Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

BI 2 NHN DNG V XC NH CHN LINH KIN IN T I. MC CH YU CU Trong bi ny, sinh vin nm c phng php nhn dng mt s linh kin in t thng dng ca nhiu loi khc nhau thuc nhiu hng khc nhau. Cc linh kin ny bao gm: - in tr, t in. - Transistor, Triac, SCR, UJT - IC Opam, IC n p, IC s.. Sinh vin lm quen vi my o in t. II. NI DUNG 1. in tr: 1.1. Cng dng in tr: Dng cn tr dng in. 1.2. in tr p trn mch in: in tr ny c cu to bng than p, mn thang, dy qun.

K hiu v hnh dng ca in tr i vi nhng in tr c cng sut b ngi ta phn bit tr s v sai s theo vch mu. Cch c gi tr in tr theo vch mu c qui nh theo bng sau. Mu en Nu Cam Vng Xanh l Xanh l Tm Xm Thc tp nhn thc Tr s 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Sai s 0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% Trang 6

Xng in T Trng Vng kim Bc kim 9 -1 -2 9% -5% -10%

Nhn dng v xc nh chn linh kin

Cch c: Vch mu cui cng l vch sai s. i vi mch in t dn dng th ta khng quang tm ti vch ny. Nhng i vi mch c chnh xc cao th cn ch ti vch ny. Vch cnh vch cui l vch l vch ly tha 10 Vch cn li l vch c ngha. V d: in tr c 4 vch mu

o Na Cam Vang kim u co gia tr: R = ien tr 3 5% in tr c 21.10 5 vch mu:

o Na Tm Cam Vang kim u ien tr co gia tr: R = 217.103 5% in tr c cng sut ln th ngi ta thng nghi gi tr in tr v cng sut trn thn in tr. Nhng h hng thng gp in tr. - Chy do lm vic qu cng xut. - Tng tr s thng gp in tr bt thang, do lau ngy hot tnh bt than bin cht lm thay i tr s. - Gim tr s thng xy ra in tr dy qun do b chp vng. 1.3. Bin tr. Dng thay i gi tr in tr Loi chnh c thay i rng: loi ny thit k dng cho ngi s dng
R

Thc tp nhn thc

Trang 7

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

Loi tinh chnh: loi ny dng chnh li chnh xc hot ng ca mch

R

2. T IN. Dng tch phng in ng dng trong rt nhiu cc lnh vc khc nhau. T in bin i K hiu.
C 3

Dng iu chnh gi tr in dung theo mun, dng vi chnh tn s ca cc mch dao ng, mch cng hng mch lc. - T in c cc tnh, thng l cc t ho hc.
C 2

- T in khng c cc tnh thng l cc t gm, t thu tinh c k hiu nh sau:

C1

Khi s dng t in cn ch : in dung: Cho bit kh nng cha in ca t. in p: Cho bit kh nng chiu ng ca t. Khi dng t c cc tnh th phi t cc tnh dng ca t in p cao cn cc tnh m ni in p thp. Cch c gi tr ca t. 203 25 C= 20.103PF U = 25V 200 50WV C= 200PF U = 50V 0.1 25 C= 0.1F U = 25V

Trng hp trn t c ghi gi tr, k hiu m tn cng l mt ch ci, n v o tnh bng pF (pico farad), phng php xc nh gi tr thc hin nh sau:

Thc tp nhn thc

Trang 8

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin - Hai ch s u ch tr s cho in dung ca t - Ch s th ba (k tip) xc nh h s nhn - Ch ci cui cng xc nh sai s

Bng 3.4 Cc ch ci xc nh sai s tun theo quy c sau y: F 1% G 2% J 5% K 10% M 20%

V d: trn t in ceramic, ta c c gi tr nh sau: 473J hay 104k. Gi tr ca t c xc nh nh sau: 473J 47. 103 pF 5% 0,047mF 5% 0,1mF 10% 104K 10 .104 pF 10%

Cch o v kim tra t: Ta bt ng h VOM o kim tra t hot ng tt hay xu. Tu theo gi tr ca t m ta bt thang o khc nhau kim tra. - o hai ln c i que: Nu kim vt ln v tr v ht th kha nng np x ca t cn tt. Nu kim vt ln th t b nh thng. Nu kim vt ln nhng tra v khng ht th t b r. Nu kim vt ln v kim tr v l th t b kh. Nu kim khng ln th t t. 3. CUN DY. Dng to ra cm ng in t.

Phn loi cun cm: Cun cm c rt nhiu loi, kch c a dng ty theo yu cu s dng. a s cc loi cun cm vn l cun dy, qun tra li thp k thut. - Cun cm c tr s thay i - Cun cm c tr s khng thay i Khi s dng cun dy cn ch s chiu ng dng in i qua n: nu tit din dy ln th dng in chiu ng cao hn. Thc tp nhn thc Trang 9

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

Cch kim tra h hng ca cun dy: Ta vn thang o Rx1 hoc R x 10 xc nh cun dy c b c hay khng. Khi chm cun dy th ta ch c kim tra bng thc t. 4. DIODE. 4.1. iode nn in. P N

Diode ch hot ng dn dng in t cc A sang cc K ( Khi tip xc PN c phn cc thun). Khi phn cc nghch vc in p chu ng th s ph v mi lin kt, diode b ni tt. Do khi lp rp mch s dng diode ta nn ch n in p ngc v dng ti ca diode. 4.2. Diode zener.

Diode lun lm vic ch phn cc ngc. diode zener tt ta phi c in tr nh thin cho diode lm vic dng trung bnh. Khi s dng ta ch ti p chiu ng v dng ti. Cch kim tra h hng: thang o Rx1 ta tin hnh do hai ln c o que o. - Nu quan st thy kim ng h mt ln kim ln ht. Mt ln kim khng ln th Diode hot ng tt. - Nu quan st thy kim ng h mt ln kim ln ht. Mt ln kim ln 1/3 vch th Diode b r. - Nu quang st hai ln o kim u ln ht th diode b thng. - Nu quang st hai ln o kim u khng ln ht th diode b t. 5. BJT ( Transistor hai mi ni). Cu to bnh trong v k hiu:
BJT thun(PNP).
C

N B

B E

Thc tp nhn thc

Trang 10

Xng in T
BJT nghch(NPN).

Nhn dng v xc nh chn linh kin

N B

B E

Xc nh chn BJT. Da vo cu to bnh trong ca BJT m suy ra cch xc nh chn ca BJT Ta t ng h VOM thang o 1k hoc100. Ta t que o vo mt chn c nh, cn que cn li o ga hai chn cn li nu kim ln u th ta o hai que o vi nhau v o nh trn th kim khng ln th chn c nh l chn B. trng hp que cn li o ga hai chn cn li nu kim ln u, que chn c nh l que en th BJT loi NPN, nu que chn c nh th l loi PNP. BJT(NPN): Ta t hai que o vo hai chn cn li(Khng t chn B), dng in tr(hoc ngn tay) ni ga que en vi cc B nu kim ln th chn tng ng vi que en l chn c chn cn li l chn E. Khi kim khng ln thi ta o ngc que li v kim tra nh trn. BJT(PNP): Ta t hai que o vo hai chn cn li(Khng t chn B), dng in tr(hoc ngn tay) ni ga que en vi cc B nu kim ln th chn tng ng vi que en l chn E chn cn li l chn C. Khi kim khng ln thi ta o ngc que li v kim tra nh trn. i vi BJT cng sut th khi ch to ngi ta c in tr lt hoc in tr v diode lt bnh trong th khi o cn ch .
C
Q R1 R 2 Q

B
R

E C
R1 Q R 2

E C
Q D R

6. UJT( Transistor n ni). Cu to bnh trong v k B2 hiu.

E

B2

P N
B1

Thc tp nhn thc

B1 Cau tao benh trong UJT

Trang 11 Ky hieu cua UJT

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

Xc nh chn ca UJT. Da vo cu to bnh trong ca UJT m suy ra cch xc nh chn ca UJT Ta t ng h VOM thang o 1k hoc100. Ta t que o vo mt chn c nh, cn que cn li o ga hai chn cn li nu kim ln u th ta o hai que o vi nhau v o nh trn th kim khng ln th chn c nh l chn E. Ta t que o vo hai chn cn li, ta ni mt in tr t que en n chn E nu kim vt ln th chn ng vi que en l chn B2 . chn cn li l chn B1. 7. JFET ( Transistor hiu ng trng mi ni). Loi ny c tnh nng ging nh BJT nhng c u im hn l tng tr ng vo v ng ra ln nn c nhy v nhiu m bo hn BJT Cu to v k hiu:
Knh dn N:
D

P D P Knh dn loi PG

N D N

G S

G Xc nh chn JFET Da vo cu to bnh trong ca JFET m suy ra cch xc nh chn ca JFET Ta t ng h VOM thang o 1k hoc100. Ta t que o vo mt chn c nh, cn que cn li o ga hai chn cn li nu kim ln u th ta o hai que o vi nhau v o nh trn th kim khng ln th chn c nh l chn G. trng hp que cn li o ga hai chn cn li nu kim ln u, que chn c nh l que en th JFET knh N, nu que chn c nh th l JFET knh P. JFET knh N: Ta t hai que o vo hai chn cn li(Khng t chn E), Dng tay kch vo chn G nu kim vt ln th que en ng vi cc D, que ng vi cc S. Thc tp nhn thc Trang 12

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

JFET knh P: Ta t hai que o vo hai chn cn li(Khng t chn E), Dng tay kch vo chn G nu kim vt ln th que en ng vi cc S, que ng vi cc D. 8. THYRISTOR(SCR). Cu to v hnh dng: A P N P N
A G K

K Cch xc nh chn ca SCR. Vn VOM thang Rx1 Ta t que o vo mt chn c nh, cn que cn li o ga hai chn cn li nu kim khng ln th ta o hai que o vi nhau v o nh trn kim khng ln th chn c nh l chn A. Ta t que en vo chn A v que vo mt trong hai chn cn li, sau ly dy ni ga chn A kch vi chn cn li ( chn khng t que ). Nu kim ln v th ra kim t gi th chn l chn G. Chn cn li l chn K. 9. TRIAC. Cu to v hnh dng:
T 2

T 1

Cch xc nh chn ca TRIAC. Vn VOM thang Rx1 Ta t que o vo mt chn c nh, cn que cn li o ga hai chn cn li nu kim khng ln th ta o hai que o vi nhau v o nh trn kim khng ln th chn c nh l chn T2. Ta t que en vo chn A v que vo mt trong hai chn cn li, sau ly dy ni ga chn T2 kch vi chn cn li ( chn khng t que ). Nu kim ln v th ra kim t gi th chn l chn G. Chn cn li l chn T1. 10. Phng php nhn din chn ca IC. Mun nhn dng v tr chn IC ta u phi da vo s tay ca IC. Tuy nhin, ta cn phi bit phng php xc nh v tr cho chn s 1 ca IC. Khi nhn thng t trn xung IC, ta nhn thy trn IC mt pha trn thn s khuyt mt u mt

Thc tp nhn thc

Trang 13

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

phn bn nguyt, i khi pha ny c th in vch thng sn trng, hoc c im mt chm trng pha tri. V tr chn pha chm trng bn tri xc nh chn s 1, sau tun t m ngc chiu kim ng h ta s tm c cc chn cn li. Ty thuc vo cc tnh nng k thut ghi trong s tay, chc nng ca mi chn tng ng vi s th t ca chn . Trong hng dn thc tp ny, chng ti ch trnh by cc dng chn ra cho mt s IC thng dng nh IC LM555 v IC741. Dng chn ra ca IC LM555 Chn 1: Ground (GND) Chn 2: Trigger (TRG): kch khi Chn 3: Output (OUT): ng ra Chn 4: Reset Chn 5: Cont Chn 6: Threshold (THRES) Chn 7: Discharge (DISCH) Chn 8: VCC (ngun) Dng chn ra ca IC LM741 Chn 1: Offset null: iu chnh 0 Chn 2: Inverting input: ng vo o Chn 3: Non-Inverting input: ng vo khng o Chn 4: VChn 5: Offset null Chn 6: Output: ng ra Chn 7: V+ Chn 8: NC (Normal close): chn b trng III. PHN THC TP C TH - Sinh vin nhn dng linh kin trong hp ng nhiu loi linh kin khc nhau. - Nhn bit nhanh hnh dng, tn linh kin, k hiu, m ghi v cch xc nh chn tng linh kin. - S dng VOM o v kim tra tnh trng ca tng linh kin. Thc tp nhn thc Trang 14

Xng in T

Nhn dng v xc nh chn linh kin

Hnh 3.7 Cac ky hieu linh kien ien t thong

Thc tp nhn thc

Trang 15