AMNO ASDLER, PEPTDLER VE PROTENLER

www.stetuskop.com

AMNO ASTLER:
Enzimler, hormonlar, kontraktil proteinler, kollagen, hemoglobin, albumin, immunoglobulinler hepsi birer proteindir.
Tm proteinler aalerden olumutur. Doada 300den fazla, memelilerde 20 aa bulunur.
www.stetuskop.com

Amino asitlerin tm kimyasal ve fiziksel zellikleri tadklar yan zincire baldr.

Fizyolojik pHda (pH = 7.4) karboksil grubu disosiye durumdadr ve negatif ykl karboksil iyonunu (-COO-) oluturur. Amino grubu ise protonlanr ve NH3+ eklindedir.

www.stetuskop.com

Glisin istisna olarak tutulacak olursa geri kalan 19 aadeki karbon atomu asimetrik karbon atomudur.

Bu da aalere optik olarak aktiflik kazandrr.

Saa evirenler dekstrarotator (+) izomerler, sola evirenler levorotator (-) izomerlerdir.

Bunlara optik izomerler denilir. (stereoizomer)

Glisinin karbon atomu simetriktir ve optik olarak inaktiftir.
www.stetuskop.com

 -karbonunda asimetrik merkezi olan aaler birbirinin ayna grnts olan D ve L formlarn olutururlar.
(D ve L izomer, enantiyomer)

 nsanlardaki tm aaler L-aalerdir. D-aaler bakteri hcre duvarnda ve baz antibiyotiklerde grlr. Beyinde bulunan D-serin ve hem beyin hem de periferde bulunan D-aspartat Btn ekerler ise D formundadr. Liduronik asit ve L-fukoz ise istisna olarak vcutta bulunan L-ekerlerdir.
www.stetuskop.com

 Dier 19 aaten farkl olarak prolin bir imino asittir.

Prolin ninhidrin ile sar renkli boyanr.

www.stetuskop.com

AALERN SINIFLANDIRILMASI:
Aminoasitlerin COO- ve NH3+ gruplarnn hemen hepsi peptid bann yapsnda yer alr ve kimyasal reaksiyonlara giremez.

Bir aain proteindeki roln belirleyen yan zincirlerin yapsdr. Aaler yan zincirlerinin zelliklerine gre polar ve apolar aminoasitler olarak snflandrlabilir.

Yan zincirlerin (R kalntlarnn) iyonlaabilme zelliklerine gre snflama: 1.Apolar (nonpolar, hidrofobik) aaler:

Alanin Fenilalanin Tirozin Triprofan

Valin Lsin zolsin Metiyonin Prolin

R gruplar iyonlamaz, proton al verii yapmaz, hidrojen ve iyonik balarn yapsna katlmazlar.
www.stetuskop.com

 2.Polar (hidrofilik) aaler:

Arginin Asparagin Aspartik asit

Glisin Glutamik asit Glutamin,

Histidin Lizin Serin Sistein Treonin

www.stetuskop.com

Zincir yaplarna gre snflandrma

Alifatik yan zincir tayanlar

Hidroksil grubu tayan yan zincirliler

Kkrt tayan yan zincirliler

Glisin, Alanin, Valin, Lsin, zolsin

Asidik yan zincir tayanlar

Serin, Treonin,

Sistein (sistin), Metionin

Tirozin

Bazik yan zincir tayanlar

Yan zincirinde aromatik halka tayanlar

mino asit

Aspartik asit Glutamik asit Asparagin Glutamin

Histidin, Lizin, Arginin

Fenilalanin,
Tirozin, Triptofan, Histidin

Prolin

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

pK3 = 6.0
www.stetuskop.com

Alanin

Glisin

Valin

www.stetuskop.com

ESANSYEL AALER (dardan alnmas zorunlu aaler) Arginin Histidin Lsin Fenilalanin Metiyonin Treonin zolsin Triptofan Lizin Valin

NONESANSYEL AALER (Vcutta sentezlenebilenler) Alanin Aspartat Asparagin Prolin Glisin Serin Glutamat Sistein Glutamin Tirozin
www.stetuskop.com

Optik aktivitesi olmayan aa: tRNAs olmayan aaler:

Glisin

Hidroksiprolin
Hidroksilizin

re sentezinde yer alp protein sentezine katlmayan aa:

Ornitin, Sitrllin, Argininosksinat

Lsin-Lizin Histidin Lizin
www.stetuskop.com

Sadece ketojenik aaler: Fizyolojik pHda en iyi tampon zellii gsteren aa:
Desmozin bal aa:

Ek grup tayanlar: Oksi grubu: Serin, treonin Kkrt grubu: Sistein (sistin), metionin Guanido grubu: Arginin
AROMATK/HETEROSKLK AALER: Benzen halkal: Fenilalanin, tirozin midazol halkal: Histidin ndol halkal: Triptofan Pirol halkal: Prolin, hidroksiprolin
Fenilalanin, tirozin ve triptofan dier aalerden farkl olarak 240-290 nm dalga boyu absorbe ederler.

 Protein tayininde kullanlan aadaki yntemlerden hangisi total nitrojen miktarnn llmesi ilkesine dayanr? A) B) C) D) E) Ultraviyole absorbsiyonu Biret yntemi Kjeldahl yntemi Folin-Ciocalteu yntemi Istma yntemi
www.stetuskop.com

AALERN AST, BAZ VE TAMPON ZELLKLER:

Sulu zeltilerde aaler zayf asidik karboksil ve zayf bazik -amino gruplarna sahiptir. Her aain yan zincirlerinde de iyonize olabilen gruplar vardr. Hem serbest aaler hem de peptid bandaki aaler potansiyel tampon olarak davranabilirler. Fizyolojik pHda en gl tampon zellii olan Histidin aadir.
www.stetuskop.com

 AAlerin net yk tamadklar pHa izoelektrik pH (pI) denilir. Bu noktada aaler zwitterion (izoelektrik form) eklindedir.
Hem asit hem de baz gibi davranan molekllere amfoterik molekller (amfolitler) ad verilir.

www.stetuskop.com

1. tamponlanma blgesi
3 2.5 Eklenen ekivalan 2 OH 1.5
1

2. tamponlanma blgesi

PK2=9,1
pI =5,7

pK1=2.3

0.5

10

pH

H +H N C COOH 3 CH3

OH-

H2 O
+H
3N

H
C COO-

OH-

H 2O

Asit zeltide alanin (ph 2den az) net yk = +1

pK1=2.3

H+

CH3
Ntral zeltide alanin (pH yaklak 6) Net yk = 0 (izoelektrik form)

H+ pK2=9.1

H H2N C

COO-

CH3

Alkali zeltide alanin (ph 10dan fazla) net yk = -1

www.stetuskop.com

Homosistein Sitrlin, argininosksinik asit, ornitin DOPA (3,4 dihidroksifenilalanin) Kreatinin (GAM) Karnitin (LM) Desmozin 4-hidroksiprolin, 4-hidroksilizin 6-N-metil lizin, 4-metil lizin 3 Metil histidin -karboksiglutamat -alanin (KoA, pantoteik asit, pirimidin ykm) Taurin

-aminobtirat (GABA) Katekolaminler, melanin ve tiroksin Melatonin, serotonin, NAD Karnozin (Histidin, alanin) Homokarnozin (histidin, GABA) Histamin Spermin-spermidin (poliaminler- Ornitin, SAM) Prinler: Glisin, aspartat, glutamin, tetrahidrofolat ve CO2den oluur. Pirimidinler: Glutamin, aspartat ve CO2den oluur. Selenosistein

PEPTDLER VE POLPEPTDLER:
Peptid ba bir aain -amino grubu ile ikinci aain -karboksil grubu arasnda 1 mol su kmas ile oluur.

www.stetuskop.com

 1-Peptid balar amid balardr. 2-Peptid balar kovalent 3-Peptid ba ksmi ift ba zelliine sahiptir. 4-Peptid ba genel olarak trans bir badr.

Peptid balarn nonenzimatik olarak ykmak iin yksek sda uzun sre kuvvetli asit yada alkalilere maruz brakmak gerekir.

PROTENLER: YAPI VE LEV

Globler proteinler (boy/en oran<10): Genellikle znebilir ve hareketli molekllerdir. Fibrz proteinler (boy/en oran >10): Bu proteinler znmez ve hareketsizdirler. Genellikle ba dokusu ve destek dokusunun eleman olarak grev alrlar.

www.stetuskop.com

1.PRMER YAPI:
Amino asitlerin peptid balar ile oluturduklar dz zincirlerdir. Bu balar nonenzimatik olarak ykmak iin yksek sda uzun sre kuvvetli asit yada alkalilere maruz brakmak gerekir. Bir polipeptid zincirinin aa dizilimi Edman veya Sanger yntemi kullanlarak belirlenebirlir.

www.stetuskop.com

Proteinlerin birincil yaplarnn otomatize edilmi EDMAN yntemi ile belirlenmesi: RE,QUANDN HROKLORR ile polipeptid zincirleri ayrlr. Siyonejen Bromr, Tripsin, kimotripsin, OIyodobenzen, hidroksilamin, proteaz V8, hafif asit hidrolizi kullanlabilen paralayclardr. Polipeptidler daha kk peptid paralarna ayrldktan sonra bu karm; iyon dei-toku kromatografisi, yksek voltaj eletroforezi, HPLC jel szme teknikleriyle ayrtrlr.

 Daha sonra Edman ayrac (fenilizotiyosiyanat) ile N-terminal utaki aa koparlarak HPLC ile hangi aa olduu belirlenir. Sanger ayrac olarak bilinen fluodinitrobenzen (FDNB) ile polipeptid zincirinin N-terminal ucundaki aa iaretlenir ve belirlenir. 25 kalta kadar aa ieren peptid dizeleri ktle spektrometrisi (mass spektrometri) ile herhangi bir ileme gerek kalmadan belirlenebilir.
www.stetuskop.com

2.SEKONDER YAPI:
Polipeptid omurgas gelii gzel boyutlu yap oluturmaz. Bu dzenlemelere proteinlerin sekonder yaps denilir. -heliks, tabaka kvrm Sekonder yapda; hidrojen balar, hidrofobik ve elektrostatik etkileimler Van der Waals balar

 -HELKS (sarmal):
Doada en sk rastalanan polipeptid heliksidir. -sarmal spontan oluur. Sarmaln kararll temel olarak H+ balarnn azami sayda kurulmas ile olur. Bu da aalerin yan zincirleri arasndaki etkileimlerle mmkndr.

www.stetuskop.com

 aa dizisi -heliksin kararlln belirler. Van der Waals balar da bu kararl olua ek destek verir. Bir -heliksin her dnnde 3,6 aa bulunur. Prolin iminoasidi bu sarmal geometrik olarak uymad iin -heliksi bozar. Glisin aade dier aalere gre daha fazla konformasyonel esneklie sahiptir.

www.stetuskop.com

 B.BETA TABAKA:

Tm peptid ba paralarnn hidrojen bana katld baka bir sekonder yap eklidir. -helikse de yapya ok fazla uyum salayamayan prolin ve glisin aaleri tabakada yaygn olarak bulunurlar. (kvrm) Alzheimer hastalnda beyinde biriken amiloid protein -krmal tabakaya sahip fibrz bir proteindir.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

3.TERSYER YAPI:
Bir polipeptid zincirinin primer yaps onun tersiyer yapsn da belirler. Proteinlerin tersiyer yaplarn oluturmak iin aperonlar grev yapar. Bu yapda; kovalent olmayanlar; hidrofobik etkileimler elektrostatik etkileimler hidrojen balar

kovalent olanlar;
dislfid balar

 Hidrofobik etkileimler: Tek tek ele alndnda bu bir araya geli son derece zayfken, bunlarn ok fazla sayda oluu proteinlerin boyutlu yapsna ciddi katk salar. Dislfid balar: ki sistein kalntsnn slfidril (-SH) gruplarnn sistin oluturacak ekilde kovalent olarak balanmasyla oluur ve boyutlu yapnn stabilitesine nemli katklar salar. Tam denatrasyon olumas iin dislfid balarnn ve/veya hidrojen balarnn bozulmas gerekir.
www.stetuskop.com

Proteinlerin 2. ve 3. yaplarn saptamada Xray kristallografi ve Manyetik rezonans spektroskopi kullanlr.

4.KUARTERNER YAPI:
Bir ksm protein tek polipeptid zincirinden meydana gelirken, bir ou da yapsal olarak benzer veya tamamen ilgisiz bir veya daha fazla polipeptid zincirinden meydana gelir. Subniteler Hbde olduu gibi nonkovalent etkileimlerle (hidrofobik, hidrojen ve iyonik balar gibi) bir araya gelir.
www.stetuskop.com

 Proteinlerin denatrasyonu: Primer yap salamdr. Dislfid balar etkilenmeyebilir.

Proteinlerin primer yaplarnn bozulmasna

sekonder, tersiyer ve kuarterner yaplarnn bozulmasna

HDROLZ

DENATRASYON

Denatre edici ajanlar: Is Organik zcler (aseton,alkol) Kuvvetli asit ve bazlar Kurun, civa gibi ar met. re Sodyum dodesil slfat (SDS) Denatre edici ajan uzaklatrldnda proteinler doal yap ve fonksiyonlarn yeniden kazanrlar. Bu olaya renatrasyon denir. Mekanik kartrma Deterjanlar Guanidin hidroklorr UV Basn

Bu durum proteinlerin sekonder ve tersiyer yapsnn aslnda primer yapdaki aa dizilimi ile belirlendiini ortaya koyar.

www.stetuskop.com

 Renatrasyonun kendiliinden gereklemesi saatler alr.

Protein dislfid izomeraz, Peptid prolil cis-trans izomeraz, aperonlar

Prion hastalklar yanl katlanmaya rnektir. Deli dana (BSE), Jakob-Creutzfeldt, scrapie, kuru

aalerin ayrtrlmas yntemleri Kat kromatografisi nce tabaka kromatografisi Yksek performansl likid kromatografi (HPLC) yon deitirici kromatografi Jel filtrasyon kromatografi Yksek voltajl elektroforez

Proteinlerin ayrtrlmas yntemleri yon deiim kromatografisi, Yksek voltajl elektroforez, Jel filtrasyonu, Yksek performansl likid kromatografi (HPLC),

boyutlu protein atlarn ortaya karma yntemleri X-n kristalografisi Nkleer Manyetik Rezonans Spektroskopisi

GLOBLER HEMOPROTENLER
ok hcreli organizmalar, oksijen tanmas iin ounlukla demir olmak zere, metallerin zelliklerini kullanrlar. ok hcreli organizmalarda demir HEM ad verilen prostetik grubun iinde yer alr. Hemoproteinler prostetik grup olarak skca balanm bir hem tayan zellemi bir grup proteindir. nsanlarda en fazla bulunan 2 hemoprotein olan Hb ve myoglobinde hem grubu geri dnml olarak O2 balama ii yapar.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

 Tetrapirol prostetik gruplarna ve elik eden metal iyonlarna sahip dier proteinler arasnda; miyoglobin, hemoglobin, sitokrom c, sitokrom P450 katalaz, triptofan pirolaz klorofil (Mg+2)

Myoglobin:
Oksijen iin tek balanma blgesi ieren 153 aaden oluan bir proteindir. zellikle dk oksijen basncnda oksijeni daha kolay brakrken yksek oksijen basncnda balama eilimi gsterir. Myoglobinin oksijen dissosiasyon erisi hiperboliktir.
www.stetuskop.com

 Hem demirinin pirol halkasna dik olan iki bann biri proksimal histidinin R grubu tarafndan balanrken, dieri oksijen ile balanr. Balanan oksijen distal histidin ile stabilize edilir. Dokuda az miktarda CO oluur. Bu COnun buradaki oksijenin yerine gemesini distal histidin engeller.

CO nun oksijenin yerine gemesini distal histidin engeller.

www.stetuskop.com

 Venz kann PO2 deeri 40 mmHg, etkin kasn 20 mmHg kadardr. Myg balad oksijenin nemli bir ksmn 20 mmHgda bile brakmaz. Fiziksel egzersiz srasnda PO2 deeri 5mmHgnn altna iner ve Myg oksijenini kolaylkla brakr.
www.stetuskop.com

Hemoglobin: (Hb)
Hayvanlarda kanla tanan oksijenin tamamna yakn baldr ve eritrositlerdeki hemoglobinle tanr. Eritrositlerin ilevleri sitoplazmada ok yksek deriimlerde (arlka %34) znen Hbi tamaktr.

www.stetuskop.com

 Yetikin Hbini iki ve iki zincirinden oluur. Hb her polipeptid zincirine bal drt hem prostetik grubu ieren tetramerik bir proteindir.
Arteriel kanda Hb satrasyonu Venz kanda Hb satrasyonu %96 %64

Hb tad oksijenin yaklak 1/3n dokuya brakr.

Hb tipi
HbA HbF HbA2 HbA1c

Forml
22 22 22 22- glukoz

Total Hb %si
%90 <%2 %2-5 %5

www.stetuskop.com

 Hbnin iki ana formu vardr:

Deoksi formuna denir. Oksijene ilgisi dktr. Dimerler arasnda baz iyonik ve H balar vardr.

T formu

R formu

Oksijene formuna denir. Oksijene ilgisi yksektir. Polipeptid zincirleri daha fazla hareket zgrlne sahiptir.

 Hb sigmoidal ekilli bir oksijen balama erisine sahiptir.

www.stetuskop.com

 Hbnin birden fazla ligand balanma blgesi vardr ve bir alt birime oksijenin balanmas dier alt birimlerin oksijene olan ilgisini deitirir. Hb moleklne bir oksijenin balanmas dier oksijenlerin balanmasn kolaylatrr, yani her yeni balanan oksijen Hbnin oksijene olan ilgisini arttrr ve Hb T formundan R formuna doru gider. Net etki Hbnin balanan son oksijene ilgisi ilk oksijene olan ilgisinden yaklak olarak 300 kat daha fazladr. (Hem-Hem etkileimi)

www.stetuskop.com

 Hb allosterik bir proteindir.

Hbnin O2yi geri dnml balama yetenei
O2 ortamn pH ve CO2 ortamdaki 2,3-bifosfogliserat

allosterik efektrler

tarafndan etkilenir.

 Hcresel solunumun iki son rn olan H+ ve CO2yi de akciere ve bbreklere tar. CO2 eritrosit iine alnr bikarbonat oluturmak zere hidrate edilir ve oluan rnler tekrar kana salnr.

CO2 + H2O
Karbonik anhidraz

H2CO3

H+ + HCO-3
www.stetuskop.com

 Ayrca kanda tanan CO2nn %15 kadar dorudan Hb ile tanr. CO2, Hbnin amino gruplarna balanr (bir karbamat oluur) ve hem ortama iki hidrojen salarken hem de amino ucunu artdan eksiye dndrr.

CO2

Hb-NH3+

2H+

Hb-HN-COOwww.stetuskop.com

Bu durum oksijensiz hal iin karakteristiktir.

(-) ykl amino ucu ve zincirler arasndaki tuz kprs oluumunu tevik eder.

Hb-HN-COO-

Akcierde, Hbnin oksijenlenmesiyle CO2 dar itilir.

Bu tuz kprleri ayn zamanda Hbnin T formunu da kararl hale getirirler.

 Hb ayrca H+ de balar. O2 ve H+, Hb tarafndan ters ilgiyle balanr. H+, Hb iindeki birka aaden birine balanr. Yine bunlarn iinde en nemlisi -zinciri iindeki 146 pozisyondaki histidindir.

www.stetuskop.com

 pH dtnde veya parsiyel karbondioksit basnc arttnda Hb O2yi kolayca brakr.

Her iki durumda da Hbnin oksijene olan ilgisi azalr ve oksijen disosiasyon erisi saa kayar.
Bohr etkisi; pH ve CO2 deriiminin, Hbnin oksijeni balamas veya salvermesi zerindeki bu etkisini tanmlar.

www.stetuskop.com

Solunum
2CO2+ 2H2O Karbonik anhidraz

Periferal doku

BOHR ETKS

2H2CO3 2H+ + 2HCO34O2

+ 2 4O Hb 2H

2H+ + 2HCO32H2CO3

Eritrosit Akcier
TCAda oluur

Karbonik anhidraz

2CO2 + 2H2O

2,3-Bisfosfogliseratn etkisi:
2,3-BPG Hbnin oksijene olan ilgisini azaltr.

BPG, Hbnin ve zincirleri arasndaki bir bolukta Hbnin zincirinin pozitif ykl amino asitlerine (lizin-histidin) balanr.
Hb T durumunda iken BPG, T formunu kararl hale getirerek oksijene ilgisini azaltr. R durumuna gei BPGnin baland cebi daraltr ve BPG yapdan ayrlr. 2,3-BPGn varlnda Hbnin oksijene olan ilgisi azalr ve oksijen disosiasyon erisi saa kayar.

2,3-BPG
www.stetuskop.com

 HbFin zincirinde BPGnin balanaca yerde histidin yerine serin amino asidi vardr. Bylece BPG HbFe daha zayf balanr. Dolays ile BPGnin HbFin T formunu kararl hale getirmesi zerine etkisi daha azdr. HbFin HbAya gre oksijene daha yksek bir afinite gstermesinin sorumlusu bu olay gibi grnmektedir.
www.stetuskop.com

1,3-bisfosfogliserat ADP

1,3-bifosfogliserat mutaz

Fosfogliserat kinaz

Mg+2
2,3 BPG

ATP

3-fosfogliserat

2,3-bisfosfogliserat fosfataz

-KOAH,
-yksek irtifa -hipoksi gibi Hbnin yeterli oksijen almada zorland durumlarda -kronik anemilerde

2,3-BPG

Artan 2,3-BPG dzeyleri Hbnin oksijene olan ilgisini azaltarak kapillerde daha ok oksijen serbestlemesine izin verir.

 Kan asit-sitrat-dekstroz iinde saklamak RBClerde 2,3-BPGn azalmasna neden olur. Byle kanlar normalden yksek oksijen ilgisi gsterir ve bal oksijeni dokularda brakamaz. 2,3-BPGdaki azalma saklama ortamna nozin (Hipoksantin-riboz) gibi substratlarn eklenmesi ile nlenebilir.

www.stetuskop.com

miyoglobin hemoglobin

CO H+ azalmas CO2 azalmas Alkaloz 2,3-BPG azalmas Scaklk azalmas

H+ art CO2 art Asidoz 2,3-BPG art Scaklk art

www.stetuskop.com

Hb Tipleri:
Hb tipi Forml Total Hb %si

HbA
HbF HbA2 HbA1c

22
22 22 22-glukoz

%90
<%2 %2-5 %5

zincirinin N-terminal lizin residulerine balanr

www.stetuskop.com

Methemoglobinemi:
Hb ya da Mbdeki, +2 (ferrz) deerlikli demirin oksitlenerek +3 hale (ferrik) dnmesi sonucu molekln boyutlu yapsnn bozularak, oksijen tayamamas durumudur. lalar, serbest radikaller veya H2O2 gibi endojen rnlerin etkisi ile meydana gelebilir. Ayrca HbM gibi metHbpati formlarnda Hb zincirindeki bir aa deiiklii yznden Fe +3 deerliklidir ve oksijen tama kapasiteleri azalmtr.

www.stetuskop.com

+2 Hb-Fe Hb-Fe+3

Hb-Fe+3
amil nitrat

NADH-sitokromB5 redktaz

CN

HbFe+3

www.stetuskop.com

Hemoglobinopatiler:
anormal bir Hb moleklnn retimine, normal Hbnin yetersiz retimine, nadirende her ikisine baldr.

Hbnin 300den fazla varyant tanmlanmtr. gen ailesi 16.kromozomun zerinde, gen ailesi 11. Kromozomun zerinde yer alr.

Orak hcreli anemi (HbS):

OR geer En sk rastlanlan hemoglobinopatidir. Bebekte oraklamaya neden olacak kadar HbS, HbFin yerine gemeden hastalk semptom vermez. Hastalarda %2-20 orannda HbF %2-4 orannda HbA Geri kalan HbS
www.stetuskop.com

 mr boyu hemolitik anemi, ar krizler, enfeksiyonlara yatknlk ve dolam bozukluklar ile karakterizedir.

HbSde; 2 globulin zinciri 2 globulin zinciri

normal mutant

6. pozisyondaki glutamatn yerine valin aainin getii bulunur.

 Bu deiiklik sonucu Hb moleklnn d yzeyinde yapkan bir temas noktas oluur. DeoksiHb S moleklleri fibrz keltiler oluturur. Oraklamay artran faktrler:
yksek irtifa, basnc azalm uak kabini artm CO2 konsantrasyonu, azalm pH 2,3 BPG artmas

HbSin oksijene ilgisinin azald durumlar

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

 Klinik bulgular vazooklzyon ve kronik hemolitik anemiye baldr. Homozigot HbS tayanlar klasik orak hcre anemiyi olutururken, heterozigotlar taycdrlar.
Heterozigot hastalar falciparum stmasna direnlidirler. Tarama testi olarak kullanlan Sickling Testi (sodyum metabislfit kullanlr) ile oraklam hcreler grlebilir.

Hb C Hastal:
HbCde glutamatn yerine lizin aai gemitir. HbC homozigot olan hastalarda nisbeten daha hafif seyreden hemolitik anemi vardr ve hastalara tedavi gereksizdir.

www.stetuskop.com

HbSC hastal:
Bu hastalkta baz globulin zincirlerinde orak hcre mutasyonu, bazlarnda ise HbC mutasyonu izlenmektedir. HbSC hastal olanlar genelde hibir ikayetleri olmadan yaarlar. Krizler doum yada cerrahi giriim gibi bir olay takiben kabilir ve fatal olabilir.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

Talasemiler:
Thalassemiler globin zincirlerinin sentezinde bir dengesizliin meydana geldii herediter hemolitik hastalklardr. Grup olarak insanlarda en sk rastlanan tek gen bozukluudur. Thalassemilerde ya yada globulin zincirinin sentezi hataldr.

 -Talasemiler: globulin zincirlerinin sentezinin olmad veya azalm olduu bozukluklardr.

1/4 gen sessiz tayc, 2/4 gen tayc, 3/4 gen hafif ile orta derecede ciddi hemolitik anemisi olan HbH hastal vardr, 4/4 gen HbF sentezi iin globulin sentezi gerekli olduu iin HbF sentezlenemez ve hidrops fetalis ve fetal lm meydana gelir.

 tetramerlerinin (4 HbBart) tetramerlerinin (4 HbH)

birikimi grlr.

Bu tetramerlerin oksijene olan ilgisi yksektir fakat dokulara oksijen vermek iin kullanszdr. Oksijen disosiasyon erileri oksijene olan yksek ilgilerini gsterecek ekilde nerede ise tamamen hiperboliktir.

www.stetuskop.com

 thalasemiler: Konjenital hemolitik anemilerin en iddetli formudur.

1 gen hatal ise tayc, 2 gen hatal ise hasta

thalasemi major Cooleys anemisi

Hastalarda globulin zincirlerinin sentezi yok veya azalmken, globulin zincirinin sentezi normaldir.
www.stetuskop.com

 globin zincirleri dayankl tetramer oluturamaz ve kelirler ve RBClerin prematre lmne neden olurlar. thalasemi olgular ancak doum sonras ortaya kar. Tayclarda tedavi gereksizken, thalasemi major de ise hastalara dzenli transfzyonlar gerekir ve hastalarda hemosiderozis izlenir.

Kollajen:
Sert ve znmez Vcutta en fazla bulunan destek doku proteinidir. fibroblast, osteoblast, kondroblast odontoblast Primer yapsndaki aa dizisi (Glisin-X-prolin/hidroksiprolin)n eklindedir.

 1/3 en kk aa olan GLSN, 1/3 prolin veya OH-prolin yer alr. Her bir -zinciri arasnda bulunan ok sk balanma blgelerinde sadece glisin amino asidi yerleim gsterir. Yine her pozisyondan birinde prolin veya OH-prolin yer alr ki, bunlar kollajen heliksinin keskin dnlerini salayarak l sarmaln yapsn ve salamln meydana getirir (sertlik salar).
www.stetuskop.com

 Kollajen, 3 polipeptit zincirden oluur. 1000 aa kalntsndan oluan ve sarmal yapsnda bulunan kollajen alt birimlerine tropokollajen denilir. Kollajen sentezinde ilk oluan molekl GERdaki ribozomlarda sentezlenen prepro-kollajendir.

www.stetuskop.com

pro-kollajen

OH-Lizin OH-liz Galaktoz Prolin Hidroksilaz Vit C pro-kollajen

Lizin Hidroksilaz Vit C

Glukoz Posttr. Mod

OH-Prolin

OH-prl

ER Golgi
pre-pro-kollajen

N ve C prokollajen peptidazlar oksidatif deaminasyon

ECM

Lizil oksidaz Cu+2

O2

Lizin

Hidroksilizin

O2

Lizin oksidaz

BAKIR

Lizin oksidaz

NH3 + H2O

Allizin

Hidroksiallizin

NH3 + H2O

www.stetuskop.com

 Kollajen tipleri: imdiye kadar 19 tip kollajen belirlenmitir. Tip 1 kollajen: Kemik, deri, skar dokusu, tendon, fasya, kornea, kalp kapaklarn ve kan damarlarnda bulunur. Tip 2 kollajen: Kkrdak, corpus vitreus, intervertebral disklerde bulunur. Tip 3 kollajen: Kan damar,uterus ve fetal ciltte bulunur. Granlasyon dokusunun balangcnda biriken kollajen tipIII kollajendir. Tip 4 kollajen: BMda bulunur. Dierlerinin aksine fibriler deil amorf bir yapya sahiptir.
www.stetuskop.com

Vitamin-C Eksiklii:
Ar vit-C eksikliinde, tropokollajen kovalent apraz balar kuramaz. Sonuta yara iyilemesinde gecikme, di eti kanamas grlr. Osteoid yapm bozulduu iin enkondral kemik geliimi bozulur ve kemikler kolayca krlan zellik kazanr, periost gevek tutunur. zellikle tibia ve femur ucunda sk olmak zere subperiostal kanama grlr.
www.stetuskop.com

Ehler-Danlos Sendromu:
Kollajenin sentez ve yapsnda kaltsal bozukluk sonucu ortaya kan heterojen generalize bir ba dokusu hastaldr. Hastalarda gergin ve olduka esnek cilt, esnek ve hipermobil eklemler, mitral valv prolapsusu, ftklar, sk eklem kklar ve buna bal osteoartrit grlr. Deri kolay hasarlanr zor iyileir.

www.stetuskop.com

Osteogenezis imperfecta:
Tip 1 prokollajenin anormal geliimi ve kemik kitlesinde jeneralize azalma (osteopeni) ile karekterize bir hastalktr. OR olarak kaltlr. Hastalarda kolayca bklp krlan kemikler, di anormallikleri, yara iyilemesinde gecikme, mavi sklera iitme kayb zlenir.

 Menkes Sendromu: Xe bal gei gsterir. Hastalarda Cu transport bozuklukluu vardr. Lizin oksidaz dzgn alamaz. Kollajen apraz ba oluumu eksiktir. Alport sendromu: Bbrek glomerlnn BMnn yapan tip IV kollajen bozuktur. Hematri ile ortaya kar ve hastalarda end stage bbrek yetmezlii oluur. Epidermolizis blloza: Deride kk travmalara kar bllz lezyonlar ortaya kar. Hastalarda tip VII kollajende bozukluk vardr. Bu kollajen bazal laminay dermisdeki kollajen fiberlerine balayan kk fiberler oluturur.
www.stetuskop.com

Elastin:
Akcier ve geni damar duvarlarnda yer alan, kollajenin aksine lastik benzeri zellikleri olan bir ba dokusu proteinidir. Elastin balca glisin, alanin ve valin gibi kk nonpolar amino asitlerden meydana gelir. Prolin ve lizin asndan da zengin olmasna ramen ok az miktarda hidroksiprolin ierirken, hidroksilizin iermez. Kollajenden farkl olarak l heliks yaps yoktur ve karbonhidrat iermez.

www.stetuskop.com

 apraz balar lizin ierir. Desmosin apraz ba; 4 lizin yan zincirinin kovalent olarak birlemesiyle oluur ve bu balanmada yine lizil oksidaz enziminin oksidatif deaminasyonu gereklidir. Yapsnda desmosin, izodesmosin ve aldimin apraz balar vardr. Desmosin ve izodesmosin sayesinde elastin uzayp ksalabilir.

KOLLAGEN

ELASTN

Farkl genetik tipte l sarmal yapda

Tek genetik tipte l sarmal yok, rastgele zemberek konformasyonu (gerilmeye izin verir) Gly-X-Y yineleyen at yok

Gly-X-Y yineleyen at

Yapda Kh var

Yapda Kh yok

Molekl ii aldol Molekl ii desmozin apraz apraz balar balar OH-prolin ve OH-lizin Az miktarda OH-prolin ierebilir ierir fakat OH-lizin iermez
www.stetuskop.com

1 antitripsin (AT):
Kan ve vcut svlarndaki proteolitik enzimleri inhibe eder. Alveoler duvardaki elastini ve eitli dokulardaki yapsal proteinleri ykan gl bir proteaz olan ntrofil elastazn inhibe eder. AT ou karacierde sentezlenir.

 Alveoler makrofaj gibi eitli dokularda da sentezlenmektedir. AT eksikliinde ntrofil elastaz elastini ykar ve alveoler ba dokusunun esneklii bozularak amfizem meydana gelir. EFde 1 globulin bandnn %90nn yapmaktadr.

Marfan sendromu:
OD geer. Hastalarda 15. Kromozomda mutasyonlar izlenir. 15. Kromozom glikoprotein yapl fibrillin i kodlar. Hastalarda: Uzun ve ince ekstremiteler, lens subluksasyonu, iskelet kas deformiteleri, mitral kapak deformiteleri, aort anevrizmas izlenir.
www.stetuskop.com

Keratinler:
Sa, trnak ve d epidermal tabakada bulunur. ntermediate filament olarak adlandrlan protein snfnn geni bir ksmn olutururlar. keratinler komu polipeptid zincirleri arasnda kovalent dislfid apraz balar salayan ve bylece zlmeye ve gerilmeye direnli lifler yapar. Sisteinden zengindir.
www.stetuskop.com

KAS PROTENLER
Nebulin adl bir protein ise Z izgisinden aktin filamentleri boyunca uzanr.

Titinler ise bilinen en byk polipeptid zincirleridir (30.000 aa kalntsna ulaabilirler.) ve kaln filamentleri Z izgisine balarlar.
Titin Z izgisinden M izgisine uzanr ve kendi sarkomerinin uzunluunu dzenleyerek, kasn ar uzamasn engeller.

MMNGLOBLNLER ve KOMPLEMAN SSTEM: Humoral immun sistem; bakteri enfeksiyonlarna ve hcre dndaki viruslara yneliktir, ayn zamanda organizmaya giren tekil proteinlere de cevap verebilir. Hcresel immun sistem; viruslarla enfekte edilmi konak hcreyi ve tmr hcrelerini harap eder, parazitlere, mantarlara, baz hcre ii bakterilere ve yabanc dokulara kar savunmada nemlidir.
www.stetuskop.com

Humoral mmun Sistem antikor - Ig kan proteinlerinin %20si 108-1010 farkl antikor

Hcresel mmun Sistem T lenfositler geliimleri timusta

kemik ilii
B lenfositler

T lenfositler
helper T hcreleri Th sitotoksik T hcreleri Tc Th-makrofaj
www.stetuskop.com

Plazma hcreleri
Igler

Deiken blge

/ = 2/1 Antijen Hapten IgG, IgA, IgM, IgD, Sabit IgE blge

Papain

Pepsin

www.stetuskop.com

Her Ig iki tane antijen balar.

www.stetuskop.com

(IgG):
Iglerin %70-75 kadarn oluturur. %3 orannda karbonhidrat ierir. Bakteri ve virslere yant olarak retilir. IgG4 kompleman aktive edemezken dierleri bu aktivasyonu gerekletirebilirler. Kompleman en fazla aktifletiren IgG3tr.(IgG3>IgG1>IgG2).

www.stetuskop.com

(IgA):
Iglerin %10-15 kadarn oluturur. %10 orannda karbonhidrat ierir. IgA1, IgA2 ve sekretuar IgA ekilleri vardr. Sekretuar IgA; barsak ile bronlarn mukoza membranlarnda ve laktasyondaki meme duktuslarnda sentez edilir, ayrca yeni doanlar intestinal infeksiyonlardan da korumaktadr. Primer immun yetmezliklerin en sk grlen ekli selektif IgA yetmezliidir.
www.stetuskop.com

IgM
Iglerin %10 kadarn oluturur.
%12 orannda karbonhidrat ierir. Neonatal dnemde sentez edilen ilk Igdir. Dolamdaki en byk Ig molekldr. Pentamer yapda olan IgM molekl 10 antijen balayabilir.
www.stetuskop.com

 Klasik kompleman aktivasyonunu balatan en gl Igdir. Akut enfeksiyon dneminde ilk sentezlenen Igdir. Kronik hastalklarda ykselmesi de akut ata gsterir. Eritrosit yzey antijenlerine ve baz glikoproteinlere kar oluan antikorlar IgM snfndandr. Hem IgMde hem de IgAda J zinciri denen bir polipeptid IgM pentamerlerinin ve IgA dimerlerinin bir arada tutulmasna yardmc olur.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

IgD
IgD, %12 orannda karbonhidrat ierir. B lenfositlerde antijen iin bir yzey reseptr olan IgD moleklnn primer fonksiyonu bilinmemektedir.

IgE
IgE, %15 orannda karbonhidrat ierir. Bazofillerin ve mast hcrelerinin yzey membranlarnda yer alr ve serumda ok dk miktarda bulunur. IgE molekllerine antijen balanmasyla mast hcrelerinden histamin ve dier vazoaktif aminler salnr. Saman nezlesi, astma, rtiker ve ekzama gibi allerjik olaylarda grlen tip1 ar duyarllk reaksiyonlar IgE ile ilikilidir.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

Kompleman sistemi:
Kompleman sistem birbiri ile etkileebilen proteinlerden (normalde inaktif) meydana gelir. Klasik yolda kompleman aktifleyen; Ig molekl ile birleen antijenin oluturduu antijen-antikor kompleksidir. Ag-Ab kompleksi oluturmadan dorudan yabanc organizmann yzeyine balanan baz kompleman bileenlerinin kompleman aktiflemesi de alternatif yol olarak bilinir.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

 Kanda en ok bulunan C3 proteinin kompleman sistemin fonksiyonlarnda ok nemli rol bulunmaktadr. C3 proteinin proteolitik yklm rnleri biyolojik olarak aktif rnleri oluturmaktadr. C3a ve C5a hem kemotaktik hem de anaflatoksik etkilidir. Kompleman yolu ile ilgili grlen en sk hastalk herediter anjiodem dir. C1q esteraz inhibitr eksiklii mevcuttur.

 C2 eksiklii insanda en sk grlen kompleman eksikliidir. C3 eksikliinde piyojenik bakteriyel infeksiyonlar ortaya kmaktadr. C1, C2, C3, C4 eksikliklerinde glomerlonefrit ve SLE gibi hastalklar grlmektedir. C5, C6, C7, C8 ve C9 eksikliinde neisseria cinsi bakteri infeksiyonlarna yatknlk artmaktadr.
www.stetuskop.com

PLAZMA PROTENLER:

www.stetuskop.com

 Plazmada bulunan proteinleri elektroforez yntemi ile ayrdmzda be ana bant ortaya kar. Elektroforez, serumda sudan sonra en fazla bulunan molekller olan proteinleri analiz etmek iin kullanlan ilk yntemdir. Spesifik protein elektroforezi;
Albumin, gamma globulin gibi spesifik serum protein snflarnn ayrlmas, Hemoglobin ve hemoglobin alt snflarnn tanmlanmas, Serum ve idrarda monoklonal proteinlerin tanmlanmas, Temel lipoprotein snflarnn ayrlmas.

 zoenzim analizleri: Kreatin kinaz, laktat dehidrogenaz, alkalen fosfataz gibi enzimlerin izoenzimlerinin tanmlanmas. mmnoelektroforez: Spesifik immun globulin snflarnda artma ve azalmalarn belirlenmesi. Western blot teknii: Spesifik bir proteini tanmlamak iin kullanlr (rn. HIV virsne kar antikorlarn varln gstermek). Southern blot teknikleri: Spesifik nkleik asid dizilerini tanmlamak (DNA veya RNA), yenidoan doumsal kusurlarn tanmlamak, kanser iin risk faktrlerini belirlemek gibi geni bir kullanm alanna sahiptir.
www.stetuskop.com

 Elektroforez, ykl molekllerin elektriksel bir alanda g etmesi olarak tanmlanabilir ve gerekli olan koul: elektriki alan ykl partikl hareketin gerekleebilecei bir ortamdr. Elektroforez uygulanacak olan rnekte bulunmas gereken temel koul, yk tamas ya da yk tamak zere uyarlabilen yapda olmasdr. G hznn baml olduu faktrler: molekln net yk, molekln boyutu ve ekli, elektriksel alann gc, destek ortamnn zellikleri, ilemin srdrld scaklktr.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

SPE Blg.

Prealbumin Retinol Balayc Protein (RBP) (-) Vit A(retinol) transportu

Albumin Albumin (-)

Protein Prealb. (-)

Fonks. T3, T4 transportu

AAlerin endojen kayna,onkotik P, transport proteini

Kl. zl. Nutrisyonel durumu ve KC disfonksiyonunu gsterir. Azald durumlar: KC sirozu, inflamasyon,malnutrisyon. Artt durumlar: Kr. Renal hast.ve hodgkin hast.

Nutrisyonel durumu, KC disfonksiyonunu gsterir. Azald durumlar:Malnutrisyon, NS, inflamasyon, KC sirozun ve dier Nonspesifik hastalklar
www.stetuskop.com

SPE Blg. Protein 1 antitripsin (+) Antiproteaz 1 asit glikoprotein (+) AFR

1 1 1 fetoprotein lipoprotein (HDL) Lipitler iin transport proteini Temel fetal protein nral tp defektinde ve hepatoselller tmrlerde .

Fonks.

Kl. z.

Kongenital Enflamasyon, eksikliind Ca ve ar e amfizem, travmalarda sirozla sonulanan infantil hepatit oluur.

www.stetuskop.com

SPE Blg Protein Fonks.

2 Haptoglobin 2makroglobulin (+) Serbest Hbnin balanmas ve transportu V hemolizde Serloplazmin (+) Bakr metbl. grevli

Kl. z.

Nefrotik sendromda , pankreatit ve prostat Cada

Wilson hastalnda, Cu toksisitesinde

www.stetuskop.com

1 SPE Blg. Protein Transferrin Hemopeksin -lipoprotein (-) Fonks. Demiri transportu Demir eksikliinde Hem balanmas Hemolitik olaylarda Lipitlerin tanmas

C4 (+) mmn sistem Faktr

Sadece taze serumda

Kl. z.

www.stetuskop.com

SPE Blg. Protein Fonks.

2 C3 (+) Fibrinojen (+) Koaglasyo mmn n sistem faktr faktr 2 ile EFde blgesi sadece arasnda taze Serumda bulunur 2 mikroglobulin (+) ekirdekli hcrelerin yzeyinde yer alr Renal tbler fonksiyonun gstergesidir. Renal transplant rejeksiyonunun ve B hcreli tmlerin izlenmesinde yararldr.

Kl. z.

SPE Blg.

Protein CRP (+)(+)

Fonks. mmn fonksiyon

IgG (+)
En bol Igdir. mmn fonksiyon

IgA (+)
Sekresyonlar da ok bulunur. mmn fonksiyon,

IgM (+)
mmn fonksiyon, erken cevap

Kl. z.

- blgesine g eder.En hassas AFRdir.

Myeloma gibi B Hcreli tmlerde monoklonal artar.

Kc sirozunda monoklonal artar

Waldenstrms Makroglobulinem isinde monoklonal artar.

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

nterstisyel doku P 1mmHg

Su
11mmHg
Hidrostatik P 37mmHg
Onkotik P 25mmHg

9mmHg

Su

Hidrostatik P 17mmHg

arteriol

venl

Starling Kuvvetleri

 Plazma proteinlerinin miktarnn azalmasyla dem ile sonulanr. Plazma proteinlerinin ounun sentez yeri Kcdir. ou glikoprotein yapdadr. (albmin eker kalnts iermez). Akut faz proteinleri: Akut bir inflamasyon olaynda veya doku harabiyetine bal olarak baz proteinlerin dzeylerinde deiiklikler gzlenir.
www.stetuskop.com

CRP 1-antikimotripsin

24-48 saatte

Orosomukoid (1-asid gp) 1-antitripsin Haptoglobin C4 fibrinojen

C3 ve seruloplazmin Prealbumin RBP albumin transferrin

1-4 gn

4-5 gn

 Prealbumin (Transtiretin): Yar mr 12 saattir ve albuminden ksadr. T3 hormonuna ilgisi daha ok olmakla birlikte hem T3 hem T4 tanmasnda kullanlr. Protein malntrisyonu ve karacier disfonksiyonu hakknda bilgi edinilir.
www.stetuskop.com

Retinol balayc protein (RBP): Serumda ok az bulunur. Sentezi Kcde gerekleir ve inko (Zn) gereklidir. Zn eksikliinde A vitamini (retinol) tanmasndaki bozuklua bal olarak A vitamini eksiklii semptomlar grlr. Prealbuminde olduu gibi RBP de protein malntrisyonu ve karacier fonksiyonlar hakknda bilgi verir.

Albmin:
Protein elektroforezinde en hzl g eden serum proteinidir. Yapsnda 585 aa bulunan albmin tek bir polipeptid zincirden oluur ve yapsnda karbonhidrat iermez. En fazla miktarda bulunan plazma proteinidir. (%40-60). Karacierde gnde 12-14 gr. kadar sentez edilir ve yar mr 15-19 gndr. Endojen amino asidlerin kaynan oluturur. eitli dokulara pinositoz ile giren albumin proteazlar ile amino asidlerine kadar yklmaktadr.

 Albumin kanda nemli bir taycdr. Onkotik basncnn %70-80ndan sorumludur. Vcut su dalmndaki en etkili proteindir (1g albumin 18 ml su tutar.) Dehidratasyon albumin artna yol aan bir durumdur. Kayplar, sentezde azalma ve albmin katabolizmasnn artmas hipoalbuminemiye yol aar.
www.stetuskop.com

 NS, KG, DM, SLE, yanklar ve neoplastik hastlklara bal olarak hipoalbuminemi grlr.
Analbuminemi; bu hastalarda orta derecede dem grlr, kanda lipid tanmas bozulur ve kanda kolesterol, fosfolipid ile lipoprotein dzeyleri artar. bisalbuminemi

www.stetuskop.com

1-Antitripsin (AAT, 1-antiproteinaz):

Protein elektroforezinde 1 bandnn ana bileenidir. (>%90) Balca hepatosit ve makrofajlarca sentezlenir. nsan plazmasnn balca serin proteaz inhibitrdr (serpin). Kompleks oluturarak tripsin, elastaz ve dier baz proteazlar ykar. Azalm ATT sentezi amfizemle ilikilidir. Yine ZZ fenotiplilerde nedeni tam anlalmam mekanizmalarla ATT, hepatositlerde ER sisternalarna ker ve nce hepatit sonra da siroz meydana gelir.
www.stetuskop.com

 1-Antikimotripsin: Akut inflamasyonda 24-48 saatte CRP ile birlikte ilk ykselen AFRdir. Elastaz ve kollegenaz gibi proteazlar inhibe eder. Bron sekresyonlarnda yksek konsantrasyonda bulunur.
www.stetuskop.com

 1-Asid glikoprotein (AAG): Orosomukoid (seromukoid) temel bileenidir. Plazma proteinlerinden pI deeri en dk (2.70-3.50) olandr. Sentez karacierde ve baz tmrlerde meydana gelmektedir.
www.stetuskop.com

Haptoglobin
Sentezi Kcde olan bir glikoproteindir. Her gn yklan Hbnin %10luk bir ksm dolama salnr. Hb haptoglobulin tarafndan balanp HbHp kompleksi olumasayd bbreklerden kolayca szlp ve idrarla atlrd.
www.stetuskop.com

 Hemolitik anemilerde Hp dzeyi dk bulunur. Yar mr normalde 5 gn olan Hp, Hb ile balandnda oluan kompleksin yar mr yaklak 90 dakikadr.
Hemopeksin ise hem balar.

Hemopeksinin hem ile oluturduu kompleks karaciere tanp paralanr ve demir ile porfirin halkas ayrlr.
www.stetuskop.com

2-Makroglobulin
Molekler arl en fazla olan plazma proteinidir.
Monosit, hepatosit ve astrosit (RES hcrelerinde) dahil birok hcre tarafndan sentezlenebilen bir glikoproteindir. Plazmadaki inkonun %10unu tar. (Plazmada albmin inkonun %90n tar.)
www.stetuskop.com

 AMG bir proteaz inhibitrdr. Plazmin, pepsin, tripsin, kimotripsin ve katepsin D gibi proteazlara geri dnmsz olarak balanr ve birok hcre tarafndan dolamdan uzaklatrlr ve paralanr. Ayrca birok sitokini balar ve bu sitokinlerin hedef hcrelere girilerine araclk eder.

Serloplazmin
6 adet bakr (Cu+2) atomunu skca balayarak tar ve bu bakrlarn yapdan koparlmas zordur. Plazma bakrnn %90n seruloplazmin, %10unu albmin tar. Vcuda bakr alnmasyla karacierde serloplazmin sentezi artar. Serloplazmin hcrelere endositoz yoluyla alnr, bakrl enzimlerin sentezinde kullanlr.
lizil oksidaz askorbat oksidaz tirozinaz monoamin oksidaz sitokrom oksidaz speroksid dismutaz
www.stetuskop.com

 Yapsnda Cu+2 tad iin bakr oksidaz (poliamin ve polifenol gibi substratlar iin oksidaz aktivitesi tamaktadr) ve Ferro demiri (Fe+2), ferri (Fe+3) ekline ykseltgedii iin ferro oksidaz olarak adlandrlr.

Serloplazmin serbest radikal oluumunu ve lipid peroksidasyonunu nlemektedir.

www.stetuskop.com

 Wilson hastalnda, hepatik bakr sekresyonu ve bakrn aposeruloplazmine balanmasnda defekt vardr. Klinik bulgular bakrn organ ve dokularda birikimine ve bakrl enzimlerin disfonksiyonuna baldr.
Serum seruloplazmin

Serum ve idrar bakr

 Hemolitik anemi, Kcde birikmesi ile hepatit ve siroz, bazal gangliyonlarda birikmesi ile nrolojik bulgular geliir. (Mental retardasyona yol amaz)
Gzde ise korneann desseman zarnda bakr birikerek kornea evresinde altn renkli bir pigmentasyon oluturur (Kayser fleischer halkas). Tedavide bakrdan dk diyet ve bakrn vcuttan atlmasn salayan D-penisilamin gibi elatlayc bileikler kullanlr.
www.stetuskop.com

Transferrin (Siderofillin)
Kcde sentezlenen bir glikoproteindir. Demiri barsaktan, bata kemik ilii olmak zere ihtiya olan dokulara tad iin demir metabolizmasnda merkezi bir rol oynar. Transferrin demir, bakr, inko, kobalt ve kalsiyumu geri dnml olarak balar. Demirin transferine balanabilmesi iin seruloplazmin tarafndan ykseltgenmesi gerekir.
www.stetuskop.com

 Bu ekilde transferin 2 adet Fe+3 balayabilir. Normal koullarda plazmada bulunan transferrinin %33 kadar demir ile doymu olarak bulunur. Beslenme bozukluklarnda, bbrek ve gastrointestinal sistem ile kayplarn artt durumlarda, karacier yetmezliinde ve kronik karacier hastalklarnda transferrin sentezi azalmaktadr. strogenin transferrin sentezi zerindeki artrc etkisi nedeni ile hamilelikte transferrin dzeyi ykselmektedir.
www.stetuskop.com

Ferritin:
Demir metabolizmas ile ilikili bir protein olan ferritinin grevi demir depolamaktr. Ferritin lm vcut demir depolarnn gstergesi olarak kullanlr. Demirin ar miktarlarda artt durumlarda ferritin miktarlar da artar.

 Ferritin paralanmas ile oluan ve histolojik olarak belirlenen hemosiderinin organlarda birikimine bal olarak hemosideroz meydana gelir.
Bir sre sonra tablo hcre dejenerasyonu, fibrozisine ve organ disfonksiyonuna gidebilir ve buna hemokromatoz denir. Primer hemokromatoz kaltsal bir hastalk iken, sekonder hemokromatoz tekrarlayan kan transfzyonlarndan sonra geliir.
www.stetuskop.com

www.stetuskop.com

www.stetuskop.com