Professional Documents
Culture Documents
Chuyen de Doi Xung Trong Ham So
Chuyen de Doi Xung Trong Ham So
CHUYN I XNG
TM I XNG- TRC I XNG- TH I XNG V CNG THC
CHUYN TRC
A. KIN THC C BN :
Cho hm s y=f(x). c th (C)
1.Nu f(x) l hm s chn : th ca c i xng nhau qua trc Oy - C ngha l ,trc Oy
l trc i xng ca n .
2. Nu f(x) l hm s l : th ca n nhn gc ta O lm tm i xng
3. Cho hai im
( ) ( )
1 1 2 2
; ; ; A x y B x y
v ng thng d : mx+ny+p=0 . Nu A v B i xng
nhau qua ng thng d th phi tha mn h sau :
2 1
AB
2 1
. 1
; i:k
m I d
AB d
k k
y y
vo
Trungdi x x
'
4. Cho im I(
0 0
; ) x y
. Nu chuyn h ta Oxy dc theo phng ca vc t OI th cng
thc chuyn trc l :
0
0
x x X
y y y
+
'
+
uuur
- Vit phng trnh ng cong (C) trong ta mi : Y=F(X;x
0
;y
0
) (*)
- Buc cho (*) l mt hm s chn : ( Cho h s cc n bc l bng 0 )
- Gii h cc n s bc l bng 0 ta suy ra kt qu cn tm .
* Cch 2. Nu vi
0
x x
l trc i xng th : f(
( )
0 0
) x x f x x +
ng vi mi x , th ta
cng thu c kt qu .
V d 1. Cho hm s
( )
4 3 2
4 7 6 4 y x x x x C + +
. Chng minh rng ng thng x=1 l
trc i xng ca th (C)
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 1
CHUYN I XNG
( Hoc : Chng minh rng th hm s c trc i xng ; tm phng trnh ca trc i
xng ? )
GII
- Gi s ng thng x=
0
x
l trc i xng ca th (C). Gi I(
0
; 0) x
- Chuyn :
( ) ( )
0
Oxy IXY
OI
x x X
y Y
+
'
uuur
- Phng trnh ca (C) trong h ta mi l :
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
4 3 2
0 0 0 0
4 3 2 2 3 2 4 3 2
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 7 6 4
4 4 6 5 4 5 7 6 4 7 6 4
Y x x x x x x x x
Y X x X x x X x x x X x x x x
+ + + + + +
+ + + + + + +
- hm s l chn th cc h s ca n bc l v s hng t do bng khng :
0
3 2
0 0 0 0
4 3 2
0 0 0 0
4 4 0
4 5 7 6 0 1
4 7 6 4 0
x
x x x x
x x x x
+
'
+ +
uuur
- Phng trnh ca (C) trong h ta mi l :
( ) ( ) ( )
4 3 2 2 3 2 4 3 2
0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 4 6 3 4 12 2 4 Y X x X x x m X x x mx X x x mx + + + + + + + + + + +
- l hm s chn th :
( )
0 0
3 2
0 0 0
4 1 0 1
4
4 12 2 0
x x
m
x mx
+
' '
+ +
uuur
- Vit phng trnh (C) trong h ta mi : Y=F(X;x0;y0) (*)
- Buc cho (*) l mt hm s l : ( Cho h s cc n bc chn )
- Gii h ( vi h s cc n bc chn bng 0 ) ta suy ra kt qu .
Cch 2.
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 2
CHUYN I XNG
Nu th (C) nhn im I lm tm i xng th :
0 0 0
( ) ( ) 2 f x x f x x y + +
vi mi x
V D MINH HA
V d 1. ( H-QG-98). Cho (C) :
2
1
x
y
x
- Chuyn :
( ) ( )
0
0
Oxy IXY
OI
x x X
y y Y
+
'
+
uuur
- Phng trnh (C) trong h mi l :
( )
( )
( )
( )
0 0
0
0 0
0
1
1
1
1
1
1
Y y x X
x X
Y X x y
X x
+ + + +
+
+ + +
+
- hm s l l :
( )
0 0 0
0 0
1 0 1
1; 2
1 0 2
x y x
I
x y
+
' '
Chng t th hm s c tm i xng I(1;2).
V d 2. (H-NNI-99). Cho hm s ( )
1
x
y C
x
+
a. Kho st v v th (C)
b. Chng minh giao hai tim cn l tm i xng ca th (C)
GII
a. Hc sinh t v th (C)
b. Hm s vit li :
1
1
1
y
x
+
- Gi s (C) c tm i xng l
( )
0 0
; I x y
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 3
CHUYN I XNG
- Chuyn :
( ) ( )
0
0
Oxy IXY
OI
x x X
y y Y
+
'
+
uuur
- Phng trnh (C) trong h mi l :
( )
( )
0
0
0
0
1
1
1
1
1
1
Y y
x X
Y y
X x
+ +
+ +
+ +
+ +
- hm s l l :
( )
0 0
0 0
1 0 1
1;1
1 0 1
y x
I
x y
' '
+
Nhn xt : Giao hai tim cn l (-1;1) trng vi I . Chng t giao hai tim cn l tm i
xng ca (C).
III. Tm tham s m (
)
m
C
: y=f(x;m) nhn im I(
0 0
; ) x y
l tm i xng .
CCH GII
1. Nu f(x;m) l hm s phn thc hu t :
- Tm ta giao hai tim cn . Gi s giao hai tim cn l J(a;b)
- I l tm i xng th buc J trng vi I ta suy ra h :
0
0
a x
m
b y
'
2. Nu f(x;m) l hm s bc ba .
- Tm ta im un :
( )
''( ; ) 0
;
( ; )
y x m x a
J a b
y f x m y b
' '
- Tng t nh trn , I l tm i xng , ta cho J trng v I ta suy ra h :
0
0
a x
m
b y
'
Vd 3. Tm m th hm s ( )
3
2
3 2 ; 0
m
x
y mx C m
m
+ nhn im I(1;0) l tm i
xng .
GII
Ta c :
2
3 6
' 6 '' 6
x x
y mx y m
m m
+ + . Cho y''=0
2
6
6 0;
u
x
m x m x
m
+
- Tnh ( ) ( )
6
4 5 2 5
; 3 . 2 2 2 ; 2 2
u u
m
y y x m mm m U m m
m
+
- I l tm i xng th : cho U trng vi I :
2
5 5
1 1
1
1 2 2 0
m m
m
m m
t
t
' '
- Vy vi m=-1 v m=1 th I(1;0) l tm i xng ca th .
V d 4. (H-Lut -99) .
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 4
CHUYN I XNG
Cho hm s
( )
( )
2
2 4 2 1
2
m
x m x m
y C
x
+ +
- Vy vi m=-3 th I l tm i xng ca th .
V d 5.( H-C-2000).
Cho hm s
( )
3 2
3 3 3 4
m
y x x mx m C + + +
Tm m
( )
m
C
nhn im I(1;2) lm tm i xng .
GII
- Tm ta im un :
Ta c :
2
' 3 6 3 ; '' 6 6 '' 0 6 6 0 ; 1
u
y x x m y x y x x x +
Tnh
( ) ( ) 1 1 3 3 3 4 6 2; 1; 6 2
u
y y m m m U m + + + + +
- I l tm i xng th :
1 1
0
6 2 2
m
m
'
+
- Vy vi m=0 , th I l tm i xng ca th .
IV. TM CC IM I XNG NHAU TRN TH
Bi ton : Cho th (C) : y=f(x) , tm trn th nhng cp im M,N i xng nhau qua
im A hoc ng thng d: Ax+By+C=0 ( cho sn )
CCH GII
- Gi s
( ) ( ) ( )
0 0 0 0
; ( ) 1 M x y C y f x
- Tm ta im N theo
0 0
, x y
sao cho N l im i xng ca M qua A ( hoc qua d )
Nn ta c :
( ) ( ) 2
N N
y f x
- T (1) v (2) ta tm c ta ca im M,N .
V d 6. ( H-GTVT-97)
Cho hm s
3 2
9 4 y x mx x + + + . Xc nh m trn th hm s c mt cp im i
xng nhau qua gc ta O.
GII
Gi s
( ) ( )
0 0 0 0
; N -x ; M x y v y
l cp im i xng nhau qua O, nn ta c :
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 5
CHUYN I XNG
( )
( )
3 2
0 0 0 0
3 2
0 0 0 0
9 4 1
9 4 2
y x mx x
y x mx x
+ + +
'
+ +
'
+
a. Kho st v v th hm s (C)
b. Tm hai im A,B nm trn (C) v i xng nhau qua ng thng d : y= x-1 .
GII
a. Hc sinh t v th (C)
b. Ta c hai cch gii .
* Cch 1.
- Vit li phng trnh (C)
1
1
1
y x
x
+ +
. Gi
( ) ( ) ( )
1 1 2 2
; , ; A x y B x y C
. Nn ta c
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 6
CHUYN I XNG
-
( )
( ) ( ) ( ) ( )
2 1 2 1
2 1 2 1 1 2 1 2
2 2
1 1
1 1 1 1
AB
x x y y
k
x x x x x x x x
_
+ +
,
;
1
d
k
- Nu A,B i xng nhau qua d th :
( )
( )
( )
( ) ( )
( ) ( ) ( )
1 2 1 2 1 2
1 2
. 1 1
2
1 :1 1; 1 1 1; . 2 0 (*)
1 1 2
AB d
k k
x x x x x x
x x I d
+ + +
'
Nu I l trung im ca AB th :
1 2
1 2 1 2
1 2
2
; 2
2
I
I
x x x
I d y y x x
y y y
+
+ +
'
+
( )
( ) ( )
( )
1 2 1 2
1 2
1 2
1 2
1 2
1 2
1 1
2 2
1 1
2
4 0 4 2 0
1 1
6 (**)
x x x x
x x
x x
x x
x x
x x
+ + + + +
+
+ +
+
T (*) v (**) ta c h :
1 2 0 2
1 2
1 2
6
; 2 n : 6 4 0
. 4
x x
x x l pt X X
x x
+
+
'
Vy : 1 2 1
1
3 5, 3 5 4 5
2 5
X X Y + +
+
'
+ >
+ > < > +
'
+
+ +
+ +
+ + >
> < > +
'
+ +
- Gi I l trung dim ca AB th :
1 2
3
2 4
3 3 3
4 4
I
I I
x x m
x
m m
y x m m
+ +
'
+
+ + +
+
- tn ti cc i , cc tiu :
0 m
(*)
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 8
CHUYN I XNG
- Gi A(0;
3
1
2
m
) v B(m; 0) l hai im cc tr .
- Tnh :
3
2
1
0
1
2
; 1
0 2
A B
AB d
A B
m
y y
k m k
x x m
.
- Gi I l trung im ca AB :
3
3
0
2 2
2
1
0
1
2
2
2 4
A B I
I
A B
I
I
m m
x x x
x
y y m
y
y m
+
+
' '
+ +
Tha mn iu kin (*).
b. Nu
m
C
ct Ox ti ba im phn bit A,B,C th : ( )
3 2 3
3 1
0 1
2 2
x mx m +
, c ba nghim.
Khi A,B,C lp thnh cp s cng ( AB=BC) ,th gi honh ca A,B,C theo th t l :
1 2 3
, , x x x
. p dng vi t cho phng trnh (1).
( )
( )
( )
1 2 3
1 3 2
2 2
2 1 3 1 3 1 2 2 3 3 1 2 2
1 3 2
3
3
2 1 3
1 2 3 2 3
1 3 2
2 1 3 2
3
3
1 1
2
2
2 2
. 0 . . . 0 1
. 2 2
4 1
1
.
. .
1 1 1
2
2
2 2 2 2
b
x x x m
x x x m
x m x m a
c
x x x x x x x x x x x
x x x m x a
d
x x x m
x x x m
m m m a
x x x
x x x x
+ +
+ +
+ + + +
' ' '
_
+
,
2
1 3
1
.
2
0
x m
m
'
+
a. Kho st s bin thin v v th (C) khi m=2
b. Tm m trn
m
C
c hai im A,B sao cho :
5 3 0;5 3 0
A A B B
x y x y + +
. Tm m A,B
i xng nhau qua ng thng x+5y+9=0.
GII
a. Hc sinh t v th (C)
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 9
CHUYN I XNG
b. T gi thit ta thy ta A,B tha mn phng trnh : 5x-y+9=0 . C ngha l A,B
nm trn ng thng d' : y=5x+9 .Nhng A,B li nm trn
m
C
, cho nn A,B l giao ca d'
vi
m
C
.
( )
( ) ( )
2
2
2 1
( ; ) 4 10 2 0 1
5 3
1
5 3
5 3
x m x m
g x m x m x m
x
x
y x
y x
+ + +
+
+
' ' +
+
+
2
4 68 0
( 1; ) 4 10 2 2 0
m m
m R
g m m m
+ >
'
+ +
.
- Gi I l trung im ca AB :
1 2
10
2 8
10 5 26
5 3 5 3
8 8
I
I I
x x m
x
m m
y x
+
'
_
+ +
,
- Nu A,B i xng nhau qua d : x+5y+9=0 , th I phi thuc d . ( Tha mn tnh cht d'
vung gc vi d ri ).
( ) 5 5 26 10 34
9 0;
8 8 13
m m
m
+ + .
V d 12.( CSPHN-2001) Cho hm s ( )
2
2 3
2
m
x mx m
y C
x
+ +
+
a. Kho st s bin thin v v th hm s (C) khi m=3.
b. Chng minh rng vi mt im M ty thuc (C), tip tuyn ti M ct (C) ti hai im
A,B to vi I ( l giao hai tim cn ) mt tam gic c din tch khng i ,khng ph thuc
vo v tr ca M.
c. Chng minh rng hm s lun c cc i ,cc tiu vi mi m . Tm m hai im cc
i , cc tiu i xng nhau qua ng thng d : x+2y+8=0 .
GII
a. Khi m=3 . (C) :
2
3 3 1
1
2 2
x x
y x
x x
+ +
+ +
+ +
. ( Hc sinh t v th (C) )
b. Ta c :
( )
2
1
' 1
2
y
x
+
. Gi
( )
0 0 0 0
0
1
; ( ) 1 (*)
2
M x y C y x
x
+ +
+
Tip tuyn vi (C) ti M l
( )
( )
0 0 2
0
0
1 1
: 1 1
2
2
y x x x
x
x
1
+ + + 1
+
+
1
]
- Nu
2 x
ti im A , th
( )
( )
0
0 0 2
0 0
0
1 1
1 2 1
2 2
2
A
x
y x x
x x
x
1
+ + + 1
+ +
+
1
]
0
0
2;
2
x
A
x
_
+
,
- Tip tuyn ct tin cn xin y=x+1 ti im B.
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 10
CHUYN I XNG
( )
( )
0 0 0 0 2
0
0
1 1
1 1 1; 2 2 1 2 3
2
2
B B B B B
x x x x x x y x x
x
x
1
+ + + + + + + 1
+
+
1
]
( )
0 0
2 2; 2 3 B x x + +
- Nu I l giao hai tim cn , th I c ta I(-2;-1).
- Gi H l hnh chiu vung gc ca B trn tim cn ng : x=-2 suy ra H(-2;
0
2 3 x +
)
- Din tch tam gic AIB
0
0
0
1 1 1
. . 1 2 2 2
2 2 2 2
A I B H
x
S AI BH y y x x x
x
+ + +
+
( )
0
0
1 2
.2 2 2 dvdt
2 2
S x
x
+
+
Chng t S l mt hng s , khng ph thuc vo v tr ca im M.
c.Ta c :
( ) ( ) ( )
( ) ( )
2
2
2 2
2 2 2 3
1
4 3
' 0
3
2 2
x m x x mx m
x
x x
y
x
x x
+ + + +
+ +
+ +
Chng t y' khng ph thuc vo m , hay vi mi m hm s lun c hai im cc tr .
- Gi hai im cc tr l :
( ) ( ) 1; 2 ; 3; 6 M m N m
- Tnh :
( ) ( ) 6 2 1
2;
3 1 2
MN d
m m
k k
+
.
Gi J l trung im ca MN ,
1 3
2
2
2 6
4
2
J
J
x
m m
y m
'
+
+ +
'
- T (1) v (2) ta c :
0
0
2 '
2 '
x x x
y y y
'
,
(1) v (2) th k,b l nhng s bit . Ta tm cch kh x v y trong (1) v (2) c
mt phng trnh c dng y'=g(x') . chnh l phng trnh ca (C') cn tm .
C. MT S V D MINH HA
V d 1. Cho hm s ( )
2
3 1
1
2 2
x x
y x C
x x
+
+ +
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Lp phng trnh ng cong (C') i xng vi (C) qua im I(-1;1).
GII
a. Hc sinh t v th (C)
b. Gi mt im bt k
( ) ( ) ( )
1
; 1 ; '; ' '
2
A x x C B x y C
x
_
+
,
- Khi A chy trn (C) qua im I , th B chy trn (C'), cho nn nu (C') i xng vi (C)
qua I th A v B i xng nhau qua I
2 ' 2 '
1 1
2 ' 2 ' 1 ; ' ' 5
2 ' 2 ' 2 ' 2 '
I
I
x x x x x
y x y x
y y y y y x x
+
' '
+
Vy (C') c phng trnh : ( )
1
5 ' y x C
x
+
V d 2. Cho hm s ( )
4
2
5
3
2 2
x
y x C +
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Lp phng trnh ng cong (C') i xng vi (C) qua im I(0;2)
GII
a. Hc sinh t v th (C)
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 12
CHUYN I XNG
b. Gi ( ) ( ) ( ) ( )
4
2
5
; 3 ; '; ' '
2 2
x
A x y C y x B x y C +
- Nu (C') i xng vi (C) th tc l A v B i xng nhau qua I
- Do :
( )
( )
4
4
2
2
2.0 ' ' 5 ' 3
4 ' 3 ' ' 3 '
2.2 ' 2 2 2 2
x x x x
y x y x
y y
+ + +
'
,
2 ' 2 ' 5 3 ' 4 ' 4
;
2 ' 2 ' 2 5 3 ' 4 ' 4
y x y x y y x
y x x y x x y
+ + + +
' '
+ +
T phng trnh hm s :
10 10
5 5 5 4 ' 3 ' 4 4 ' 3 ' 4 5
5 10 4 ' 3 ' 4 10
y x x y y x
x y x
+ + + + + +
+ + +
- Gi I l trung im ca AB
'
2
'
2
I
I
x x
x
y y
y
+
'
+
; V
'
; 1
'
AB d
y y
k k
x x
' ' ' '
+ + + + + + +
+
' 3
10 10
' 3 3 '
' 3 ' 3 3 '
y x
x y
x y y x
+
+ +
'
+ +
V d 5. (HVKTQS-99) . Cho hm s ( )
2
2 4
3
2 2
x x
y x C
x x
+
+ +
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Vit phng trnh ng cong (C') i xng vi (C) qua ng thng d : y=2
GII
a. Hc sinh t v th (C)
b. Gi : ( ) ( ) ( )
4
; ( ); ' ; ' ' ; 3
2
A x y C B x x y C y x
x
+ +
V d 6. Cho hm s ( ) 2 (4 ) y x x C
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Lp phng trnh ng cong (C') i xng vi (C) qua Ox. Chng minh rng (C) ct
(C') theo mt E-lp, vit phng trnh E-Lp ?
GII
a. Hc sinh t v th (C) .
b. Gi A(x;y) l mt im bt k thuc (C) . B(x';y') l im bt k thuc (C') ng thi
i xng vi A qua Ox. Khi : x=x' v y=-y'
- Do A thuc (C) : ( ) ( ) ' 2 ' 4 ' ' 2 ' 4 ' y x x y x x + +
(*)
- Phng trnh (*) chnh l phng trnh ca (C') : ( ) 2 4 y x x +
- Nu (C) ct (C') th phng trnh honh d im chung :
( )
( )
( )
( )
2
2
2 2 2 2
2 2
4
2 4
2
2 8 2 4 4 8 1(*)
4 8
2 4
2 8
x
y x x
x y
y x x y x x
y x x
y x x
+ + + +
' '
+
a. V th (C) vi m=-3. Hy vit phng trnh tip tuyn vi (C) bit tip tuyn song
song vi ng thng d : y=x+4
b. Tm tham s m th (Cm) nhn im I(2;1) lm tm i xng .
Bi 8. ( H-Thy Li-99). Cho hm s ( ) ( )
3 2 2 2
3 3 1 1
m
y x mx m x m C + +
a. Kho st s bin thin v v th (C) vi m=2.
b. Tm m th (Cm) cha hai im phn bit i xng nhau qua gc ta O.
Bi 9. ( H-QGA-2001). Cho hm s
( )
3 2
3
m
y x m x m C +
a. Kha st s bin thin v v th (C) vi m=0
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 15
CHUYN I XNG
b. Tm m th hm s c C,CT ng thi hai im C,CT i xng nhau qua ng
thng d : x-2y-5=0 .
Bi 10.( H-PCCC-2001). Cho hm s
( )
3 2
3 3 y x x C +
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Vit phng trnh ng thng d m cc im cc i , cc tiu i xng qua n .
Bi 11. (H-Thy sn-2000). Cho hm s ( )
2
4 5
2
m
x mx m
y C
x
+
+
a. Kho st s bin thin v v th (C)
b. Tm trn (C) hai im i xng nhau qua ng thng d : y=x+1.
Bi 14.(H-YHP-2001). Cho hm s
( ) ( ) ( )
3 2
3 1 3 2 1 4
m
y x m x m x C + + + +
a. Kho st s bin thin v v th (C) vi m=1
b.Tm m hm s c cc i , cc tiu i xng nhau qua im I(0;4)
Bi 15. ( VDDH-M-2001). Cho hm s
( ) ( )
3 2
3 2 1 2
m
y mx mx m x C + +
a. Kho st s bin thin v v th (C) vi m=1
b. Tm nhng im c nh m vi mi m
( )
m
C
lun i qua . Chng t cc im c dnh
thng hng .
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 16
CHUYN I XNG
Nguyn nh S- T: 02403833608 Trang 17