3.

vjebe

TERMODINAMIKA

JEDNADBA STANJA IDEALNIH PLINOVA

Tlak: p [N/m2] ; Temperatura: T [K]

Opa plinska konstanta: = 8314 J/(kmol K)
Molna masa: M = {molekularna masa} [kg/kmol]
8314 J
R=
=
M
M kg K
Individualna plinska konstanta:
Zatvoreni sustav:
masa:
m = konst. [kg]

pV = mRT ;

m = 1 kg

pv = RT

pv N = T
N = 1 kmol
N = konst. [kmol] pV = NT ;
3
V [m ]
V RT
m
p
v= =
= =
3
m
p m /kg ; gustoa:
V RT kg/m3
specifini volumen:
V T
vN = =
N
p m3/kmol
molni volumen:
...............................................................................................................................
Otvoreni sustav:
m = 1 kg/s
pv = RT
m = konst . pV = m RT ;
protona masa:
pV = N T ;
N = konst .
N = 1 kmol/s pv N = T
protona koliina:
V [m3/s]
protoni volumen:
V RT
m
p
v= =
= =
3
m
p m /kg ; gustoa:
V RT kg/m3
specifini volumen:
V T
vN = =
N
p m3/kmol
molni volumen:
...................................................................................................................................
m = M N
ili
Odnos mase i koliine: m = M N
N n = 22 ,41 N
N n = 22 ,41 N
ili
koliina:
volumen:

Definicije: 1 kmol = 6,0221026 molekula

1 kmol = 22,41 mn3
3
(oznaka mn ita se: "normni kubni metar" broj molekula idealnog plina u 1 m3 pri
normalnom stanju: To , po)
..............................................................................................................................................
Normalno stanje
temperatura: To = 273 K ; o = 0 oC
tlak:
po = 1,013105 N/m2 = 1,013 bar = 1 atm (fizikalna atmosfera)
...................................................................................................................................................
1. Primjer
Koliki volumen zauzima 1 kmol idealnog plina pri normalnom stanju?
NT 1 8314 273
V=
= 22 ,41 m 3
=
5
p
1,013 10
1

3. vjebe

TERMODINAMIKA

Koliko se molekula nalazi u 1 m3 pri normalnom stanju?

N 6,022 10 26
molekula
Nn = =
= 2,688 1025
= 1 m 3n
22 ,41
V
m3
.......................................................................................................................................................

2. Primjer
U spremniku volumena 5 m3 nalazi se zrak normalnog stanja. Odredite: individualnu
plinsku konstantu (R), specifini volumen (v) i gustou () zraka. Kolika je masa (m), i
koliina (N i Nn) zraka u spremniku?
Napomena: zrak je mjeavina plinova s praktiki stalnim sastavom, pa su i svojstva (npr.
molna masa M) takve mjeavine stalna.
.....
Iz toplinskih tablica (FSB): M = 28,95 kg/kmol prividna molna masa zraka

8314
J
=
= 287 ,2
M 28,95
kg K ,
m3
RT 287 ,2 273
p
1
1
kg
0
,
774
v=
=
=
=
= =
= 1,292 3
5
kg ;
1,013 10
p
RT v 0,774
m ,
R=

pV
= V = 1,292 5 = 6,46 kg
RT
,
m
6,46
N=
=
= 0,223 kmol
3
M 28,95
; N n = 22 ,41 N = 22 ,41 0,223 = 5,0 m
.........................................................................................................................................
3. Primjer
U prostoriji dimenzija (562,5) m3 nalazi se zrak okolinjeg stanja: temperature 5 oC
i tlaka 740 mm Hg. Zagrijavanjem poraste temperatura zraka na 21 oC.
a) Koliko je zraka izalo iz prostorije kroz proreze vrata tijekom zagrijavanja?
b) Koliki bi bio tlak zraka u potpuno nepropusnoj prostoriji?
..............................................................................................................
J
8314
R=
=
= 287 ,2
M 28,95
kg K
Svojstva zraka: plinska konstanta
Zadano:
V = 562,5 = 75 m3
1 = 5 oC T1 = 278 K
2 = 21 oC T2 = 294 K

1 bar
N
p = 744mm Hg
= 0,9867bar = 0,9867 105 2
m
750 mm Hg
...........
a) 1 2 uz p1 = p2 = p = konst.
m=

m1 =

pV 0,9867 105 75
=
= 92 ,69 kg
RT1
287 ,2 278

..... (prije zagrijavanja)

m2 =

pV 0,9867 10 75
=
= 87 ,64 kg
RT2
287 ,2 294

..... (nakon zagrijavanja)

3. vjebe

TERMODINAMIKA

m = m1 m2 = 92,69 87,64 = 5,04 kg

..... (gubitak zraka kroz proreze)

b) 1 2 uz V = konst. i m = m1 = konst.
p2 =

p1 p2

mRT2 92 ,69 287 ,2 294

N
= 1,045 105 2 = 1,045 bar
=
V
75
m

p = p2 p1 = 1,045 0,9867 = 0,0583 bar ..... (porast tlaka)

.......................................................................................................................................................
1. Zadatak
Potrebno je odrediti volumen balona koji bi, lebdei u zraku stanja 1 bar i 20oC
(okolinje stanje), mogao nositi korisnu masu od 150 kg. Ukupna masa balona, koju ine
opna balona, uad i koara, procijenjena je na 50 kg, dok se pripadni volumeni tih masa mogu
smatrati zanemarivim. Stoga se volumen balona odnosi na volumen plina s kojim je balon
punjen.
Usporediti rezultate za tri sluaja punjenja:
a) vodik (eksplozivan!) okolinjeg stanja,
b) helij (skup i rijedak!) okolinjeg stanja,
c) topli zrak temperature 50oC i tlaka 1 bar.

2. Zadatak
U potonulom brodu nalazi se nepropusna komora prizmatinog oblika, visine 3 m, u
kojoj je u trenutku potapanja ostao zarobljen okolinji zrak stanja 1 bar i 17 oC. Donji kraj
komore je na dubini 20 m. U podu komore nastala je pukotina kroz koju polagano prodire
voda komprimirajui zrak u komori.
a) Do koje e se visine (z2) mjerene od poda podii razina vode u komori?
b) Ako je na stropu komore vijcima uvrena okrugla ploa promjera 0,5 m kolikom je
rezultirajuom silom i u kojem smjeru ploa optereena na poetku prije prodora vode, a
kolikom na kraju kada se razina vode ustali?

Temperatura morske vode je 17 oC, a njena gustoa = 1020 kg/m3.

......................................................................................................................................................
a) Rjeenje: z2 = 1,93 m.
b) Rjeenje: Fa = 33400 N ; Fb = 2101 N.

3. Zadatak

Kompresor istiskuje 0,2 kg/s zraka pod tlakom 6 bar i temperature 140 oC u tlani vod.
Brzina strujanja zraka na ulaznom presjeku iznosi 21 m/s, dok na izlaznom presjeku tlanog
voda, koji je 100 m iznad ulaznog presjeka, brzina iznosi 4,6 m/s, tlak je 5 bara, a temperatura
40 oC.
Koliki je toplinski tok prema okolini?
.......................................................................................................................................................
Rjeenje: = 439 W.
3