Chng 1. KHI QUT V KINH T V M 1.1. Mc ch v i tng kinh t v m 1.1.1.

Mc ch kinh t v m vi ngun ti nguyn c gii hn t chc sn xut sao cho c hiu qu tha mn cao nht nhu cu ca x hi. 1.1.2. i tng nghin cu ca kinh t v m l nn kinh t v s ho t ng ca nn kinh t. Kinh t v m nghin cu, phn tch nn kinh t mt cch tng th thng qua cc bin s: tng sn phm quc gia, t l lm pht, t l tht nghip, lng cung tin trong nn kinh t ; trn c s ra cc bin php nhm n nh v thc y t ng trng kinh t. 1.2. Nhng vn kinh t v m 1.2.1. Tng sn phm ni a (GDP) hay cn gi l tng sn phm quc n i, l gi tr tnh bng tin ca tt c cc sn phm v dch v cui cng c sn xut ra trn phm vi mt lnh th trong mt thi k. 1.2.2. Lm pht (Inflation) l tnh trng mc gi chung ca nn kinh t tng ln trong mt kho ng thi gian nht nh. Mc gi chung l mc gi trung bnh ca t t c hng ha v d ch v trong nn kinh t. Ch s gi l ch s phn nh s thay i ca gi c hng ha v dch v ca mt nm no so vi nm trc hoc nm gc. Mc lm pht c o lng bng t l lm pht (If): c h s o g i a n a m t - c h s o g i a n a m ( t - 1 ) f c h s o g i a n a m ( t - 1 )

x 100

1.2.3. Tht nghip (Unemployment) : 1.2.3.1.Khi nim Dn s. Dn s trong tui lao ng (trn 15 tui). Dn s hot ng hay lc lng lao ng. Dn s c vic lm v tht nghip. Tht nghip hay mc tht nghip ca nn kinh t l s ngi ln (trn 15 tui) khng c vic lm v ang tm vic lm. Nhng ngi lm bn thi gian, lm theo ma v khng xem l tht nghip. Nhn dng hay mc nhn dng ca nn kinh t l s ngi ln (trn 15 tui) ang c vic lm. Lc lng lao ng hoc dn s ho t ng l tng cng mc nhn dng v mc tht nghip. T l tht nghip l t l phn trm ca mc tht nghip tnh trn lc lng lao ng. Nhng ngi c coi l tht nghip khi thuc cc iu kin sau: Khng c vic lm. Mong mun c mt vic lm.

Gim pht l tnh trng mc gi chung ca nn kinh t gim ln trong mt khong th i gian nht nh. Lm pht c d on c hai nh hng khng tt i vi nn kinh t: th nht, n l chi ph c hi ca vic gi tin; th hai, v l chi ph c h i ca vic gi tin nn n khuyn khch gia tng mt cch v ch kh i lng giao d ch trong nn kinh t. Lm pht khng c d on to ra nh ng thay i khng c d kin ca gi tr tin t. Khi ngi ta d on sai v lm pht th s c mt s ngi b thit hi v mt s th hng li.

 v ang tch cc tm kim vic lm. trong tnh trng sn sng lm vic. 1.2.3.2.Li ch ca tht nghip Nu nn kinh t c mc tht nghip ch v 2 l do sau y : Tm kim vic lm u tin thch hp nht cho mt ngi mi gia nhp lc lng lao ng; Chuyn dch ngun nhn lc cho thch ng vi s thay i ca c cu kinh t ho c thay i k thut cng ngh Th tht nghip c li cho nn kinh t. Bi v n gp phn lm tng nng sut lao ng do c s ph hp gia cng vic v ngi lao ng (hn l trong trng hp nn kinh t hon ton khng c tht nghip). Ngi ta v n nh bnh xe d phng cho nn kinh t. Tht nghip do hai l do nu trn c gi l tht nghip c st (frictional unemployment) hay cn gi l tht nghip tm thi, tht nghip c cu. Trong trng hp ny, nn kinh t ho t ng mc ton dng v sn lng quc gia t c gi l sn lng ton dng (cn gi l sn lng tim nng). T l tht nghip khi nn kinh t hot ng mc ton dng c g i l t l tht nghip t nhin. 1.2.3.3.Ph tn ca tht nghip Ngoi 2 l do tht nghip nu trn, cn c nh ng l do khc nh : Nh ng giai on kinh t sa st suy thoi, nhiu doanh nghip phi sa thi nhn cng v phi thu hp sn xut ho c ph sn. cc nc km pht trin, nguyn nhn ph bin nht gy tht nghip l nn kinh t do thiu vn u t khng to vic lm cho mt lc lng lao ng tng nhanh. Nu mc tht nghip cao bi 2 nguyn nhn trn th gy ra nh ng tn ph cho x hi: Tn tht v sn lng v thu nhp. Lm xi mn ngun vn con ngi. Lm gia tng ti phm v x h i. Tn tht v nhn phm. 1.2.4. Chu k kinh t (Business cycle) Mt chu k kinh t c to thnh t nhng thay i tng gim nhp ho t ng kinh t. Nhng thay i ny c tnh nh k v khng u, c o lng ch yu bng nhng dao ng ca GDP thc. Nh ng nhng dao ng ca GDP thc ko theo nhng dao ng ca cc bin s khc. Do i khi cc chu k kinh t cn c o lng bi s dao ng ca cc bin s khc, nh t l tht nghip. Mt chu k kinh t gm 4 giai o n ni tip nhau: Sa st (contraction): giai on gim st nhp kinh t. y (trough): kt thc giai on sa st. Tin trin (expansion): giai on gia tng nhp ho t ng kinh t. nh (peak): kt thc giai on tin trin bt u mt giai on sa st mi. Nn kinh t suy thoi khi giai o n sa st tr nn nghim trng. Khi nn kinh t vo mt th i k y m GDP thc gim st qu nhiu so vi thi k trc, ngi ta ni nn kinh t ang b khng ho ng. Nn kinh t tng trng khi giai o n tin trin ko di.

T ng trng GDP Hoa K 1955-1997 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 -2,0 -4,0 1953 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997

Ngun : Richard T. Froyen & Linda Low, Macroeconomics - An Asian Perspective, trang 6

Gii thch nguyn nhn cc chu k kinh t, tm kim cc gii php lm cho chu k kinh t tr nn bt gay gt hn v tin ti lo i tr chu k kinh t l mt trong nhng mc tiu ca kinh t hc v m ngy nay. Chu k kinh t v tht nghip: Nhiu quan st thc nghim cho thy tht nghip bin ng ngc chiu vi chu k kinh t. Trong giai on sa st, t l tht nghip t ng; trong giai on tin trin, t l tht nghip gim. T l tht nghip thp nht vo thi k nh, cao nht vo thi k y. Chu k kinh t v lm pht Vo nhng thi k m GDP thc cao hn xu hng ca n th t l lm pht cao. Tuy vy m i quan h gi a t l lm pht v chnh lch gia GDP ca xu hng ca n l rt khng cht ch. 1.2.5. Thm ht (deficit) 1.2.5.1.Thm ht ngn sch chnh ph (government dificit) l chnh lch gia tng chi tiu v tng thu nhp ca khu vc cng. Ngn sch chnh ph thng d hay thm ht ph thuc ng k vo chu k kinh t. Trong giai o n tin trin, thu nhp thu kho tng trong khi chi tiu chnh ph - c bit l chi tiu cho tr cp tht nghip v bo tr x hi - gim xung, do ngn sch thng thng d. Ngc l i trong thi k sa st thng xy ra thm ht ngn sch. b p thm ht, chnh ph phi vay n trn th trng vn. 1.2.5.2.Thm ht cn cn th ng mi l chnh lch gia xut khu v nhp khu. Nu xut khu > nhp khu thng d, cn gi l xut siu. Nu xut khu < nhp khu thm ht, cn gi l nhp siu. Tm li mc tiu v cng c ca chnh sch kinh t v m nh sau: Mc tiu Mc sn lng Cao v tng trng nhanh Vic lm Mc hu nghip cao v tht nghip khng t nguyn thp n nh gi c cng vi th trng t do Cng c Chnh sch ti kha - Chi tiu ca chnh ph - Thu kha

Chnh sch thu nhp Hng dn i vi nhng kim sot bt buc

Chnh sch tin t kim sot cung tin tc ng n li su t

-------------------------Phn t nghin cu: Bi kim tra s 0. N.G. Mankiw: trang 7 23; trang 24 -26: bi tp v vn dng 1, 5, 6, 9, 11. T. V. Hng: tr.5-21; tr.22-23: cu hi n tp 1-10, vn 1-3. N. Nh : trang 90-92: cu hi trc nghim 1 12. Bi tp nhm (10 bi tp)