HOI HP TAC TRUYEN GIAO QUOC TE TRNG CAO ANG THANH KINH NHN CHUNG VE CAC TIEU TIEN

TRI
Bay gi, chung ta bat au xem xet mi hai v tien tri cuoi cung la nhng ngi thng c goi la cac Tieu Tien Tri. S d co ten goi nay la v cac sach cua ho ngan hn nhng sach tien tri ma chung ta va mi khao sat. V mi hai v tien tri sau cung nay a tien tri vao giai oan cuoi cua lch s Hebr, cho nen, ho con c goi la nhng hau tien tri. Cac thay thong giao xa van thng goi chung nhng hau tien tri la Mi Hai Tien Tri, v ho anh gia cao va khong muon bo qua bat c ai trong so cac tien tri ay. Mi hai sach lch s Cu c trnh bay noi dung ve nhng giai oan lch s ma cac tien tri a viet, a song va rao giang. e quan iem lch s cua mnh khong b thien lech, ban nen co gang lap ra mot ban o ghi lai ni cac tien tri tng song trong giai oan lch s Hebr ma ban a hoc khi chung ta nghien cu cac sach lch s Cu c. V ay khong phai la mot lap luan hoan toan da tren ly thuyet ma la mot bai hoc Kinh Thanh co tnh suy niem, cho nen, toi xin nhac lai bay s kien trong lch s Hebr e giup ban nam vng c boi canh khi oc cac sach tien tri nay: 1. Vng quoc hp nhat. 2. Vng quoc b phan chia. 3. Asyri chinh phuc Vng quoc pha Bac. 4. Vng quoc pha Bac sup o. 5. Babylon lu ay Vng quoc pha Nam. 6. Phers chinh phuc Babylon. 7. Cac phu tu t Babylon tr ve. DICK WOODWARD
1 2

QUYEN 9

Ose, Gioen, Amot, Apia, Giona, Miche, Nahum, Habacuc, Sophoni, Aghe, Xachari, Malachi

Chng 1 TIEN TRI OSE

Hau het chung ta eu biet c Chua Tri la tnh yeu, tuy nhien, ban a thay hoac oc c bao nhieu sach noi ve tnh yeu cua Ngai? Ose la sach c than cam trong th vien thanh cua c Chua Tri, noi dung e cap ve tnh yeu thng cua Ngai. Ose c c Chua Tri uy thac lam tien tri noi ve tnh yeu ay cho mi chi phai thuoc Vng quoc pha Bac, con goi la Ysraen. Ong rao giang ve tnh yeu cua c Chua Tri khi ho xay bo Ngai va th lay hnh tng. Le that th nhat chung ta hoc c t tien tri Ose. Khi c Chua Tri goi chung ta lam cong viec trong ai nao o cho Ngai, Ngai thng chuan b chung ta cho cong viec o qua nhng kinh nghiem song cua chnh chung ta. Ngai dung moi ngay ma chung ta ang song e sa soan chung ta cho nhng ngay ti se song va hau viec Ngai. Phung Du Ve S Nhan Nhn c Chua Tri phan bao Ose chuan b rao giang tnh yeu cua Ngai cho mot dan toc vo tn, Ose ci mot k n ten la Gome lam v (1:23). Ose yeu Gome va nang sinh con cho ong nh the nang la ngi v tot nhat trong x vay. Sau nhieu nam, Gome lai quay ve vi nhng ngi tnh cu, c Chua Tri lai truyen Ose on nang tr ve, va lai tiep tuc yeu thng nang (3:1). o la tat ca nhng g toi thieu ma c Chua Tri cho phep xay ra nham chuan b cho Ose i ra rao giang cho dan Ysraen ve tnh yeu thng vo ieu kien va s chap nhan cua c Chua Tri. Mac dau khong xng ang vi tnh yeu ay, nhng dan Ysraen c c Chua Tri chon lam tuyen dan cua Ngai, chang khac nao Gome c Ose chon lam v, cho du nang la mot k n. Phung du la mot cau chuyen, trong o con ngi, ni chon, va moi th eu cha ng y ngha sau sac, day do chung ta ve bai hoc luan ly ao c va thuoc linh. Hon nhan cua Ose la mot cau chuyen phung du ve s nhan nhn trong tnh yeu vo ieu kien cua c Chua Tri danh cho Ysraen.
3

S Rao Giang Cua Ose Th lay than tng la toi an sau vao tam kham ma dan s Vng quoc pha Bac thng xuyen vi pham, v the ngay tai o, Ose a rao ra nhng bai giang thch ang vi li le rat hung hon.Viec th lay hnh tng dan ho en s suy oi nghiem trong. Ose rat thang than va manh dan khi rao giang cho ho. ay la phan trch dan a c dien y ve s rao giang cua Ose, se giup ban lam quen vi phong cach giang day cua ong: Ngi Ysraen he buong ru ra th lai en vi k n. Tnh yeu cua ho that ang xau ho ch khong he co s ton trong Ru che, an ba va ca nhac hat xng a cp i tr lc cua dan s Ta. V cac ngi i cau xin mot mieng go hay noi cho mnh biet phai lam g Cho nen, cac ngi giong nh cai cung b be gap lai, luon ban sai muc tieu. Cac ngi gieo gio nen se gat bao locRoi ay, Ysraen se b huy diet; nh chiec bnh v nam gia cac dan toc khac. Vinh quang cua Ysraen se bay i nh chim bay xa. V Ysraen la tuyen dan cua c Chua Tri chan that duy nhat, cho nen Ose xem s xay hng sang cac than khac cua ho la toi ngoai tnh thuoc linh, chong nghch lai Ngai: Dan s Ta cau hoi nhng tng bang go, nh vao cay gay phep cua thay boi e oan trc s viec cho ho; v linh hon cua phng truy lac a dan ho i sai ng lac loi, an chi sa oa, truy lac nen b phan cach vi c Chua Tri. Tat ca dan s eu la nhng ke ngoai tnh; giong nh lo cua ngi nng banh thng xuyen c ot la chay rc, ngoai tr nhng khi ong ta nhao bot va ch bot n, th nhng ke ngoai tnh kia cung thng xuyen b la dam dat hng len thieu ot nh vay. Dan s Ta song lan lon vi ngi ngoai giao va a nhiem nhng thoi h tat xau cua ho; do o dan s tr thanh nhng ke khong ra g, chang khac nao cai banh na song na chn. Khi Ose rao giang: Thay te le nao dan s nay!, ong a thot len rang: Hi thay te le! Ngi ng ch tay vao ngi khac na. Ta ang ch tay vao ngi ay! Hau qua cua viec th than tng khien ho b ri vao chon giam cam: Ysraen a b nuot. Bay gi chung no gia cac dan, nh kh manh
4

chang ai a thch. V chung no a len Asyri, nh con la rng i mot mnh; Epraim a hoi lo cho nhng ke yeu no(Ose 8:8-9). So phan cua Vng quoc pha Bac la lam phu tu cho Asyri. No se chang bao gi c tr ve que hng e lap lai vng quoc. Nhng ngi song sot sau cuoc chinh phuc va lu ay cua Asyri b tan lac gia vong cac dan ngoai tren toan cau. Tnh Yeu Thng Vo ieu Kien Cua c Chua Tri Dan Ysraen phai bc vao cuoc song lu ay, tuy nhien, c Chua Tri van yeu thng ho va em ho tr ve, chnh Ngai phuc hoi i song thuoc linh cho ho: Ta se ci ngi cho Ta i i; Ta se ci ngi cho Ta trong s cong bnh va chanh trc, nhan t va thng xot. Phai, Ta se ci ngi cho Ta trong s thanh tn, va ngi se biet c Giehova(2:19-20). S phuc hng thuoc linh nay cua Ysraen la ieu ma cac tien tri a rao giang nhng cha c ng nghiem. Chung ta se phai ch i cho en th gi cuoi cung e xem s ng nghiem cua li tien tri nay. Ose rao giang tnh yeu cua c Chua Tri mot cach hung hon: V Ta a s knh men cua cac ngi ch khong a cua le, a s nhn biet Ta hn la a cua le thieu. e xay tam long ho ve ung hng vi c Chua Tri, Ose rao giang nh Gieremi tng rao giang: Hay v at mi cua chnh tam long ngi, v la ky tm kiem c Giehova, cho en chng nao Ngai en va ma sa cong bnh tren cac ngi Vay ngi kha tr lai cung c Chua Tri ngi, va luon luon trong i c Chua Tri ngi (10:12;12:7). ng Dung Ca Nhan Mac dau chung ta phai ch li tien tri ve s phuc hoi thuoc linh cua dan Ysraen c ng nghiem, nhng chung ta khong can phai ch s phuc hoi thuoc linh cua chnh mnh vi c Chua Tri ay long yeu thng. Phan oan Kinh Thanh trong sach Ose ma toi a thch chnh la cach ket thuc that tuyet vi cho bai tom tat ngan gon ve nhng li rao truyen ma ban va nghe t tien tri Ose: Hay en, chung ta hay tr ve cung c Giehova; v Ngai a xe chung ta, song Ngai se cha lanh cho; Ngai a anh chung ta, song se buoc vet tch. Trong hai ngay, Ngai se khien chung ta tnh lai; ngay th ba, Ngai se dng chung ta day, chung ta
5

se song trc mat Ngai. Chung ta kha nhn biet c Giehova; chung ta kha gang sc nhn biet Ngai. S hien ra cua Ngai la chac chan nh s hien ra cua mat tri sm mai, Ngai se en cung chung ta nh ma, nh ma cuoi mua ti at (6:1-3).

Chng 2 TIEN TRI GIOEN

Gioen la v tien tri th hai trong so mi hai Tieu Tien Tri. S iep cua Gioen tap trung hng ve mot thanh ng ma ong va cac v Tieu Tien Tri thng dung la: Ngay cua c Giehova. Gioen cung goi tai va chau chau kinh khiep tan pha Vng quoc pha Nam la Ngay cua c Giehova. Trong khi ong gan cho tai va chau chau cai ten Ngay cua c Giehova, th ong cung lien he tai va nay vi s cam tu cua ngi Babylon ang e doa sap xay ra. Giong nh cac ai Tien Tri, Gioen noi tien tri ve s giam cam cua ngi Babylon xen lan vi li tien tri ve S Tai Lam cua ang Christ. Nhieu ngi kha quen thuoc vi Gioen v ong co li tien tri ang nh ve Ngay Le Ngu Tuan. Nhng ngi co mat trong ngay khai sinh Hoi Thanh hom ay a thac mac: Viec nay ngha la sao? Phier lien bat au bai giang cua mnh trong Ngay Le Ngu Tuan bang li gii thieu: ay la ieu ma ang tien tri Gioen a noi (Cong vu 2:12,16). Gioen tng rao giang rang Ngay cua c Giehova danh cho ban va toi a tng co trong qua kh, hang con trong hien tai va se xay ra trong tng lai cua i song chung ta. Tai Va Chau Chau Sach Gioen ra mat bang s mo ta Vng quoc pha Nam b tan pha bi tai va chau chau. Gioen rao giang: Cai g sau keo con e lai, cao cao an; cai g cao cao con e lai, sau lot vo an; cai g sau lot vo con e lai, chau chau an(1:4). Tai va chau chau lan tran khap x, chung lot trui vo cay tren at va chang e lai th g sau s huy hoai. Khi Gioen e cap en tai va chau chau nay la Ngay cua c Giehova (1:15), ong a the hien nh the ngay ay ang dien ra hien tai vay. Chnh xac la Gioen muon noi g khi ong e cap en Ngay cua c Giehova theo cach nay? Khi chng kien tai ng khung khiep va biet la c Giehova cho phep xay ra nh vay, ong muon noi vi chung ta rang c Chua Tri te tr ngay ca tren nghch canh cua chung ta. Bi s tan diet kinh hoang cua nan chau chau co the khien
7

dan s ngh c Chua Tri a la bo ho, song Gioen tuyen bo la c Chua Tri co hien dien trong ngay ay, ngha la roi ay, trong ngay tai ng o, Ngay cua c Giehova co the se xay ra v c nhng ngi yeu knh Ngai va v muc ch cua Ngai (Roma 8:18). S Giam Cam Cua Ngi Babylon Mot an chau chau ong khung khiep, hoat ong chang khac nao oi quan ong ao ang cung nhau keo i huy diet tat ca moi th chung gap tren ng tien quan cua mnh. Gioen dung hnh anh s tan diet hoan toan cua oi quan chau chau nham gay s chu y cho ngi Giua va sa soan ho; dan s sap phai nghe li tien tri ve s huy diet ma ho se trai qua, o la cuoc xam lang cua oi quan Babylon. Gioen viet: Chung no (chau chau) chay nh nhng ngi bao manh; treo cac vach thanh nh nhng lnh chien; moi ngi bc i trc mat mnh, chang he sai hang ngu mnh. Chung no chang he ung cham nhau, ai i ng nay; xong qua nhng kh gii ma chang bo ng mnh. Chung no nhay tren thanh pho, chay tren tng, treo len cac nha, vao bi cac ca so nh la ke trom (2:7-9). Ngay Le Ngu Tuan Sau khi Gioen tuyen bo ngay ma bay chau chau ong vo so ke kia xuat hien chnh la Ngay cua c Giehova trong hien tai, va ong cung rao bao s giam cam cua ngi Babylon chnh la Ngay cua c Giehova trong tng lai, ong bat au noi ve mot ngay khac na cung la Ngay cua c Giehova Ngay Le Ngu Tuan. Sau khi cong bo li tien tri cua c Chua Tri, Gioen viet: Sau o, Ta se o Than Ta tren ca loai xac tht; con trai va con gai cac ngi se noi tien tri; nhng ngi gia ca cac ngi se thay chiem bao, nhng ke trai tre cac ngi se xem s hien thay (2:28). Li tien tri nay t nhat cung a c ng nghiem phan nao trong Ngay Le Ngu Tuan (Cong vu 2:1-4). Chung ta oc thay rang c Thanh Linh a giang xuong tren nhng ngi ang nhom lai th phng Chua trong Ngay Le Ngu Tuan. Bay gi ngi ta thay nhng li la tach ra au tren au cac s o, va nghe ho noi mot th tieng ma ch co nhng ngi biet c nhieu th tieng mi co the hieu c. Va khi nghe
8

co tieng t tri en nh tieng gio thoi ao ao, ho hoi Phier: Viec nay ngha la the nao?, ong ap rang: o la ieu ma ang tien tri Gioen a noi (Cong vu 2:16). S Tai Lam Cua c Chua Jesus Christ Xem xet ky chung ta se thay qua li tien tri ve Ngay Le Ngu Tuan cua Gioen, c Chua Tri muon cho chung ta biet nhng g se xay ra vao Ngay cua c Giehova trong ky sau rot, nhng lai khong xay ra trong Ngay Le Ngu Tuan: Ta se to nhng s la ra trong cac tng tri va tren at: tc la mau, la, va nhng tru khoi. Mat tri se oi ra toi tam, mat trang ra mau, trc khi ngay ln va kinh khiep cua c Giehova cha en. Bay gi ai cau khan danh c Giehova th se c cu; v theo li c Giehova, th tren nui Sion va trong Gierusalem, se co nhng ngi tron khoi, va trong nhng ngi con song sot, se co ke ma c Giehova keu goi(2:30-32). Ro rang Gioen noi tien tri ve Ngay Le Ngu Tuan, va neu ban nghien cu that ky li tien tri cua ong, ban se thay ong cung ang noi tien tri ve cac bien co khac na, song cha c ng nghiem trong Ngay Le Ngu Tuan. Mot hoc gia nghien cu ve cac Tieu Tien Tri viet rang li tien tri nay cua Gioen a c ng nghiem trong Ngay Le Ngu Tuan va cung se c ng nghiem trong ngay Chua Jesus Christ Tai Lam. Nh tat ca cac tien tri khac, khi nhng li tien tri cua Gioen ve cac bien co nh cuoc xam chiem cua ngi Babylon hoac bien co trong Ngay Le Ngu Tuan, thay eu c ng nghiem tng ch, chung ta rat c khch le la nhng li tien tri ong noi ve ngay ang Christ Tai Lam qua that cung se c ng nghiem. Phier goi Ngay cua c Giehova trong tng lai la Ngay Ln Rat Kinh Khiep. Khi viet ve ngay nay, ong tap trung vao bien co duy nhat trong nhng bien co se xay ra vao ngay ang Christ tai lam. Theo Phier, khi ngay ay en, th Cac the chat b ot ma tieu tan, at cung moi cong trnh tren no eu se b ot chay ca (IIPhier 3). ng Dung Ca Nhan Gioen khong ch rao giang ve ngay cua c Giehova trong hien tai va ve ngay cua Ngai trong tng lai. Ong con khch le chung ta la con
9

dan Chua hay noi cho cac hau t, con cai va cac the he tng lai cua chung ta biet ve ngay cua c Giehova (Gioen 1:2-3). Ong cung khuyen khch chung ta phai nhan biet rang moi ngay cua chung ta troi qua trong qua kh, hien tai va tng lai se c xem nh la ngay cua c Giehova vay. Khi nh lai nhng viec tot lanh ma c Chua Tri a ban cho chung ta trong thi gian qua, th chung ta at se them long tin cay ni Chua trong hoan canh hien tai cua mnh (Roma 8:28). Tai sao c Chua Tri muon chung ta biet ve Ngay Ln ay kinh khiep cua Ngai trong tng lai? e chung ta can phai suy ngh ve cach an net cua mnh. Hay lang nghe s ng dung ca nhan cua Phier khi ong noi cho chung ta biet ve Ngay cua c Giehova trong tng lai: Vay nen, hi ke rat yeu dau, v anh em trong i nhng s o, th phai lam het sc mnh, hau cho Chua thay anh em bnh an, khong dau vt, chang cho trach c. Lai phai nhn biet rang s nhn nhuc lau dai cua Chua chung ta cot v cu chuoc anh em (IIPhier 3:14-15a). Khi hng ve Ngay cua Chua sap en, chung ta se thay Gioen va tat ca cac tien tri eu a ra nhng ng dung ca nhan tng t vi ng dung ma Phier a thach thc moi mon e cua ang Christ.

10

Chng 3 TIEN TRI AMOT

Amot la ngi song bang nghe hai trai va va chan chien, song mot th tran nho ten la Thecoa, cach Gierusalem mi hai dam ve hng Nam. Nam mi nam trc khi Vng quoc pha Bac b Asyri bat lam phu tu, c Chua Tri keu goi ong t Vng quoc pha Nam i en noi tien tri nghch cung Vng quoc pha Bac. Chung ta c biet Amot a truyen giao trong thi tr v cua vua Oxia Vng quoc pha Nam, la thi ky thnh vng, hung cng ca ve quan oi lan kinh te cua dan Giua. Ho cho rang chang co ke thu nao dam xuat hien hoac ben mang ti e doa ho. The nhng li tien tri Amot lai nghch cung dan Giua ngay trong thi ky phon thnh nay, cung giong nh Vng quoc pha Bac cua Ysraen. S Phan Xet Cua c Chua Tri Sap en Amot bat au noi tien tri bang nhng li ma cac cong dan Vng quoc pha Nam rat muon nghe ong bao vi ho rang c Chua Tri se oan phat ke thu nghch ho (1:3-2:3). Khi ong goi ch danh cac dan toc thu nghch o va bao trc s phan xet se giang tren ho, th nhng ngi ang nghe ong rao giang s iep ay rat hai long At han ho thch nghe ve cach c Chua Tri se trng phat nhng ke ma ho thu ghet. The roi mot lan no, khi ho ang b cac bai giang cua Amot thu hut, th ong bao cho ho mot tin xau: Giua va Ysraen cung se b oan xet (2:4-8). Ong cao trach Giua a choi bo luat phap cua c Giehova va khong tuan gi cac mang lnh Ngai. Ong cung len an Ysraen ve s tham lam, vo ao c vi mot xa hoi ay day bat cong lam o danh c Giehova. Amot tiep tuc noi tien tri nghch cung Ysraen bang viec tien oan ho se b Asyri giam cam: Ngi le lang se khong the tron c; ngi manh me se khong bo sc cho mnh na, va ngi bao dan se chang cu c mang song mnh.Ke ging cung se chang ng vng c; ke co chan le lang se chang lanh khoi c; ngi ci nga se khong the

cu mnh; va ke bao gan trong nhng ngi manh me se tran ma tron trong ngay o, c Giehova phan vay(2:14-16). Vng quoc pha Bac a ci nhao, che gieu khi nghe s iep nay, v ho ang song trong thi thnh tr, vi oi quan tinh nhue xuat sac nh Amot mo ta s lc trong bai giang nay. The nhng, trong vong nam mi nam sau o, Vng quoc pha Bac cua Ysraen a b quan oi Asyri anh bai va tat ca dan chung eu b bat lam phu tu. c Chua Tri muon ngan chan ao quan Asyri bang cach ban cho Ysraen nhieu c hoi an nan (4:6-13). Ngai khien ho b oi kem, han han, Ngai sai gio nong thoi len va cho phep on dch sau lua tran lan, dau vay, nh Ngai a noi ve ho qua tien tri nay: cac ngi van khong tr lai cung Ta!(4:8-11). Bi v Ysraen khong lu tam en li keu goi an nan cua c Chua Tri, nen Amot cong bo s oan phat, s oan phat nay co the la vnh cu Ysraen se khong bao gi c tr ve x ma ho tng b quan Asyri bat i lu ay. Amot bao trc s oan phat cua c Chua Tri qua s rao giang ve nam khai tng ma Ngai to cho ong. S oan phat nay c phac hoa trong hai khai tng au, mot khai tng c mo ta la tai hoa cao cao va khai tng kia la ngon la thieu ot a c dap tat khi Amot nai xin s thng xot cua c Chua Tri (7:1-6). Khai tng th ba la mot day thc o chuan mc dung e o ng thang cua bc tng, cho thay ly do tai sao c Chua Tri noi gian dan s Ngai thieu s ngay thang, khong tuan theo cac mang lnh Ngai, ho la nhng ngi quanh co, hay choi bo luat le cua Ngai va choc gian Ngai. Khai tng th t la mot gio trai cay chn muoi, cho thay s oan phat theo d nh a qua ky han, va s oan phat cua c Chua Tri nghch cung ho c tien oan trong khai tng th nam. Ngai ng ngay tai ban th va phan rang: Ta thay Chua ng gan ban th va phan rang: Hay anh cac au cot, hau cho nhng ngach ca b rung ong; hay ap be ra tren au het thay chung no! Ke nao sot lai trong chung no th Ta se giet bang gm, khong mot ngi nao tron c, khong mot ngi nao lanh khoi(9:1). Trong khai tng nay, c Chua Tri cho thay s oan phat cua Ngai giang tren Ysraen a en ky cuoi cung. Khong ai co the thoat c, va khong ke nao co the
12

11

c mien xa ca. Va lai, s trng phat cua c Chua Tri sap xay en. i Song Thuoc Linh Thuan Li, Trach Nhiem Cang Gia Tang Amot khong cho rang Giua hoac Ysraen se thoat khoi s phan xet cua c Chua Tri giang tren ho. Thay vao o, ong cho biet la ho phai chu s phan xet tham ch con nghiem khac hn cac dan toc ngoai giao. Toi loi cua ho cang nghiem trong hn, bi v ho co ieu kien thuoc linh thuan li, cung vi kien thc ve Li c Chua Tri, tuy nhien, ho lai khong tuan gi cac luat thanh va mang lnh Ngai. Theo Amot, trach nhiem thuoc linh c tnh ty le thuan vi ieu kien thuan li trong i song thuoc linh, va ieu kien thuoc linh thuan li se tac ong manh me tren cach song chung ta. Lam theo ieu chung ta biet con quan trong hn nhieu so vi ieu chung ta biet. Chung ta can c nhac nh rang song theo s hieu biet con quan trong hn la tch luy them s hieu biet. Trong khi ngi the gian luon cho rang ch co s hieu biet mi co ao c, th cac tien tri lai rao giang la khi ng dung s hieu biet cach khon ngoan th mi khien cho con ngi co ao c. Li Ha ve S Phuc Hng Giong nh cac nha tien tri khac, Amot rao giang ve s phuc hng cuoi cung cua dan Ysraen: Trong ngay o, Ta se dng lai nha tam cua avt, la nha a o, va tu bo lai nhng cho rach nat cua no. Ta se dng lai nhng ni o nat va xay no lai nh ngay xa; en noi chung no se thau c nhng dan sot cua Eom va het thay cac nc c xng bi danh Ta, c Giehova la ang lam tron moi ieu ay phan vay(9:11-12). Li tien tri nay noi dan Ysraen se quay tr ve th phng c Chua Tri. S phuc hng thuoc linh nay cha xay ra. Chung ta thay ngi Do Thai sau khi b tan lac khap at, nay a tr ve, chnh quyen Ysraen a c lap lai, nhng cuoc phuc hng thuoc linh cua ho hien nay cha c ng nghiem.

Chng 4 TIEN TRI APIA

Nay Ta a khien ngi lam nho gia cac nc. Ngi b khinh de lam. Hi ngi la ke trong khe vang a, trong ni cao, ngi noi trong long mnh rang: Ai se co the xo ta xuong at? S kieu ngao cua long ngi a la doi ngi. Dau ngi len cao nh chim ng, dau ngi lot o gia cac ngoi sao, Ta cung se xo ngi xuong khoi o, c Giehova phan vay! (Apia 1:2-4). Sach tien tri Apia bat au nh vay. Apia ang muon noi ieu g khi ong e cap en nhng con ngi kieu ngao, song trong nhng ni cao, bon be vach a va ngh rang khong ai co the xo ho nga xuong khoi sao huyet cua mnh c. Co mot so ngi noi sach nay canh cao nhng ai ang song the ky hai mi mot hien nay nhng lai muon i tham hiem, kham pha s song tren cac hanh tinh khac. Nhng the he trc ay, cac cau Kinh Thanh nay c hieu va ap dung nh la c Chua Tri khong muon chung ta song trong nhng toa nha cao tang. Trong the ky hai mi mot, mot so ngi giai thch cau nay theo ngha: Neu chung ta len mat kieu ngao ve khoa hoc ky thuat, co tnh len song tren cac hanh tinh khac trong khong gian, th c Chua Tri se anh ha va xo chung ta xuong at tr lai. Apia khong viet ve nhng toa nha cao tang hoac ngoai khong gian. Ong ang nong chay bi cn gian thanh, va gi sach ngan nhat trong cac sach tien tri nay ti mot dan toc thu ch, thng lam nhng viec khung khiep, toi te chong lai dan Giua khi Gierusalem b sup o di tay ngi Babylon. Eom B oan Phat c Chua Tri phan truyen qua Apia rang Ngai se oan phat mot dan toc co ten la Eom. Dan toc nay tng song mot ni noi tieng ma ngay nay ban co the en tham la Thanh pho hoa hong o cua Petra nam x Gioanh. Nhng vach a o, cung vi khoang khong gian rong ln c dng bi hai vach a hai ben cao chng 700 feet (213m) khien cho ban co cam giac nh ang ci tren lng
14

13

nga i vao mot hem nui ln. Khoang khong gian nay xa kia la thanh pho, ni c tru cua dan toc ma Apia ang e cap. Dan nay thng bat ng tan cong va cp boc cac thanh pho thu ch, hoac nhng oan lai buon giau co, sau o ho se leo len nhng chiec thang day roi tron vao cac khe a tren cao, la ni tru an cua ho, tranh xa s truy uoi cua ke thu. Vi ni an nup nay, ho tng rang mnh se c an toan. o la ly do tai sao Apia viet: Hi ngi la ke trong khe vang a, trong ni cao, ngi noi trong long mnh rang: Ai se co the xo ta xuong at? S kieu ngao cua long ngi a la doi ngi(3). Dan toc nay chnh xac la ai? Ho la nhng hau due cua Esau anh cua Giacop. Sach Sang the ky cho chung ta biet Giacop va Esau la hai anh em sinh oi, nhng ho co nguyen tac va cach song khac han nhau. Trong khi Giacop la ngi ranh manh nhng thuoc linh, con Esau va la ngi tran tuc lai khong tin knh, mau ngi ma ngay nay chung ta goi la ngi i. Hnh anh nay c phac hoa ay ngu y trong sach Sang the ky, khi Esau ban quyen trng nam cho Giacop ch e lay mot to canh. Trong khi hau due cua Giacop mang ten ong (Ysraen) va tr thanh dan Do Thai, th Esau la to phu cua dan Eom, ke thu lau i cua dan Do Thai. Dan Eom rat cam ghet va thng xuyen tm c hoi lien minh vi cac dan toc khac hong tieu diet dan Do Thai. Apia viet li tien tri rat ngan, tien oan ve s sup o cua Eom, mot s sup o c xem nh la hau qua trc tiep do ho thu ghet va ngc ai ngi Do Thai. Apia a ra tam li buoc toi rat cu the nghch cung Eom. Chung ta nghe tam lan ong buoc toi: Ngi ch! (co ngha la dan Eom that s a lam nhng ieu nay). Oi! Ch nhn xem ngay cua anh em ngi, la ngay tai nan cua no; ch vui mng trong ngay huy diet cua con cai Giua; cung ng noi cach khoe khoang trong ngay no b khon kho. Ch vao ca thanh dan Ta, ang ngay no b hoa; ch nhn xem tai nan no, ang ngay no b khon kho! Ch vo lay cua cai no, ang ngay no b hoa hoan. Ch ng ni nga ba ng ang diet nhng ke tron tranh cua no, va ch nop nhng ke
15

song sot sau cung cua no trong ngay nguy nan, v ngay cua c Giehova a gan tren het thay cac nc(12-15a). Nhieu hoc gia cho rang Apia len an Eom ve cach c x cua ho trong thi ky Gierusalem b sup o di trieu vua Seekia. Khi thanh pho b san bang thanh bnh a va dan Giua ngi th b tan sat, ke th b lu ay sang Babylon. Dan Eom a giup quan Babylon trong thi gian chung vay ham Gierusalem, va ho con hua theo tham gia cp pha thanh pho. Khi dan Do Thai chay tron khoi tai ach gm ao nay, th dan Eom uoi theo bat gi, roi em nop cho quan Babylon. T s len an dan Eom, Apia quay tr lai cung vi cac tien tri khac rao giang ve Ngay cua c Giehova. Ong noi cung dan Eom: V ngay cua c Giehova a gan tren het thay cac nc: Bay gi ngi Ta se lam cho ngi nh chnh mnh ngi a lam; nhng viec lam cua ngi se o lai tren au ngi!(15). Ngay ong tien oan c ng nghiem, dan toc Eom se b tuyet diet hoan toan. Tham ch ong con tien oan chnh xac ca nhng phng cach ma c Chua Tri se dung e huy diet ho. Cac nc ong minh se quay lai chong nghch ho, va at nc Eom se khong con sot lai g: Nha Giacop se la la, va nha Giosep se la ngon la; nha Esau se la ong rm, ma chung no se ot va thieu i. Nha Esau se khong con sot chi het; v c Giehova a phan vay(18). Li tien tri nay a c ng nghiem theo ngha en en tng ch. Nc Eom hoan toan bien mat khoi trang lch s nhan loai, khi no b ngi La ma tieu diet hoan toan vao nam 70 SC. ng Dung Ca Nhan Xuyen suot Kinh Thanh, chung ta thay ngi co i song tin knh luon tng phan vi ngi vo tn (Thi Thien 1; Mathi 7:13-27; ICorinhto 2:14-16). Neu chung ta quen thuoc vi cau chuyen Giacop va Esau trong sach Sang the ky, va qua li dien giai cua S o Phaolo, th chung ta se khong kho khan g e nhan ra rang li tien tri ngan ngui nay cua Apia con phan chieu cho chung ta thay hnh anh ve i song cua mot ngi thuoc linh, ngi xac tht, va ngi t nhien (Sang the ky 25:29-34; 27; Roma 9:10-11). Cuoc i Giacop la tam gng cua

16

mot ngi thuoc linh bi v ong luon sot sang, het long tm cau c Chua Tri va cac gia tr thuoc linh cung cac n phc t Ngai. Chung ta nhan c bai hoc trong Sang the ky qua s kien Giacop vat lon cung c Chua Tri, ten ong c oi thanh Ysraen: Ngi lai noi: ten ngi se chang la Giacop na, nhng ten la Ysraen, v ngi a co vat lon cung c Chua Tri va ngi ta; ngi eu c thang (Sang the ky 32:28). Ben canh o, Esau la hnh anh ve ngi t nhien, xac tht. Qua viec ban quyen trng nam cua mnh (quyen tha ke cua ngi con trai trng) e lay mot to canh, Esau cho chung ta thay ong la ngi thieu chn chan, sai lam trong viec chon lay quyen u tien thuoc linh cho mnh. Chung ta khong ngac nhien khi thay nguyen tac va loi song cua Esau a dan en Eom mot dan toc luon thu ch, chong nghch lai nhng ngi song theo muc ch va gia tr thuoc linh cua c Chua tri. Chung ta c biet Giacop va Esau lan au khi ho con nam trong bung me, ba Rebeca. Theo ngha bong, co mot s lien he ca nhan trong van e nay, o la ban tanh cua Esau va Gia cop eu ton tai trong moi ngi chung ta ngay nay. Phaolo phac hoa hai ban tanh nay that ro net trong th tn gi cho ngi Galati. Ong viet rang c Thanh Linh va xac tht luon tranh chien v hai ben trai nghch nhau. Khi Phaolo dung t xac tht, y ong muon noi en ban chat con ngi t nhien cua chung ta, khong co s nh cay c Chua Tri. c Thanh Linh ban cho chung ta nang lc e tr nen thuoc linh nh Giacop, khi c Thanh Linh ng vao i song chung ta th ban chat con ngi xac tht, t nhien cua chung ta se b anh bat ra. Ngai la ang co quyen khien chung ta tr nen thuoc linh la yeu to c them vao ban tnh xac tht von co cua chung ta. ieu nay a en cho chung ta hai ban chat va e cap tren (Giacop va Esau). Li tien tri manh me cua Apia thach thc chung ta cau hoi nay: Chung ta se nuoi dng ban chat nao?

Chng 5 TIEN TRI GIONA

Sach Giona ke cho chung ta ve mot nha tien tri c c Chua Tri keu goi e rao giang ve s an nan va cu roi cho ke thu cua ong. Ong hieu ro ban tnh cua c Chua Tri, neu ong ap lai s keu goi cua Ngai th ke thu se c cu. Chnh s hieu biet ve tnh yeu thng vo ieu kien cua c Chua Tri khien ong quyet nh khong en thanh Ninive, va v khong muon en o nen ong cung khong en cung c Chua Tri. Thay vao o, ong co tnh lanh mat Ngai va len tau khong ch i ve hng ngc lai ma con en mot hai cang that xa, cung nh nhng ngi cung thi vi ong, khi muon ri xa khoi thanh Ninive th ho cung se i theo hng o (1:3; 4:2-3). Thanh Ninive la thu phu cua ke thu tan ac nhat cua dan Do Thai co ai. S tan bao cua Asyri trong lch s co ai khong g v sanh bang. Giona hoac cac thanh vien trong gia nh ong co the la nan nhan cua s hung ac nay. Co le ong co nhieu ly do rat hp ly e noi len long cam thu cua mnh vi nhng ngi ang song trong thanh Ninive. e co cai nhn di goc o lch s, chung ta hay hnh dung c Chua Tri giao pho nhiem mang cho mot ngi Do Thai vao au thap nien 1940. Hay i en Berlin cua c, ni ma cai chet cua tng ngi Do Thai ang chc ch san e rao giang s oan phat cua c Chua Tri se giang tren thanh pho o, neu nh dan thanh ay khong chu an nan toi loi mnh. Vay lieu ngi Do Thai kia co tron chay khoi trach nhiem c giao hay khong? Giona Khong i Va Cung Khong en (Chng 1) Cac nha tien tri trong Cu c va het thay nhng ngi tin knh thng co mot iem chung trong s tng giao vi c Chua Tri. Toi a e cap cach thc nay khi chung ta tm hieu chc vu cua tien tri Esai. Ho co nhieu kinh nghiem that y ngha khi en vi c Chua Tri, va cung co kinh nghiem ket qua khi ra i cho Ngai. Cau chuyen ve c Chua Tri cua Giona cho chung ta thay cach thc nay hoan toan ao ngc.
18

17

Trong chng au cua tien tri Giona ngan ngui nay, chung ta thay c Chua Tri sai Giona en thanh Ninive, song ong t choi, va khi a quyet nh dt khoat khong i Ninive, ong cho chung ta thay ong tin vao hai phng dien en cung c Chua Tri va ra i cho Ngai. Giona biet ieu o bi v ong kinh nghiem sau sac ve s en cung c Chua Tri e nhan nhiem vu i en thanh Ninive. V ong khong the, hoac khong muon lam ieu o, nen ong quyet nh khong i en thanh Ninive. Va e quyet nh dt khoat, ong cung khong en vi Chua. V Giona co tnh tron khoi c Chua Tri, nen khi len tau, ong nam di long tau va ngu me (1:5). Chung ta thay c Giehova khien noi len mot cn bao that khung khiep, suyt anh chm tau. Trong khi cac thuy thu tren tau kinh hai, keu cau cac than cua ho th Giona van c ngu, van co sc lan tranh nhng nan e cua mnh bang cach chm vao trong giac ngu. Giona co tnh lanh khoi Ninive, lanh mat c Chua Tri va tron tranh cac nan e cua mnh. Khi chu tau chat van Giona tai sao ong van ngu gia luc bao to nh the, Giona tha nhan rang c Chua Tri cua ong la ang sang tao bien ca, va Ngai ang noi gian vi ong. Ngai sai cn bao ti v Ngai giao pho trong trach cho ong hay i en Ninive nhng ong a t choi (1:9-10). Giona con bao vi ngi chu tau rang ch co mot cach lam nguoi cn gian cua c Chua Tri la nem ong xuong bien, cuoi cung cac thuy thu mien cng lam theo nh vay (1:15). Ngay tc khac, bien ang gam thet lien tr nen yen lang. S viec bien tr nen yen lang khien cho cac thuy thu ngoai ao tren tau tin nhan Chua. Ngay ca khi Giona tron chay, lanh mat c Chua Tri va lan tranh cong viec Ngai giao pho, th Ngai van dung ong e em niem tin en cho cac thuy thu tren tau. Chung ta hay oc trong Giona 1:16: V vay ma nhng ngi ay rat knh s c Giehova. Ho dang cua le cho c Giehova, va ha nguyen cung Ngai. Chung ta thay c Chua Tri cung chuan b san mot con ca ln ang nuot Giona. Ong nam trong bung ca suot ba ngay em. Giona khong he bao con ca ln nay la ca voi. Con ca ln nay chnh la s sam san la lung cua c

Chua Tri, c Ngai chuan b mot cach sieu nhien cho v tien tri co tam tnh noi loan nay. Giona en Cung c Chua Tri (Chng 2) Sach Giona cho chung ta mot nhan thc rang ngay ca c Chua Tri cung khong bao gi ep buoc chung ta phai lam bat c viec g Ngai e cho chung ta co y ch t do trong nhng quyet nh trc mat Ngai se chieu theo y chung ta theo nh hoan canh cua chung ta, cho en khi chung ta nhan biet rang ch y muon cua c Chua Tri la ieu hp ly va chung ta can phai thc hien. Ban co the viet e len tren chng mot cua tien tri nay nhng t: Toi se khong! Nhng ban co the viet e len tren chng hai nhng t: Toi se! Phai mat ba ngay trong bung ca, Giona mi an nan ve viec tranh ne li keu goi cua c Chua Tri. An nan co ngha la ngh lai hoac co s thay oi trong tam tr, tam long, y muon va hng i. iem quan trong cua chng hai la Giona an nan trong bung ca. Giona a cau nguyen trong bung ca. Ong nh lai tng Li Kinh Thanh ma ong co the nh c trong ni khung khiep nay. Trong li cau nguyen cua mnh, ong trch dan hoac e cap en hn sau mi cau Kinh Thanh t sach Giop, Ca thng, ISamuen, Gieremi, ICacvua, va nhieu cau trong Thi thien. ieu nay co ngha la tam tr ong cha ay Li c Chua Tri, va ong ang hat len nhng bai Thanh ca ma ong co the nh c gia luc ong ang trong bung ca. ieu quan trong cua li cau nguyen da tren nen tang Kinh Thanh nay la s an nan cua Giona. Ong i t cau Toi se khong en cau Toi se ba lan. Ong tha vi c Chua Tri: Toi se lai con nhn len en Thanh cua Ngai(2:5b), Toi se dung tieng cam ta ma dang cua le cho Ngai(2:10a), va Toi se tra s toi a ha nguyen(2:10b). Ket qua an nan cua Giona la: c Giehova ben phan cung con ca, va no ma Giona ra tren at kho (2:11). Giona Ra i Cho c Chua Tri (Chng 3) Bc vao chng ba, chung ta oc: Lai co li c Giehova phan cung Giona lan th hai ma rang(3:1). Ben canh s kien nhan cua c Chua Tri, Giona con nghe ca li keu goi lan th hai cua Ngai
20

19

li keu goi giong nh lan trc: Ngi kha ch day! Hay i en thanh ln Ninive, va rao cho no li Ta a day cho ngi (3:2). Lan nay, thay v tron chay, Giona a vang theo tieng goi va i en thanh Ninive. Ong ln tieng rao giang s iep oan phat cua c Chua Tri rang: Con bon mi ngay na, Ninive se b o xuong!(3:4b). Het thay ca thanh ngay ca nha vua eu an nan quy ao va tin nhan c Chua Tri (3:6). Bi v ca thanh eu hoi cai, xng nhan toi loi mnh cho nen c Chua Tri ben an nan s hoa ma Ngai a phan se lam cho ho, va Ngai khong lam s o(3:10b). Cuoi cung, khi Giona noi Toi se, th ket qua la mot chien dch truyen giang Tin Lanh ln nhat trong lch s cua c Chua Tri va loai ngi. Giona en Va Ra i Cho c Chua Tri (Chng 4) Trong tam s iep cua sach Giona nam trong chng cuoi. Noi dung phan nay cho chung ta thay cach Giona ap lai s an nan cua dan thanh Ninive ra sao. Chung ta ngh rang Giona la mot tien tri cua c Chua Tri th chac ong se het sc vui mng khi thay toan bo thanh Ninive eu tr lai tin nhan Ngai. The nhng, ong lai khong vui. Thc te luc ay ong rat gian d, ong ch muon chet con hn la nhn thay c Chua Tri cu vt thanh Ninive va ong a noi thang ieu o vi Ngai! Thay v ngi khen c Chua Tri, ong lai tha vi Ngai: Hi c Giehova, toi cau xin Ngai, ay ha chang phai la ieu toi a noi khi toi con trong x toi sao? V o nen toi lat at tron qua Taresi vay. Bi toi biet rang Ngai la c Chua Tri nhan t, thng xot, cham gian, giau n, va oi y khong xuong tai va. Hi c Giehova, vay bay gi, toi nai xin Ngai hay cat s song toi; v ve phan toi, chet con hn song!(4:2-3). Noi cach khac: Toi ch muon chet con hn la nhn thay Chua cu nhng ngi nay! Nha Tien Tri Co Thanh Kien Co ieu g o bat on vi Giona chang? Li giai ap cho cau hoi nay la v Giona ghet dan thanh Ninive va co thanh kien vi ho, nen ong khong the ap lai bang s ngi khen c Chua Tri ve phep la ma ong a thay tai kinh o cua e quoc Asyri. Ong tng thu nhan
21

thanh kien nay cua mnh ngay t au chng bon. Ong lan tranh c Chua Tri va cong viec c giao, v ong biet Ngai la ang yeu thng, nen Ngai se cu thanh Ninive neu nh ong vang li Ngai i en o rao giang. ap lai s gian d cua Giona, c Chua Tri a day cho ong mot bai hoc rat thc te. Trong khi ong ch muon thoa man tam trang cua mnh, va ang gian doi v c Chua Tri cu ke thu nghch cua ong, th ong dng len mot can choi nho tren mot ngon oi e quan sat thanh Ninive. Ong van tin, hoac t nhat la co mot tia hy vong rang c Chua Tri se huy diet thanh pho gian ac nay. Mat tri nong rc len nh ang thieu ot Giona. Ngay luc ay, c Chua Tri khien moc len mot day leo co la to phu len mai choi, che cho Giona khoi b nang nong. Ong cam thay de chu va hai long lam. Nhng sau o, Chua sai mot con sau en an re cay lam cho cay chet va la b heo, ngay lap tc, Giona lai noi gian. c Chua Tri ben phan cung ong: Ngi oai tiec mot day ma ngi cha he kho nhoc v no, ngi khong lam cho no moc, mot em thay no sanh ra va mot em thay no chet. Con Ta, ha khong oai tiec thanh ln Ninive, trong o co hn mi hai van ngi khong biet phan biet tay hu va tay ta, lai vi mot so thu vat rat nhieu hay sao? (4:1011). Cac hoc gia cho rang nhng ngi ma c Chua Tri e cap trong cau nay la nhng con tre thanh Ninive, chung cha en tuoi e chu trach nhiem ve hanh ong cua mnh. Le that quan trong ay la c Chua Tri ang day cho v tien tri von co thanh kien ve nhng gia tr va th t u tien. S Ngan Tr Co le ban con nh cach toi en vi nhng v tien tri nay, toi a tng chia se vi ban rang mot trong nhng chc nang cua nha tien tri la thao g nhng chng ngai ang ngan tr cong viec c Chua Tri tren at. Trong sach Giona, van e tr ngai ang ngan tr cong viec la lung ma c Chua Tri muon thc hien tai Ninive chnh la s thanh kien cua tien tri Giona.

22

Nh chung ta a hoc c t tien tri Ose rang tnh yeu cua c Chua Tri la tnh yeu vo ieu kien, khong da tren tnh trang tch cc hay tieu cc cua ngi c yeu. Neu c Chua Tri yeu thng mot dan toc, song nha tien tri lai ghet dan toc ay, th th hoi lam sao Ngai co the dung tien tri o rao bao tnh yeu cua Ngai cho ho c? ng Dung Ca Nhan Ban co nhn thay chnh mnh trong cau chuyen nay khong? Ban co ang tron chay khoi s keu goi ma c Chua Tri at tren i song ban khong? c Chua Tri a cho xay ra ieu g e ban bang long vang theo Li Ngai? Hay hoc tap t cuoc i cua tien tri Giona v tien tri khong muon i en thanh Ninive va cung khong muon en cung c Chua Tri. c Chua Tri thng dung hoan canh e dan chung ta vao trong y muon cua Ngai v c cuoc song chung ta, mac dau oi khi chung ta khong san long bc theo Ngai. Hay quan sat sach tien tri ngan ngui nay ap ng bai hoc ve s d phong cua c Chua Tri: c Giehova khien xay ra cn bao ln, Ngai sam san con ca khong lo, cho moc len mot day leo va cung sai con sau en. Ban co nhn thay y muon cua c Chua Tri ang hanh ong trong moi hoan canh cua i song ban khong? Kha canh song ong nhat cua tieu tien tri co tac ong manh me tap trung cho khi chung ta biet chnh Giona la ngi viet cuon sach nay, cuon sach rat trung thc khi noi ve ong nh la mot ngi dai dot. Giona ang viet chng quan trong ve cuoc i va chc vu cua mnh la mot tien tri cua c Chua Tri. Ong ang noi vi chung ta mot cach khiem ton, viec ong a hoc tap c g thanh Ninive ve tnh yeu vo ieu kien cua c Chua Tri danh cho nhng ke toi loi, gian ac va thanh kien trong long ong a ngan tr viec bay to tnh yeu ay ra sao. Giona ang chia se ve s an nan that cua mot tien tri chan that trong quyen sach ngan ngui mang ten ong. Ve c ban, ong thu nhan: Toi khong co tnh yeu thng that khi en thanh Ninive, nhng c Chua Tri co, va Ngai vi toi. Toi khong the nao yeu c nhng ngi oc ac Ninive, nhng c Chua Tri yeu ho, va Ngai vi toi.

Toi khong the yeu thng dan thanh Ninive, nhng c Chua Tri yeu thng ho qua toi, bi v Ngai vi toi . Co phai c Chua Tri muon qua ban e yeu nhng toi nhan la nhng ngi vo than, song khong co tnh yeu thng, nhng s thanh kien va long ghen ghet cua ban vi ho a ngan tr tnh yeu va s cu roi ma Ngai muon chia se vi ho khong? Ban co the nhn thay chnh mnh trong li xng toi thanh that va thang than cua mot tien tri rat oi co thanh kien khong?

23

24

Bai Giang Th Hai Cua Miche (3:1-5:15)

Chng 6 TIEN TRI MICHE

Sach Miche ky thuat ba bai giang ln cua tien tri Miche. Ong sinh ra va ln len tai mot thon trang, nhng ong c c Chua Tri keu goi rao giang tai thu o Samari va Gierusalem, ong cong bo Li c Chua Tri cho cac nha lanh ao ton giao va chnh tr ca hai thu o cua Vng quoc Ysraen pha Bac va Vng quoc Giua pha Nam. Ong cung vi nhieu nha tien tri khac len tieng cao trach s suy oi ve ao c lan tam linh cua nhng ngi c c Chua Tri lap len e lanh ao ton giao va chnh tr tai ca hai Vng quoc nay. Bai Giang Th Nhat Cua Miche (1: 3-5) ay la bai giang th nhat trong so ba bai giang cua Miche nham gi cho moi dan toc tren at va mi goi ho en xem ngon roi giang tren hai Vng quoc pha Bac va pha Nam cua Ysraen va Giua. Bi v dan s c Chua Tri t choi i theo ng loi Ngai, nen Ngai d nh sa tr ho: Nay, Ta toan tnh nghch cung ho hang nay mot tai va ma cac ngi khong the thoat khoi co, va cac ngi se khong ngc au len ma i; v ay la ky hoan nan(2:3). Cau Kinh Thanh nay ro rang ang e cap en nhng cuoc chinh phuc va giam cam cua Babylon va Asyri. Qua s giam cam nay, c Chua Tri sa tr Ysraen va Giua, va s sa tr nay the hien tnh thanh khiet cua Ngai, cho thay Ngai khong the dung th toi ac, va no con bay to tnh yeu cua Ngai la tnh yeu cua mot ngi Cha thanh tn danh cho nhng a con ngo nghch. Viec c Chua Tri sa phat tuyen dan Ngai v ho th hnh tng, suy oi thuoc linh va song vo ao c la e cho the gian thay rang Ngai luon oi hoi mot tieu chuan ao c thanh khiet. S vinh hien cua c Chua Tri cung c boc lo qua s phuc hng cuoi cung cua tuyen dan Ngai, nh ieu Miche rao giang trong phan cuoi cua bai giang nay: Hi Giacop! Ta chac se nhom ca ngi lai. Ta chac se thau gop phan con lai cua Ysraen (2:12).
25

Bai giang th hai cua Miche danh cho ca ba gii lanh ao: thay te le, tien tri va nha cam quyen. Nhiem vu chu yeu cua thay te le la day do, nha tien tri la khch le dan s vang li, nha cam quyen la khien dan s phai tuan theo luat le cua c Chua Tri. Trong thi Miche, van e tr ngai ang ngan tr cong viec cua c Chua Tri o la ca ba gii lanh ao do c Chua Tri lap len thay eu suy oi, bai hoai. Thay v day do dan s va ap ng cac luat le cua c Chua Tri, th cac thay te le lai day do v tien cong, hoac day thue(3:11). Ho bien s keu goi lam chc vu te le thanh mot nghe chuyen nghiep, va ieu ma ho quan tam au tien la tien bac kiem c. Miche lay lam boi roi khi chc vu te le tr nen the tuc hoa, s day do v cong gia khien cho cac thay te le tr thanh nhng ngi chuyen i khien ngi khac bo ao. Cung vay, cac tien tri a lam ton thng s keu goi vao chc vu tien tri cua c Chua Tri bi viec noi tien tri v bac(3:11). Ho khong ch bien s keu goi vao chc vu tien tri tr thanh mot nghe chuyen nghiep, ma con bien no thanh nhng tro ma thuat. Ho thch noi ve s hien thay trong giac m cua chnh mnh hn la nhng li tien tri c mac khai, va ho thng dung uy tn cua mot tien tri e truc li. Neu ho c tra tien t th ho tien bao ve s phan xet that khung khiep tren dan s, con neu ho c tra nhieu tien th ho se tien tri ve nhng ieu tot lanh tren i song cua nhng ngi tra tien cho ho. Nhng nha lanh ao chnh quyen cung eu bien chat nen a xet oan v cua hoi lo(3:11). Tuy theo so tien c tra, nhng ngi tra tien se c cac quan trng xet x theo chieu co li hoac bat li. Tnh trang tham nhung cua nhng ngi lanh ao c thng xuyen lap lai nh vay, va ngay nay no lai cang tr nen pho bien khap the gii. Moi quan tam au tien cua Miche la khi cac thay te le day thue, se khien cho dan s tr nen boi roi v ho khong c hoc Li c Chua Tri. Khi cac tien tri ch noi tien tri v tien, th dan s Chua chang the nao nghe c Li Ngai. Khi cap chnh quyen tham nhung,
26

th dan chung se b v mong, ho mat long tin vao chnh phu, luat phap va trat t xa hoi. Miche nhan manh en mot le that, o la c Chua Tri giao trach nhiem cho cac cap lanh ao e cai tr dan s, nhng s lanh ao do c Chua Tri thiet lap ch co the c thc hien neu nhng ngi co trach nhiem nay thi hanh cong tac cai tr cua ho theo ung ke hoach cua c Chua Tri ve phng dien thuoc linh lan chnh tr. Neu ba gii lanh ao nay muc nat, th muc ch cua c Chua Tri tren s lanh ao o cung se b pha san. V cac nha lanh ao ton giao va chnh tr trong thi Miche khong tuan theo muc ch cua c Chua Tri, cho nen ong cao trach ho ve s sa sut thuoc linh va suy oi ao c cua ca dan toc. Giai Phap Cuoi Cung Cua c Chua Tri Sau khi manh dan ch ra s that bai cua cac cap lanh ao Ysraen va Giua, Miche rao giang mot s iep hy vong cho dan s c Chua Tri va cho tat ca dan toc tren khap the gii qua li tien tri ve ang Mesia. Ong tien oan s tai lam cua ang Christ, la ang se ng vng, va se cay sc manh cua c Giehova vi oai vong cua danh Giehova c Chua Tri mnh ma chan bay cua mnh; va chung no se yen, v nay Ngai se lam ln cho en cac au cung at. Ay chnh Ngai se lam s bnh an cua chung ta (5:3-4a). Tai Gierusalem va Samari, ni ma chnh quyen loai ngi that bai, th uy quyen toi thng cua ang Christ khong he that bai, va Ngai se em s bnh an that en cho dan s Ngai. Ngai la tam gng toan hao ve mot V Tien Tri, Thay Te Le va Nha Vua. Phan ket thuc trong bai giang th hai cua Miche trnh bay ang Christ la ang Cai Tr toan hao. Ngai se m ra mot Vng quoc mi khong bao gi phai oi dien vi s chet hoac s h hoai. V ly do nay, khi ang Christ en the gian, cac mon e cua Ngai thng hoi bao gi th Ngai se thiet lap Vng quoc i i va tron ven cua Ngai (Cong vu 1:6). Bai Giang Th Ba Cua Miche (6-7) Trong bai giang th ba, ong trnh bay mot vu x an theo ngha bong gia c Chua Tri va loai ngi. Ong rao giang: Bay gi hay
27

nghe li c Giehova phan: Ngi hay choi day; kha oi nai cung cac nui, va lam cho cac oi nghe tieng ngi! Hi cac nui, va cac nen hang vng chac cua at, hay nghe li oi nai cua c Giehova! V c Giehova co s oi nai vi dan Ngai, va Ngai se oi nai vi Ysraen(6:1-2). Khi Miche trnh bay ly le cua c Chua Tri nghch cung Ysraen, Ngai nhac cho dan Ysraen nh lai s nhan t cua Ngai qua viec giai cu ho ra khoi Edpto: Ta a em ngi len khoi at Edpto, a chuoc ngi ra khoi nha toi moi,va a sai Moise, Aron, Miriam en trc mat ngi(6:4). Bi v dan Ysraen ap lai tam long nhan t cua c Chua Tri bang viec tm kiem cac than khac, thoa man nhng tham muon v ky cua chnh mnh, cho nen Miche a a ra nhng li tien oan cua ong trc toa an cua c Chua Tri: Ta se em vat g chau trc mat c Giehova va qu lay trc mat c Chua Tri rat cao? Ta se en trc mat Ngai vi nhng cua le thieu va vi nhng bo con giap nien sao? c Giehova ha co thch nhng hang ngan chien c hay la hang van song dau sao? Ta ha nen dang con au long cua ta v s pham phap ta, va trai cua than the ta v toi loi linh hon ta sao? (6: 6-7). Ban cao trang cua Miche viet ve toi loi cua Ysraen ap lai long nhan t cua c Chua Tri cho thay ho khong the t benh vc mnh. Ong ket luan rang neu toi loi khong c xng ra th no se bao trum khap Ysraen. Tnh trang kho x ma Miche trnh bay tai toa an ln nay sa soan cho ngi nghe ve ket luan cua s iep ong: Hi ngi! Ngai a to cho ngi ieu g la thien; cai ieu ma c Giehova oi ngi ha chang phai la lam s cong bnh, a s nhan t va bc i cach khiem nhng vi c Chua Tri ngi sao?(6: 8). Sau khi len tieng buoc toi dan s, Miche a cau hoi la ho can phai lam g e Ngai nguoi gian, c Chua Tri to cho Miche biet la loai ngi khong the t lam g e chuoc toi mnh. Duy ch co mot cach la nh an ien do c Chua Tri ban cho nhng ai co long an nan e c Ngai tha th toi loi.

28

Miche ket thuc bai giang th ba cua ong bang s mac khai tien tri khac. Trong nhng ngay cuoi cung, ong noi vi dan Ysraen: Cac nc thay s o, se b xau ho ve ca sc manh mnh; chung no se at tay tren mieng, va tai chung no se iec. Chung no se liem bui nh con ran, va run ray ma ra khoi hang mnh nh loai bo tren at; se kinh hai ma en cung Giehova c Chua Tri chung ta, va v Ngai ma khiep s (7:16-17). Tai ay chung ta lai thay s ng nghiem ve ang Mesia, la ang Lanh ao se cai tr cac dan toc. Va, ung nh Miche d oan, ang Cai Tr nay se thng xot tuyen dan cua Ngai: Ngai khong cu gian i i, v Ngai lay s nhan t lam vui thch. Ngai se con thng xot chung toi, dap s gian ac chung toi di chan Ngai; va nem het thay toi loi chung no xuong ay bien. Ngai se lam ra s chan that cho Giacop, va s nhan t cho Apraham, la ieu Ngai a the ha cung to phu chung toi t nhng ngay xa (7:18-20). c Chua Tri trong s iep cua Miche la mot c Chua Tri giau long thng xot, nhan t, va yeu thng vo ieu kien. ieu nay co ngha la chung ta khong the co, hoac at c tnh yeu cua Ngai bang mot viec lam tch cc ma ch co the tiep nhan nh an ien va chung ta cung khong the anh mat tnh yeu cua c Chua Tri bang mot viec lam tieu cc. Neu hieu mot cach chnh xac, th s iep cua cac tien tri la s iep cua niem hy vong c xay dng tren nen tang tnh yeu va an ien cua c Chua Tri. Tuy nhien, tnh yeu va an ien cua Cha Thien Thng chung ta luon i oi vi s cong bnh cua Ngai s cong bnh ch co the c thoa man qua s chet tron ven cua Con oc Sanh Ngai, hau cho chung ta co the nhan c tnh yeu tuyet vi va an ien i i cua c Chua Tri.

Chng 7 TIEN TRI NAHUM

Boi Canh Lch S Nhng tien tri viet cac sach tien tri trong Cu c eu ky thuat ve cuoc chinh phuc bon thanh pho: Gierusalem, Samari, Babylon, va Ninive. Gierusalem va Samari la thu o cua Vng quoc pha Nam va pha Bac cua Giua va Ysraen, b tach ra; Trong khi o Babylon va Ninive la thu o cua ke thu ho. Nh chung ta a biet, s rao giang cua Giona em lai s an nan va cu roi cho dan thanh Ninive. Con li tien tri cua Nahum cong bo s chet va huy diet cua thanh nay. Ve mat lch s th Nahum noi tien tri sau Giona khoang mot tram hai mi nam. Trong khi sach Giona ghi lai s an nan cua dan thanh Ninive, thu o cua ke thu tan bao nhat cua Ysraen, th sau mi nam sau ke t khi ho ap lai s rao giang song ong cua ong, quan Asyri a xam chiem Vng quoc pha Bac cua Ysraen va bat mi chi phai cua Vng quoc nay sang lam phu tu Asyri. Khoang chng sau mi nam sau cuoc lu ay Asyri, Nahum noi tien tri ve s oan phat hau en va s diet vong cua Ninive. Sau khi Nahum rao giang nhng li tien tri ang s nay, th hai mi ba nam sau, chung c ng nghiem en tng ch. Quan Asyri tan bao khong g ta xiet a thon tnh hau het cac nc tren toan cau va bat ho lam phu tu. Hanh ong man r cua chung that cha tng co trong lch s co ai, va chung tr thanh mot ai cng quoc, ca the gii eu khiep s tnh tan bao cua chung. Thu o cua e quoc Asyri la thanh Ninive, c biet en vi cai ten Thanh Pho N Hoang cua ca trai at. Vay ma rot cuoc no a b huy diet ung nh li tien bao cua tien tri Nahum.

29

30

Nahum Cong Bo S Huy Diet Ninive (Chng 1) Chng au tien cua sach Nahum tuyen bo s sup o cua thanh Ninive. Mac du co hai con song lam vanh ai bao ve thanh ca hai ben, song Nahum tien bao rang: Ngai dung nc lut huy diet cho no(1:8). Hai con song nay em lai sc manh cho Ninive v no bao ve vong ai, the ma Nahum lai tien bao Chua se khien cho s bao ve nay noi len chong nghch no, chay tran qua va huy diet no. Ten cua Nahum co ngha la ay long yen ui, va s iep cua ong em lai s yen ui rat ln cho Vng quoc pha Nam. Thay Asyri a chinh phuc Vng quoc pha Bac, dan s Vng quoc pha Nam rat s hai v e rang chung se quay sang mien Nam thon tnh ca ho. Sau khi Asyri anh chiem va bat Vng quoc pha Bac giam cam, chung a keo en mien Nam e chinh phuc vng quoc pha Nam. Chung anh chiem c bon mi sau thanh pho va bat hai tram ngan ngi i lu ay. Nh ieu chung ta a hoc khi nghien cu ve tien tri Esai, khi quan Asyri en cong thanh Gierusalem, th qua chc vu cua v tien tri v ai nay ma Vng quoc pha Nam c giai cu. Du vay, Vng quoc pha Nam van lo s mot ngay nao o se lai b Asyri xam lc. Ban co the thay li tien tri cua Nahum: Dau chung no sc manh ay u va ngi ong, cung se b tr i va tr nen h khong(1:12), a em lai s yen ui, bnh an va hy vong cho x Giua ra sao. Nahum Mo Ta S Huy Diet Ninive (Chng 2) Trong chng hai cua sach tien tri Nahum, ong mo ta chi tiet s sup o cua thanh Ninive. Ong mo ta mau sac quan phuc va thuan cua quan thu choi loe ra di anh nang mat tri (2:3). Ong dien ta that sinh ong quang canh cac chien xa xong len tan cong o at, chen lan gia am ngi ang thi nhau chay tron mot cach hon loan tren nhng con ng cua thanh pho sap b tieu diet (2:4). Ong bao trc tnh trang cua nhng ngi lnh chien chay tron khoi thanh pho va at nc nay ma khong dam quay lai nhn (2:8). Qua s mo ta cua Nahum, hoang hau b lot tran va dieu hanh trong xieng xch en chon lu ay (2:7). Nhng au goi run ray, nhng tam long tan chay v s
31

hai, va ngi ta ng sng kinh hoang, mat may tai nht va run s (2:10). S mo ta chi tiet nay khien Vng quoc pha Nam them vng long, c Chua Tri co cach em s bnh an va niem an ui en cho dan Ngai qua s huy diet thu o cua ke thu ho. Nahum Ung Ho Viec Huy Diet Ninive (Chng 3) Nahum liet ke ra mot so ly do tai sao cn thnh no cua c Chua Tri se o xuong nghch cung Ninive. Ong len an ho ve toi lam o huyet, noi li doi tra, cp boc cac thanh pho va hanh nghe k n. Cac hoc gia cua lch s co ai thuat lai rang quan Asyri ay nhng ngi ma chung a bat c en nhng x khac e tieu diet niem t hao dan toc cua ho, va chung c x vi ho bang nhng hanh vi het sc da man, oc ac. Chung lot da cac phu tu con ang song, va khi chung chiem c mot thanh pho nao, th chung thng tan sat mot na c dan, roi chat au lau cua nhng ngi b giet thanh mot ong that ln ngay trc cong thanh e khung bo tinh than nhng ngi ma bon chung con e cho song. Bi v moi dan toc trong x eu nam trong tay oi quan Asyri tan ac, nh la mot phan ng cua ong trc s tan bao vo ao cua chung, Nahum rao ra nhng li cua Chua danh cho Asyri: c Giehova van quan phan: Nay, Ta nghch cung ngi; Ta lot ao xong ngi, pho bay s tran truong ngi ra cho cac dan toc, va to s xau ho ngi ra cho cac nc(3:5), Vet thng ngi khong thuoc cha, dau vt ngi rat hiem ngheo; pham ke nghe noi ve ngi eu vo tay tren ngi; v ai la ke chang tng chu luon s hung ac cua ngi!(3:19). S sup o cua Ninive se la nguon yen ui cho moi dan toc ang song trong noi khiep am bi tnh tan bao cua chung. Nahum Bao Ve acTnh Cua c Chua Tri Quyen sach ngan ngui nay gii thieu vi chung ta ve tnh yeu va cn thnh no cua c Chua Tri. Trong tieng Hebr, t ng dung e ch ve cn thnh no cua c Chua Tri truyen at mot khai niem ve s trut o cn gian. No ham cha ban chat cua c Chua Tri la tnh yeu, nhng co nhieu lan, khi s gian ac va long vo tn cua con ngi buoc Ngai phai the hien mot kha canh khac cua ban chat Ngai, o la
32

tnh thanh khiet va cong bnh tuyet oi. Tai iem nay, Ngai a trut o s gian d cua mnh vao cn thnh no va s oan phat, bi v cuoi cung s gian ac khong the ong ton tai vi ban tanh thanh khiet cua c Chua Tri. Toi tng chng kien mot ngi cha no rat hien t va nhan hau a vung vay trong tay cac nhan vien canh sat, khi ong nhn thay ngi a cng hiep va giet chet a con gai mi len bay cua ong b bat em vao on canh sat. Neu ngi cha o co ban tnh mem mai, yeu thng ma con phai suc soi gian d nh vay, th th hoi tai sao c Chua Tri lai khong the trut o cn thanh no nh vay trong ban tnh cua Ngai? V the, chung ta co the nh ngha cn thnh no cua c Chua Tri la: thng xuyen, phu hp, va la thai o toi hau cua s thanh khiet tuyet oi oi vi toi loi va s gian ac. Chung ta cung co the noi ve cn thnh no cua c Chua Tri la Phan ng cua Tnh yeu tuyet oi hng ve nhng ieu ang huy hoai oi tng ma Ngai yeu thng. Trong trng hp nay, oi tng c yeu thng cua c Chua Tri la tat ca nhng ngi ang b quan Asyri ha hiep, chang han nh nhng ngi Vng quoc pha Bac Ysraen ang b bat gi. Giong nh dan s c Chua Tri tai Vng quoc pha Nam Giua, chung ta c yen ui v tin chac rang c Chua Tri chung ta, la ang co ban tnh tuyet oi ve tnh yeu thng tron ven, cuoi cung Ngai se trut o cn thnh no cua Ngai v c cac con cai Ngai ang b ha hiep. Ngai se tieu diet ke ac qua s bieu lo hoan toan tuyet oi ve tnh thanh khiet va cong bnh cua Ngai.

Chng 8 TIEN TRI HABACUC

Nhng ai quen thuoc vi tieu tien tri Habacuc nay, eu ngh ong la mot tien tri khong co li giai ap, nhng lai la ngi co qua nhieu cau hoi. Dng nh the au oc cua ong ch thch thu vi nhng cau hoi ma thoi. Trong ba chng ngan ngui ghi lai li tien tri cua mnh, ong keu ln tieng cung c Chua Tri het lan nay en lan khac vi nhng cau hoi tai sao. V ly do nay, co mot so ngi a gan cho ong biet danh Nha Tien Tri theo thuyet bat kha tri. Ngi theo thuyet bat kha tri tin rang chung ta khong the biet g ve c Chua Tri, va nhieu triet gia cung cac nha than hoc cung a co nhng cau hoi nh the trong suot hang ngan nam qua. Mot so theo thuyet bat kha tri thng noi rang: Toi khong biet, anh khong biet, va cung khong ai biet. Nhng ch co s thong minh mi hieu c ieu o!. Toi thng hoi ngi theo thuyet bat kha tri la: Neu anh khong the biet, th lam sao anh lai biet rang anh khong the biet? Trong qua trnh tiep can vi cac tieu tien tri, toi nhan thay c Chua Tri keu goi ho t moi bc i trong cuoc song ma chung ta co the hnh dung ra c. Chung ta hoc c t nhng sach lch s cua Cu c rang avt tng chon bon ngan thay te le, biet rieng ra e ngi khen c Giehova bang nhng nhac cu do chnh ong che tao cho muc ch o (IS ky 23:5). Nhng ngi Levi chuyen lo cong viec th phng va am nhac a sang tac nhieu Thi Thien. Habacuc la mot trong so cac nhac s Levi o. Ong la ngi ma hien nay, trong nen van hoa chung ta goi la nhac trng hoac la ngi hng dan chng trnh trong buoi th phng. Thap Canh Cua Habacuc Cac dien gia thng tra li nhng cau hoi khong ai hoi va thao luan nhng ieu ngi ta khong mong i. oi khi nhieu ngi trong so chung ta la nhng dien gia a phai thu nhan toi loi qua ban cao trang

33

34

o, v no co u bang chng e ket toi chung ta. Song ay khong phai la trng hp cua Habacuc. Habacuc song cung thi vi Gieremi. Ong thay dan s c x mot cach tan nhan oi vi v tien tri nay. Toi tin Habacuc co lap luan the nay, neu nh dan Giua oi x vi mot tien tri ln nh Gieremi nh the, th th hoi ho se oi x ra sao vi mot nhac trng nh ong, lai cho rang mnh ang co s iep cua c Chua Tri danh cho ho? Toi chac rang Habacuc a ngh ra mot hnh thc van chng that kheo leo e long vao li tien tri cua mnh hau thu hut c s chu y, va don long dan Giua e ho nhan lanh Li c Chua Tri ma Ngai a phan vi ong. Toi cung tin la khi Habacuc neu len nhng cau hoi cua mnh, cung la nhng van nan ma dan Giua ang muon hoi Ngai, va c moi ngay mot lan. Dan Giua trong thanh Gierusalem cho rang cac oi quan Babylon sap xuat hien. Nhng lnh canh ang ng vao v tr cua ho va moi ngi ang quan sat, chu y lang nghe nhng dau hieu au tien va nhng am thanh ang s cua quan Babylon. Habacuc tuyen bo ong se xay mot thap canh thuoc linh. Ong t bc vao v tr cua mnh tai thap canh o, va chuan b hoi c Chua Tri tat ca nhng cau hoi cua ong (cung la cua dan s). Sau o, ong quan sat, lang nghe va ch i c Chua Tri tra li cac cau hoi cua ong (va cua dan s). Toi hnh dung dan s ang khch le Habacuc hay i ti thap canh cua ong va hoi c Chua Tri nhng cau hoi ang e nang trong long ho. Khi Habacuc trong thap canh cua mnh, ong lien hoi c Chua Tri tai sao Ngai lai dung mot giong dan gian ac Babylon e huy diet tuyen dan cua Ngai. Ong thac mac: Hi Giehova, c Chua Tri toi, ang Thanh cua toi! Ngai ha chang phai la t i i vo cung sao? Vay chung toi se khong chet! Hi c Giehova, Ngai a lap dan nay ang lam s xet oan cua Ngai. Hi vang a! Ngai a at no ang lam s sa phat! Mat Chua thanh sach chang nhn s d, chang co the nhn c s trai ngc. Sao Ngai nhn xem ke lam s doi tra, khi ke d nuot ngi cong bnh hn no, sao Ngai nn lang i?(1:12-13).

Habacuc (va dan Giua), a nhan thc c mot s that cay nghiet la c Chua Tri ang dung ngi Babylon e trng phat dan Giua v c toi loi ho, tuy nhien, ca ong (va dan s) eu cam thay kho hieu la tai sao Chua lai dung mot dan toc ngoai giao e sa phat dan Ngai. Cuoi cung, ong (va dan s) bien luan rang, s gian ac cua ngi Babylon a vt qua s bat knh Chua cua dan Giua. Vay, tai sao Chua lai dung mot dan toc vo ao e sa tr dan Ngai? ay la nhng cau hoi va cung la noi dung cua sach Habacuc, cha ng nhieu s thac mac, khong ch e nang trong long Habacuc ma con trong long tat ca dan Giu a bat hanh. Trc ngng xam chiem va lu ay cua quan Babylon, ong ang quan sat, lang nghe, va ch i c Chua Tri tra li ong (cung dan s). Ong tuyen bo: Ta se ng ni vong canh, chon chan ni on luy, rnh xem Ngai bao ta ieu g, va ta tra li the nao ve s oi nai cua ta (2:1). S iep Cua Habacuc Hay th hnh dung s phan khch cua dan s khi Habacuc loan bao rang ong va nghe c tieng Chua tai thap canh! But phap cua v tien tri nay that kheo leo va gi tr to mo e cho s iep cua ong c cong bo ung thi iem. Habacuc rao giang rang c Chua Tri a tra li cho cac cau hoi cua ong (cung la cua dan s). Mac du c Chua Tri ang dung mot dan toc ngoai giao e sa phat hanh vi sai trai cua Giua, tuy nhien Ngai cung cho Habacuc biet rang Babylon khong phai la mot cng quoc ba chu the gii lau dai. Nh chung ta a biet, no ch ton tai c bay mi nam ma thoi. Tai thap canh, c Chua Tri phan cung ong rang quan Babylon a gieo mam huy diet ngay chnh trong tam long chung. Ong chep lay Li Chua phan vi ong la ngi Babylon, co long da khong ngay thang. Ve c ban, c Chua Tri phan cho Habacuc nghe ieu ma Chua Jesus tng day do khi Ngai bao: He ai cam gm th se b chet v gm(Mathi 26:52b). Chung se phai b tieu diet bi s gian ac, bao ngc va hung tn cua chung: Nay, long ngi kieu ngao, khong co s ngay thang trong no; song ngi cong bnh th song bi c tin mnh. No ghien ru, lam s doi tra, kieu ngao va chang yen cho mnh, m

35

36

rong long ham me no nh am phu, nh s chet chang c no chan; no thau gop moi nc va hoi hiep moi dan cho mnh (2:4-5). Babylon ro rang la ke kieu ngao nh c Chua Tri a noi ay, long da cua chung gian xao, khong ngay thang. Duy ch co ngi cong bnh, hoac ngi ngay thang nhng ngi nhan biet Chua va v the ho song nh c tin at ni li ha cua Ngai th at se c song (4). Cau Kinh Thanh Ngi cong bnh se song bi c tin ch co mot cach hieu nhng co nhieu s ng dung. That vay, qua s tra li cho cau hoi cua Habacuc, c Chua Tri ha ban niem hy vong tng lai cho Giua. Neu ho co c tin, tin li cua cac tien tri, nh Esai, va ac biet la Gieremi, th ho se c song nh la mot dan toc va se c tr ve x mnh. Niem hy vong nay cung co ngha la dan Babylon ngoai giao kia chac chan se khong gat hai c chien thang cuoi cung. Song ngi cong bnh se song neu ho co c tin, tin vao li ha cua c Chua Tri ma ho c nghe qua nhng nha tien tri chan that. Ben canh o, s ng dung song ong c tm thay trong Tan c, cau nay c trch dan ba lan. Phong trao Cai Chanh ra i khi mot linh muc Thien Chua giao ten la Martin Luther, trong th gi tnh nguyen buoi sang cua mnh a nhan ra cau Kinh Thanh nay nam chng au tien cua th tn Phaolo gi cho ngi Roma (Roma 1:17). He thong than hoc cua cuoc cai chanh c Martin Luther cong bo that ro rang qua nhng bai tieu luan cua ong ve cac th tn Phaolo gi ngi Roma va Galati (Galati 3:11). Lan th ba cau Kinh Thanh nay c Tan c trch dan nham cung cap boi canh cho chng Kinh Thanh noi ve c tin v ai trong Hebr 10:38. Bai Ca Cua Habacuc Chung ta khong co mot bang ky thuat nao cho biet qua trnh tr thanh mot nhac trng nang no cua v tien tri nay. Khi thanh Gierusalem sup o, mot na c dan b tan sat, con nhng ngi song sot b lu ay trong xieng xch. Mac du Habacuc biet trc rang cuoc xam chiem va giam cam cua quan Babylon sap xay ra, va se keo dai trong bay mi nam, song ong van ket thuc s iep cua mnh bang mot bai ca ngi khen.
37

Ong khong the biet c tng lai cua ong se ra sao, nhng ong biet rang tng lai cua dan toc ong tran ay hy vong. Bay mi nam sau, Giua se tr ve, Babylon se sup o, va Giua van la tuyen dan cua c Chua Tri. Habacuc bat au li tien tri bang tieng th dai ay tuyet vong va ng vc, song ong ket thuc li tien tri cua mnh bang bai ca ngi khen, th phng va s tin quyet. Bi cach ket thuc nay, ong to cho dan s c Chua Tri thuoc moi the he va moi nen van hoa biet cach e bien tieng th dai that vong thanh bai ca ngi khen. Bai ca va tam gng cua Habacuc khi ong sang tac, mo ta s lc hnh anh oi lap cua mot tn hu theo thuyet v li. Mot tn hu theo thuyet v li la ngi luon tan dung c Chua Tri luc nao anh ta muon, tng t nh chung ta s dung nhng phng tien cong cong nh ien, nc hoac la he thong van tai cong cong. Ket thuc bai ca cua mnh, Habacuc a phac hoa mot mau ngi song bi c tin, va biet rang c Chua Tri se khong t bo chng trnh cua Ngai, la ang Mesia se en thong qua tuyen dan Ngai. Neu Li cua c Chua Tri la that, nh Habacuc a tin, th chac chan dan s Ngai se khong b bo ri. Trc mat, ho co the b uoi ra khoi que hng va b sa phat v c toi loi cua mnh, tuy nhien ho se khong bao gi b tan diet hoan toan neu nh nhng li tien tri ve ang Mesia c ng nghiem. c Chua Tri a ban mot s mac khai tuyet vi cho Giop trong luc ong ang chu nhng cn au n cung cc, cho Gieremi khi ong sang tac Ca Thng, va Ngai cung ban bai ca tuyet vi nay cho Habacuc vao thi iem en toi nhat cua cuoc i ong. ay la mot phan trch dan trong bai ca o: Hi c Giehova! Toi a nghe danh tieng Ngai th toi s hai. Hi c Giehova! Xin Ngai lai khien cong viec Ngai day len gia cac nam, To ra cho biet gia cac nam; Khi Ngai ng gian, xin hay nh lai s thng xot! V dau cay va se khong nt loc na, Va se khong co trai tren nhng cay nho;
38

Cay olive khong sanh san, Va chang co ruong nao sanh ra o an; Bay chien se b dt khoi ran, Va khong co bay bo trong chuong na. Dau vay, toi se vui mng trong c Giehova, Toi se hn h trong c Chua Tri cua s cu roi toi. c Giehova la Chua, la sc manh cua toi, Ngai lam cho chan toi giong nh chan con hu, Khien toi i tren cac ni cao cua mnh. (Pho cho quan phng nhac, khay an ma hat bai nay) (Habacuc 3: 2; 17-19) ng Dung Ca Nhan Mac du rat t ngi trong chung ta phai oi mat vi cn khung hoang nh Habacuc. Khi nhng nan e tran ngap, co the chung ta se don het tat ca sc lc, tnh cam, tinh than e giai quyet, hoac la chung ta co the dng len mot vong canh thuoc linh va canh phong cho en khi nhn thay cach c Chua Tri hanh ong tren i song mnh. Chung ta cung co the lang tai cho en khi nghe c cach Chua hanh ong tren i song mnh. Tiep theo, nh Habacuc, chung ta co the th phng c Chua Tri, ang ang lam viec tren i song chung ta. Ban co bao gi xay cho mnh mot thap canh thuoc linh ni ban quan sat, ch i va lang nghe cho en chng nghe c tieng Chua cha? Sach Habacuc day rang chung ta nen xay cho mnh thap canh thuoc linh va en gan c Chua Tri e trnh dang cho Ngai nhng van e cua chung ta. Ngai se ap li trong luc chung ta quan sat, lang nghe, va ch i Ngai. Mot v muc s tin knh thuoc the he trc ay bao rang: Toi tng noi rang c Chua Tri ngay nay khong con phan day dan s Ngai nh tng phan vi Habacuc thu xa na. Hay noi chnh xac hn la dan s c Chua Tri thi nay khong con biet lang nghe tieng Chua nh trong thi cua v nhac trng tai ba ay long yeu men Chua nay!

Chng 9 TIEN TRI SOPHONI

Tng t nh tien tri Gioen, Sophoni tien tri ve Ngay cua c Giehova. Trong khi Gioen nhan manh Ngay cua c Giehova qua kh, hien tai va tng lai, th Sophoni lai tap trung hng li tien tri cua mnh vao Ngay sau rot cua Ngai la mot trong nhng s cuoi cung ma Chua Jesus, cac tien tri va cac s o a noi vi chung ta. Noi Dung Ngay Cua c Giehova (Chng 1) Khi Sophoni rao giang ve Ngay cua c Giehova, ong mo ta lai mot s kien tan khoc at se xay ra tren moi loai tho tao. Qua Sophoni, c Chua Tri tuyen bo: Ta se diet sach moi s khoi mat at, c Giehova phan vay. Ta se diet loai ngi va loai thu, chim tri va ca bien, cung moi s ngan tr vi ke d; va ta se tr tiet loai ngi khoi mat at, c Giehova phan vay(1:2-3). Theo Sophoni, Ngay cua c Giehova la s cuoi cung sap xay ra va la mot bien co ln. No khong ch lien quan en dan Giua va quan Babylon la ke giam cam ho; ma con anh hng en loai ngi va moi loai thu tren at, ke ca chim tri va ca bien na. Giong nh cac tien tri khac, Sophoni noi tien tri ve Ngay sau rot cua c Giehova an xen vi s bat b cua ngi Babylon khi ong tuyen bo li c Chua Tri trong nhng cau ke tiep: Ta se dang tay Ta tren Giua va tren het thay dan c Gierusalem; se tr tiet phan sot lai cua Baanh, cac ten cua thay ca va thay te le no khoi ni nay Trong ngay te le cua c Giehova, Ta se phat cac quan trng va cac con trai cua vua, va het thay nhng ke mac ao la. Trong ngay o, Ta se phat het thay nhng ke nhay qua ngach ca, va nhng ke lam ay day s bao ngc va quy quyet trong nha chu mnh (1:4, 8-9). Sophoni noi tiep tien tri Miche, qu trach va len an cac nha lanh ao chnh tr va ton giao cua Giua v s sa sut thuoc linh va suy oi ao c cua dan s. Theo hai v tien tri nay, th do hau qua toi loi cua cac nha lanh ao chnh tr va ton giao ma c Chua Tri giang s
40

39

oan phat tren toan bo dan s nh vay. S oan phat cua c Chua Tri giang tren gii lanh ao cho en thng dan, cho thay Ngai muon nhan manh en trach nhiem cua cac gii lanh ao trc c Chua Tri va trc dan s cua ho. ac iem Ve Ngay Cua c Giehova (Chng 2) Mac du Sophoni chu yeu rao bao ve s oan phat cua c Chua Tri tren Giua v c toi loi ho, ong cung noi tien tri ve Ngay cua c Giehova sap xay en nghch cung tat ca cac dan toc, ac biet oi vi nhng dan tng ngc ai dan Giua: Trong Ngay ln va cuoi cung o, tat ca loai ngi tren at phai chu trach nhiem giai trnh nhng cong viec mnh a lam, va c Chua Tri se a ra phan quyet cuoi cung. Sophoni tuyen bo rang ch co nhng ai tron i th phng c Chua Tri chan that duy nhat th mi co the tranh khoi cn thnh no cua Ngai trong Ngay cuoi cung. Trong boi canh cua le that nay, Sophoni keu goi cac dan toc hay an nan: Hi dan chang biet xau ho! Hay nhom hiep lai, phai, hay nhom hiep lai, trc khi mang lnh cha ra, ngay gi cha qua nh trau, trc khi s nong gian cua c Giehova cha en tren cac ngi, trc khi ngay thanh no cua c Giehova cha en tren cac ngi. Hi cac ngi la moi ke nhu m cua at, lam theo mang lnh cua Chua, hay tm kiem c Giehova, tm kiem s cong bnh, tm kiem s nhu m, hoac gia cac ngi se c giau kn trong ngay thanh no cua c Giehova (2:1-3). Cac dan toc ngoai giao mac dau a c Chua dung e thi hanh s oan phat cua Ngai nghch cung dan Giua, nhng ho khong phai la con cai cua c Chua Tri hang song, chan that va duy nhat. Sophoni keu goi ho hay an nan e c cu thoat khoi la huy diet ma c Giehova se cho xay en trong Ngay cuoi cung cua Ngai. S vo tn va toi loi cua cac dan toc se la chat xuc tac cho Ngay cua c Giehova. Trong s dien ta cua mnh ve ca dan Giua lan cac dan toc ngoai giao, Sophoni neu len mot so toi nh la giau co bat chnh, thieu quan tam, vo tn, bat tuan, chong nghch Chua va gian ac. Theo Sophoni, th nhng toi nay cua dan s c Chua Tri va cua cac
41

dan toc ngoai ao se kch ong cn thanh no cua Ngai va chung chnh la chat xuc tac dan en Ngay cuoi cung cua c Giehova. Sophoni tien oan rang s phan xet cua c Chua Tri se lan en cac dan toc mien duyen hai, va se lan xa nh li tien tri khang nh: Khon thay cho dan c mien bien, tc la dan toc Cret! Hi Canaan la at cua ngi Philitin, li cua c Giehova cung nghch cung cac ngi; Ta se huy diet ngi cho en khong con dan c na. Mien bien se tr nen ong co, vi nhng leu cua ke chan va chuong cua bay chien. Mien ay se thuoc ve phan sot lai cua nha Giua; chung no se chan trong cac ni o, ban toi se ngh trong cac nha cua Achcalon; v Giehova c Chua Tri chung no se tham vieng chung no, va em phu tu chung no tr ve (2:5-7). Ong cung rao giang nghch cung Moap va Ammon, cung nh Ethiobi va Asyri. Tat ca moi viec nay chng to rang nhng dan toc ngoai giao khong the thoat khoi s phan xet cua c Giehova. S Tao Lap Mi Vao Ngay Cua c Giehova (Chng 3) Sophoni qu trach dan Giua v nhng lanh ao cua ho hoi lo va chong nghch c Chua Tri: Khon thay cho thanh ban nghch va o ue, lam s bao ngc! No khong nghe li; khong chu sa day; khong nh cay c Giehova; khong en gan c Chua Tri mnh. Cac quan trng gia no nh s t gam thet, cac quan xet no nh muong soi ban em, khong e danh chi lai en sang mai. Cac ke tien tri no eu la can d doi tra; cac thay te le no lam o ue ni thanh, va lam quanh queo luat phap (3:1-4). Ong tuyen bo rang bi nhng viec ho a lam, nen ho se b quan Babylon bat lam phu tu. Ong cung noi en niem hy vong ma ho se nhan c trong Ngay cuoi cung cua c Giehova. Trong ngay o, tat ca cac dan toc tren at se nhan biet Giehova chnh la c Chua Tri (3:8-11), va nhng ngi Ysraen con sot lai se song chan that, trung tn vi Chua: Nhng ke sot lai cua Ysraen se khong lam s gian ac, khong noi doi, khong co li phnh gat trong mieng chung no; v chung no se an va nam ngu, khong ai lam cho kinh hai (3:13). Cho du dan Giua co bat trung vi Ngai. Song Sophoni bao trc rang c Chua Tri se bao ve, va giai cu ho thoat khoi canh phu tu trong nhng ngay cuoi cung, he ai trung thanh, th se gi long trung
42

thanh vi Ngai mai mai, tr nen tao vat mi va ep e. Chung ta thay li tien tri nay a c ng nghiem phan nao trong cac sach lch s Exra, Nehemi, va trong ba sach tien tri cuoi cung ma chung ta se khao sat. ay la nhng tien tri thuoc thi hau lu ay, co trach nhiem rao giang cho nhng ngi con song sot sau cuoc Lu ay cua Babylon. V li tien tri cua Sophoni chu yeu tap trung vao Ngay cuoi cung cua c Giehova, cho nen co nhieu ngi tin rang li tien tri cua ong noi ve nhng ieu con lai nh s nhu m, khiem nhng va cong bnh a c ng nghiem trong Hoi Thanh ang Christ phuc sinh hang song. Tat ca cac s o eu la ngi Do Thai, song Phaolo viet rang tat ca ngi Ngoai bang nao c tai sinh th se tr nen con cai Apraham (Galati 3:7). Phaolo cung la mot nha tien tri khi ong tien bao rang c Chua Tri se phuc hng dan toc Do Thai cho chnh Ngai va tat ca ngi Ysraen se c cu (Roma 9-11).

Chng 10 TIEN TRI AGHE

Tat ca cac nha tien tri ma chung ta e cap sau ay a tng song va rao giang trc hoac trong thi ky lu ay tai Babylon. Cac tien tri nay la: Aghe, Xachari va Malachi, c goi la nhng tien tri hau lu ay, v ho rao giang cho ngi Do Thai tr ve t chon lu ay Babylon. Mi hai sach lch s Cu c cung cap cho chung ta boi canh lch s ma cac nha tien tri a song va rao giang. e hieu ro giai oan lch s trong thi cua ba nha tien tri nay, chung ta hay oc sach Exra, hoac oc cuon Ngu Kinh va Cac Sach Lch S cua toi, chung se nhac cho ban nh lai nhng ieu chung ta a hoc ve ba t tr ve t chon lu ay Babylon. Aghe va Xachari rao giang cho nhng ngi thuoc nhom au tien b bat lu ay Babylon va a c hoi hng. Lan tr ve th nhat dien ra ngay sau khi e quoc Babylon ri vao tay ngi Mei-Bat. S tr ve lan nay nham thc hien mot cong viec c xac nh rat ro rang. Khai tng cho lan tr ve au tien la xay dng lai en Th Salomon. Muc tieu cua s mang o la trong tam va linh hon cho cac s iep cua tien tri Aghe va Xachari. e ng nghiem li tien tri ky dieu cua Esai, Siru ai e, Hoang e cua e quoc Ba T ban chieu ch cho phep tr ve t cuoc lu ay, va c cung cap vat lieu e tai thiet en Th. Mac du s tr ve e xay lai en Th la mot phep la ay vinh hien, song s tr ve tren thc te chang co chut nao goi la vinh hien. Nam mi ngan ngi t nan trong that rach ri tren ng tr ve xay lai en Th. Co le ho rat giong nhng ngi t nan ngay nay chung ta van thng thay. Ho tng la mot oi quan hung manh gom 600.000 chien s ma ai cung khiep s, ay la thi ho song trong nhng thanh tr c phong ve vng chac Canaan (Giosue 2:9-14). Con bay gi ho khong co quan oi, va tham ch cung chang co quoc gia. Ho cang au buon va that vong hn khi thay que hng mnh b nhng ngi ngoai giao chiem c, la nhng ngi khong he hoan nghenh ho chut nao. Bay gi chung

43

44

ta hay at mnh vao boi canh lch s va nhng thach thc ma tien tri Aghe va Xachari phai oi mat. S iep Cua Tien Tri Aghe oan ngi lu ay sau khi tr ve nhn thay nhng ngi ang song tai Gierusalem va Giue, la nhng ngi b quan Babylon chinh phuc, truc xuat ra khoi x va a en song Giua. Nhng ngi nay han hoc chong oi viec tai thiet en Th. Ho cho rang chnh en Th a giup cho ngi Do Thai trc o tr thanh mot dan toc cng thnh, cho nen a quay nhieu va gay kho de ngi Giua ngay khi viec tai thiet en Th va khi cong. V gap s chong oi cua nhom ngi ngoai giao nay, dan Giua qua hoang s nen anh phai dng cong viec xay lai en Th en mi lam nam! The roi, ho hoan toan quen lang muc tieu s menh cua mnh va bat au lao vao lo xay cat nha cho rieng mnh. Bay gi chung ta hay cung nhap cuoc vi tien tri Aghe! Hay nh rang nhiem vu cua tien tri la len tieng phan oi moi tr lc nao ngan tr cong viec cua c Chua Tri, cho en chng tr lc o khong con na va cong viec Ngai c thc hien tr lai. Cong viec cua c Chua Tri khi Aghe thi hanh chc vu la tai thiet en Th. S u tien cua dan Giua b lech muc tieu la van e tr ngai ang can tr cong viec cua c Chua Tri. Aghe chia se bon bai giang tuyet vi vi noi dung ca ngi ve en Th. Bai Giang Th Nhat Cua Aghe: Hay Tap Trung Vao Th T u Tien! (Chng 1) Mot na sach Aghe ngan ngui nay la phan ky thuat, va tiep theo Aghe mo ta ket qua bai giang th nhat cua mnh. Trong bai giang, Aghe thach thc dan Giua: Cac ngi kha xem xet ng loi mnh! S iep cua toan bo Kinh Thanh co the c rut gon thanh bon ch: Chua la tren het! Li thach thc cua Aghe cho nhng ngi i lu ay tr ve c ban la: Hay xem th gi cua cac ngi va th gi cua c Chua Tri. Cac ngi co th gi cho can nha mnh, nhng khong co th gi cho nha Chua!.

e phat ngon cho c Chua Tri, Aghe rao giang: Kha xem ng loi Ta! Cac ngi trong nhieu ma c t; cac ngi em vao nha, th Ta a thoi len tren. c Giehova van quan phan: Ay la tai lam sao? Ay la tai nha Ta th hoang vu, con cac ngi ai nay lo xay nha mnh(1:9). Mot ban dch khac trch li cua Aghe noi rang ho a bo tien mnh vao tui lung. Nha tien tri thach thc ho hay xem xet ng loi c Chua Tri v Li Ngai cho biet rang Ngai la ang a lam cho tui cua ho b lung. Aghe thach thc nhng ngi lu ay hay can nhac ieu ho ang lam va ieu c Chua Tri ang lam. V ho at sai th t u tien, nen dan en hau qua la c Chua Tri cho phep han han xay ra tren cong viec cua ho va tren ca dan Giua (1:10-11). Thay v ban ma th Chua lai sai nan oi en. Ho lam lung het sc vat va kho nhoc nhng chang thu hoach c g, va o la hau qua nhan tien ma ho phai ganh chu do khong at Chua len tren het. Aghe la mot dien gia ay quyen nang bi v dan s hoan toan b bat phuc e vang li. Ho bat au don s u tien cua mnh vao cong viec en Th. Bai giang th nhat cua Aghe c chia lam hai phan. Phan th nh noi ve viec dan Giua ap lai trong s vang li cua ho. Noi dung chu yeu cua phan th nh la: Ta cung cac ngi, c Giehova phan vay! (1:13). Mot khi to chc lai th t u tien cua mnh, ho c c Chua Tri cung. Khi at Chua len tren het, Ngai ban phc cho ho va cong viec cua ho. Bai Giang Th Hai Cua Aghe: Hay Hng en Vien Canh Cua Cac Ngi! (2: 1-9) en Th au tien do Salomon xay dng bang nhng vat lieu rat co gia tr nh vang, bac va cac loai a quy. Tat ca s sang trong va giau co cua Salomon a cung cap vat lieu e xay cat ngoi en Th nguyen thuy nay. Khi nhng ngi Giua con sot lai tai thiet en Th Salomon, ho ch la nhng ngi t nan ngheo nan. Nguon vat lieu ma nhng ngi lu ay hoi hng co c ch la ong gach vun cua en Th nguyen thuy, va mot so do hoang e cua Ba T la Siru ai e giup .
46

45

Nhieu ngi tham gia xay dng lai en Th th hai cha he nhn thay en Th au tien, v ho c sinh ra trong thi gian b lu ay. Nhng ngi ln tuoi a tng thay en Th trc, bay gi khong the lam g c ngoai viec khoc than cho mot en Th con lau mi c huy hoang nh en th au tien (Exra 3: 12-13). Trong bai giang th hai cua Aghe, ong nhan thay nhng ngi cao tuoi sau lu ay ang buon rau va nga long. Aghe nhac nh ho rang y ngha cua en Th la ve mat thuoc linh ch khong phai ve mat thuoc the hay vat chat (en Tam trong ong vang ch la mot cai leu!) Aghe cung nhac cho ho rang ngay trong khi b lu ay th Than cua c Chua Tri van vi ho. Bai giang th hai cua Aghe day dan s can phai chu y en vien canh cua mnh. T vien canh co ngha la pha trc. Kinh Thanh nhieu lan khch le chung ta hay nh en y ngha nay, va cung nhieu lan Kinh Thanh day chung ta rat ro rang la hay quen moi s ang sau. oi khi viec nhn lai ang sau se gay hoa cho chung ta, v the c Chua Tri dung nhng v tien tri nh Aghe thach thc chung ta ng nen co cai nhn phien dien nh the, ngha la ng e tam en nhng tr ngai va nhng ieu gay boi roi a qua, n gian la hay nhn vao hien tai, va hng ti tng lai, o la ieu Chua muon chung ta, va cung la s iep chnh trong bai giang th nh cua Aghe. Bai Giang Th Ba Cua Aghe: Hay Hng en ong C Thuc ay Cua Cac Ngi! (2:10 -19) Sau khi ngi Hebr khi cong tai thiet en Th, ho muon nhn thay ngay phc lanh tren cong viec cua mnh ma c Chua Tri a ha phan hai, trong bai giang th nhat cua Aghe. Ho lam viec suot nhieu thang, het mua thu sang mua ong, the nhng van cha nhan c phc hanh ma ho ang mong i. Aghe a ra hai cau hoi cho nhng ngi ang nan long. V thay te le la nhng ngi thng tra li cac cau hoi cua dan s ve Kinh Thanh, nen Aghe a ra cho cac thay te le hai cau hoi nh sau. Cau th nhat, ong hoi: Neu co ke goi tht thanh trong cheo ao, va cheo ao mnh
47

ung en banh, hoac vat g nau chn, hoac ru, hoac dau, hay la o an g, th vat o co nen thanh khong? Cac thay te le eu ap rang: Khong! Cau hoi th hai cua ong la: Neu ai b o ue v thay chet ung en cac vat ay, th cac vat ay co lay o ue khong? Cac thay te le tra li rang: Cac vat ay se b o ue !(2:12-13). Bang hai cau hoi nay, ong minh hoa s thay oi a xay ra trong dan chung t khi ho b lu ay tr ve. Trc khi lu ay, ho giong nh ngi b o ue. V hau qua cua toi loi, moi th ho cham en cung se b o ue theo. Nhng qua s sa phat bang viec b lu ay, ho c tay ue, va bay gi nhng viec ho lam trong cong cuoc tai thiet en Th c xem la thanh khiet. Tuy nhien, ho can phai hieu rang, s thanh khiet khong the xay en mot cach nhanh chong c, nh la mot can benh truyen nhiem. Toi loi lay lan theo cach o, nhng phai ton nhieu thi gian mi tr nen thanh khiet. Neu cac phc hanh Chua ban cho ch n gian la nh vao s vang li cua chung ta, th n phc cua Chua co the tr thanh ket qua cua cong c chung ta ch khong phai nh an ien cua Ngai. ong c cho s nen thanh cua chung ta chnh la long knh men Chua, ch khong phai mong i cac phc hanh. Trong bai giang th ba cua mnh, Aghe thach thc dan s hay hng ong c cua ho vao s phuc vu c Chua Tri bang cach xay sa lai en Th. Bai Giang Th T Cua Aghe: Hay e Y en Noi S Hai Cua Cac Ngi! (2:21-23) Sau bay mi nam b giam cam, song trong canh no le, nhng ngi lu ay sau khi tr ve Gierusalem, ho khong con kha nang t ve, v the ho mang noi s hai se b cac dan toc khac bat lam no le lan na. Bai giang th t cua Aghe e cap en noi khiep s cua ho. Ong noi tien tri rang c Chua Tri se lat o ngoi cua cac nc ma ho s hai va ke hoach cua Ngai se lam rung ong cac tng tri va at. Trong bai giang th t cua mnh, Aghe bao trc c Chua Tri se lam rung ong at cho en chng nhng g con lai tren at khong the b lay chuyen c na. Tac gia sach Hebr trch dan t bai giang th hai cua Aghe, va sau o noi cho chung ta biet rang chung ta
48

a nhan lanh Vng Quoc khong he b rung ong (Hebr 12:26-29). o la trong tam bai giang th t cua Aghe. ng Dung Ca Nhan Hay ng dung bai giang cua v tien tri cao quy nay vao trong i song ban ngay hom nay. ieu ban u tien la g? c Chua Tri co ban phc cho cong viec cua ban khong? Ban ang lam g cho i song thuoc linh cua mnh? S oan phat kinh khung nhat ma c Chua Tri giang tren nhng ngi b lu ay la do ho at sai th t u tien, o la Ngai se goi han han en tren ho va tren cong viec cua ho. Co bao gi ban cam thay mnh ang nem trai mot cn han han thuoc linh khong? Neu c Chua Tri khong chuc phc cho cong viec kho nhoc cua ban, va neu ban nhan thay chnh mnh ang mot trong nhng ni kho han thuoc linh, th s iep cau nguyen cua Aghe danh cho ban se la: Hay xem xet ng loi ngi, va Hay xem xet ng loi Chua. Vien canh cua ban ra sao? Ban co ang nhn thang ve pha trc khong? Hay la ban van tiep tuc nhn lai ang sau va so sanh cong viec c Chua Tri a lam tren i song ban trong qua kh, trong khi c Chua Tri lai muon ban chu tam vao cong viec Ngai ang lam ngay hom nay va trong tng lai? Ban ang hau viec Chua v nhng ong c nao? Ban co non na oi hoi phai nhan c ngay cac phc hanh khi hau viec Chua khong? Co phai ban ang lam cong viec Chua v ngh rang se nhan c phan thng ngay lap tc khong? ieu g khien ban s hai? Aghe cung nh Phier bao am rang ban co the trao het moi ieu lo lang cua mnh cho Ngai v Ngai luon cham soc ban (IPhier 5:7). V ban va oc xong li tien tri cua Aghe, cho nen ban hay hng c tin mnh vao nhng ieu u tien cua ban, vien canh cua ban, ong c va nhng noi s hai cua ban.

Chng 11 TIEN TRI XACHARI

Khi Aghe rao ra bon bai giang ay song ong, ban co the nghe li cua v tien tri tre hn la Xachari noi ve v tien tri lao thanh Aghe: Nhng ong Aghe i! khi dan s khong c phong thu va de b tan cong, chang con cach nao khac e t ve; khi dan s nan long va thoi ch; ngi ta ri vao cho tuyet vong, khi nhng con ngi that bai va vo vong ang lam vao canh s hai va b e doa bi s bat b; th ay chnh la luc nhng con ngi o can nghe nhieu hn nhng li nay: Hay manh me va lam viec! Khi dan s ang tuyet vong v ho trai qua cn khung hoang, th tat ca nhng g ho co the thay c ch la nhng tan tham kch trong cn khung hoang cua ho. Cac nha tien tri c goi la nhng nha tien kien bi v ho co the thay c Chua Tri ang hanh ong pha sau, pha tren va ngay ca trong cuoc khung hoang. Mot nha tien kien thay ieu ma nhng ngi khac khong thay, bi v ho nhn thay Chua. Xachari la mot trong so nhng hnh anh cao quy nhat cua mot nha tien kien trong ca Kinh Thanh. Xachari tin rang nhng ngi Giua co long tan v nay can co khai tng ve mot c Chua Tri quyen nang tuyet oi, la ang a cung, ban sc manh, va chien au thay cho ho. c Chua Tri dung s rao giang cua Xachari e em en cho nhng ngi lu ay tr ve ang that bai, chan nan va tuyet vong mot khai tng ve chnh Ngai. Hnh Thc Van Chng Cua Xachari Trong tam li tien tri cua Xachari chia se cho nhng ngi b lu ay nay, cung vi ban va toi la tam s hien thay. Ong chu trong en van e cham soc nhng ngi Giua song sot sau cuoc lu ay ang nga long, that vong nay. Ke en, ong keo ngc tam man ao len va trnh bay s mac khai ve cach c Chua Tri ang hanh ong pha sau nhng bc man ay. Ong thc hien tam lan nh vay trong li tien tri song ong nay. o la hnh thc van chng cua sach Xachari.

49

50

S iep Cua Xachari Li c Giehova phan qua Xachari: Hay tr lai cung Tath Ta se tr lai cung cac ngi!. Giong nh ngi Do Thai Ysraen ngay nay, nhng ngi b lu ay nay a hoi hng, ay la s kien c mot so tien tri bao trc. Qua s rao giang cua Xachari, c Chua Tri hoi dan s Ngai ve s ap ng thuoc linh, khong phai vi mot thanh pho hay en Th, nhng vi chnh Ngai. Trong khi van e nay ro rang la cha xay ra gia vong dan Do Thai Ysraen ngay nay, th Xachari cung nhieu tien tri khac va ca s o Phaolo na, a tien bao rang se co s phan hng thuoc linh va khi o:Tat ca ngi Ysraen se c cu (Xachari 8:20-23; Roma 11:26; Esai 59:20-21). Xachari s dung t ng: c Giehova Van Quan en nam mi ba lan e gii thieu c Chua Tri la Chua Te cua muon van thien s, cua cac v sao, va cua tat ca quyen lc sieu nhien ma Ngai se dung e hoan tat muc ch cua Ngai trong the gii nay. Tren mot phng dien nao o th t ng nay tom tat nhng li tien tri cua Xachari, v tat ca khai tng cua Xachari eu noi cho chung ta biet rang ong a nhn thay c Chua Tri la c Giehova Van Quan, ngay ca vao thi iem dan s Chua ang trong tnh trang suy yeu ve quan oi lan chnh tr. Xachari thay c Giehova Van Quan hanh ong theo ba phng dien v c ch li dan s cua c Chua Tri. Th nhat, Chnh Ngai la c Giehova Van Quan. Th hai, va cung la phng dien quan trong nhat, o la c Chua Tri se ban cho dan s tr lai cung Ngai qua mot ang ma tien tri Xachari goi la Choi. Ngoai tr sau mi sau chng cua sach Esai, th ch co 14 chng cua sach Xachari la cha ng nhieu li tien tri ve ang Mesia hn bat ky sach tien tri nao khac. Khi ang Mesia en lam ng nghiem li tien tri cua Xachari, ang Christ khang nh that ro rang, dt khoat vi dan s c Chua Tri: Ta la ng i, Le That va S Song; chang bi Ta th khong ai c en cung Cha!(Giang 14:6). Phng dien th ba ma Xachari rao giang, o la c Chua Tri se tr lai cung chung ta va em chung ta ve vi Ngai nh li ha ve ngay Le Ngu Tuan quen thuoc: Ay chang phai la bi quyen the, cung
51

chang phai la bi nang lc, ben la bi Than Ta, c Giehova van quan phan vay(Xachari 4:6). Xachari tien bao ve phep la v ai xay ra trong ngay Le Ngu Tuan va tat ca nhng phc hanh se c c Chua Tri ban cho dan s Ngai trong ngay ln o. Khi noi en phng dien nay, Xachari a ve len mot bc tranh tuyet vi ve Ba Ngoi c Chua Tri. c Giehova Van Quan la c Chua Cha; con ng tr lai cung c Chua Cha phai xuyen qua Choi, la c Chua Con. Khi dan s c Chua Tri tr lai cung Cha bi con ng la Con, th c Chua Con se ban cho ho quyen nang cua c Thanh Linh trong ngay Le Ngu Tuan. Tam Khai Tng Cua Xachari T khai huyen trong tieng Hy Lap la mac khai. S mac khai co ngha la tiet lo. T khai huyen con co ngha la keo bc man len e lo ra nhng ieu ma ngay ca ngi khon ngoan cung cha bao gi c biet. Xachari keo bc man ay len tam lan va ch cho dan s thay cong viec c Chua Tri ang hanh ong ang sau bc man c lo ra. c Chua Tri ban nhng s hien thay cho Xachari, nham tang them sc manh cho dan s Ngai ang trong tnh trang yeu uoi, va ban niem hy vong gia luc ho ang that vong. Khai Tng Th Nhat: Ve Ni Co Bong Mat (1:7-17) Theo nhieu hoc gia Kinh Thanh, ngi ng trong trung co nhng cay sim tng trng cho s tng trai kho khan cua giai oan chuyen tiep ma nhng ngi b lu ay ang trai qua. o la giai oan chuyen tiep gia s tr ve la lung cua ho, thoat khoi canh no le va s ay ai tai Babylon, vi s thach thc bien ong gach vun o nat thanh mot ngoi en Th, o la thi ky dan s vo cung nan long va mat het y ch, can am. Mat khac, ho t cam thay mnh nh ang di ay vc sau vay. Van e tr ngai pha trc bc man ma chung ta co the thay c khien ho nga long la mot thc te khong the phu nhan, rang ho khong con quoc gia na, ma ch la am ngi t nan ngheo kho, rach ri trong that tham hai. Ho lam vao mot trong nhng thi ky chuyen tiep toi te ma tat ca chung ta cung se trai qua.

52

Khi Xachari keo bc man len, ong nhn thay ang ma ong goi la ang Nhn Xem, va ang o chnh la c Giehova Van Quan. Ngai quan tam va ang quan sat s chuyen tiep nay cua dan s. Cuoi cung, Ngai ket thuc s lu ay cua dan s Ngai mot cach sieu nhien. Trong thi iem va ng loi Ngai, c Chua Tri se lam tron chng trnh cua Ngai danh qua s khoi phuc lai dan Ngai tren x ho va phuc hng tam linh ho mot cach hoan toan, tron ven. Khi c Chua Tri muon lam mot ieu g o mi me trong i song chung ta, khi Ngai muon keu goi chung ta i en mot ni xa la, th hau het chung ta eu tan dung th gi e trnh bay cho Ngai ba tr lc. V chung ta ch chu trong ve s an ninh cua chnh mnh, nen chung ta khong muon ri bo cai noi an toan than quen, la ni chung ta ang song va lam viec. Tuy nhien, Chua buoc long phai a chung ta ra khoi ni o, trc khi Ngai dan chung ta vao mot ni mi. o la ly do tai sao s keu goi cua c Chua Tri thng co hai chieu mot sc keo t pha trc va mot sc bat t pha sau. Hay noi cach khac, c Chua Tri phai pha tung chung ta ra khoi cho cu, e dan chung ta vao ni mi. Ban co ngh la Chua a tng lam nhng viec la lung o nhieu lan v c ban khong? Toi goi nhng viec la lung ay la s can thiep thanh. Khi chung ta gia ni cu va mi, c Chua Tri luon gn gi chung ta e co the keo chung ta vt qua giai oan chuyen tiep. Luc o, Ngai buoc chung ta phai i ung hng e Ngai co the sap xep cho chung ta vao ni mi, va nhiem vu mi ma Ngai muon thc hien trong i song va chc vu cua chung ta. Luc dan Ysraen con Edpto, c Chua Tri muon dan ho vao mien at Ha, va Ngai mo ta phep la o nh the nay: Ta a em cac ngi ra khoi x ay, e dan vao x Ta a the cung to phu cac ngi; e ban cho cac ngi (Phuc truyen 6:23). S Hien Thay Th Hai: Bon Cai Sng (1:18-21) Trong Kinh Thanh, cai sng bieu tng cho sc manh. Tr lc co the nhn thay c nam trc bc man, chnh la ho a nuoi dng s s hai cac cng quoc hung manh, a tng xam chiem va bat ho lam

phu tu. Cac cng quoc nay co the de dang tr lai chinh phuc va bat ho lam no le. Khi Xachari keo bc man len, ong nhn thay nhng ieu pha sau va to cho nhng ngi lu ay khien ho c khch le va hy vong. Pha sau bc man, Xachari thay nhng cng quoc ma c Giehova Van Quan s dung e tieu diet nhng cai sng, la nhng cng quoc ma dan s lo s la se chinh phuc va bat ho lam no le. S Hien Thay Th Ba: Thanh Gierusalem (2:1-4, 10-13) Van e tr ngai hien ra pha trc bc man la ong o nat a co thi tng la mot thanh pho Gierusalem tuyet my. Luc Xachari keo bc man len, ong thay nhng g pha sau va to cho dan s biet la thanh Gierusalem se c trung tu ep e. S mac khai nay cho ho biet rang ong o nat hien tai roi ay se bien thanh mot thanh pho v ai en noi ngi ta khong the o c, va se c c Giehova Van Quan bao ve nghiem ngat, do o no se khong can en mot bc tng nao na. Gierusalem va en Th a c tai thiet, la ni ma Chua Jesus a tng nhieu lan vieng tham. Sau thi Chua Jesus bon mi nam, quan La Ma lai huy diet va bien thanh pho nay thanh bnh a. Nhng sau o thanh pho c xay dng nh hien nay. Toan bo cac nghi thc te le bang viec dang sinh te la thu vat a b bai bo khi quan La Ma huy diet thanh Gierusalem vao nam 70 SC. Li tien tri cua Xachari ve Gierusalem a c ng nghiem phan nao khi thanh c tai thiet vao trc thi ang Christ, va no lai tiep tuc c xay dng sau khi b quan La Ma pha huy tan khoc lan na. Li tien tri nay se c ng nghiem hoan toan khi Gierusalem tr thanh Gierusalem Mi ma S o Giang a phat hoa s lc trong Khai huyen 21:2. S Hien Thay Th T: Ke Kien Cao Tn Hu (3:1-2; 8-10) Van e Xachari hng en pha trc bc man ang lam nan long oan ngi lu ay la s hien thay ve thay te le thng pham Giehosua, ngi mac mot cai ao ban. Trong s hien thay nay, Satan ang kien cao Giehosua. ieu Xachari muon e cap ay la toi th

53

54

than tng cua dan s a c tha th va thanh tay qua canh song giam cam, hn la ong muon noi en nhng s to cao cua Satan. Satan, ke kien cao, hay li dung nhng hau qua hoac s gm ghiec cua toi loi, la ieu a c tha th e ngay em kien cao anh em. Sach Khai huyen cho chung ta biet rang khi quyen lc Satan b vo hieu hoa th s cu roi, sc manh, Vng quoc cua c Chua Tri chung ta va quyen nang cua ang Christ se en (Khai huyen 12:10). Khi Xachari keo tam man len, ong nhn thay va tiet lo cho dan s biet s mac khai ve Ba Ngoi c Chua Tri c Giehova Van Quan, ve tnh yeu va quyen nang cua c Chua Tri, xuyen qua ang Mesia ang c goi la ang Bien Ho. Ong cung nhn thay ca c Thanh Linh, va mot phan trong nhng phep la tng lai la s Tai Lam cua c Chua Jesus Christ. S Hien Thay Th Nam: Chan en Vang Va Nguon Dau (4:1-7) Van e pha trc bc man trong s hien thay lan nay gop phan lam mat tinh than nhng ngi Do Thai b lu ay, la tinh than ma ho c c Chua Tri giao cho trach nhiem e chia se Li Ngai cho toan the gii. Khi ho la nhng ngi nhan lanh Li c Chua Tri cho ca the gian, ho co nhiem vu phai thc hien va rao truyen Li ay cho toan the gii. Nhn vao ngoi en Th o nat, thanh pho, que hng than yeu cua ho, va ngay ca i song ca nhan cua ho na, a khien cho ho cam thay rang mnh khong the nao tr thanh nhng tam gng, hay la nhng ngi rao giang Li cua c Chua Tri c. Ban a bao gi trong mot sa mac thuoc linh nao o, nh la benh tat, nga long, hoac gap phai cac hnh thc that bai thuoc linh khac khi ma qu a ra nhng s kien cao chong nghch ban cha? Trong nhng lan b ton thng o, co phai ban nghe tieng th tham rang: Ngi co con ngh mnh la tam gng mau mc cho the gii nhn thay la muoi cua at va la anh sang cua the gian na khong? Khi Xachari di bc man i, ong nhn thay c Thanh Linh, ang c mo ta nh la nguon dau: Ngi ap lai rang: ay la li cua c Giehova phan cho Xorobaben, rang: Ay chang phai la bi quyen the, cung chang phai la bi nang lc, ben la bi Than ta, c Giehova van
55

quan phan vay(4:6). Khai tng nay bao am cho dan s rang c Chua Tri se ban cho ho quyen nang e ho tr nen nhng ngi nh Ngai mong muon, va thc hien nhng g ma Ngai bao ho, qua quyen nang cua c Thanh Linh. Cung giong nh tien tri Gioen va Xachari, ong a cho chung ta li tien tri ky dieu ve ngay Le Ngu Tuan. S Hien Thay Th Sau: Cuon Sach Bay (5:1-4) Van e tap trung trc bc man trong s hien thay lan nay, la nhng ngi lu ay tr ve b ap ao bi s gay roi va quyen lc cua ke ac. Khi nhng ieu toi te xay ra vao mot luc nao o trong cuoc i, neu khong than trong, th chung ta se b lan at bi quyen lc ang s cua s gian ac. Noi am anh ve s ap bc, cung vi quyen lc khung khiep cua s gian ac khien cho dan s c Chua Tri ngh rang nhng the lc thien lanh va quyen nang cua c Chua Tri se chang bao gi thang c quyen lc ang s cua cac the lc gian ac. Khi ven bc man lan na, Xachari nhn thay nhng ieu pha sau, va ong tiet lo cho dan chung qua s rao giang rang c Giehova Van Quan se trang b cho dan s cua Ngai thang hn cac the lc gian ac. Theo nh s hien thay cua Xachari, th c Chua Tri se kiem soat, gii han, tham ch oi luc Ngai con dung ca s gian ac e lam vinh hien va hoan thanh nhng muc ch cua Ngai. Cho du s gian ac chang co g la tot lanh, the nhng c Chua Tri van co the dung trong ke hoach cua Ngai e lam thanh ieu ch li cho dan Ngai (Esai 45:7; Roma 8:28). S Hien Thay Th Bay: Ngi an Ba Ngoi Trong Ro (5:5-11) Van e trong s hien thay lan nay cua Xachari chnh la s gian doi trong viec mua ban cua the gian. Khi ven bc man len, ong bay to mot le that, o la s thieu trung thc trong viec mua ban i nay se b khong che bi c Giehova Van quan. Cho du chung ta khong hieu c ieu nay, cung nh tat ca nhng viec xau xa tren the gii, tuy nhien, c Chua Tri van co the dung ieu xau e hoan thanh muc ch va em lai vinh hien cho chnh Ngai. Giong nh mot ngi th kim hoan dung mot tam vai nhung en lam nen e trng bay nhng vien kim cng cua mnh, c Chua Tri cung
56

xem ieu xau xa ni pho ch trong coi i nay nh cai nen mau en, e trng bay len tren o tnh yeu thng vo ieu kien cua Ngai. Tnh yeu ay c the hien qua s tha th va giai cu dan Ngai thoat khoi kiep phu tu, no c pho bay qua s cu roi ma nh o chung ta mi co the quay ve vi Chua va Ngai cung se tr lai cung chung ta. S Hien Thay Th Tam: Bon Co Xe (6:1-8) Van e Xachari e cap trong s hien thay lan th tam la viec dan s c Chua Tri ang nuoi dng mot noi s hai, va ap u noi that vong oi vi gii lanh ao qua oi bai, en noi dan s anh mat long tin ni nhng ngi lanh ao cua mnh. Tren khap the gii ngay nay, au au cung ay day tnh trang cac cap chnh quyen hoi lo, tham nhung en mc ngi dan von chnh trc cung khong con tn nhiem va tin tng vao cach giai quyet va s lanh ao cua ho na. ieu Xachari nhn thay pha sau bc man tng t nh s iep cua tien tri Miche. S lanh ao trong sach ch c tm thay trong Vng quoc c Chua Tri. Cho en khi Vua cua cac vua va Chua cua cac chua tr v, th luc ay mi khong con co nhng s lanh ao thoi nat na. Tuy nhien, tng t nh hai s hien thay trc o, c Chua Tri se lanh ao. c Giehova Van Quan se cam quyen toi cao. Chnh quyen trong Vng quoc c Chua Tri la chnh quyen co to chc, co quy cu va luon trong s hai hoa tron ven. Li Tien Tri Ve ang Mesia Cua Xachari Co nhieu nha lanh ao cua dan s c Chua Tri khong tin ang Mesia la ang Giai Cu, va ho a lam cho nhng ngi tin nhut ch. Li tien tri ve ang Mesia cua Xachari cho thay c Chua Tri se ng tren ngoi ch cao, lam Vua cua muon vua, Chua cua muon chua, la ang se hp nhat va the hien ca ba chc vu Tien Tri, Thay Te Le va Nha Vua trong s tr v mot nghn nam cua Ngai. Mot so li tien tri tieu bieu cua Xachari noi ve S Giang The cua ang Mesia nh: Xachari 3:8; 9:9, 16; 11:11-13; 12:10; 13:1,6 va e cap en S Tai Lam cua Ngai: Xachari 6:12; 8:20-23;14:1-9. Trong so nhng cau nay, co mot cau Xachari noi tien tri s lc ve s phuc hng thuoc linh cua dan Do Thai. Mot so hoc gia thu cu tin rang li
57

tien tri nay co the a c ng nghiem phan nao trong ngay Le Ngu Tuan va no cung se con c ng nghiem trong nhng ngay sau rot (8:20-23).

58

Chng 12 TIEN TRI MALACHI

Nhng nam gan ay Bac My, co mot te nan trong gii lanh ao thuoc linh, ho sa nga ve mat thuoc linh va ao c. Sach cuoi cung cua Cu c cha ng mot s iep danh cho cac nha lanh ao ton giao. Tien tri Ose co li nhan xet chnh xac rang: Thay te le the nao, th dan s cung the ay(Ose 4:9). ay la tnh trang thng gay ton hai khon lng cho dan s c Chua Tri, cho cong viec Chua, va anh hng en s vinh hien cua Ngai khi mot lanh ao ton giao sa nga. Malachi trnh bay cach chi tiet ve s sa nga cua mot nha lanh ao. Muc ch cua ong la muon cho nhng ngi lanh ao dan s c Chua Tri thay can phai lam g e ngan chan tien trnh dan en s chet, va phai lam the nao e phuc hoi moi tng giao vi c Chua Tri khi ho sa nga. Malachi noi tiep cong tac cua Aghe va Xachari sau chng mot tram nam, va sau chc vu cua Nehemi khoang mi nam. Ong cung oi au vi nhng te nan tng t nh Nehemi, chang han nh s ly d tran lan, s bang hoai ao c, va gii lanh ao thuoc linh an cua ut lot (Nehemi 13:23-25). Bi ong cung vi nhieu nha tien tri khac quy nhng van e o cho gii lanh ao thuoc linh, cho nen ong thng danh hau het s iep cua mnh cho cac thay te le ang lam nhiem vu chan dat dan Giua tren phng dien thuoc linh. V tien tri gan da nay len tieng cao trach cac thay te le a xay bo ng loi c Chua Tri, khong vang li Ngai va gay ra nhieu toi loi do s day do vo tn, nhng hanh vi cua cac thay te le that ang ho then trong mat dan s, ho ang bien Chc thay te le thanh s che gieu lo bch(2:7-9). Ong tr thanh tien tri gia luc dan s c Chua Tri song hi ht, ch theo hnh thc ton giao, t bo moi tng giao vi c Chua Tri. Tnh trang thuoc linh cua ho nguoi lanh, th khien cho nha tien tri nhiet thanh nay lay lam au n ve tinh than. Li tien tri cua Malachi la li
59

canh bao cho nhng v lanh ao ton giao trong dan Giua rang, neu ch tuan gi luat le va hnh thc ma khong co s song th ho ch giong nh mot xac chet ma thoi. V tien tri cuoi cung cua Cu c khong rao giang ve s hien thay nh Xachari va Aghe, khong keu goi dan s c Chua Tri xay lai en Th. Ganh nang trong long ong va s iep la c Chua Tri can co moi lien he yeu thng vi dan s Ngai. The nhng cac thay te le va dan Giua chang he quan tam en viec nhan biet Chua va knh men Ngai. Cung nh Ose, Malachi nhan thay dan s Chua ang pham toi ngoai tnh thuoc linh vi the gian. Khi ang Christ phuc sinh, hang song truyen cho s o Giang viet th gi cho Hoi Thanh au tien thanh Epheso, Ngai trach ho v a bo long knh men ban au(Khai huyen 2:4). Tr lc ay c nha tien tri sot sang nay ch ra la dan Giua, ac biet cac thay te le, a t bo tnh yeu ban au moi tng giao cua ho vi c Chua Tri va ang song trong toi loi. Malachi bat au li tien tri cua mnh bang nhng li tot ep nay: Ganh nang li c Giehova cho Ysraen bi Malachi. c Giehova co phan: Ta yeu cac ngi(1:1-2a). Khi oc xuyen suot Kinh Thanh, nhieu ngi khong he ngh rang ho se oc thay tnh yeu thng cua c Chua Tri cho ti khi oc en Tan c, ac biet la Bai Giang Tren Nui. Ho chang bao gi ngh rang se tm thay khai niem ve tnh yeu cua c Chua Tri qua cac nha tien tri. Song tnh yeu cua Chua thc s luon la e tai chu ao cua nhng tac pham van chng tien tri, chang han nh Ca Thng cua Gieremi, sach Ose, Giona va Malachi. Theo nhng tien tri thi Cu c th c Chua Tri yeu dan Ngai bang mot tnh yeu khong the at c bang viec lam tch cc, hoac b mat i bi viec lam tieu cc. Chu e trong li tien tri cua Malachi la c Chua Tri luon yeu thng cac thay te le va dan Giua. Khi Malachi chia se ganh nang trong long mnh, ong a en vi nhng ngi ma ong va e cap, va tuyen bo rang du g i na th c Chua Tri van luon yeu thng dan s Ngai bang tnh yeu khong ieu kien, Ngai muon co mot s lien he tnh yeu vi ho.

60

Mac du tnh yeu cua c Chua Tri la vo ieu kien, tuy nhien, bi v tam long cua ho a nguoi lanh vi Chua, va ho ang song trong toi loi, Malachi rao giang rang cac thay te le va dan Giua ang lam ton thng tam long nhan ai cua c Chua Tri. Chu e cua Malachi la ch ra tnh trang cua cac thay te le lan dan Giua eu ang song trong toi loi, c tin nguoi lanh va boi ao, rang moi tng giao cua ho vi Chua a b gay o ra sao, va lam the nao e co the phuc hoi lai moi tng giao o. Trong tam s menh trong li tien tri cua Malachi la thc tnh long yeu men Chua ni cac thay te le va ca nhng ngi ma ho ang co trach nhiem chan dat, day do. Hnh Thc Van Chng Cua Malachi Malachi dung the loai van chng tng t nh Habacuc cho van dung rat kheo leo. Neu ban la cac bac cha me, a tng co gang day do con mnh ang tuoi v thanh nien co tnh noi loan, th chac han ban se rat ngng mo hnh thc van chng ma Malachi chon e truyen at s iep cua c Chua Tri cho dan Ngai. Tng t nh the loai van chng ma Habacuc a dung, ban co the goi hnh thc van chng cua Malachi la van chng dien an hay thao luan cung c. Trong li tien tri cua mnh, Malachi co nhiem vu truyen at cho cac thay te le va ca dan Giua biet ho a xay bo khoi moi tng giao vi Chua ra sao va cho nao. C moi lan ong noi vi ho ieu nay, ho eu phu nhan trach nhiem, va giong nh mot tre v thanh nien ang ng trc cha me no, dan s hoi: Ai? Toi ha? hoac Chung toi lam viec o hoi nao? Malachi ham y rang c Chua Tri ang nhn thay nhng viec ho lam. The nhng dan s a phu nhan tat ca va t choi tiep nhan mot s that kho nghe la nhng li len an, cao trach cua Cha thien thng qua v tien tri trung thanh nay. Co bay bai tranh luan di hnh thc dien an van chng va o cung la bo cuc cua sach. Co mot v giao s Kinh Thanh tai ba no la ngi m ra cho toi s hieu biet ve cac tien tri, goi bay cuoc tranh luan nay la Bay Li Th Tham Cua Tam Long ang Nguoi Lanh oi Vi Chua.

Chng 13 BAY LI TH THAM CUA TAM LONG ANG NGUOI LANH OI VI CHUA
Th Nhat: Nghi Ng Tnh Yeu Cua c Chua Tri (1: 1-5) Malachi bat au li tien tri cua mnh vi cau tuyen bo: Ganh nang li c Giehova cho Ysraen bi Malachi. c Giehova co phan: Ta yeu cac ngi (Malachi 1:1-2a), th cuoc tranh luan thng bat au bang phan ng: Co that khong, Chua yeu chung toi hoi nao? Malachi tra li dan s bang nhng gi y ve cac chng c cua tnh yeu c Chua Tri danh cho ho. Moi moi quan he yeu thng c bieu lo qua hai chieu: cho va nhan. Co mot cau hoi te nh c ngu y ay: Neu ban khong con gan gui c Chua Tri nh trc ay, the th loi do ai vay? Hoac Neu hien gi ban khong con co moi quan he yeu thng vi c Chua Tri nh xa na, the th trach nhiem thuoc ve ai ? Khi chung ta nghi ng tnh yeu cua c Chua Tri, co ngha la a co s bat on xay ra trong tnh yeu cua chung ta vi Ngai. Trong sach Khai huyen, cac v lanh ao la nhng ngi chan dat dan s Chua trong thi ky thien nien ky a c mo ta la hai mi bon trng lao ang ngoi tren nhng ngai nho xung quanh mot ngai ln tren tri. Cac v trng lao nay mac ao trang tinh, au oi mao trieu thien bang vang rong. Chung ta oc thay rang moi ngi trong so ho eu cam mot cay an va nhng bnh bang vang ng ay hng (Khai huyen 4:4; 5:8). Nhng chiec ao trang cua cac trng lao tng trng cho i song ao c thanh khiet cua ho, hoac ngu y rang ho a en ch. Mao trieu thien bang vang bieu tng cho chien thang thuoc linh ve c tin. Chung ta con c biet rang nhng bnh bang vang ng ay hng kia chnh la nhng li cau nguyen cua dan s, va hnh anh moi trng lao cam mot cay an chng to ho la nhng ngi ang th phng c Chua Tri.
62

61

V Malachi noi tien tri chu yeu cho nhng v lanh ao ang trong tnh trang thuoc linh b suy oi, va tam long cua ho oi vi Chua ngay cang nguoi lanh, v the chung ta co the cho rang ong ang noi vi tng v lanh ao thuoc linh ang dan dan sa sut nay. Malachi mang ganh nang khung khiep ve nhng hau qua ang s cua nhng ngi lanh ao Hoi thanh ang ngay cang nguoi lanh trong moi tng giao vi c Chua Tri. Theo Malachi, th nhng nha lanh ao thuoc linh nao khong co i song cau nguyen ca nhan, hoac a anh mat cay an cua mnh th chac chan ho se b mat het tat ca. Lam sao ma dan s Chua tr nen giong nh xac chet thuoc linh? Theo Malachi, tien trnh nguy hiem chet ngi nay thng bat au khi ngi lanh ao thuoc linh nghi ng tnh yeu cua c Chua Tri danh cho ca nhan mnh, va theo thi gian, ngi ay se dan dan xao lang khong con cau nguyen, bay to tnh yeu cua mnh oi vi Chua na. Le that nay ro rang cung ap dung cho moi tn o, ch khong ch rieng cho cac v lanh ao. Th Hai: Khinh de Danh c Chua Tri (1: 6- 2:4) S len an ke tiep cua c Chua Tri qua Malachi c tom lc trong li th tham th hai noi ve tam long ang ngay cang nguoi lanh vi Chua. Ve c ban, li th tham th hai xuat hien khi cac nha lanh ao thuoc linh hoac tn o cua Chua khinh de danh Ngai. Li oi ap lai tiep tuc vi s phu nhan: Chung toi khinh de danh c Chua Tri hoi nao?. Lien co cau tra li: Vao moi khi cac ngi noi: that la phien phc khi phai dang th g that co gia tr cho c Giehova! Malachi ang noi vi cac thay te le nay rang: Khi cac ngi than nhien dang cho c Chua Tri nhng con vat b benh, b mu loa va que quat e lam cua le th ay la luc cac ngi khinh de danh Ngai. Mot trong so nhng s iep manh me nhat cua Malachi la chuyen tai Li c Chua Tri en cho cac thay te le nay, chnh la li ong tuyen bo: Nay, Ta se qu trach giong gieo cua cac ngi, rai phan tren mat cac ngi, tc la phan cua nhng le cac ngi; cac ngi se b em i vi phan ay(2:3). Ong keu ln tieng rang: c g trong cac ngi co mot ngi ong cac ca, hau cho cac ngi khong nhen la vo ch ni ban th Ta. c Giehova van quan phan: Ta chang lay lam vui long
63

ni cac ngi, va Ta chang nhan ni tay cac ngi mot cua dang nao het(1:10). Danh cua c Chua Tri noi len ban chat cua Ngai. Nghien cu ky lng ve cac danh xng cua c Chua Tri trong Kinh Thanh la chung ta ang thc s nghien cu ve ban tanh cua Ngai. ieu th ba trong Mi ieu Ran canh cao chung ta la khong c lay danh c Giehova ra ua ct (Xuat Edpto ky 20:7). ieu ran nay khong ch cam chung ta khong c xuc pham, ma con ra lenh cho chung ta khong c goi danh c Chua Tri trong luc th phng neu trong long khong knh s Ngai, va cung khong c goi danh Ngai mot cach vo c. Khi Chua Jesus day cac s o cau nguyen, sau khi bao ho hay xng c Chua Tri la Cha Thien Thng, Ngai day ho li cau xin au tien nh vay: Danh Cha c ton thanh (Mathi 6:9). Cac thay te le van c than nhien chap nhan nhng cua le ma dan Giua dang cho c Chua Tri mot cach kem chat lng. Va khi dan s cua c Chua Tri lam ieu ay co ngha la ho ang khinh de danh Ngai. Chang khac nao ho tuyen bo rang c Chua Tri khong co gia tr g ca. S phuc vu cua chung ta cung noi len ieu chung ta ang suy ngh Ngai la ai, va la ang nh the nao. Theo Malachi, li th tham th hai cua tam long ang ngay cang nguoi lanh vi c Chua Tri chnh la s khinh de danh Ngai. Ban co thay chnh mnh trong nhng li th tham nay khong? Ban co moi tng giao yeu thng, than mat, knh men va mot cach ca nhan vi Chua khong? Phai chang ban ang bay to qua s th phng cua mnh rang ban yeu Chua va nhan thc c Ngai la ai va Ngai xng ang nh the nao? Th Ba: Pha V S Cam Ket Vi c Chua Tri (1:13) Khi mot nha lanh ao thuoc linh, mot tn o tin knh khong con bieu lo moi tng giao yeu thng mot cach ca nhan oi vi c Chua Tri trong s th phng, va co nhng hanh ong cho thay ho ang coi thng Ngai, khong can biet Ngai la ai, va la ang the nao, th luc ay li th tham ke tiep day len t tam long cua ho rang cong viec Chua sao ma kho khan qua. Tai ay qua li tien tri cua mnh, Malachi
64

kheo leo hoi cac thay te le: Phai chang cac ngi lam viec qua sc ? Hay cac ngi qua tan tuy? Ong thach thc cac thay te le, la nhng ngi hay phan nan rang cong viec Chua sao ma qua kho khan qua cau hoi: Co phai cong viec Chua that s qua kho khan khong? Co phai cac ngi a ru bo tnh yeu ban au cua mnh va khong con knh men Chua nh trc na? Bay gi toi xin nhac lai vi ban cum t c danh cho chung ta trong tien tri Aghe, cung nh ca Kinh Thanh, rang: Chua la tren het!. T Sang the ky en Khai huyen, chung ta thng gap li thach thc la hay at Chua len hang au va ch th phng mot mnh Ngai ma thoi. Khi mot ngi lanh ao trong Hoi Thanh hau viec c Chua Tri vi tam long b phan tam th khong bao lau sau ngi ay se thay cong viec Ngai vo cung kho khan. Nhng ngi ang thng nhat tren the gian nay chnh la nhng ngi lanh ao thuoc linh, hoac nhng tn o tin knh ang hau viec c Chua Tri song khong het long tan tuy vi Ngai. Hay tm kiem thc chat cua le that nay xuyen suot Kinh Thanh: Neu c Chua Tri la tren het oi vi ban, th Ngai la quan trong nhat vi ban. V trc khi c Chua Tri cha la quan trong nhat oi vi ban, th Ngai thc s khong phai la tren het oi vi ban. Bay gi hay xem Eli thach thc dan s Chua tren nui Catmen ra sao qua cau hoi: Cac ngi i gieo hai ben cho en chng nao? Neu Giehova la c Chua Tri, kha theo Ngai; neu Baanh la c Chua Tri, hay theo han(ICac vua 18:21). Cung hay nghe Li ang Christ hang song phuc sinh a phan cho Hoi thanh Laoixe: Ta biet cong viec cua ngi; ngi khong lanh cung khong nong. c g ngi lanh hoac nong th hay! Vay, v ngi ham ham, khong nong cung khong lanh, nen Ta se nha ngi ra khoi mieng Ta (Khai huyen 3:15-16). Giac noi cho chung ta biet ke nghi ng th thng hay dao ong, khong chac viec g ca. Khi toi nhn thay c van e nay, toi cung nhan c s day do cua Chua Jesus rang neu chung ta co cai nhn lac quan, sang sua th chung ta se co cuoc song hanh phuc vui ve, con neu chung ta co cai nhn thuoc linh mot cach hoai nghi th no ch dan chung ta en s toi tam, buon tham va bat hanh ma thoi (Mathi 6:2265

23). Li cua c Chua Tri trong Kinh Thanh truyen day chung ta phai hau viec Ngai that het long. Hnh Anh Cua Mot Thay Te Le (2: 5-9) Khi trnh bay noi dung ma ong e cap en trong chng hai, Malachi mo ta cho chung ta ve hnh anh mot thay te le that cua c Chua Tri la ngi nh the nao. Ong trch dan nhng li Moise noi ve Levi, to phu cua cac thay te le: Ngi a truyen at cho dan s tat ca nhng le that ma ngi a nhan lanh t Ta. Luat phap cua s chan that a trong mieng ngi, trong moi mieng ngi chang co mot s khong cong bnh nao; ngi a bc i vi Ta trong s bnh an va ngay thang, lam cho nhieu ngi xay bo khoi s gian ac(Phuc truyen 33:10; Malachi 2:6). Nh mot mon qua e to long tri an en cac Muc s a danh nhieu nam hau viec Chua cach trung thanh va tan tuy, het long vi cong viec Chua, mot so Phai oan Truyen Giao a khac nhng li cua Moise va Malachi nay vao mot tam bang bang ong roi at no mot ni that de nhn, ngay tai nha th ma ho tng hau viec Chua, e cho cac the he sau co the oc en. Nhng net phac hoa cua Malachi ve mot thay te le mau mc c tiep tuc bang li nay: V moi mieng cua thay te le nen gi s thong biet, ngi ta tm luat phap trong mieng no, v no la s gia cua c Giehova van quan (Malachi 2:7). Sau o, ong em oi chieu vi hnh anh cua nhng thay te le sa nga, bang hoai, tam long a nguoi lanh nh ong e cap en trong li len an th t va trong hau het li tien tri ma ong cong bo. Th T: Pha V Giao c Hon Nhan (2:10-16) Mot khi cac thay te le va ngi Giua a pha v moi giao c theo chieu ng vi c Chua Tri thanh khiet, th chung ta co the ngh rang o la van e trc khi ho pha v giao c theo chieu ngang vi ngi phoi ngau cua ho. Hay co gang theo doi tiep nhng li th tham nay. Khi giao c theo chieu doc vi Chua a b ran nt, th giao c theo chieu ngang vi con ngi cung chang khac nao nhng vo banh m kho gion b nat vun ra.

66

Bay gi Malachi e cap en van e ly d. Cung nh Nehemi, ong quan tam en tnh trang con cai cua nhng cuoc hon nhan cham dt trong tnh trang ly d (Nehemi 13:23-25). Ong nhac nh cac thay te le va ngi Giua rang hon nhan la chng trnh cua c Chua Tri danh cho con cai. Trc khi bc vao i lap than, chung c dng duc trong vong hai mi nam gia nh. o la ly do tai sao c Chua Tri ghet s ly d (2:15). Salomon noi vi chung ta rang cha me v nh cai cung, con con cai th giong nhng mui ten. Con cai bc vao i nh the nao la tuy thuoc vao s hng dan va day do cua cha me. Gia s ban la mot ngi gian ac, va ban biet c an du cua Salomon, trnh bay le that ve viec con cai can phai c nuoi nang va day do e chuan b cho chung bc vao cuoc song, th lieu ban se lam g ay? Co le ban se co cat t si day cung ay chang? o la ieu ma cac bac cha me xau xa a lam trong thi v tien tri cuoi cung nay song va rao giang. Va dng nh ong cung noi ieu o vi chung ta ngay nay. Hay nh rang Malachi ang lap bieu o cho nhng li th tham cua mot tam long ang ngay cang nguoi lanh vi Chua. Ong canh bao dan Giua he giao c cua ho vi Chua b gay o th giao c cua ho vi con ngi sm muon g cung se b pha v. Ong chu yeu noi en mc o xa cach nguoi lanh cua cac thay te le vi Chua, khien ho i en cho coi viec ly hon nh la ieu giai quyet chnh ang, bi ho ong tnh, chap nhan cua te le cua nhng ngi a ly hon. Malachi len an mot cach manh me rang nhng ngi a ly d nay va lay nc mat che lap ban th, lai va trach moc Chua sao lai lay i cac n phc ma Ngai a ban tren i song ho. Sau o ong giai thch ly do tai sao c Chua Tri lai cat i nhng phc hanh ma Ngai a ban cho ngi Giua, o la v ho oi x phu bac vi v mnh bang viec ly d. Ngi v a chung thuy vi ho ngay t khi ho con rat tre. Ho tng lap giao c cach nghiem tuc vi Chua va vi v mnh la se chung song tron i, cho du co ra sao, va ch co s chet mi chia la ho. Theo Malachi th viec pha v giao c chnh la s phan boi.

Th Nam: Van e ao c Tng oi (2:17-3:7) e cha lanh noi au toi loi cua ho, cach duy nhat ma qua o ho co the song khong trung thc la at ra cai goi la ao c tng oi. ao c mi hay ao c tng oi lam xoa du benh tam than phan liet thuoc linh va cho nhng ngi Do Thai hai long nay co mot tieu chuan an ui mi giup ho c song theo nguyen tac va i song toi loi. Khi ban ngh en phng dien ao c tuyet oi theo Luat Phap c Chua Tri do Moise ban hanh, th y tng ve ao c mi hay ao c tng oi ch la than hoc quai g ma thoi. Chung ta hay ngh en y tng ve tinh than ao c tng oi, hoac luan thng ao ly the ky 21 nay, la s phat trien ve phng dien ao c mi ay. Nhng neu ban oc va tin cac v tien tri, th ban se nhan ra rang tat ca ho eu gan nh giong Malachi trong viec ch ra nhng van e ve tinh than ao c gia nay. Malachi len an cac thay te le va dan Giua v ho cho rang gian ac la tot, nhng ngi gian ac lam ep long c Chua Tri, rang Ngai khong e y en van e ve ao c tham ch Ngai khong he quan tam en ieu ay na (2:17). Neu khong e y en s phan chia cua nhng phan oan trong chng nay, th ban co the thay Malachi dung mot cuoc tranh luan cua hai nhom ngi ang bai bac ve van e ao c tng oi cua nhng ngi ang co xoa du s mac cam ve toi loi cua mnh. Th nhat, Malachi noi en s kien ang Mesia hien en lan au, tc la S Giang Sinh cua Ngai (3:1-6). Ong hoi: Nhng ai se ng noi ngay Ngai en, va ai ng c khi Ngai hien ra(3:2a). Khi ang Mesia en, Ngai giong nh ngon la nong rc cua th kim hoan dung e toi luyen cac kim loai quy, Ngai se tay sach nhng chiec ao d ban nhat, thanh hoa cac ac s cua c Chua Tri, Ngai cung se lam moi ieu ra ngay thang trong Thanh Thanh (3:2-5). Khi ang Mesia en, Ngai se rao giang rang c Chua Tri von khong he thay oi, va Ngai luon co y muon nh vay ve van e ao c (3:6). Phan hai trong cuoc tranh luan cua Malachi nam chng bon, tap trung vao s hien en lan th hai cua ang Mesia (Malachi 4:1-2;
68

67

3:18). Malachi ang rao giang ve mot trong nhng luat le can ban, khong bao gi thay oi cua c Chua Tri, c nhan manh trong Kinh Thanh rang Ngai khong he dng dng trc van e ao ly cua con ngi va chung ta se phai gat lay nhng g mnh a gieo. Th Sau: An Trom Cua c Chua Tri (3:8-12) Tieng noi th tham th sau cua tam long ang nguoi lanh vi Chua, nam trong li buoc toi cua Malachi rang cac thay te le va dan Giua ang an trom cua c Chua Tri. Tiep theo la li tranh luan cua dan s: Chung toi an trom cua Chua hoi nao? Ho c bao cho biet la a an trom cua Ngai khi khong chu dang mot phan mi cho Ngai. Trong tieng Hebr, t mot phan mi co ngha la phan th mi. Y ngha ac biet cua t nay la phan th mi au tien cua moi th ma ngi tn o tin knh nhan c trong cuoc song. Viec dang phan mi la c hoi cho con cai Chua hoc tap, ren luyen va ke en la e lng gia c mc o cua viec mnh ang thc hien nguyen tac Chua la tren het ma Kinh Thanh a day. Khi dan s Chua tien chiem at Ha, th tat ca cac chien li pham cua mi thanh au tien ma ho chiem c eu thuoc ve c Chua Tri. Tham ch dan s con phai dang tat ca con trai au long cua mnh cho Ngai na. Ngoai viec dang mot phan mi, luat phap c Chua Tri con day con cai Chua phai dang nhng cua le va cac sinh te. avt tng noi ro the nao la mot cua le khi ong viet: Ta khong muon dang cho Giehova c Chua Tri ta nhng cua le thieu khong ang gia chi(IISamuen 24:24). Theo cai nhn cua Malachi ve viec dang mot phan mi, ay la phan th mi au tien cua tat ca nhng g ho co va nhan c, v o ro rang la phan cua Chua, cho nen he ho t choi khong dang phan mi cho Chua, co ngha la ho ang an trom nhng g thuoc ve Ngai. Hay xem xet noi dung li th tham th sau cua tam long ang nguoi lanh vi c Chua Tri. Sau o ban se thay cam phuc tai kheo leo cua nha tien tri nay khi ong mo ta s lc tien trnh dan dan i en s boi ao cua con dan Chua: Ho khong con tan hien tnh yeu cho c Chua Tri na, hanh ong cua ho khong con the hien long
69

ngng mo, ton quy Chua la ang ang c ton quy. Co mot s gay o trong s ket c vi c Chua Tri. Khi s ket c vi c Chua Tri gay o se keo theo s ket c gia con ngi vi nhau b o v. Khi chung ta lang nghe xong nam li th tham au, co le chung ta mong c se co mot s can tr nao o trong viec dang phan mi va s dang hien. Li th tham th sau en muon hn trong tien trnh nay, va Malachi a dung s iep cua mnh chu yeu e noi vi cac thay te le suy oi. Chung ta co the ngh rang ong ang am ch en nhng thay te le dng nh a bien thu cac phan mi va cac cua te le. Th Bay: S Vo Tn! (3: 13-15) Li th tham th bay cua tam long oi vi Chua gi ay a hoan toan nguoi lanh, o la s vo tn. Khi Malachi lam phat ngon cho c Chua Tri, ong a noi mot cach manh me ve s vo tn, ong cung cong bo li tuyen cao th bay nghch cung cac thay te le va dan Giua va ho a cai tra vi ong: c Giehova Van Quan phan: Thai o cua cac ngi oi vi Ta that kieu cang va ngao man. Nhng cac ngi noi: Ngai noi nh vay co ngha la g? Chung toi a noi ieu g nghch cung Ngai c ch? Hay lang nghe, cac ngi a noi rang: That la dai dot khi th phng c Chua Tri va vang li Ngai. Vang theo luat phap cua Ngai, va buon rau ve toi loi cua mnh th co ch g nao? T xa en nay chung toi ch thay nhng ke ngao man la co phc! oi vi ke ac se c thnh vng va ngay ca ke thach thc Ngai cung c thoat nan. Mac du cac thay te le nay khong con tin Chua na, song t khi sinh ra a la thay te le roi, v the lam sao ho co the t bo chc v nay c. Ho c tiep tuc lam thay te le. Mot trong nhng nhiem vu cua cac thay te le la day Kinh Thanh cho dan Giua, nhng ho se day dan s ieu g mot khi ho khong con tin vao Kinh Thanh na? Theo Malachi th ho a day rang: Nhng ke ngao man la co phc! Neu ban quen thuoc vi Kinh Thanh, at ban biet ro c Chua Tri ghet ke t cao va kieu ngao la dng nao. S t cao la coi nguon cua moi toi loi. Vay th tai sao cac thay te le lai giang day: Nhng ke kieu

70

ngao la co phc? ay, Malachi muon noi vi chung ta rang cac thay te le gi ay a hoan toan mat c tin. Khi chung ta nghe li giang ro rang trai vi Kinh Thanh, chung ta khong the khong ngac nhien la tai sao ho lai i en mc boi ao va vo tn nh the. Cau tra li that sau sac cua Malachi la tat ca moi ieu o bat au ke t khi chung ta lang nghe nhng li th tham cua long mnh. Phai mat nhieu nam, th mot tn hu hoac mot v lanh ao thuoc linh mi co the nghe thay bay li th tham nay trong long mnh. Neu ban tha mot con ech vao trong chao nc ang soi, chac chan no se nhay ra khoi chao. The nhng, neu ban bo no vao trong chao nc lanh va tang nhiet o len t t, th no se sm b luoc chn hoan toan. Tien trnh tinh vi nay c Malachi mo ta s lc tng t theo cach o that cham rai nhng hau qua cuoi cung cua no lai san sinh ra nhng nha lanh ao thuoc linh suy oi, te nan ly d, ao c tng oi va s vo tn.

Chng 14 PHAN KET (Malachi: 3:16- 4:4)

Viec nghien cu t m ve Kinh Thanh c noi tren cho thay rang bai giang cua Malachi a ket thuc tai chng ba cau mi lam. Phan con lai cua sach tien tri nay la phan ket luan, mo ta viec ap ng vi bai giang v ai cua Malachi ve tam long nguoi lanh cua cac tn hu, ho a bo i moi tng giao vi c Chua Tri, tham ch ca c tin cua ho na, va nhng ngi knh s c Chua Tri th khong lam nh vay. Qua sach tien tri Malachi, chung ta nghe c s tra li cua c Chua Tri cho nhng li tranh luan cua cac thay te le va dan Giua co tam long cng coi va nguoi lanh vi Ngai. Trong phan ket co hau nay, chung ta nghe c s ap lai yeu thng cua c Chua Tri oi vi nhng con dan that cua Ngai, la nhng ngi knh s va yeu men c Giehova, a c xac nhan trong s rao giang cua Malachi. Ho la dan s cua c Chua Tri, a khong ri bo tnh yeu ban au, hoac a an nan va quay tr lai vi tnh yeu ma ho danh cho c Chua Tri qua li giang cua Malachi. Chung ta hay oc: Bay gi nhng ke knh s c Giehova noi cung nhau, th c Giehova e y ma nghe; va mot sach e ghi nh c chep trc mat Ngai cho nhng ke knh s c Giehova va tng en danh Ngai(3:16). Muc tieu s menh cua Malachi la phuc hoi lai moi tng giao yeu thng cua c Chua Tri vi dan s Ngai qua mot cn phuc hng thuoc linh. Sach Malachi ket thuc bang viec noi cho chung ta biet Malachi a at c muc tieu cua mnh, v nhng li nay mo ta ve mot cn phuc hng. Phan ket cung ky thuat ve s tra li tuyet dieu cua c Chua Tri cho s ap ng nay cua cac nha tien tri va nhng con dan that cua Ngai. Malachi trnh bay khi s hien en lan th hai cua ang Christ xay ra th Mat Tri se moc len, trong canh Ngai co s cha benh e cha cho nhng ngi trung tn. Nhng Ngai se danh s oan phat cho

71

72

nhng ke nguoi lanh la nhng ngi ma Malachi noi en rat nhieu trong sach tien tri cua ong. Ong cho ho biet rang roi ay ho se biet c c Chua Tri se ngh g ve van e ao c tng oi. Li Tien Tri Cuoi Cung (4: 5-6) Malachi ket thuc s rao giang song ong cua mnh bang viec noi ve s hien en cua mot v tien tri giong nh Eli. Ngi ay se tien bao va gii thieu ve c Chua Jesus Christ. Chua Jesus xac nhan rat ro rang Giang Baptt chnh la v tien tri o (Mathi 11:7-14). Tuy nhien, lai cung co ngi ngh Giang Baptt la do Eli au thai, song Giang a dt khoat phu nhan (Giang 1:21). Co le Malachi ket thuc sach tien tri cua mnh nh the nay: Van con tiep dien trong vong bon tram nam! Sau bon tram nam yen lang, khi ma dan Do Thai khong co tien tri hay la Li c Chua Tri, th Giang Baptt a en rao giang trong tinh than va linh lc cua Eli. Cac thay te le, nhng nha lanh ao thuoc linh, va dan Giua a bo nhieu gi e lang nghe nha tien tri c goi la v ai nhat trong tat ca cac tien tri. Khi Chua Jesus rao giang, th nhng nha lanh ao ton giao cung a bo ra nhieu th gi lang nghe ang Mesia cua ho. Mot so ngi trong ho a nem a Ngai, nhng cung co mot so ngi khac th la len: Chung ta a gap c ang Mesia! o la nhng ngi tin Ngai, bc theo Ngai, va tr thanh mon o cua Ngai. Niem vui a en vi ban khi khao sat Cu c, va toi xin ket thuc tai ay bang hai cau hoi thach thc ban: 1. Ban se lam g vi nhng ieu va hoc c? Ban se loai bo ang Mesia ra khoi cuoc i mnh hay se bc theo Ngai? 2. Ban co cung chung toi tiep tuc nghien cu Kinh thanh khi chung toi bat au khao sat Tan c khong?

73

74