BLM

04

alma Unsurlar

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

alma Unsurlar
Para ya da montaj tasarm srasnda, rnein bir eskiz dzlemi tanmlarken, parann dzlemlerinden kullanabileceiniz bir dzlem yok ise, yardmc dzlemlere gereksinim vardr. alma unsurlar ad verilen unsurlar, tasarm srasnda, gerekli yerlere dzlem, nokta ya da eksen atamanz salayan yardmc unsurlardr. tip alma unsuru vardr: alma dzlemi (work plane) alma ekseni (work axis) alma noktas (work point)

Bu blmde, alma unsurlarnn kullanmna ve nasl oluturulabileceine bakacaz.

alma Dzlemleri
alma dzlemi parann yapsna eklenen sonsuz bir dzlemdir. alma dzlemleri, eskizler tanmlamak, snrlamalar yerletirmek ve dier baz modelleme ihtiyalarn karlamak iin kullanlr. Autodesk Inventor iki tip alma dzlemi sunar: Temel alma dzlemleri Kullanc tanml alma dzlemleri

Temel alma Dzlemleri Para ve montaj dosyalar, temel alma dzlemleri ierir. Temel alma dzlemlerine Browser penceresinden ulaabilirsiniz. Browser penceresinde parann ya da montajn adnn bulunduu ikonun hemen altnda Origin isimli bir klasr greceksiniz. Bu klasr, temel alma dzlemlerini, eksenlerini ve orijin noktasn ierir.

Temel alma dzlemleri unlardr: YZ dzlemi XZ dzlemi XY dzlemi

Temel alma dzlemlerini, Origin klasr altndan ap kapayabilirsiniz. Bunun iin, bir dzlem ikonunu iaretleyin ve sa tu mensnden Visibility komutunu altrn.

162

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

Bu dzlemleri kullanarak, yeni geometriler (eskizler) oluturabilir ve baka modelleme gereksinimlerini (rnein aynalama dzlemi gibi) karlayabilirsiniz. rnein, bu dzlemler zerinde bir eskiz tanmlamak iin, Origin klasr altndan istediiniz temel dzlemi iaretleyin ve sa tu mensnden New Sketch komutunu altrn.

Kullanc Tanml alma Dzlemleri Eer, temel alma dzlemleri ya da parann dzlemleri, gereksinim duyduunuz dzlemi oluturmak iin yeterli deilse, o zaman kullanc tanml alma dzlemleri tanmlamanz gerekir. Kullanc tanml alma dzlemlerini, Inventor panelindeki Work Plane komutunu kullanarak tanmlayabilirsiniz. Work Plane alma dzlemleri, paraya parametrik olarak eklenir. rnein, bir silindirik yzeye teet bir alma dzlemi tanmlamsanz, silindirin ap deitiinde, alma dzleminin konumu da buna bal olarak otomatik bir ekilde deiir. alma dzlemleri tanmlamak iin, parann kenar ya da yzeyleri kullanlr. rnein, bir yzeyden belirli bir uzaklkta ve ona paralel bir alma dzlemi tanmlamak istiyorsanz, ilk olarak yzeyi sein, sonra farenin sol tuu ile srklemeye balayn. Uzakl tanmlamak iin kutucuk alr. Buraya gireceiniz deer, alma dzleminin seilen yzeyden olan mesafesini tanmlar. Bunun dnda, alma dzlemleri tanmlamak iin, eksenler, noktalar da kullanlabilir. Aada baz rnek alma dzlemleri greceksiniz. alma Dzlemi rnekleri Temel dzleme paralel ve silindire teet: 1. seim Temel alma dzlemi 2. seim Silindirik yzey

Sonu: Teet alma dzlemi

4. Blm: alma Unsurlar

163

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

ki dzlemin tam ortasnda ve bunlara paralel: 1. seim Para dzlemi 2. seim lk dzleme paralel ikinci dzlem

Sonu: Seilen iki dzleme paralel ve bunlarn tam ortasnda alma dzlemi

Seilen dzlemden ofsette: 1. seim Para dzlemini sein ve farenin sol tuuna basl tutarak srkleyin 2. seim Farenin sol tuunu brakn ve mesafe girin

Sonu: Seilen dzlemden belli bir mesafede yeni bir dzlem

164

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

Bir kenar zerinde bulunan ve bir dzlemle a yapan alma dzlemi: 1. seim Dzlemin ierecei kenar sein 2. seim A yapaca dzlemi iaretleyin ve a deerini girin.

Sonu: Seilen kenar ieren ve iaretlenen dzlemle belli bir derece a yapan dzlem

4. Blm: alma Unsurlar

165

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

nokta iaretleyerek oluturulan dzlem: 1. seim Parann bir noktas 2. seim Parann ikinci noktas

3. seim Parann nc noktas

Sonu: noktadan geen dzlem

166

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

Bir dzleme paralel ve kenarn orta noktasndan geen dzlem: 1. seim Paralel olacak dzlem 2. seim Kenarn orta noktas

Sonu: Seilen dzleme paralel ve kenarn orta noktasndan geen dzlem

alma Dzlemlerinin Grnrl Para ya da montaj dosyasnda tanmlanm olan alma dzlemlerinin grnrl iki ekilde kontrol edilebilir. Eer, dosyada bulunan tm alma dzlemlerini grnr klmak/gizlemek istiyorsanz, VIEW mensnn altndaki Object Visibility blmn kullanabilirsiniz. Burada, modeldeki tm dzlem alr/gizlenir.

Eer, sadece istediiniz dzlemleri grnr klmak/gizlemek istiyorsanz, Browser penceresindeki alma dzlemi ikonlarn kullanabilirsiniz. Dzlem ikonunu iaretleyin ve sa tu mensnden Visibility komutunu altrn.

4. Blm: alma Unsurlar

167

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

alma Dzlemlerinin Dzenlenmesi alma dzlemleri, parametrik ilikileri korur. alma dzlemini oluturan geometri deimise, alma dzlemi de bu deiimi otomatik olarak yanstr. Aadaki ekilde, st dzlemle 30 derece a yapan bir dzlem tanmlanm durumda. Eer, a yapt dzlem deiirse, alma dzlemi de otomatik olarak zelliklerini koruyacak ekilde gncellenir.

l verilerek tanmlanm olan alma dzlemlerinin bu deerleri, Browser penceresinde ikonlarna ift tklatlarak deitirilebilir. l kutucuu alr ve yeni deer girilir. Not: Eer, l deeri deitirilip ENTER ile devam edildikten sonra, modelde bir deiiklik olmuyorsa, standart ara ubuundaki Update dmesinin aktif duruma gelip gelmediine bakn. Bir gncelleme yapmanz gerekiyorsa, Update dmesi aktif duruma gelir. Update dmesine bastnzda, yaplan deiiklik modele yanstlr.

168

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

alma Eksenleri
alma eksenleri sonsuz uzunlukta ve parametrik eksenlerdir. Silindirlerin merkezine ya da eskiz dzlemlerine yerletirilebilir. ou alma ekseni silindir kullanlarak yerletirilir. Bunun yannda eskiz dzlemine yerletirilen alma eksenleri, unsurlarn tanmlanmasnda kullanlabilir. ki tr alma ekseni vardr: Temel eksenler ve kullanc tanml alma eksenleri. Temel Eksenler Para ve montaj dosyalar, temel alma eksenleri ierir. Temel alma dzlemlerine Browser penceresinden ulaabilirsiniz. Browser penceresinde parann ya da montajn adnn bulunduu ikonun hemen altnda Origin isimli bir klasr greceksiniz. Bu klasr, temel alma eksenlerini ierir.

Temel alma eksenleri unlardr: X ekseni Y ekseni Z ekseni

Temel alma eksenlerini, Origin klasr altndan ap kapayabilirsiniz. Bunun iin, bir eksen ikonunu iaretleyin ve sa tu mensnden Visibility komutunu altrn.

Kullanc Tanml alma Eksenleri Kullanc tanml alma eksenleri tanmlamak iin, Inventor panelinden Work Axis komutu kullanlr: Work Axis
4. Blm: alma Unsurlar

169

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

alma Ekseni rnekleri Silindirin merkezinde tanmlanan eksenler: 1. seim Silindirik yzeyi iaretleyin.

Sonu: Silindirin merkezinde alma ekseni

170

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

ki dzleminde kesiimiyle tanmlanan eksenler: 1. seim Dzlemsel yzey. 2. seim Dzlemsel yzey

Sonu: ki dzleminde kesiiminde bir eksen

Bir noktadan geen ve dzleme dik bir eksen: 1. seim Dzlemsel yzey. 2. seim Nokta

Sonu: Dzleme dik ve iaretlenen noktadan geen eksen

4. Blm: alma Unsurlar

171

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

ki noktadan geen eksen: 1. seim Nokta/kenar noktas. 2. seim Nokta/kenar noktas

Sonu: aretlenen iki noktadan geen eksen

alma Noktas
alma noktas uzayda istenilen yere yerletirilen ve daha ok 3B eskizlerin tasarmnda kullanlan bir alma unsurudur. Her modelleme dosyasnda Origin klasr altnda bir orijin noktas (Center Point) yer alr.

Orijin noktas

Orijin noktasnn modellemede size salad baz yararlar olacaktr. Eskiz ortamna, Project Geoemtry komutuyla orijin noktas iz drlr. z dm sonucu eskize gelen noktay, eskiz geometrisini konumlandrmak iin kullanabilirsiniz.

172

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

Bu noktaya gre, eskiz geometrisini konumlandrdnzda, Origin klasr altnda bulunan temel dzlemler ve eksenleri kullanabilirsiniz.

Bunun dnda, uzayda istenilen yerde kullanc tanml alma noktas tanmlanabilir. Kullanc tanml alma noktas iin, Inventor panelinden Work Point komutu kullanlr. Work Point

Sabitlenmi alma Noktas

Bir dier alma noktas seenei de sabitlenmi (grounded) alma noktasdr. 3B uzayda sabitlenmi olan ve herhangi bir unsura bal olmayan bir alma noktas yaratlr. Grounded Work Point Komutun altrmasndan sonar, modelden bir nokta semeniz istenir. Bu noktaya bir eksen yerleir ve 3D Move/Rotate diyalog kutusu alr.

4. Blm: alma Unsurlar

173

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

Oklar seilerek, noktann seilen eksen boyunca yeri deitirilir. Eer bir dzlem seilirse, nokta o dzlemde iki eksen boyunca yer deitirir. Diyalog kutusunda X, Y ve Z yer deitirmeleri saysal deerler kullanlarak da girilebilir. Sabitlenmi alma noktalar, zellikle 3B eskizlerde kullanlr.

174

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

Altrma: alma Dzlemlerinin Tanmlanmas

Not: Bu blmn altrma dosyalar Blm 04 dizininin altndadr.

1.

04_Calisma_Unsurlari_ipt dosyasn an.

Noktadan Geen Dzlemler 2. 3. Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Model zerinde aada gsterilen noktalar iaretleyin.

4.

alma dzlemi aadaki gibi tanmlanr.

5. 1. 2.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. ki Kenar ile Tanmlanan Dzlemler Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Model zerinde aada gsterilen kenarlar iaretleyin.

4. Blm: alma Unsurlar

175

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

3.

alma dzlemi aadaki gibi tanmlanr.

4. 1. 2.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. ki Eksen Kullanlarak Tanmlanan Dzlemler Inventor panelinden Work Axis komutunu altrn. Model zerinde dairesel kesitleri sein ve iki alma ekseni yerletirin:

3. 4.

Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Bir nceki admda tanmlanan eksenleri iaretleyin. alma dzlemi aadaki gibi tanmlanr:

4. 1. 2.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. Eksenden Geen ve Bir Dzlem ile A Yapan Dzlemler Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Model zerinde sol taraftaki ekseni iaretleyin. Daha sonra aada gsterilen dzlemi sein.

176

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

3.

alma dzleminin bu dzlem ile yapaca a girilir. rnein 45 derece girin. alma dzlemi aadaki gibi tanmlanr.

4. 1. 2.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. Bir Dairesel Yzeye Teet ve Kenardan Geen Dzlemler Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Model zerinde aada gsterilen silindirik yzeyi ve kenar iaretleyin.

3.

alma dzleminin aadaki gibi tanmlanr.

4.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn.

4. Blm: alma Unsurlar

177

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

Ofset Dzlemler 1. 2. Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Aada gsterilen yzeyi iaretleyin ve farenin sol tuuna basl iken fareyi yukarya doru hareket ettirin:

3. 4. 1. 2.

Yeni dzlem, iaretlenen dzlemden belli bir ofsette tanmlanr. UNDO ile alma dzlemini kaldrn. Bir Dzleme Paralel ve Teet Dzlemler Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. Browser penceresinde, Origin dizini altndaki YZ dzlemini sein.

3. 4.

Daha sonra sadaki silindirik yzeyi iaretleyin. alma dzlemi aadaki gibi yerleir:

5. 1. 2.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. Paralel iki Dzlemin Tam Ortasna Yerleen Dzlemler Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. lk olarak aada gsterilen dzlemi iaretleyin.

178

4. Blm: alma Unsurlar

SAYISAL GRAFK

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

3.

kinci olarak da, buna paralel olan dier taraftaki yzeyi sein.

4.

alma dzlemi, bu iki paralel dzlemin tam ortasna yerleir:

5. 1. 2. 3.

UNDO ile alma dzlemini kaldrn. Bir Nesneye aretlenen Noktasnda Dik Olan Dzlemler Browser penceresinde Sketch7yi grnr yapn. Inventor panelinden Work Plane komutunu altrn. lk olarak eskizdeki dorunun sa taraftaki blmn iaretleyin.

4. Blm: alma Unsurlar

179

Autodesk Inventor 11 Tantma ve Kullanma Klavuzu

SAYISAL GRAFK

4.

Daha sonra da bu dorunun son noktasn gsterin.

5.

alma dzlemi aadaki gibi modele yerleir. Bu alma dzlemi, seilen doru parasna iaretlenen noktasndan diktir.

180

4. Blm: alma Unsurlar