 4.1. KHI NIM Ph dng ha xut pht t Hy lp c ngha l tha dinh dng, dng m t hin tng cc ao h, h cha nc c bng n v pht trin rong to, cui cng c th dn n suy gim nghim trng cht lng mi trng nc. Hin tng ph dng l hin tng ng quan tm nht l i vi ao h, trong mi trng nc, lm cho rong to pht trin mnh to nn nhim ngun nc. 4.2. NGUYN NHN Cc cht oxt Nit (NO, N2O, NO5 vit tt l NOx) xut hin trong kh quyn qua qu trnh t nhin liu nhit cao. Trong kh quyn cc oxit nit s chuyn ha thnh nitrat ri theo nc ma xung t. Nitrat nm trn mt t theo nc ma xung t v theo nc ma chy trn hay vo cng that nc vo mi trng nc. Cc cht ty ra dng trong sinh hot l ngun cung cp phospho chnh cho nc thi. Hai cht nit v phospho thng l nguyn nhn chnh trong vic gy ra hin tng ph dng lm bng n s pht trin thc vt. Phospho l 1 trong nhng ngun dinh dng cung cp cho cc thc vt di nc, gy nhim v gp phn thc y hin tng ph dng cc ao h lm rong to pht trin.Nc giu cht dinh dng l cho thc vt quang hp v pht trin mnh, sinh ra 1 lng sinh khi ln. Khi chng cht i th tch t li y h, phn hy tng phn tip tc gii phng cc cht dinh dng nh CO2, phospho, nit, calci. Nu h khng su lm, loi thc vt c r y bt u pht trin lm tng qu trnh tch t cc cht rn, sau cng m ly c hnh thnh v pht trin thnh rng. V. TC HI CA NHIM KHNG KH N TON CU Ma axit Hiu ng nh knh S suy gim zn Bin i nhit