B GIO DC V O TO

NGN HNG NH NC VIT NAM

TRNG I HC NGN HNG TP. H CH MINH

KHA LUN TT NGHIP I HC

ti:

VA HIU QUA HOA T NG CU A CA C NNG CAO VI TH CH C TA I CHI NH VI M VIT NAM HIN NAY T

SVTH : NG NGOC QUANG LP : H24A03 GVHD : ThS. NGUYN THANH MINH

TP.HCM - NM 2012

LI CAM OAN
**** Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ti, c s h tr t thy hng dn l ThS. Nguyn Thanh Minh. Cc ni dung nghin cu v kt qu trong ti ny l trung thc v cha tng c ai cng b trong bt c cng trnh no. Nhng s liu trong cc bng biu phc v cho vic phn tch, nhn xt, nh gi c chnh tc gi thu thp t cc ngun khc nhau c ghi trong phn ti liu tham kho. Ngoi ra, trong lun vn cn s dng mt s nhn xt, nh gi cng nh s liu ca cc tc gi khc, c quan t chc khc v u c ch thch ngun gc ca mi trch dn d tra cu, kim chng. Nu pht hin c bt k s gian ln no, ti xin hon ton chu trch nhim trc Hi ng cng nh kt qu lun vn ca mnh. TP HCM, ngy 09 thng 06 nm 2012.

Ng Ngc Quang

MC LC
LI CAM OAN M C L C BNG CH VIT TT DANH MC CC BNG, BIU, TH V S LI M U ............................................................................................................ 1 CHNG 1: TNG QUAN V TI CHNH VI M ............................................. 3 1.1 Khi nim TCVM v TCTCVM........................................................................... 3 1.1.1 Ti chnh vi m. .......................................................................................... 3 1.1.2 T chc ti chnh vi m .............................................................................. 4 1.2 Yu cu thc tin dn n s ra i v pht trin ca ngnh TCVM .................... 5 1.3 Qu trnh ra i v pht trin ngnh TCVM ....................................................... 10 1.3.1 Qu trnh ra i v pht trin TCVM trn th gii .................................... 10 1.3.1.1 Giai on trc nm 1970 ............................................................... 11 1.3.1.2 Giai on t nhng nm 1970 n nhng nm 1990 ........................ 12 1.3.1.3 Giai on t nhng nm 1990 tr i ................................................ 13 1.3.2 Qu trnh ra i v pht trin TCVM Vit Nam ..................................... 14 1.4 Sn phm v dch v TCVM. ............................................................................. 15 1.4.1 Trung gian ti chnh .................................................................................. 17 1.4.1.1 Tn dng vi m ................................................................................ 17 1.4.1.1.1 Nguyn tc cp tn dng ......................................................... 17 1.4.1.1.2 Phng php cp tn dng ...................................................... 19 1.4.1.2 Tit kim vi m ............................................................................... 22 1.4.1.3 Bo him vi m v dch v ti chnh khc....................................... 23 1.4.2 Trung gian x hi ...................................................................................... 24 1.4.3 Dch v pht trin doanh nghip ............................................................... 24 1.4.4 Dch v x hi........................................................................................... 25 1.5 M hnh ti chnh vi m ..................................................................................... 26 1.5.1 Mt s m hnh TCVM tiu biu trn th gii........................................... 26 1.5.1.1 M hnh cho vay c th. ................................................................... 26 1.5.1.2 M hnh cho vay theo nhm tng h ca Grameen Bank. .............. 27 1.5.1.3 Ngn hng lng x ca FINCA. ....................................................... 28 1.5.1.4 Ngn hng lng x t qun (Hip hi tit kim v cho vay) ............. 30

1.5.2 Nhn xt c im cc m hnh TCVM .................................................... 31 KT LUN CHNG 1......................................................................................... 33 CHNG 2: THC TRNG HOT NG CA CC TCTCVM VIT NAM HIN NAY ............................................................................................................... 34 2.1 Khung php l lin quan n vic thnh lp v hot ng ca cc TCTCVM ..... 34 2.1.1 Qu trnh ra i cc quy nh v thnh lp v hot ng ca TCTCVM .... 34 2.1.2 Ni dung c bn v nh gi v mt s quy nh chnh hin nay .............. 38 2.1.2.1 Hnh thc php l v ch s hu...................................................... 38 2.1.2.1.1 V hnh thc php l. ............................................................. 39 2.1.2.1.2 V ch s hu. ....................................................................... 39 2.1.2.1.3 nh gi cc quy nh v hnh thc php l v ch s hu ..... 40 2.1.2.2 Vn php nh v iu kin cp php hot ng .............................. 41 2.1.2.2.1 Quy nh v vn php nh ..................................................... 41 2.1.2.2.2 Quy nh v cp php. ............................................................ 41 2.1.2.3 Hot ng ca TCTCVM ................................................................ 42 2.1.2.3.1 Huy ng vn. ........................................................................ 42 2.1.2.3.2. Cp tn dng. ......................................................................... 44 2.1.2.3.3. Hot ng khc...................................................................... 44 2.1.3 Thc trng vic cp php hot ng cho cc TCTCVM hin nay .............. 44 2.2 Quy m ca cc TCTCVM hin nay .................................................................. 46 2.2.1 Vai tr, v th ca cc TCTCVM trong ton ngnh ................................... 46 2.2.2 Quy m cc TCTCVM hin nay. .............................................................. 48 2.2.2.1 Quy m v a l. ............................................................................ 48 2.2.2.2 Quy m theo tng d n. ................................................................. 49 2.3 M hnh, phng php tip cn ca cc TCTCVM hin nay .............................. 51 2.3.1 M hnh v phng php tip cn ............................................................. 51 2.3.2 Phn tch cc sn phm ti chnh ang c cung ng hin ti.................. 52 2.3.2.1 Tn dng vi m ................................................................................ 52 2.3.2.1.1 Mt s v d ........................................................................... 52 2.3.2.1.2 nh gi v cc sn phm vay vn. ........................................ 54 2.3.2.2 Tit kim vi m ............................................................................... 55 2.3.2.3 Bo him vi m ............................................................................... 56 2.4 Phn tch ch s hot ng ca cc TCTCVM .................................................... 58 2.4.1 Cht lng cp tn dng ............................................................................ 58 2.4.2 Hiu sut hot ng ca nhn vin ............................................................ 60

2.4.3 Hiu qu trong vic kim sot chi ph hot ng ....................................... 61 2.4.4 Kh nng tip cn ..................................................................................... 64 2.4.5 Kh nng t vng v hot ng................................................................. 67 2.5 Vn nh gi tc ng ca cc TCVM n ngi ngho. ............................... 68 KT LUN CHNG 2......................................................................................... 71 CHNG 3: MT S GII PHP NHM NNG CAO V TH V HIU QU HOT NG CA CC TCTCVM VIT NAM........................................ 72 3.1 n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020. ...... 72 3.2 Mt s gii php v mt chnh sch .................................................................... 74 3.2.1 Thay i nhn thc v TCVM................................................................... 74 3.2.2 M rng i tng u t vo TCVM thng qua dng ha hnh thc php l v ch s hu................................................................................................. 75 3.2.3 Tng cng s gim st ca NHNN v c nhng bin php bo v khch hng vi m ......................................................................................................... 77 3.2.4 C chnh sch thu, ph ph hp h tr pht trin hot ng TCVM .... 79 3.2.5 To iu kin cp php cho cc TCTCVM, nhanh chng thnh lp Hip hi TCVM Vit Nam. ........................................................................................ 81 3.2.6 Xy dng h thng d liu quc gia v TCVM. ........................................ 82 3.2.7 o to i ng chuyn gia v TCVM ...................................................... 82 3.2.8. Gii php khc v mt chnh sch ............................................................ 83 3.3 Mt s gii php i vi hot ng ca cc TCTCVM ....................................... 83 3.3.1 Tip cn TCVM theo hng tng hp, a dng v linh hot ha cc sn phm ti chnh ................................................................................................... 83 3.3.2 y mnh ti c cu trong cc TCTCVM ................................................. 84 3.3.3 Minh bch ha hot ng .......................................................................... 85 3.3.4 Khai thc cc ngun vn mt cch hiu qu .............................................. 86 3.3.5 Tch cc ng dng cng ngh thng tin .................................................... 88 3.3.6 Qun l hiu qu x hi ............................................................................ 88 3.3.7 Gii php khc vi cc TCTCVM ............................................................. 90 KT LUN CHNG 3......................................................................................... 91 KT LUN ......................................................................................................... .92 DANH MC TI LIU THAM KHO

BNG CH VIT TT
VIT TT TCVM TCTCVM Ti chnh vi m T chc ti chnh vi m NI DUNG

NHNoN&PTNT Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam NHCSXH CEP TYM FPW TNHH NHNN N NHTM HQT Ngn hng Chnh sch x hi Vit Nam Qu tr vn cho ngi ngho t to vic lm T chc ti chnh quy m nh TNHH mt thnh vin Tnh Thng Qu h tr ph n ngho Thanh Ha Trch nhim hu hn Ngn hng Nh nc Vit Nam Ngh nh Ngn hng thng mi Hi ng qun tr

DANH MC CC BNG, BIU, TH V S

DANH MC CC BNG Bng 1.1 So snh cho vay c th v cho vay theo nhm ................................................... 21 Bng 2.1. Nhng im khc bit c bn gia Ngh nh 28 v Ngh nh 165 .................. 36 Bng 2.2 Quy nh v hnh thc php l v ch s hu ca TCTCVM hin nay ............. 39 Bng 2.3 So snh s khc bit v huy ng tit kim gia TCTCVM c cp php v cha c cp php ..................................................................................................... 42 Bng 2.4 Tm tt cc sn phm vay vn ca chng trnh TCVM Bn tay vng .............. 53 Bng 2.5 Hai sn phm bo him vi m ca Qu Tng tr............................................. 57 Bng 2.6 Phn loi h ngho theo Qu CEP..................................................................... 65 Bng 2.7 Bng s liu v d n bnh qun mi khch hng trn tng thu nhp quc dn u ngi ca Vit Nam v cc khu vc trn th gii ................................................ 66 Bng 2.8 Kh nng t vng v hot ng ca mt s TCTCVM Vit Nam v NHCSXH trong nm 2010 ............................................................................................... 67 Bng 3.1 Quan im TCVM theo kiu c v kiu mi ..................................................... 74 DANH MC BIU Biu 1.1T l ngi ngho ca Vit Nam giai on 1990-2008.................................. `10 Biu 2.1 Quy m cc TCTCVM v a l ................................................................... 48 Biu 2.2 Quy m cc TCTCVM theo d n ................................................................ 49 Biu 2.3 PAR>30 ngy ca CEP qua cc nm ............................................................. 59 Biu 2.4 So snh s lng khch hng vay vn trn mi cn b tn dng gia Vit Nam vi cc khu vc trn th gii .................................................................................... 60 Biu 2.5 T l chi ph hot ng trn d n cho vay ca cc TCTCVM Vit Nam qua cc nm ..................................................................................................................... 62 Biu 2.6 T l chi ph hot ng ca mt s TCTCVM Vit Nam............................ 63

Biu 2.7 Lng trung bnh trn thu nhp quc dn u ngi ca cc TCTCVM Vit Nam ......................................................................................................................... 64 DANH MC S S 1.1 Phng php tip cn ti thiu v tng hp trong TCVM .................................. 16 S 2.1 Cc mc thi gian ban hnh cc Ngh nh, thng t v TCVM ....................... 34

-1-

LI M U
Cuc chin chng i ngho c c th gii pht ng v hng ng t hng thp k nay t c nhng thnh tch ng khch l. Mt trong nhng cng b gn y ca Nhm nghin cu pht trin ca Ngn hng Th gii (WB) cho thy th gii t mc tiu pht trin thin nin k ca Lin Hip Quc l gim tnh trng i ngho trn th gii xung cn mt na t nm 1990 n 2015- sm hn 5 nm. Vit Nam vi s i mi v kinh t cng n lc thot ngho cng c ghi nhn bng vic tr thnh mt nc c thu nhp trung bnh thp vi t l h ngho gim dn qua cc nm. Tuy nhin, t l 22,4% dn s th gii v 16,85% Vit Nam sng di chun ngho ca th gii l 1,25 la mt ngy khin chng ta vn cn phi tip tc n lc nhiu hn na. Th gii tng ngy vn ghi nhn hng trm triu ngi ang vt ln tha mn nhu cu thp nht trong cc thang bc nhu cu, l ming n hng ngy, l s tn ti ca con ngi. Bi ton v cc gii php xa i gim ngho c nhiu p n. Trong TCVM c xem l mt trong nhng gii php hay v ngha nht. TCVM cung cp cc dch v ti chnh cho ngi ngho, ngi thu nhp thp v nhng doanh nghip nh ca h, t gip h ci thin cuc sng, t to thu nhp v thot khi i ngho. TCVM ang dn tr thnh mt b phn quan trng trong ton ngnh ti chnh ni chung. Vit Nam, TCVM tri qua mt giai on pht trin t nhng nm 1990 n nay. ng tic sau khong 20 nm pht trin, ngnh TCVM Vit Nam vn cha p ng c nhng k vng ban u. Hot ng TCVM Vit Nam vn b p o bi khu vc nh nc trong khi cc chng trnh, t chc, d n TCVM c mt v th qu thp. Chng ta cn c nhng gii php gip cc TCTCVM Vit Nam nng cao v th ca mnh, t ng gp nhiu hn cho cng cuc xa i gim ngho. T nhng l do trn m ti quyt nh chn ti kha lun tt nghip l: NNG CAO V TH V HIU QU HOT NG CA CC TCTCVM VIT NAM HIN NAY. Mc tiu nghin cu Trn c s nhng kin thc nn v TCVM, kha lun tp trung phn tch hot ng cc TCTCVM Vit Nam hin nay, nhng vn lin quan v nhng kh khn

-2-

m cc TCTCVM gp phi. Nhng phn tch, nhn nh v nh gi ny s l c s cho vic hon thin v b sung mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam. Phm vi nghin cu ti tp trung nghin cu cc hot ng TCVM di dng chng trnh tn dng tit kim, t chc TCVM, d n TCVM, t chc phi chnh ph trong v ngoi nc v c gi chung l TCTCVM. Phng php nghin cu T vic thu thp thng tin v s liu t cc ngun ti liu tham kho khc nhau, kha lun s dng phng php thng k, tng hp, phn tch, so snh a ra phn tch, nhn nh v kin ca ring mnh. Kha lun ny chia lm 3 chng: Chng 1: Tng quan v TCVM Chng 2: Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. Chng 3: Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam.

CHNG 1 TNG QUAN V TI CHNH VI M

-3-

1.1 Khi nim TCVM v TCTCVM 1.1.1 Ti chnh vi m Theo trang ch ca nhm cng tc TCVM Vit Nam, TCVM c nh ngha nh sau: Ti chnh vi m l vic cung cp cho cc h gia nh rt ngho cc khon vay rt nh (gi l tn dng vi m), nhm mc ch gip h tham gia vo cc hot ng sn xut hoc khi to cc hot ng kinh doanh nh. Ti chnh vi m thng ko theo hng lot dch v khc nh tn dng, tit kim, bo him, v nhng ngi ngho v rt ngho c nhu cu rt ln i vi cc sn phm ti chnh, nhng khng tip cn c cc th ch ti chnh chnh thc. nh ngha ny nu c c im hot ng c bn nht ca TCVM. Tuy nhin, trong kha lun ny chng ta s s dng mt nh ngha mang tnh tng qut hn nh trong Bo co v vic pht trin hot ng TCVM ca Ngn hng pht trin chu (2005): TCVM l vic cung cp mt chui cc dch v ti chnh nh l tit kim, cc khon vay, dch v thanh ton, chuyn tin v bo him cho nhng h gia nh ngho v thu nhp thp v nhng doanh nghip siu nh ca h. T trong nh ngha trn, chng ta cn phi lu hai im quan trng trong khi nim TCVM nh sau: - Th nht, TCVM khng ng ngha vi tn dng vi m nh s nhm ln trong mt s ti liu. TCVM l mt khi nim rng, cp n cc hot ng cho vay, tit kim, bo him, chuyn giao dch v v cc sn phm ti chnh khc n cho nhm khch hng c thu nhp thp. Tn dng vi m ch n gin l mt khon cho vay nh, do ngn hng hoc mt t chc no cung cp. Tn dng vi m thng dnh cho c nhn vay, khng cn ti sn th chp, hoc thng qua vic cho vay theo nhm. - Th hai, i tng ca TCVM khng ch gii hn l h ngho m cn l nhng h gia nh c thu nhp thp v c nhng doanh nghip siu nh ca h. C mt s lng rt ng k nhng h gia nh thu nhp thp d cho vn nm trn chun ngho nhng vn b gii hn tip cn cc dch v ti chnh. iu ny li cng r hn khu vc nng thn. Vic phc v nhng khch hng thu nhp thp cng vi ngi ngho mang li nhng li ch gin tip nh gip h chi ph tnh trn mt n v vn Chng 1: Tng quan v TCVM

-4-

vay, to s a dng sn phm dch v; ci thin kh nng ti chnh ca cc TCTCVM, lm cho vic phc v ngi ngho c tt hn. 1.1.2 T chc ti chnh vi m Theo nh ngha rng ca CGAP 1, TCTCVM l t chc cung cp cc dch v ti chnh cho ngi ngho. nh ngha rng ny bao gm hng lot cc nh cung cp khc nhau t cu trc php l, s mnh n phng php. Tuy nhin, tt c u c im chung l cung cp dch v ti chnh n nhng khch hng l nhng ngi ngho v d b tn thng hn so vi nhng khch hng truyn thng ca cc ngn hng. Hiu theo nh ngha ny, TCTCVM s bao gm tt c cc t chc c thnh lp cung cp cc dch v TCVM. Theo n s bao gm nhng t chc phi chnh ph (NGOs), lin minh tn dng, hp tc x tn dng, ngn hng, cc t chc ti chnh phi ngn hng Nh vy, k c nhng t chc phi chnh ph d hot ng trong nhiu lnh vc khc nhau, tuy nhin khi xt n vic cung cp dch v TCVM cho ngi ngho th chng vn c coi l TCTCVM. Tng t cc NHTM cung cp dch v TCVM cng c coi l TCTCVM ngay c khi mt phn rt nh ti sn ca h c huy ng cho mc ch cung cp dch v TCVM. Cn theo Lut cc t chc tn dng 2010, TCTCVM l loi hnh t chc tn dng ch yu thc hin mt s hot ng ngn hng nhm p ng nhu cu ca cc c nhn, h gia nh c thu nhp thp v doanh nghip siu nh. Theo nh ngha ny, TCTCVM l mt loi hnh t chc tn dng, bn cnh ba loi hnh t chc tn dng khc l ngn hng, t chc tn dng phi ngn hng v qu tn dng nhn dn. Nh vy y c mt s khc bit v nh ngha, c th dn n nhng s nhm ln nht nh. Chng hn nh NHCSXH c coi l TCTCVM theo nh ngha nc ngoi nhng Vit Nam th n c tch ring ra. Trong kha lun ny, khi ni n TCTCVM Vit Nam th chng ta hiu theo nh ngha ca Lut cc t chc tn dng 2010, tc l loi hnh t chc tn dng ch yu thc hin mt s hot ng

CGAP l trung tm nghin cu v chnh sch c lp, tr s t ti Ngn hng th gii WB, c thnh lp ra thc y vic tip cn ti chnh cho ngi ngho trn th gii.

Chng 1: Tng quan v TCVM

-5-

ngn hng nhm p ng nhu cu ca cc c nhn, h gia nh c thu nhp thp v doanh nghip siu nh.. Cn nh ngha ca CGAP s c hiu l thnh nhng t chc c tham gia vo khu vc TCVM. Hin nay Vit Nam c hng trm t chc tham gia vo vic cung ng cc dch v TCVM. Chng c phn ra ba khu vc: khu vc chnh thc, khu vc bn chnh thc v khu vc phi chnh thc. Cc TCTCVM theo nh ngha ca Lut cc t chc tn dng 2010 nm hai khu vc l chnh thc v bn chnh thc, trong ch yu l l bn chnh thc. - Khu vc chnh thc: gm cc t chc ti chnh chnh nm di s iu chnh ca Lut cc T chc tn dng v chu s gim st ca NHNN. Khu vc ny hin nay gm c h thng Qu tn dng nhn dn, NHCSXH, NHNNo&PTNT v cc TCTCVM chnh thc c NHNN cp php hot ng (hin nay mi ch c TYM v TCVM M7). - Khu vc bn chnh thc gm cc chng trnh tn dng tit kim, t chc TCVM, d n TCVM, t chc phi chnh ph trong v ngoi... Cc t chc ny hot ng di nhng quy nh v vic hnh thnh cc t chc phi chnh ph, hp tc x, qu x hi v.v Trong kha lun ny, tt c nhng i tng trn u c gi chung l cc TCTCVM (bn chnh thc) n gin. - Khu vc phi chnh thc l nhng ngi thn quen, cc nhm cho vay tng h di hnh thc phng, h, hi v c cho vay nng li. 1.2 Yu cu thc tin dn n s ra i v pht trin ca ngnh TCVM Th nht, nhu cu tip cn cc dch v ti chnh tn ti mi c nhn, h gia nh, doanh nghip; ngi ngho cng khng phi ngoi l. Trong nn kinh t hin i, nhng ngi cng c thu nhp cao v n nh th nhu cu tip cn cc dch v ti chnh ca h cng ln. Vi khon thu nhp cao m mnh to ra, h c nhu cu tit kim va m bo an ton, va c mt knh u t sinh li. H cng sn sng i vay nhiu hn chi tiu v c ngun thu nhp n nh l ngun tr n. Bn cnh l mt lot cc nhu cu v cc sn phm, dch v ti chnh nh bo him, chuyn tin, thanh ton qua ngn hng Cn i vi ngi Chng 1: Tng quan v TCVM

-6-

ngho, nhu cu ny khng th ln bng v mt quy m nhng tnh cn thit ca n th khng h thua km. Tit kim vi m. Nhng h gia nh ngho hoc c thu nhp thp cng nhng doanh nghip siu nh ca h c nhu cu ln v mt dch v gi tin an ton v tin li. Tm l a phn ca ngi ngho l khi c mt ng d ra m cha phi chi tiu ngay, h lun mun gi n li phng cho cc nhu cu khc v sau, bao gm nhng khon chi tiu tiu dng trong tng lai, cc khon x hi bt buc phi ng, gio dc cho con ci v cc trng hp khn cp Tit kim cng rt quan trng i vi cc doanh nghip siu nh v y chnh l ngun ch yu cho vic ti u t, m mang hot ng kinh doanh v sau. Chnh s a dng v mc ch tit kim ca nhng h gia nh ngho l c s tin cho vic pht trin dch v tit kim cho ngi ngho. C mt c im m chng ta cn phi lu y; l nhu cu tit kim ny li cng mnh cc h gia nh v nht l ph n khu vc chu ni chung v Vit Nam ni ring. C nhiu nguyn nhn dn n vn ny, trong nguyn nhn c vin dn nhiu nht l yu t vn ha; bn cnh l chnh sch ca nh nc, kh nng p ng phc li x hi ca mt quc gia. Nhng c mt nguyn nhn m chng ta tuyt i khng th b qua l dng nh chnh vic tip cn cc ngun tn dng vi m qu kh khn chnh l nguyn nhn dn n s hnh thnh tm l tit kim ca ngi dn. Ngi giu khi cn c th n ngn hng v ngh mt khon vay, nhng ngi ngho th khng, v v th h buc phi tit kim. V d cho tm l tit kim ny n t u i chng na th chng ta phi khng nh rng t l tit kim khu vc ng v ng Nam trong c Vit Nam l kh cao so vi cc khu vc khc trn th gii. y cng l mt yu t quan trng, va l yu cu thc tin, va l ng lc to iu kin cho vic pht trin tit kim vi m Vit Nam ta. Tn dng vi m. Nhu cu v tn dng vi m nhng h gia nh ngho v cc doanh nghip siu nh cng ln nh ht nhu cu tit kim. Nhng h gia nh ngho cn nhng khon tn dng vi m ti tr cho hot ng sng hng ngy ca h, cho hot ng tiu dng, gio dc, sa sang nh ca, i li. Chng 1: Tng quan v TCVM

-7-

Bn cnh , nhng h ngho, nhng ngi ph n trong gia nh c th tranh th thi gian ri ca mnh kim thm thu nhp bng nhng cng vic n gin nh may v, dt, lm th cng, kinh doanh nh l... Cng vic n gin nhng khi u vi n i khi li rt kh khn vi ngi ngho. Khi ngi ngho khng th c mt s tin nh bt u hot ng to thu nhp cho bn thn mnh cng l lc h cn n mt khon tn dng vi m. Bo him vi m v cc dch v ti chnh khc. Ngi ngho cng nh tt c mi ngi, u phi i mt vi nhng ri ro khng th lng trc c trong cuc sng hng ngy nh m au, bnh tt, tai nn, kinh doanh tht bt. Nhng ngi ngho thng khng bao gi ngh n cc dch v bo him khi m mi lo nng tru ca h l ming n hng ngy. V cng ch mt ri ro thi, d nh cng xa b thnh qu lao ng m ngi ngho phi vt v trong nhiu nm mi c c, qua khin h ti ngho, thm ch tr nn bn cng hn trc. Trc bnh tt, tai nn, cc t suy thoi kinh t, ngi ngho khng c kh nng phng trnh hay gim thiu ri ro. Mt sn phm vi m ph hp vi ngi ngho l mt yu cu m thc tin t ra. Nepal, sn phm bo him vi m c cung cp bi cc TCTCVM, v sn phm ny c ng k bi hu ht ca cc khch hng. iu ny chng minh rng vic cung cp mt sn phm ph hp hon ton c th nh thc cc nhu cu tim n trong nhng ngi dn ngho. Bn cnh , khi m ngi ngho cng vi nhng doanh nghip siu nh ca h vn ln th nhng nhu cu chuyn tin, thanh ton v cc dch v ti chnh khc cng s ln dn ln theo qu trnh y. Th hai, nhu cu l c tht nhng ngi ngho li khng th tip cn n cc dch v ti chnh. Chng ta bit rng khng phi tt c cc b phn dn c u c kh nng tip cn vi cc dch v ti chnh. Kh nng tip cn cc dch v ti chnh ca ngi ngho vi cc th ch ti chnh chnh thc ( y s tp trung cp n h thng cc NHTM) li cng thp hn. Nguyn nhn ca vn ny bao gm c vn khch quan v ch quan, n t pha nhng h gia nh ngho ln c pha cc ngn hng.

Chng 1: Tng quan v TCVM

-8-

V pha ngi ngho. Ngi ngho c nhu cu tit kim ln nhng vi s tin nh m mnh to ra c cng vi tnh cht khng thng xuyn ca n, ngi ngho khng th no n ngn hng v yu cu m mt s tit kim. V trc khi s tin ln, h phi s dng n vo mc ch khc. Ngi ngho khng tm c mt knh tit kim an ton, tin li cho h. Ngoi ra, bn thn ngi ngho c nhng h su ngn cch nh ngho i, m ch, tp qun lc hu v i khi l c s xa xi v mt a l. iu ny thng dn n vic ngi ngho thng c tm l i ngi khi phi tip cn vi cc dch v ngn hng. V pha ngn hng. H thng cc NHTM khng hn l mun lng trnh ngi ngho. Nhng NHTM hot ng v li nhun v cn phi m bo cc nguyn tc v qun tr ri ro ca mnh. Chnh v th m ngn hng khng th no cp tn dng cho ngi dn ngho khi m uy tn, thu nhp v ti sn c gi tr u thp. Mt khc, do nhu cu ca ngi ngho thng l nhng khon vay nh, vic thu thp thng tin v tip cn khch hng kh khn dn n chi ph cho vay tnh trn mt ng vn qu cao. Nhng yu t ny khin ngn hng thng khng coi ngi ngho l mt khu vc u t sinh li hp dn. Cui cng, khi cn tin, ngi ngho thng phi tm n nhng ngi thn quen, nu khng c th h s buc phi n vi nhng dch v cho vay nng li. y cng l con ng y ngi ngho n nhng ngi thn quen, sau cng l tm n cc tnh trng tng qun, tay trng v c th l con n sut i. Th ba, t l ngi ngho trn th gii v Vit Nam vn cn cao. Trong nhng thp nin gn y, th gii cng nh mi quc gia u rt c gng gim t l i ngho. Nhng n lc ny c n p bng nhng con s ng ghi nhn. Theo d liu ca Ngn hng th gii 2, s ngi trn th gii phi sng di mc 1.25 la mt ngy (PPP) gim t 1,909 t ngi nm 1990 xung cn 1,289 t ngi nm 2008. Theo , t l ngi ngho trn ton cu gim t 43.1% nm 1990 xung cn 22.4% nm 2008. R rng y l mt s thay i n tng v y ngha. Tnh trng ngho i ton cu hin nay ch bng mt na so
2

Trong h thng d liu ca ngn hng th gii, nm 2008 l nm gn nht m mt con s thng k ton cu

c tnh c.

Chng 1: Tng quan v TCVM

-9-

vi mc nm 1990, th gii t mc tiu pht trin thin nin k ca Lin Hip Quc l gim tnh trng i ngho trn th gii xung cn mt na t nm 1990 n 2015 sm hn khong 5 nm. Tuy nhin, trn th gii hin nay vn cn nhng khu vc c t l ngi ngho rt cao, chng hn nh khu vc tiu vng Sahara l 47,5%, khu vc Nam (36%). Thm vo , chun ngho 1,25 la mi ch l mc trung bnh ca nhng quc gia ngho nht th gii. Chun ngho trung bnh cho cc nc ang pht trin trn th gii mc cao hn l 2 la/mt ngi/mt ngy. Vi mc ny, c th gii hin c khong 2,47 t ngi sng di mc ngho i, tng ng khong 42%. Nhn gc tiu cc khng phi chng ta ph nhn nhng thnh qu to ln t c m l chng ta bit rng c th gii vn cn phi n lc rt nhiu xa i gim ngho. Vit Nam l mt trong nhng nc c nhiu thnh tch trong cng cuc xa i gim ngho v c cng ng quc t nh gi cao. Ngy 30/01/2011,Th tng chnh ph ph duyt v vic ban hnh chun h ngho, h cn ngho cho giai on 2011-2015. Theo quyt nh ny, h ngho nng thn l h c mc thu nhp bnh qun t 400.000 ng/ngi/thng tr xung, thnh th l 500.000 ng/ngi/thng. Da theo chun ngho mi p dng ny, B Lao ng - Thng binh v X hi kt hp vi Tng cc Thng k cng b s liu vo thng 05/2011: thi im Vit Nam c 3.055.566 h ngho (chim 14,2%) v 1.612.381 h cn ngho (chim 7,53%). Tuy nhin, chng ta d dng thy rng chun ngho Vit Nam vn cn thp hn nhiu so vi chun ngho th gii l 1,25 la/ngi/ngy v xa hn na l mc 2 la/ngi/ngy. iu ny dn vic t l ngi ngho Vit Nam theo nh gi ca Chnh ph thp hn so vi nh gi ca th gii. Chng hn nh nm 2008, theo B Lao ng Thng Binh v x hi th t l ngi ngho Vit Nam l 14.8%, trong khi theo WB th c khong 16.9% ngi dn Vit Nam sng mc ngho (di 1,25 la/ngy). Cn nu so vi chun ngho l mc 2 la, t l ngi dn ngho Vit Nam xp x 43%.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 10 -

Biu 1.1T l ngi ngho ca Vit Nam giai on 1990 -2008

70 60
49.7 63.7 58

50
40.1

40 30

37

29

28.3 20 21.4 16 16.9 15

20 10 0

T l ngi ngho theo chun quc t T l ngi ngho theo chun Vit Nam

Ngun s liu: World Bank Ni tm li, Vit Nam v nhiu khu vc trn th gii cn c mt t l ngi ngho cao, tt c h u c nhu cu tip cn cc dch v ti chnh nhng li khng th tha mn nhu cu y. Yu cu thc tin l phi tm ra mt con ng gip ngi ngho c th thot khi tnh trng , v TCVM chnh l cu tr li. Pht trin mt h thng TCVM trn th gii cng nh xy dng mt ngnh TCVM vng mnh Vit Nam chnh l mt trong nhng cch a mt phn ln ca th gii thot khi i ngho v lc hu. 1.3 Qu trnh ra i v pht trin ngnh TCVM 1.3.1 Qu trnh ra i v pht trin TCVM trn th gii Thng thng khi ni n lch s pht trin ca TCVM, ngi ta thng cho rng gc r pht trin ca n l t nhng nm 70 ca th k trc khi m Muhammad Yunus lp ra ngn hng Grameem Bank, cho php nng dn ngho ln u tin c c hi vay tin bng cc khon tn dng nh. Tuy nhin theo mt s nghin cu th TCVM c mt c mt qu trnh ra i v pht trin t trc kh di.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 11 -

1.3.1.1 Giai on trc nm 1970 Cc nhm tn dng v tit kim nh hot ng trong nhiu th k trc vi nhiu tn gi khc nhau mi quc gia. Cc t chc tn dng tn dng v tit kim chnh thc cng c mt t lu, cung cp cc dch v ti chnh cho nhng khch hng vn b cc NHTM lng qun thng qua hp tc x v cc t chc ti chnh pht trin. Mt trong cc t chc tn dng ra i sm nht v tn ti mt thi gian di, cung cp cc khon vay nh cho ngi ngho nng thn m khng yu cu ti sn th chp l h thng Qu cho vay Ireland, thnh lp vo u nhng nm 1700 bi Jonathan Swift. n nhng nm 1800, cc t chc tit kim v tn dng ln hn v chnh thc hn bt u ni ln chu u vi nhiu kiu khc nhau, c thnh lp, t chc ch yu bi nhng ngi ngho c nng thn v thnh th. Nhng nm 1860, dch v TCVM c F.W. Raiffeisen ngh ra v p dng c i ph vi vn tn dng trong nng nghip, cc ngh th cng v cng nghip nh vng nng thn. Cc hi hp tc cho vay nh da trn nhng nguyn tc t gip ln nhau, t chu trch nhim v t qun c hnh thnh: khon tin gi ca cc thnh vin l c s cho cc thnh vin vay, v li nhun c ti u t hoc phn chia. Cc hip hi qu yu khi ng ring r mt mnh. Nm 1872, Raiffeisen lp nn Hi Lin hip cp quc gia, kt hp cu trc theo hng ngang vi cu trc theo chiu dc. Vo u nhng nm 1900, vic phng theo cc m hnh ny bt u xut hin cc khu vc nng thn chu M La tinh. Trong hu ht trng hp, cc ngn hng cho ngi ngho mi c thnh lp ny khng thuc s hu ca ngi ngho nh chu u m thuc v chnh ph hoc t nhn. Qua thi gian, cc t chc ny hot ng tr nn khng hiu qu v b lm dng. Gia nhng nm 1950 v 1970, cc chnh ph v cc nh ti tr tp trung vo vic cung cp tn dng nng nghip cho nng dn, vi hy vng nng cao nng sut v tng thu nhp cho h. thc hin vic ny, chnh ph tng cng cp tn dng c mc tiu thng qua cc t chc ti chnh pht trin hoc hp tc x ca nhng ngi

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 12 -

nng dn vi nhng iu kin d di v cho vay khch hng vi li sut thp hn li sut th trng. Nhng chng trnh tr cp ny him khi thnh cng. Thay vo l s xi mn v vn v li ch tp trung v pha nhng nng dn khm kh hn. 1.3.1.2 Giai on t nhng nm 1970 n nhng nm 1990 u nhng nm 1970, th gii xut hin nhng chng trnh th nghim m rng cc khon vay nh cho cc nhm ph n ngho. y l loi hnh tn dng da trn s on kt theo nhm. Tiu biu v s ra i trong khong thi gian ny phi ni ti vic ACCION3 bt u th nghim cung cp dch v tn dng nh t nm 1973, Ngn hng SEWA4 c thnh lp cng thi im v c bit l s ra i Ngn hng Grameen Bngladesh. Ti Bngladesh, gio s Muhammad Yunus tm cch gii quyt nhng vn lin quan n ngn hng m ngi ngho phi i mt thng qua mt chng trnh nghin cu hnh ng. Yunus nhn ra rng ch mt mn tin cho vay rt nh cng c th gip thay i i sng ca mt ngi bn cng. Vi t cch c nhn, ng cho 42 ph n ti mt ngi lng ngho vay 27 USD t lc cnh sinh v chnh l s khi u ca m hnh tiu tn dng. Nm 1976, Yunus thit k mt chng trnh tn dng thc nghim phc v ngi ngho. N lan truyn nhanh chng n hng trm lng mc. Thng qua mi quan h c bit vi cc ngn hng nng thn, ng gii ngn v thu hi hng ngn khon cho vay, nhng cc ngn hng t chi tip nhn cc d n vo cui giai on th im. H lo s rng n qu tn km v ri ro d cho Yunus rt thnh cng. Cui cng, thng qua s h tr ca cc nh ti tr, Ngn hng Grameen c thnh lp vo nm 1983, tn ti v pht trin cho n tn by gi. Nhng nm 1980, chnh sch tn dng nng thn mang tnh mc tiu, tr cp c nhng biu hin ng tht vng. T l thu hi cc khon n vay cho ngi ngho thp, chi ph qun l cao, cc ngn hng pht trin nng nghip mt kh nng chi tr v li ch ca cc khon tn dng mang tnh tr cp ny dn v ch mt b
3

ACCION l mt trong nhng TCTCVM hng u trn ton th gii, c mng li i tc l cc TCTCVM Nam M, Trung M, Hoa K, Chu Phi v Chu . 4 SEWA l Hip hi ph n lm n c th, c thnh lp di hnh thc mt cng on Gujarat (n )

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 13 -

phn nhng ngi nng dn. Trong khi , cc chng trnh tn dng vi m trn khp th gii c ci tin t phng php khi u ca n v cho ra nhng kt qu bt ng, thch thc suy ngh thng thng v ti chnh cho ngi ngho. u tin, h cho thy ngi ngho, c bit l ph n, c t l hon tr tuyt vi, t l tt hn c nhng khu vc ti chnh chnh thc ca hu ht cc nc ang pht trin. Th hai, ngi ngho sn sng v c th tr li sut m cho php cc TCTCVM c th trang tri chi ph ca h. Tt c nhng iu ny to nn mt ci nhn mi - xem tn dng phi l mt dch v ti chnh t do v gi c m bo s tn ti lu di ca n v cn phi loi b ch phn phi. N cng nhn mnh rng chnh s p trn v li sut v tr cp tn dng lm tr tr s pht trin ca cc trung gian ti chnh, lm chn nn c nhng ngi tit kim ln cc nh u t. 1.3.1.3 Giai on t nhng nm 1990 tr i Nhng nm 1990 chng kin s hng hi trong vic thc y TCVM nh l mt chin lc xa i gim ngho. Ngnh TCVM n r nhiu nc, dn n nhiu cng ty dch v ti chnh phc v cc nhu cu ca doanh nghip vi m v cc h gia nh ngho. Tuy nhin s gia tng ny li c xu hng tp trung th v khu ng dn c nng thn. Mi cho n gia nhng nm 1990, thut ng "tn dng vi m" bt u c thay th bng mt thut ng mi l ti chnh vi m. Khi nim "Ti chnh vi m" xut hin nhm m ch n mt lot cc dch v ti chnh cho ngi ngho, khng ch bao gm tn dng m cn l tit kim v cc dch v khc nh bo him v chuyn tin. Nm 1992, ACCION gip thnh lp BancoSol - NHTM u tin trn th gii ch dnh ring cho TCVM Bolivia. Nm 2005 cng nh du mt s kin ln vi TCVM, l vic Lin Hp Quc quyt nh chn y l Nm quc t ca tiu tn dng. Nm 2006, Hi ng Nobel trao gii Nobel Ha Bnh cho Yunus v Ngn hng Grameen, vi li tuyn b rng tiu tn dng l mt cng c quan trng trong cuc chin xa i gim ngho.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 14 -

1.3.2 Qu trnh ra i v pht trin TCVM Vit Nam TCVM du nhp vo Vit Nam khong hai thp k, theo nhiu con ng v phng php tip cn khc nhau nhng ch yu thng qua cc d n tit kim tn dng hoc hp phn tn dng trong cc d n pht trin tng hp ca cc t chc phi chnh ph quc t, cc t chc quc t hoc d n song phng. i tc ca cc d n ny thng l cc t chc on th chnh tr x hi, cc hi ngh nghip trong Hi Lin hip Ph n Vit Nam l i tc ln nht c mng li ti tn c s trong c nc. C bn cp ca Hi cng tham gia lm i tc ca chng trnh khin cho hot ng TCVM tri rng khp cc vng min ca Vit Nam, vi cc quy m ln nh khc nhau, cp qun l khc nhau lm tng thm tnh a dng v phn tn ca TCVM Vit Nam. C th chia tin trnh pht trin ti chnh vi m Vit Nam theo 3 giai on nh sau: Giai on khi u Vi cch hiu truyn thng th TCVM xut hin t lu i, gn vi nn kinh t tiu nng, kinh t t tc t cp v np sng lng x. N t ngha trong pht trin kinh t nhng li c vai tr to ln trong vic cu gip nhng ngi, nhng h gia nh gp ri ro bt ng, e da cuc sng v c th y h ri vo thm cnh. Giai on m rng (1990 2000) Giai on ny nh du vic TCVM bt u du nhp vo Vit nam v pht trin rm r. Hng lot cc d n ti tr t cc t chc phi chnh ph quc t, cc t chc quc t, cc d n song phng vi cc m hnh th nghim khc nhau din ra Vit Nam, c th quy v 3 m hnh: M hnh ch chuyn cung cp dch v tit kim - tn dng cho ph n ngho, thng do cc t chc phi phnh ph quc t ti tr thng qua i tc l Hi Ph n. M hnh tn dng tit kim pht trin tng hp, gn tn dng vi cc hot ng khc nh gio dc, y t, nh , nc sch v mi trng, dch v tn dng ch l mt phn nh. Loi ny thng do cc t chc quc t ti tr, phc v mc ch x hi nht thi ri kt thc. Chng 1: Tng quan v TCVM

- 15 -

M hnh hp tc lin kt gia t chc x hi v NHTM. Chng hn nh l d n VIE 91/P015 lin kt gia Ngn hng Nng nghip Vit Nam v Hi lin hip ph n. Theo m hnh ny, NHTM cp vn thng qua cc nhm ph n tit kim do Hi Ph n t chc v qun l, khng i hi th chp ti sn m thay bng bo lnh ca nhm. Nhn chung, cc t chc quc t hot ng ti Vit nam ng vai tr to ln trong vic t nn mng cho s pht trin TCVM ti Vit Nam, h cung cp mt ngun lc ng k v to cho cc t chc a phng tip tc pht trin v trng thnh. Cc nh ti tr v cc TCTCVM m bn ngoi cng c nhiu ng gp quan trng trong vic h tr ti chnh, h tr k thut v o to cn b cho Vit Nam. Giai on pht trin theo chiu su (giai on t sau 2000 ti nay) Vo u th k 20, TCVM khng cn gi c s pht trin rng khp nh thi gian trc. Cc TCTCVM gp nhiu kh khn v tn ti, cc t chc ny phi hng s pht trin theo chiu su. Mt s t chc n lc tm mi cch tn ti nh thnh lp cc qu x hi da trn khung php l ca Ngh nh 177-1999/N-CP v t chc v hot ng ca cc qu x hi, qu t thin nhn o v sau ny c thay th bi Ngh nh cng tn s 148-2007/N-CP. Tuy nhin c s php l ny cng cn nhiu bt cp vi hot ng TCVM. Nm 2005 chnh ph ban hnh Ngh nh 28-2005/N-CP v sau l Ngh nh 165/2007/N-CP to c s php l cho hot ng ny. Tuy nhin tin trnh p dng cc quy nh ny vo thc t din ra kh chm chp v cn nhiu bt cp. 1.4 Sn ph m v dch v TCVM. Nh chng ta bit, TCTCVM l t chc cung cp cc dch v ti chnh cho ngi ngho. Tuy nhin nu ch dng li th kh c th t hiu qu xa i gim ngho cao. Do vy, cc TCTCVM cn ng vai tr trung gian x hi bn cnh vai tr trung gian ti chnh; cung cp cc dch v pht trin doanh nghip v cc dch v x hi bn cnh cc dch v ti chnh. Nhng dch v ny s gip nhng

VIE/91/P01 l d n do Qu dn s Lin Hip quc ti tr cho Vit Nam, c tn l Nng cao a v ph n thng qua cc hot ng k hoch ha gia nh v tng thu nhp (1991-1993)

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 16 -

ngi ngho v ngi thu nhp thp nng cao kh nng to thu thp, kh nng qun l cc doanh nghip vi m ca mnh.

S 1.1 Phng php tip cn ti thiu v tng hp trong TCVM

Trung gian ti chnh Tip cn ti thiu Vn lu ng Vay mua sm ti sn c nh Tit kim Bo him Trung gian x hi Thnh lp nhm o to qun l o to tnh lin kt Dch v pht trin doanh nghip Tip th o to kinh doanh o to sn xut Phn tch tiu khu vc kinh t Dch v x hi Gio dc Y t v dinh dng o to xa m ch Ngun: Cm nang hot ng TCVM Ledgerwood Vic c cung ng cc dch v phi ti chnh hay khng s xc nh xem phng php tip cn ca TCTCVM l ti thiu hay tng hp. Cc TCTCVM s dng phng php tip cn ti thiu ch cung cp cc dch v trung gian ti chnh, nhng i khi cng cung cp cc dch v trung gian x hi gii hn no y. Vic theo ui phng php tip cn ny cho php n m bo s n nh v chi ph, duy tr s tp trung v ch phi cung cp v pht trin mt loi dch v cho khch hng. Ngc Tip cn tng hp

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 17 -

li, phng php tip cn tng hp th hin s quan tm nhiu hn ti khch hng. Tuy nhin, iu ny cng s dn n kh khn cho cc TCTCVM trong vic xc nh v kim sot chi ph i vi mi loi dch v. V d nh cc t chc phi chnh ph, mc d trng i hot ng hiu qu v b p cng nhiu chi ph cng tt, nhng li khng trng i vic to ra li nhun. Thay vo , chng quan tm nhiu hn ti vn trung gian x hi, tng cng nng lc c nhn v s tham gia ca cng ng. Cng khng ngc nhin khi thng k ca Ngn hng th gii ch ra rng chnh cc t chc phi chnh ph l loi hnh t chc nng ng v tch cc nht trong vic cung cp cc dch v phi ti chnh. Tm li, ph thuc vo th trng mc tiu, s tn ti ca cc nh cung cp dch v khc, mc tiu hot ng ca TCTCVM, chi ph v tnh kh thi trong vic chuyn giao cc dch v h tr v.vm TCTCVM quyt nh cung cp dch v no m n cm thy cn thit nht v c li th nht khi cung cp. 1.4.1 Trung gian ti chnh Vic cung cp cc dch v ti chnh l chc nng c bn nht ca cc TCTCVM. Trong , tn dng l dch v ph bin nht m hu nh tt c cc TCTCVM u cung cp, bn cnh l tit kim, bo him, dch v thanh ton. Yu cu chung cho tt c cc sn phm ny l phi p ng ng nhu cu ca ngi ngho v phi n gin khch hng c th hiu c cn TCTCVM th d dng qun l. 1.4.1.1 Tn dng vi m 1.4.1.1.1 Nguyn tc cp tn dng Khi nim tn dng l mt khi nim rng, gm nhiu hnh thc cp tn dng khc nhau. Tuy nhin trong TCVM, tn dng c b hp thnh hot ng cho vay. Trong qu trnh hnh thnh v pht trin, t c s bn vng trong lu di th cc TCTCVM phi tun th cc nguyn tc nhm m bo cho vay lnh mnh v ti chnh nh sau:

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 18 -

Nguyn tc 1: Cung cp dch v phi ph hp vi c im ca ngi ngho. - Thi gian vay ngn, ph hp vi cu trc thu nhp v chi tiu khch hng. - Cc khon vay tun hon, vic thanh ton y khon vay ny s to c hi cho nhng ln vay tip theo. - Th hin s thn thin, gn gi vi ngi ngho, v d nh tr s phi t gn khu dn c sinh sng, th tc n gin, mu n gi gn trong mt trang giy v.v Nguyn tc 2: Hot ng hiu qu tit kim chi ph. TCTCVM cn phi gia tng cc hot ng lm gim mc chi ph, ti thiu ha thi gian i vi mt khon vay, chun ha qu trnh cho vay. tit gim chi ph, TCTCVM c th hn ch nhng chi ph c nh nh thu mt bng, tuyn chn nhng nhn vin a phng, nhng ngi c trnh v yu cu v mc lng thp hn so vi nhn vin chnh quy Nguyn tc 3: Thc y khch hng hon tr nhng khon vay. Bng nhng bin php khc nhau, TCTCVM phi to ra c ng lc cho khch hng hon tr cc khon vay. V d nh bin php khuyn khch khch hng tr n bng li ha v mt s tin vay ln hn nu nh khch hng tr v ng hn. Hnh thnh trch nhim lin i trong vic hon tr cng l mt gii php hay v chng minh c thnh cng nhiu quc gia. Vn ny s c cp c th hn trong phn tip theo. Nguyn tc 4: Tnh ton y chi ph th hin trong li sut. Khi cung cp cc khon tn dng vi m, cc TCTCVM s phi yu cu mt mc li sut cao hn so vi mc li sut cc NHTM. iu ny xut pht t nhng c im ring c ca tn dng vi m nh l gi tr khon vay nh, vic tip cn khch hng kh khn, v.v khin cho chi ph trn mt ng vn cho vay cao hn so vi bnh thng. Tt nhin mc li sut ny phi c kim sot khng bin nhng TCTCVM ny tr thnh nhng t chc cho vay nng li. Nhng nghin cu thc t chng minh rng ngi ngho v nhng doanh nghip nh c s sn sng

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 19 -

cng nh kh nng chu mt mc li sut cao c th tip cn vi cc dch v TCVM. 1.4.1.1.2 Phng php cp tn dng a. Cho vay c th Cho vay c th l vic cc khon vay c phn phi ti tng c nhn da vo kh nng ca chnh h trong vic bo m hon tr cho TCTCVM. c im ca m hnh cho vay c th bao gm: S bo m ca mn vay c th di dng ti sn th chp (yu cu t nghim ngt hn so vi nhng t chc cho vay chnh thc) hoc mt ngi bo m (ngi ng chu trch nhim php l i vi mn vay nhng thng khng phi l ngi nhn c mn vay t TCTCVM) Qu trnh nh gi khch hng tim nng da trn vic kim tra tnh hnh tn dng v nhng kin tham kho v t cch ngi i vay. iu khon v quy m mn vay c thay i sao cho ph hp vi nhu cu kinh doanh v c s iu chnh theo hng tng dn theo thi gian. c c mi khch hng i hi s u t ln v thi gian v n lc ca nhn vin trong vic pht trin mi quan h gn gi vi khch hng. Cho vay c th i hi s lin h thng xuyn v gn gi vi khch hng. Khu vc thnh th d thnh cng hn v vic tip cn ti khch hng d dng hn. Ti c khu vc thnh th v nng thn, cho vay c th thng tp trung vo ti tr cho cc doanh nghip sn xut, l nhng doanh nghip m ngi iu hnh n thng l kh gi hn nhng ngi rt ngho. V nhn vin tn dng cn c mt khong thi gian tng i di vi cc tng khch hng nn h thng phi phc v mt s lng khch hng t hn so vi cho vay theo nhm. Cc mn vay dnh cho c th thng ln hn cc mn vay dnh cho thnh vin nhm. Do , vi cng s lng mn vay, nhng mn vay dnh cho c th thng em li c s thu nhp ln hn b p chi ph chuyn giao v duy tr mn vay hn l mn vay theo nhm.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 20 -

b. Cho vay theo nhm Cho vay theo nhm lin quan ti vic hnh thnh cc nhm ngi c cng chung nguyn vng mun tip cn ti cc dch v ti chnh. Cc mn vay s c cung cp ti tng khch hng l c nhn ca mt nhm hoc c mt nhm ri cho vay li ti cc thnh vin trong nhm . Vic m bo mn vay ca mt thnh vin l trch nhim ca c nhm. c im quan trng nht ca cho vay theo nhm l vic s dng sc p ca nhng ngi cng nhm thay th cho yu cu ti sn th chp. C th hn, s chm tr ca mt thnh vin s dn n vic cho vay tip theo i vi cc nhng thnh vin cn li trong nhm s b dng li cho n khi no mn vay c hon tr. ng lc vay ca cc thnh vin cn li trong nhm s to nn p lc tr n cho tng thnh vin. Mi nhm s c nhng hnh pht ring nu thnh vin c tnh khng tr n cng nh s c nhng bin php gip nu thnh vin y tht s gp kh khn. Mt li th ca cho vay theo nhm l n gim ng k chi ph. u tin, nhn vin cho vay khng lm vic vi cc thnh vin ca nhm m lm vic vi ngi ng u nhm hoc ng u lng, do gim c chi ph giao dch. Th hai l vic chuyn chi ph xem xt v gim st cho nhm. Cc thnh vin s ng trong mt cng ng v thng xuyn tng tc vi nhau nn h bit c ai l ngi ng tin tng hnh thnh nhm v ai c th em li ri ro cho chnh h. Trong qu trnh cho vay, h cng l nhng ngi gn gi nn c th kim sot c vic s dng vn vay ca tng thnh vin c ng mc ch v hiu qu hay khng. Cng nh c im ny m TCTCVM c th t c mt s lng khch hng ln ngay c trong trng hp thng tin khng cn xng thng qua chnh s t la chn thnh vin ca cc nhm . c. La chn phng php cho vay no? Mt cu hi t ra y l TCTCVM nn la chn phng php cho vay no. Chng ta c th nhn li bng so snh di y thy c mt s im khc bit c bn gia cho vay theo nhm v cho vay c th.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 21 -

Bng 1.1 So snh cho vay c th v cho vay theo nhm Cho vay c th Cho vay theo nhm

nh gi t cch nh gi tng c nhn da Cc nhm t la chn thnh ca ngi i vay trn uy tn trong cng ng, vin (s dng thng tin ni tham kho kin nhng ngi b nhm). xung quanh, lch s tn dng. Cn b tn dng chu trch nhim nh gi qu trnh thnh lp nhm. nh gi nng lc Phn tch ti chnh mt cch Cc thnh vin trong nhm hon tr cht ch hn, gm c nh gi cng nhau phn tch. kh nng tr n, ri ro trong Vic c tnh dng tin mang kinh doanh, dng tin to ra. tnh n gin, i khi. m bo khon vay C th c nhng yu cu nht p lc nhm s thay th cho nh v ti sn th chp hoc yu cu v mt ti sn th s bo lnh ca ngi khc. chp.

Trch nhim trong Trch nhim chnh hon ton Cc thnh vin trong nhm vic sng lc, phn l ca cn b cho vay. i hi chu trch nhim chnh trong tch, quyt nh, h phi c kin thc ti chnh, cc bc ca quy trnh cho vay. Cn b tn dng hng dn cu trc, o to v quy trnh cho vay v h tr qun l. Da trn vic phn tch nhng khc bit trn, chng ta c th thy rng chng trnh cho vay theo nhm hng mc tiu vo i tng l ngi ngho v rt ngho hn l cho vay c th. H l nhng ngi khng th p ng nhng yu cu v ti sn m bo nh truyn thng ca hu ht cc t chc ti chnh. theo di v gim st c o to ring bit. khon vay

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 22 -

So vi cho vay c th, cho vay theo nhm c mt s u im hn trong vic thay th yu cu ti sn th chp bng trch nhim lin i ca cc thnh vin trong nhm, hn ch tnh trng thng tin bt cn xng v hnh vi ri ro o c. Ngoi ra, vi mt lng khch hng ln hn trn mi nhn vin cng s gp phn gim i chi ph qun l. Tuy nhin, cho vay theo nhm khng phi khng c nhc im v ri ro. Mt s nghin cu chng minh rng cc t chc thc hin cho vay theo nhm c t l hon tr cao hn cc chng trnh cho vay c th vo nhng nm kinh t pht trin tt nhng li km hn vo nhng nm khng hong. Nu mt vi thnh vin ca nhm gp phi nhng kh khn v hon tr th ton b nhm s sp , dn n tc ng dy chuyn. Cho vay theo nhm cng i mt vi ri ro nu c s gian ln bi mt ngi lnh o c quyn lc trong nhm. Ri ro cng c th n t vic ghi chp ngho nn v s thiu m bo hp ng nh cho vay c th. Tm li, mi phng php cho vay u c nhng u im v nhc im nht nh. Trn cc din n ln ca th gii hin nay v TCVM vn cn rt nhiu tranh ci si ni v vic nn cho vay theo nhm hay cho vay c th. iu ny i hi cn phi c nhiu nghin cu vi s liu chng minh c th m kha lun ny cha iu kin cp n. 1.4.1.2 Tit kim vi m Hot ng tit kim cng l mt trong nhng hot ng chnh ca cc TCTCVM bn cnh cho vay, gm c hai dng tit kim vi m nh sau: Tit kim bt buc. Tit kim bt buc l s tin do ngi vay ng gp nh l mt iu kin nhn c tin vay, i khi n tnh bng phn trm mn vay. Nhn chung, tit kim bt buc c th c xem nh l mt phn ca sn phm vay ch khng phi l mt sn phm tit kim tht s v n quan h kh cht ch vi vic nhn v hon tr mn vay. Tin gi tit kim c th ng vai tr nh l mt c ch b sung nhm bo m hon tr v cng c th l mt cng c gip hnh thnh nn ti sn cho khch hng da trn s ng gp thng k. Tit kim t nguyn. Tit kim t nguyn nhn chung m ca rng ri i vi ngi vay ln ngi khng vay vn. Khch hng s cm thy thoi mi hn nu s

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 23 -

tin tit kim ca h di dng t nguyn hn l tit kim bt buc v h c th d dng rt ra hn. Vic cung cp dch v tit kim t nguyn i hi cc t chc TCTCVM phi c kh nng thanh khon cao hn nhm p ng nhu cu rt tin gi bt thng. Nhng yu cu hot ng huy ng tit kim t nguyn t hiu qu cao bao gm: Nim tin khch hng vo t chc phi t mc cao. Li sut tin gi thc dng. Cng c tit kim a dng v linh hot. Khch hng c th tip cn tin gi d dng cng nh d dng tip cn TCTCVM. C bin php khuyn khch nhn vin gn vi vic huy ng tit kim. Hin nay hu ht cc TCTCVM u c nhng sn phm tit kim bt buc ln t nguyn. C th k ra mt s sn phm tit kim t nguyn, c cung cp ti ton th khch hng ca TYM nh l tit kim c k hn, tit kim gi gp, tit kim mua bo him t nguyn. Chng ta c th hiu c ngha ca tit kim vi ngi ngho nh th no qua chia s ca thnh vin tham gia gi tit kim ti Cm 8 chi nhnh Sng Cng, Thi Nguyn: TYM gip chng ti tit kim c nhng s tin rt nh t 5000 tr ln v cha c t chc no a phng ti lm c. Trc y vi s tin ny chng ti khng bit lm g, sau mt nm ti c 1-2 triu ng. Khi con vo u nm hc ti rt ra ng hc ph cho con. n nay cm ca ti c 90% thnh vin gi tit kim t nguyn khng k hn t 5.000 n 100.000 (trch t bo co thng nin ca TYM 2011). 1.4.1.3 Bo him vi m v dch v ti chnh khc Bo him vi m l mt sn phm ti chnh c thit k ph hp vi th trng thu nhp thp (v gi c, thi hn, phm vi bo him v c ch phn phi), bo v ngi ngho bng cch gim thiu hu qu ti chnh ca cc s kin ri ro nh m au hay qua i. Bo him l mt dch v kh trin vng ca TCVM. Di con mt ca nhng t chc hot ng v mc tiu li nhun, bo him vi m vn hon ton c th l mt knh sinh li tt. Mt v d tiu biu l AIG Uganda - cung cp

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 24 -

mt nhm sn phm tai nn c nhn vi hn 20 TCTCVM. Nghin cu thc hin trong nm 2005 cho thy bo him vi m ng gp gn 17% thu nhp rng ca AIG Uganda vo nm 2003. Sn phm bo him vi m ng gp hu ht li nhun cho doanh nghip bo him. i vi dch v th v dch v thanh ton, y l vn l nhng dch v vn cn rt mi m trong ton ngnh TCVM trn th gii hin nay. N ch mi bt u th nghim v p dng ti mt s quc gia v i hi cn phi c s u t nhiu hn xy dng mt c s h tng hon chnh. 1.4.2 Trung gian x hi Trung gian x hi c nh ngha l qu trnh xy dng ngun lc con ngi v x hi cn thit cho qu trnh trung gian ti chnh. Hiu mt cch n gin hn l qu trnh nng cao nng lc ca ngi ngho v gip ngi ngho t tin hn khi tip cn vi cc dch v ti chnh. Dng u tin ca qu trnh ny l qu trnh o to kh nng lin kt nhm. Sau l nhng k nng v qun l thnh vin, k nng k ton, k nng qun l ti chnh, xy dng h thng lu tr thng tin hiu qu. Tt c k nng ny u c cung cp mc c bn nhng tht s hu ch vi ngi ngho. 1.4.3 Dch v pht trin doanh nghip Mc tiu ca dch v pht trin doanh nghip l ci thin hot ng ca doanh nghip trong phm vi c th t c. Sn phm m n cung ng khng di dng vt cht m l s truyn t kin thc dng k nng, thng tin, nghin cu v phn tch. N bao gm cc hot ng nh: Dch v marketing v cng ngh o to kinh doanh o to sn xut Phn tch v can thip vo cc khu vc kinh t nh.

Cc dch v pht trin doanh nghip nhn chung rt kh nh gi kt qu. Ngi ta cng thy rng nhng dch v ny c th c gi tr hn i vi nhng doanh

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 25 -

nghip nh c quy m ln hn bi v nhng doanh nghip nh hn thng lin quan n cc hot ng truyn thng m con ngi bit cch vn hnh n. 1.4.4 Dch v x hi Cc dch v x hi bao gm y t, dinh dng, gio dc, xa m ch v.v thng thng c cung ng bi nh nc v cc t chc phi chnh ph a phng hoc t chc cng ng. Tuy nhin i khi cc t chc TCTCVM cng cung cp cc dch v x hi cng cc dch v trung gian ti chnh da trn li th ca s lin h vi khch hng trong khong thi gian t lc pht sinh n khi hon tr mn vay. Cc dch v x hi nn c tch bit ring vi vic chuyn giao v qun l cc dch v trung gian ti chnh. Cc TCTCVM la chn vic cung cp cc dch v x hi cn phi qun l c cc chi ph pht sinh. hiu r hn v cc dch v phi ti chnh, chng ta c th tham kho v chng trnh pht trin cng ng ca Qu CEP, c thit k nhm nng cao tc ng ca cc dch v ti chnh i vi vic ci thin an sinh x hi. Chng trnh pht trin cng ng h tr thm cho thnh vin nhn sn phm vay t to vic lm (chim khong 80% trong tng s thnh vin CEP). Tuy nhin, mt s hot ng c th ca chng trnh ch tp trung h tr cho nhng h gia nh ngho nht ca CEP v nhng thnh vin c bit kh khn khng th ci thin cuc sng trong thi gian nhn sn phm ti chnh CEP. Cc dch v phi ti chnh ca Qu CEP Ph bin ti liu gio dc v sc khe cng ng, v sinh mi trng cho thnh vin. Hun luyn cho thnh vin v qun l ti chnh, trng tm vo lp ngn sch v tit kim. Cp hc bng cho con em h thnh vin ngho gp kh khn, c nguy c b hc trc 15 tui. Chng trnh pht trin ngnh ngh, to vic lm cho nhng thnh vin khng kh nng p ng nhng nhu cu c bn nht cho bn thn v gia nh. Xy nh cho thnh vin ngho nht khng c mt ch ph hp.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 26 -

H tr khn cp v ti chnh cho thnh vin gp kh khn nh h tr thnh vin, gia nh chi ph y t, ma chay. H tr cung cp lng thc thc phm: go, du n, nhu yu phm khc cho gia nh thnh vin. (trch t bo co thng nin Qu CEP nm 2010) 1.5 M hnh ti chnh vi m 1.5.1 Mt s m hnh TCVM tiu biu trn th gii. Hin nay trn th gii c nhiu m hnh TCVM khc nhau ang c p dng. Khng c mt m hnh duy nht no c th p dng vi mi t chc v mi a phng. Vic la chn mt m hnh TCVM cng ging nh vic thit k mt sn phm, dch v tung ra th trng, tc l phi da trn th trng mc tiu - nhu cu ca n i vi cc dch v ti chnh cng nh cc sn phm khc, t mi la chn sn phm dch v v cch thc cung ng sao cho ph hp. Trong ti kha lun ny, chng ta s ch tp trung phn tch mt s m hnh TCVM ni bt v c p dng rng ri trn th gii hin nay. S phn bit gia cc m hnh ch yu da trn s khc bit trong phng thc tit kim v cho vay, hai dch v ti chnh c bn nht trong TCVM. C th s gm cc m hnh sau: M hnh cho vay c th. M hnh cho vay theo nhm tng h ca Grameen Bank M hnh ngn hng lng x ca FINCA. M hnh ngn hng lng x t qun (Hip hi tit kim v cho vay) v M hnh MC2 1.5.1.1 M hnh cho vay c th. M hnh ny c hiu mt cch rt n gin, l vic cung ng tn dng n cc c nhn ch khng phi l thnh vin ca mt nhm cng chu trch nhim hon tr. Cho vay c th i hi mt s lin h thng xuyn v gn gi vi khch hng c th. Cng chnh v th m cc nhn vin tn dng thng lm vic vi mt s Chng 1: Tng quan v TCVM

- 27 -

lng khch hng tng i nh v pht trin mi quan h gn gi vi h trong nhiu nm. Mn vay v cc iu khon vay da trn s phn tch thn trng ca cc cn b tn dng. Li sut cho vay thng cao i vi cc mn vay khu vc chnh thc nhng thp hn cc khu vc phi chnh thc. Hu ht cc TCTCVM u i hi nhng hnh thc th chp hoc bo m. Mn vay c gii ngn ti vn phng chi nhnh. Cn b tn dng thng xuyn thm cc c s kinh doanh ca khch hng kim tra vic s dng vn c ng mc ch hay khng. 1.5.1.2 M hnh cho vay theo nhm tng h ca Grameen Bank. Nh chng ta bit phn trn, Ngn hng Grameen Bank Bngladesh l sn phm ca gio s Muhammad Yunus trong qu trnh tm cch gii quyt nhng vn lin quan n ngn hng m ngi ngho phi i mt. Vi t cch c nhn, ng cho 42 ph n ti mt ngi lng ngho vay 27 USD t lc cnh sinh v chnh l s khi u ca m hnh tiu tn dng. Ngn hng Grameen c thnh lp vo nm 1983 v tnh n nm 2010, s khch hng ca Grameen Bank xp x 8,3 triu ngi. M hnh ny c p dng rng ri nhiu ni, ph bin nht l khu vc chu , trong c Vit Nam. Phng php. Phng php tip cn TCVM ca Grameen Bank da trn s thnh lp t nguyn nhng nhm nh gm nm ngi khng c quan h hn nhn hay huyt thng. S rng buc v mt o c thay th cho yu cu v ti sn th chp thng thy cc ngn hng. 8 nhm nh vy s c tp trung thnh mt trung tm v s c mt cn b ngn hng chu trch nhim qun l n. Cc thnh vin trong nhm buc phi tham d cc bui sinh hot hng tun nhm xy dng lng tin v thc y k lut nhm. cc bui sinh hot ny, cc thnh vin tin hnh ng gp tin tit kim, ng gp vo qu nhm v ng tin bo him. Vic ng gp tin tit kim phi c thc hin trc khi nhn c mn vay t bn n nm tun v phi tip din trong sut thi gian vay vn. Qu nhm c nhm t qun l v c th c s dng cho vay n cc thnh vin trong nhm.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 28 -

Cc mn vay c cn b tn dng gii ngn n tng thnh vin trong nhm ti cuc hp nhm. Tuy nhin, ln u tin ch c hai thnh vin trong nhm c vay. Sau mt thi gian khi cc mn vay c hon tr tt, hai thnh vin tip theo mi c gii ngn. Thnh vin cn li s c gii ngn khi hai thnh vin trc hon tr ng, . Cc thnh vin trong nhm cng bo lnh cc mn vay ca nhau v chu trch nhim lin i v vic hon tr n ca cc thnh vin khc trong nhm. Ton b nhm s b loi v khng t cch c th vay thm ngay c khi ch mt thnh vin trong nhm v n. Grameen c cung cp cc kha tp hun nh hng trc khi vay vn nhng rt t tr gip k thut. Vic thm nh mn vay c thc hin bi cc thnh vin trong nhm v lnh o trung tm. Cn b chi nhnh ngn hng kim tra thng tin v thng xuyn thm hi xem xt cng vic lm n ca khch hng. 1.5.1.3 Ngn hng lng x c a FINCA. Vo nhng nm 1980, M hnh Ngn hng lng x (Village Banks) ln u tin c pht trin Bolivia bi T chc H tr Cng ng Quc t (FINCA). Di s h tr ca FINCA, cc t chc tn dng tit kim do cng ng qun l c thnh lp; cung ng cc dch v ti chnh cc vng nng thn, xy dng cc nhm t h tr ti cng ng, gip cc thnh vin tch ly cc khon tit kim. Phng php. Cng nh cc m hnh TCVM khc, Ngn hng lng x c thit k nhm tip cn nhng ngi ngho nht trong x hi. Khch hng ca FINCA - 70% l ph n - l nhng ngi khng c vn pht trin cc hot ng kinh doanh. Bn cnh vic cung cp vn lu ng, h cn cung cp cho ngi ngho dch v bo him, tit kim, v nhng dch v khc gip h chng li i ngho, bnh tt, khng hong... Theo m hnh ban u, s lng thnh vin ca mt ngn hng lng x thng t 30 n 50 ngi. Cc thnh vin c t la chn v y l mt trong nhng yu t gip hn ch s v n v sau. Mi ngn hng lng x c mt HQT c bu t chnh cc thnh vin. T chc bo tr thng dnh t mt n ba thng gip thnh lp cc ngn hng. Qu trnh ny bao gm cc hot ng nh t chc bu c Chng 1: Tng quan v TCVM

- 29 -

HQT, o to thnh vin, pht trin cc quy tc v quy nh qun l cc ngn hng ny. Ngun vn hot ng ca ngn hng lng x n t vic huy ng vn ni b t cc thnh vin v cc mn vay t TCTCVM (ti khon ngoi bng). Ngay sau khi ngn hng c thnh lp, n nhn c khon vay u tin t chi nhnh ca FINCA hoc t chc lin kt vi n a phng. T khon vay ny, ngn hng tin hnh cho vay li cc thnh vin ca n. Tt c cc thnh vin phi k mt tha c vay vn nhm a ra s bo m chung thay v yu cu v ti sn th chp. S tin TCTCVM cho ngn hng lng x vay thng da trn tng tt c cc yu cu vay ca cc thnh vin. Mc d s tin vay rt khc nhau vi tng quc gia, khon vay u tin thng ngn hn (bn ti su thng) v vi s tin nh (50 USD), c hon tr hng tun thnh nhng khon tin u. Ngn hng lng x thu thp cc khon hon tr ny ti cc cuc hp thng xuyn v n tun 16, ton b n gc v li phi c hon tr. Nu cc ngn hng lng x hon tr y , n c iu kin cho mt khon vay th hai. Ngc li, nu khng th hon tr li c s tin vay ban u th t chc ti tr vn s ngng cp tn dng cho n khi vic hon tr c thc hin. S tin mn vay th hai c xc nh bi s tin tit kim m mi thnh vin tch ly c trong khon thi gian ca mn vay th nht (thng qua s ng gp hng tun). Phng php d bo cho thy rng cc thnh vin s tit kim c khon 20% s tin vay mi chu k (ghi nhn vo ti khon ni b). Thc t th FINCA cng yu cu mi nhm thnh vin phi tit kim c 20% s tin vay. u tin, s tin tit kim ny c dng hon tr nhng khon v n ca cc thnh vin khc theo ng nh cam kt ban u. Sau chng c s dng ti tr cho nhng khon vay mi hoc s dng cho hot ng to thu nhp. Nhng mn vay t ti khon ni b (nh tit kim thnh vin, doanh thu t li) c nhng iu khon ring, thng ngn hn hn v li sut cao hn. Ring i vi li nhun thu v t hot ng to thu nhp, chng s c phn b cho cc c nhn theo chnh t l s tin m mi c nhn ng gp vo ngn hng.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 30 -

Cc mn vay i vi ngn hng lng x thng c cung ng theo nhng chu k c nh, thng l t 10 n 12 thng, vi vic thanh ton ton b s tin vo cui mi chu k. Tng t mn vay th hai, s tin ca nhng khon vay tip theo c lin h vi s tin tng cng c tit kim bi cc thnh vin. y l mt trong nhng p lc v cng l ng lc thc y hot ng tit kim ca cc thnh vin. Cc ngn hng lng x c mc kim sot dn ch cao v c lp. Chng t iu hnh hot ng, qun l s sch, tin hnh bu c, t ra cc chnh sch v lm cho chng c hiu lc. Cc cuc hp hng thng v hng tun thng k s c t chc nhm thu cc khon tit kim, gii ngn mn vay, tham d cc vn v qun l, v nu c th, tip tc cc kha o to cn b TCVM. Mt vi ngn hng bn cnh vic cung cp dch v ti chnh m rng cung cp dch v gio dc v i mi nng nghip, gio dc v y t. 1.5.1.4 Ngn hng lng x t qun (Hip hi tit kim v cho vay) Ngn hng lng x t qun c thit lp v qun l bi cc hi ng lng x nng thn. Nhng ngn hng ny phc v nhu cu c mt cng ng ch khng ch l mt nhm t 30 n 50 ngi nh trong m hnh lng x ca FINCA. Phng php u tin, chng trnh h tr phn loi nhng lng c s lin h x hi cao v nhu cu thit lp mt ngn hng lng x c th hin r rng. Ngi dn trong lng s xc nh c cu t chc v nguyn tc hot ng ca ngn hng lng x. Nhng ngn hng lng x t qun l vic huy ng v cho vay ngn hn i vi dn lng. Chng trnh ti tr khng cung cp tn dng cho ngn hng lng x. Ngn hng phi da vo kh nng huy ng tit kim ca n. y l im khc bit so vi hai m hnh cp trn vn da vo s h tr t bn ngoi. Mt im khc bit na so vi m hnh lng x ca FINCA, chnh l vic khng c s lin h trc tip no gia s tin vay v kh nng tit kim ca cc thnh vin. Cc mn vay c hon tr mt ln. Cc mn vay thng dnh cho c th nn ti sn th chp l cn thit, nhng trn ht vn phi l nim tin ca lng v sc p x hi nhm m bo mt t l hon tr cao. Chng 1: Tng quan v TCVM

- 31 -

Sau mt hoc hai nm hot ng, ngn hng lng x xy dng mt h thng hoc hip hi phi chnh thc h c th tho lun nhng vn thc ti v c gng gii quyt nhng kh khn. Hip hi hot ng ging nh mt h thng trung gian v chuyn giao tn dng vi cc ngn hng a phng, thng l ngn hng nng nghip. H thng ny gip kt ni ngn hng lng x vi khu vc ti chnh chnh thc. 1.5.2 Nhn xt c im cc m hnh TCVM T cc m hnh TCVM c ni n phn trn cng nh cc m hnh cha c cp n trong ti kha lun ny, ta c th rt ra mt s c im t cc m hnh nh sau: Cho vay. Vic yu cu ti sn th chp khi cho vay hay khng ty thuc vo m hnh TCVM c p dng. iu ny cng c ni n trong phn phn bit cho vay theo nhm v cho vay c th. Trong trng hp cho vay c th, nh m hnh cho vay c th v m hnh ngn hng lng x t qun th ti sn th chp l cn thit, d yu t p lc t cng ng vn rt c coi trng. Trong trng hp cho vay theo nhm, yu t o c, mi quan h gia con ngi vi con ngi cng sng trong mt cng ng v thng xuyn phi tng tc vi nhau l yu t thay th cho yu cu v mt ti sn th chp. V d nh trong m hnh cho vay theo nhm tng h ca Ngn hng Grameen hay trong m hnh ngn hng lng x c a FINCA th chnh l s m bo ca c nhm s hon tr trong trng hp c thnh vin v n. Vic cho vay c nhn da trn qu trnh thu thp, phn tch thng tin v nh gi chi tit khch hng. Quyt nh cho vay c nhn da trn nhu cu c th. Trch nhim sng lc, gim st v thi hnh cc khon vay l ca nhn vin tn dng. Cng v th m cn b tn dng phi lm vic vi mt s lng khch hng t hn cho vay theo nhm. Ngc li, khi cho vay theo nhm, cc thnh vin c t la chn v chnh h s l ngi gim st ln nhau vic s dng vn vay c ng mc ch v hiu qu hay khng.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 32 -

Ty vo m hnh m vic hon tr c thc hin nh k hay mt ln. mt s m hnh, vic hon tr din ra hng tun, nhng cng c trng hp vic thu hi vn thc hin mt ln duy nht. Tit kim. Vic tit kim c bt buc hay khng cng ty thuc vo m hnh. Chng hn nh m hnh Grameen Bank th nu mun nhn c khon vay th ngi i vay phi c mt khong thi gian tit kim t nht l bn n nm tun trc khi vay v phi tip din trong sut qu trnh vay. Tuy nhin, m hnh ngn hng lng x t qun th yu t tit kim khng bt buc, mt c nhn trong lng x c th vay m khng ph thuc vo kh nng tit kim ca bn thn v ngc li, cng c th tit kim d khng c nhu cu i vay. Du vy, d c bt buc hay khng th trong trng hp no i chng na, tit kim vi ngi ngho vn lun lun c khuyn khch. Ngun vn. Ngun vn c s dng cho vic cp nhng khon tn dng vi m n t hai ngun, t ti khon ni b (khon tit kim v li) v ngun vn bn ngoi nh cc khon vay t cc TCTCVM, cc nh ti tr vn. Tuy nhin mc ph thuc vo hai ngun ny li khc nhau gia cc m hnh. Ngn hng lng x t qun phi da vo nng lc ca n, tt l ph thuc vo kh nng huy ng tit kim t trong cng ng; cc chng trnh ti tr vn khng cp tn dng cho n. Ngc li, trong m hnh Grameen Bank, ngun vn cho vay ch yu l ngun vn t bn ngoi d cng mi nhm u hnh thnh mt qu cho ring mnh v c th vay t qu nhm. m hnh ngn hng lng x ca FINCA, ti khon ni b cng ch tng ng 20% cc khon vay nn vn phi ph thuc ngun vn bn ngoi.

Chng 1: Tng quan v TCVM

- 33 -

KT LUN CHNG 1
Ngi ngho cng c nhu cu tip cn cc dch v ti chnh nh phn cn li ca th gii nhng li khng c tha mn c nhu cu y. Bn cnh , t l ngi ngho vn cn cao trn th gii tr thnh ng lc cho s ra i v pht trin tt yu ca TCVM. TCVM l vic cung cp cc dch v ti chnh nh l tn dng, tit kim, bo him, dch v thanh ton, chuyn tin cho nhng h gia nh ngho, thu nhp thp v nhng doanh nghip siu nh ca h. Khi nim TCTCVM dng ch tt c nhng t chc thc hin cc chc nng ny. Tuy nhin Vit Nam th li c s phn tch ring, t khi nim TCTCVM ng bn cnh ngn hng, t chc tn dng phi ngn hng v qu tn dng nhn dn. Cc TCTCVM bn cnh vic ng vai tr l trung gian ti chnh cn ng vai tr trung gian x hi, cung cp dch v pht trin doanh nghip v dch v x hi. Trn th gii c nhiu m hnh TCVM khc nhau, tiu biu nht l m hnh cho vay c th, m hnh cho vay tng h ca Grameen Bank, ngn hng lng x ca FINCA

Chng 1: Tng quan v TCVM

CHNG 2 THC TRNG HOT NG CA CC TCTCVM VIT NAM HIN NAY

- 34 -

2.1 Khung php l lin quan n vic thnh lp v hot ng ca cc TCTCVM 2.1.1 Qu trnh ra i cc quy nh v thnh lp v hot ng ca cc TCTCVM Vo thng 3 nm 2005, Chnh ph ban hnh Ngh nh 28 V t chc v hot ng ca cc t chc ti chnh quy m nh ti Vit Nam. Ngh nh 28 ra i vo thi im to nn k vng ln v mt cnh ca m cc TCTCVM c chnh thc ha v m rng hot ng ca mnh. Tip theo sau ngh nh ny, Chnh ph tip tc ban hnh hai vn bn quan trng iu chnh cho ph hp vi thc t cng nh hng dn vic thi hnh cc quy nh mt cch c th. l Ngh nh 165/2007/N-CP, sa i b sung Ngh nh 28 v Thng t 02/2009/TT-CP hng dn thc hin Ngh nh 28/2005/N-CP v Ngh nh s 165/2007/N-CP. S 2.1 Cc mc thi gian ban hnh cc Ngh nh, thng t v TCVM 9/3/2005 15/11/2007 2/4/2008 5/5/2008 10/12/2008

Ngh nh 28/2005/N-CP

Thng t 02/2008/N-CP - Hng dn thc hin N 28 & 165

Thi hn trnh cp php ti NHNN (12 thng sau khi N 165 c hiu lc)

Ngh nh 165/2007/N-CP sa i, b sung ngh nh 28

Thng t c hiu lc

Ngh nh 28/2005/N-CP Cc ni dung ch yu v ng quan tm nht ca ngh nh u tin ny c th c tm tt nh sau: - i tng u tin c php thnh lp TCTCVM gm cc t chc chnh tr - x hi, t chc x hi, t chc x hi - ngh nghip ca Vit Nam, qu t thin v qu x hi; i tng th hai l cc T chc phi chnh ph Vit Nam. Cc c nhn, t Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 35 -

chc khc trong v ngoi nc c th tham gia gp vn vi cc t chc thuc i tng ny. - Cc TCTCVM phi p ng yu cu v vn php nh. C th, vn php nh i vi cc TCTCVM khng c php nhn tit kim t nguyn l 500 triu VND; i vi cc TCTCVM c php nhn tit kim t nguyn: l 5 t VND. - TCTCVM l mt php nhn, c vn iu l, ti sn, con du ring, hot ng theo nguyn tc t ch ti chnh, t to vn, t trang tri cc chi ph hot ng v t chu trch nhim bng vn v ti sn ca mnh. - c th tin hnh hot ng nhn tit kim t nguyn, TCTCVM cn phi p ng thm kh nhiu yu cu kht khe nh l c hot ng nhn tit kim bt buc trong 03 nm gn nht; b my qun tr, kim sot, iu hnh hot ng hiu qu, hot ng lnh mnh trong 03 nm gn nht theo quy nh ca NHNN v.v - H s ngh cp php bn cnh nhng thng tin c bn, i hi cn phi c vn bn chp thun ca y ban nhn dn cp tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, d tho iu l, phng n hot ng, nu r hiu qu v li ch kinh t, i vi TCTCVM nhn tit kim phi gi bo co kim ton 3 nm ti chnh gn nht. - C cu TCTCVM phi c HQT, Ban Kim sot v Tng gim c (Gim c). HQT c s lng thnh vin ti thiu l 03 ngi. Ban Kim sot ti thiu l 1 ngi vi TCTCVM khng nhn tit kim t nguyn v ti thiu l 3 ngi vi t chc c nhn tit kim t nguyn. Ngh nh 28/2005 chnh l nhng quy nh u tin, t nn tng cho vic thnh lp, t chc v hot ng ca cc TCTCVM. Trong , c mt s quy nh kh kht khe nh l c cu s hu (khng cho php tn ti hnh thc s hu t nhn m ch c t chc qun chng v cc t chc phi chnh ph trong nc mi c php s hu cc TCTCVM), yu cu vn php nh, yu cu v iu kin c tin hnh hot ng tit kim t nguyn. Ngh nh 28 cho php cc TCTCVM 24 thng tin hnh cc th tc ngh NHNN cp php hoc l chm dt hot ng. Ngh nh 28 trong qu trnh p dng vo thc t pht sinh nhng im cha hp l cn phi iu chnh, c th hin trong ngh nh 165/2007. Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 36 -

Ngh nh 165/2007/N-CP v thng t 02/2008/TT-CP Sau khi N 28/2005 ra i, nhiu nh cung cp TCVM nh hn cho rng quy nh v vn php nh ca Chnh ph l qu cao v c th buc h tm thi phi ngng hot ng. Trc phn nh ca d lun, Ngh nh 165/2007/N-CP c thng qua ngy 15/11/2007 - sa i, b sung Ngh nh 28. Nhng im khc bit c bn gia hai Ngh nh c tm tt bng di y. Bng 2.1 Nhng im khc bit c bn gia Ngh nh 28 v Ngh nh 165 Ngh nh 28 Vn php nh Ngh nh 165

TCTCVM c php nhn tit Ch cn mt mc vn php nh: kim t nguyn, mc vn php Vn php nh ca t chc ti nh: 5 t ng. TCTCVM khng c nhn tit kim t nguyn, mc vn php nh: 500 triu ng chnh quy m nh l 5 t ng

Nguyn tc hot ng, loi hnh doanh nghip C cu t chc

TCTCVM l mt php nhn.

TCTCVM l doanh nghip c thnh lp di hnh thc cng ty TNHH.

HQT ti thiu l 03 thnh vin; HQT phi c t nht 03 thnh ban kim sot c ti thiu 1 n 3 vin; ban kim sot phi c t thnh vin ty vo vic nht 03 thnh vin, trong s TCTCVM c nhn tit kim t ti thiu phi c mt na s thnh nguyn hay khng. vin l chuyn trch.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 37 -

Hn ch v hot ng tn dng v quy nh m bo an ton hot ng.

a) Gi tr ti a ca mt khon tn a) Gi tr ti a ca mt khon tn dng quy m nh; b) D n cho vay ti a i vi mt khch hng; c) Cc hn ch v tin gi tit kim; d) S d tin gi tit kim ti a ca mt khch hng. dng quy m nh; b) T l ti thiu ca tng d n cc khon tn dng quy m nh trn tng d n tn dng. c) Cc t l v hn ch m bo an ton trong hot ng. d) Phn loi n, trch lp v s dng d phng x l ri ro trong hot ng.

Hiu lc thi hnh

Trong

thi

gian

24

thng Trong thi hn 12 thng, cc t

TCTCVM phi tin hnh cc th chc khng c nhu cu c cp tc ngh NHNN cp Giy php hoc khng p ng iu php hoc chm dt hot ng. kin c th tip tc hot ng vi iu kin: - Chm dt ngay vic huy ng tin gi t nguyn ca khch hng khng thuc din khch hng TCVM. - Gim quy m huy ng tin gi tit kim ca khch hng TCVM xung di mc quy nh ca NHNN.

Ngh nh 165 thm quy nh cht ch hn nh l loi hnh t chc, c cu t chc, quy nh v hn ch cp tn dng v m bo an tonTuy nhin n cng to iu kin m cc TCTCVM c th tip tc hot ng, tip tc ng gp vo cng cuc xa i gim ngho. Theo sau Ngh nh, Thng t 02/2008 cng c ban hnh nhm hng dn thi hnh c th. K t sau ba vn bn trn, nhng quy nh v TCVM cn c tip Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 38 -

tc nhc ti trong Lut cc t chc tn dng 2010, tuy nhin ni dung ca n khng mi v phn ln lp li cc quy nh trn. Cng trong lut cc T chc tn dng 2010, tn gi T chc ti chnh vi m vn thng dng li c s dng thay v tn gi T chc ti chnh quy m nh nh trong cc ngh nh v thng t trc y. Ngoi ra, c nhng quy nh r rng hn, NHNN Vit Nam c mt s thng t quy nh hot ng ca cc TCTCVM. Chng hn nh thng t 07/2009/TT-NHNN Quy nh v cc t l bo m an ton trong hot ng ca cc t chc ti chnh quy m nh, ban hnh ngy 17/04/2009 hay thng t 15/2010/TT-NHNN - Quy nh v phn loi n, trch lp v s dng d phng x l ri ro cho vay trong hot ng ca t chc ti chnh quy m nh, ban hnh ngy 16/06/2010. y l tng bc i trong vic hon thin hn hnh lang php l cho hot ng ca cc TCTCVM. 2.1.2 Ni dung c bn v nh gi v mt s quy nh chnh hin nay phn trn, kha lun trnh by qu trnh ra i v ni dung c bn ca Ngh nh 28 v Ngh nh 165. phn ny, da trn Thng t 02/2008/TT-CP hng dn c th vic thc hin cc ngh nh, chng ta s lm r hn mt s mng quy nh chnh hin nay v ch ra nhng kh khn m cc TCTCVM c th gp phi t nhng quy nh ny. 2.1.2.1 Hnh thc php l v ch s hu. i vi mi ch th trong nn kinh t th quy nh v hnh thc php l v ch s hu c ngha rt quan trng v n nh hng ln n hot ng ca ch th y, vi cc TCTCVM cng vy. V hnh thc php l, Ngh nh 165 khng nh rt r:T chc ti chnh quy m nh l doanh nghip c thnh lp di hnh thc cng ty trch nhim hu hn theo quy nh ca Lut doanh nghip v cc quy nh ti ngh nh ny, gm hai hnh thc c th c trnh by bng 2.2 bn di.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 39 -

Bng 2.2 Quy nh v hnh thc php l v ch s hu ca TCTCVM hin nay Cng ty TNHH mt thnh vin Hon ton phi c s hu bi mt t chc chnh tr x hi Vit Nam. T 2 n 5 thnh vin Ch s hu hp l: (a) t chc chnh tr x hi, (b) t chc x hi, (c) qu x hi v qu t thin, (d) cc t chc hng nghip, (e) cc t chc phi chnh ph Vit Nam, cc c nhn trong nc, cc c nhn v t chc nc ngoi. Tng s vn gp ca cc t chc, c nhn nc ngoi phi di 50% vn iu l ca TCTCVM, tr trng hp c bit do Th tng Chnh ph quyt nh. Tng s vn gp ca cc i tng (a) (e) phi t t l ti thiu l 25% vn iu l v phi c t l gp vn cao nht so vi mi thnh vin gp vn cn li. 2.1.2.1.1 V hnh thc php l iu u tin chng ta c th d dng nhn thy l vic cc TCTCVM c ghi nhn l doanh nghip. Tuy nhin n li khng c quyn v la chn v hnh thc php l m bt buc phi tn ti di hnh thc cng ty TNHH. Khng nhng th TCTCVM cn chu nhng quy nh kh kht khe hn so vi nhng doanh nghip thng thng. Trong Lut doanh nghip 2005, loi hnh cng ty TNHH c gii hn thnh vin ti a ln ti 50, tuy nhin ngh nh 165, TCTCVM ch c ti a 5 thnh vin. Trong trng hp mun m rng s lng thnh vin th TCTCVM phi lm th tc xin php Thng c NHNN v ch hp php nu c Thng c cho php. 2.1.2.1.2 V ch s hu. i vi loi hnh cng ty TNHH mt thnh vin, i tng duy nht iu kin thnh lp TCTCVM di dng ny l t chc chnh tr x hi. iu ny ng Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln

- 40 -

ngha vi vic khng c bt k c nhn hay t chc no khc c th ng l thnh lp ring mt TCTCVM, k c cc qu x hi, qu t thin, cc t chc phi chnh ph. i vi loi hnh cng ty TNHH t hai thnh vin tr ln, thnh lp mt TCTCVM th cn phi c t nht mt thnh vin l t chc chnh tr x hi, qu t thin, t chc phi chnh ph Nhng ch th ny phi c t l vn gp cao nht v trn 25% tng s vn gp. Bt k c nhn, t chc no mun gn b vi hot ng TCVM u phi lin kt gp vn vi cc t chc trn. 2.1.2.1.3 nh gi cc quy nh v hnh thc php l v ch s hu C hai chnh ni bt ln t cc quy nh ny: Th nht l vic hn ch s lng nh u t vo lnh vc TCVM thng qua quy nh loi hnh TCTCVM phi l cng ty TNHH di 5 thnh vin. Cu hi t ra y l cc nh lm lut ly u l c s gii hn s lng thnh vin con s 5. Bn cnh , s lng t chc, c nhn nc ngoi cn b hn ch hn bi quy nh gii hn tng t l vn gp phi di 50%. iu ny tht s lm kh nhng TCTCVM hin nay ch yu ang hot ng da trn s ti tr vn ca cc t chc nc ngoi. Th hai l quy nh v s c mt bt buc v tnh quyt nh ca mt t chc chnh tr x hi hoc hot ng mang tnh x hi (thng qua t l vn gp cao nht v trn 25%) trong TCTCVM. Cc nh lm lut Vit Nam khng phi khng c l khi a ra nhng quy nh ny. D dng nhn ra y l s lo ngi trong vic TCTCVM s bin tng v mt i ngha ln lao ca n trong vic xa i gim ngho. Tuy nhin iu ny s khng tht s ph hp vi xu hng pht trin chung ca th gii. Chng ta bit rng trn th gii c nhng NHTM t nhn hot ng v mc tiu li nhun vn tham gia vo lnh vc TCVM. n lc chng ta cn phi xc nh r quan im rng hot ng TCVM bn cnh ngha x hi th hon ton c th l hot ng kinh doanh tm kim li nhun ca cc nh u t. Tm li nhng quy nh qu cht ch trn y s to ra nhng kh khn cho vic lin kt gp vn, iu kin c bn nng tm quy m hot ng ca mt TCTCVM v lu di. Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 41 -

2.1.2.2 Vn php nh v iu kin cp php hot ng 2.1.2.2.1 Quy nh v vn php nh Mc vn php nh cho cc TCTCVM l 5 t ng. Mc vn ny c c gp di dng tin mt, ti sn c nh v c th l vn t c6 trc ca TCTCVM. S vn iu l c gp di hnh thc hin vt khng c vt qu 5% tng s vn iu l ca TCTCVM. Theo NHNN, iu ny nhm gip cc TCTCVM c lng vn lun chuyn v cho vay phc v ngi ngho. C th ni mc vn php nh 5 t ng vn l rt cao so vi mc vn trung bnh ca cc t chc, chng trnh, d n lin quan n TCVM hin nay Vit Nam. 2.1.2.2.2 Quy nh v cp php. Hin nay, c cp php TCTCVM phi tha mn kh nhiu iu kin. Bn cnh nhng iu kin nh trnh by trn nh l thnh vin, vn php nh, t l vn gp cc TCTCVM cn phi p ng thm mt s yu cu nh: C kin ca U ban Nhn dn cp tnh, thnh ph trc thuc Trung ng v s cn thit thnh lp t chc ny trn a bn. C tr s lm vic v c s vt cht, h thng cng ngh, thng tin m bo cho hot ng ca t chc TCTCVM. C ngi qun tr, kim sot v iu hnh c trnh chuyn mn ph hp C phng n kinh doanh kh thi trong ba nm u hot ng. Trong nhng quy nh cp php trnh by trong thng t 02 cn c nhng quy nh v nhng t chc chnh tr x hi trong cng ty TNHH mt thnh vin v t chc hot ng x hi (t chc chnh tr x hi, qu t thin, t chc phi chnh ph...) trong cng ty TNHH hai thnh vin tr ln phi th hin c kh nng iu hnh hot ng TCVM. C th l phi: Trc tip tham gia qun tr v iu hnh mt hoc nhiu t chc, chng trnh, d n c cung cp dch v nhn tit kim bt buc v cp tn dng quy m nh t ba nm tr ln.
6

Vn t c ca t chc ny bao gm: vn c cp, vn c ti tr, vn gp, cc qu (qu d tr b sung vn, qu d phng ti chnh, qu u t pht trin nghip v) v li nhun khng chia.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 42 -

Chng minh c vic qun tr, kim sot v iu hnh an ton, bn vng i vi cc hot ng TCVM trong t nht l mt nm lin trc thi im np n ngh cp giy php, c th l t l tng d n vay ca nhng khch hng c n qu hn trn tng d n cho vay ca t chc ti chnh quy m nh (PAR) di 5% v tng thu nhp t hot ng TCVM b p cc chi ph, bao gm chi ph huy ng vn, chi ph hnh chnh v trch lp d phng ri ro tn dng (OSS>100%). Trong thc t, nhng iu kin cp php hin nay qu sc so vi nhiu TCTCVM, khin cho nhiu TCTCVM khng iu kin c NHNN cp php hot ng chnh thc. 2.1.2.3 Hot ng ca TCTCVM 2.1.2.3.1 Huy ng vn a. Huy ng tin gi Cc TCTCVM c th nhn tin gi bng ng Vit Nam di dng tit kim bt buc v tin gi t nguyn ca t chc v c nhn, tr tin gi nhm mc ch thanh ton. S c s khc bit trong vic nhn tin gi gia TCTCVM c cp php v cha c cp php nh sau: Bng 2.3 So snh s khc bit v huy ng tit kim gia TCTCVM c cp php v cha c cp php TCTCVM c cp php TCTCVM cha c cp php

- c huy ng tit kim bt buc. - c huy ng tit kim bt buc. - c huy ng tit kim t - c huy ng tit kim t nguyn t cc nguyn t cc khch hng TCVM. khch hng TCVM nhng phi gim xung di mc quy nh ca NHNN. (Theo thng t 02/2008 th tng tit kim bt buc v tit kim t nguyn phi di 50% vn t c). - c huy ng tit kim t cc - Chm dt ngay vic huy ng tit kim t khch hng khng thuc din khch khch hng khng thuc din khch hng hng TCVM. TCVM.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 43 -

b. Vay vn trong v ngoi nc. Tt c cc TCTCVM c cp php c th vay vn t cc ngn hng trong nc (chng hn nh NHNo&PTNT. Tuy nhin cc TCTCVM s t ng ra thng thuyt cc iu kin vay vi NHTM, tuyt i khng ph thuc vo s h tr hay nh hng chnh tr NHNN. Ngoi ra, cc TCTCVM c cp php theo Ngh nh 28 & 165 c th vay vn t cc t chc nc ngoi bng ng ni t hay ngoi t ging nh nhng doanh nghip khc. Vic vay vn cn s ph duyt ca NHNN. Ngc li, cc TCTCVM cha c cp php khng th vay vn nc ngoi d dng vy. Trc nhng nm 2005, vn vay tr n nc ngoi ca cc t chc hot ng x hi, phi li nhun nhn chung rt t xy ra v nu c cng t gp tr ngi. Sau khi ngun ti tr khng hon li khan him th vic ti tr c thay th bng cc ngun vn u t vi li mm. Cc TCTCVM ln m i u l Qu CEP gp rt nhiu tr ngi v chnh sch v th tc vay vn. Khon 4, iu 4, Ngh nh 134/2005/N-CP ngy 1/11/2005 quy nh: Cc c quan chnh quyn, on th, cc c quan qun l hnh chnh cc cp v cc t chc ch tr x hi, ngh nghip khng c php trc tip vay nc ngoi, tr trng hp c bit c php lut hin hnh hoc Th tng Chnh ph cho php. Bi vy c trng hp xy ra l khi CEP mun tip nhn ngun vn 1.000.000 USD th phi xin php Th tng. Th tc ng k khon vay cng rt rm r v mang tnh hnh thc, thi gian thm nh h s ko di c khi ti vi thng, iu lm l k hoch cho c bn vay ln bn cho vay. Nhiu khi h s c duyt xong th nh u t thay i quyt nh v khng cho vay na. p ng cc iu kin ny, CEP cn ti 2 nm, M7 lc cha c cp php cng tri qua 1 nm v TYM may mn hn v tr thnh doanh nghip nn khng phi xin giy php c bit. Vic c cng nhn l mt t chc c t cch php nhn, hot ng theo Lut doanh nghip s gip cho cc TCTCVM bnh ng trong vic huy ng vn vi cc doanh nghip khc trn th trng, c bit l ngun vn vay nc ngoi. y c th xem l li th ln nht ca cc TCTCVM c cp php.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 44 -

2.1.2.3.2. Cp tn dng. Theo quy nh hin nay, TCTCVM c cp tn dng di hnh thc cho vay, c th bo m bng tit kim bt buc hoc bo lnh ca nhm khch hng tit kim v vay vn. Theo thng t 02/2008, TCTCVM phi duy tr tng d n cc khon tn dng quy m nh chim ti thiu 65% tng d n tn dng ca n. Quy nh ny nhn chung khng gy kh khn cho cc TCTCVM Vit Nam. 2.1.2.3.3. Hot ng khc. Theo quy nh hin nay, TCTCVM khng c m ti khon thanh ton cho khch hng. TCTCVM c th y thc, nhn y thc cho vay vn, thc hin dch v t vn h tr cho khch hng trong vic qun l v s dng ng vn hiu qu. TCTCVM c cung ng mt s dch v thanh ton nh sau: chuyn tin cho khch hng TCVM; thu h, chi h cho khch hng TCVM. Quy nh hin nay khng cho php TCTCVM t ng ra cung cp dch v bo him, tuy nhin li cho php vic TCTCVM lm i l cung ng dch v bo him. Nhng quy nh ny khin cho cc TCTCVM s c cc hng i ring trong vic cung cp bo him vi m, ni dung c th hn s trnh by nhng phn tip theo. 2.1.3 Thc trng vic cp php hot ng cho cc TCTCVM hin nay Di gc nh lng, c cp php l mt TCTCVM c lp theo Ngh nh 28 & 165, mt TCTCVM cn p ng cc iu kin sau: Vn iu l t t nht 5 t ng Vit Nam Tng d n cho vay quy m nh ti thiu phi t 65% tng d n cho vay ca cc t chc. Khon vay vi m c nh ngha l khon vay di 30 triu ng. T l tng d n vay ca nhng khch hng c n qu hn trn tng d n cho vay ca t chc ti chnh quy m nh (PAR) di nm phn trm 5%; Mt TCTCVM phi c kh nng chi tr cc chi ph theo hng bn vng trc khi xin cp php, bao gm chi ph d phng mt vn (ngha l kh nng t vng v hot ng OSSss > 100%).

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 45 -

Trong bn tin TCVM s 11 ca Nhm cng tc TCVM Vit Nam (thng 7/2008), Steven Pennings thuc t chc Cu tr tr em M da trn s liu ca cc chng trnh cung cp s liu cho bn tin TCVM nh gi xem liu c bao nhiu TCTCVM p ng c nhng yu cu trn. Theo thng k ny da trn s liu tnh n 31/12/2007, c 10 trn 25 chng trnh cung cp s liu p ng c yu cu v vn php nh. ng thi vi yu cu v vn, tt c u p ng yu cu v t l cc khon vay nh trn 65% tng d n cho vay v yu cu v d n c ri ro di 5% tng d n cho vay. Ch c hai trong 10 t chc trn khng p ng yu cu v kh nng t vng hot ng vo thi im ny l Bnh Minh CDC v World Vision Vit Nam. Thng k trn chng t rng t nm 2008 c khng t TCTCVM p ng c nhng yu cu cp php c bn. Tuy nhin, tnh n thi im nm 2012, tc l sau 7 nm t khi Ngh nh 28/2005 ra i v sau 4 nm k t khi thng k ca Steven Pennings c a ra; Vit Nam ch mi c hai TCTCVM chnh thc c NHNN cp php hot ng. TCTCVM u tin c trao giy php thnh lp v hot ng l T chc ti chnh quy m nh TNHH mt thnh vin Tnh thng (TYM) trc thuc Hi lin hip ph n Vit Nam vo ngy 25/8/2010. Ngy 03/03/2012, TCTCVM th hai c ra i l TCTCVM TNHH M7 c chuyn i t Qu H tr ph n min ni pht trin huyn Mai Sn (Sn La) c thnh lp nm 2007, Qu khuyn khch ph n pht trin th x Ung B (Qung Ninh) c thnh lp nm 2004 v Qu h tr ph n ng Triu (Qung Ninh) c thnh lp nm 2007. Nguyn nhn khch quan ca vn trn l do cc TCTCVM vn cn gp phi nhng kh khn nht nh trong vic p ng cc iu kin khc nhau d tha mn c cc tiu ch nh lng nu trn. Kh khn c th n t nhng quy nh cht ch trong hnh thc php l, ch s hu. Ngoi ra n cng c th l qu trnh p ng iu kin cp php nh qu trnh hon tt iu l hot ng hay xy dng i ng cn b chuyn nghip, c bo co ti chnh c kim ton hai nm trc khi trnh cp php v.vNguyn nhn ch quan c th n t pha bn thn cc t chc, chng trnh, d n c hot ng TCVM khng c nguyn vng v nhu cu c cp php. C th l cc TCTCVM ny nhn thy qu nhiu kh khn xin cp php hay cng c th l vic h khng tm thy u l li ch khi c NHNN Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 46 -

cp php hot ng chnh thc. Thay v phi n lc nhiu m khng t c nhng li ch tng ng, nhiu TCTCVM vn la chn gii php m ca chnh ngh nh 165/2007 tip tc hot ng. Thit ngh rng, d l vic quy nh qu nhiu iu kin kht khe vt qu nng lc p ng ca cc TCTCVM hay l vic khng to c ng lc cc TCTCVM chnh thc ha hot ng th u l li ca mt hnh lang php l cha tht s ph hp. Quc Hi, Chnh ph, NHNN v B Ti Chnh cn phi n lc nhiu hn trong vic to ra mt hnh lang php l vng chc cho hot ng TCVM hin nay. 2.2 Quy m ca cc TCTCVM hin nay 2.2.1 Vai tr, v th ca cc TCTCVM trong ton ngnh Nh chng ta ni n trong phn Tng quan, cc th ch TCVM Vit Nam c chia lm ba khu vc: chnh thc, bn chnh thc, phi chnh thc, c th hn chng ta c cc i tng sau y: - Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam. NHNNo&PTNT l NHTM Nh nc v l mt trong nhng nh ch ti chnh c vn iu l ln nht Vit Nam. NHNNo&PTNT c mng li rng ln trn ton quc vi tp th trn 40.000 cn b ti hn 2300 chi nhnh v phng giao dch trong ton h thng. y l li th tuyt i ca Agribank, bin n thnh ngn hng duy nht c mt ti mi vng min ca Vit Nam t min ni cao cho ti hi o, vng su vng xa. NHNNo&PTNT khng nh vai tr ch lc trong u t cho nng nghip, nng thn vi t trng cho vay khu vc ny lun chim 70% tng d n ton h thng (lu rng y khng phi l t l khch hng TCVM). n cui nm 2010, NHNNo&PTNT c tng ti sn trn 524.000 t ng, tng d n cho vay nn kinh t t 414.755 t ng vi khong 10 triu khch hng l h sn xut. - Ngn hng Chnh sch x hi Vit Nam. NHCSXH Vit Nam c thnh lp t nm 2002 nhm tch tn dng chnh sch ra khi tn dng thng mi trn c s t chc li Ngn hng Phc v ngi ngho. S khc bit ln nht so vi NHNNo&PTNT l vic NHCSXH l mt ngn hng chnh sch, khng hot ng v mc tiu li nhun. i tng phc v ca NHCSXH theo quy nh v chc nng v nhim v l nhng i tng kh khn nht trong x hi (theo s liu 2010, cho vay Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 47 -

h ngho chim 40,4%, cho vay hc sinh sinh vin c hon cnh kh khn chim 29,1%, cho vay h sn xut kinh doanh ti vng kh khn chim 11,5%....tnh trn tng d n). Tnh n ht nm 2010, tng ti sn ca NHCSXH t gn 91.800 t, tng d n t 89.462 t ng,vi khong 6,7 triu khch hng ang c d n. - Cc Qu Tn dng Nhn dn. K t khi ra i, h thng QTDND c nhiu ng gp quan trng vo qu trnh pht trin kinh t - x hi a bn nng thn thng qua hot ng cung cp cc tn dng phc v sn xut nng nghip, to iu kin pht trin kinh t h gia nh, phc v pht trin sn xut a phng v ng gp vo tng trng kinh t t nc. Tnh n 20/6/2009 tng ngun vn ton h thng t hn 19 nghn t ng, kt np hn 1,4 triu thnh vin l i din cc h gia nh . - Cc t chc, chng trnh, d n TCVM: Hu ht TCTCVM Vit Nam c iu hnh bi cc t chc on th hay cc t chc phi chnh ph. Ngoi tr hai TCTCVM c cp php (M7 v TYM), tt c cc t chc cn li vn di dng cc qu x hi, t chc phi chnh ph, cc chng trnh, d n (c gi chung l TCTCVM). Hot ng ca cc TCTCVM khng c cp php ny thiu s gim st ca NHNN. Nhng TCTCVM ny thng nh hoc rt nh v mt s lng khch hng v d n vn. Trong hng trm TCTCVM hin nay, c khong 50 t chc c quy m ang k. T chc ln nht trong nhm ny l Qu CEP ti thnh ph H Ch Minh. Tnh n ht nm 2011, CEP phc v 193.238 thnh vin, tng ti sn l 972 t ng, tng d n cho vay 935 t ng. T chc ln th hai l TYM ti H Ni vi quy m bng khong mt na CEP. Tnh n ht nm 2011, s lng thnh vin ca TYM t 71.960 thnh vin, d n vn t 394 t ng. - Nhng nhm tit kim v cho vay phi chnh thc. Cc t chc ny mang tnh a phng, hon ton t nhn, phi chnh thc. Hnh thc ph bin l chi H min Bc hay chi Hi Min Nam. Cng ging nh phn ln cc quc gia ang pht trin khc, cho vay nng li cng mt trong nhng ngun tn dng phi chnh thc quan trng Vit Nam. Vic nh gi v hot ng ny nhn chung rt kh khn v khng c s liu thng k chnh thc cng nh tnh cht phc tp ca n.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 48 -

Mc ch ca nhng ni dung trnh by trn l ch ra c v th ca cc TCTCVM trong ton ngnh TCVM hin nay. C th khng nh mt cch chn chn rng khu vc nh nc ang p o ton b ngnh TCVM hin nay. Qu l qu khp khing nu chng ta em so snh quy m ca TCTCVM ln nht l Qu CEP (tng ti sn l 972 t ng, tng d n cho vay 935 t ng, 193.238 thnh vin, s liu tnh n ht nm 2011) vi NHCSXH (tng ti sn t gn 91.800 t, tng d n t 89.462 t ng,vi khong 6,7 triu khch hng ang c d n, s liu tnh n ht nm 2010). D s lng cc t chc, chng trnh TCVM c ln i chng na nhng con s tng vn l rt b so vi NHNNo&PTNT, NHCSXH v h thng Qu tn dng nhn dn. Nu chng ta v mt biu hnh qut th chc chn s rt kh c th tm thy u l phn dnh cho cc TCTCVM trn biu y. 2.2.2 Quy m cc TCTCVM hin nay. 2.2.2.1 Quy m v a l. Nh chng ta bit, s lng cc TCTCVM Vit Nam ln n hng trm vi nhng mc pht trin khc nhau, trong c khong 50 TCTCVM c quy m ng k. Trong phn phn tch quy m ny, ngi vit s s dng s liu ca 28 TCTCVM cung cp d liu n ht ngy 31/12/210 (ng trn Bn tin TCVM s 17). Tuy con s ny khng th hin c ht bc tranh v thc trng ca cc TCTCVM hin nay nhng v y l nhng TCTCVM tiu biu nht nn s liu ny vn rt c ngha trong vic phc ha cho ta mt ci nhn y tnh tng quan. Biu 2.1 Quy m cc TCTCVM v a l Quy m v a l Huyn Tnh Quc gia S lng 14
43% 7% 50% Huyn Tnh Quc gia

12 2

Ngun s liu: Bn tin TCVM s 17, s liu n 31/12 2010

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 49 -

Theo quy m v mt a l th hin nay cc TCTCVM Vit Nam hot ng trn a bn ch yu l Huyn v Tnh, rt t c nhng TCTCVM mang tm Quc gia. D dng nhn ra hai TCTCVM c quy m tm quc gia hin nay cng l hai TCTCVM ln nht CEP & TYM. Hin nay CEP c tng cng 26 chi nhnh, trong 17 chi nhnh thnh ph H Ch Minh, v 9 chi nhnh 5 tnh gm ng Nai, Bnh Dng, Long An, Tin Giang, ng Thp. Qu TYM c 17 chi nhnh, trn 10 tnh gm H Ni, Thi Nguyn, Vnh Phc, Ph Th, Bc Ninh, Hi Dng, Hng Yn, Nam nh, Thanh Ha, Ngh An. Thng thng th s lng chi nhnh, phng giao dch thng c tng ln theo cng qu trnh ln mnh ca cc TCTCVM. Vi ch c hai TCTCVM hot ng cp quc gia, c th khng nh rng Vit Nam vn cn qu t cc TCTCVM ln mnh m rng quy m, hot ng trn a bn rng ln. 2.2.2.2 Quy m theo tng d n. Di y l phn loi quy m da trn tng d n. Vic xc nh cc chng trnh TCVM nh, trung bnh v ln da trn tiu ch phn loi ca The Mix7 (The Microfinance Information Exchange) i vi khu vc chu Thi Bnh Dng, ring tiu ch TCTCVM rt nh th c da trn yu cu v vn php nh 5 t ng nh trong ngh nh 165/N-CP. Biu 2.2 Quy m cc TCTCVM theo d n Quy m Rt nh (<400000USD) Nh (400000 1m) Trung bnh (1m-8m USD) Ln (>8m) S lng 12
29%
7% 43%

6 8
Rt nh

21%

Nh

Trung bnh

Ln

2 Ngun s liu: Bn tin TCVM s 17, s liu n 31/12 2010

Thnh lp vo nm 2002, MIX l mt t chc phi li nhun c tr s ti Washington. MIX l ngun cung cp

d liu hng u v TCVM vi d liu v khong 2000 TCTCVM trn kh p th gii.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 50 -

Nh chng ta thy trong bng s liu v biu , trong s 28 TCTCVM tham gia cung cp s liu trn, Vit Nam ch c 2 TCTCVM c xp vo quy m ln (TYM & CEP), trong khi tng s TCTCVM nh v rt nh ln n 64%. nh gi t l ny cao thp nh th no, chng ta c th tham chiu vi mt quc gia trong khu vc ng Nam l Philippines. Theo s liu t The Mix, trong tng s 43 TCTCVM Phillippines cung cp s liu 2010, t l TCTCVM c xp vo mc ln chim 40% (17), trung bnh 51% (22), nh 9% (4). Tc l t l TCTCVM Phillipines xp vo quy m ln v trung bnh ln n 91%. Mt s khc bit hon ton trong khi Phlippines c nhng nt tng ng vi Vit Nam v khu vc a l, quy m dn s, trnh pht trin kinh t. C mt vn chng ta cn phi ch y. l theo nghin cu ca C quan Tnh bo kinh t v mi trng hot ng kinh doanh TCVM nm 20108, trn tng s 54 quc gia c nh gi th Phillippines ng v tr th hai, ch sau mi Peru, t 71.8/100 im. Cn v tr ca Vit Nam? Vit Nam ng gn nh cui bng xp hng ny, t 22.7 im, xp hng 52/54. R rng l Vit Nam khng to ra c mt mi trng thun li cho cc TCTCVM c th hot ng tt. Nghin cu ny nh gi: Ngnh TCVM Vit Nam hin ang bao trm bi NHCSXH vi cc mn vay mang nng tnh bao cp. Bn cnh NHCSXH cng c cc t chc v chng trnh khc ca Chnh ph, chim khong 90% lng tn dng vi m trong c nc. Cc loi hnh dch v ca cc TCTCVM th hn ch. Mc d cc sn phm tn dng l ph bin nhng cc dch v khc nh cc sn phm qun l ri ro th li khng c. Cc ngn hng do nh nc s hu tp trung nhiu vo vic cung cp tn dng vi gi r hn l huy ng tit kim, trong khi cc TCTCVM bn chnh thc khng c php nhn tit kim t nguyn.. Kt lun ny cng gp phn chng minh thm v tr qu nh b ca cc TCTCVM trong ton ngnh TCVM hin nay. Tm li, quy m cc TCTCVM Vit Nam nhn chung vn rt khim tn, ch yu l quy m nh v hot ng trong mt a phng nht nh. iu ny mt phn l do nhng hn ch trong chnh sch v php l khin Vit Nam kh c c nhng

Cc ch s nh gi mi trng hot ng kinh doanh ti chnh vi m trn ba kha cnh ring bit: khun kh php l, pht trin th ch v mi trng u t.
8

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 51 -

TCTCVM pht trin n nh v tr nn hng mnh v lu di nh nhng quc gia khc. 2.3 M hnh, phng php tip cn ca cc TCTCVM hin nay 2.3.1 M hnh v phng php tip cn V m hnh. Phn ln cc chng trnh TCVM Vit Nam s dng phng php nhm on kt, theo dng ngn hng lng x hay m hnh Grameen, trong khi mt s t chng trnh cung cp cc khon vay c nhn. Trong qu trnh hot ng ca mnh, cc m hnh c p dng cng c nhng s khc bit ban u. C nhng s iu chnh ph hp vi iu kin thc t. Chng hn nh Qu CEP, ban u Qu cng cho vay theo nhm nm ngi nh Grameen Bank nhng sau s lng thnh vin c iu chnh thay i vi khong t ba n chn thnh vin. iu ny to c s linh ng trong vic hnh thnh nhm hn so vi vic b hp ng con s nm thnh vin. Tuy nhin trong mt vi trng hp li c s lch lc so vi m hnh gc. Theo nh m hnh hot ng ban u ca Grameen Bank, vic ng gp tin tit kim phi c thc hin trc khi nhn mn vay t bn n nm tun v phi tip din trong sut thi gian vay vn. Tuy nhin Qu CEP li khng thc hin iu ny m vic tit kim din ra cng lc vi vic vay vn. iu ny lm mt i mt c ch hon tr b sung trong trng hp khch hng vay khng th c hin c ngha v ngay u thi hn vay. V phng php tip cn. Cc TCTCVM Vit Nam hin nay ch yu dng li phng php tip cn ti thiu, tc l ch dng li vic thc hin chc nng trung gian ti chnh v mt phn chc nng trung gian x hi. Ngay c phng php tip cn ti thiu ca cc TCTCVM Vit Nam cng c vn . C th hn l s lin kt ca nhm cha cao, c trng hp hnh thc l cho vay theo nhm nhng bn cht l cho vay theo c th v s tng tc khng cao, khng pht huy c p lc nhm trong vic hon tr.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 52 -

Yu cu ca phng php tip cn tng hp i hi phi tin hnh o to kinh doanh, o to sn xut, gip cc h gia nh phn tch cc tiu khu vc kinh t, tin hnh xa m ch v.v.... Cc TCTCVM Vit Nam cha lm c iu ny. Mt s TCTCVM cng c tham gia cung ng dch v pht trin doanh nghip v dch v x hi nhng nhn chung kh yu v cng khng c tnh thng xuyn cng nh l tnh ph bin vi mi khch hng vay. Trong tng lai, cc TCTCVM cn phi c nhng s thay i hng ti phng php tip cn tng hp phc v ngi ngho tt hn. Tc l khng ch cung ng cho ngi mt khon tin m cn phi ch cho h cch to tin, nh vy mi th hin c ht ngha ca TCVM. Phn tip theo s tp trung phn tch nhng g cc TCTCVM lm c trong phng php tip cn ti thiu ang p dng, c th hn l phn tch cc sn phm ti chnh ang c cung ng hin nay tt v y hay cha. 2.3.2 Phn tch cc sn phm ti chnh ang c cung ng hin ti 2.3.2.1 Tn dng vi m 2.3.2.1.1 Mt s v d hiu r hn v chng, chng ta s tm hiu qua cc sn phm vay ca TCTCVM ln nht hin nay - Qu tr vn cho ngi ngho t to vic lm CEP v chng trnh TCVM Bn tay vng dnh cho ph n ngho Cn Th. Qu CEP: Trong nm 2011, Qu CEP cung cp hai sn phm vay chnh vi s khc nhau c bn k hon tr. Sn phm vay gp tun: dnh cho ngi nhn dn lao ng ngho, c bit l ph n c thu nhp khng thng xuyn. Sn phm vay gp thng: dnh cho cng nhn vin v cng nhn lm vic nh my, khu cng nghip c thu nhp hng thng nhng cn vn to thm vic lm v thu nhp. Thi hn vay t 20 n 60 tun i vi gp tun, v 10 n 15 thng i vi vay gp thng. Trong thc t th thi hn vay c thng nht thnh 10 thng tng ng vi khong 40 tun. Mi khch hng ch c th c s dng mt trong 2 loi sn phm vay chnh, tuy nhin mc ch s dng vn vay c th thay i ty theo tnh cht ca hot ng to thu nhp. Cc sn phm vay ca CEP tp trung phc v i tng ngho v cung cp cho khch hng da theo cam kt hon tr vn, khng yu Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 53 -

cu th chp. Ngoi ra, CEP cng cung cp thm hai sn phm vay ph: sn phm cho vay ci thin nh v pht trin h sn xut nh, hai sn phm ny ch chim t l 5% trong tng d n cho vay v c gn kt vi cc d n c th. Chng trnh TCVM Bn tay vng: Chn nui v trng la l hai loi hnh sn xut nng nghip ph bin m Chng trnh TCVM Bn tay vng hng ti pht trin sn phm. Chng trnh trin khai sn phm vn vay bao gm: vay 6 thng, 12 thng, 18 thng. Sn phm vay vn thi v c thit k cho nng dn cn vay vn nhng khng mun tr n hng thng m ch cho n thi im thu hoch. Khon vay khn cp l mt sn phm khc c thit k nhm gip gim thiu ti a cc tc ng tiu cc t nhng c sc v kinh t, thin tai hay tn tht v cng c sn xut, c th bao gm c cc chi ph ln nh m ci hoc m tang, nhng yu t gp phn lm kit qu ngun lc ti sn hn hp ca h, y h ln su v i ngho v n nn. Bng 2.4 Tm tt cc sn phm vay vn ca chng trnh TCVM Bn tay vng Sn phm vay S tin vay Li sut thng 1.57% 1.5% Tr n Tit kim bt buc C C

Vay 6 thng Vay 12 thng

1.590.000-3.180.000 2.340.000-7.020.000

Hng thng Hng thng

Vay 18 thng

3.375.000-10.125.000

1.56%

Hng thng

3.840.000-13.440.000 Vay 24 thng Vay thi v (3 thng) Vay thi v (4 thng) Vay khn cp (2 thng) 1.000.000-5000.000 1.000.000-5.000.000 1.000.000-2.000.000

1.56%

Hng thng

2.7% 2.78% 2.00%

Tr li ngay Tr li ngay Hng thng

Khng Khng Khng

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 54 -

Vay khn cp (3 thng) Vay khn cp (4 thng)

1.000.000-3.000.000 1.500.000-3.000.000

1.67% 1.67%

Hng thng Hng thng

Khng Khng

Ngun: Bn tin TCVM s 17 2.3.2.1.2 nh gi v cc sn phm vay vn V tnh a dng sn phm. Cc sn phm vay vn c cung ng bi cc TCTCVM hin nay nhn chung kh ging nhau v mang tnh tiu chun. Nhn mt cch s lc, ta c th thy rng s phn bit cc sn phm vay ch yu da trn yu t thi hn vay hoc k hn tr n, khng c nhiu s phn bit da trn mc ch vay. Cc sn phm vay ny vn cha th hin c tnh a dng. Lu rng s a dng y khng i km vi s phc tp m ch l s a dng v mc ch, i tng cn tnh n gin, d hiu ca sn phm i vi ngi ngho vn phi c gi nguyn. Nguyn nhn c l l do quy m cc TCTCVM Vit Nam cn kh nh nn khng tim lc cung ng qu nhiu sn phm hoc cng c th l cch m cc TCTCVM chn n gin ha hot ng. V mc cho vay. y chng ta s ni v mc cho vay ti a ca cc chng trnh TCVM hin nay. Mc cho vay ca chng trnh Bn tay vng l 13,44 triu ng, qu CEP ti a cng khong 15 triu ng. Theo ti th mc cho vay ti a ny l thp. Cc TCTCVM cn phi c mt mc cho vay ti a cao hn tha mn nhu cu ln hn ca nhng khch hng lu nm, tip tc gip h pht trin hot ng kinh doanh v thot hn khi i ngho. Thc t cng chng minh rng nhng TCTCVM c mc cho vay ti a cao hn s to ra li th trong vic thu ht khch hng vi m v tha mn nhu cu v vn vay tt hn. V d nh l Qu tr vn x vin Hp tc x thnh ph H Ch Minh CCM vi mc cho vay ti a cao hn, khong 20 triu ng, to c li th so vi Qu CEP trn mt s a bn hot ng. Lu y l to iu kin cho mt s khch hng c th vay vn cao hn ch khng phi l tng quy m tt c cc khon vay ri dn n vic s dng vn khng hiu qu. V li sut vay. Hin nay li sut cho vay Qu CEP vn c duy tr mc 1%/ 1 thng vi sn phm gp thng v 0.25%/tun vi sn phm gp tun , tnh theo d n bnh qun. Li sut ca Qu CEP c mt nhc im l khng c s thay i Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 55 -

theo thi gian. Li sut hng thng ca chng trnh Bn tay vng c s bin i khc nhau gia cc sn phm, cao hn so vi qu CEP, khong 1.6%/thng. Tham chiu vi li sut ca NHCSXH, li sut cho vay h ngho hin nay l 7.8%/nm, li sut cho vay h tr ngi ngho lm nh l 3%, cho vay h dn tc thiu s c bit kh khn l 0%/nm v.v ta c th nhn thy r s chnh lch v li sut. Trong bi cnh c cnh tranh v hot ng th r rng cc TCTCVM s khng th cnh tranh vi mt li sut bao cp nh vy m phi chn chin lc cnh tranh v cht lng sn phm v dch v. Tuy nhin iu ny khng phi d dng v ngi ngho t nhy cm v cht lng v dch v bng li sut vay. Chnh v th m vn li sut mang nng tnh bao cp ca NHCSXH i hi phi c nhng thay i to ra mt mi trng TCVM cnh tranh bnh ng hn v cng hiu qu hn. 2.3.2.2 Tit kim vi m Hin nay cc TCTCVM ang p dng hai sn phm tit kim chnh, rt c bn l tit kim bt buc gn kt vi sn phm vay v tit kim t nguyn. S tin tit kim bt buc thng da trn s tin cho vay, v d nh Qu CEP th t l ny l 1%/thng tnh trn vn vay d khch hng vay gp theo thng hay gp theo tun. Nh vy vi khon vay c thi hn mt nm, khch hng s c c s tin tit kim bng khong 12% gi tr khon vay ban u. Vic tit kim t nguyn th ty theo kh nng mi ngi v c khuyn khch.Li sut tit kim thng khong 3%/1 nm, li sut ny tuy thp nhng n ph hp vi tnh cht ca mt khong tin gi khng k hn. Mt khc, i vi khch hng vi m th ngi ta cn mt cng c tit kim hn l cn mt cng c sinh li nn yu cu v li sut khng c t thnh vn ln. Vic tit kim vi m mt s TCTCVM Vit Nam hin nay cng c hn ch. Chng hn nh Qu CEP, hot ng thu tin n vay v thu tin tit kim c tin hnh cng lc. iu ny c ngha l khi khch hng vay theo thng th vic thu tin tit kim cng din ra theo thng, vay theo tun th tit kim din ra theo tun. Cch thc ny r rng khng ph hp vi tnh cht thu nhp ca ngi ngho. Mt sn phm cho vay theo tun nhng vic thu tin tit kim din ra u n khong 2,3 ngy t hn s tt hn. Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 56 -

2.3.2.3 Bo him vi m Nh trnh by phn trn, quy nh hin nay khng cho php TCTCVM t ng ra cung cp dch v bo him, tuy nhin li cho php cc TCTCVM lm i l cung ng dch v bo him. Chnh v nhng quy nh php lut ny m cc TCTCVM s c nhng thay i v tm ra cho mnh nhng m hnh ph hp nu mun cung ng sn phm bo him vi m. Qu h tr ph n pht trin Ninh Phc (Ninh Thun) l mt trong nhng TCTCVM v ang c c nhng thnh cng trong lnh vc ny thng qua m hnh i l i tc. Trong m hnh ny, cng ty bo him s qun l s tin ph bo him thu c cn mng li cc TCTCVM s thu ph, cung cp dch v sn phm v nhn c mt khon hoa hng. M hnh ny l s kt hp gia u im ca c hai i tc. Cc cng ty bo him thng mi c tim lc ti chnh vng mnh, c kh nng nh gi ri ro v nh gi sn phm da trn cc nghin cu thng k. Cc chng trnh TCVM c kinh nghim lm vic vi ngi ngho, c mng li n tn cp c s v c ngi dn a phng tin cy. Thi im nm 2005, Qu M7 Ninh Phc cng vi Bo Vit bt u th nghim sn phm bo him sinh mng tn dng. Mc ph bo him cho mt nm bng 0.9% mc vn vay, mc chi tr bng 100% mc vay trong trng hp ngi vay cht hoc b thng tt ton b vnh vin, 50% trong trng hp ngi chng gp cc ri ro trn. Qu c trch nhim qung b sn phm n khch hng, bn bo him, thu ph chuyn cho Bo Vit. Khi pht sinh trng hp bo him, Qu h tr vic lp h s yu cu bi thng v chi tr. Bo Vit chu trch nhim cung cp sn phm, tp hun cn b, chi tr bi thng. T thi im bt u n nay, sn phm bo him ny c nhng s thay i tr nn ph hp hn vi ngi ngho. Qu phc v ngi ngho tt hn, trnh c ri ro mt vn v c thm mt khon hoa hng t vic lm i l. Qu Tnh Thng TYM cng l mt TCTCVM tin phong Vit Nam trong vic cung cp dch v bo him vi m nhng theo mt hng i khc vi Qu M7 Ninh Phc. K t nm 1996, TYM trin khai sn phm Qu Tng tr n gin. Vo nm 2005, Chnh Ph ra Ngh nh 18/2005/N-CP quy nh vic thnh lp, t Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 57 -

chc v hot ng ca T chc bo him tng h to ra mt khung php l tuyt vi cho vic pht trin bo him vi m. Nm 2007, TYM nghin cu m hnh tch Qu Tng tr ra khi TYM, hnh thnh mt t chc c lp. Qu tng tr c nhng bc tin trong nhng nm gn y, gp phn quan trng trong vic h tr ngi ngho trc ri ro. Di y l hai sn phm bo him vi m ca Qu tng tr dnh cho khch hng l thnh vin ca Qu Tnh Thng. Bng 2.5 Hai sn phm bo him vi m ca Qu Tng tr. Tng tr cuc sng Mc tiu H tr cho khch hng v gia Tng tr vn vay Gim gnh nng tr n vn vay

nh thnh vin khng may gp ca gia nh thnh vin khi thnh ri ro nh khi thnh vin phi vin khng may qua i, ng nm vin, phu thut; hoc khi thi h tr mt phn ti chnh khch hng, chng, con h gip gia nh thnh vin vt qua khng may qua i. Mc ng gp Quyn li 1.000/tun kh khn. 0,4%/nm tnh trn tng mn vay

- Vi khch hng phi nm Khi khch hng qua i s c vin, phu thut; chng, con xa s vn cn ang n Qu Tnh qua i: Mc hng ti a l Thng v nhn li s tin gc 1.000.000 ca khon vn ang cn n m - Vi khch hng qua i: Mc khch hng tr. hng ti a l 3.000.000 Ngun: http://quytuongtro.tymfund.org.vn/sanphamdichvu

Nhn xt: Trn y l hai hng i cung cp dch v bo him vi m ang c cc TCTCVM p dng hin nay, mt l dng m hnh i l i tc v hai l thnh lp mt t chc Bo him tng h c lp. Trn thc t hin nay th vic cung ng dch v bo him vi m cha tht s rng khp nh tn dng v tit kim m ch yu dng li n lc ring l ca tng TCTCVM. iu ny th hin r hn vic Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 58 -

TCTCVM ln nht l Qu CEP cng khng h c dch v bo him vi m. Cc TCTCVM cn phi nghin cu, hc tp v p dng cc cch thc khc nhau nhiu hn na cung ng bo him vi m, p ng nhu cu ngi ngho mt cch ton din hn. 2.4 Phn tch ch s hot ng ca cc TCTCVM Trong phn ny, chng ta s i vo phn tch nhng ch s hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. C rt nhiu ch s lin quan c s dng phn tch mt TCTCVM. L thuyt v cc ch s hot ng ny c th c tham kho thm Cm nang hot ng TCVM ca Joana Ledgerwood. Trong phn ny, s liu c s dng phn tch ch yu ly t trang ch ca The Mix vi tng cng 14 TCTCVM Vit Nam cung cp s liu n nm 2010. Ngoi ra phn ny cn s dng ngun s liu t cc TCTCVM gi v cho nhm cng tc TCVM Vit Nam, c ng ti trn cc bn tin TCVM cng nh ngun s liu t bo co thng nin ca mt s TCTCVM. 2.4.1 Cht lng cp tn dng T l hon tr ng hn. T l hon tr ng hn c tnh bng s tin nhn c (bao gm c tr qu hn tr i khon tr trc hn) trn tng s tin vay n hn v qu hn. T y chng ta cng suy ra c t l n qu hn bng cch ly 1 tr i t l hon tr ng hn. T l hon tr khng ch ra cht lng ca danh mc cho vay hin thi ca TCTCVM nh th no. Tuy nhin n vn l mt ch tiu quan trng khi nh gi vic hon tr trong qu kh v cng hu ch khi d on nhu cu tin trong tng lai. Cc TCTCVM Vit Nam hin nay ang duy tr mt t l hon tr cao. Chng hn nh TYM, d lin tc tng cng lng vn vay ra, m rng thm khch hng nhng TYM vn lun duy tr c mt t l hon tr cao, t 99.94%. iu ny c c l nh c ch vay vn mn nh, hon tr dn cng vi vic thm nh cht ch kt hp cc hot ng lng ghp. Hoc nh hai n v hot ng trn a bn tnh in Bin cng t mt t l hon tr cao d gp nhiu kh khn do iu kin a l c trng l khu vc min ni, a hm trc tr v l ni tp trung phn ln ngi dn Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 59 -

tc thiu s, c th M7 Thnh ph in Bin Ph (100%), M7 Huyn in Bin t 99.7%. T l mt vn. T l mt vn c tnh bng cch xc nh t l vn vay b mt trong mt giai on no , thng l mt nm. N cung cp mt ci nhn v mi tng quan gia s vn cho vay b mt trong tng s vn cho vay trung bnh. Theo s liu t The Mix th t l mt vn (Loan loss rate) ca cc TCTCVM Vit Nam c duy tr rt thp. 11/14 TCTCVM c t l mt vn 0.00%, tc l gn nh khng mt vn. Ch c duy nht M7 Ninh Phc c t l mt vn cao hn hn phn cn li khi t l ny trong nm 2010 t 2.3% T l d n c ri ro t 30 ngy tr ln (PAR>30). T l ny c tnh bng cch ly d n cho vay qu hn trn 30 ngy chia cho tng d n cho vay hin thi. T l ny c ngha hn t l n qu hn v n xem tt c cc mn n vay cn li u ri ro khi m mn n u tin b qu hn. Nh t l ny m mt TCTCVM hay mt chi nhnh c th nh gi c tnh hnh n qu hn ang tt ln hay xu i. ng tic l ch s PAR>30 ngy ca cc TCTCVM Vit Nam cung cp cho The Mix khng y . Trong s 4/14 TCTCVM c ch s PAR th Qu CEP c PAR>30 ngy cao nht nhng cng ch l 0.48%, tc l rt thp. Theo bo co thng nin ca Qu CEP th t l ny cng ang gim dn qua cc nm, th hin biu di y. Biu 2.3 PAR>30 ngy ca CEP qua cc nm (%)
1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 2007 2008 2009 2010 2011

Ngun s liu: The Mix Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 60 -

Tm li, nu nhn di gc cht lng cp tn dng th cc TCTCVM Vit Nam v ang lm rt tt, m bo t l hon tr cao, d n c ri ro thp v hn ch tt vic mt vn, ch c mt s t TCTCVM l cn phi n lc nhiu hn trong vic thu hi vn cho vay ra. 2.4.2 Hiu sut hot ng ca nhn vin o hiu sut ca mt TCTCVM th ta thng tp trung vo vic phn tch hiu sut ca b phn tn dng v y l b phn quan trng nht ca mt TCTCVM. Biu di y th hin ch tiu s lng khch hng trn mt cn b tn dng, mt ch tiu quan trng nh gi nng sut lm vic ca cc cn b tn dng, t trong s so snh gia Vit Nam v cc khu vc TCVM trn th gii. Biu 2.4 So snh s lng khch hng vay vn trn mi cn b tn dng gia Vit Nam vi cc khu vc trn th gii (median)
Vit Nam

330 320

Nam
Trung ng v Bc Phi Khu vc Caribe v M LaTinh ng u v Trung ng v Thi Bnh Dng Chu Phi 145 242 265

224
258

Ngun s liu: The Mix Cn c vo cc s trung v trn biu ta c th nhn thy rng cc cn b tn dng vi m Vit Nam thng phi lm vic vi mt s lng khch hng nhiu hn so vi khu vc ln th gii. iu ny c th phn no c l gii do mt dn s Vit Nam kh cao so vi th gii nhng yu t quan trng hn vn phi l s nng ng ca cn b tn dng trong vic tm kim khch hng cng nh l qun l khch hng. S liu biu trn y ch l s trung v v ch tiu ny cn ph thuc nhiu vo cch thc cho vay (c th hay theo nhm). Tuy nhin, nhn mt cch tng Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 61 -

quan th y l mt ch tiu tt ca cc TCTCVM Vit Nam khi m vi mi cn b th chng ta c th cp tn dng n nhiu ngi ngho hn. Ni bt nht trong s ny l Qu CEP vi trung bnh mi cn b tn dng qun l n 712 khch hng vay. Ch tiu ny c duy tr mc cao l tt nhng khng nn v th m y n ln qu cao. Chng ta phi nhn nhn vn ny hai mt. Khi m con s khch hng trn mi cn b tn dng tng th t l chi ph lng trong ton b chi ph s gim. Tuy nhin cht lng tn dng v th c th gim v nguy c mt vn tng ln. Chnh v vy m tt nht l cc TCTCVM Vit Nam nn duy tr ch tiu ny nh hin ti. Trong trng hp mun tip tc tng ch tiu ny ln na th cn phi c nhng nh gi y v chnh xc trong mi tng quan gia vic gim chi ph v vic gim cht lng tn dng. Ngoi ch tiu s khch hng vay trn mt cn b tn dng th cn c mt s ch tiu tng t nh gi hiu sut nh l s lng khch hng vay trn mt nhn vin hay l s khch hng tit kim trn mt cn b huy ng tit kim, d n cho vay trung bnh trn mt cn b tn dng. Khi so snh cc ch tiu ny gia Vit Nam vi cc nc trong khu vc v trn th gii th chng ta cng c c nhng kt qu tng t nh trn. 2.4.3 Hiu qu trong vic ki m sot chi ph hot ng Cu thnh chi ph ca mt TCTCVM gm chi ph hot ng, chi ph ti chnh v d phng mt vn. Trong ba yu t ny th d phng mt vn (d phng n xu v n kh i) chim mt t l rt thp trong tng chi ph ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. iu ny c c l nh vo vic kim sot tt cht lng tn dng nh phn tch phn u tin. Chi ph ti chnh cng ch chim mt t l tng i do cc TCTCVM nhn c nhng ngun vn gi r. Ngc li, chi ph hot ng li chim t trng rt ln. Cng chnh v vy m TCTCVM no kim sot chi ph hot ng tt th s to iu kin tt cho t chc y t vng v hot ng v to c thu nhp cao. Ch tiu quan trng nht c s dng phn tch y l t l chi ph hot ng, c tnh bng chi ph hot ng trn tng d n cho vay trung bnh. Nhn

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 62 -

chung cc TCTCVM Vit Nam u c t l chi ph hot ng trn d n cho vay thp v c duy tr n nh qua cc nm, th hin biu di y. Biu 2.5 T l chi ph hot ng trn d n cho vay ca cc TCTCVM Vit Nam qua cc nm
18.00%
16.00% 14.00% 12.00% 10.00% 8.00% 6.00% 4.00% 2.00% 0.00% 2006 2007 2008 2009 2010 8.27% 9.67% 9.36%

15.49%

8.88%

Ngun s liu: The Mix. So snh vi cc khu vc trn th gii th t l ny ca Vit Nam phi ni l rt thp. Khu vc c t l chi ph hot ng thp nht trn th gii hin nay l khu vc Nam vi t l ny nm 2011 mc 14.31%, cao nht l khu vc chu Phi (31.93%). Trong khi t l ny Vit Nam ch l 8.88%, thp hn rt nhiu. Cc kt qu so snh cc chng trnh TCVM Vit Nam so vi cc nhm ng ng trn ton cu cng ghi nhn kt qu tng t. iu ny c c mt phn l do cc chng trnh TCVM ca Vit Nam nhn c nhiu tr cp khng chnh thc t cc t chc chnh tr x hi trong nc. Chng hn nh Hi Lin Hip ph n Vit Nam vi TYM hay Lin on Lao ng thnh ph H Ch Minh vi Qu CEP. S tr cp ny thng di dng tr s min ph hay tr cp mt phn lng cho cn b tn dng. V lng v tr s lun l hai b phn quan trng nht i vi cc TCTCVM quc t nn t l chi ph hot ng qu thp trn y cng khng c g l qu ng ngc nhin. Nu cc TCTCVM t n lc gim t l ny vn ng khen ngi hn so vi s h tr t pha bn ngoi.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 63 -

Vic kim sot chi phi hot ng cng c s khc bit gia cc TCTCVM. Biu di y th hin kh nng ny ca mt s t chc TCTCVM ring l Vit Nam trong nm 2010: Biu 2.6 T l chi ph hot ng ca mt s TCTCVM Vit Nam
WU H Tnh TYM TCVM Thanh Ha
4.76% 10.40% 14.69% 10.08% 15.14% 8.27% 8.84% 9.81% 8.44% 7.64% 13.94% 5.72% 8.88% 25.55%

M7 Ung B
M7 Ninh Phc M7 Mai Sn M7 ng Triu M7 TP in Bin Ph M7 Huyn in Bin M7 Can Lc Dariu CEP BRVT CEP Bnh Minh CDC

Ngun s liu: The Mix Trong s ny, Bnh Minh CDC l t chc c kh nng kim sot chi ph hot ng km hn hn hn so vi cc chng trnh cn li. Ngoi ra, mt s TCTCVM c t l ny kh cao hn phn cn li l Qu h tr ph n ngho Thanh Ha, Qu Dariu v M7 Ninh Phc. C nhiu yu t cu thnh chi ph hot ng nh lng v cc khon phc li, chi ph qun l, chi ph thu vn phng, chi ph i li v.v i vo phn tch c th, chng ta s thy c c im chung ca cc TCTCVM c t l chi ph hot ng cao trn l do chi ph v lng kh cao so vi phn cn li, s liu cho thy rng t l lng trn d n cho vay ca Binh Minh CDC l 16,08%, ca Dariu l 10,35%, ca M7 Ninh Phc l 11,88%.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 64 -

Biu 2.7 Lng trung bnh trn thu nhp quc dn u ngi ca cc TCTCVM Vit Nam

7 6 5 4 3 2 1 0

CEP

TYM

M7 Can Lc

M7 Huyn in Bin

M7 TCVM M7 M7 Dariu in Thanh ng Ninh Bin Ha Triu Phc Ph

Bnh Minh CDC

Ngun s liu: The Mix S trn y th hin t l lng trung bnh ca cc TCTCVM trn thu nhp quc dn u ngi. Nhn vo s chng ta c th thy rng cc TCTCVM c t l lng trn d n cho vay cao l nhng TCTCVM tr lng cho nhn vin cao hn so vi phn cn li. y chng ta khng so snh vi hai TCTCVM ln nht nh l CEP v TYM v nhng c im ring, chng hn nh l CEP hot ng ti thnh ph H Ch Minh, ni c mc sng cao hn hn cc khu vc khc trn c nc hay nh s khc bit v quy m ca hai t chc ny. Vic duy tr mt mc lng cho nhn vin cao s c chp nhn nu n i km vi hiu sut hot ng, chng hn l d n cho vay trn mi cn b tn dng tng ln, nh vy, t l lng trn d n cho vay vn s c m bo. Thc t nu kim sot lng tt hn, gi n mc trung bnh t 5% - 8% nh cc TCTCVM cn li th cc TCTCVM ny s c mt t l chi ph hot ng tt hn. 2.4.4 Kh nng tip cn Vic nh gi kh nng tip cn phi da trn th trng mc tiu v chin lc hot ng ca mt TCTCVM. y chng ta ch cp n hai ch tiu c bn l t l ph n i vay v t l tip cn vi ngi ngho.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 65 -

T l ph n i vay. y l mt t l quan trng mt s quc gia, c bit l nhng quc gia c nhiu ro co v tn gio cng nh x hi khin ngi ph n b nh gi thp. Vit Nam, d khng vp phi nhng ro cn v tn gio nhng vai tr ca ngi ph n vn c xem nh hn ngi n ng, c bit nhng h gia nh ngho. Vi nhng quy nh v thnh vin l ph n nh hin nay, cc TCTCVM Vit Nam c mt t l ph n i vay cao, ph bin nht l 100%, thp nht cng khon 80% 90%. iu ny gp phn ng k trong vic ci thin vai tr ngi ph n trong gia nh v x hi, nng cao bnh ng gii trong nhng h gia nh ngho Kh nng tip cn ngi ngho. Mi TCTCVM hin nay u c nhng xy dng v chun ngho cho ring mnh. Chng hn nh Qu tn dng v tit kim ng Triu s dng kt hp ch s nh ca v ch s giu c ca Cash Poor. Ch s nh ca tp trung vo: kch thc nh , vt liu dng xy tng, vt liu lp mi, ngun nc sinh hot. Ch s giu c tp trung v nhng ti sn khc nhau do h gia nh s hu nh: my mc v thit b sn xut, s lng v cht lng gia sc gia cm, c gia dng, phng tin i li. Kt hp hai ch s ny li ta c th nh gi v mc ngho ca h gia nh. Qu CEP cng xy dng cho mnh mt h thng phn loi ngho da trn t l ph thuc, thu nhp, ti sn, nh ca., c th nh sau: Bng 2.6 Phn loi h ngho theo Qu CEP Phn loi h Ngho nht T l ph thuc 3 hoc hn Thu nhp (VN/ngy) Thp hn 20.000 Khng c hoc Cht r t t v cht khng nc lng km lng kin thp, c, Ti sn Nh ca

khng c in v

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 66 -

Ngho

Gia 2 v 3

20.000-33.000

C v km cht Cht lng thp, bn lng kin c, c in v nc sinh hot

Tng i ngho

Thp hn 2

Cao hn 33.000 Cht lng thp Kin c, c in n trung bnh nc sinh hot.

Ngun: Bo co thng nin CEP-2011 Bn cnh vic phn loi ngho, Qu CEP cn p dng yu cu c t nht 80% thnh vin mi khi tham gia chng trnh l nhng ngi v nhng ngi ngho nht. Hai yu t ny c kt hp nhm m bo cho CEP tht s tip cn c vi nhng ngi ngho hin nay. Tuy nhin, nh gi mt cch chnh xc vic tip cn ngi ngho tt hay khng, chng ta nn s dng mt ch tiu qua trng l d n cho vay trung bnh trn thu nhp bnh qun u ngi. T l ny thp th hin vic tip cn vi nhng ngi ngho tt, cung ng mt lng vn ph hp vi nhu cu vay vn ca ngi ngho. Vo 7/2008, trong bi vit thng k v phn tch s liu ca Steven Pennings, ng trn bn tin TCVM s 11, nhng so snh vi cc nhm ng ng ton cu ghi nhn rng cc TCTCVM Vit Nam hng vo ngi ngho nhiu hn th hin qua mn vay nh hn so vi nhng TCTCVM quc t khc trn th gii. Vo thi im nm 2008, tc l s liu nm 2007, d n bnh qun ca mi khch hng trn tng thu nhp quc dn u ngi ca Vit Nam ch l 11.87% trong khi ng v Thi Bnh Dng l 21.97%, Nam 17.39% v th gii l 40%. Bng 2.7 Bng s liu v d n bnh qun mi khch hng trn tng thu nhp quc dn u ngi Vit Nam v cc khu vc trn th gii 2007 Chu Phi ng v Thi Bnh Dng ng u v Trung 57.04% 21.97% 76.07% 2010 50.18% 17.38% 55.18%

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 67 -

Chu M La Tinh v Caribee Trung ng v Bc Phi Nam Phi Vit Nam

24.59% 13.96% 17.39% 11.87%

25.02% 15.63% 12.09% 17.64% Ngun s liu: The Mix

Tuy nhin tnh n thi im nm 2010, c s thay i v t l ny, t l ny ca Vit Nam tng ln mc 17.64%, so snh vi Nam (12.09%) hay ng v Thi Bnh Dng (17.38%), chng ta s khng thy c iu tng t nh nm 2007. Thng thng cc TCTCVM thng c chnh sch tng vn cho vay cho nhng thnh vin lu nm. V ch tiu ny c tnh trn GNI bnh qun u ngi nn ta c th ni rng vic hng nhiu khon vay nh n ngi ngho khng cn tt nh trc y, thay vo l vic cc TCTCVM hin ang tp trung cung cp nhng khon vay ln hn cho cc thnh vin c hoc l cho vay hng n nhng ngi c thu nhp thp nhiu hn so vi cho vay ngi ngho. 2.4.5 Kh nng t vng v hot ng Kh nng t vng v hot ng OSS. (Operational self sufficiency). Ch tiu ny c tnh ton bng t l ca tng thu nhp trn tng ca chi ph ti chnh, chi ph hot ng v d phng mt vn. y l mt ch tiu quan trng nh gi xem mt t chc c to ra thu nhp t trang tri cho chi ph hot ng ca mnh hay khng. Yu cu ca t l ny phi trn 100%. Bng 2.8 Kh nng t vng v hot ng ca mt s TCTCVM Vit Nam v NHCSXH trong nm 2010 Bnh Minh CDC CEP CEP BRVT Dariu 99.95% 159.95% 187.39% 179.54% M7 Mai Sn M7 Ninh Phc M7 Ung B TCVM Thanh Ha 185.73% 117.42% 144.06% 129.38%

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 68 -

M7 Can Lc M7 Huyn in Bin M7 TP in Bin Ph M7 ng Triu

121.36% 179.46% 136.01% 149.93%

TYM WU H Tnh NHCSXH

142.72% 138.56% 71.81%

Ngun s liu: The Mix Cn c vo bng s liu trn th ta c th thy rng kh nng t vng v hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam l kh tt. Mt phn nguyn nhn l do cc TCTCVM ny kim sot kh tt chi ph hot ng nh chng ta phn tch phn trn. Bnh Minh CDC l mt trong nhng TCTCVM t nm 2007 p ng yu cu v vn php nh nhng khng p ng yu cu v h s OSS>100% nh quy nh trong thng t 02/2008. Nhng nm qua h s OSS ca t chc ny vn khng c nhiu thay i, nguyn nhn chc chn c lin quan cht ch n t l chi ph hot ng qu cao, ln n gn 25.55% trong nm 2010. Nhn mt cch tng th, bng s liu trn vn l nhng con s p v kh nng t vng v hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam. Ngoi ra, bng d liu ni trn cng cho chng ta mt ci nhn r hn v hu qu ca chnh sch li sut bao cp trong hot ng ca NHCSXH. Nh chng ta bit, NHCSXH cho vay vi mt li sut nng n tnh bao cp kiu nh ban pht vn vay cho ngi ngho, thp hn nhiu so vi li sut th trng v cc TCTCVM khc. iu ny dn n vic thu nhp to ra khng trang tri cc khon chi ph. H s OSS ca NHCSXH nm 2010 ch l 71.81%. Mt ci nhn khc v cho vay ngi ngho l cn thit d c l Ngn hng chnh sch i chng na. 2.5 Vn nh gi tc ng ca cc TCVM n ngi ngho. Trong phn 2.4, chng ta tp trung vo vic phn tch mt s ch s hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. Chng ta c nhng cu tr li cho nhng cu hi lin quan n cc TCTCVM nh l: liu h cho vay c nhiu khch hng hay khng, t l hon tr l bao nhiu, thu nhp to ra c trang tri chi ph hay khng v.v Tuy nhin nhng iu ny dng nh li chng c qu nhiu ngha vi ngi ngho d cho h chnh l khch hng mc tiu ca cc TCTCVM. Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 69 -

Vi mc ch cao c ca TCVM, ngi ngho v tt c ngi quan tm khc u cn nht l cu tr li cho cu hi liu c bao nhiu ngi ngho thot ngho t cc chng trnh TCVM nh vy?. Thc t c khng t nhng tm gng trong n lc thot ngho vi s tr gip ca chng trnh TCVM. Gii thng doanh nhn vi m Citi Vit Nam do Nhm cng tc TCVM Vit Nam phi hp vi Qu Citi v s h tr ca NHNN t chc thng nin t nm 2007 n nay vinh danh rt nhiu doanh nhn vi m tiu biu. Hay nh ch Dng Th Tuyt - ngh nhn c ng Vit Nam ot gii thng Ngh nhn thnh cng nh vay vn tn dng nh do Planet Finance trao tng nm 2011. Ch l khch hng tn dng vi m ca TYM chi nhnh Yn, Nam nh. Nm 1998, ch Tuyt bn bc vi chng tham gia vay vn mn vn u tin t TYM 500.000 ng. Nh khon vay ban u , nhng m ng mang li cho gia nh khon li nho nh tip tc u t cho nhng m c tip theo. Ti cui vng vn, gia nh ch thu c 10 triu ng. C thm ngun vn, ch Tuyt cng gia nh mua thm nguyn vt liu, thm my mc sn xut v thu thm nhn cng, sn xut nhng sn phm mi, mu m mi. D kin thu nhp ca gia nh ch hin nay t khong 700 triu ng mt nm, bn ra t 15.000 - 20.000 sn phm, t li rng 100 triu ng. Tuy nhin chng ta phi tha nhn rng vic tm kim mt vi tm gng tiu biu t nhng ngi vay vn vi m d dng hn l vic nh gi xem c bao nhiu ngi tht s thot ngho. C mt thc t l rt nhiu phn tch hin nay ch dng li vic phn tch cc ch s hot ng. Nhng bo co hay cc bn tin TCVM thng ch nu ln nhng tm gng v nhng tng sng to trong hot ng TCVM m t c nhng nh gi, nhng con s thng k c th l c bao nhiu ngi thot ngho hay bao nhiu ngi ci thin i sng t vn vay vi m. nh gi hiu qu x hi n ngi ngho gm nhiu yu t nh tng thu nhp, ci thin i sng v nng cao a v ca cc thnh vin. Hu ht cc TCTCVM u khng nh rng dch v ti chnh ca h nhm gip ngi ngho nhng rt t TCTCVM chng minh c iu y. H ch thu thp nhng d liu v hot ng ti chnh ca t chc. H khng c d liu v tc ng ca nhng dch v mnh ang cung cp ln chnh i tng khch hng ca mnh. Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 70 -

Trn th gii c rt nhiu quan ngi v vn rng cc TCTCVM qu ch trng vo kt qu ti chnh m khng m bo c dch v ca h c tc ng n ngi ngho nh th no. Th gii cng bt u hnh thnh nn nhng ch s v Qun l hiu qu x hi (SPM). Tuy nhin cc TCTCVM Vit Nam mi ch dng li ch yu giai on u tin l qu trnh nhn s h tr k thut ca nc ngoi. Ring mt s TCTCVM vi m ln nht nh CEP v TYM cng c nhng n lc trong vn ny bng cch thc hin mt s nghin cu nh gi tc ng ca cc dch v v sn phm mnh cung cp. Nhng kt qu ny rt ng ghi nhn nhng cha cho ta mt ci nhn ton din v hiu qu ca TCVM Vit Nam. y tht s l mt im yu rt ln m cc TCTCVM Vit Nam cn phi n lc tht nhiu khc phc.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

- 71 -

KT LUN CHNG 2
Trong chng 2 chng ta tp trung vo phn tch nhng vn lin quan v thc trng hot ng ca cc TCTCVM hin nay. Nhn chung khung php l h tr hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam cn yu, gy nn nhiu kh khn cho cc TCTCVM tin ti c cp php hot ng chnh thc. Cc TCTCVM Vit Nam vn ng mt v tr khim tn trong ton ngnh TCVM hin nay, di s p o ca h thng NHNNo&PTNT, NHCSXH v h thng Qu Tn dng nhn dn. Cc TCTCVM Vit Nam cng c quy m cn rt nh so vi cc TCTCVM ra i cng thi im v c cng thi gian pht trin trn th gii, th hin qua hai tiu ch l tng d n cho vay v a bn hot ng. Cc TCTCVM Vit Nam hin nay ch dng li phng php tip cn ti thiu, cc dch v pht trin doanh nghip v dch v x hi yu, khng thng xuyn v ph bin. Ngay c cc sn phm dch v ti chnh cng khng a dng v dng li ch yu tn dng v tit kim, bo him vi m ch l s n lc ng dng ca mt vi TCTCVM ring l. im sng ca nhng TCTCVM Vit Nam hin nay c l l vic duy tr cc ch tiu hot ng kh tt, m bo c cht lng cp tn dng vi mt t l hon tr cao, ri ro thp. Bn cnh l hiu sut hot ng ca nhn vin v hiu qu trong vic kim sot chi ph c duy tr tt, m bo kh nng t vng v hot ng. Ch c mt s TCTCVM c vn mt ch tiu no v cn phi n lc cch khc phc. Tuy nhin, nhng nh gi trn ch dng li mc ti chnh, c. Mt phn rt quan trng l nh gi tc ng ca cc chng trnh TCVM n tnh hnh kinh t, x hi ngi ngho li cha c coi trng ng mc.

Chng 2 Thc trng hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay.

CHNG 3 MT S GII PHP NHM NNG CAO V TH V HIU QU HOT NG CA CC TCTCVM VIT NAM HIN NAY.

- 72-

3.1 n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020. Mt trong nhng cn tr ln nht cho s pht trin ngnh TCVM Vit Nam trong mt thi gian di l vic thiu mt chin lc pht trin r rng. Yu cu ca chin lc ny l phi mang tm quc gia, th hin cc nhm gii php c th, s phi hp hot ng gia cc B, ban, ngnh p li yu cu thc tin, ngy 06/12/2011, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh s 2195/Q-TTg ph duyt n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020. Ni dung n Mc tiu ca n ny l xy dng v pht trin h thng TCTCVM an ton, bn vng, hng ti phc v ngi ngho, ngi c thu nhp thp, cc doanh nghip siu nh, doanh nghip nh, gp phn thc hin ch trng ca ng v Nh nc v m bo an sinh x hi v gim ngho bn vng. n a ra 5 nhm gii php, c th gm c: - Th nht, xy dng mi trng php l ng b, ph hp vi c th ca hot ng TCVM. Ban hnh cc chnh sch h tr ph hp khuyn khch pht trin hot ng TCVM, c chnh sch thu, ph ph hp h tr pht trin hot ng TCVM. - Th hai, nng cao nng lc hoch nh chnh sch v qun l ca c quan qun l Nh nc thng qua o to i ng cn b qun l Nh nc, chuyn gia v TCVM. - Th ba, nng cao nng lc ca cc TCTCVM nh h tr trong vic o to cn b, tm ngun vn u i; trin khai cc chng trnh o to h tr nng cao nng lc qun tr, iu hnh, m bo pht trin bn vng, an ton, hiu qu.... - Th t, tuyn truyn, nng cao nhn thc v TCVM bng cch y mnh tuyn truyn v vai tr v hiu qu ca hot ng TCVM, tng cng ph bin kinh nghim v cc m hnh hot ng TCVM hiu qu. - Th nm, cc gii php h tr khc nh to iu kin v ngun vn cho hot ng TCVM; h tr hnh thnh c s o to v TCVM; h tr vic hnh thnh Hip hi TCVM. Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 73-

K hoch tri n khai thc hi n ca NHNN Ngy 30/3/2012, Th ng c NHNN cng ban hnh Quy t nh s 572/Q-NHNN ph duy t K hoch tri n khai thc hi n n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020 n cc ngnh , cc c p , cc V, Cc NHNN, NHNN chi nhnh tnh , thnh ph , cc t chc TCVM v cc t chc , c nhn co lin quan. Mc tiu ca k hoch ny l qun tri t y nh n thc ca vi c xy dng pht tri n t chc TCVM nh l m t trong nhng gii php gop ph n h tr v n cho ngi ngheo , ngi co thu nh p th p , cc doanh nghi p siu nho , doanh nghi p nho phc v pht trin kinh t , thc hi n chi n lc qu c gia v xoa oi gim ngheo b n vng , bo m an sinh x h i . ng thi , c nhng gii php gim s t cht che hot ng ca t chc TCVM theo quy nh ca php lu t , i u chnh , nh hng cho cc t chc TCVM pht tri n an ton, b n vng trn c s php l y . tri n khai thc hi n n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020, K hoch c th c chia lm 02 giai on: - Giai on 1 (t nm 2011 n nm 2015) s tin hnh: Xy dng cc vn bn hng dn thi hnh Lu t cc t chc tn dng lin quan n hot ng TCVM; tham mu cho Chnh ph v gi i php qun l i vi hot ng TCVM ca t chc chnh tr, t chc chnh tr x h i , t chc phi chnh ph ; h tr cc t chc TCVM trong vi c o to i ng cn b , chuyn gia , hnh thnh c s o to v dng c s d li u chung v TCVM v thnh l p Hi p h i TCVM. - Giai on 2 (t nm 2016-2020) s trin khai thc hin : Nghin cu , xut sa i, b sung khun kh php l cho phep a dng hoa loi hnh t chc hot ng v m r ng sn ph m dch v TCVM; nghin cu, ban hnh cc quy nh to i u ki n lin k t hot ng ca cc t chc chc tn dng khc. Cng ti K hoch ny , Th ng c NHNN phn cng nhi m v c th cho tng V, Cc, NHNN chi nhnh tnh, thnh ph , n v trc thu c NHNN tri n khai n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020 theo cc Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam TCVM vi hot ng ca cc loi hnh t TCVM, xy

- 74-

giai on trn. ng thi, cc V, Cc, NHNN chi nhnh tnh, thnh ph , n v trc thu c NHNN phi gi bo co tnh hnh thc hi n nhi m v c phn cng v C quan Thanh tra, gim st ngn hng trc ngy 15/01 hng nm t ng hp , bo co Th ng c NHNN . Nh vy, Vit Nam c mt n quc gia pht trin TCVM. Chin lc c, gii php c a ra, k hoch trin khai v ang c thc hin. iu quan trng nht lc ny l chng ta cn phi y nhanh qu trnh thc hin cng nh c nhng gii php c th i vi tng nhm gii php. phn tip theo, ngi vit s tp trung vo vic phn tch c th mt s gii php c xem l thit thc nht vo thi im ny. 3.2 Mt s gii php v mt chnh sch 3.2.1 Thay i nhn thc v TCVM Lch s pht trin ngnh TCVM hnh thnh nn hai quan nim v TCVM. S khc bit v hai quan im c trnh by c th qua bng di y. Bng 3.1 Quan im TCVM theo kiu c v kiu mi Quan im TCVM kiu c Quan im TCVM kiu mi

Kinh doanh tn dng vi m cho ngi Tn dng vi m c th l mt ngnh kinh ngho khng c kh nng sinh li doanh c li.

Xem ngi ngho l vn m chnh ph Ngi khng phi l vn m l mt phi ra tay gii quyt. phn ca gii php, h phi t cu chnh h. Chi ph qun l cao, nu a vo li sut Chi ph phi c tnh y trong li th ngi vay s khng chu ni. sut, ngi ngho hon ton c kh nng tr n. Tn dng vi m ht nh l mt hot ng Tn dng vi m s l trung gian ti chnh

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 75-

phc li x hi di dng phn pht vn.

a vn n ngi ngho.

Hot ng TCVM phi t di s iu Hot ng TCVM c th do t nhn iu hnh ca chnh ph hnh.

Quan im c v TCVM vn ang cn kh mnh Vit Nam. Biu hin r nt nht l vic ngnh TCVM ang b p o bi khu vc Nh nc. Vit Nam khng c nhng t chc, chng trnh TCVM mang tnh t nhn. NHCSXH tip tc c Chnh ph cp vn nhm cung cp tn dng bao cp. NHCSXH tin hnh cho vay thng qua cc c quan on th nn c h tr rt ln v chi ph vn hnh, d vy NHCSXH vn khng th no t c s t vng v hot ng. Tt c nhng iu ny khin sn chi TCVM hin nay tr nn khng cn bng. Hu qu ca vic bao cp tn dng l rt ln, thng khng mang li hiu qu v gy thua l; li sut cho vay thp gy tiu cc v d b chim dng ngun vn, tham nhng, gp phn lm cho vn khng n c tay ngi dn ngho; khng khuyn khch c cc trung gian ti chnh huy ng tit kim n lc Chnh ph nn trnh s dng tr gi trnh nhng hu qu trn. iu ny s gip hnh thnh nn mt mi trng TCVM phong ph hn, cn bng hn v cnh tranh hn. Ngoi ra, Chnh ph cng nn c nhng nh hng hot ng trnh s cnh tranh v khch hng. Chng hn nh hng NHCSXH vi phng php cho vay theo c th ti nhng khch hng c thu nhp thp, cc TCTCVM vi phng php cho vay theo nhm tip cn vi b phn khch hng l nhng ngi ngho nht. 3.2.2 M rng i tng u t vo TCVM thng qua dng ha hnh thc php l v ch s hu. Mt hnh thc php l v quy nh v ch s hu ph hp tht s cn thit cho s pht trin bn vng lu di ca cc TCTCVM. Chng ta cn phi thay i nhng quy nh lin quan n vn ny, c th l nhng quy nh trong Ngh nh 165/2007 v thng t 02/2008. Cho php TCTCVM t la chn loi hnh doanh nghip.

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 76-

Gii php y l xem xt cho cc TCTCVM t la chn loi hnh doanh nghip, thay v p buc mt loi hnh cng ty TNHH cng nhc nh hin nay. C th hn, bn cnh loi hnh cng ty TNHH th cc TCTCVM c th hnh thnh di hnh thc cng ty c phn vi mt s u im nh sau: To iu kin thun li TCTCVM c th huy ng vn mt cch rng ri t cc c nhn v t chc d tha vn trong x hi. Ph hp vi nhng quy nh v c cu t chc cng nh hot ng qun tr iu hnh TCTCVM trong Ngh nh 28, Ngh nh 165 v Thng t 02. m bo s thng nht v hnh thc php l ca cc t chc tn dng khc Vit Nam, nhng doanh nghip hot ng trong lnh vc tin t, ngn hng, c nhiu nh u t cng tham gia gp vn. Trong iu kin cha th thay i cc quy nh hoc vn mun duy tr hnh thc cng ty TNHH, cc nh lm lut cng nn xem xt vic bi b quy nh gii hn nm thnh vin trong loi hnh cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, to ra mt nt m cho cc TCTCVM. Bn cnh cng nn bi b quy nh v tng t l vn gp ca nc ngoi phi di 50%. Trn th gii c khng t nhng nh ti tr vn, nhng nh ho tm tht s quan tm v mong mun gp vn vo TCVM. Tim lc ca cc i tng ny l kh ln. Ngoi ra, cc i tng nc ngoi cn c kh nng mang li nhng li ch v mt hiu qu hot ng nh chuyn mn gii v yu cu cao v s minh bch trong s hu v trong hot ng. Chng ta khng vic g phi hn ch nhng i tng ny bng nhng ro cn v php l. iu chnh dn s hn ch i tng thnh lp TCTCVM Gii php ny lin quan n quy nh bt buc c mt cc t chc chnh tr x hi v cc t chc hot ng x hi trong qu trnh thnh lp TCTCVM v quyn quyt nh ca nhng t chc ny trong vic iu hnh hot ng cc TCTCVM i vi quy nh v TCTCVM thnh lp di loi hnh cng ty TNHH mt thnh vin, chng ta nn bi b quy nh v i tng thnh lp ch l cc t chc chnh tr x hi. Thay vo c th l cc t chc x hi, qu x hi, qu t thin, Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 77-

cc t chc hng nghip, cc t chc phi chnh ph. Ring i vi quy nh v tnh quyt nh trong hot ng ca TCTCVM ca nhng t chc x hi tm thi vn nn duy tr. Mt phn l v hin nay c ch gim st hot ng TCVM ca NHNN cn yu km. Nhng bc i thn trng vn l cn thit cc TCTCVM khi b lch ra khi mc tiu x hi ca mnh. Tuy nhin n mt lc vic kim sot i tng khng tht s cn thit, chng ta s m rng ca hn cho nhiu i tng c thnh lp v nm quyn iu hnh hot ng ca cc TCTCVM. iu quan trng l nhng quy nh ph hp, cc bin php ch ti c tnh rn e cao v c ch gim st hiu qu m bo rng hot ng ny khng b bin tng. Trch nhim ny t hn thuc v pha NHNN. Tm li, tt c nhng gii php trn y u vi mc ch l m rng i tng bao gm c i tng tham gia gp vn ln i tng ng vai tr quyt nh vic iu hnh hot ng trong cc TCTCVM, t khai thng dng vn chy vo TCVM, gip hnh thnh nn cc TCTCVM ln hn. Tuy nhin, nhng gii php ny i vo thc tin cng nh l TCVM khng b lch lc khi ngha ban u ca n th i hi rt ln v s tng cng vic gim st ca NHNN v c nhng bin php bo v khch hng, ni dung ny s c trnh by k hn phn tip theo. 3.2.3 Tng cng s gim st ca NHNN v c nhng bin php bo v khch hng vi m tng ca TCVM c xy dng trn nn tng nhng nhu cu ca ngi ngho. V vy vic bo v ngi ngho rt l quan trng. C mt thc t l Vit Nam cha c mt h thng quy nh no tht cht ch trong vic bo v khch hng TCVM. Nng lc gim st ca NHNN v TCVM cn yu. Ch c mt nhm nh cn b ca NHNN chu trch nhim gim st hot ng TCVM v hot ng ging nh cn b iu tra hn l gim st vi nhng th tc gim st thch hp v c ch hiu chnh mau l. Trn th gii, quan im mi cho rng TCVM c th l mt ngnh kinh doanh c li, va kim tin va p ng nhu cu x hi ang dn c chp nhn rng ri hn. Tuy nhin vic lm dng quan im ny qu mc cng khin ngnh TCVM Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 78-

ngy cng c tnh thng mi hn v cnh tranh hn mt s quc gia, vi phm nhng nguyn tc ban u v tr thnh mt hnh thc bc lt ngi ngho mt cch hp php. Mt v d tiu biu l vic ngnh tn dng vi m n c nguy c sp do v n. n , mt s cng ty tn dng vi m m rng khon vay cho ngi ngho vi li sut cao ngt ngng. Vic cho vay din ra ba bi m khng h quan tm n kh nng hon tr ca ngi ngho. Cc TCTCVM ny khng nhn vo s bn vng hay m bo rng ng vn cho vay ang c dng cho cc hot ng to thu nhp. H quan tm n tng trng nhiu hn l vn ci thin cuc sng v tnh hnh kinh t ca khch hng vay vn. Mt s cng ty tng doanh thu hng nm gn gp i, pht trin mt cch nhanh chng trong khi rt nhiu ngi vay phi vt ln lin tc hon tr. Nhng TCTCVM ny b buc ti lm tm kim siu li nhun trn nhng ngi ngho v khng khc g nhng k cho vay nng li. Khi cc khch hng vay nhn ra iu ny, h tht s phn n v ngng tr n, y ngnh tn dng vi m n b vc ca s sp . Vit Nam, hot ng TCVM hu ht nh khng mang tnh cht thng mi. Cc TCTCVM Vit Nam tuy hot ng c li nhng dng phn ln li nhun ti u t bng cch tng cc qu d tr b sung vn, qu d phng ti chnh, qu o to nghip v. Tuy nhin v lu di, nu chng ta mun m rng i tng u t vo TCVM th bi hc n cn phi c xem xt nghim tc. Cc TCTCVM Vit Nam cng c nhng giai on b xem xt v vic cho vay vi li sut qu cao, trong c c qu CEP. Chng hn nh cui nm 2009, khi m li sut huy ng ca h thng ngn hng b y ln cao do kh khn v th anh khon, t 10% -10.49% vo cui nm 2009, gi s chnh lch li sut huy ng v cho vay l 3% th li sut cho vay ca h thng NHTM ch xp x 13% -14%. Cng thi im , CEP c sn phm vay gp tun, li sut ghi trn s vay l 1%/thng. Tuy nhin, v y l l sn phm vay gp tun v tnh theo d n bnh qun nn khi quy i ra li sut theo nm v tnh theo d n gim dn th li sut thc t cao hn nhiu, c th l khong 0.47%/tun, 1.9%/thng v khong 27.8%/thng. Ngoi ra CEP cn c sn phm vay gp ngy, mc li sut ghi trn s l 2%/thng, quy i ra li sut nm th ln n 54.4%/nm. Nhiu ngi nh gi rng mc li sut ny cao Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 79-

khng km g cho vay nng li. Gii thch t pha CEP l do chi ph hot ng cao v cn b phi xung tn ni thu tin vn v li, h tr cho ngi vay mt s dch v, phi chi hoa hng cho cc cng tc vin l cn b, phng, x, hi, on vi t l caoTuy nhin, d cho bn cht ca TCVM l c mt li sut cho vay cao b p chi ph nhng khng phi v th m y li sut cho vay ln qu cao. n cui nm 2009 th CEP ngng cung cp sn phm vay gp ngy. NHNN cn phi gim st tht cht ch v c nhng bin php ngn chn tnh trng ny. Ngoi ngha bo v khch hng TCVM cn l vic bo v ngha v hnh nh ca hot ng TCVM. V pha cc TCTCVM cng cn phi cung cp, gii thch r rng cho ngi dn ngho v li sut cho vay. Tuyt i khng c s dng nhng th thut giu li qua mt nhng ngi dn ngho vn thiu c hiu bit ln thng tin. D cch tnh li sut khc nhau, k hon tr khc nhau th u phi cng b li sut thc mt nm theo tng sn phm vn vay. 3.2.4 C chnh sch thu, ph ph hp h tr pht trin hot ng TCVM Hin nay nhng quy nh php lut v TCVM vn cha hon thin trong c chnh sch thu, to ra khng t kh khn cho cc TCTCVM. Mt v d tiu biu l nhng kh khn m TYM phi i mt sau khi tr thnh TCTCVM u tin c Thng c NHNN cp giy php thnh lp v hot ng, T khi thc hin ngh nh 28 v 165 ca Chnh ph, TYM c xem nh l mt doanh nghip thng mi v chu mc thu sut thu thu nhp doanh nghip 25%. Nh chng ta bit, hot ng ca TCVM m TYM l mt in hnh trong vic cung cp tn dng v cc dch v phi ti chnh cho i tng l ngi ngho nhm thc hin s mnh x hi l xa i, gim ngho. Li nhun ca TYM khng c phn chia cho cc bn gp vn hay ch s hu m lin tc dng b sung ngun vn nhm m rng phm vi hot ng, gip c ngy cng nhiu ph n ngho trn khp c nc. Chnh v vy m Nh nc cn c s u i cho nhng t chc kiu nh TYM cc t chc ny duy tr hot ng v khng ngng pht trin. Theo ti, trong qu trnh cp php nn phn chia cc TCTCVM ny ra lm hai loi l doanh nghip thng mi v doanh nghip x hi, ty theo mc ch hot Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 80-

ng li nhun hay phi li nhun. iu ny phi c ghi r rng trong iu l hot ng khi cc TCTCVM trnh ln NHNN xin cp php. Nu phn chia theo cch thc ny th chc hn s TCTCVM Vit Nam di dng doanh nghip x hi s chim p o. Cn doanh nghip thng mi s ch pht trin khi Nh nc thay i t duy rng TCVM cng c th l mt hot ng kinh doanh sinh li v m rng i tng u t vo TCVM (xem li phn 3.2.1 v 3.2.2). Sau khi c s phn chia nh th, Nh nc nn c chnh sch thu ring vi tng loi ny. C th: - Vi cc TCTCVM l doanh nghip thng mi: chp nhn mc thu sut nh cc doanh nghip thng thng nhng cng nn c mt s chnh sch u i, min gim thu trong nhng nm u tin hot ng. - Vi cc TCTCVM c cp php di dng doanh nghip x hi, tc l hot ng khng v mc tiu li nhun th cn c chnh sch thu u i. Theo ti th nn min thu cho cc loi hnh doanh nghip ny. Tuy nhin phi m bo rng t chc ny khng dng li nhun phn chia m dng b sung vn hot ng. Trong trng hp khng min thu th nn c mt s u i v thu, c th nh: u i v thu sut: cho php cc TCTCVM c hng mt thu sut

u i, b sung vo cc loi hnh doanh nghip c u i v thu sut trong Lut thu thu nhp doanh nghip. Mc thu sut ny ch nn t 5% - 10%, ch t cng phi l 20% nh cc qu tn dng nhn dn. Trng hp TCTCVM ng k hot ng ti cc a bn c iu kin kinh t x hi kh khn hoc c bit kh khn th kt hp gim ch cn 50% so vi mc thu sut chung ca cc TCTCVM cn li. u i v thi gian min, gim thu: C th xem xt cho php cc

TCTCVM c min thu thu nhp doanh nghip trong 5 nm u k t khi c cp php v gim 50% mc thu sut trong 5 10 nm tip theo. Khong thi gian ny c th ko di hn vi trng hp cc TCTCVM thnh lp ti a bn kinh t x hi kh khn v c bit kh khn. S kt hp hai u i trn s gip cho cc TCTCVM c mt mc thu sut thp trong mt thi gian di. Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 81-

Cho php cc TCTCVM trch lp cc qu d tr b sung vn, qu d phng ti chnh, qu o to nghip v t li nhun trc thu. Cn cc qu khen thng, qu phc li c trch t li nhun sau thu. iu ny s gip cho cc TCTCVM khng b nhng cn tr v thu sut trong qu trnh b sung vn hot ng. Ngoi vic xy dng mt chnh sch ph hp v thu thu nhp doanh nghip, B ti chnh cng nn xem xt v cc loi thu, ph khc, chng hn nh thu mn bi to nn nhng h tr tt nht cho cc TCTCVM. 3.2.5 To iu kin cp php cho cc TCTCVM, nhanh chng thnh lp Hip hi TCVM Vit Nam. To iu kin cp php cho cc TCTCVM Con s hai TCTCVM chnh thc c NHNN cp php n nay l qu t. Gii php u tin l a ra nhng u i to ng lc cho cc TCTCVM tin hnh ng k cp php. Ngoi ra, NHNN cn phi y nhanh cc khu th tc trong vic xem xt cp php, nhanh chng thng bo nhng iu kin m cc TCTCVM cha p ng c, km theo l nhng hng gii php v h tr cho cc TCTCVM nhanh chng hon thin mnh. Nhanh chng thnh lp Hip hi TCVM Vit Nam. Vic thnh lp mt Hip hi TCVM Vit Nam l rt cn thit. Hip hi s l i din bo v quyn v li ch hp php ca cc TCTCVM, phi hp vi NHNN c nhng xut vi Chnh ph lin quan n hot ng TCVM. Ngoi ra, vic hnh thnh mt Hip hi s gip cho cc TCTCVM tng tr, hc hi kinh nghim ca nhau c tt hn. tng v thnh lp mt Hip hi TCVM Vit Nam c t lu. C th l cng vi Hi ngh thng nin ca Nhm cng tc TCVM Vit Nam din ra ngy 27/02/2009, i hi tr b thnh lp Hip hi TCVM Vit Nam cng din ra. 15 t chc cam kt tham gia Hip hi, nhiu hn yu cu ti thiu l phi c t nht 11 t chc. i hi biu quyt thng qua k hoch chin lc di hn ca Hip hi Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 82-

giai on 2008-2013, cc vn bn php l quan trng ca Hip hi nh iu l d tho, quy ch Ban chp hnh, c quan thng trc v quy ch ti chnh. i hi cng thng qua t trnh ca Ban vn ng v d kin nhn s Ban chp hnh, c quan Thng trc v c cu t chc ca Hip hi. Nhng hot ng ny u nhn c s h tr t pha NHNN Vit Nam. ng tic l n thi im by gi, do c nhng kh khn v vng mc nht nh m Hip hi TCVM Vit Nam vn cha ra i. R rng cc TCTCVM cn c s h tr nhiu hn t pha Chnh ph y nhanh qu trnh ny. 3.2.6 Xy dng h thng d liu quc gia v TCVM. Hin nay Vit Nam vn cn cha c mt h thng d liu mang tnh quc gia v TCVM. D liu ch yu c tm kim trn hai ngun l The Mix v s liu m cc TCTCVM gi v nhm cng tc TCVM Vit Nam, ng ti trn cc Bn tin TCVM. S liu ca cc TCTCVM tham gia vo Mix c nh gi cao hn nh tnh y v chnh xc hn. Tuy nhin s lng TCTCVM tham gia vo mng li ca Mix n nay cn qu t so vi thc t. Ngun s liu ca cc TCTCVM gi v nhm cng tc TCVM Vit Nam cha c chun ha mc cao v cha tha mn c yu cu ca ngi s dng. Vit Nam cn phi c nhng bin php h tr trong vic xy dng h thng c s d liu chung ny. Bn cnh l vic ng vin, khuyn khch v c th l c bt buc cc TCTCVM tham gia vo h thng ny. 3.2.7 o to i ng chuyn gia v TCVM C mt thc t hin nay l i ng cn b, chuyn gia v TCVM Vit Nam cn yu v nng lc ln s lng. Mt lng ln cc cn b o to v TCVM vn am hiu v hot ng ca cc NHTM nhng li cha su v TCVM khin cho hot ng TCVM b lch lc theo hng ca cc ngn hng. iu cn lm trc mt l nhanh chng xy dng mt trung tm o to quc gia v TCVM v gip trung tm ny lin kt vi cc TCTCVM cng nh cc t chc quc t hng u th gii hin nay. Nhim v ca trung tm ny l gip Vit Nam xy dng c mt i ng cn b ngun vi su am hiu v TCVM.

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 83-

Bn cnh qu trnh o to v mt nhn lc, chng ta cng nn xy dng nhiu hn nhng din n tho lun, trao i v TCVM. Vic xy dng cc din n ln s tr nn d dng hn nu chng ta thnh lp Hip hi TCVM Vit Nam cng sm cng tt. 3.2.8. Gii php khc v mt chnh sch Hon thin cc vn bn quy phm php lut hng dn thi hnh Lut cc t chc tn dng. Nghin cu, ban hnh cc quy nh pht trin hot ng bo him vi m theo hng chuyn nghip. Ban hnh chnh sch h tr ph hp, trong s c vic h tr cc TCTCVM cung cp cc dch v phi ti chnh. Ban hnh c ch ti chnh, ch hch ton, k ton ph hp i vi hot ng TCVM, trch nhim ca nhng vn ny thuc v B Ti Chnh. 3.3 Mt s gii php i vi hot ng ca cc TCTCVM 3.3.1 Tip cn TCVM theo hng tng hp, a dng v linh hot ha cc sn phm ti chnh Vic p dng phng php tip cn tng hp s lm tng kh nng to thu nhp ca ngi ngho. Tuy nhin cc TCTCVM thng gp phi kh khn v chi ph v nng lc cung cp dch v phi ti chnh. Chnh ph cn c nhng chnh sch h tr v u i gip cc TCTCVM lin kt tt hn cc t chc ti a phng. Chng hn nh gip cc TCTCVM lin kt vi cc trung tm dy ngh o to kinh doanh hay lin kt vi cc c s gio dc tin hnh xa m ch. Bn cnh vic m rng pht trin theo hng tng hp, cc TCTCVM cng cn thc hin chc nng trung gian ti chnh ca mnh tt hn, a dng ha sn phm vay v tit kim, tin hnh cung cp bo him vi m. Ngoi ra, cc sn phm ny cng cn c s thay i linh hot theo tng a phng v theo tng thi k. Chng hn nh qua qu trnh thc t ti qu CEP, cc khon vay ca CEP c li sut 1%/thng theo d n bnh qun, tit kim bt buc 1%, vay 10 triu ng trong 40 tun (tng ng 10 thng) th tng tin li s l 1 triu, tit kim bt buc 1 triu Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 84-

ng. Gp theo k thng th mi thng hon tr 1,2 triu ng, theo tun s l 300.000 ng. Cch tnh ny gn nh khng thay i qua cc thi k hot ng ca CEP. iu ny c chnh cc cn b tn dng ca Qu CEP tha nhn l mt li sut cht. N hon ton khng ph hp vi nhng giai on m li sut th trng c nhiu bin ng. Cc TCTCVM cn c linh hot v s tin phi hon tr (bao gm trong l li phi tr) theo s thay i ca th trng tng thi k. 3.3.2 y mnh ti c cu trong cc TCTCVM Ti c cu l mt trong nhng gii php quan trng cc TCTCVM tip cn gn hn vi nhng yu cu cp php trong N 28/2005 & N 165/2007. Ti c cu l qu trnh tp trung vo vn pht trin t chc, gm c tuyn dng thm nhn lc chuyn nghip vn hnh b my lnh o v t chc, xy dng mt c cu t chc mi vn hnh ng b v hiu qu hn. Qy h tr ph n ngho Thanh Ha FPW c thnh lp t nm 1998 vi t cch l mt d n ca Hi ph n tnh Thanh Ha vi s h tr k thut v ngun vn t T chc cu tr tr em M ti Vit Nam. M hnh ban u ca FPW Thanh Ha c nhiu im tng ng vi nhiu chng trnh TCVM Vit Nam nn qu trnh ti c cu ca FPW Thanh Ha t nm 2005 n nm 2007 nn c xem xt v p dng ti cc TCTCVM khc. C th l thch thc ln nht ca FPW Thanh Ha trc y l s hn ch ca i ng cn b chng trnh. Trong c cu trc y, phn ln cn b l ngi ca Hi ph n lm vic bn chuyn trch cho cc chng trnh theo c ch kim nhim. Tuy c kinh nghim trong hot ng x hi nhng cn b Hi ph n vn gp phi rt nhiu hn ch trong lnh vc cung cp cc dch v ti chnh. Hn ch v chuyn mn to ra nhng kh khn trong kim sot ni b v la chn thnh vin, xut hin mt s lng ln cc khch hng o (nhng ngi dng tn ca bn b hay h hng vay t chng trnh nhng khon vay gp). Bn cnh , chng trnh cn c mt c cu t chc cng knh v khng hiu qu, gm ba cp nhng li khng phn nh r rng v lp li mt s chc nng khng cn thit. S phn hi ca cp qun l i vi khch hng v nng lc gim st u b hn ch rt nhiu. Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 85-

u tin, FPW Thanh Ha bt u t vic c cu t chc 2 cp thay th c cu t chc 3 cp trc y, chng trnh khng tip tc duy tr cc chi nhnh cp x m ch Hi ph n x phi hp cung cp a im hp v t chc cc hot ng h tr gim st khch hng. pha ngun nhn lc, nhiu cn b chuyn mn c tuyn dng thm vo cc v tr khc nhau. Hot ng thu pht vn hon ton da trn i ng ca chng trnh. chng gian ln, cc bn b tn dng hin ti ang s dng b cng c nh gi khch hng mi, tt c cc khon vay mi phi c trng chi nhnh thng qua v do th qu trc tip pht. Nhng chnh sch mi ny kt hp vi s tng cng nng lc cho i ng cn b tn dng gip gim ng k s cc khon vay gi, gip gii phng ngun vn tip cn ca khch hng hp l. Qu trnh la chn khch hng chnh xc hn cng gp phn ci thin cht lng d n cho vay. S thay i quan trng nht l chng trnh hin ti c lp v chc nng i vi Hi ph n trong hot ng cho vay hng ngy. Hi ph n rt khi vai tr trc tip iu hnh nh trc y m ch gi vai tr qun tr v ch s hu. Bi hc v ti c cu t chc v ngun nhn lc ca FPW Thanh Ha tht s ng c cc TCTCVM khc noi theo. 3.3.3 Minh bch ha hot ng Cc TCTCVM cn phi minh bch ha hot ng, khng tm cch giu dim nhng im yu ca t chc. Gii php a ra l tin hnh mi kim ton bn ngoi v nhng t chc nh gi xp hng. Kim ton s gip cho cc nh u t bn ngoi tin tng vo kt qu hot ng ca TCTCVM hn. ng thi kim ton s gip cho cc TCTCVM c c hi xem xt li h thng kim sot, phng php, cch hch ton ca t chc. Tng t kim ton, xp hng cng l mt cng c quan trng gip cho cc TCTCVM c nhn bit trn th trng. Thc t chng minh rng xp hng gip cc t chc tip cn tt hn vi nhng ngun ti tr trong nc v quc t. Vic t chc c nhn bit r rng hn s gip thu ht nhiu ngun ti tr hn, do nng cao c kh nng m phn gi c v a dng ha c cu vn. Nhng t chc Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 86-

TCVM nh v non tr hn c th s dng vic xp hng thu ht h tr k thut t bn ngoi. chnh l cng c gip nng cao nng lc, tng trng v to nn li nhun nhm phc v v gip nhiu ngi ngho hn. Cui cng, xp hng cn c vai tr trong vic ginh c s cng nhn trong ngnh TCVM. Trn thc t, ch nhng t chc TCVM c xp hng mi c th ginh c 5 vin kim cng ca The Mix. Nhng TCTCVM ln Vit Nam thc hin c iu ny, chng hn nh CEP thu KPMG kim ton hay vic Planet Rating tng tin hnh nh gi xp hng CEP v TYM, hi vng trong tng lai c nhiu hn cc TCTCVM Vit Nam lm c iu ny - chp nhn b ra mt khon chi ph cho hin ti nhng s thu c nhiu li ch trong tng lai. 3.3.4 Khai thc cc ngun vn mt cch hiu qu Ngun vn lun l mt trong nhng yu t quan trng nht quyt nh s tn ti v pht trin ca mt TCTCVM. Chin lc huy ng vn ca mt TCTCVM ph thuc vo nhiu yu t bn trong v bn ngoi, nhn chung c th cn nhc cc phng n la chn sau: Vn t c. Vn t c ca TCTCVM bao gm: vn c cp, vn c ti tr, vn gp, cc qu (qu d tr b sung vn, qu d phng ti chnh, qu u t pht trin nghip v) v li nhun khng chia. Trong cc ngun ny, vic huy ng thm vn gp t cc nh u t trong v ngoi nc s vp phi nhng kh khn nht nh bi quy nh php lut hin nay, gii php v iu ny c trnh by phn 3.2.2. Vic huy ng vn ti tr hon ton cng ngy cng kh tip cn. Bn thn cc nh ti tr cng c xu hng thch h tr ti chnh cho vic nng cao nng lc hn l cho hot ng cho vay. Nhng kh khn trn gp li dn n iu quan trng nht by gi vn l vic cc TCTCVM cn phi lun m bo kh nng t vng v hot ng, c gng hot ng c li tch ly v b sung vo vn d tr. Sau cc TCTCVM cn phi la chn k cng cc nh u t tht s c tim nng tham gia vo t chc, khng phi tt c cc i tc u v mc tiu x hi hay c nng lc nh h khng nh. Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 87-

Tit kim. Ngun vn tit kim l mt ngun vn n nh, lu di v kh bn vng. Cc TCTCVM cn phi xy dng cc sn phm tit kim tht s hp dn, c th gi nhng khon nh, d dng khi gi v thun li khi rt ra. Nhanh chng xin giy php ca NHNN l mt gii php v cc TCTCVM s c php huy ng tit kim rng ri t cng chng. So vi tit kim bt buc, vic huy ng tin gi t nguyn t cc c nhn, t chc trong cng ng cng s khin tn dng vi m th hin ph hp hn chc nng trung gian ti chnh, chuyn tin nhn ri t nhng ngi tha tin sang nhng ngi thiu tin. Tuy nhin, huy ng v s dng tin gi t nguyn mt cch hiu qu i hi cc TCTCVM cn phi kim sot tht tt chi ph v li sut tin gi t nhng khch hng khng thuc din khch hng TCVM t hn s cao hn nhiu so vi l tit kim bt buc. Vn vay. Nhn chung vn vay, c bit l vay di hn v lu di s l mt ngun vn rt quan trng trong c cu ngun vn ca cc TCTCVM. Theo c ch ny th cc cc nh ti tr thng gi vo trong cc NHTM mt qu vn bo lnh, NHTM rt vn ca mnh cho TCTCVM vay cho cc thnh vin vay li. Mt v d l d n m rng thm mt chi nhnh ca Qu h tr ph n ngho Thanh Ha (FPW) vo thng 6/2008 vi 50% kinh ph l ti tr khng hon li v 50% l ti tr c hon li. Phn ti tr c hon li l ngun vn bo lnh Qu FPW m rng hn mc vay vn t cc NHTM. D n c Qu Ford chp nhn vi khon bo lnh 70.000 la M, qu FPW c th vay vn ti BIDV chi nhnh Thanh Ha vi hn mc tn dng t 150% n 200% khon gi tr khon bo lnh. y l mt gii php hay nhng cng c nhng hn ch v li sut vay kh cao. Hin nay, vi nhng bt n nht nh trong hot ng ca ngnh ngn hng v tng trng tn dng b hn ch th cch thc vay s ngy cng kh khn. Cc TCTCVM Vit Nam cng nn tm cch tip cn ngun vn vay nc ngoi vi li sut mm. Vic vay vn nc ngoi cng c nhiu kh khn m ch yu l do yu t th tc v quy nh php lut (xem li phn 2.1.2.3.1 ). Chnh ph v NHNN cn c nhng gii php gip cc TCTCVM cha c cp php trong vic vay vn t nc ngoi. Bn thn cc TCTCVM cng cn phi ch ng thay i p ng cc yu cu c cp php cng nh cc iu kin tip cn vi Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 88-

ngun vn vay quc t. Ngun vn t KIVA9 l mt trong nhng gii php ng cc TCTCVM lu , hin ti Vit Nam c Qu TYM, Qu CEP, FPW Thanh Ha, SEDA l nhng i tc ca KIVA ti Vit Nam. Khon vay ca KIVA khng tnh li m rt nhanh gn. Tr ngi ca vic tip cn ngun vn KIVA l vic a h s ca khch hng ln mng trc tuyn, tuy nhin iu ny cng chnh l c hi pht trin nng lc ca cn b v nng cao v th ca chng trnh TCVM. Trn y chng ta phn tch cc cch huy ng ngun vn t cc TCTCVM. Ty theo iu kin v nng lc hin ti m cc TCTCVM s t tm cho mnh mt hng i ring trong nhng gii php v vn. 3.3.5 Tch cc ng dng cng ngh thng tin Yu cu v ng dng cng ngh thng tin ca cc TCTCVM n gin hn rt nhiu so vi h thng cc NHTM. i khi n ch l mt phn mm qun l khch hng. Nhng phn mm kiu nh th s gip cc TCTCVM qun l khch hng d dng, xy dng k hoch thu hi vn vay, tin li, tit kim, k hoch gii ngn mt cch r rng, chi tit, gip cc cn b k ton ti chi nhnh c th kim tra, i chiu d liu vi chng t gc iu ny c p dng thnh cng cc TCTCVM ln v c thi gian hot ng lu di. Tuy nhin y li l mt tr ngi trong vic pht trin ca mt s TCTCVM non tr v l p lc buc cc TCTCVM ny phi thay i. Nhng s thay i ny t hn s em n rt nhiu s khc bit v nng sut lao ng. 3.3.6 Qun l hiu qu x hi Qun l hiu qu x hi (SPM) khng phi l tng mi m c pht trin bi cc nh thc hnh TCVM v cc bn lin quan cch y gn mt thp k bi lo ngi rng cc nh qun l TCVM qu ch trng vo kt qu ti chnh m khng m bo c rng dch v ca h c tc ng tch cc n cuc sng ca khch hng hay khng.

KIVA l mt t chc phi li nhun, cung cp cc khon vay c nhn vi gi tr rt nh nhng c ngha vi ngi ngho thng qua Internet v mng li rng ln cc TCTCVM trn th gii

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 89-

Mix c nhng hp tc cng vi SPTF10 ci tin cp d liu v cc tng SPM ang c cc t chc thc hin. ng thi Mix v SPTF ci thin 11 ch s gip o lng hiu qu x hi ca cc t chc trn ton th gii, bao gm: 1. S mnh v cc mc tiu x hi 2. Qun tr 3. Sn phm v dch v 4. Trch nhim x hi vi khch hng 5. S minh bch v chi ph dch v vi khch hng 6. Ngun nhn lc v khuyn khch nhn vin 7. Trch nhim x hi vi mi trng 8. S vn ln khi i ngho 9. Tip cn khch hng bng phng php cho vay 10. S doanh nghip c ti tr v s vic lm c to ra 11. T l duy tr khch hng. C nhiu cng c c pht trin bi cc t chc khc nhau dng nh gi hiu qu x hi. Mt trong nhng cng c m cc TCTCVM Vit Nam c th xem xt ng dng l ch s PPI ch s thot ngho. PPI l mt cng c n gin v chnh xc o mc ngho ca cc nhm v c nhn. S dng PPI, TCTCVM c th xc nh tt hn nhu cu khch hng ca h, tm ra cch thc lm sao cc chng trnh c hiu qu nht, gip khch hng thot ngho mt cch nhanh nht. TYM l mt trong nhng TCTCVM v ang tip tc nghin cu v thc hin cng c PPI. Cc TCTCVM cng nn tham kho v ng dng cc cng c ny nh gi hiu qu hot ng ca t chc mt cch tt hn. Hin nay, hu ht cc nh ti tr vn u i hi nhng bng chng r rng v kt qu ti chnh v kt qu x hi trc khi cp vn. Chnh v vy m vic tng cng hiu qu x hi cng c th xem l mt trong nhng cch gip cc TCTCVM tip cn ngun vn tt hn.

10

SPTF Social Performance Task Force - Nhm cng tc hiu qu x hi.

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 90-

3.3.7 Gii php khc vi cc TCTCVM - Xy dng i ng nhn lc c nng lc, hon thin c cu t chc, qun tr, iu hnh v xy dng c ch kim sot, kim ton ni b hiu qu, m bo hot ng an ton, bn vng. - Xy dng mt tm nhn tham vng nhng thc t, n lc hin thc ha n bng nhng chng trnh hnh ng c th. Qu CEP v TYM c th xy dng mt k hoch di hn bin mnh tr thnh mt ngn hng phc v ngi ngho chng hn. Tt nhin quy nh thnh lp kiu ngn hng ny khng th no ging nh cc NHTM vi mc vn php nh 3000 t ng c, s khc bit ny i hi phi c nhng quy nh ring t pha NHNN. - u t mnh nhm xy dng mt h thng k ton vng mnh. iu ny s gip cho qu trnh ghi chp, i chiu s liu d dng hn, trnh c nhng sai st trong qu trnh hot ng. - Tch cc hc hi nhng kinh nghim, sng to ca cc TCTCVM khc, ch ng tham gia cc din n trao i v TCVM v sn sng l thnh vin ca Hip hi TCVM Vit Nam.

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 91-

KT LUN CHNG 3
Vi vic Th tng Chnh Ph ph duyt quyt nh ban hnh n xy dng v pht trin h thng TCVM ti Vit Nam n nm 2020, ngnh TCVM Vit Nam c mt chin lc quc gia v TCVM. Ni dung trnh by trong chng 3 tp trung phn tch v hon thin cc gii php nu ra n cng nh a thm mt s gii php mi. Nhng gii php ny mang tnh tng th hn l gii php c th cho tng TCTCVM. Bn thn mi TCTCVM phi nhn ra u l im mnh v u l im yu ca mnh tm ra nhng gii php ph hp. Nhng gii php ny tuy c s tch ring nhng li lin h v tc ng qua li mt cch cc k cht ch. Gii php ny s b sung cho gii php khc. Chng hn nh l vic nhanh chng cp php hay l m rng i tng u t vo TCVM s to iu kin cho cc TCTCVM huy ng vn d dng. Vi nhng gii php ny, hi vng cc TCTCVM Vit Nam s ngy cng nng cao v th v nng lc hot ng ca mnh, ng gp ngy cng nhiu hn cho cng cuc xa i gim ngho.

Chng 3 Mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam

- 92-

KT LUN
Vi mt ci nhn mi, xem ngi ngho chnh l gii php trong cuc chin chng i ngho, TCVM tht s thay i cuc sng ca rt nhiu ngi tng phi n lc tng ngy tn ti. TCVM Vit Nam c nhng ng gp khng nh trong nhng bc tin v kinh t x hi ca t nc. Tuy nhin hot ng TCVM Vit Nam vn cn nhiu bt cp. l vic cho vay mang nng tnh bao cp ca NHCSXH, l khung php l cha hon thin v cha to c ng lc cho s pht trin ca cc TCTCVM, l c ch gim st hot ng TCVM ca NHNN cn yu v.v Tt c nhng bt cp ny khin cho cc TCTCVM Vit Nam tuy duy tr kh tt cc ch tiu hot ng nhng li cha th t c s pht trin nh k vng. Cc TCTCVM Vit Nam vn cn quy m nh, a bn hot ng b hp trong phm vi a phng, cung ng sn phm t, thiu tnh lin kt v hu ht cha c cp php. Kha lun ny tp trung phn tch, b sung, hon thin mt s gii php nhm nng cao v th v hiu qu hot ng ca cc TCTCVM Vit Nam hin nay. Tuy nhin nhng gii php ny tht s c hiu qu i hi nhiu hn s h tr t pha Chnh Ph, s phi hp tt gia cc B, Ban, Ngnh. Nhng trn ht, yu t quan trng nht chnh l s n lc t cc TCTCVM, th hin c tham vng v quyt tm ca mnh. Hi vng tt c nhng iu ny s gip cc TCTCVM Vit Nam tr nn ln mnh mt cch nhanh chng trong thi gian sp ti.

DANH MC TI LIU THAM KHO

S liu The Mix (The microfinance exchange): http://www.mixmarket.org. World Bank data - http://data.worldbank.org/. S liu ti cc bn tin TCVM s 11, 13, 16, 17. S liu ti bo co thng nin cc TCTCVM. H thng cc vn bn quy phm php lut Ngh nh s 18/2005/N-CP ca Chnh Ph: Quy nh vic thnh lp, t chc v hot ng ca t chc bo him tng h. Ngh nh s 28/2005/N-CP ca Chnh ph v t chc v hot ng ca t chc ti chnh quy m nh ti Vit Nam. Ngh nh 165/2007/N-CP ngy 15/11/2007 ca Chnh ph v vic sa i, b sung, bi b mt s iu Ngh nh 28/2005/N-CP. Thng t s 02/2008-TT-NHNN hng dn thc hin ngh nh s 28/2005/N-CP v Ngh nh 165/2007/N-CP. Thng t s: 07/2009/TT-NHNN ca NHNN: Quy nh v cc t l bo m an ton trong hot ng ca t chc ti chnh quy m nh Thng t s: 15/2010/TT-NHNN ca NHNN: Quy nh v phn loi n, trch lp v s dng d phng x l ri ro cho vay trong hot ng ca t chc ti chnh quy m nh Lut cc t chc tn dng nm 2010. Quyt nh s 2195/Q-TTG ca Th tng Chnh ph : Ph duyt n xy dng v pht trin h thng ti chnh vi m ti Vit Nam n nm 2020. Sch, ti liu tp hun Microfinance handbook An Institutional and Financial Perspective Joanna Ledgerwood. (1999) Bn dch ting Vit: Cm nang hot ng TCVM, nhn nhn t gic ti chnh v th ch - Nh xut bn Lao ng X hi.

 Cm nang hng dn lp k hoch thc hin v qun l chng trnh TCVM Nh xut bn Lao ng X hi. Ti liu tp hun nghip v tn dng Qu tr vn cho ngi ngho t to vic lm CEP (2004). Bo co Development of Microfinance report ADB (2005). Bo co nh gi v ngnh TCVM Vit Nam 7/2008 BWTP Network phi hp vi SEEP Network. Bo co hot ng Qu CEP 2011. Bo co thng nin Qu TYM 2011. Bo co thng nin Qu Tng tr 2010. Bo co thng nin NHCSXH 2010. Bi vit

Comparing Microfinance models MC2 versus other Microfinance models Leonard Ajonakoh Fotabong.

Developing sustainable Microfinance systems Ashok Sharma, Senior Financial Economist, ADB. Bn tin TCVM Nhm cng tc TCVM Vit Nam Bn tin TCVM s 11 Hi tho Ngh nh s 28&165 Trng tm v nhng vn bn tho Steven Pennings, t chc cu tr tr em M. ng dng m hnh i l i tc cung cp bo him vi m cho th trng thu nhp thp Kinh nghim ca Qu h tr ph n pht trin Ninh Phc Nguyn Th Bch Vn, ILO. Qu tnh thng vi bo him vi m Trn con ng thnh lp mt qu tng tr mi Dng Th Ngc Linh, ph gim c Qu TYM. Chuyn i t chc Thanh Ha, ti c cu t chc v ngun nhn lc Tim Gorman, t chc cu tr tr em M. Thng k v phn tch s liu, Steven Pennings, t chc cu tr tr em M. Bn tin TCVM s 13

D tho iu l hip hi TCVM Vit Nam. Xy dng ngnh TCVM ln mnh ti Vit Nam, Binh T.Nguyen, chuyn gia ti chnh Ngn hng pht trin chu . Mt s vn v hnh thc php l ca cc t chc ti chnh quy m nh Vit Nam theo quy nh php lut hin hnh - Nguyn Thi H, ging vin Hc vin Ngn hng.

Bn tin TCVM s 16 Tn dng vi m ti n c nguy c sp do v n, Lydia Polgreen v Vikas Bajaj. Bn tin TCVM s 17 Vin cnh to ngun cho TCVM Vit Nam L Ln, chuyn gia TCVM Vit Nam. Huy ng vn m rng cc dch v TCVM mt vi kinh nghim t TYM, Joerg Teumer, t vn qun l d n pht trin ngun vn TYM. Vn ng & khai thc ngun Kinh nghim ca Qu h tr ph n ngho Thanh Ha Nguyn Hi ng, ph gim c FPW Thanh Ha. Tip cn ngun vn thng qua tng cng hiu qu x hi Ron Bevacqua, iu phi vin khu vc chu Planet Finance. Ph n Cn Th vi chng trnh TCVM Bn tay vng Hong Th Thanh Huyn cn b d n Bn tay vng. Hi khuyn hc Vit Nam xut chnh sch thu vi cc TCTCVM c cp php. Bi bo trn cc Website The history of Microfinance - http://globalenvision.org/library/4/1051/ World Bank sees progress against extreme poverty, but flags vulnerabilities http://web.worldbank.org/ Ngho i trn th gii: S st gim ng khch l - http://cafef.vn/ T l h ngho Vit Nam ch cn 14,8% - http://www.sggp.org.vn/ Chun ngho mi vn thp hn chun ngho th gii http://www.taichinhdientu.vn/

 Nhng vn c bn v TCVM - http://tapchicongnghiep.vn/ Sc mnh tn dng nh - http://www.anninhthudo.vn/ Cp php t chc ti chnh vi m u tin ti Vit Nam - http://vneconomy.vn/ 'Chuyn l' v cho vay vn xa i gim ngho - http://baodatviet.vn/ Nng cao hiu qu hot ng ti chnh vi m - http://www.vietnamplus.vn/ Cn c c ch ti chnh v chnh sch u i i vi t chc ti chnh quy m nh TNHH Tnh thng - http://www.taichinhdientu.vn/ Xy dng ngnh TCVM theo hng bn vng thc hin mc tiu quc gia v xa i gim ngho - http://www.m7mfi.vn/ Thng tin v bi vit trn cc website chnh thc ca cc c quan, t chc Ngn hng Nh nc Vit Nam - http://www.sbv.gov.vn/. Nhm cng tc TCVM Vit Nam - http://microfinance.vn/ Trung tm TCVM v pht trin - http://mdcentervn.org/ T chc ti chnh quy m nh TNHH mt thnh vin Tnh thng (TYM) http://tymfund.org.vn/ Qu tr vn cho ngi lao ng ngho t to vic lm -

http://www.cep.org.vn/ Qu h tr ph n ngho tnh Thanh Ha - http://fpwthanhhoa.wordpress.com/ Qu tng tr - http://quytuongtro.tymfund.org.vn/ Mng li TCVM M7 http://m7mfi.vn/ Ngn hng chnh sch x hi Vit Nam http://www.vbsp.org.vn/ Hip hi Qu tn dng nhn dn Vit Nam - http://www.vapcf.org.vn/ ACCION - http://www.accion.org/ CGAP - http://www.cgap.org/ FINCA - http://www.finca.org/