ODREIVANJE SPECIFINE MASE ZEMLJITA

Specifina masa je odnos odreene zapremine suvog zemljita prema masi iste zapremine vode. Najpogodnije zemljie za rast i razvoj biljaka bilo bi ono kod kog je odnos vrste materije i pora 50:50%.

U zemljitu, voda i vazduh se nalaze u porama. Ako bismo ovako idealno zemljite isuili i kompresovali ga tako da u porama vie ne bude vazduha, ono to bi ostalo je samo vrsta materija.

 1. 2. a. b. c. d. e.

Postoje dva naina izraavanja i izraunavanja specifine masa zemljita: VOLUMNA GUSTINA GUSTINA VRSTE FAZE Ove vrednosti zavise od mineralokog i mehanikog sastava, sadraja humusa i zbijenosti odnosno strukture zemljita. Podaci o gustini zemljita znaajni su zbog mnogih prorauna: Ukupne poroznosti Teine oraninog i podoraninog sloja Sadraja humusa i ostalih sastojaka Doze mineralnih ubriva Vodnog kapaciteta i drugih vodnih konstanti

Volumna gustina zemljita predstavlja specifinu masu zemljita u prirodnom sklopu sa porama ispunjenim vodom i vazduhom.

Gustina vrste faze odnosi se na specifinu masu zemljita bez pora.

Odreivanje gustine vrste faze

Gustina vrste faze definie se kao odnos mase vrstih estica zemljita isuenih na 105 C prema njihovoj zapremini bez pora.

Ms s = Vs
s
Ms
gustina vrste faze masa vrste faze g zapremina vrste faze cm
g cm3

Vs

Za odreivanje gustine vrste faze neophodan je sledei pribor: 1. Analitika vaga 2. Mali stakleni levak 3. Aluminijumska ili staklena posuda 4. Suilica 5. Eksikator 6. Piknometar zapremine 50 cm ili 100 cm 7. Bireta zapremine 50 cm 8. Vakuum eksikator 9. Reagens ksilol

Postupak izvoenja analize sastoji se od sledeih koraka: I. Iz vazduno suvog uzorka, usitnjenog i prosejanog kroz sito otvora prenika 1 mm uzima se srednja proba od 25g do 30 g.

II. Uzorak se prenosi u staklenu ili aluminijumsku posudu i sui u suilici do konstantne mase.

III.

Od tako unapred pripremljenog uzorka u piknometar zapremine 50 cmunosi se 10 g

IV. Iz birete zapremine 50 cm postepeno se u piknometar dodaje ksilol do crte koja oznaava zapreminu od 50 cm.

V. Zabeleiti koliinu dodatog ksilola.

VI. Piknometar sa ksilolom i uzorkom stavlja se u vakuum eksikator i tamo se ostavi jedan do dva sata. Ili se piknometar sa uzorkom i ksilolom stavlja na elektrini reo i zagreva do kljuanja. Tokom 10 minuta kljuanja suspenziju povremeno meati.

VII. Piknometar se skida sa reoa i ostavi da se hladi 24 asa.

VIII. U piknometar se ponovo dodaje ksilol do oznake za 50 cmi na skali birete oitava koliina dodatog ksilola.

Zapremina zemljinog uzorka izraunava se iz razlike zapremine piknometra (50 cm) i utroenog ksilola.

Vs = 50 Vx
Gustina vrste faze izraunava se po formuli:

Ms s = Vs

Primer 1. Masa uzorka koji je unet u piknometar zapremine 50 cm iznosi 20 g. Iz birete zapremine 50 cmu piknometar uneto je 42 cmksilola. Odrediti gustinu vrste faze zemljita.

Ms s = Vs
M s = 20 g
Vs = 50 Vx Vs = 50 42 Vs = 8 cm
3

20 g s = 3 8 cm
g s = 2,5 3 cm

Zadatak 1. Masa uzorka koji je unet u piknometar zapremine 50 cm iznosi 26 g. Iz birete zapremine 50 cmu piknometar uneto je 35 cmksilola. Odrediti gustinu vrste faze zemljita.

Zadatak 2. Masa uzorka koji je unet u piknometar zapremine 100 cm iznosi 32 g. Iz birete zapremine 100 cmu piknometar uneto je 91 cm ksilola. Odrediti gustinu vrste faze zemljita.

Odreivanje volumne gustine zemljita

Odnos mase zemljita isuenog na 105 C prema njegovoj zapremini u nenaruenom stanju predstavlja njegovu volumnu gustinu. Volumna gustina zemljita izraunava se prema formuli:

Ms b = Vt
b
Ms
volumna gustina masa zemljita g zapremina zemljita u nenaruenom stanju sa porama cm
g cm3

Vt

Postoji nekoliko naina za odreivanje volumne gustine zemljita: a) Isecanjem zemljinog uzorka u obliku kocke odreene zapremine b) Pomou cilindara Kopeckog a) Iz zemljita je potrebno isei uzorak u obliku kocke koristei otri no. Nakon to se izrauna njena zapremina, kocka se sui u suilici do konstantne teine. Potom se meri njena masa. Deobom mase kocke sa njenom zapreminom dobija se vrednost volumne gustine zemljita.

b) Odreivanje volumne gustine pomou cilindra Kopeckog Cilindar Kopeckog se sastoji od metalnog prstena visine 4,5 cm, zaotrenog na jednom kraju, dve mreice i dva poklopca. Ima zapreminu od 100 cm.

Za izvoenje analize neophodan je sledei pribor: 1. Cilindri Kopeckog sa poklopcima, zapremine 100cm 2. Nabija za cilindre eki 3. 4. Aov 5. Lopata 6. Pedoloki no 7. Filter papir 8. Suilica 9. Tehnika vaga

Uzimanje uzoraka za odreivanje volumne gustine zemljita Uzorci se uzimaju u nenaruenom stanju.

1. Uzorci se uzimaju iz svakog horizonta. Cilindre Kopeckog poznate zapremine utiskujemo u horizont. Ako je neophodno zemljite se predhodno navlai destilovanom vodom iz boce sa pricom. Cilindre utiskujemo uz pomo nabijaa.

2. Uz pomo aova otkopavaju se cilinri Kopeckog i pri tom se vodi rauna da se ne oteti uzorak.

3. Pedolokim noem odstranjuje se viak zemlje.

4.

Uzorci u cilindrima se prenose u laboratoriju. U suilici uzorci se sue do postizanja konstantne mase. Pri tom se vri odreivanje i higroskopske vlage.

5.

Nakon suenja uzorci se mere na preciznoj vagi. Od dobijene mase oduzima se poznata masa praznog cilindra. Ta vrednost predstavlja masu zemljita u suvom stanju koja se koristi za izraunavanje volumne gustine zemljita.

 Volumna gustina zemljita izraunava se prema formuli:

Ms b = Vt

Ms
Vt

Masa zemljinog uzorka nakon suenja Zapremina uzorka poznata zapremina cilindra Kopeckog 100 cm

Primer 1. Masa zemljinog uzorka uzetog pomou cilindra Kopeckog iznosi 148 g. Odrediti njegovu volumnu gustinu.

M s = 148 g Vt = 100 cm
3

Ms b = Vt
148 g b = 3 100 cm g b = 1, 48 3 cm

Zadatak 1. Masa zemljinog uzorka uzetog pomou cilindra Kopeckog iznosi 139 g. Odrediti volumnu gustinu zemljita.

Zadatak 2. Masa zemljinog uzorka uzetog pomou cilindra Kopeckog iznosi 124 g. Odrediti volumnu gustinu zemljita.

Odreivanje ukupne poroznosti zemljita

1) 2) Pore u zemljitu su upljine razliitih veliina izmeu strukturnih agregata i mehanikih elemenata. Poroznost zemljita definie se procentom njegove zapremine koja nije ispunjena vrstim esticama. Najvaniji pokazatelji poroznosti su: Ukupna ili opta poroznost Poroznost aeracije

 Ukupna poroznost je zapremina svih pora u jedinici zapremine zemljita u nenaruenom stanju. Izraunava se na osnovu volumne gustine zemljita i gustine vrste faze.

b = 1 s

Moe se iskazati i u volumnim procentima:

b = 1 s

100

Klasa zemljita Vrlo slabo porozna Slabo porozna Porozna Vrlo porozna

Vrednost ukupne poroznosti ( ) < 30% 30% - 45% 45% - 60% > 60%

Primer 1. Gustina vrste faze zemljita iznosi 2,5 Odrediti ukupnu poroznost zemljita.

g g . , a volumna gustina 1,48 cm3 cm3

g s = 2,5 3 cm
g b = 1, 48 3 cm

b = 1 100 s
1, 48 = 1 2,5 100

= 40,8%