tin tc

tin ti i hi ng b hQghn ln th iV
t
nh n ht thng 6/2010, c 24 trong tng s 25 t
chc c s ng thuc ng b hQghn tin
hnh thnh cng i hi.
i din ban thng v ng y hQghn ti d v ch
o ti 7 i hi ng b v 17 i hi chi b c s thuc
ng b hQghn.
ng b trng hKhtn l t chc c s ng duy nht
ca ng b hQghn th im bu trc tip ban thng
v, b th, Ph b th. y ng thi l t chc c s ng
u tin ca ng b hQghn tin hnh i hi.
ng b trung tm h tr sinh vin l t chc c s ng
duy nht thuc ng b hQghn t chc thnh cng i
hi vi 3 ni dung.
theo nh gi ca cc t cng tc ca ng y hQghn,
v ni dung, cht lng vn kin ca cc t chc c s
ng p ng cc yu cu chung ng thi c s u t
nghim tc trong vic tng hp t liu, son tho. Vn kin
ca cc t chc c s ng nh gi thc cht nhng
kt qu t c, ch ra u, khuyt im, rt ra bi hc kinh
nghim v ra phng hng, nhim v ca nhim k
2010 2015 vi mc tiu c th, nhim v r nt, ph hp
vi c th ca n v ng thi p ng yu cu ca qu
trnh pht trin hQghn.
ng b trng h cng ngh d kin s tin hnh i
hi ng b trong thng 7/2010.
DiP Anh
chc mng cc nh bo nhn ngy bo ch
cch mng Vit nAm
n
hn k nim 85 nm ngy bo ch cch mng
Vit nam 21/6/2010, on cn b hQghn do
gS.tSKh V minh giang Ph b th thng trc
ng y, Ph gim c hQghn ti chc mng mt
s c quan qun l, c quan thng tn v bo ch ti h ni.
i din lnh o ca hQghn ti chc mng cc nh
bo cng tc ti V bo ch, ban tuyn gio trung ng;
thng tn x Vit nam; bo nhn dn; bo lao ng v
mt s c quan bo ch khc.
Ph gim c gS.tSKh V minh giang cm n s cng
tc ca cc c quan thng tn, bo ch trong vic tuyn
truyn rng ri v nhng thnh tu trong o to, nghin
cu khoa hc v cc thnh tch khc ca hQghn. ng
cng by t mong mun hQghn s tip tc nhn c
s ng h v cng tc ca cc nh bo trong thi gian ti,
trc mt l trong vic phi hp a tin v cc hot ng
ti hi tho quc t v h ni hc nhn k nim 1000 nm
thng long h ni m hQghn c giao nhim v
ch tr theo quyt nh ca ban tuyn gio tW.
ngy 21/6/2010, gS.tS mai trng nhun gim c cng
cc Ph gim c v trng ban chnh tr & cng tc hSSV,
hQghn ti thm v chc mng cc nh bo cng tc
ti tp ch khoa hc v trung tm truyn thng v Quan
h cng chng.
ban gim c ghi nhn nhng ng gp ca 2 n v
trong cng tc truyn thng v cng b cc cng trnh
nghin cu khoa hc ca hQghn thi gian qua.
ban gim c cng gp v mt s ni dung cng tc m
2 n v cn ch trng trong thi gian ti nhm p ng tt
hn na yu cu ca cng tc thng tin, tuyn truyn ca
hQghn trong tin trnh xy dng v pht trin hQghn
ngang tm khu vc v th gii.
hng thu
1
S 232 - 2010
tin tc
n
gy 15/6/2010, on cng
tc ca ban tuyn gio trung
ng do tS. trn Vit lu Ph
V trng V gio dc v o to, dy
ngh dn u c bui lm vic vi
lnh o hQghn v tnh hnh cng
tc o to lin kt quc t.
bo co ti bui lm vic, gS.tSKh
V minh giang - Ph gim c
hQghn nhn mnh, trong nhng
nm gn y, cc n v trong
hQghn c nhiu c gng khai
thc cc mi quan h hp tc quc
t trin khai cc chng trnh
o to lin kt quc t, bc u
t kt qu kh quan, gp phn tch
cc vo s pht trin ca n v v
ca hQghn. Phn ln cc chng
trnh u hp tc vi cc i tc c
uy tn, c nng lc o to tt v thu
ht c s lng ln sinh vin/hc
vin p ng yu cu ca x hi i
vi cc chng trnh o to lin kt
quc t. cc n v ca hQghn
u nghim tc thc hin cc quy
nh v qun l ca nh nc v ca
hQghn i vi cc chng trnh
o to lin kt quc t.
hin c 13 trong tng s 31 n v
thuc hQghn trin khai o to 84
chng trnh o to lin kt quc t
bc i hc v sau i hc. trong
s ny c 50 chng trnh sau i
hc v 34 chng trnh i hc gm
cc chng trnh tin tin, chng
trnh o to theo nhim v chin
lc, chng trnh o to theo
n 165,...
hQghn ban hnh quyt nh trin
khai chng trnh o to lin kt
quc t da trn nn tng l 6 gi
tr ct li hQghn (cht lng cao,
sng to, tin phong, trch nhim,
thng nht trong a dng v pht
trin bn vng) v tun th nghim
ngt 2 cng on: t tm i tc v
thm nh (t cch php nhn ca
i tc, kim nh cht lng o
to, xp hng i hc v chuyn
mn).
Pht biu ti bui lm vic, tS. trn
Vit lu ghi nhn v biu dng
nhng kt qu m hQghn t
c trong lnh vc lin kt o
to quc t. ng cho rng t thc
t phong ph khi trin khai cc
chng trnh o to lin kt quc
t, hQghn s c rt c nhiu
bi hc kinh nghim qu bu trong
lnh vc ny. ng mong mun vi
vai tr nng ct trong h thng gio
dc i hc Vit nam, hQghn s
tip tc ng gp nhiu thnh tu
quan trng hn na trong thi gian
ti, trong c lnh vc o to lin
kt quc t.
Kim chi
bAn tuyn gio trung ng lm Vic
Vi hQgh V o to lin Kt Quc t
n
gy 7/6/2010, gim c hQghn k Quyt
nh s 1668/Q-tccb thnh lp Vn phng
hp tc i hc Quc gia h ni v i hc
Kyoto trc thuc hQghn. tn gi bng ting Anh:
Vietnam national university, hanoi - Kyoto university
collaboration office (Vnu-Kuco).
Vn phng hp tc i hc Quc gia h ni v i hc
Kyoto c chc nng phc v cng tc o to, nghin
cu khoa hc, chuyn giao cng ngh v pht trin
mi quan h hp tc gia hQghn vi i hc Kyoto
v cc trng i hc nht bn trong lnh vc gio dc
v khoa hc - cng ngh.
n
gy 10/6/2010, gim c hQghn k Quyt
nh s 1736/Q-tccb thnh lp trung tm
ng dng cng ngh thng tin trn c s hp
nht v t chc li cc n v sau: trung tm Qun tr
mng Vnunet trc thuc Vin cng ngh thng tin,
trung tm nghin cu v pht trin cng ngh Phn
mm trc thuc trng i hc cng ngh v trung
tm tch hp d liu trc thuc Vn phng hQghn.
trung tm ng dng cng ngh thng tin l n v
phc v trc thuc hQghn, c t cch php nhn, c
con du v ti khon ring.
2
bn tin i hc Quc gia h ni
tin tc
n
gy 14/6/2010,
hQghn
ng cai t chc
hi ngh giao ban ln th
8 cn b cng on cc
hQg v h vng ton
quc vi s tham gia ca
5 h: hQghn, hQg
tP.hcm, h hu, h thi
nguyn v h nng.
Pht biu cho mng hi
ngh, gS.tSKh V minh
giang Ph gim c hQghn
nh gi cao vai tr ca t chc cng
on trn cc phng din nng
cao cht lng o to, xy dng
vn ha cng ng. ng cho rng
t chc cng on c nhiu sng
kin to ra bu khng kh chung cho
cng on vin cng hin ng thi
quan tm n i sng ca cn b,
vin chc trong n v.
cc i biu tho lun cc ni
dung lin quan n d tho Quy ch
t chc hot ng ca hQg v h
vng gm 9 chng v 25 iu, trong
nhn mnh cng on hQg v
h vng l t chc cng on cp
trn c s. D tho ch r bch ca
cng on hQg v h vng c th
gm ti a l 25 ngi.
cng vi cc i biu cng tho
lun v cc gii php nng cao
cht lng gio dc i hc, trin
khai c hiu qu ch th ca th
tng chnh ph v ngh quyt ca
ban cn s ng b gio dc & o
to v i mi gio dc i hc.
Pht biu ti hi ngh, tS.
hong ngc thanh Ph
ch tch tng lin on
lao ng Vit nam
ch o cc t chc cng
on nn lu tm n vic
xy dng t chc cng
on da trn nguyn
tc v c s, v ngi lao
ng, thun tin cho c
s. cc t chc cng on
cn tip tc pht huy th
mnh v 3 chc nng ca
t chc cng on tip tc nng
cao cht lng gio dc i hc.
tS. hong ngc thanh ch o cng
on hQg v h vng cn xy
dng chng trnh hnh ng vi
cc ch tiu v gii php c th ng
thi xut vi cng on cc a
phng phi hp thc hin, nng
cao hiu qu ca chng trnh ra.
hng Anh
hi ngh cn b cng on cc hQg V h Vng
n
gy 15/6/2010, hQghn phi hp vi Qu hc bng Shinnyo En t chc l trao hc bng cho 25 sinh
vin vt kh, hc gii; mi sut tr gi tng ng 200 uSD.K t nm hc 2006 - 2007 n nay, Qu hc
bng Shinnyo trao 7 ln cho tng s 816 lt hc sinh, sinh vin hQghn vi tng gi tr tng ng
114.320 uSD.
Vit h
h
i ngh tp hun cc gii php v k nng nng th hng trng i hc trong
cc bng xp hng quc tc trung tm bcl&ncPtgD, hQghn t chc
ngy 11/6/2010.
hi ngh tp trung vo nhng ni dung chnh nh: bng xp hng ca QS cch tip
cn v phng php xp hng; gii thiu v thc hnh s dng cng c benchmarking
phn tch v d on chnh xc im xp hng ca cc trng; cc gii php, k nng
nng th hng trng trong cc bng xp hng th gii; S dng cc tiu ch xp hng
ci tin v nng cao cht lng trng i hc.
theo gS.tS nguyn hu c Ph gim c hQghn, xp hng cc trng i hc
pht trin trong hn 20 nm qua v tr nn ph bin tuy nhin vn c nhiu kin khc
nhau. nhng nhn chung thng tin v xp hng c nhiu im thng nht chung nh
bng thnh tch v hc thut, ch s nh gi cc trng i hc. cng theo gS.tS nguyn
hu c, cc trng i hc trn th gii xem xt thng tin xp hng nh mt phng
php nh gi i chiu ngoi, nh gi cc ch t nng lc ca nh trng.
c minh
n
gy 12/6/2010, trung
tm o to, bi
dng ging vin l
lun chnh tr, hQghn
t chc thnh cng k thi ht
mn cc mn l lun chnh
tr v logic hc. y l k thi
chung u tin ca trung
tm t chc ti khu vc Xun
thy. c 4787 th sinh tham
gia k thi trong tng s 4.938
th sinh ng k, t 96,9 %.
K.
3
S 232 - 2010
tin tc
n
gy 7/6/2010,
trng i
hc Kinh t
- hQghn trang
trng t chc hi ngh
in hnh tin tin nhm
tng kt phong tro thi
ua, tuyn dng cc
tp th, c nhn in
hnh tin tin trong giai
on 2005 - 2010.
trong giai on 2005 -
2010, giai on bn l
thnh lp v pht
trin trng hKt, di s ch o
trc tip ca hi ng thi ua -
Khen thng hQghn, ban chnh
tr v cng tc hSSV, s lnh o st
sao ca ng y v ban gim hiu
trng hKt, cng tc thi ua khen
thng ca trng hKt t
c nhng kt qu, thnh tch quan
trng, gp phn thc hin c hiu
qu nhng nhim v t ra.
ghi nhn n lc, c gng ca tp th,
cn b trng hKt trong 5 nm
qua, 69 lt tp th v 350 lt c
nhn ca trng hKt c trao
tng cc danh hiu thi ua - khen
thng; trong c 2 n v - 3 c
nhn c nhn bng khen ca
th tng chnh ph, trng hKt
c trao tng bng khen ca b
gD&t hi ngh cng ch r mc
tiu, phng hng v cc gii php
thc hin cng tc thi ua khen
thng giai on 2010 - 2015 ca
trng hKt.
Pht biu ti hi ngh, gS.tS mai
trng nhun - gim c, ch tch
hi ng thi ua khen thng
hQghn nh gi cao nhng
im mnh, im mi v nhng
thnh tch t c ca trng
hKt trong giai on 2005 - 2010.
gS.tS mai trng nhun cho rng:
trng hKt l n v in hnh tin
tin ca hQghn. th nht, trng
hKt l n v yu cht lng, i tin
phong i mi trong o to, nghin
cu khoa hc v qun tr i hc. th
hai, trng hKt l n v yu sng
to v i mi. th ba, trng hKt
l n v chuyn t khoa trc thuc
thnh mt trng i hc rt thnh
cng, to nn c k cng, n
np, hng ti tnh chuyn nghip
ngy cng cao, xy dng c tp
th on kt, ng thun, tm huyt,
cng ng lng thc hin s mng
i mi trng hKt thc hin
ng li dy ca ch tch h ch
minh: thi ua l yu nc, yu nc
th phi thi ua v vn dng vo
hon cnh c th ca mnh: thi ua
l yu nh trng, yu nh trng th
phi thi ua.
mAi Anh
n
gy 19/6/2010, trng h
ngoi ng hQghn t
chc hi ngh in hnh tin
tin.
trng h ngoi ng l n v th
2 ca hQghn (sau trng h
Kinh t) t chc hi ngh nhm biu
dng nhng thnh tch ca tp th
v c nhn ca nh trng trong thi
gian qua, ng thi khi gi, c v v
ng vin cn b vin chc v sinh
vin nh trng tip tc n lc phn
u t c nhiu thnh tch
hn na trong thi gian ti.
Qua 5 nm, s lng ti nghin
cu khoa hc tng mt cch ng k,
sinh vin tham gia nghin cu khoa
hc ngy cng nhiu, hc sinh ph
thng chuyn gp nhiu thnh tch
xut sc, to ngun bi dng sinh
vin gii cho nh trng. trung bnh
mi nm i ng cn b khoa hc
ca nh trng thc hin
25 ti cp hQghn v
khong gn 40 ti cp
trng. nm hc 2004
2005, c 7% tng s sinh
vin tham gia ncKh, n
nm hc 2009 2010
c 15% tng s sinh vin
tham gia hot ng ny.
t nm 2007, trng h
ngoi ng trin khai
thc hin cuc vn ng
hc tp v lm theo tm
gng o c h ch
minh vi ch ci tin l li lm
vic theo hng chuyn nghip v
Xy dng mi trng thn thin,
to c s hng ng ca ng
o tp th v c nhn trong trng.
trong 5 nm qua, 18 lt tp th v
c nhn ca nh trng c nhn
hun chng lao ng, 33 lt tp
th v c nhn c nhn bng khen
ca th tng chnh ph; cng
on v on tn ca nh trng
cng vinh d c nhn bng khen
ca nhiu b, ban, ngnh, c quan
trung ng.
Pht biu ti hi ngh, PgS.tS Phm
trng Qut b th ng y, Ph
gim c hQghn ghi nhn v
biu dng nhng thnh tch ca
cc tp th v c nhn ca trng
hnn t c trong thi gian
qua. ng mong rng trong thi gian
ti, mi tp th, mi c nhn trong
trng tip tc n lc phn u t
nhiu thnh tch trong cc lnh vc
cng tc hn na trng h
ngoi ng ngy cng vng mnh,
hQghn ngy cng pht trin.
trong khun kh ca hi ngh, Ph
gim c cng trao thng cho
cc tp th v c nhn ot thnh
tch xut sc trong thi gian qua.
hA An
tin ti i hi thi uA yu nc hQghn ln th iii
4
bn tin i hc Quc gia h ni
tin tc
n
gy 8/6/2010, gS.tS Klaus
Schwab - ch tch Din n
Kinh t th gii n thm
hQg tP.hcm v giao lu vi sinh
vin.
ti bui giao lu vi ch "cnh
tranh ton cu v vai tr ca gii tr
Vit nam", gS.tS Klaus Schwab
chia s vi sinh vin hQg tP.hcm
xu th pht trin ca nn kinh t th
gii th k 21v vai tr lnh o ca
th h tr trong s pht trin y. ch
tch Din n Kinh t th gii ng
thi gii p cc cu hi ca sinh
vin lin quan n phng php
th h tr thnh cng trong tng
lai, nhng vn lin quan n kinh
t, hi nhp kinh t ca Vit nam,
khng hong n cng ca mt s
quc gia trn th gii.
Sau phn giao lu, hQg tP.hcm
t chc l trao tng bng tin s
danh d v Kinh t hc cho gS.tS
Klaus Schwab v nhng ng gp
to ln ca ng cho s pht trin ca
nn kinh t th gii.
trAng tin
hQg.hcm
n
gy 25/6/2010, trung tm
i hc Php ti tp.hcm
t chc l trao bng thc s
tin hc v ton ng dng cho 24 hc
vin kha ii.
chng trnh thc s tin hc c
trin khai trn c s s hp tc gia
i hc Pierre et marie curie Paris 6
v i hc bordeaux 1 ca Php vi
trung tm i hc Php ti tp.hcm
cng vi cc i tc Vit nam.
chng trnh thc s ton v ng
dng l chng trnh c pht trin
da trn mi quan h hp tc bn
cht trc y gia trng h Khtn
hQg tP.hcm v i hc orlans.
c bit, trong s hc vin tt
nghip kha ny, 23 hc vin c
nhn hc bng thc tp cui kha ti
Php t 3 n 4 thng, 15 hc vin
tip tc theo hc nghin cu sinh ti
Php, m v c.
t
ngy 21-23/6/2010, Phng th nghim cng ngh nano - hQg
tP.hcm t chc hi tho chuyn "tng quan v cng ngh rFiD &
cc xu th mi. hi tho tp trung vo cng ngh rFiD, gii thiu tng
quan v chip rFiD, ng ten, cng ngh ch to th nh dng (tags), xu hng
pht trin rFiD, cc ng dng rFiD trong tng lai.
n
gy 17-18/6/2010, trung tm nghin cu & o to thit k Vi mch -
hQg tP.hcm t chc hi tho v cng ngh vi mch.
hi tho l din n cho cc nh khoa hc vi mch trong nc gii
thiu kt qu nghin cu, giao lu vi cc nh khoa hc ng nghip hi
nhp v nng cao trnh nghin cu, ng thi trao i tnh hnh thit k vi
mch trong nc v nh hng cho ngnh vi mch nc nh. hn 58 bo co
khoa hc c gi ti hi tho.
Kim chi (tng hp)
n
gy 10/6/2010, hQg tP.hcm t chc hi ngh cht lng gio dc
ln ii. chin lc bcl hQg tP.hcm giai on 2011-2015 tp trung
trin khai mt s ni dung chnh, bao gm: y mnh cng tc nh
gi v ci tin cht lng cp chng trnh o to; tng cng s phi hp
trong ton h thng hQg tP.hcm; chun ha cc hot ng bcl; coi trng
cng tc hu kim nh; Kim nh, nh gi cc chng trnh tin tin; Kim
nh, nh gi cc chng trnh khng chnh quy; tng cng vai tr nghin
cu chnh sch ca trung tm bcl cp hQg tP.hcm.
5
S 232 - 2010
tiu im
t
rung tun thng 5/2010, on
cng tc ca hQghn do Ph
gim c gS.tSKh V minh
giang lm trng on sang thm
v lm vic ti lin bang nga. on
gm 7 cn b l lnh o mt s ban
chc nng v n v thnh vin ca
hQghn.
y l chuyn thm chnh thc ca
on hQghn theo li mi ca hQg
St. Petersburg (SPbSu) nhn dp khai
trng Vin nghin cu v Vit nam
mang tn h ch minh v khnh thnh
tng i h ch minh ti SPbSu nhn
k nim 120 nm ngy sinh ca ngi.
trong thi gian lb nga, on cng
c nhng bui lm vic vi lnh o
h hu ngh mtxcva (PFur), lnh
o hQg mtxcva (mSu), lnh o
SPbSu.
th hai, 17/5/2010 on hQghn
dnh c ngy lm vic vi PFur, thm
quan KtX dnh cho sinh vin nc
ngoi, din ra bui lm vic gia
on hQghn v lnh o PFur. hai
bn trao i v hp tc trong lnh
vc pht trin ngn ng ting nga ti
hQghn. gS.tSKh V minh giang
ghi nhn ngh ca pha PFur v
vic m trung tm ngn ng nga ti
hQghn. hot ng ca trung tm
ny c th da vo mt phn kinh ph
t qu russkii mir, t hc ph ca ngi
hc v t cc ngun khc.
ti Khoa y mt khoa truyn thng ca
PFur, on lm vic vi gS. Frolov
V.A. - ch nhim khoa. hai bn trao
i thng tin v vic thnh lp Khoa y
dc v bnh vin ti hQghn, chia s
kinh nghim trong vic o to cn b
ngnh y, kinh nghim qun l ng thi
cn b lm vic ti bnh vin v tham
gia ging dy ti khoa y.
tip , on hQghn i thm
nhng phng th nghim trng im
ca PFur, thm h thng thit b phn
tch gcmS, lcmS, nmr 600mhz
phc v cho nghin cu v pht trin
thuc v ha cht bo v thc vt, kch
thch tng trng
Sng ngy 18/5/2010, on hQghn
ln ng i St. Petersburg. gS nina,
Ph ch nhim Khoa Phng ng,
SPbSu n on ti sn bay.
ngy 19/05/2010 K nim 120 nm
ngy sinh ca ch tch h ch minh,
on i biu ca tW ng cS Vit
nam do ng ch t huy ra - y vin
b chnh tr, thng trc ban b th,
trng ban tuyn gio trung ng
tham d l khai trng Vin h ch
minh, thuc SPbSu. on hQghn
tham d bui l quan trng ny theo
li mi ca gim c SPbSu.
Sau l khai trng Vin h ch minh,
on hQghn cng vi cc on
khch tham d l khnh thnh
tng i h ch minh ang c bo
nhn Dn, t trang trng trong khun
chuyn cng tc c bit ti lin bAng ngA
6
bn tin i hc Quc gia h ni
tiu im
vin ca SpbSu - ni c v nh bo
tng ngh thut ngoi tri vi cc bc
tng ca Khng t v cc v nhn
khc.
Sau l khnh thnh tng ch tch h
ch minh din ra l k kt bn tha
thun hp tc gia hQghn v SPbSu
vi s chng kin ca ng ch t huy
ra, i s Vit nam ti lin bang nga
cng nhiu quan chc cp cao khc.
ngay sau , hin thc ha bn tha
thun ny l vic k kt hp tc gia
Khoa Phng ng v Vin Vit nam
hc v Khoa hc Pht trin v vic pht
trin ngnh Vit nam hc, trao i kinh
nghim, phng php ging dy ting
Vit cho ngi nga v cc vn l lun
chung v nghin cu khu vc hc
h St. Petersburg c ngh
hQghn gip xy dng mt b tESt
ting Vit chun, phc v cho vic kim
tra nh gi cht lng o to cng
nh trnh ca sinh vin nga, c bit
s dng trong nh gi k thi Quc
gia cui nm th 4 cho cc sinh vin
theo hc ting Vit ti Khoa Phng
ng.
Sng ngy 21/05/2010, h Quc gia
mtxcva (mSu) tip on hQghn
ti ta nh chnh. tip on c gim
c trung tm gio dc quc t, lnh
o ban Quan h Quc t, gim c
Vin Khng t ng thi l chuyn gia
v ng v ng nam .
gS.tSKh V minh giang ngh cng
thc hin o to lin kt 2+2 vi mSu,
c bit trong cc lnh vc khoa hc
c bn. Pha mSu ng h xut ca
PgS.tS Phng Xun nh - hiu trng
trng h Kinh t ngh c hp
tc trong lnh vc o to c nhn kinh
t v xy dng cc nhm ng nghin
cu trong lnh vc kinh t chnh tr
ng nam . PgS.tS nguyn Kim Sn,
Ph hiu trng trng i hc Khoa
hc X hi v nhn vn cng xut
hp tc o to v nghin cu cho cc
ngnh khoa hc x hi.
chuyn thm ca on hQghn
nhn dp khai trng Vin nghin cu
Vit nam mang tn h ch minh ti h
St. Petersburg li n tng ht sc
tt p i vi khng ch ging vin,
sinh vin Khoa Phng ng, m c i
vi cc ng ch lnh o cao cp ca
Vit nam cng tham d hot ng ny.
nhn chung, chuyn cng tc ca on
t c nhng mc tiu ra, m
ra hng hp tc mi vi cc i hc
hng u ca lin bang nga. iu
th hin cam kt ca lnh o hQghn
trong vic pht trin mi quan h
truyn thng vi cc i hc hng u
ca nc nga, ng thi khai thc th
mnh v o to v nghin cu c bn
ca cc i hc ny. hng i ny ph
hp vi ch trng ca ng v nh
nc trong vic tng cng mi quan
h gn b gia chnh ph v nhn dn
hai nc.
l tun Anh
7
S 232 - 2010
thi gian gn y, trng h Kinh t c bit n l mt im sng vi nhng
thnh qu ng khch l trong c lnh vc nng cao cht lng o to, xin ng
cho bit u l l do?
l mt trng i hc mi c thnh lp, trng hKt-hQghn phi i mt vi
rt nhiu kh khn v thch thc nhng ng y v lnh o nh trng xc nh vic
trng h Kt ra i l c hi trng c th thc hin c nhiu hot ng ln, c tnh
t ph nhm nng cao cht lng o to v hiu qu nghin cu khoa hc.
nhng thnh qu t c mang tnh t ph ca nh trng trong thi gian gn y
l kt qu ca nhng n lc chung ca tp th cn b vin chc nh trng, trong c vai
tr ch o, nh hng v t chc thc hin ca ng y, hiu trng v ban gim hiu.
bi hc kinh nghim t thc tin phong tro thi ua l yu nc, yu nc th phi thi ua
do ch tch h ch minh pht ng nhng ngy u c lp c trng hKt vn
dng mt cch linh hot v sng to thng qua vic gy dng tnh yu, s gn b ca mi
c nhn vi chnh n v ni mnh cng tc. mi ngi t yu chnh cng vic ca mnh, lm
tt cng vic ca mnh l gp phn lm tt cng vic ca n v, ca nh trng.
phong tro thi ua lan ta trong trng, cc cn b ch cht ca trng, c bit l hiu
trng, phi l nhng tm gng sng v s am m v n lc ht mnh v cng vic chung.
ngi trng ca chng ti pht trin t ph nhng bn vng, s on kt, nht tr v
ng tm hip lc l iu kin tin quyt. Phong tro ho hng cng lm, cng sng to
ca cn b trng h Kt, hQghn c hnh thnh mt cch rt t nhin trn nn tng
ca s nh hng pht trin ng (theo hng cht lng cao) v s ng tm, hip lc
. nhng in hnh tin tin ca trng khng phi l nhng con g nim l nhng con
ngi vi nhng cng vic thng ngy, rt gn gi v thn quen. hiu ng lan truyn tch
cc phi c bt u t ban gim hiu m trc ht l t hiu trng, cho n cc phng,
ban v qua ti cc n v, c nhn khc trong trng.
ni n trng i hc
Kinh t-hQghn ngi
tA lin ngh ngAy n
ci tn Phng Xun
nh, hiu trng nh
trng. tn tui cA
ng gn lin Vi Vi
nhng bc Pht trin
thnh cng bAn u,
nhng t Ph V rt
n tng thEo hng
cht lng V ng cP
Quc t cA trng.
chng ti c DP tr
chuyn Vi ng V ng
lc to S Pht trin
trong mi trng gio
Dc i hc:
thnh cng c gy Dng t tht bi
gio Dc
8
bn tin i hc Quc gia h ni
c c s lan ta tch cc cn c
hiu trng in hnh tha ng?
iu l tt yu. mt trng h
pht trin, bn thn hiu trng phi l
mt tm gng v s say m, yu ngh,
yu trng, yu s nghip, yu i mi
v c bit l dm ngh, dm lm, c
bn lnh bo v ci mi, qua to
hiu ng lan ta ti nhn vin. ti tm
nim ci uy ca lnh o vi nhn vin
khng ch n t quan h cp trn
cp di m ch yu xut pht t vic
ngi lnh o phi thc hin thnh
cng vai tr l ngi nh hng, dn
dt v truyn nhit huyt cho nhn
vin. Phong tro thi ua s i vo cuc
sng, c chiu su v khng hnh thc
nu lnh o thc s l mt tm gng
sng, va ni cli va lm c.
mi cn b l mt c nhn ring bit
ng thi l mt c th trong mt cng
ng n v. n v pht trin v mi
ngi cng pht trin th mi c nhn
cn dung ha gia ci ti sng to, bt
ph v ci ti cng ng. ct li ca s
thi ua pht trin l s cng bng trong
nh gi v minh bch trong vic cng
b cc tiu ch thi ua.
l mt n v mi thnh lp, chng ti
c mc tiu chung vi hng lot cc tiu
ch song chng ti cng c th t u
tin cho cc ni dung hot ng c th.
ti lun tm nim s khng cng bng,
thin v l mm mng, nguyn do dn
n trit tiu ng lc pht trin ca cc
c nhn v tp th.
c bit l ng rt ng tnh vi
kin cho rng thnh cng ca ngi
th 1000 da trn s hy sinh ca 999
ngi tht bi trc . ng c th
chia s thm v iu ny?
ti rt tn ng vi kin ny. S thnh
cng ca ngy hm nay, bn cnh
nhng n lc mang tnh c nhn cn c
s ng gp v hnh ca nhng ngi
khng c xng danh trong qu
kh. Khng c thnh cng no mang
tnh n l tuyt i c. gia nh, bn
b, ngi thn v ng nghip lun
c vai tr nht nh trong mi thnh
cng ca cc c nhn v ng gp vo
thnh cng chung ca n v. thnh
cng nhiu khi cn c xy dng trn
nhng thnh qu v thm ch l s tht
bi (phn nhiu l v danh) ca nhng
ngi m ng. iu quan trng l
cn phi tip tc dm ngh, dm lm
trn c s rt ra nhng bi hc hu ch
v vn dng mt cch sng to vo
thc tin t nhng kinh nghim thnh
cng v tht bi .
pht trin thnh cng ng
ngha vi s sng to, bt ph v vp
ng tha ng?
ti hon ton chia s vi quan im cho
rng ngi c khen thng khng
phi l ngi c t khuyt im nht m
phi l ngi c ng gp nhiu nht
cho n v, cho cng ng v x hi.
nh ni trn, ti cng rt ng cm
vi tng v s ng gp ca ngi i
tin phong i vi mi thnh cng.
qua ri ci thi tn vinh nhng ngi t
khuyt im nht. bi v, nhng ngi
t khuyt im nht thng l nhng
ngi khng dm lm nhng cng
vic t ph, nhng cng vic kh m
nhng ngi khc khng dm lm. c
lm, c sng to, c i mi th cng s
c nhng va vp xy ra, iu quan trng
l ngi lnh o cn c con mt khch
quan, cng bng v tinh tng nhn
ra iu , t c s ghi nhn v
tn vinh ng ngi, ng vic, ng
thi im nhm to ra nhng tc ng
lan ta tch cc i vi c tp th.
c ln ng cp rng ngi lnh
o gii l ngi c mt xanh
dng nhn. iu ny nn hiu th
no tha ng?
Vic dng ngi l vic kh nht. ng
cha ta ni rng Dng nhn nh
dng mc qu khng sai. Vic b
nhim cn b ca nh trng n
nay a phn u c s thng nht cao
trong ng y v tp th lnh o. Khi
chng ti tin th Dng, Dng th
phi tin v dng ng ngi vo ng
vic to hiu qu cao cho cng vic
chung.
ti quan nim khng c ngi hon
ho tuyt i. Khng c ai l khng c
nhc im. trong mi ngi u c
u v khuyt, c bit l nhng ngi
ti. ngi lnh o gii l ngi bit
khp s gh gh li vi nhau, bit gip
cho ngi khc pht huy c th
mnh ca h nhm t c mc tiu
chung v pht huy s trng c nhn,
ch khng phi l ngi o gt nhn
vin theo khun mu sn c ca s
hon chnh. mt trong nhng nguyn
nhn quan trng to nn s thnh cng
ban u ca trng hKt-hQghn
chnh l s thnh cng trong vic s
dng nhn ti.
Xin chn thnh cm n ng.
ngc DiP (thc hin)
gio Dc
PgS.tS Phng Xun nh
9
S 232 - 2010
Vic c th rt ngn thi gian hc tp
l k hoch ngay t u ca cc bn
khi bc chn vo i hc hay hon
ton l mt s ngu nhin?
- Dng th oAnh thAnh: tha ch,
y l mt nh c suy ngm
v ln k hoch trc t nm u
tin khi em v cc bn hc ti trng
hKhXh&nV. Khi tm hiu v phng
thc o to tn ch, chng em nhn
thy rng nu sp xp kho lo v
khng b ph mt khong thi gian
no th hon ton c th hc vt mn
v hon thnh s tn ch theo yu cu
trc thi hn. chng em ln k
hoch v xin t vn ca cc thy c
thc hin mc tiu ca mnh.
Vy c th cc bn lm g thc
hin mc tiu ?
- Dng th oAnh thAnh: trc ht
l mnh phi tm hiu v nm vng tin
trnh o to ca nh trng dnh cho
sinh vin ngnh trit hc, xem mn no
l mn tin quyt cn phi hc trc,
ri da vo thi gian biu cc lp mn
hc m Phng o to cung cp cho
kho mnh, thi gian biu cc lp mn
hc ca kho trn (tc kho Qh-2006-X
PV), xem mnh cn trng khong thi
gian no sp xp hc cc mn hc
vt vi kho trn cng lc vi cc mn
hin ti.
- nguyn th Phng: ni chung l
mnh phi ch ng trong vic ng k
mn hc, nm bt c thi kho biu
ca kho mnh v kho trc, tt nhin
l cc mn hc ca kho mnh phi u
tin hc ht sau mi xem xt hc cc
mn vt vi iu kin khng trng
thi gian hc vi bt k mn no.
cc em ngh g v nhng li ch v
kh khn do phng thc o to
theo tn ch em li i vi vic hc
tp ca sinh vin?
- Dng th oAnh thAnh: Em ngh
o to tn ch tuy l phng thc o
to mi gip tng tnh hiu qu v ch
ng trong hc tp ca sinh vin. Sinh
5 Sinh Vin trc c hi nhn bng Sm
o to tn ch c trin KhAi ti trng hKhXh&nV t nm hc 2007-2008. Qh-2007-X
(K52) l Kho Sinh Vin u tin P Dng hnh thc o to ny trong tt cc cc mn hc.
trong S 1.345 Sinh Vin cA Kho ny, hin c 05 Sinh Vin hon thnh trn 90% tng S
tn ch, c im S ng K bo V Kho lun tt nghiP. cc Sinh Vin ny ng trc c
hi c nhn bng tt nghiP i hc trong nm nAy V tr thnh nhng Sinh Vin u
tin cA nh trng ly c bng tt nghiP i hc ch SAu 3 nm ch Khng Phi 4 nm
nh thng thng. l Dng th oAnh thAnh, ninh th nh hng, nguyn th Phng,
V th Kim loAn, ng th chinh lP K52A KhoA trit hc.
Phng Vin c cuc Phng Vn nhAnh Vi 5 Sinh Vin ny tm hiu nhng c gng cA
cc bn trong Qu trnh chy uA rt ngn thi giAn hc tP V c c hi Vic lm Sm
hn cc bn cng Kho.
gio Dc
10
bn tin i hc Quc gia h ni
vin phi ch ng tm hiu tin trnh
hc tp trong 4 nm hc, tm hiu v
cc mn hc, ch ng trong hi han,
giao tip vi cc thy c gio nhn
c thng tin lin quan n qu trnh
hc, thm ch l nhng li khuyn hu
ch cho vic sp xp vic hc. nu ch
ng v kin tr, c gng th sinh vin c
th rt ngn thi gian hc v sm c c
hi vic lm hn.
- ninh th nh hng: o to tn ch
c th gip sinh vin tn dng thi gian
rt ngn thi gian hc tp nhng i
km theo l p lc hc tp rt cao.
iu gy kh khn cho chng em
khi ang quen cch hc th ng c
v phi thay i nhn thc, hnh ng
ca bn thn trong vic ch ng tm
ti liu, ch ng thi gian v cch hc.
c bit, ngoi gi ln lp, chng em
phi tm cch t thu np thm nhiu
kin thc cho bn thn mnh.
Vy theo em, o to tn ch hin nay
trng ta cn nhng hn ch g?
- ng th chinh: Kho ca em l
kho u tin m tt c cc mn hc
u p dng phng thc o to mi,
l kho th nghim u tin ca nh
trng vi phng thc o to ny.
Do , bn cnh vic c hng li t
nhng yu t tch cc ca phng thc
o to ny th chng em cng c mt
s thit thi v nhng hot ng qun
l o to tn ch s cha ngay lp tc
hon ho m cn c nhiu hn ch. c
thy v tr u cha hon ton thch
nghi c vi phng thc o to
mi.
- Dng th oAnh thAnh: theo em
c s vt cht l mt trong nhng hn
ch. Sinh vin phi hc c sng v chiu
ch c ngh mt cht vo gia tra.
iu ny khc vi o to nin ch ch
hc mt bui trong ngy. nu tra m
v nh th cc bn s khng kp thi gian
vo gi hc chiu nn sinh vin phi
li trng vo bui tra. nhng hin
nay nh trng khng c ni sinh
vin ngi ngh vo bui tra m em v
cc bn c phi ngi tm u trong
sn trng nn rt mt mi, nh hng
n vic hc. Em ngh nh trng nn
m ca mt s ging ng vo gi
ngh tra cho sinh vin s dng.
- V th Kim loAn: ti liu trn th vin
t cng gy kh khn cho sinh vin khi
hc tn ch. chng em phi i nhau
n lt mi c mn v s lng
u ti liu v s lng sch trn mt
u ti liu t. ti liu cc th vin khoa
cng khng nhiu. lp hc theo tn
ch qu ng sinh vin, c lp hn 100
ngi nn kh khn trong vic tho
lun, trao i trn lp.
li khuyn ca cc em cho cc bn
sinh vin khc c th hc tp theo
phng thc o to tn ch t hiu
qu cao m rt ngn c thi gian
hc?
- Dng th oAnh thAnh: nu cc
bn xc nh hc mun hc vt
phi c k hoch ngay t u v phi
kin nh vi mc tiu . bi trong qu
trnh hc vt s phi chu p lc ln khi
phi hc vi khi lng kin thc ln
hn nhng trong thi gian ngn hn
si vi cc bn khc. p lc y din ra
thng xuyn trong mt khong thi
gian di my nm nn khng phi d
vt qua. Sau khi xc nh c t
tng th bn cn phi ch ng tm
hiu v theo st cc thng tin ca nh
trng v lch hc, chng trnh o
to, ni dung cc mn hc, lin h vi
cc thy c xin hng dn, t vn
k hoch hc tp ca mnh hp l,
kht thi gian, khng b chng cho m
cng khng b ph khong trng no.
- ng th chinh: li khuyn ca em
vi cc bn l phi chun b tinh thn
i ph vi p lc hc tp khi phi hc
nhiu mn hc vi lng kin thc ln
trong thi gian ngn. Vic c lp c k
hoch i chi vo ngy mai nhng ring
mnh khng tham gia c v vng
lch thi l iu hay xy ra. nhn chung l
cc bn mun hc vt s phi i mt
vi vic thi c dn dp cng thng hn
cc bn sinh vin khc. nu kt qu thi
tt th s lm cho mnh phn chn k
sau tip tc xp lch hc vt. nu kt
qu thi khng tt th rt d lm mnh
nn lng m b cuc gia chng.
- nguyn th Phng: cc bn nn
mnh dn tip xc trao i vi cc thy
c mnh c thm thng tin v nhng
li khuyn hu ch.
c ngu nhin khng khi cc bn l
mt nhm gm 5 ngi thuc cng
mt lp?
- Dng th oAnh thAnh: Khi c
nh mun hc vt tit kim thi
gian, chng em r nhau to thnh
mt nhm cng hc tp cho c
ng lc. chng em v c bn cng
hc cc lp mn hc nh nhau, vi thi
gian nh nhau cng i, cng v,
cng hc, cng tho lun, trao i. tht
ra ban u nhm chng em c 7 ngi
nhng sau c 2 bn khng tip tc
theo cng nhm na.
Vy theo cc bn, hc vt th c
kh khng?
- Khng kh lm nu mnh bit cch
hc, hc ch ng, nng ng trong
hc tp, v quan trng l phi kin tr
vi mc tiu ban u ra.
cm n cc bn v chc cc bn
hon thnh c mong mun ca
mnh v nhn c bng tt nghip
i hc vo h nm nay!
>> 5 sinh vin s c nhn bng tt
nghip sm: Dng th oanh thanh,
ninh th nh hng, nguyn th Phng,
V th Kim loan, ng th chinh
gio Dc
11
S 232 - 2010
Anh c th gii thiu nhng nt c
bn v trung tm gio dc th cht
v th thao trc thuc hQghn?
theo Quyt nh s 1652/Q-tccb
ngy 4/5/2009 ca gim c hQghn
thnh lp trung tm gDtc&tt sp
nhp 3 b mn gDtc ca 3 trng:
trng hnn, trng hKhtn,
trng hXh&nV. mc d l trung
tm mi thnh lp, cn b li mi
n v mang nhng nt c trng ring
nhng khi quy t v mt mi th tt c
u on kt, gip nhau v li ch
chung ca trung tm.
trnh chuyn mn ca i ng cn
b trung tm kh tt, nhiu cn b
ch ng hc tp nng cao trnh
chuyn mn v mt s cn b c
o to, bi dng nghip v. mc d
khi lng sinh vin t l nghch vi s
lng ging vin, nhng trung tm
lun hon thnh nhim v, m bo
cht lng ging dy tt.
tuy mi thnh lp, trung tm lun
n lc hon thnh nhng nhim v
c giao trong gung my ang vn
hnh ca hQghn. bt nhp vi k
hoch v tin , trung tm cp tc
trin khai t chc o to theo tn ch
chng trnh gio dc th cht cho sinh
vin chnh quy trong ton hQghn
theo ng k hoch o to chung,
thng nht ni dung chng trnh
o to, chuyn danh sch sinh vin
hon thnh chng trnh gDtc cho cc
trng chun b xt tt nghip i vi
sinh vin K51 v K40 trng hnn.
bn cnh nhng kt qu t c
trong cng tc gDtc, trung tm cn
t chc thnh cng nhiu hot ng
th thao mang li hiu qu cao, thnh
lp v hun luyn cc i tuyn m
hQghn c th mnh. cc hot ng
ngoi kha to ra khng kh vui ti
phn khi, giao lu, on kt trong
hQg, sc khe ca cn b, ging vin,
hc sinh, sinh vin c nng ln, c
bit l thng hiu hQghn bc
u c khng nh trong lnh vc th
thao ca ngnh gio dc o to.
Vi nn tng xy dng mt n v vng
mnh bng s quan tm, ch o st
sao ca lnh o hQghn, s on kt
vn ln ca cn b trung tm, trong
tng lai khng xa na thng hiu
ca hQghn khng ch ni ting trong
lnh vc Khoa hc o to cht lng
cao, m cn ni ting c lnh vc th
thao trong nc v quc t.
t khi thnh lp n nay, trung tm
c nhng thun li v gp phi
nhng kh khn g tha anh?
Phi khng nh vic sp nhp 3 b
mn gDtc 3 trng h l ng
li ng n ca lnh o hQghn.
trc y, khi trung tm cha thnh
lp, th cc hot ng, phong tro
tDtt cha ni bt, vic ging dy b
mn gDtc mang nhng nt c th
ring ca mi trng, c s vt cht
khng ng u, nh c s vt cht
ca trng hnn tng i y ,
mt khc mt s trng, Khoa c s vt
cht ngho nn. t khi trung tm c
thnh lp khc phc c hn ch
trn, nng tm hot ng gDtc&tt
trong hQghn, to s thng nht v
ni dung, chng trnh, phng php
ging dy mn gDtc trong cc trng,
khoa trc thuc hQghn. cc cn b
ging vin c iu kin hc hi, h tr
ln nhau trong cng tc chuyn mn,
pht huy c nng khiu, s trng
ca tng c nhn. bn cnh , cn tn
dng v khai thc ti a cc c s vt
cht. trn lnh vc tDtt, cn l c hi
pht hin, bi dng cc ti nng, hnh
thnh nn cc i tuyn mnh mang
thng hiu hQghn.
bn cnh nhng thun li , trung
tm cn gp phi nhng kh khn nh
,vi s pht trin ln mnh ca hQg,
s lng sinh vin ca hQghn ngy
cng ng, trong khi s ging vin
"gio Dc th cht Khng Phi l mn Ph"
Vi tui i cn rt tr, trung tm gio Dc th
cht V th thAo, hQghn t c nhiu
thnh tu. nhn DP K nim trung tm trn 1
tui, bn tin hQghn c cuc tr chuyn
Vi Anh ng QuAng huy - gim c trung tm.
gio Dc
12
bn tin i hc Quc gia h ni
ca trung tm cn hn ch, phi ging
dy vi cng sut cao. c s vt cht
hin nay cn thiu, vn c s , vn
dng c , vn sn bi , trc kia
ch phc v lng sinh vin, hc sinh
ca mt trng th hin nay li phi p
ng vi s lng sinh vin, hc sinh gp
nhiu ln. Phng lm vic ca cn b
cn thiu, tn mn, khng tp trung
gy kh khn trong cng vic iu
hnh, kim tra, gim st hot ng dy
v hc, phng lm vic cn nm xen k
vi kho, c bit l khng c phng
rng t chc cc phin hp tp th.
Vi m hnh o to ca hQghn
mang tnh t ph nng cao cht lng
o to, i mi mnh m phng
php dy v hc, i mi phng thc
o to theo hng ph hp vi xu
th hin i ca th gii, o to theo
tn ch, trung tm gDtc&tt cng theo
nhp bc chuyn sang o to tin
ch thay cho vic o to nin ch cng
khng trnh khi nhng b ng, xo
trn. l sc p v khi lng cng
vic v c s vt cht khng m bo,
khng p ng nhu cu ca ging
vin, hc sinh, sinh vin.
mt kh khn na l kinh ph cho vic
t chc cc hot ng th thao mi ch
p ng c nhu cu ti thiu, cha
c iu kin u t hun luyn cc
i tuyn tr thnh nhng i tuyn
mnh.
trung tm c nhng nh hng g
khng nh v th ca mnh?
Pht huy nhng thnh tch t c,
vt qua nhng kh khn, nm bt
nhng thun li, trong 5 nm ti l giai
on quan trng t nn mng cho s
pht trin ca trung tm sau ny. mc
tiu l tp trung mi ngun lc to
nhng bc t ph v cht lng o
to, nghin cu khoa hc v t chc tt
cc hot ng phong tro th thao. mt
thc t l so vi cc nc tin tin, ni
dung, phng php gio dc th cht
ca chng ta cn lc hu, cha thu ht
c ngi hc, trong thi gian ti cn
nghin cu, i mi ni dung phng
php ging dy, pht trin trnh
chuyn mn, kin thc hin i, hi
nhp vi trnh quc t. V lu v di
nh hng pht trin ca trung tm l
tr thnh mt trng i hc o to
trnh i hc, sau i hc cht lng
cao.
i vi hot ng phong tro th thao,
khng ch b hp trong hQghn, m
cn t chc m rng thnh cc i hi
th dc th thao lin kt vi cc khu vc
vng min, cc i hc quc gia trong
nc v quc t.
tp trung ch pht hin cc nhn
t th thao bi dng hun luyn,
thnh lp cc i tuyn, duy tr v pht
trin i tuyn mnh mang thng
hiu hQghn.
gDtc v tt l b mn c tnh cht
c th. Vy trong tnh hnh gD hin
nay trung tm thc hin chnh sch
g thu ht sinh vin, ngi hc?
gio dc th cht khng ch l mt mn
hc m cn gp phn nng cao sc
khe th cht ca hc sinh, sinh vin.
tuy nhin, trong sinh vin hin nay cn
tn ti t tng cho rng gio dc th
cht ch l mt mn ph. bn cnh ,
ni dung, phng php ging dy v
c s vt cht cn lc hu. thu ht
hS, SV yu thch mn hc ny trc mt
chng ti phi nghin cu ng c, s
ham thch gn vi li ch bn thn l
nng cao sc khe ca ngi hc. Phi
i mi ni dung, phng php ging
dy gDtc nh gim gi l thuyt, tng
gi thc hnh, tng thi lng cho cc
mn t chn, u t c s vt cht hin
i, p ng c c th ca mn hc
cng nh hc sinh, sinh vin. thnh lp
cc cu lc b th thao bng bn, bng
r, c Vua, c tng, cu lng, hc
sinh, sinh vin t th hin ti nng
vic la chn cu lc b mnh yu thch.
Phi hp vi cc trng, cc n v chc
nng ca hQghn t chc cc phong
tro th thao nhn dp cc ngy l ln,
cc l k nim. thnh lp cc i tuyn
mnh mang thng hiu hQg, tn
vinh th thao thnh tch cao.
Xin chn thnh cm n anh!
Vit h (thc hin)

gio Dc
13
S 232 - 2010
h
c tp gip sinh vin pht trin
i sng tr tu; hot ng tr
tu li l c s ca kh nng t
duy c lp v t duy phn bin. nh
th, cht lng t duy ph thuc vo
qu trnh pht trin tr tu. c nhiu
m hnh v qu trnh pht trin tr tu;
tuy nhin tt c m hnh u c nhng
im c bn ging nhau, c chia ra
mt s giai on.
giai on i ngu (dualism): trong giai
on pht trin s khi ny, sinh vin
thng nhn cuc i di dng tt-
xu, trng-en; v trong suy ngh ca
h, kin thc thu thp l r rng minh
bch, khng c mp m; hc tp n
gin ch l mt qu trnh trao i thng
tin. i vi h, ngi thy ging bi tc
l trnh by nhng kin thc mi di
dng s kin; v sinh vin ch cn hc
thuc lng l hon thnh nhim v hc
tp. giai on i ngu ny, sinh vin
s bc xc nu ngi thy a ra nhng
cu tr li c iu kin, hoc l khng tr
li m li t ra nhng cu hi khc.
giai on a dng (muliplicity): giai
on k tip bt u lc sinh vin nhn
thc c rng ngay nhng chuyn
vin cao cp c lc cng cha hn ng
vi nhau trn mt s vn v i lc
cn hon ton c quan im i lp
nhau. i vi sinh vin giai on pht
trin ny, mi chuyn u ph thuc
vo vin nh v kin c nhn. h cm
thy sc t mnh suy ngh, v
cng sc t li vn v nhng
kin thc do ngi thy truyn t. tuy
nhin, giai on ny, ngi sinh vin
cha hn sc nh gi nhng
ci nhn khc nhau, v hn cng cha
sc a ra nhng lp lun nhm
khng nh quan im ca mnh. V
giai on ny, sinh vin xem nh gi
ca ngi thy i vi c nhn mnh l
hon ton c tnh ch quan.
giai on tng i ha (relativism):
trong giai on pht trin tng i
phc tp tip theo, sinh vin nhn thc
r tm quan trng ca chng c v l
lun khi tm cch nng cao tnh thuyt
phc quan im ca mnh. ngi sinh
t Duy Phn bin
trong hc tP i hc
gio Dc
14
bn tin i hc Quc gia h ni
vin giai on ny chp nhn ngi
khc c th khng ng vi ci nhn
ca h; v ngay c kin ca lnh o
cng cn c phn tch v phn bin
cn thn, ch khng nhm mt tun
th tuyt i. cng nh trong cc giai
on trc, by gi h c th c nhng
suy ngh quyt lit; tuy nhin nhng suy
ngh ny c h phn tch v nh
gi mt cch nghim tc. giai on
ny, sinh vin bt u nhn thy ca
mnh vi mt cp mt khc: ngi thy
l mt ngi hng o c trnh v
cng l mt ngi ng hnh trong
lnh vc t duy, ch khng phi l mt
ngi lnh o khng h c sai lm, m
cng khng phi ch l mt ngi no
c quan im khc mnh.
giai on chp nhn trch nhim
(commitment): theo Perry, giai on
cui ca qu trnh pht trin tr tu
khng phi l bc nhy vt v mc
phc tp ca tr tu, m ng hn
l cch tip cn vn ; p dng tt c
nhng kin thc thu lm c trong
giai on tng i ha a ra
nhng la chn hay nhng quyt nh
da trn nhng phn tch v t duy
phn bin.
c nhin, kt qu hc tp ph thuc
vo nhiu yu t, va ch quan, va
khch quan. nhng theo ti, yu t
chnh yu nht vn l phng php hc
tp. tr tu c pht trin ton din,
sinh vin phi c phng php hc tp
ng n.
t nhng khi qut trn, ta thy kh r
du n ca t duy phn bin (critical
thinking) trong qu trnh hc tp. nh
ta s thy, t duy phn bin l phng
php lun ng n, l phong cch hu
hiu ca mt tr thc lc tip cn nhng
vn m ta phi i din. trong trao
i kin, trong tip nhn kin thc
mi, trong trng hp phi nh gi
mt quan im, mt lun c, ta phi
nhn vn vi mt u c thong m,
khng thin kin. Phng php t duy
phn bin chnh l cng c gip ta s
dng ton b kin thc v tr tu c
mt ci nhn tng hp v chnh xc v
nhng vn hay lun c ta quan tm.
mt lun c thng c xy dng trn
nhng gi thit c gi l tin . t
tp hp cc tin ny, tc gi ca lun
c p dng cc l lun lgc hnh thc
suy lun v i n mt s kt lun.
l lun lgc hnh thc l mt s qui
tc suy lun c cc trit gia c kt
sut qu trnh pht trin ca con ngi,
v hin nay c xem l cng c thit
yu ca l lun trong tt c mi lnh vc;
trong Qu trnh P Dng
Phng PhP t Duy Phn
bin, bt c ti thi im
no, ngi Sinh Vin cng
Phi Sn Sng ng no,
Suy lun V nh gi;
nhng hot ng ny
S to thnh mt Phong
cch t Duy, lun lun
Sn Sng lng nghE,
nhng trc Khi chP
nhn bt c Kin no,
ngi Sinh Vin Phi ch
ng Phn tch V nh
gi. hot ng cA no b
thEo Phong cch ny S
giP Sinh Vin hnh thnh
Vng Vng t Duy Duy c
lP V t Duy Phn bin. Vi
t Duy c lP V t Duy
Phn bin nh nn tng,
V Vi Kin thc tch ly
thnh h thng, Sinh Vin
S c iu Kin Pht trin
t Duy Sng to cA mnh.
gio Dc
15
S 232 - 2010
c nhin l lun lgc hnh thc l mt
b phn ca t duy phn bin. t duy
phn bin gip ta nh gi lun c ny,
xem c chp nhn hay cn loi b n.
V thc cht, tp hp cc tin c
xy dng trn nn tng kin thc tch
ly ca ngi a ra lun c. nh th,
nu suy lun khng phm li lgc hnh
thc, th kt lun s ng nu tin l
ng. t , ta c th thy t duy phn
bin gm nhng bc chnh sau y:
- c v theo di cn thn nhng bc
i ca lun c nhm xc nh cc tin
v cc kt lun m tc gi lun c
nu ra (trong trng hp theo hc mt
mn hc mi, y cng chnh l cc
kin thc mi m ngi thy mun
sinh vin tip nhn).
- nu trong lun c, ta thy khng c
suy lun m ch l nhng khng nh
(facts), th lun c ch cha ng nhng
thng tin, c th chnh xc hay sai lch;
nh th, ta c quyn khng quan tm
n nhng g m tc gi ca lun c
mun thuyt phc ngi nghe.
- trong trng hp suy lun ca lun c
khng tun th cc qui tc lgc hnh
thc, th y ch l mt lun c ngy
bin (fallacy). ch ngy bin trong
ting Vit thng mang ngha xu,
tng ng vi tnh hung ngi ta
tm cch thuyt phc ngi khc bng
cch ni di hng hn. nhng ng
ra, cng c nhng lc, ngi trnh by
lun c khng c mun ni di, m
ch phm sai lm trong l lun m thi.
ngy bin v tnh hay hu c th xut
hin di rt nhiu dng khc nhau;
nu ta mun nh gi chnh xc mt
lun c, mt trong nhng yu t quan
trng l phi hiu r cu trc ngy bin.
- cui cng, nu suy lun ca tc gi
(hoc ngi thy) hon ton cht ch
v mt lgc hnh thc, th lun c c
xem l ng n. Vn cui cng l
xt xem c nn chp nhn nhng tin
m tc gi s dng trong lun c hay
khng. y l im mu cht ca t
duy phn bin. bi v nu ta chp nhn
tp hp cc tin ca lun c, tc l ta
hon ton chp nhn kt lun ca tc
gi; ni cch khc l ta chp nhn lun
c. ngc li, nu ta ph nhn nhng
tin ny c ngha l ta loi b lun c
ra, hay ni cch khc ta khng chp
nhn nhng kt lun m tc gi ca
lun c tm cch thuyt phc ta (trong
hc tp, tc l t chi hay chp nhn
nhng kin thc mi nh mt thnh
phn ca h thng kin thc m ta cn
tch ly trong qu trnh hc tp).
trong qu trnh p dng phng php
t duy phn bin, bt c ti thi im
no, ngi sinh vin cng phi sn
sng ng no, suy lun v nh gi;
nhng hot ng ny s to thnh mt
phong cch t duy, lun lun sn sng
lng nghe, nhng trc khi chp nhn
bt c kin no, ngi sinh vin phi
ch ng phn tch v nh gi. hot
ng ca no b theo phong cch ny
s gip sinh vin hnh thnh vng vng
t duy c lp v t duy phn bin. Vi
t duy c lp v t duy phn bin nh
nn tng, v vi kin thc tch ly thnh
h thng, sinh vin s c iu kin pht
trin t duy sng to ca mnh.
gS. hunh hu tu
gio Dc
16
bn tin i hc Quc gia h ni
gS c th gii thiu vi c gi bn
tin hQghn vi dng cng vic
nghin cu ca mnh?
ti l mt gio s Vt l ti trng i
hc Washington Seattle, m. thi
gian ging dy khng nhiu, thi
gian cn li ti c t do nghin
cu. ti nghin cu v vt l l thuyt,
ch yu l vt l ht c bn v vt l
ht nhn, nhng ti cng quan tm
n vt l cht rn, thin vn hc, v
cc ngnh vt l khc. ngun ti tr
chnh cho nghin cu ca ti l t
chnh ph lin bang m, thng qua
b nng lng.
c bit anh ang lao thn vo
mt trong nhng lnh vc nghin
cu hc ba nht ca khoa hc hin
i. Vy lnh vc l g tha anh?
hin nay ti nghin cu v cht
plasma quark gluon. y l trng
thi ca vt cht nhit rt cao,
ti hng nghn t c (1012 c).
trng thi ny tng tn ti trong
nhng khonh khc u tin ca v
tr, v ngi ta ang tm cch ti to
li n trong phng th nghim. trong
qu trnh ti to ny, ngi ta tm ra l
cht plasma quark gluon c mt tnh
cht rt l, nht ca n rt thp.
ti mun hiu chi tit hn v trng
thi ny, v ti sao nht li thp.
"cng c nghin cu cA ti ch l
cy bt, giy nhP V thng rc"
gii KhoA hc Vit nAm thng Kho nhAu rng, Vit nAm S c 2 ng nobEl
l gS. m thAnh Sn (h WAShington.Dc) V gS. ng bo chu (h chicAgo) -
c 2 ngi u l cu Sinh Vin cA hQghn. gS. ng bo chu c bit n
Vi li gii cho bi ton lAnglAnD, cn gS. m thAnh Sn ni ting Vi cng
trnh nghin cu V tnh Siu chy cA l En trong V tr.
nhn DP cng trnh nghin cu cA gS. m thAnh Sn c cc nh KhoA
hc thc nghim Kim chng, bn tin hQghn c cuc trAo i V cng
Vic nghin cu cA Anh.
rng ngi cu Sinh Vin
gS. tS m thAnh Sn:
"l mt nh l thuyt,
cc cng c nghin cu
ca ti ht sc n gin:
mt tp giy nhp, mt
ci bt, v mt thng
rc vt cc tnh ton
sai hoc v dng (trong
c th thng rc l
quan trng nht!)..."
17
S 232 - 2010
rng ngi cu Sinh Vin
lnh vc nghin cu phc tp nh vy chc hn
i hi nhng thit b ti tn nht?
tri li, l mt nh l thuyt, cc cng c nghin
cu ca ti ht sc n gin: mt tp giy nhp,
mt ci bt, v mt thng rc vt cc tnh
ton sai hoc v dng (trong c th thng rc
l quan trng nht!). ngoi ra, ti cn s dng
my tnh c nhn, c kt ni internet.
th ra lm mt nh l thuyt th khng i hi v
tn km nh lm thc nghim. Vy nn chng
trong iu kin Vit nam chng ta cn pht
trin nghin cu l thuyt?
So vi nhng ngi lm vt l thc nghim
th chi ph cho mt nh vt l l thuyt ht sc
nh b. mt my tnh c nhn th gi cng lm
l vi nghn uSD, trong khi chi ph ban u
cho mt phng th nghim vt l cht rn phi
tnh bng hng trm nghn uSD. c ngi c th
t cu hi, vy trong hon cnh Vit nam, phi
chng trc mt ta nn tp trung pht trin vt
l l thuyt, v n khi c mt ht nhn vt l l
thuyt mnh v c iu kin v kinh t, ta c
th bt u u t vo nghin cu thc nghim?
con ng ny nghe c v rt hp dn. tic thay,
vn khng n gin nh vy.
c th nh th no tha anh?
mt nh nghin cu gii trong ngnh vt l l
thuyt phi bit nhng kin thc c bn v vt
l hin i, nh c hc lng t, vt l thng k.
tuy nhin, c kin thc thi cha , iu quan
trng hn l phi "nh hi" c u ta c
th tm ra nhng quy lut mi ca t nhin. mt
nh vt l l thuyt cn c hai k nng: mt l
k nng tnh ton, tc l c th lm cc php
tnh di m khng b nhm ln, v th hai l bit
c nhng vn no l quan trng nht
tin hnh tnh ton. K nng th nht c th
luyn c, k nng th hai i hi nhiu kinh
nghim, v khng phi ai cng c c. lm sao
bit c vn g l quan trng, vn g
khng?
im then cht l ch ny: vt l l mt khoa
hc thc nghim. Vn quan trng l cc vn
c quan h trc tip n th gii t nhin.
mt nh vt l l thuyt gii l mt ngi bit
hin trng ca vt l thc nghim: nhng tin
on no ca l thuyt c th kim tra c
bng thc nghim? nhng kt qu thc nghim
no ang i hi l thuyt gii thch? mt nh l
thuyt khng nhng phi bit cc kt qu cng
b trn bo ch, m phi bit sng lc: kt qu
no ng tin, kt qu no khng? bi v c nhiu
kt qu thc nghim sau mt thi gian li ho
>> nhng cng trnh nghin cu kim chng l thuyt ca gS.m thanh Sn c cng b
18
bn tin i hc Quc gia h ni
rng ngi cu Sinh Vin
ra l sai. V d nh vic khm ph ra ht theta+1.
lm sao nh vt l l thuyt c th chn lc c
trong mt m bng bong, kt qu thc nghim
no l ng tin cy, kt qu no kh nghi? lm
c vic ny, nhng ngi lm l thuyt phi da
vo mt i ng cc cng tc vin, ng nghip,
trong c nhng ng nghip trc tip lm
thc nghim. Qua h, cc nh vt l l thuyt s c
c nhng thng tin chnh thc, bn chnh thc,
thm ch c tin n (v d, "nghe ni A ngi ta
ang nh kim tra li th nghim ca b..."). trong
khoa hc, ci my in thoi cng l mt cng c
nghin cu li hi.
gi s chng ta ch theo ui vt l l thuyt th
bc tranh s nh th no?
Vi tnh trng khng c cc nh vt l thc nghim
h tr, cc nh vt l l thuyt s rt kh khn trong
vic nh hng nghin cu. c th mt s ngi
c c lin h vi cc ng nghip ca mnh
nc ngoi, nhng s ngi chc s l thiu s.
ngoi ra, khng c vt l thc nghim lm "keo
dnh" h chc s lm vic n l, ri rc (thng
tinh thn c nhn ch ngha ca cc nh vt l l
thuyt rt cao!) khng to nn c mt c s
pht trin lu di.
bn c c th hi: th cc nghin cu v l thuyt
dy th sao? Khng thy brian greene (tc gi cun
"giai iu dy v bn giao hng ca V tr") ni
g v cc vn tng t i vi cc nh vt l dy:
h nghin cu nhng vn cao siu (khng gian
c my chiu, v.v.), khng cn trc tip tip cn vi
nhng vn tm thng ca vt l thc nghim.
h dng sc mnh ca t duy thun tu m
ra nhng b n ca th gii, ging nh Einstein
lm nm 1915.
liu ta c th c u t vo mt nhm nghin cu
v cc vn l thuyt thun ty nh vy chng?
ti khng ngh c th lm nh vy c. l v
l thuyt dy ch nh lp kem trn ci bnh gat
thi. ni mt cch c th hn, th nhng ngi
ng u v vt l dy u lm vic trong nhng
khoa vt l mnh m, c cc ngnh vt l
khc nhau, k c cc ngnh thc nghim. h
mi tm c nhng sinh vin gii, mi c c
cm hng lm nhng vn cao siu ca h.
Xin cm n anh!
c Phng (thc hin)
>> i hc Washington - ni gS. m thanh Sn lm vic
19
S 232 - 2010

Sai st y khoa y bao gm nhng sai st lin quan n lm sng

(chn on sai, k nng); tng tc (lin lc gia cc bc s vi nhau, gia
bc s v bnh nhn); hnh chnh (bc s v dc s); v mt s yu t lin
quan n iu tr (sai thuc, sai liu, dng thuc sai, qun dng thuc, k toa
thuc). Do , y l mt trong nhng ti thuc phm vi sai st y khoa,
vn rt c quan tm trong vi nm gn y.
nhng phn nh ca cng chng qua bo ch thng hm rng gii bc s
vit ch u. tht ra, t lu cng chng thng hay cm nhn rng gii bc
s vit ch kh c. nhng cm nhn ch bc s kh c c l ch l cm tnh,
ch chng ta cha thy bng chng thc t cho cm nhn . chc chn
khng phi bc s no cng vit ch kh c. Do , 2 cu hi t ra l: (a) c
bao nhiu bc s vit ch kh c; v (b) c tht s ch bc s kh c so vi
ch vit ca cc chuyn gia thuc ngnh khc?
trong mt nghin cu nh, cc nh nghin cu thm nh 207 phiu yu
cu chp X-quang ca cc bc s gia nh v bc s lm vic trong bnh vin,
v kt qu cho thy 95,2% hon ton d c, ch c 4,3% l kh c, v 0,5%
l khng th c c (1). nh vy, s bc s vit ch xu rt thp trong cng
t ngi bit c rng
SAi St y KhoA (mEDicAl
miStAKES, mEDicAl ErrorS)
l mt nguyn nhn gy
t Vong rt ln. m c
c tnh cho thy mi
nm SAi St y KhoA gy t
Vong cho 100.000 ngi,
cAo hn bt c nguyn
nhn no! c, mi nm
c 18.000 ngi cht V SAi
St y KhoA.
ch Xu gy...cht ngi
KhoA hc & Pht trin
20
bn tin i hc Quc gia h ni
ng bc s, c th di 1%.
nm 1998, nh gi v so snh ch
vit ca bc s v cc chuyn gia khc,
mt nhm nh khoa hc Anh thc
hin mt nghin cu th v. trong
nghin cu ny, c ba nhm: 38 bc
s, 32 chuyn gia xt nghim v y t, v
22 gim c hnh chnh (qun l). mi
ngi c pht mt mu giy gm
26 ch vit mu t, v 10 vit
s. cc i tng tham gia nghin cu
c bo cho bit rng ch vit ca h
s c my vi tnh c, nn cn phi
vit gn gng. h s dng phm mm
teleform phn tch v cho im cc
mu ch vit. nu mt mu t hay s
no my vi tnh c khng c, my
s cho 1 im sai.
Kt qu cho thy im sai trung bnh
ca nhm bc s l 7 im, cao hn y t
v chuyn gia xt nghim (im trung
bnh 3) v cc gim c hnh chnh
(im trung bnh 4). tuy nhin, v s th
khng c khc bit gia ba nhm vi
im sai trung bnh l 1. ti sao bc s c
xu hng vit ch kh c, trong khi h
vit s th khng n ni t? Khng ai
bit l do, nhng cc nh nghin cu suy
lun rng c l h t nng tm quan
trng n liu lng thuc hn l tn
thuc.
Phn ln nhng sai st lin quan n
vit tt khng r rng, v sai liu lng.
chng hn nh thuc norvasc dng
iu tr cao huyt p c tn gn ging
vi thuc navane nhng dng
iu tr chng ri lon tm thn, hay
levoxine dng iu tr ri lon tuyn
gip na n vi lanoxin dng cho chng
suy tim, hay Prilosec dng cho chng
lot t trng v Prozac dng cho chng
trm cm. ch cn sai mt vi mu t l
c th gy h qu nghim trng. ngoi
ra, vit sai liu lng nh 0,5 mg thay v
5 mg cng c th gy tc hi rt ln.
theo c tnh ca cc nh nghin cu
y khoa, h qu vit u ca gii bc
s rt nghim trng v lin quan n
mng sng con ngi. theo mt c
tnh m, hn 7000 ngi cht v ch
vit ca bc s. theo bo co ca Vin y
khoa thuc Vin hn lm khoa hc m,
nhng sai st lin quan n toa thuc
c th ngn nga c l 1,5 triu ca
mi nm (trong s 3,2 t toa thuc).
nc ta, khng ai bit h qu ca
ch vit bc s kh c ra sao, v cha
c nghin cu. nhng kinh nghim t
nc ngoi cho thy y l mt trong
nhng vn lin quan n cht lng
y t m gii qun l cn phi quan tm.
nh mt thi quen, khi ni n ch
bc sngi ta thng coi chuyn vit
ch kh c ca gii bc s l mt iu
ng nhin. nhng vit u nh
hng n sinh mng ca bnh nhn
th khng th xem l chuyn a c.
gS. nguyn Vn tun
KhoA hc & Pht trin
21
S 232 - 2010

u nhng nm su mi
nhng ngi c trch nhim
ca nASA ngi li vi nhau
xem sau chng trnh - "mercury"
nn tip tc trin khai cc cng vic
tip theo nh th no. Khi h mi
ngh n vic thc hin mt chuyn
bay vng quanh mt trng. nhng tn
tng thng John F. Kennedy l mt v
tng thng tr trung, nng n. ng
mun thc hin mt d n i
nhm chng minh nc m ng u
th gii v khoa hc v cng ngh. Vi
chuyn bay ca Juri gagarin trong mt
thi gian ngn ngi nga hai ln qua
mt nc m. nc m cn phi lm
mt ci g tht vang di lm c
th gii phi sng st. ngi m phi
cuc chy uA tn Km nht
trong lch S nhn loi
c l y l chng trnh nghin cu Dn S V i nht trong lch S: ch
trong Vng tm nm nASA Pht trin chng trnh APollo V A thnh
cng con ngi ln mt trng. nhng nim Vui ngn chng ty gAng.
KhoA hc & Pht trin
22
bn tin i hc Quc gia h ni
i do trn v tinh ca tri t - v ch t
ln ny ngi m phi y c lin X
xung v tr th hai.
ngy 25/5/1961, Kennedy c mt
bi pht biu ni ting trong ng
tuyn b cui thp nin s c ngi
m ln mt trng v quay tr v tri t
an ton .
i vi c nc m chng trnh -
"Apollo" l mt cuc tng ng vin
mi ngun lc cng nghip ca m.
Pht biu ca tng thng Kennedy l
pht sng lnh cho mt siu d n i
hi nhng n lc dn s v cng to ln,
t c ch kim cha tng c trong lch
s loi ngi, d n ngn mt
khon tin ln n 25 t uSD v vo lc
cao im huy ng ti 400.000 ngi
tham gia.
Khong na t ngi trn tri t chm
ch theo di trn mn hnh khi neil
Armstrong t nhng bc chn u
tin ln mt trng ngy 20/7/1969 v
ni mt trong nhng cu ni ni
ting nht trong lch s th gii : "that's
one small step for a man, one giant leap
for mankind." y l mt bc i nh
b i vi mt con ngi, l mt bc
nhy vt i vi c nhn loi. tn la
"Saturn 5" di 110 mt l qu tn la
mnh nht trong lch s loi ngi
phng con tu ln mt trng.
cho n thng 12/1972 ngi m
tip tc phng ln mt trng 5 con tu
vi cc nh du hnh v tr. mi mt
nh du hnh v tr ca nASA t
chn ln v tinh ca tri t ; ngi
cui cng trong s h tn l Eugene
cernan. nhng vo thi im nim
hn hoan h hi ca ngi m lng
xung. cuc lin hoan "Apollo" no
nhit, linh nh chm dt mt cch
nhanh chng. nhng phi v tip theo
b xo s v ni nh mt nh bnh lun
trn i pht thanh th "mt trng gi
y li thuc v nhng cp tnh nhn".
nASA V chin trAnh - S cu Kt
Vi gii Qun S
ng ra cc s mng ca nASA l phc
v ho bnh. nhng vic lin X phng
thnh cng v tinh "Sputnik 1" lm
cho Washington b mt c sc nng n.
mt cuc tranh ci ko di hng thng
tri n ra sau c sc ny. ngi m
khng tr li ni cu hi trong tng
lai chng trnh nghin cu v tr ca
m phc v mc ch qun s hay dn
s. cui cng chnh l tng thng m
Dwight D. Eisenhower, mt cu tng
qun, li l ngi ra quyt nh thnh
lp mt c quan mi mang tnh dn s.
nhng d sao th nASA vn l sn
phm ca cuc chin tranh lnh. cc
loi tn la ca nASA, t nhng loi
u tin cho n loi tn la mt trng
"Saturn V" khng l u da trn cc kt
qu nghin cu qun s m khi u
c din ra c Quc x: Wernher
von braun, l ngi u tin, na nm
trc khi thnh lp nASA, phng
thnh cng v tinh ca m ln v tr.
trc khong trn chc nm ng ta
tng l ngi u tin hon thin loi
tn la c ln phc v Quc x. tn la
"Aggregat 4", c bit n nhiu hn
di ci tn "Vergeltungswaffe 2" (V
kh ging tr 2) , trong chin tranh th
gii ii tng git trn 8,000 ngi
Anh, Php, b v h lan .
ch c mt nh KhoA hc Duy
nht c ln mt trng
trong s cc phi hnh gia bay ln mt
trng t nm 1969 n 1972 ch c mt
ngi l nh khoa hc, l harrison
Schmitt. ng ny n vi nASA t
nm 1965 - 7 nm sau khi nASA c
thnh lp, ng l mt trong nhng nh
khoa hc u tin ng thi l nh du
hnh v tr lm vic cho nASA. V ng
cng phi ch thm 7 nm lm cng
tc ging dy cho phi cng qun s v
khoa hc a cht, trc khi c t
chn ln phi thuyn "Apollo 17" ln
mt trng.
trong nhng thp nin sau ny khoa
hc ngy cng c vai tr ln hn trong
cc hot ng ca nASA , tuy nhin
khng c mt ranh gii r rt gia khoa
hc v qun s. tuy nASA khng tin
hnh cc cng trnh nghin cu nhm
qun s ho v tr, iu ny cng
khng c php v nm 1967 h vin
m ph chun outer Space treaty
ca t chc lin hip quc. nhng cc
chuyn gia ca nASA tip tc hp tc
cht ch vi gii qun s trong lnh vc
nghin cu hng khng.
loi my bay X tng gt hi c nhiu
vinh quang nht v cng tng lp nn
mt lot k lc. t nm 1959, phi cng
ca Khng lc hoa k v nASA cng li
loi my bay ni ting X-15, loi my bay
ny vn ln n cao 108 kilmt
gip vi ranh gii v tr. trong s cc
phi cng iu khin loi my bay ny c
neil Armstrong, ngi sau ny tr thnh
ngi u tin t chn ln mt trng.
KhoA hc & Pht trin
23
S 232 - 2010
nhm c kinh nghim cn thit bay
trong iu kin tc cao cc phi cng
ca nASA trc khi iu khin loi my
bay X-15 phi luyn tp vi loi my bay
Starfighter, sau ny do xy ra qu nhiu
tai nn nn Starfighter c mt ci tn
khng my hay ho l "quan ti bay".
nASA nghin cu V ng Vt,
con ngi V cy c trn Qu
o
c c th bi li trong iu kin vi trng
lc hay khng? trong iu kin khng
trng lng ong c lm mt c hay
khng? Kin c th tn ti trn trm v
tr? chnh t nhng cu hi i loi nh
trn nn cc nh khoa hc ca nASA
quyt nh cho sinh vt ln cc trm
v tr nghin cu. mc tiu cc th
nghim ny nhm tm hiu cc sinh vt
phn ng nh th no khi mi trng
sng ca chng thay i v xem xt c
th p dng nhng vn nghin cu
c phc v con ngi.
V l nm 1961, con tinh tinh ham
c nASA a ln v tr, nm
1973 n lt cc ch chut. cc nh
du hnh v tr nghin cu, theo di
nhp ngy/m ca nhng con vt
ny. ngay c rn cng c a ln v
tr, cc nh khoa hc quan tm n ti
trng ca chng cng nh h ch n
gien di truyn ca loi c, bn thn loi
thu sn ny cng c mt trn v tr.
nh Du hnh V tr cn l
ngi lm Vn
trong tng lai vic cc nh du hnh v
tr lm nng nghipc l quan trng
hn nhiu so vi vic nghin cu ng
vt. mt mt qua vic chm sc cy ci
h c th phn no t tc thc n trong
sut thi gian lm vic v sinh hot lu
di trn tu v tr. hn na con ngi
v cy ci c th b sung, b p cho
nhau mt cch hiu qu nht, trong khi
cc nh du hnh v tr tiu th o
2
thi
ra co
2
th cy ci li tiu th co
2
v thi
ra o
2
.
V l nm 2006 ngi ta em ht
loi cy c tn la tinh l Arabidopsis
thaliana v trng trong nhng ci ngn
nh. S d ngi ta chn cy ny v b
gien ca n c nghin cu thu
o v c sp xp ng theo
trnh t. mc ch nghin cu i vi
loi cy ny l lm r ngun nh sng
khc nhau v mi trng sng khc
nhau c lm tn thng gien di truyn
ca loi cy ny hay khng. Kt qu cho
thy mc d b tc ng mnh ca tia
x rnA ca loi cy ny hu nh khng
thay i.
cc nh nghin cu ca nASA hy vng
trong tng lai cy ci s tr thnh mt
h sinh thi nh tch hp trong cc
chuyn bay ln v tr v cung cp thc
phm cho phi hnh on. i vi cc
chuyn bay ln v tr yu t sc kho
ca cc nh du hnh v tr lun l mt
vn h trng. tnh trng thiu trng
lng nh hng n cc t chc trong
c th: bp tht v xng b teo, tia x c
th gy tn hi i vi vn di truyn,
tim mch c th b ri lon. hu nh tt
c cc nh du hnh v tr u c vn
lin quan n tim mch sau mt thi
gian di trn v tr v tr v tri t.
nASA cng c bit coi trng vn
nhim x: cc chuyn gia cho rng,
trong chuyn bay ti sao ho c ti 40%
t bo no c th b tc ng ca tia x.
cc nh khoa hc lin X cng pht
hin tc ng xu ti ADn ca cc nh
du hnh v tr lin x trn tu v tr
mir, iu ny tng nguy c b ung th
ln 20%.
mArKuS bEcKEr - hEiKE lE KEr -
chriStoPh SEiDlEr
KhoA hc & Pht trin
24
bn tin i hc Quc gia h ni
bng n cng ngh thng tin
trung Quc
ring nm 2005, c hAi S
c bit V cch mng cng
ngh trung Quc hAi tP
ch rt Ph bin trong gii
chuyn mn cntt th gii: t
communicAtionS oF thE Acm
S 48 (thng 4, 2005), V t iEEE
SPEctrum S 6 (thng 6, 2005). c
l cn nhn mnh rng Acm V
iEEE l hAi t chc trung tm
cA chuyn ngnh KhoA hc
my tnh th gii. Khong mt
nA S thng tin trong bi Vit
ny c tm lc t hAi S
chuyn ny.
S Pht trin V bo cA cng ngh
Sau khi mua mt nhnh ca thomson, cng ty trung Quc tcl tr thnh
cng ty sn xuttV ln nht th gii. Vic mua li cc cng ty sn xut cng
ngh cao ca nc ngoi tr thnh chuyn bnh thng trung Quc.
thng 12 nm 2004, cng ty levono ca trung Quc mua li n v ibms Pc
vi gi 1.75 t uSD.
D n cn2 100 triu uSD nhm ci t ton b c s h tng internet ca
trung Quc ang c thc hin, vi s tham gia ca 4 chng khng l v
mng my tnh: cisco Systems (m), Juniper networks (m), Alcatel (Php), v
huawei technologies (trung Quc). bt k tnh hnh cng thng gia i loan
v trung Quc, vi chc ngn k s v cc nh u t i loan ang lm n
di hn vi ngnh cng nghip bn dn lc a.
cho n thng 12 nm 2004, trung Quc c khong 94 triu ngi dng
internet, bin trung Quc thnh th trng internet ln th nh th gii sau
m. trong khi , th trng in thoi di ng c tng s ngi dng khong
KhoA hc & Pht trin
25
S 232 - 2010
330 triu, cao gp 3.5 ln tng s ngi
dng internet. Khong 56% truy cp
internet qua cc dch v dial-up, phn
cn li c truy cp broadband. cc s
thng k khc (phn trm cc loi dch
v dng nh emails, P2P,...) cng tng
t nh cc nc pht trin.
mt bi bo hi thng 7 nm 2005 ca
t information Week cho bit lng lp
trnh vin c bn trung Quc tr
nn cao hn n .
nm 2004, trang web sohu.com thu v
khong 100 triu uSD. charles Zhang,
ngi sng lp website ny v thng
c mnh danh l bill gates ca trung
Quc, c bo time chn l mt
trong 15 global tech gurus, v bo
business Week chn l mt trong 25
cEos tiu biu ca cc doanh nghip
in t ton cu.
thng 10 nm 2003, trung Quc ln
u tin gi du hnh gia vo v tr.
chuyn bay th hai cng vi hai phi
hnh gia trn tu v tr Shenzhou 6
va hon tt. theo k hoch th h s
gi ngi ln mt trng nm 2017.
nhn li lch s trung Quc th 12 nm
ch l nhy mt.
chnh tr - X hi Kinh t
t i hi ng cng sn trung Quc
ln th 16 (nm 2002), ban thng v
b chnh tr trung Quc c m rng
ln 9 thnh vin. ln u tin trong lch
s, c 9 thnh vin hin nay u vn l
k s (thay v con ng truyn thng
t qun i hoc trng chnh tr nh
xa).
Dn chng c thm nhiu knh thng
tin, to mt tnh th tin thoi lng
nan cho nh nc trung Quc vn
mun kim duyt thng tin. hi bnh
SArS bng pht nm 2003, chnh ph
trung Quc cm cc bo ch chnh
thng ng tin trong nm thng u
tin, trong khi vi chc triu dn
trung Quc bit tin ny qua in
thoi, thng ip SmS, email, cc trang
web, v cc knh khc.
nm 2004, trung Quc tm cch bt
chun WAPi (wireless authentication
and privacy infrastructure) ra th gii
bng cch yu cu tt c cc sn phm
mng cc b khng dy (WlAn) bn
trung Quc phi theo chun ny. cui
cng th trung Quc b nh ny do
sc p ca cc cng ty ln ca m. c
cc mi tng quan phc tp trong
vic pht trin cng ngh mt nc
ang ln vi tim nng k thut v
th trng khng l nh trung Quc.
V d, cc nh lm chnh sch v cc
khoa hc gia tm lnh o d nhin l
khng mun trung Quc b ph thuc
vo cng ngh v cc chun ca nc
ngoi, cho nn h tm cch thc y
sng to trong nc v to chun cho
ring mnh, vi hy vng dn dn tch
khi s ph thuc cng ngh vo cc
nc v tp on phng ty. ngc
li, cc cng ty gia cng thu (c rt
nhiu trung Quc) th li kim tin
trn chnh s ph thuc cng ngh
ny. tm gii php cn bng hai hng
ny l mt vn v cng kh cho cc
nh lm chnh sch.
nm 2004, tng chi ca trung Quc ra
nc ngoi ln n 500 t uSD, hn c
m. u t nc ngoi ln n 66.5 t
uSD (2004), trong phn khng nh
l u t k thut cao. cc nh u t
ln trn th gii khng th khng c
trung Quc nh mt t kha trong
chin lc ca mnh. c man no l
cc cng ty cng ngh cao u
c chi nhnh nhiu tnh thnh ca
trung Quc nh Shanghai, chengdu,
guangdong, ngc li, tnh hnh n
cp bn quyn, reverse-engineering
cc cng ngh cao trn lan n mc
khng th kim sot ni (hoc c tnh
b qua), nh hng su sc n s
tham gia Wto v kh nng m phn
cc vn kinh t khc ca trung Quc.
KhoA hc & Pht trin
26
bn tin i hc Quc gia h ni
cc tp on lin quc gia v cng
ngh nh microsoft, yahoo, google,
thng xuyn p ng cc yu cu
ca nh nc trung Quc v th trng
bo b ny. t Foreign Affairs s thng
9/10 nm 2005 c bi v nghch l
giu c hn nhng khng t do
hn rt th v. ngnh chnh tr, kinh
t truyn thng thng cho rng t
do ha kinh t dn n gii phng t
tng, tuy nhin tnh trng hin hnh
trung Quc l bng chng sng cho
thy iu ny khng hn l ng. V d,
hi thng 9 va ri yahoo tit l cho
cnh st trung Quc cc thng tin
tm ra danh tnh ca mt phng vin
trung Quc dng yahoo mail gi ti
liu ra nc ngoi. S vic ny lm rt
nhiu phng vin th gii gin d. rt
nhiu ngi ku gi ty chay yahoo
gio Dc V KhoA hc
Khong mt chc nm tr li, mt
trong cc hng pht trin u tin ca
trung Quc l c 100 trng i hc
tm quc t. cc trng i hc tch cc
khuyn d cc nh khoa hc, gio s
trung Quc nc ngoi tr v bng
cch khch l lng yu nc v ch
lng bng thch hp.
V d, gio s Andrew yao ca i hc
Princeton, v i hc tsinghua. gio
s yao c gii turing nm 2000, gii
thng tng ng vi nobel cho
ngnh khoa hc my tnh. ng ni:
lng yu nc l mt phn l do ti
tr v. im th v l Andrew yao sinh
thng hi nhng ln ln i loan.
thy c ngha to ln ca s kin
ny, ta c th so snh vi n . tng
s k s, gio s v cntt gc n m
ng hn gc trung Quc. ngi n
trong v ngoi nc vn rt ni ting l
gii k thut my tnh. Vy m n nay
cha c ngi n no c gii turing.
Khong hai tun trc, t new york
times c bi v tnh hnh gio dc
trung Quc. bi bo cho bit trong
vng 10 nm qua tng s sinh vin i
hc v tng s ngi c bng tin s
trung Quc tng gp 5 ln. u t
gio dc tp trung ch yu vo khoa
hc v cng ngh. t nm 1998, ti tr
gio dc ca trung Quc tng hn
gp i, t n 10 t uSD nm 2003.
cc phng nghin cu khoa hc v
cng ngh cao pht trin nh nm.
i hc bc Kinh, 40% cc gio s tt
nghip nc ngoi hu ht l t
m v.
cc trng i hc trung Quc b
vn pht trin qu rng v qu
nhanh, d dn n tnh trng thiu
cht. Khoa no cng mun m, ngnh
no cng mun c, th rt kh pht trin
mt vi ngnh xut sc do ti nguyn b
tri rng. ngoi ra, cc ti tr nh nc
cho nghin cu thng quan tm
n cc vn ngn hn, nh hng
nghim trng n cc tng t ph
trong nghin cu, thng cn nhiu
nm tp trung.
gS.tS ng QuAng hng
KhoA hc & Pht trin
27
S 232 - 2010
Khi nghiP t ton hc
Sinh ra trong mt gia nh ni ngh
thut nhng nguyn th ton khng
h b vn hnhbi ci nghip gia nh.
ngay t nh, b anh - nh vn nguyn
nghip - c nh hng cu con
ctheo nghip vn chng hay hi
ha, nhng ton li khng khng i
hc ton. nhng con s v cc php
tnh ngm vo anh t lc no nh
anh ni, c ht hn vo my th .
trong sut khong thi gian t cp i
n cp iii cu b ton theo hc chuyn
ton v lun ng hng top ca lp.
may mn ln nht ca ti l lun c
gia nh ng h. mc d vt v tn to
lao ng nhng b m khng anh
em ti phi lo lng g ngoi vic hc,
anh ton k.
mit mi bn cc bi ton kh, nguyn
th ton cm nhn thy, nhng quy
lut ca ton hc cng p v hi
ha nh ngh thut vy. V khng ph
lng tin ca gia nh v thy c, anh
lun phn u tr thnh hc sinh gii,
ot gii cao trong cc cuc thi ton
ton quc cc cp hc.
am m ton nh vy nhng i vi
anh, ton hc ch nh l mt cng c
ri sau anh ngm vo i hc
tng hp h ni (nay l hQghn)
theo ui c m tr thnh nh vt
l. ti mun nghin cu ci g tht
thc t v vt l l mt s la chn. nu
theo hc hSP ti s l mt gio vin,
cn i hc tng hp ti c c hi tr
thnh mt nh khoa hc - anh ton
ni - nghin cu khoa hc lun to cho
mnh ci mi m v c th sc t do
sng to.
bc chn vo ging ng i hc,
nguyn th ton chn chuyn
ngnh vt l l thuyt, mt quyt nh
thi c cho lk l trong khi hu
ht bn b cng la li theo hc nhng
chuyn ngnh vt l thit thc hn nh
vt l v tuyn, vt l quang ph,
mong ra trng d dng tm c vic
lm. ch c mt thy mt tr, di s
hng dn ca gS.nguyn Quang bu,
anh bo v xut sc ti nghin cu
v s hp th nh sng ca h in t
hai chiu.
ch c du hc mi c c hi dn thn
su vo khoa hc, nguyn th ton
cho bit. c s gip ca gS.
nguyn Quang bu, anh np n ti
trung tm Vt l l thuyt Quc t
trieste () v i s qun c, c hai u
ng cp hc bng nhng nguyn
th ton chn nc theo hc kha
hc do unESco t chc cho sinh vin
u t cc nc th gii th ba. Khi mi
sang hc ti cm thy nh t sng ra b.
i mt vi lng kin thc khng l,
nhng g ti hc c ch nh mui b
b, anh ton cho bit. c tip xc vi
nhng gio s ng cp quc t, nhng
phng th nghim hin i nhng c l
th vin vi v vn u sch cun
ht chng trai tr nh mt ma lc ri
nh anh ni, sut ngy r vo gc th
vin. mc d trong mt nm phi hc
nnchng trnh nhng nguyn th
ton vn lun dn u lp hc.
nh Vt l nghin cuSinh hc
hon thnh kha hc trieste, do thnh
tui 35, tS.nguyn th
ton-hc Vin cng
ngh gEorgiA (m)-
cng b hn 20 bi bo
trn cc tP ch KhoA
hc Quc t uy tn nh
nAturE, PhySicAl rEViEW
lEttEr, rEViEW oF moDErn
PhySicStrong lnh Vc
Vt l Sinh. Khng n
o Khi tr V, Anh mong
nhng Kinh nghim tch
ly c truyn li cho
th h tr, bi thEo Anh
Khng u bng nh.
nh Vt l lun bit lm mi mnh
"Khi thy cc bn tr nht hay hn Quc rt
t ho v nc h m ti thy chnh lng,
ti mong mun tr v nc cng hin.
lnh vc vt l sinh cng m ra nhiu ng
dng tim nng i vi hon cnh thc t
ca t nc trong vn mi trng, nng
lng v y t...
gS.tS nguyn th ton
KhoA hc & Pht trin
28
bn tin i hc Quc gia h ni
tch hc tp xut sc, gS.baldereschi
xin cho anh hc bng nghin cu sinh
ti trng i hc EPFl danh gi ca
thy S lausanne. Khc t thin
ch ca gS.baldereschi, c gS.Woods
halley gip v gS. nguyn Vn lin
tm thy, anh quyt nh theo hc
nghin cu sinh ti i hc minnesota
m. ti y, nguyn th ton chn
nghin cu v vt liu mm. Sau khi
bo v lun n tin s v hiu ng o
in tch trong cc h vt liu mm,
anh tip tc theo ui 2 nm lm sau
tin s ti i hc chicago. V cng t
y, nguyn th ton chuyn sang
mt lnh vc hon ton mi-vt l sinh
(biophysics). y l mt lnh vc mi
m nhng y tim nng. Khi lng
d liu sinh hc l rt ln nhng rt t
nh vt l nghin cu- ton cho bit -
tuy l i tng sinh hc nhng li n
cha nhng bi ton vt l th v.
tip theo nhng nm lm postdoc
ti i hc california los Angeles,
nguyn th ton bt tay vo nghin
cuvirushiV. nghe kh l tai ti t
cu hi: nghin cu virus l vic ca cc
nh sinh hc, hoc y sinh ch nh vt
l th can d g? Anh ci v gii thch:
bn thn virus tuy l i tng sinh hc
nhng li l mt i tng vt l tuyt
vi. bn cht virus ging nh mt loi
vt liu v c hn l mt sinh vt. bi
vy, cc nguyn tc vt l c th c
p dng rt tt nghin cu cc qu
trnh t to lp, bin i trng thi ca
virus c c bc tranh m t chi
tit v i sngca virus,
ti S tr V
Dm chp nhn dn thn vo mt
ngnh khoa hc mi v cn rt l vi
Vit nam, tui 33, nguyn th ton
c chn gio s Vin cng ngh
georgia (m). tui ngh cn kh tr
ny nhng anh cng b hn 20 bi
bo trn cc tp ch quc t uy tn nh
nature, Physical review, Physical review
letters, review of modern Physics
bnh qun mi nm ti cng b 2-3
bi bo trn cc tp ch quc t uy tn,
nhng cng c nm cng vic nghin
cu thun bum xui gic th cng
b n 5 bi, anh ton cho bit. nu
so vi tui i v tui ngh, chc hn
nhng g m v tin s tr ny lm c
khin nhiu nh khoa hc phi knh n.
Xu hng nghin cu hin nay mang
tnh lin ngnh, lnh vc vt l sinh
minh chng cho kh nng cng sinh
gia hai lnh vc m mi nghe c v nh
l hon ton tch bit. nhng nc
c nn khoa hc pht trin nh m,
c hay chu u, tnh lin ngnh trong
nghin cu kh ph bin cho php cc
nh khoa hc thuc nhiu lnh vc c
th hp tc nghin cu cng nhau. cn
nc ta, hu nh cc lnh vc nghin
cu khc nhau cha tm c nhng
im chung hp tc nn vn th
th bt thn, anh ton cho bit.
c th cng l mt l do chng khi
anh th l c m c tr v nc lm
vic, pht trin lnh vc vt l sinh. Khi
thy cc bn tr nht hay hn Quc rt
t ho v nc h m ti thy chnh
lng, ti mong mun tr v nc
cng hin, ri anh tip li, lnh vc vt
l sinh cng m ra nhiu ng dng tim
nng i vi hon cnh thc t ca t
nc trong vn mi trng, nng
lng v y t. Khng n o khi tr v
l chp nhn gian kh, anh ch mong
nhng g mnh hc v nhng kinh
nghim c tch ly truyn li cho th
h tr, bi theo anh khng u bng
nh.
P
>> Sinh vt l l mt ngnh khng cn xa
l trn th gii nhng i vi Vitnam y
vn l mt lnh vc mi m.
KhoA hc & Pht trin
29
S 232 - 2010
KhoA hc & Pht trin
t
c trng Almir narayamoga tay r con chut my tnh, trc mt ng
l mt phn ca copenhagen, bristol, Washington. ng t ra thch th
khi do chi trn bn trc tuyn google Earth, ri ng li nhy sang
mt lc a khc. Khi hi ng c bit bristol khng, ng tr li: Khng bit,
nhng ti ch vic tm kim. tri t o trc mt Almir tip tc quay v ng
dng li brazil. ni y, ngi tc trng 35 tui ny c sinh ra di sn
ca mt cn lu trong khu rng nhit i.
trong khu rng rng 2.428km
2
, ln gn gp 3 din tch thnh ph new york
l ni sinh sng ca khong 1.300 thnh vin b lc Surui - mt trong hng
nghn nhm c dn bn a brazil. Vng t ny trc c tn gi l terra
indigena Sete de Setembro - t theo tn ca ngi da trng u tin t
chn ti y vo ngy 7-111-1969. trc khi b cuc sng hin i xm nhp,
ngi Surui cha bao gi bc chn ra khi ranh gii b tc ca mnh.
hn 40 nm sau, tc trng Almir ngi trong ngi nh mu xanh l cy trn

th Dn AmAZon bo V rng
Surui - th Dn bn A Sng
trong Khu rng rm nhit
i ronDoniA, brAZil Ang
ngy m chin u Khng
ngng ngh chng li S
hu Dit. c iu, thAy V Dng
cung, tn, h S Dng cng
ngh hin i nh intErnEt,
gPS V googlE. h cn Ang
ln K hoch A Vo Kinh
DoAnh rc thi cArbon.
30
bn tin i hc Quc gia h ni
KhoA hc & Pht trin
ngp nh sng. trc mt ng l mt
chic my tnh xch tay mu en, ng
sau ng, trn bc tng treo mt mi
tn c trang tr lng v. ngay ti ngi
nh ny, ng bt u cuc chin chng
li s ph hoi rng rm, ph hoi vng
t qu hng ng. V kh ca tc
trng Almir l internet, goolge v gPS.
ng k vanh vch v nhng bc nh
v tinh, v hng triu cy rng m ng
ang c k hoch gy trng, v 16,4
triu tn carbon dioxide ng bn ra th
trng.
cch Duy nht bo V rng
b lc Surui l nhng ngi th dn bn
a u tin s dng cng ngh hin
i bo v rng - mi trng sng
ca h. h cng nhn c li khuyn
ca cc ngn hng u t, cc lut s v
cc nh qun l, nhng h l ngi a
ra quyt nh. ngi Surui tin rng b
lc ca mnh phi hin i gip bo
tn truyn thng, v y l cch duy
nht h bo v c rng, bo v
vn ha v b lc ca mnh.
trong rng rm Amazon, b tc Surui
vn cn lu gi dng v hoang s gn
nh thu ban u ca n bi v ngi
Surui bit bo v vng t ca h
khi b xm phm. nhng 2.428 km2
l mt din tch qu ln cho khong
1.300 c dn c th bo v sut ngy
m. ngi Surui b mt 7% din
tch t rng sinh sng, nhng h
bo v c 93% - din tch t cui
cng ca khu vc rondonia, ni c
khong 4.000 ngi sng da vo
ngnh cng nghip khai thc g lu.
tc trng Almir Surui nh li, rng bt
u bin mt dn khi ng 14 tui, gi
ng khng cn nh nhiu v nhng
cuc chin u ca dn lng mnh,
cuc chin u ca cung tn, mi n
vi nhng k c trang b sng my
ginh git nhng khonh rng, tc
t ca b lc t bao i, v nhiu tc
trng phi chy trn khi bn khai
khc g trm treo tin thng u ca
h ln ti 100.000 uSD.
tt c bt u t nm 1997, nm ra i
ngh nh th Kyoto. Almir Surui lc
22 tui, ang p mt k hoch 50
nm, k hoch n gin nhng ht sc
t m: b tc Surui s t hn gnnhng
vt thng m nhng k ph rng
gy ra trn mnh t sinh sng ca h.
trong vng 50 nm, khu rng ca h s
tr v nguyn thu nh n vn c. Almir
tin rng y l hy vng duy nht cho
s sng cn ca b lc bi trong cng
ng vn cn tn ti mt s i tng
hp tc vi bn bun lu g khai thc
ph hoi rng.
bc th gi t tri tim rng
thm
tc trng Almir Surui bt u bng
cuc vn ng ngi dn trong chnh
cng ng. nhng li ni ca ngi
ng u b tc dn thuyt phc
c hu ht nhng ngi trong cng
ng, h bt u say sa chn nui
v trng cy ging. Dn d rng xanh
c hi phc. bt k ma nng, h
lao ng bng i bn tay ca mnh
v gy li c nhiu loi nh: c Acai,
ipe, qu hch brazil, g g Ph n, tr
em v ph lo u gp mt tay thanh
ton b tr nhng phn rng b
con ngi tn ph. nhng nhng bn
tay trng cy khng thi s khng th
kp vi nhng k ph hoi rng - tc
truwonwgr Almir k li.
ng ln trong s nhng c dn ca
b tc Surui, trn cnh tay v mt y
nhng nt mui t l mt ngi n
ng n t thu S ng thomas Pizer
lm vic cho t chc Aquaverde. Pizer
nh li ngy ng nhn c mt
email ca tc trng Almir 6 nm trc
y. bc th vit: trn trang web ca
ng ni rng ng ang tham gia vo
vic ti trng rng Amazon. nu ng
vy, xin ng hy gip chng ti. Pizer
ci k li: ti nhn c bc email
c gi i t tri tim ca rng thm!
31
S 232 - 2010
cha c mt cng ng
bn a no trn khp
brazil n lc nh vy
cho s hi sinh ca rng.
thomas Pizer gi cho
nhng ngi Surui s tin
mua 500 cy ging.
cho n nay, ngi Surui
trng c 120.000
cy v ht nm nay, h s
trng thm c 4.000
cy na.
Qut googlE EArth
tm K Ph rng
ba nm trc y, Almir
Surui lin h c vi
mt cng ty ni cha
ng khi lng d liu
kin thc ln nht th
gii - google, inc. trn
u i mt chic m
min trang tr lng v,
Almir bc vo tr s ca
google s 1.600 ng
Parkway, mountain View
california, m yu cu
mt cuc gp. ng
c dnh thi gian 30
pht - v cuc ni chuyn ko di hn
3 gi. Vi thng sau, ngi ca google
ti lapetenha trang b my tnh xch
tay, in thoi v tinh, camera v rada
video. t kho u tin ngi Surui g
truy vn vo thanh cng c tm kim l
Desmatamento Amazon - Ph rng
Amazon).
h ti mt video ln trang youtube,
xy dng mt trang web v hc ngha
ca nhng t nh blog, che ph,
3D. thm ch h cn sng to ra mt
t cho google bng ngn ng bn a
tupi-mode - t ragogmakan - dch
theo ngha en l s gibi google
mang thng ip cng nh k hoch
bo v rng ca h n vi th gii.
ngi tc trng hy vng s hac
vng t ca dn lng mnh. u tin
h nhp khu rng ni h sinh sng
ln cng c tra cu bn trc tuyn
google Earth, mi ngi c th
xem nhng hnh nh, tham gia nhng
chuyn bay o tham quan vng t
qu hng h v xem nhng on
video pht cnh cc trng b tc ni
v truyn thng bn a. Khi , trong
cn lu lp l c gia rng, Almir Surui
ngi trc mn hnh my tnh qut
nhng bc nh v tinh phn gii cao
n t inch pht hin nhng k xm
phm tri php khu rng, nhng bc
nh ny s c v tinh cbErS iii hp
tc gia trung Quc v brazil cung cp
lin sau . n lc , h s ra tay,
t nhng bc nh ny gip pht hin
c hng chc ni c bn trm g
v tm vng xm nhp, gip nh chc
trch d dng truy ui.
D n Kinh DoAnh Kh thi
cArbon
ln u tin Almir Surui nghe n thut
ng rEDD - hoc retchytheo nh cch
pht m ca ng cch y 3 nm. l
t vit tt ca thut ng gim pht thi
t ph rng v suy thoi rng. ng
khm ph ra mt iu rng, rng hp
th nhiu carbon dioxide v khng t
cng ty trn khp ton cu sn sng
b ra s tin ln c
cy xanh hp th loi kh
thi ny. h tr tin n
thun l cho khu rng
tn ti, ngn nga
hnh ng ph hoi.
theo m phng mt
kch bn s xy ra nu
nhng ngi Surui
khng bo v rng,
trong khi cc doanh
nghip hot ng nh
bnh thng, khng s
dng bin php rEDD -
iu ny ng ngha vi
vic 30% rng ca ngi
Surui s bin mt v n
cui th k ny, ton b
din tch rng trn hnh
tinh cng bin mt. tuy
nhin, Almir Surui v
nhng ngi trong cng
ng n lc em v
mt con s khng l:
120 triu uSD. l th
lao cho vic bo v chnh
khu rng ngun sng
ca h trong vng 44
nm v ngn nga c 16.475.469 tn
carbon dioxide thi vo bu kh quyn.
ngi mua tim nng l nhng cng ty
sn xut gy nhiu kh thi, nhng cng
c c nhng ngn hng u t, nhng
nh mi gii, thm ch c cc chnh ph.
hin bang california ca m l mt
trong nhng khch hng t ch v
chnh quyn bang ny cam kt gim
kh thi co
2
.
ngi Surui mun s dng mt phn
s tin ny xy dng nh, trng
thm tht nhiu cy rng, trang b my
mc cho nh vin, trng hc, mua
my tnh, tr cp cho nhng ngi gi,
ngi tn tt. Phn ln cn li s c
gy qu, mua li cc cng ty to cng
n vic lm cho dn c v trong c
c phn phc li cho chnh k th ca
mnh, nhng k trm g.
nguyn h (theo Spiegel)
KhoA hc & Pht trin
32
bn tin i hc Quc gia h ni
my bAy c th thAy tri lm mA
Phi c c th to ra ma hoc tuyt khi chng di chuyn qua
nhng m my nht nh. Pht hin ni trn c th gip gii
khoa hc tm ra nhng bin php hiu qu hn gy ma
nhn to trong tng lai. n cng c th bin phi c thnh mt
cng c m con ngi c th s dng kim sot thi tit.
national geographic cho bit, vi nm trc gii khoa hc
sng st khi mt ti liu ca cc hng khng lin bang m ghi
nhn hai phi c to ra mt l hng dng ng ng khi chng
bay qua my. tuyt ri 5 pht sau khi phi c th hai bay qua.
hin tng ny ko di 45 pht trn mt khu vc c chiu di
32 km v chiu rng 4 km. dy ca tuyt vo khong 5 cm.
trn mt cao nht nh, nhng git nc nh li ti xut hin
trong my khi nhit xung mc -15 c. Do nc trong
nhng m my rt tinh khit ngha l khng cha bt k
cht no khc nhng git nc nh li ti vn tip tc trng
thi lng cho ti khi nhit xung mc -34 c. nu m
my tr nn lnh hn, nc bin thnh cc ht bng v to ra
ma hoc tuyt. Khi phi c bay qua mt m my, cnh qut
trong ng c lm nhit trong m my gim bt ti 20
c. nh vy, nu phi c bay qua m my cha nhng git
nc sp ng bng, n s lm cho tinh th bng xut hin
trong my.
minh long
gii m b n cA mi c mP
cc nh nghin cu ti i hc South california (m) chng minh mi c mp s dng mi
ni(kiu nh m thanh ni) d tm nhng chnh lch thi gian - khng hn na giy - m
mi t n l mi ny so vi l mi kia ca chng. Khi con vt sn mi nhn bit chnh lch
ny, chng s quay hng v bn no nhn c mi u tin. tin s Jayne gardiner, thuc
i hc South Florida, lp mt n c hai ng cho c mp trong b nc bin v sau b c
mc vo b mi bn mi chng. b nhn thy c mp da vo nhng mu cht v phng
hng - mi v lung nc - nh hng v tm mi. nu s chnh lch gia mi t n l
mi ny v l mi kia trong vng 1/10 n na giy, c mp quay u v pha chng ngi mi c
mc trc tin. nu c mp khng nhn ra s chnh lch trong khi d tm mi hoc s chnh
lch ko di qu lu - mt giy hoc hn - chng ch cn quay sang tri trong khi ang bi sang
phi xc nh li phng hng ca con mi- mt ngi pht ngn ca cc nh khoa hc
ni thm.
QuAng hng
KhoA hc & Pht trin
to rA in t nhP tim
theo mt nhm chuyn gia thuc Vin cng ngh georgia
(git), si nano bn trong c th chut c th chuyn i
sc mnh ca hot ng th v nhp tim thnh in. trong
tng lai, chic my pht in nanony c th cung cp
nng lng cho nhng b phn cy ghp v thit b cm
bin y khoa trong c th ngi.
cch y 5 nm, cng nhm git ny chng minh rng
cc si nano -xt km c th sn xut in t mt ch
chut ng ang chy hoc t mt ngn tay ang g nh.
nhng si dy ny sn sinh in tch khi chu sc p c hc
c gi l hng s p in. nay, cc nh khoa hc m tip
tc chng minh l chng c th hot ng bn trong c
th sinh vt sng. gio s Vng trung lm cng cc cng
s gn my pht nano vo c honh ca mt con chut
ng. mt si -xt km c t ln trn mt lp polymer
do, mt lp v polymer khc bo v si dy khi tc ng
ca dch c th. Khi c gn vi c honh ca chut, hot
ng th ko cng si nano, to ra mt lng in cc
nh - khong 4 picoampere vi hiu in th 2 millivolt.
Khi c gn vo tim chut, chic my nano c th pht ra
khong 30 picoampere vi hiu in th l 3 millivolt. theo
gio s Vng, cng ngh ny c tim nng cung cp in
cho cc thit b cp nano.
trn c s nhng pht hin t cuc th nghim trn chut,
nhm ca Vng sng ch c mt thit b kt hp
hng trm si nano vo thnh mt h thng, to ra dng
in gn 100 nanoampere vi hiu in th 1,2 volt. bc
tip theo l kt ni chic my pht cao th ny vo bn
trong c th ng vt, gio s Vng cho bit.
KhAng huy
tin KhoA hc - cng ngh
33
S 232 - 2010
chic giy 5.500 nm tui
cc nh kho c hc va cng b
pht hin mt chic giy da c to
nn t thu s khai nn vn minh nhn
loi. theo gim nh th chic giy ny
c nin i khong 5.500 nm trc.
So vi kch c thi nay th i giy ny
c s 4, c lm t mt mnh da
b, khu li bng nhng si nh. Dy
buc giy bng da thuc vn cn dnh
nguyn trn chic giy, i giy ny
c bo qun kh tt d 5.500
nm tri qua.
theo cc nh kho c hc th c l
chic giy ny thuc v mt ngi ph
n, n c chn theo b ta nh ty
tng trong mt nghi l huyn b. trong
hang ng ni pht hin chic giy
c xa cn tm thy 3 chic bnh cha
xng s tr con, hp ng la mch,
la m v qu m. tin s ron Pinhasi
cho bit thot u ng ngh rng i
giy ch chng 600-700 nm tui v
trng cn kh tt. nhng, ng thc
s kinh ngc khi kt qu gim nh cho
thy n c lm ra t nm 3.500 trc
cng nguyn.
chic giy ny c mang bi ngi
nng dn t thi xa xa tng sng ti
vng ni m nay thuc tnh Vayotz
Dzor (Armenia), gn khu vc bin gii
vi iran v th nh K. theo bo Daily
mail, ngi pht hin chic giy l
nghin cu sinh tin s Diana Zardaryan
ang lm vic ti Vin kho c Armenia.
V chi tit th chic giy lm t mt
mnh da duy nht, n c nu trong
du thc vt, hnh dng trng rt va
vi chn ngi mang n, khi pht hin
th chic giy cha y c bn trong.
cc nh khoa hc khng chc rng
c phi do thi tit lnh ni ny
gip bo qun tt i giy hay khng.
Vic xc nh nin i c thc hin
k cng bng phng php carbon
phng x qua ba mu i chiu ti cc
i hc oxford, california v irvine.
to vt dng mang di chn c
xa nht m con ngi pht hin trc
y l mt i sandal c lm bng
cy c, ngi ta tm thy n trong mt
hang ng missouri, m. n "tr" hn
chic giy mi pht hin ny vi trm
nm tui.
tXQ
nhn Din QuA ging ni
Vic nghin cu ging ni xc nh nhn thn ca mt
ngi c nghin cu t nhiu nm qua. mi y,
trung tm cng ngh ging ni Saint Peterburg, nga cho
bit h ch to thnh cng h thng xc nhn ging
ni tt nht th gii.
chnh ph mexico nhanh chng t mua h thng
ny trang b cho nhn vin cng lc trong cuc chin
chng khng b v bun lu ma ty thng qua bng ghi
m cc cuc in m ca chng. b ni v mexico
c lp t t hp thit b lp trnh. trong my lu cc
d liu c gi v t 250 a im trn ton quc. n
cui nm nay, s c hn 600 triu d liu so snh.
cc chuyn gia nga son ra chng trnh cho php
nhn dng ngi qua ging ni, cho d c thay i ging
th no i na. Voice of russia dn li gim c trung tm
yulia Khitrova t tin cho bit: "con ngi l i tng sinh
hc. hm nay anh ta c tm trng tt, ging ni vui v,
hnh phc. ngy mai anh ta tc gin hoc au kh, ging
nh qut. th th so snh nh th no? cc nh bc hc
ca chng ti c cch so snh cc ging t nhiu ngun
khc nhau. hoc, hm nay ngi ni ting nga, mai
li ni ting Anh, ging s khc i. lm th no phn
bit? cc nhim v phc tp chng ti u gii quyt
c. V gii quyt mt cch xut sc".
h thng nhn ging ni do trung tm thit k, gm cc
module chng trnh ghp vi nhau, cng lc gii quyt
nhiu nhim v, m nhim v chnh l so snh cc ging.
t mi on ghi m s c h thng lc ra nhng tn s
m thanh ch yu nht. mi ngi u c mt c im
m thanh ring bit, khng ai ging ai. cc nh khoa hc
s cho h thng lc ra cc c im c nhn ca ging
ni v lu vo h s d liu nh du vn tay, khi cn thit
s a ra i chiu, so snh xc nh ngi s hu
ging ni .
i ng cc nh khoa hc thuc trung tm cng ngh
ging ni Saint Peterburg mt 20 nm nghin cu v 3
nm ch to h thng, c cc c quan cng quyn ca
nga nh gi cao v ang tin hnh trin khai trn ton
quc. thi gian gn y, ngnh ngn hng c bit ch
trng cch s dng h thng bo mt cho cc dch v
i vi khch hng.
t Xun QuAn
KhoA hc & Pht trin
34
bn tin i hc Quc gia h ni
SAo hA tng c mt i Dng Khng l
Khong 3,5 t nm trc, nhng cao nguyn pha bc
sao ha c bao ph bi mt i dng khng l c
din tch tng ng 1/3 b mt hnh tinh .
nhiu d liu do tu v tr thu thp trc y cho thy
rt c th sao ha tng c mt i dng. tuy nhin, gi
thuyt ny vn gy tranh ci trong gii khoa hc v cc
bng chng cha sc thuyt phc.
Space cho bit, mi y cc nh khoa hc m phn tch
ton b cc mng li thung lng trn sao ha v nhng
khong cht m cc vng chu th c li. Kt qu cho
thy c 29 vng chu th tng bao quanh mt i dng
khng l. cao ca nhng chu th ny khng thay i
trong sut 3,5 t nm qua.
Pht hin ca chng ti ng h mt s gi thuyt v s
tn ti ca mt i dng c trn sao ha. bn cnh
chng ti cn nhn thy c th trc kia sao ha cng c
chu k tun hon nc ging nh tri t, nh a cht
hnh tinh gaetano Di Achille ca i hc colorado, m,
pht biu.
theo tnh ton ca Di Achille v cc ng nghip, i
dng c c th bao ph ti 36% din tch b mt sao
ha. n c din tch hn 81 triu km2, ln hn c i ty
Dng trn a cu.
iu ng ngc nhin l kt qu ca chng ti cng ph
hp vi nhiu nghin cu trc y, d nhng nghin cu
p dng phng php hon ton khc, Di Achille ni.
minh long
Phi thuyn u tin thm him thin thch
tr V
tu v tr hayabusa tr v tri t sau cuc hnh
trnh ko di 7 nm vi qung ng ln ti 6 t km.
y l ln u tin mt tu v tr h cnh thnh cng
ln mt thin thch v tr v a cu.
hng lot vn k thut khin k hoch tr v ca
hayabusa b hon ti ba nm. JAEA phng hayabusa
t nm 2003 v theo k hoch n phi tr v t nm
2007.
hayabusa ti mt thin thch c tn itokawa c
di 500 m - vo nm 2005. Sau khi chp nh thin
thch t mi gc , hayabusa h cnh ln hai ln.
cc nh khoa hc s phi mt nhiu gi thu hi
tu v tr v ly cc mu t. Sau h s a chng
v nht bn nghin cu.
ml
KhoA hc & Pht trin
Dng thc Vt Xc nh triu i PhArAoh
cc nh khoa hc ln u tin thit lp c chnh xc thi
im tr v ca cc i Pharaoh thi Ai cp c i. Kt qu mi s
buc gii s gia sa li cc ghi chp trong 2 thin nin k khi Ai
cp c i thng tr th gii a trung hi.
mt nhm chuyn gia quc t do gio s christopher ramsey
ca i hc oxford dn u xt nghim cc ht ging, gi, vi
vc, cnh cy v hoa qu c lu gi ti cc vin bo tng m
v chu u rt ra cc kt lun cc k quan trng trong cuc
nghin cu mang tnh bc ngot ny. D liu mi cho thy triu
i Djoser ko di t nm 2691 n 2625 trc cng nguyn,
sm hn t 50 n 100 nm so vi cch c tnh trc y.
theo bo co ng trn tp ch Science, thi k tn vng quc
cng bt u sm hn, t nm 1570 n 1544 trc cng
nguyn.
thy min
35
S 232 - 2010
t
heo cc ti liu nghin cu,
xe tay (xe ko) c ngun
gc t nht bn thi minh
tr. Sau tr thnh phng
tin di chuyn a thch ca gii
t bn cc nc. cun sch h
ni giai on 1873 - 1888 ca
Andr masson, mt vin chc
S lu tr v th vin ng
Dng vit rng: Khi cc ng
ph (h ni) c th i li c,
u nm 1884, tr s ng Dng l
bonnal cho nhp t nht bn 2 chic
xe djinn rickshaws (sau ny c gi
ph bin l pousse-pousse) trong
mt chic dnh cho tng c sao
chp li. nhng chic xe u tin
kiu ny lm dn chng kinh ngc.
nhng ngi th t h thnh
da vo mu chic xe ko ny ch
tc ra nhng chic xe ko tng t.
Sau , mt nh thu Php cho ch
to khong 50 chic xe ko cho c
min bc. t y, chic xe ko dn
dn tr thnh hnh nh quen thuc
trn cc tuyn ph. ban u, xe ko
c cc nhn vin Php v quan ln
ca h ni mua v s dng. cng v
sau, xe ko tr thnh biu tng cho
s giu sang ca cc thng gia h
thnh. mi ngi sm xe ko u c
mt ngi chuyn ko xe gi l culi.
Vic xut hin ca xe ko tr thnh
phng tin di chuyn ch yu trong
ni thnh to ra mt ngh mi
cho nhng ngi ngho nng
thn, ngh phu xe. theo thi
gian, chic xe ko c ci tin
v cu to nh bnh xe c bc
v cao su, t l xo gia bnh xe
v gh ngi, trang tr cho dng
dp thm sang trng...
Xe ko ra i lm thay i hn t
duy i li ca ngi dn K ch.
trc ngi dn Vit nam ch
yu di chuyn bng thuyn b trn
sng. trn b ch yu l ci nga
hay di chuyn bng kiu, vng. tuy
nhin, l dnh cho cc quan, qu
tc hay ngi giu, i a s nhn
dn u di chuyn bng i chn
ca mnh.
bi xe tay i din cho nn vn minh
ngoi nhp, n l hnh nh ca s
bc lt sc lao ng con ngi nn
ngm ngi XE tAy, Xch l
h ni nghn nm
36
bn tin i hc Quc gia h ni
ngay khi cch mng thnh cng,
chnh quyn ca ta cm xe
ko ti th h ni. y cng
c coi l giai on kt thc s
phn ca chic xe ko sau hn
60 nm xut hin trn cc ph
phng h thnh. nhng ngi
mang k c v nhng chic xe
tay hin nay hu nh chng cn
my ai. ch cn hnh nh ca
nhng chic xch l vn ngy
ngy rong rui khp cc ng
ngch ph c h ni.
theo nh s hc Dng trung Quc,
chic xch l u tin xut hin vo
khong nm 1939, do mt ngi
dn min charente (Php) tn l
coupeaud, mt ngi am m th
thao pht minh ra. V n c s
dng rng ri u tin Phnompenh
(campuchia). Sau du nhp vo Si
gn trc khi c mt h ni. Vic ra
i ca xch l cng vi vic gim i
s vt v ca phu xe v s tin dng,
tc ca n thay th dn xe ko.
Xe ko v k tha xe ko l xch l
ng vai tr quan trng trong ci
tin phng tin i li trn cc ph
phng h ni.
Va lm phng tin i li, ngi
ta cn ci tin xch l tr thnh
phng tin vn chuyn hng ha.
trong nhng nm 50 n nhng
nm 80 ca th k XX, xch l
tr thnh mt phng tin
vn chuyn ch yu h ni,
khi phng tin vn chuyn c
gii cn cha pht trin. nhng
chic xch l lm phng tin
vn chuyn s c b m
ngi thng xe, bt i gng
ng, gc--bu, mui che nng
v tm nilon chn ma. ngi
ta cn ci tin thm hai tay
ko pha trc phng lc ch
nng khng p c, thm hai ci
tay ngai g to bn tng sc cht
hng Xch l c th ch c ti
hng trm kilgam hng ho. trong
hai cuc khng chin ca dn tc,
xch l tr thnh phng tin c lc
phc v sn xut v chin u. trong
cc cun hi k ca cc cu binh h
thnh, chng ta c th bt gp hnh
nh chic xch l ch ngi i s tn,
chuyn ch thng binh, ch thit
h ni nghn nm
37
S 232 - 2010
b cu ha cho dn, ch n dc ra
cc trn a pho
ngy nay, bn cnh chc nng
dch v thng mi phc v khch
du lch, xch l vn l phng tin
chuyn ch hng ha. trn cc con
ph h thnh, thi thong cn bt
gp nhng m dn ci bng xch
l. c du ch r, quan vin hai h n
vn truyn thng ngi trn nhng
chic xch l nh mt s chp le ca
vn ha trng An xa vo gia ci x
b nhn nhp ca ph phng hin
i ngy nay.
my nm trc, tP h ni quyt nh
cm xch l d, ch cho php xch
l phc v du lch c php hot
ng. nh s hc Dng trung Quc
by t s s chia i vi s phn ca
nhng ngi phu xe, ng tng tm
tnh: Xch l ngho l ngun sng
ca khng bit bao nhiu ngi lao
ng v gia nh ca h. lnh cm
vi nhng chic xe xch l lam l s
lm cho nhiu gia nh lm vo cnh
bn hn. V nhiu hot ng ca
ngi dn th cng vn cn n
n mc du c xe m, taxi hay c
khi c tu in ngm na. mt ngi
n b tr d gia m khuya mt
ni ng hm m t khng th vo
c, chic xch l vn l cu tinh ca
h ti c ngh n mt ci g
phi lm trc khi ra lnh cm, mc
du ng l ng ph tr nn
qu cht chi.
Vy mt chic xch l San-Souci v
do quanh ph c ch vi gi 20.000
ng/ting, ti c hnh dung cm
gic ca mnh khi sau lng ti l
mt phu xe gi ang g lng p.
th cm gic mc n ca ti nhanh
chng qua i theo cu chuyn ca
bc phu xe. bc bo p xch l l
mt ngh nh bao ngh khc. n
gip nhng ngi ngho nh bc c
th nui sng gia nh mnh qu.
ri bc phu xe hi ti cm gic ngm
ph th no. ti mm ci im lng
giy pht. Qu thc, ch c i xch
l ta mi c th th hn ngm ph.
nhng con ph ngn lng mn v
tr tnh, thoang thong mi hng
hoa sa, nghe gi heo may len ln
mt vi mt cm gic khc l. thi
thong, m thanh ph vi nhng
ting leng keng, ting ni ci u
li cho ta nhng m v l lng.
Vt qua ci ngha phng tin i li,
vt qua ci ngha v s khc kh v
p bc, ti cm nhn c ci th i
xch l gia ph phng nh l cch
ta chm ri lng nghe ting ph,
ci lng mnh vo ph. li cht ngh,
mt mai vng bng xch l trn cc
ph phng h ni, hn khng t
ngi s li hi tng, hoi vng v
xch l.
nguyn l hin tch
h ni nghn nm
38
bn tin i hc Quc gia h ni
c
hng ti c mt cuc hnh trnh
kh di trn quc l 21b v tnh
l 428, t chn n t chuyn
m, huyn Ph Xuyn, h ni th tri
ng v tra. chng ti tm n nh
ngh nhn trn b Dinh nh vo tm
bin nh treo u ng. tip chng
ti l mt ng gi nh nhn khong 70
tui, mt sng v d gn.
Khi c hi v nhng thnh tch
t c trong ngh cng nh trong
cuc sng, ng khim tn ni: thnh
tch ca ti th c g u. ni th vy
thi nhng nhng thnh tch ca ng
tht ng trn trng v khm phc.
ng tng ot nhiu gii thng
ti cc hi ch, trin lm, 2 ln c
tng danh hiu bn tay Vng, vi tc
phm b t bnh, v Quan th m
b tt. nm 2003, c phong l tinh
hoa Vit nam. ngoi ra, ng cn c
cng nhn danh hiu ngh nhn dn
gian Vit nam 2005, huy chng v s
nghip Vn ngh dn gian...
V cho n nay tuy ngoi 70 tui,
sc kho gim st nhiu nhng ng
vn say m vi cng vic, say m vi
ngh truyn thng, sn phm tiu th
cng nghip ca ng lm ra lun c
khch hng trong v ngoi nc yu
thch. ng a ti xem bc tranh va
mi hon thnh sau hn 2 nm mit
mi. l bc tranh k nim 1000 nm
thng long h ni do b Vn ho
th thao v Du lch t lm. l mt
tc phm ngh thut thc th, mang
trong mnh c lch s v vn ho Vit t
ngn nm. ng cho bit ton b bc
khm trai cho mng 1000 nm thng
long- h ni mang dng rng t Vit.
ni bt ln gia bc khm trai l hnh
tng l thi t khm ni trc hnh
trng ng ng Sn, ha tit trng
ng rt cng phu, t m. thng qua
bc khm trai ngh nhn mun gi
gm nim t ho dn tc, nc Vit
nam ta nghn nm vn hin, v t ho
v c nhng danh nhn nh l thi t,
chn con rng vy quanh trng ng
ng Sn v tng l thi t tng
trng cho t nc Vit nam lc no
cng lun th rng bay. bn di l
dng ch K nim 1000 nm thng
long 1010 - 2010) cng c to mu
theo th ch rng bay.
Qua hnh nh bn cy qu ca nn vn
ha Vit nam, biu tng cho nhn
cch con ngi Vit nam ng gi nim
mong mun t nc Vit nam trm
hoa tt ti ua n, vng mnh trng
tn. nn kinh t nc ta s pht trin,
hi nhp v tin kp cc nc trn th
gii.
Vi mong mun lu gi ngh c
truyn cho con chu, t rt sm, ngh
nhn trn b Dinh tham gia t chc
cc lp dy ngh cho thanh thiu nin
trong x, cc chu khuyt tt v con
chu trong nh. hin x chuyn m c
hng ngn th khm trai. nhiu hc
tr ca ng tr thnh th gii, mang
ngh i ph bin khp ni.
Khng ch gii ngh, ngh nhn trn
b Dinh cn chm lo n i sng gia
nh, v lng xm. gia nh ng hin
c 3 ngi lm ngh l ngi con gi
v con r. nm 2008, anh nguyn c
bit, con r ng c phong ngh
nhn. ng cng lun tch cc tham
gia hot ng gp sc vo cc cng
vic cng ch ca a phng nh: k
v trang tr cha, nh khch, vit li
nhng cu i ca nh lng. c bit
u nm 2006, khi thn c xy li nh,
ng c giao nhim v v mu chn
dung v thnh hong lng, cng
chnh l v t ca ngh khm trai.
ngh nhn trn b Dinh tuy tui
cao, sc kho gim st nhng ng
lun trn tr vi ngh. tin ti ra v,
ng khng qun dnh tng ti mt
mn qu nh l sn phm khm trai do
chnh tay ng lm ra. Khi ra n cng
ng cn nhn vi theo: nh nh bo
ni gip ti cc c quan chuyn mn.
nhng ngi th khm chuyn m
ang rt cn cc c quan chuyn mn
gip bin php k thut chng co
ngt i vi sn phm g c th
thch nghi vi cc nc kh hu lnh.
c nh th sn phm g khm trai
ca chuyn m mi c th vng vng
vn ra th trng th gii.
t c An
!_:o | i_| i|i i |i o || ro ng bay
>> ngh nhn dn gian trn b Dinh bn
bc khm trai cho mng 1000 nm thng
long h ni.
h ni nghn nm
39
S 232 - 2010
- con i mu gio nh ngoan ngon,
nghe li c gio, n ngy 1/6 ny m
s dn con n c quan m lin hoan v
xem cc c ch nh bng bn
b m tr nh nhng d con nh vy.
nhng c con gi kia bng nu tay m
hi vi v ngc nhin:
- m i! c phi bng bn khng ngoan
nn mi b cc c cc ch y nh h
m? nu vy th con chng
xem u con thng bng
bn lm!
b m bt ci bi cu hi hn
nhin m theo b l suy ngh
kiu tr con. nhng, xin ch
kt tib mt cch ch quan
nh vy. bi khi hi cu ny, b
c mt suy lun m tnh
logic ngn ng hc.
bi trong u c non nt ca
b, t "nh" vn ang c
hiu l b lm cho au bng
roi hay bng mt lc tc ng
no (tay, chn). Khi tr
mc li h hay kh bo, ngi
ln s rn e bng mt bin
php hon ton c bp nh
th. chc b (v cc bn cng
la) khng t ln b ngi khc (trong
c khi c b m) bt tai hay nvi
con ln vo mng. tri nh cn
trnh ming n, gi cao nh kh, n
ht nh n, n cn mt v, chnh
l nhng thnh ng tc ng lin quan
ti nhny y. c l t ngha c bn
ny, c b ngh rng, chc l qu bng
bn h thn lm nn mi b li ra nh
cho cha. ch! th v thc.
nh l mt ng t nhiu ngha trong
ting Vit (t in ting Vit, hong Ph
ch bin (2006), thng k ti 24 ngha
c thy). trong cc ngha , c cc kt
hp lin quan ti th thao, gii tr vi cu
trc nh + X:
- nh bi (tam cc, t l kh, t tm,)
- nh bng bn
- nh bng chuyn
- nh cu lng
- nh c
- nh n
- nh tennis
- nh v

ta d dng nhn ra vi cc mn th
thao ny, khi thi u cc VV s dng
tay l ch yu. m th thao khng ch
dng tay m cn dng n hai chi khc
l chn. n y ta s c cu trc + X
(bi tt c cc VV thi u u ly chn
lm ch cng):
- bng
- cu (cu lng, cu my,)
- kungfu

nh vy, trong ting Vit, tt c cc mn

th thao dng n tay u c th dng
t "nh" v cc mn dng chn s
dng t "" (trong kt hp). nh v
y khng cn l mt hnh ng
mang tnh bo lc(cn phi ln n) m
l mt cch din t cc mn th thao
rt thng dng vi chng ta. Khi a
vo cu trc, ngha ca "nh" v ""
thun tu ch l dng tay hoc chn
tc ng vo dng c th thao theo
lut chi. lc ngha chitr thnh
ngha chnh, ngha tri. V vy, ta c th
thay th nh v bng t chi cho tt
c cc cu trc trn: chi bi, chi bng
bn, chi bng chuyn, chi c, chi
bng , chi cu my,
iu th v l ch c ting Vit ta m
rng ti ba cu trc din t cc tr
chi. trong ting Anh, ch dng t play
(chi) cho tt c cc cu trc: play to at
cards (chi bi), ~ on the piano (chi
piano), ~ to football (chi bng ), ~
to tennis (chi tennis) cn ting nga,
ng t
(chi) cng c
tip tc sn sinh vi
cc cu trc:
(chi
c), ~
(chi bng ),
~ (chi
piano), ~
(chi bi), v.v.
nh th, s ngc
nhin ca c b (
u cu chuyn)
khng phi l s
thc mc v vn
m hon ton c
l. D nhin, ri
b cng nh tt
c nhng a tr
khc khi ln ln s dn nhp tm vi
mt tri thc ting m cn c. Song
trc gic ngn ng ca mt ngi ang
trong qu trnh th c ting m
(hoc ngi hc ngoi ng) cho ta nhn
ra ci bt bnh thngtrong giao tip
bnh thng. V r rng, ta thy con
ng dn ti cch thc biu hin ca
mi ngn ng l khc nhau (mc d t
duy ni chung l ging nhau). nhiu khi
chnh pht hin bt thng ca con tr
li gip cho cc nh ngn ng tm ra
quy lut hnh thnh cc cu trc ngn
ng.
World cup 2010 ti nam Phi n
ri, c th gii s li c chng kin
cc cu th lng danh ca 32 i tuyn
tranh ti vi tri banh trn bng vic
bng, nh u
PgS tS Phm Vn tnh
nh + = chi
ting Vit XA & nAy
40
bn tin i hc Quc gia h ni
b
n l th liu hnh (v mt s
gio vin thPt) Pht Dim,
ninh bnh c gi th, thc mc
rng: t trc n nay, chng ti vn
quen nghe v ni n t my bay.
nhng va ri, ln Sn bay ni bi, ti
thy rt nhiu bin ch dn li ghi l tu
bay (Phng ch ra tu bay, ca ra tu
bay, cc quy nh khi i tu bay). c
phi y l mt s chun ho ting Vit
cho chnh xc khng?.
Phi ni rng, trc khi nhn c kin
ca cc bn, ti cng pht hin ra s
cngn ng hi l mtny ni bi.
gi l s ccng khng hn v t tu
bay c cng ng ting Vit dng
t lu ri (i th nc ting gn xa/ tu
bay, tu thu li pha tu ngm - Xun
thu; tu bay hn bn sm tra / th
tui c vic nng ma a - t hu).
nhng r rng, nh bn liu hnh ni,
t t tu bay trong cc bin ch dn
hin ti lm nhiu ngi ngc nhin (c
l v cha quen). ti theo di ch thy
Sn bay ni bi dng t ny (m li ghi
l tu bay ch khng l tu bay) cn a
s cc sn bay khc nc ta (v mt s
bin cn li ni bi) vn ghi my bay.
D nhin khng phi l c a s l ng.
y c mt vi vn cn trao i cho
thu o.
nu xt tnh thng nht ca h thng
th vit tu bay l hp l. t trc n
nay, t hp tu + X l tn gi ch cc
phng tin vn ti hot ng bng
my mc ni chung: tu in (hay xe
in) l xe chy bng in trn ng
ray, ch hnh khch trn cc tuyn
ng nht nh; tu ho (hay xe la)
l xe c u my ko nhiu toa chy
trn ng ray; tu thu l phng
tin giao thng vn ti c ng c v
chy trn mt nc. ngoi ra, ta cn
bit ti tu chin, tu cuc, tu in
ngm, tu khu trc, tu ngm, tu v
tr, vi mt c ch phi sinh tng
t. nh vy, nu t vo h thng ny,
ta thy t my bay tr nn lc lng, lm
cc cchnhm t trn. c phi th m
hng khng Vit nam mun a li t
tu bay cho chun (u cng mt loi
tu) khng?
tuy nhin, ai cng tha nhn l t xa,
ngi Vit v rt quen dng t my
bay: cu nn i my bay cho nhanh;
Khi xung my bay con s gi ngay cho
m; chy xung hm trnh my bay
m; ta bn ri hng chc my bay;
tng thng ba lan t nn v tai nn my
bay; l nhng pht ngn quen thuc.
V nu k, ta thy t my bay
tch ra hnh thnh mt tiu h thng
ring: my bay b gi, my bay cnh
qut, my bay cng kch, my bay
khng ngi li, my bay khu trc, my
bay trc thng/ln thng, my bay tim
kch nu chng ta nn cho chun
h thng ca nhm tu + X trn th
ta s x l th no vi nhm my bay +
X kia? rt dy s ng rng. ho ra
c mt ngoi l cho trng hp kh
th v ny.
PVt
my bAy hAy tu bAy?
ting Vit XA & nAy
41
S 232 - 2010
ngy bo ch cch mng Vit nAm 21/6
ngi i thEo Dm Di t
nc
trn bch ng tn tht l trng gia
triu, sinh ngy 15 thng 7 nm 1926
ti p bn b, x thnh hng (nay l
ho hng), qun ging ring tnh
Kin giang. gia nh ng thuc hng
tr thc theo nho hc xa. ng ni
trng gia tun c thi lm tri ph
bnh thun, sau thy triu nh thi
nt co quan v qu lm ngh bc
thuc cha bnh cho thin h. thn
sinh ra trn bch ng l ngi gii
ch ngha cng khng chu ra lm
quan, ni nghip cha lm ngh bc
thuc, vit lin thu. V ngi cha
dnh dng ti thin a hi nn c gia
nh trn bch ng b triu nh x
pht khng c mt ni c nh
qu 5 nm. chnh v vy, ngay t khi
mi 5 tui, trn bch ng phi
theo cha m tha hng khp ni.
Sau khi kt thc bc s hc, trn
bch ng khng c thi tip ln
bc trung hc do lnh cm ca chnh
quyn. nh s du dt ca b c v
ngi dng (v chng ng trn
hu , mt nhn s thi ), c bit
l s gip ca ng ch nguyn
oanh (b th thnh u Si gn) nn
trn bch ng nhanh chng tr
thnh cn b ca ng, khi ng
mi 16 tui. thc hin ch trng v
sn ho cn b, trn bch ng xin
vo lm ti S cao su Xa cam. cha
c mt thng ng b ui vic v
nh mt tn Php trong trn
bng. cng may, ngay sau ng
xin c mt chn dy hc ti mt
trng t. c na nm, trng
ng ca, trn bch ng li ri vo
cnh tht nghip. ng v gip vic
cho v chng ngi c v vn phng
X u. Sau ngy nht o chnh Php,
trn bch ng nhn ch th tham gia
phong tro thanh nin tin phong,
xy dng on thanh nin cu quc,
t chc hi truyn b quc ng, cng
on... y l s chun b lc lng
ca ng, khi thi c n s tin
hnh tng khi ngha. thi k din
ra cch mng thng tm, trn bch
ng lnh o nhn dn khu vc ng
Su (Si gn) ng ln cp chnh
quyn (24/8/1945). nim vui c lp
chng c bao lu th qun Php
tr li chim Si gn v mt s vng
ph cn. b my chnh quyn Vit
minh va thnh lp phi chuyn
ln vng chin khu. trn bch ng
c giao ph trch tuyn hun ca
trung ng cc. u nm 1949, ng
cng cc ng ch Phm hng, h
huy gip c c ra Vit bc d i
hi ng ton quc ln th ii. Khi
ti a phn Dc m - tuy ho (nay
thuc tnh Khnh ho) trn bch
ng khng may ri vo tay gic. K
th giam ng nha trang mt thi
gian, sau chuyn v catina Si
gn. ti nhng ni ny ng b tra tn
ht sc d man nhng ch khng
khai thc c thng tin g ngi
chin s kin trung. Sau hn na nm
b giam nhiu nh t khc nhau,
ngy 11/11/1949, ng cng 42 chin
s vt ngc thnh cng. bt lin lc
c vi ng i, ng v hot ng
ti vng gii phng khu 9.
chin thng in bin Ph kt
thc s thng tr ca thc dn Php.
t nc chia i, trn bch ng
quay tr li Si gn hot ng, nhng
cng ch c mt thi gian ngn. Do
ch ng nh Dim n p khc
lit nhng ngi theo khng chin,
trn bch ng li phi rt v chin
khu Dng minh chu. ti y, ng
tip tc c ng giao nhim v
ph trch tuyn hun, trc thuc
X u. trong chin dch mu thn
(1968), trn bch ng tham gia
ch o a mt cnh qun ln t
cn c ng thp mi v nh
chim Si gn. cui nm 1969, trn
bch ng, i din cho nhn dn Si
gn, c gi ra bc chng kin
giy pht cui cng tm lim bc h.
gin mnh khng c gp bc lc
cn sng, trn bch ng lm hai
cu th by t ni nim trc thi hi
v cha gi dn tc:
chi th ri li gin ta
Xt cu hiu o qu l con h!
Duyn n Vi trng Vn trn
bt
thng 12 nm 1945, khi trn bch
ng ang lm chnh tr vin ca
trn bch ng mt trong tAm Kit
h trn cA nAm b i XA gn 3 nm
nAy nhng bn c gn XA trong c
nc Vn lun nh n nhng bi
bo giu tnh chin u cA ng, lun
nh n ngi con cA X thnh
ng, ngi trt Song ln u th
trong c hAi cuc Khng chin thn
thnh cA Dn tc.
Sng V min mAn n bc u
trn bch ng:
42
bn tin i hc Quc gia h ni
ngy bo ch cch mng Vit nAm 21/6
b i bnh ng thuc mt trn s
4 (nam Si gn) th ng c lnh
cng mt s ng ch gy dng
thnh u Si gn (ly danh ngha u
ban cn b Vit minh Si gn - ch
ln). Khi thnh u ra bo chng xm
lng, ng ch trnh nh trng c
c lm ch nhim, trn bch ng
(lc ny ph trch tuyn hun) kim
nhim chc th k to son. bo ra
s 1 ngy 1/1/1946, c vit bng
bt st ln giy sp, sau cng ln
khun in, dng ru - l ln u. chng
xm lng ra 4 trang, kh trung bnh,
thng 1 k, sau tng ln thng 2 k,
ri hng tun. trn t bo ny, trn
bch ng thng vit x lun, bnh
lun thi s. bo ra c vi thng
th Php chim c mt s a bn
trng im ca nam b,
trong c Si gn. Di
s ch o ca thnh u v
mt trn Vit minh, phong
tro bo ch thng nht ra
i, hot ng rt rm r,
qui t c gn 20 t bo.
trn bch ng va lm cho
chng xm lng, va tham
gia ch o phong tro ny.
Sang nm 1947, tnh hnh
bt u cng thng, chnh
ph l Vn hoch ln cm
quyn, n p bo ch d
di. 17 t bo ca phong
tro bo ch thng nht
b ng ca trong 1 ngy. trc tnh
hnh , gia nm 1947, bo chng
xm lng phi ri ln chin khu. trn
bch ng v vng ng thp mi,
lm vic vn phng X u v K b
Vit minh. t 1947 - 1951, ng kim
thm vai tr ph trch mt s t bo
ca thanh nin cu quc nam b,
lin on thanh nin nam b.
Sau khi ng cng sn Vit nam
cng khai tr li (di tn gi ng
lao ng Vit nam), trn bch ng
c trung ng cc phn cng lm
ch nhim t nhn dn min nam
(thay ng ch lu Qu K chuyn
sang lm gim c S thng tin
nam b). t bo l c quan ngn
lun chnh thc ca trung ng cc.
ngoi vic lm cho t bo ny, trn
bch ng cn gi nhiu cng v
quan trng nh X on trng
thanh nin cu quc nam b, ph
ban Dn vn, ph on Kim tra
trung ng cc, ph ban tuyn
hun... Khi ph trch nhn dn min
nam, trn bch ng cn c nhim
v ra thm ph san tiu thuyt nhn
dn v t Vit - X. lc u nhn dn
min nam ra mi thng 2 k, sau, do
c trang b nh in trn Ph, tng
cng nhn lc, bo ra hng tun vi
lng pht hnh kh ln. hu nh
s no trn bch ng cng c bi
ng trn cc t bo ny. c th k
ra y mt s bi tiu biu ca ng:
hoan h i hi ng cng sn lin
ln th 19 (s 31 ngy 1/2/1952),
Quc hi Vit nam - t chc ti cao
ca chnh quyn nhn dn dn ch
Vit nam (s 34 ngy1/2/1953), Vn
lo thc s 36+37 (ngy 1.4.1953),
tnh to phng, tng cng gio
dc t tng, on kt cht ch ton
ng, ton dn, tin ln ginh thng
li vinh quang ca cuc chin u
(s 44 ngy 1/8/1953).... cc bi vit
thi k ny ca trn bch ng tp
trung vo vic tng kt thc tin cch
mng, cao tnh on kt hu ngh
gia cch mng Vit nam vi cch
mng lin - X, trung Quc. ngoi ra
cc bi vit ca ng cn bn v pht
trin kinh t nng nghip, v thu, v
dn qun t v, v thanh thiu nin,
ph n, tr thc, tn gio, i on kt
cc dn tc Vit nam....
thc hin ch trng tinh gin b
my cho ph hp vi tnh hnh chin
tranh, nm 1954, bo cu quc nam
b sp nhp vi nhn dn min nam.
b my c tng cng, nhim v
cng nng n hn.t thi im ny,
nhn dn min nam tr thnh c
quan ngn lun chnh ca cch mng
ti cc vng t do nam b. nh c
b sung thm thiu Sn, Dng t
giang, triu cng minh, Anh c,
trn Vn Khng, hu tng... nhn
dn min nam l t bo qui t c
nhiu nhn ti nam b, tip tc lm
tt vai tr thng tin, hng dn d
lun, gio dc o c cch mng
cho qun chng nhn dn.
Sau hip nh gi - ne -v, theo cc
iu khon k kt, nhiu cn b
tp kt ra bc, mt s ngi v a
phng nm vng, nhn dn min
nam t nh bn, hon thnh xut
sc s mnh lch s ca mnh. nh
in trn Ph chia lm hai, mt chuyn
v Si gn lm c s in
n ca X u, mt phn
chuyn v c mau. trn
bch ng nhn quyt
nh li min nam,
ph trch tuyn hun.
thi k ny, ng tham
gia qun l rt nhiu t
bo, c b mt ln cng
khai. ng ch nht
l cc t nhn loi, ban
mai, ting chung, Si
gn mi, thn chung,
Dn ch... mt s t
trn bch ng ch o
chung, c t ng trc tip vit bi.
ni dung chnh l chng phn ly,
i t do dn ch, t do ngn lun,
u tranh bo v vn ho dn tc...
nh s gii thiu ca ng ch triu
cng minh, trn bch ng nhn li
ph trch trang thi s cho t bui
sng ca mai lan Qu. hp php
ho hot ng cng khai, trn bch
ng c triu cng minh lo lt
cho tm th nh bo di ci tn l
Vn ba. t bo ny ng thng k
bt danh Vn l. mc tng to lao
ca ng rt c bn c yu thch.
ngoi t bui sng ra, gy n tng
cho bn c lc cn c t nhn
loi vi cc bi x lun ca trn bch
ng, bnh lun thi s ca tn c,
th Vin Phng, truyn ngn ca l
Vnh ho, Vn Phng m...
Sau khi gy dng c c s vng
>> ngy nh bo i n my 10/10/1974 ti Si gn
43
S 232 - 2010
chc ti cc vng t do, ng ch
trng xut bn t ho bnh thng
nht, c quan ngn lun ca X u
ng lao ng Vit nam nam b.
bo c giao cho trn bch ng
ph trch chung. ho bnh thng
nht in r-n-, 8 trang, kh ln,
ng tin tc cc vng t do, t co
ti c ca m v tay sai, u tranh i
ci cch dn sinh, ca ngi min bc
Xhcn.... ho bnh thng nht l t
bo b mt pht hnh theo h thng
ng Si gn v mt s tnh nam
b. t nm 1956, khi mi mu thun
gia gia nh h ng vi m, gia ng
nh Dim vi bo i v cc th lc
tn gio tm lng, Dim quay ra
n p cch mng. hng nghn c s
ng b ph v. nhiu chin s cch
mng b giam cm git hi. ngy
no min nam cng c u ri mu
chy. bo ch ca ng, ca cc c
nhn, t chc, yu nc, tin b cng
nm trong hon cnh chung . a
s im hi lng ting hoc cho ng
nhng bi v thng v pht. c
t th t gii tn. t nhn loi b rt
giy php. trc s n p khc lit
ca chnh quyn Si gn, X u ra
ch th cho t ho bnh thng nht
tm thi ng ca. cc nh bo cch
mng ai b l th chuyn ln cc chin
khu, s cn li th chuyn ngh khc
ch thi c. trn bch ng cng cc
c quan u no ca X u phi tm
lnh sang nam Vang (Phnompnh -
campuchia). cui nhng nm 1950,
trn bch ng c bu lm tng
th k ca hi nhng ngi khng
chin c. hi ch trng ra t Vng
ln pht hnh t Phnompnh v
n Si gn, bo in Stencil kh to do
nguyn Vn hiu trnh by, trn bch
ng m nhim cc mc x lun,
bnh lun. ngay trong s 1, bo ng
li hiu triu nhng ngi khng
chin c on kt chng li ch m
- Dim. V tnh hnh chung lc , t
bo ch hot ng cm chng, khng
m rng c phm vi hot ng.
u nm 1960 tr i, khi tnh hnh
chnh tr bt gay gt, cc c s
cch mng dn c phc hi, X u
quyt nh tr v Vit nam. cc vng
gii phng lc ny c m rng,
lc lng cch mng ngy cng ln
mnh, tng bc ginh li th ch
ng ti cc vng nng thn. y
chnh l lc bo ch cn lm tt vai tr
ca mnh. c s ng h t trung
ng, X u nam k gp rt u t c
s vt cht xy dng i Pht thanh
gii phng, cng c thng tn x gii
phng, gy dng li h thng bo ch
cch mng. ngoi vic ch o chung,
trn bch ng cn tham gia vit bi
cho hng lot t bo nh i Pht
thanh gii phng, ni san hc tp,
bo tin phong, bo gii phng...
ng k nhiu bt danh, nhng nhiu
hn c l nhng ci tn trn Quang,
i ngha. t nhng nm ny cho ti
khi thng nht t nc (1975), trn
bch ng l mt trong nhng ngi
c cng rt ln i vi s nghip pht
trin bo ch cch mng nam b.
t nc thng nht, non sng lin
di. trc cuc sng bn b ca vng
t mi c gii phng, vi cng
v thng trc ban tuyn hun tW
cc, ng li lao vo lo toan cho i
truyn hnh pht sng, m rng quy
m hot ng cho thng tn x gii
phng, xut bn gp t Si gn gii
phng. ngoi nhng t bo trn,
ng cng tc c lc, thng xuyn
vi i on kt, Vn ngh, sau ny
c thm tui tr tP hcm, cng an
tP hcm... b bn cng vic nh vy,
nhng c ti th by ng li vn b
b ba, cht khn rn ti nh vn ho
thanh nin din thuyt trc m
ng hng nghn ngi. Do lm vic
qu cng thng, lao lc, cng thm
di chng ca cc trn n th trc
y, sc kho trn bch ng suy
sp rt nhanh. nm 1977 nh nc
buc ng phi sang lin X sau
l hunggari, c cha bnh. Khi v
nc ng li min bc mt thi
gian kh di. ti y ng c dp i
khp cc huyn bc b, k c nhng
a bn xa xi ho lnh nh mo Vc,
h ba b, bn trang, V thng. nhiu
vng t li du n su m
trong cc bi vit ca ng. c nhng
bi k ni ting nh vng cao Vit
bc c ng 5 k trn bo nhn
dn (t s 8639 ra ngy 5/1/1978
n s 8643 ra ngy 10/1/1978). c
nhng on ca bi bo trn y
tinh thn lc quan cch mng, nng
bng nhng ng t ho, trn trng:
ln th hai ti ln thm khu gang
thp thi nguyn, a con u lng
ca nn sn xut c kh vt mun
vn kh khn vi nim t ho: t
chnh lng t sinh ra thi thp
Vit nam. ti hiu thm mt t bc
ng cng nghip ho ca chng
ta. chng ta nui thp bng mu tht,
ging nh chng ta to lp c nghip
tri qua bao th h. nhng du vt
ngy bo ch cch mng Vit nAm 21/6
44
bn tin i hc Quc gia h ni
nt v bom n, nhng ngi nh n
s dnh cho cng nhn, nhng lung
rau ngay bn l cao, nhng ngi th
v k s thiu n sut ngy trong
nng... ch cho ti ci g l gian kh
t quc c giu mnh...
c th ni, di thi bao cp chng
kin nhng kh khn cht chng ca
t nc, nhn nhng khun mt v
vng v thiu n, bnh tt, trn bch
ng khng cm lng c. ng -
nh nc ta va tin hnh cng cuc
i mi t nc, ngay lp tc trn
bch ng lao vo tm hiu lnh vc
kinh t. ng hiu rng pht trin tuy
khng phi l con ng duy nht,
nhng l quan trng nht a
nc ta thot khi i ngho. nhiu
bi bo ca ng sau ny (1990) c
nh xut bn S tht tp hp li trong
cun bt k kinh t bn v cc vn
: chin lc pht trin nng thn,
chnh sch kinh doanh, khai thc
nguyn liu, du lch, kinh t i ngoi,
tin lng... nu nh bt k kinh t
ch l nhng cm quan ca ring ng
v mt lnh vc ht sc rc ri, phc
tp v cha mang tnh khoa hc cao,
th cun An ninh kinh t v kinh t
th trng Vit nam (nXb cng an
nhn dn n hnh nm 1999) trn
bch ng trong nhng phn vit
ring chng t ng l mt chin
lc gia c tm nhn xa trng rng.
trong cun sch do ng ch bin ny
trn bch ng c ci nhn ht sc
tnh to trc nn kinh t th trng,
c nhng phn on ca ng i
trc thi i hng chc nm. nh c
tnh khoa hc cao m cun sch
c dch sang ting Anh, pht hnh
rng ri mt s nc.
nm 1978, trn bch ng tr li tP
hcm , y l thi im Si gn ni
ring, c nc ni chung ang gp
phi nhng kh khn tng chng
khng th vt qua. ngi dn thiu
n trm trng, c nhiu ni phi n
ht bo bo tr cm, cng nghip tr
tr, hu nh phi trng ch vo vin
tr ca cc nc Xhcn, xut khu
gn nh l con s khng. Pn pt
yngsary quy ri bin gii ty - nam,
nn thuyn nhn y nc ta vo
th khn n. trong tnh hnh , trn
bch ng lin tc vit bi cho cc
bo nhn dn, Si gn gii phng,
tin sng t co m mu ph hoi ca
k th, ng vin nhn dn tin tng
vo s lnh o ca ng, on kt
mt lng vt qua kh khn. Vi
cng v ph trch thng trc ban
dn vn tW, trn bch ng i khp
ni, vit bi phn nh i sng mi
mt ca a phng, gp phn n
nh t tng ngi dn. chic my
ch ca ng hu nh khng c thi
gian ngng ngh.
tuy ci tui xa nay him, trn
bch ng u c c mt ngy
trn vn hng th vui bn con
chu. ng vn tng gi, tng pht
di theo tnh hnh t nc. ng vui
trc nhng i thay ca t nc,
nhng cng ngay lp tc qun ht
nhng bnh tt ang mang trong
mnh, ng by t s phn n trc
nhng thi h, tt xu, tiu cc ca x
hi. nm 2004 khi xy ra v nhn hi
l b thng mi, trn bch ng
vit bi V mai thanh hi khng c
bit. ch cn qua ci tiu ny ngi
c cng c th hiu trn bch ng
mun ni v vn g. ng coi cha
con mai Vn Du phm ti ch l h
qu tt yu ca mt qu trnh v
o c x hi. li vit quen thuc
ca trn bch ng l ph phn, phi
by cnh bo. ci m ng nhm
ti bao gi cng thuc lnh vc nhy
cm nht. ng khng king d ai bt
c th quyn uy no. y l th bn
lnh ch nhng ngi lnh cch mng
chn chnh mi c. ng thng thn
quy trch nhim: b trng trng
nh tuyn l mt trong nhng
ngi c d lun chung nh gi,
ngoi tinh thn tn tu, ngoi kh
nng qun l ngnh thng mi
quc gia, l mt cn b gng mu
b thng mi cng nh tnh
ngh An. Song thc mc ca nhiu
ngi - trong c thc mc ca ti -
l tnh hnh nh th (V mai Vn Du)
sao li ko di trc mt ng ch b
trng. nhng li tm huyt trn
khng ring g trn bch ng, nhiu
ngi lm bo khc cng vit c.
iu ng ni l chng li c tht
ln t ming mt ng gi ang ngy
cng gn t xa tri, ang phi tng
ngy tng gi tng pht chng chi
vi bnh tt. chng nh nhng si t
vng cui cng m con tm c nh ra
chau chut cho i. chng ta bit
n v mong mun ng c ngh
ngi. nhng khng hiu sao, mi
khi gi t bo lc sng sm, ai trong
chng ta cng c ao c c thy
ci tn trn bch ng k cui bi
bo no , d gi y ng vnh
vin i xa.
tS. hong Vn QuAng
ngy bo ch cch mng Vit nAm 21/6
45
S 232 - 2010
Vn hA - ngh thut
n
hc tn b trm ht xoan nguyn th lch, ngi dn x Phng
lu (Vit tr - Ph th) hu nh ai cng bit. D tui 62 nhng
khi nghe chng ti nhc ti ngh thut ht xoan, mt o lch nh
bng ln. b k rnh rt v ngun gc dn gian ca iu ht xoan qu mnh:
V Vua hng mang thai, ti ngy sinh n, au bng mi m khng sinh
c. mt hu gi tu rng: nn n nng Qu hoa xinh p v ma ht s
au v sinh n c. hong hu nghe li, cho mi Qu hoa n. ging
ht ca nng trong veo nh chim ht, sui ngn, tay ma chn i do nh
t, mm nh my, khin cho hong hu qun c au v sinh con d dng.
Vua hng mng r, ht li khen ngi Qu hoa v truyn cho cc cng cha
hc ly iu ma v li ht y. theo cc c cao nin trong lng, ht xoan c
tn gc l ht xun, nhng v trng tn vi th phi ca Vua hng th su
nn phi c chch thnh xoan. cuc i ca b lch cng ging nh iu
ht xoan vi nhng thng trm ca s phn.
A oAn Phn m hng
theo cc c cao nin trong lng k, hi chnh ca lng An thi nhm ngy
tAy bng chn mui i A A
gng/ gng cAy mui mn
i A Xin ng Xin ng Qun
nhAucu ht y cng Vi
ging cA trong tro t gn 50
nm trc Vn bn lng thEo
o lch t nm 13 tui cho ti
by gi, t Khi cn Xun Sc mn
m n ngh nhn Dn giAn hm
nAy. mt i tm huyt Vi ht
XoAn, b gP Phn lm Sng
li ln iu Dn cA Vn l c
Sn cA Vng t t.
"SAy" Khc ht mn nh
46
bn tin i hc Quc gia h ni
Vn hA - ngh thut
"SAy" Khc ht mn nh
9 thng 9 m lch. Sng sm hm ,
c lng vy quanh h thic, sau ba hi
chn ting trng th mi ngi o xung
h bt c mang v nh t thnh
hong. hi lng ng vui lm, o th
xng xnh qun lnh o thm, kp thanh
nh cng o the khn xp, ht i p,
ht trng qun, ht xoan (hay cn gi l
khc mn nh) bn h thic, trc sn
nh, ra tn bn c bc. c b anh
ph cho o/ c ln anh bt cho
i vng
cng trong khng kh hi lng nh
th, khi o lch va trn hai mi,
kp l ng li thng vi b. cui
nm 1970 cp o - kp ti sc y nn
v nn chng nhng thi gian h
c bn nhau tht ngn ngi. o
lch nh li: chng ti ly nhau vn
vn mi c 17 ngy th anh l ln
ng nhp ng, ri vo nam chin
u. ba nm sau gia nh nhn c
giy bo t ghi anh hi sinh mt trn
pha nam. nhng nm thng y o
lch tng khng th vt qua ni,
chnh cu xoan nhp phch nng
hai m con b vt qua kh khn
sng gi cuc i.
tuy nhn c tin anh l hy sinh,
o lch vn hy vng ri li tuyt vng.
trong sut mi nm tri th chng
nui con v v, nhiu m b gt
nc mt mt mnh. nhng li m
giao duyn vn hin v m m vi
ging o li kp: "m ny ta dn th
nghe/ m bay cho ti o the m
vo/ m vo ngi hi lm sao/ Em
l qu m, em vo kt duyn. tam
thanh mt cnh hu cau/ i ta thp
b ly nhau cng va/ tam thanh mt
cnh hu h/ lng anh mun ly tr
nh h xoan". mi nm sau, mt anh
b i qu x oi ng qun ti lng
thng mn b v ng li ti hp.
m chng thng b, bit con du sc
khe yu khng th i lm du xa
ra iu kin cho ngi thng b phi
ti lng th b mi cho ly. V ng
tu, ngi chng hin ti ca b lch,
chp thun iu kin kh khn ny.
chnh v th m b lch vn c sng
ti lng qu, tip tc gn b vi vng
t ca ht xoan. Sau khi ly nhau, ng
cn Xun tu, chng b lch cng li v
nhim v m i xa bin bit. mi n khi
ngh hu, v chng mi c gn nhau.
ni chm cu ht
b lch trng thnh trong mt gia
nh c truyn thng ht xoan, ng ni
ri n b u l nhng trm xoan ni
ting. trm nm gn b nh nim/
ch tnh tc d, ch duyn ghi lng
bn c bc bn dng sng l th
mng l ni lu gi k nim u th ca
o lch.
t nh b theo gnh ht ca ng
ni i biu din, thc cng nhng
canh ht thu m sut sng, x bng
tn trng, ri n nm 13 tui b
thuc ht 14 qu cch (ln iu) v tr
thnh o nng tr tui ca lng An
thi. ng ni o lch l c nguyn
Vn Duy, mt ngh nhn ht xoan
c ting trong vng. Khi c Duy v
ci trao li s mnh trm phng
xoan cho con trai l nguyn tt thng
(ngi b thn yu ca o lch).
nhng chin tranh, gic gi v nhng
nm i km khin nhng ln
iu xoan t on. b b lch ln ln
cng thot ly v cng tc trong ngnh
cng an. tuy phng xoan khng cn
nhng b lch vn dnh am m cho
ht xoan nh gn b mu tht vi
Ph th c 4 Phng ht
XoAn, An thi l Phng
XoAn gc. nhiu tit mc cA
Phng XoAn An thi thAm giA
biu Din trong V ngoi tnh
ginh c gii thng
cA tnh Ph th. nm 2005,
cng Vi ngh nhn nguyn
th hi, b lch c nh
nc Phong tng DAnh hiu
ngh nhn Dn giAn, V l hAi
trong S 7 ngh nhn cA
Phng XoAn An thi hin nAy.
u nm 2010, Phng XoAn
An thi c Vin trng
Vin m nhc Vit nAm tng
bng KhEn V c thnh tch
Xut Sc trong cng tc Xy
Dng h S ht XoAn Ph th
trnh unESco cng nhn ht
XoAn Ph th l Di Sn Vn
hA Phi Vt th cA nhn loi
cn c bo V Khn cP.
47
S 232 - 2010
mnh.
Sau khi ngh hu, c nguyn tt thng
b b lch quyt tm gy dng li
phng xoan An thi, c tp hp
li nhng ngi bit ht xoan trong
lng n luyn cc ln iu, ng thi
su tm cc t liu v ht xoan tng
bc gy dng li. nm 1996, c thng
ng ra vn ng thnh lp cu lc b
ht xoan An thi v b lch l ngi tr
nht tham gia cu lc b. ban u ch
c gn 20 ngi tham gia, dn dn s
ngi ngy mt ng. gic m v mt
phng xoan ca cha con b lch
tng hnh.
ht lng gy Dng Phng
XoAn
nm 2001 c nguyn tt thng qua i.
trc khi mt ng gi con gi li dn d:
ta thy ch mnh con c th gnh vc
phng xoan. ta trao li cho con nhng
g ta vit v su tm mt i v xoan,
con gi ly phng khi c ai hi n th
ni cho h bit... o lch khc rng
bn linh cu, thng cha v thng
c nhng cu ht ni chm. gng vt
qua au bun b tip tc cng vic ca
phng xoan. b khng tic cng
sc i vn ng mi ngi gy dng li
phng xoan c. b nhn ra mt iu,
nhng thnh vin cu lc b ht xoan
u cao tui, chng my m gn t
xa tri, nu khng truyn dy cho lp
tr th ht xoan An thi s n lc chng
cn o, kp. cng l l do b m lp
dy ht xoan u tin cho cc em nh
ngay chnh ti nh mnh. lc u b
dy cho chnh cc chu ca mnh, dn
d ng vin cc bc ph huynh cho
con em theo hc. nhng iu ht xoan
tng nh sp tht truyn gi y li
c ngn vang trong tng ng xm.
nm 2002, phng ht xoan An thi
chnh thc c tnh Ph th khi phc
li trn c s cu lc b c. S hi vin
tham gia ngy mt ng, t ch cha
n 20 ngi, n nay thu ht trn
40 o kp. la hc tr u tin ca b
lch nay cng trng thnh, nhiu
em tr thnh nhng kp, nhng o
chnh ca Phng xoan An thi. t lp
hc ca b lch, c nhiu em trng
thnh, c em i b i, c em thi vo
trng trung hc Vn ha ngh thut
tnh Ph th vv... t ngi lng nh ting
ht xoan theo cc em bay n mi
vng qu.
Khi chng ti v Phng lu, th b
nguyn th lch vn ang tip tc m
lp dy ht xoan cho cc em nh trong
x. Khi c hi nu c mt iu c
b s c iu g, ngh nhn nguyn
th lch ci hn hu bo, c c tr
li thi hai mi tui c ht mi
nhng cu xoan gho vn l biu trng
ca vng t Ph th.
Vn thin
Vn hA - ngh thut
48
bn tin i hc Quc gia h ni
t S chn mc cA gm
chn, mc v t nhin l c im ring ca gm chm. cch lm gm ca
ngi chm t xa n nay vn khng h thay i. t st trng, pha thm t
st , b thc vt v ct mn vi t l thch hp ri c nhi nhuyn, t ln
bn k (ngi chm khng s dng bn xoay). Sau ngi th s i git li
quanh bn k v dng tay to ra cc hnh dng c bn t khi t. Sn phm
sau khi to hnh xong c phi kh ri em nung th cng bng ci, rm r.
Sau khi nung chn, sn phm gm c v bng cc mu t nhin.
hoa vn trang tr trn gm chm n gin, ch yu l hoa vn sng nc, hoa
l, cnh sen, dy cc ngi th gm dng que to hnh cc hoa vn chm.
gm chm gm ba loi chnh l gm ng, gm nu, gm dng trong sinh
hot. t nm 1995, cc ngh nhn ca hai lng gm thuc loi c nht ng
nam l lng bu trc (ninh thun) v Phan ha (bnh thun) sng to ra
cc sn phm gm m ngh vi cc sn phm thp chm c thu nh, cc iu
ma Apsara, hnh cc con vtbn cnh gm tiu dng.
nh nghin cu vn ha inrasara cho rng: gm chm l nhng tc phm
ngh thut, l vn t cha ng k c ngi chm cc th h. nhng sn
phm vi xng gm nng dy, n qua mt mu men n sc cha ng c
bn cnh iu mA APSArA
V nhng tA thP c Knh,
Vn hA chm cn c bit
n tng Vi gm, th cm
V ch Vit. u thng 6
VA QuA, mt Khng giAn
Vn hA chmc o
c gii thiu ti cng
chng th ti 36 in
bin Ph (h ni). nhng
nt Vn hA c XA V c
trng nht cA chm
c SP t trong mt
Khng giAn n tng bi
hA S l thit cng.
Bl R N VR N HU R LHR M
Vn hA - ngh thut
49
S 232 - 2010
nhng nt bun vui suy t v trit l ca
con ngi. Qua sc gm, ngi xem
cm nhn c cht chn phng hn
hu, trm nh suy t trong tnh cch
chm.
hin nay, k thut xy thp chm ca
ngi chm vn cn l mt b n. lm
th no cc vin gch chng kht v
gn kt vo nhau m khng cn lp
va, n ni p v cn d hn tch hai
ming gch? ti sao gch chm khng
b mc sau hng ngn nm, trong khi
cc vin mi thp vo cha ti chc
nm b ru bm? ngoi ra, cn l
nhng cu hi b n xung quanh huyn
thoi loi ging vung chm cn phi
mt dc duyn hi min trung nng
hn nhng khng bao gi kh nc. V
lng gm bu trc - mt trong vi lng
m k thut ch tc v nung gm c s
nht ng nam ti sao hy cn tn ti
nh n vn c. nhng cu hi y b n
hin ang giu nhng m vn ha c
o ch khm ph.
n S A Dng cA th cm
th cm chm mu sc sc s, gam
mu sng, bn, p. hoa vn trn th
cm chm gm hoa vn hnh hc,
nhng ng dim gy gc u n,
hnh cc loi con vt cch iu nh
rng, phng, chim tro, cng, thn ln.
ngoi ra cn c nhng ng cong,
to nn nhng hnh khi mang biu
trng ca tn gio, tn ngng chm
nh hnh thn Shiva, hnh chim thn
v nhng v thn linh khc c cch
iu. ngh nhn ng th tr, bn tay
vng th cm Vit nam, chnh l ngi
c cng u trong vic su tm phc
dng li 36 hoa vn nn ca th cm
chm ngy xa c ngi Php su
tm lu gi ti cc bo tng.
theo ng inrasara, ngi chm xa dt
th cm t bng. trc tin ngi th
tch ht bng trn gi tch ht, ri ly
cy cung bn cho cc th bng bung ra,
tri thnh lp mng, h dng thanh tre
c mt u nhn cun chng li thnh
tng con bng ri dng xa qun t ko
tng on si t con bng rt v se
si. tip n l cc cng on nh: quay
thnh cun, ngm p, nhum, h, chi
v nh ng. Sau cng l mc thnh
cun si dc v bt go ln hoa vn
ri a vo khung dt. c hai loi khung
l dt dng tm v dt di.
mu nhum th cm ngy xa c
s dng t t nhin, k thut nhum
nay cng tht truyn. mu en c
nhum t l chm bu, sau ngm
vi bn non, mu nu hoc mu
sm ly t cc loi v cy, mu xanh
t cy chm bi cc nguyn liu t
nhin nn th cm chm thng dy,
th, bn mu v c cht bng, si mn
v mt, c nhng tm th cm dng
hng vi chc nm m mu sc vn
khng phai. Xa ngh dt c tt c
cc lng chm, nay ch cn mt lng
ni ting tn ti trn 1000 nm, lng m
nghip (ninh thun) vi gn 600 th
dt lnh ngh.
ch Vit V Vn hc chm
chm Pa l dn tc c ch vit sm nht
ng nam , t th k th iV. ting
chm c 65 k hiu v 24 chn ng bt
ngun t h thng ch tho ca n .
ngi chm c c k thut lm giy
iu luyn v c o, tic l nay tht
Vn hA - ngh thut
50
bn tin i hc Quc gia h ni
truyn. nguyn liu chnh lm giy
l l bung, v cy b c mu trng
c, dy v dai, trn mt, t thm nc.
mc vit c ch t v cy akuh rt tt
v chng kh, en m, khng bay mu.
u bt l u cc que tre vt nhn v
v sau s dng u kim loi.
cc cun sch c nht cn li cch
ngy nay khong 300 nm m t vn
ha chm vi cc ch chnh l kinh
lut tn gio, vn hc, trit hc, hng
dn nghi l, nhng bi tng ca, lch
php, thin vn, phong thy, m nhc,
y - dc hc, php thut, t vi - bi ton,
gia hun ca bn cnh sch c, cc bia
k chm Pa bng ch Phn c vit
ch yu theo nhng th th ca n
l ngun ti liu khng nh s tn
ti sm ca ch vit ngi chm. ni
dung bia k nhum mu sc tm linh
huyn hoc, li th m miu, vn hoa,
s dng nhiu in tch v n d ca
vn hc n th hin s hiu bit
v thng thi ca mnh.
theo inrasara, chnh s ra i sm ca
ch vit l tin vn hc vit ca
chm pht trin phong ph. bn cnh
vn chng bia k, c th k 5 s thi,
mi trng ca th s, 7 trng ca tr
tnh, 3 gia hun ca, th trit l, trng
ca trit l nh Ariya nau ikak (th i
bun), trng ca th s nh Ariya Ppo
Parng; c bit, vn hc chm cng
c mt th th lc bt ging th th
lc bt ca ngi Vit l Ariya. th th
Ariya gp phn lm phong ph th lc
bt ca vn hc nc ta nh vo s linh
hot ca cu trc v m tit.
V ni dung v ti vn hc: 250 minh
vn champa c sng tc t th k iii
n th k th XV bng c ting Phn
ln ting chm c l ci c k u
tin. 5 S thi - Akayet chm c xut x
v mang nh hng ca n c
vit vo th k XVi - XViii, l sng tc
thnh vn c trng chm, mt hin
tng khng c trong vn hc s Vit
nam. th na, nn vn hc chm c 4
s thi ni ting; nhng khc vi cc dn
tc anh em ty nguyn nh hay
bana, s thi chm c vn bn
ha t th k XVi. 3 trng ca - Ariya tr
tnh ni ting m ni dung mang ch
s i khng quyt lit gia hi gio -
blamn gio dn n v v ci cht,
cng l mt d bit khc. ngoi ra, cng
nh bao dn tc khc, chm cng s
hu cc th loi ca dao, ng dao, cu
, cc th loi ht dn gian khc,
c th thy r tnh siu hnh, m mng,
coi trng tinh thn, tm linh ca ngi
chm qua ni dung th tch c. ngi
chm khng thch ni v nhng iu
thc t, k thut hay vt cht. tnh a
ch , khi qut c th hin r trong
tng cun sch. Qua nhng cun sch
mng ni v cc nghi l tm linh, chng
ta cn bt gp trong mt bi th,
mt li chc phc, vi tng, quan
im tn gio, trit hc,...
t cng
Vn hA - ngh thut
51
S 232 - 2010
t
rung tm William Joiner
(W.J.c) thuc trng i hc
massachusetts l mt trong
nhng t chc phi chnh ph, c
thit lp ngay sau t nm chin tranh
chng m ca nhn dn Vit nam kt
thc. cng vic ca W.J.c l nghin cu
hu qu chin tranh v x hi. trc
khi quan h chnh thc Vit nam hoa
K c thit lp vo nm 1995, trung
tm ny u tin cho chng trnh
nghin cu hu qu chin tranh Vit
nam. nh vn William Joiner, cu chin
binh m ti Vit nam, hin l gim c
W.J.c, dn u on i biu nh vn
m sang thm Vit nam ln ny. cng
i cn c 5 nh vn ni ting ngi m
l bruce Weigl, Fred marchant, martha
collins, Sam hamill, george Kovach; nh
vn John Dean (ngi Ailen) v dch gi
nguyn b chung (Vit kiu ti m).
S d cc nh vn m mun phi hp
t chc hi tho vi trng i hc Vn
ha h ni v nng ct l Khoa Sng tc
v l lun Ph bnh Vn hc (tin thn
l trng Vit vn nguyn Du), mt a
ch o to c uy tn.
y khng ch l bui hi tho mang
tnh hc thut chuyn ngnh m cn
l bui gp mt cm ng ca nhng
ngi tr v, nh cc nh vn trong
on tm s: chng ti coi Vit nam
nh qu hng th hai ca mnh, mt
min qu tuyt p v n ngha, th m
trc y chnh chng ti c li vi
con ng cA ci P
tun QuA, mt S Kin Vn
hc ng ch Din
rA ti h ni V hA bnh,
hi tho Vn hc Vit
nAm hoA K SAu chin
trAnhDo trng i hc
Vn hA h ni V trung
tm WilliAm JoinEr Phi
hP t chc trong hAi
ngy 1, 2 thng 6. c bit,
n thAm D hi tho c
on nh Vn hoA K, cc
Vn ngh S Vit nAm V
ng o tr thc, Sinh
Vin tr.
Vn hA - ngh thut
52
bn tin i hc Quc gia h ni
ngi.
tnh n thi im ngy hm nay, cuc
chin tranh gii phng min nam,
thng nht t nc ca nhn dn Vit
nam kt thc trn 35 nm. nhn
dn c nc cng va tng bng k
nim ngy l trng i ny. t thi im
lch s n nay, Vit nam khng
ngng phn u vn ln, xy dng
mt t nc ng hong hn, to p
hntheo nh hng x hi ch ngha
nh bc h tng mong c, thc t
t c nhiu thnh tu to ln trn
nhiu lnh vc. ni ring v phng
din ngoi giao, ng v nh nc
ta thit lp quan h a phng vi
nhiu quc gia trn th gii, xy dng
tnh on kt hu ngh, cng hp tc v
pht trin, trong c t nc v nhn
dn hoa K.
nhn li mi quan h gia Vit nam v
hoa K trong 35 nm qua, tuy c lc m
lnh khc nhau, nhng tinh thn hp
tc hu ngh gia hai nc ngy cng
pht trin. Khng ch trn cp nh
nc, m hng lot cc t chc thuc
chnh ph v phi chnh ph, cng cc
c nhn ca c hai pha c nhng
bc i tch cc trong cc mi quan h
nhiu mt. W.J.c lnh s mnh tin
phong, nghin cu hu qu chin tranh
Vit nam, nn trong nhng bc i
u tin trung tm gp phi v vn
nhng kh khn v nhiu mt. nhng
c l, kh khn ln nht chnh l bc
tng thnh ca nh kin, th hn, s
c chp dai dng ca khng t t chc
v c nhn trn t m. theo , c c
nhng s nguy him e da tin trnh
hot ng ca trung tm, thm ch e
da an ninh i vi mt s thnh vin
hot ng y. nhng bng tt c
ch v ngh lc, bng lng tm v tnh
yu con ngi, bng thin ch mun
n b mt phn mt mt v cng to
ln trong chin tranh cho nhn dn Vit
nam, cc nh vn v thnh vin trung
tm v cng kin nhn, bn lng,
quyt ch thc hin mc ch ca mnh.
h lm c nhiu vic c ngha,
gp phn ha gii, ha hp dn tc.
trong bi pht biu khai mc hi tho,
tin s nguyn Vn cng, hiu trng
trng i hc Vn ha h ni, nhn
mnh: trong rt nhiu cng vic m
trung tm William Joiner lm cho
Vit nam, v Vit nam, c mt cng vic
tht p : bng vn ha, ngh thut.
cc nh vn, dch gi m chn lc,
dch v xut bn nhiu tc phm vn
hc c gi tr ca Vit nam gii thiu
vi cng chng m, nh thi xa vng
(l lu), ni bun chin tranh (bo
ninh), cc tp th ca cc nh th trung
i th thin l trn, nguyn tri, h
Xun hng, v cc nh th hin i c
hu thnh, trn ng Khoa, nguyn
Quang thiu l nhng s gi u
tin lnh s mnh cy cu vn ha, cy
cu ca tnh hu ngh, lng yu chung
ha bnh v cng l, lng yu thng
con ngi gia nhn dn v nn vn
ha ca hai nc.
tham gia hi tho c 17 tham lun v
nhiu kin ng gp xy dng ca
gii tr thc hai nc. ngoi 7 nh vn
n t W.J.c, c nhiu nh vn Vit nam
cng tham d, l nh th hu thnh,
nguyn trng to, nguyn Quang
thiu, nguyn Vit chin, nh vn
l lu, nguyn Quang Sng, chu,...
Vn hA - ngh thut
53
S 232 - 2010
ni dung chung bui hi tho l ch
con ng ca ci p m cc nh vn
Vit m cng nhau i sut 20 nm
qua.
nh vn Kevin bowen c gp li
nhng ngi bn Vit nam thn thit
ca mnh, rt xc ng c bi th
"chi bng r vi Vit cng" m ng
dnh tng nh vn nguyn Quang
Sng. nhn ci bt tay rt cht, mt
ngn nc nhng khun mt th rng
r hm nay, khng ai ngh cch y
hn 35 nm trc h tng cha mi
sng vo nhau. chin tranh Vit nam
tuy li xa, nhng vt thng v th
xc trn mi ngi v trn khp t quc
ta dn lnh li nhng s chng bao
gi lnh ln c vt thng tm hn.
Song nhn dn Vit nam vn c cu
chn b lm mi, sn sng giang tay
n ly nhng ngi bit quay v nhn
li, hon lng, bit yu thng v v ci
p.
Khi c chng ti hi v cm xc thi
gian tham chin ti Vit nam, nh vn
Kevin bowen tm s: ngy , ni m
nh ti ln nht l v mt bun b mt
mi ca nhng ngi dn ni y. ti
khng c cch no hiu c tm
hn v vn ha ca h. V sau khi chin
tranh kt thc, ti lun mong mun
c tr li Vit nam. thi gian gn y,
khi c thm li mnh t ny, ti rt
n tng bi m nhc truyn thng, s
thanh bnh ca t nc cc bn. ti
n thi bnh xem mt tit mc ht
cho, n hu nghe dn ca trn sng
hng, ti yu cy so trc, tt c u
rt tuyt vi.
tuy vn cn u i b thi bnh
Dng thm thm nhng thnh kin
u tr, th hn hp hi, nhng hai dn
tc Vit nam - hoa K u yu chung
ha bnh, h bit ha hp ngi trong
nc cng nh Vit kiu v bn b quc
t th khng mt th lc en ti no
chia ct c tnh cm ca h. chnh
l truyn thng o c, l cn cc
vn ha Vit nam, nh kin ca gio
s nguyn hu chi nhn nh.
cui bui hi tho, gio s hong
ngc hin, ch tch hi ng khoa
hc (trung tm minh trit Vit) tm s,
ng n m ba ln, c ba ln y u
li trong ng nhng n tng v
bi hc su sc. V hng hot ng
lu di, gio s hong ngc hin
xut mong mun hp tc vi W.J.c v
vic bin son b "t in bch khoa
Vit nam" bng a cD. tin s nguyn
Vn cng cng thng bo s c
nhiu chng trnh hot ng trong
lnh vc vn ha ngh thut, o to,
cng phi hp vi W.J.c. nh vn Kevin
bowen cho bit, sau thi gian ny s
tip tc y mnh vic truyn b tc
phm vn hc ngh thut Vit nam ti
m v mt s nc khc. ng nghn
ngo bt tay nhng ngi bn Vit
nam ca mnh, by t: ln ny, chng
ti sang y vn vn ch mt tun, lch
gp g v lm vic kn ht, mt y
nhng thy vui, cm nhn c s m
p bi tnh cm ca cc bn. chng ti
rt bit n cc bn.
Sng ngy 4 thng 6, on nh vn hoa
K ra sn bay tr v t nc xa xi
ca h. S xa xiy ch l khong cch
a l, cn nhng hnh nh p, tnh
cm nng hu ca ngi Vit s lun
gn gi, m p bn h.
Vng, lng nhn i chnh l con ng
duy nht, ngn nht hng n ci
p, khng g tuyt vi hn th, su sc
hn th.
tho Dn
>> nh vn William Joiner, cu
chin binh m ti Vit nam, hin
l gim c W.J.c , ni chuyn
ng rt nhiu tc phm vn hc
Vit nam sang ting Anh.
Vn hA - ngh thut
54
bn tin i hc Quc gia h ni
Xin nh th cho bit c duyn no
a b n vi th Vit, yu thch v
chuyn ng cc sng tc ca cc nh
th Vit nam sang ting Anh xut
bn ti hoa K?
ti bit n th ca ca Vit nam ln u
tin vo nm 1993 khi ti gp nguyn
Quang thiu ti hi tho cc nh vn
ca trung tm William Joiner. Anh y
a cho ti bn dch ngha 3 bi th
ca mnh v hi rng ti c th dch th
c khng. ngay khi lt qua bi th
u tin c tn l thng mi, ti lp
tc tr li thiu: c. ba bi th ca thiu
mang li cho ti nhng xc ng c
bit cha tng c v t nc v con
ngi Vit nam, mc d trc y ti
c rt nhiu v t nc cc bn.
t , ti tr thnh mt phn ca trung
tm Joiner, cng cc thnh vin khc
c v dch cc tc phm vn hc Vit
ca cc tc gi nh nguyn Du, lm th
m D, l lu, trn ng Khoa, nguyn
Duy, hu thnh cng c, ti cng
cm thy kinh ngc v yu mn th ca
Vit nam.
nh gi ca ngi c hoa K vi
cc tc phm vn hc dch ca b
v cc cng s ti trung tm William
Joiner nh th no?
mi khi c dp tip xc vi cng chng
yu th hoa K, ti thng c cc
tc phm th Vit m ti thch. ti cng
thng c th ca cc gi Vit nam
cho sinh vin ca ti nghe. mi ln nh
th, mi ngi u rt thch th. nm
1994, chng ti su tm v cho ra mt
tp th th rt t nhng ti liu. y l
tp hp cc bi th ghi chp ca ngi
lnh Vit nam trong chin tranh. tp th
ra i to ra n tng mnh vi c
gi m. cc tp vn th khc nh Sng
ni (nhiu tc gi), ng xa (nguyn
Duy), th thin l trn cng c
ngi c yu thch. ngi c m rt
t m v nhng suy ngh theo cch ca
ngi Vit cc bn.
b yu thch th ca nh th Vit
nam no nht?
c l ti yu thch th ca tt c nhng
tc gi m ti tng dch. mi sng tc
ca h u lp lnh c tnh ring nm
trong di sng ca vn ha c sc Vit
nam. gn y ti dch th ca lm
th m D, ng t lp, nguyn Quang
thiu iu ti tm kim l cc bi th
hay, khi m ti c th c tip xc vi
cc sng tc hay ca cc nh th Vit
nam, l khi ti ang hnh phc.
iu b cm thy kh nht khi
chuyn ng cc bi th Vit?
nhng m vn ha c trng ca cc
dn tc lun l mt ro cn i vi cng
vic dch thut. c bit, Vit nam ca
cc bn c mt lch s vn ha lu i
v giu c. S giu c ny th hin rt
nhiu trong cc sng tc th ca. bn
cnh vic c nhiu v Vit nam, ti
lun lm vic cng mt trong cc dch
gi l ngi Vit, iu ny gip ti gii
n nh th mArthA collinS:
ti lun Kinh ngc trc th cA Vit
u thng 6 VA QuA, on nh Vn cA hoA
K SAng Vit nAm D hi tho Vn hc
Vit nAm hoA K SAu chin trAnh. hi tho
Do trng i hc Vn hA h ni Phi hP
Vi trung tm WilliAm JoinEr t chc, nhn
DP K nim 15 nm bnh thng hA QuAn
h ngoi giAo giA hAi Quc giA. nhn DP
ny, chng ti c cuc trAo i Vi b
mArthA collinS, n nh th Duy nht trong
S 7 nh th cu binh m SAng Vit nAm thAm
D hi tho.
Vn hA - ngh thut
55
S 232 - 2010
m c cc n s vn ha lp trong
cc con ch.
mt khc, ting Vit l mt th ngn
ng giu nhc iu, ng m c mt
m ln mang li cho nhng bi th s
uyn chuyn giu cht nhc. Vic tm
ra c nhng t vang, m bo c
nhc iu ca bi th khi chuyn ng l
mt thch thc ln; n ng thi cng
l mt th thch th v m ti rt thch
chinh phc.
theo nh th, c s khc bit no
gia th ca Vit nam v th ca hoa
K?
nhiu ngi cng chung quan im
vi ti khi cho rng, khc bit ln nht
gia th ca hai dn tc nm s khc
bit v ngn ng. V d nh, ting Vit
th rt giu m thanh nhc iu, nhng
ting Anh th khng. D cho c khc
bit v vn ha v cch din t, th ca
nhn loi tu chung u l s i thoi
ca tm hn con ngi vi ci p, vi
s cng bnh ca cuc sng.
c kin cho rng: chnh s giao
lu vn hc ngh thut s gp phn
thc y s ha gii v hp tc gia
hai dn tc Vit nam hoa K. b
ngh sao v iu ny?
ti tn thnh! ngh thut v vn hc
cho php ngi dn ca cc quc gia
v cc nn vn ha khc nhau c th
hiu r nhau, gn gi nhau. Vn hc s
cho tt c chng ta nhn ra tnh cch
nhn loi bn cnh tnh cch dn tc
ca mi c nhn. trung tm ca chng
ti cng cc nh vn Vit nam ang n
lc mang li s ha gii v hp tc trit
gia hai dn tc, bt u t vn hc.
theo b, u l kh khn ca vn hc
Vit nam khi thm nhp th trng
hoa K?
th trng vn hc hoa K hin ti,
c bit l th trng th khng my si
ni. t nc chng ti, vn hc dch
khng c ph bin nh vn hc vit
bng ting Anh. c th thm nhp
thnh cng, cc tc phm ca Vit nam
cn hi nhiu yu t, quan trng
nht l cht lng tc phm. Vic giao
lu qung b vn hc nh cch chng
ta va lm vi hi tho vn hc Vit
nam hoa K sau chin tranh l mt
tng th v, hiu qu.
Vy lm cch no cc nh xut
bn ti hoa K ch n cc tc
phm vn hc dch t Vit nam?
iu ny l rt kh, bi mc tiu hng
u ca cc nh xut bn u l li
nhun. c mt iu d nhn thy l
sch c in nhiu v bn chy hin nay
a s l ca cc tc gi khng my tn
tui trong lng vn. cc nh xut bn
rt thch th vi cc sng tc cao tnh
gii tr v cu khch, tnh vn hc khng
c h cao. nhng nhng nh vn
nh th ca chng ta, c Vit nam v
hoa K, u khng c kh nng vit
nhng cun sch nh vy.
nh th c th cho bit k hoch
sp ti ca b v trung tm William
Joiner?
chng ti s tip tc h tr v lm vic
gii thiu cc tc phm th vn Vit
nam tiu biu vi ngi c hoa K,
l cng vic din ra nhiu nm
nay. t vn hc v thng qua vn hc,
chng ti mun hai dn tc chng ta s
hiu nhau hn, xa b hn th v cng
nm cht tay trn con ng hng
n ci p ca cuc sng.
thi ninh (thc hin)
Vn hA - ngh thut
mArthA collinS l tc gi
cA cun truyn th c
tn "bluE Front" ginh
gii AniSFiElD-WolF V c
chn l mt trong 25 cun
Sch i ti th Vin
cng cng nEW yorK. b l
ng Dch gi nhiu tP th
cA Vit nAm, gn y nht
l tP th "cm non" cA
n nh th lm th m D.
mArthA collinS l Sng lP
Vin KhoA Vit Vn ti umASS
boSton. b cng l nh Vn
DAnh D cA trng h
cornEll.
56
bn tin i hc Quc gia h ni
t
rin lm sp t vi ch : V
mt hnh tinh xanh c
t chc trong khun kh ca
Festival hu 2010 hng ti k nim
i l k nim 1.000 nm thng long
- h ni. trin lm trng by 11
tc phm sp t mang ch rc
thi v mi trng nhim ca 14
ngh s 3 min t nc. cc tc
phm c trng by ngoi tri dc
ng nguyn nh chiu, bn b
Sng hng, tP.hu. trin lm
c tuyn chn bi gim tuyn trn
lng. iu th v l trong cc tc
phm ca trin lm, vt liu c s
dng ch yu t rc thi cc loi hay
cn gi l nguyn liu ti ch nh:
v chai, lon hp, v bao thuc l,
phoi tin kim loi ban t chc v
cc tc gi mun a cc tc phm
ngh thut thnh phng tin tuyn
truyn v bo v mi trng.
bi tun
Vl MU T HR NH TlNH XRNH
Vn hA - ngh thut
1
. ci cht v s sng, tc gi: nguyn Vn h, cht liu: thy tinh v cc cht tng hp. 5 chic hm thy tinh c t theo hnh xon c to nn mt
hnh tr vng chc, trong lng nhng chic hm c t th t t di ln l cc vt cht: t, nc, bng, la v gi to nn hnh nh n tng v
th gic. "Quan nim v s sng v ci cht bt u t con ngi. ay mi trng m ti ni n l t i: t, nc, la v gi, bn yu t to nn s
sng. chnh n s hy dit s sng nu con ngi khng bit trn trng v duy tr n mt cch khoa hc".
2
. V u ? tc gi: trn hu yn th v l nh nguyn. cht liu: phoi tin nhm ph thi. rc l khi nim ca con ngi. S phong ph ca khi
nim rc c ngun gc t chnh hoat ng ca con ngi. Ph thi ca nhm v cng a dng, nh gia dng, v kh V ph thi ca nhm
tr thnh nhng tc phm ngh thut.
3
. th, tc gi: V c ton, cht liu: St, in-nx, bng thy tinh v t nung. ti ny tng v mt ci tho m s th ca n gy nhim, v ti
cng nhn ra rng khi ng khi c ta khi mi l lc chng sng ! chng ang th ! mu thun ny c th thy tng t nhng hin trng khc
v nc thi cng nghip, v cc cht thi gia dng khng th phn hy con ng bo v mi trng mt cch bn vng ca chng ta ang cn
rt nhiu chng gai pha trc.
4
. Khi u, tc gi: trn tun, cht liu: V lon hp cc loi. rc thi c s sng ring, chng ngy cng khe mnh v bnh trng a . thay v n
gin coi rc nh khi u cn ct b th ti sao chng ta khng cn trng phn loi ti ch chng, v hn na cn ng gp bng cch thay i
thi quen v thc sng trong x hi tiu th?
5
. thp a cu, tc gi: nguyn huy An, cht liu: qu a cu v xe tr rc, "ti sp xp nhng qu a cu thnh mt ngn thp. ngn thp ny c
t trn mt chic xe gom rc. tng vt hin lm ti thch th, mt hnh nh hi hc v vn nn rc thi".
6
. c nguyn, tc gi: himiko nguyn v trn th thu h, cht liu: Khung ca c lm t nhng v bao thuc l loi b vt trn ng c ti
din li trong c m ca mt ngi tr v mt ngi sp khng cn tr. cc tc gi thu gom nhng v bao thuc l trn ng ph Si gn,
hu ng thi ghi hnh video, chp nh t liu v gp nhng con chim hc bng giy bc ca bao thuc b i. "nhng cnh hc y l li cu nguyn
ca nhng ngi con dnh cho sc khe ngi cha khng th t b khi thuc. nhng cnh hc lp lnh c mong trong snh c ti ch t nhng
v rc bn ng". himiko nguyn tm s.
7
. "bm bm", tc gi: V hng ninh, cht liu: Xp, st thp, g, v lon, np chai. t tng mt trong nhng th v kh hy dit trong chin tranh
(bom, xe tng, my bay) lm tin to nn tc phm, tc gi ch tc mt chic xe tng t l 1:1 so vi xe tng tht. "chin tranh khng ch
lm tn thng con ngi, m vi c thin nhin. tnh trng bin i kh hu do s hy dit rng, mt i mi trng sng ca mun loi."
57
S 232 - 2010
Vn hA - ngh thut
2
1
3
4
58
bn tin i hc Quc gia h ni
Vn hA - ngh thut
7
6
5
59
S 232 - 2010
trung tm Vn ha Php khng nh
s a nhm sang Php v chu u
biu din t nm ngoi, nhng cho
n nay i lm linh vn bm tr
h ni?
i c hay khng, khng thnh vn
. Vn l phi c cht lng. Anh
i lun mong mun cht lng ca
nhm t mc cao. ngay vi cuc biu
din nh ht ln (thng 4-2009), bn
mnh vn cha hi lng. bi l do phi
ra a v din ng ngy theo k hoch.
a i lm linh thu trong c 10 ngy.
D n ca bn mnh di hi. m din
y ch l mt bc. tm li chng dm
ni g nhiu. bc c bc no th c
gng ht mnh bc .
ch ngh sao v kh nng chinh phc
chu u ca nhm?
mt nhm nhc Vit nam sang thuyt
phc khn gi chu u cha c. i theo
con ng giao lu c th c, nhng
tip cn trc tip th cha. cc ban nhc
ca Philippine, thi lan, trung Quc ....
dm sang ri. Xem nhng ban nhc
ca cc bn lng ging sang din
chu u, mnh thy h cng c ci hay,
v chng ta hon ton c th lm c,
vi iu kin phi tm ra li i, ch cht
lng. bn b nc ngoi ca ti nghe
nhc i lm linh u thy tnh Vit
nam r. l th m nhc khng cc
oan m hon ton chia s vi bn b
th gii.
ch bt u tp nhc ngc i vi
nhc s t 2001. nhng mi gn y
ngc i mi chu cng b thanh
lm
mi ci t nhin thi. ti sao phi cng
b, cng b ci g ti vn ang lm
hi chuyn cA S thAnh
lm- thnh Vin nhm i
lm linh- trc thm m
nhc ln th 3 cA nhm
Do trung tm Vn hA
PhP t chc (ti 29-6 ti
nh ht ln h ni), c
bit c n Vi m nhc
bng con ng t hc,.
c gio thAnh lm (Dy
hA) ngy no nAy tr
thnh mt trong Vi cA S
Vit nAm him hoi i u
trong Dng nhc ng
i th nghim.
cA S thAnh lm:
ht t gii thot
>> thanh lm trn sn khu i lm linh thng
4-2009 ti h ni- nh: n.m.h
Vn hA - ngh thut
60
bn tin i hc Quc gia h ni
ci ti thch. mi ln tp ht, ti u
mun ht n ht mnh, mun t mnh
gii thot mnh thi.
cc ca s thng st rut mun
thnh cng cng sm cng tt, cn
ch th li khng?
ti c bc i. n n, n khng n,
ti thy ging nhau m. ch c iu,
mnh c gng cm nhn ht mi bc
i hm nay. ti cng hn 30 ri. cm
gic bt u nhn thy mnh r hn.
ch khng tic kh nng tr thnh
mt ngi sao nhc pop thng
thng?
Khng, ti khng ngh n. ti i ht t
b. c khi theo on chuyn nghip i
din, nhng ton phi t hc. lc gp
anh i, mnh phi lng ci m nhc
ca anh. n chm vo ci bn trong
no y xa xi... ngy xa, ti cng ht
bar kim sng, nhng tp nhc ngc
i ri khng ht c na. nhng bn
thn ti lc y cng khng thy cha
tha mn khi ht nhc ngc i theo li
thng thng.
Vy lm th no ngh ra mt hnh
thc din t khc bit nh hin nay?
Phi luyn tp. u tin phi c tnh
yu. ging ht c th ch bnh thng,
nhng vi nhit v tnh yu bn
trong s vt qua gii hn bnh thng.
cng ging nh thi chin tranh, ngi
ta c th th vc c hng t, sau
h cn ngc nhin vi chnh mnh. tnh
yu nhm dnh cho th m nhc ny
rt ln. bn thn ti i khi cng mt
nhng v nh cm nc, ng mt gic,
sang ngy hm sau tnh dy li n
tp nh thng, chng hiu ti sao.
c thng nay, ngy no cng ht nh
th. tm s i t, trin khai tt c cc gc
ging, khi th b t, khi th ph d ht
c ra. rt mt, c bi ht nh rock p
ging khn rung ht c thanh qun
ng nhin chng ti vn phi tip
tc lm vic, tp luyn nhiu. Khng h
n gin.
cch biu hin ca i lm linh c
nh hng hoc c gi hng t
mt ngh s, nhm nhc nc ngoi
no ?
chc chn c nh hng. lc u, anh
i cho bn mnh nghe rt nhiu t liu,
nhn vt c c tnh khc nhau trn th
gii. Sau khi nghe, nhn rng trn th
gii nhng g ngi ta lm, thnh
cng, mnh bt u t duy. S nh
hng y c l l cch t duy v cch
lm vic. mi th chc chn khng phi
t nhin m c. nu bn nghe k trong
m nhc dn tc Vit nam, i khi c s
sp t cung bc, i p ngu hng.
mnh ch pht trin n ra, cc chiu
khng gian,thi gian khc...
bn mnh khai thc nhng cm gic v
m thanh rt khc nhau. Vi mnh mi
th m thanh trong cuc sng l m
nhc. ch cn pht ln m thanh l m
nhc. i khi m nhc l c s lng. S
mo m, lt nht, l r, khc ci... u
th hin tnh cm. ting d hay ting
cc ku cng ni ln tnh cm ca n.
m nhc i lm linh l thin nhin,
l con ngi, l v tr. ngh s ni
chung vn phi ngh n chuyn
sng cn bng ngh thut, i lm
linh th sao?
(ci) ng l tri t rt thng bn
mnh, mnh cm gic nh th. mnh
d sao cng sng da vo chng rt
nhiu (chng thanh lm ngi b- PV).
chng mnh, chia s hon ton v trn
trng vic mnh lm. mnh n gi ny
kim c tin u. nhng thc ra
mnh sng n gin, cng chng i
hi g nhiu. linh Dung c mt qun c
ph, t sng c. cn anh i mi l
ngi dng cm. D cuc sng c kh
khn th no, khng ai cn c con
ng ca anh y. cuc sng ca anh
y l m nhc.
c ng tic khng khi nhiu khn
gi khng c thng thc ging
ht bnh thng ca thanh lm?
nhng lc nhm khng tp, thnh
thong vn ngi ht vi anh i. i
khi cng mun lm li a kiu nhc
country, acoustic, cng rt hay! ht vi
ghi ta hoc piano, s biu hin c tnh
cm, ring t. m nhc i lm linh
cha cht tt c. c th mt ngy no
, mnh s tp trung vo ch mt gc
y thi, ch khng rng nh ci hin
hay bn mnh ang khai thc.
n.m. h
Vn hA - ngh thut
61
S 232 - 2010
S
inh vo nhng nm 20 ca th k
XX, nguyn nh thi khng tri
qua hnh trnh trit hc-m hc
nh ch lan Vin tng nghim sinh t
thung lng au thng n cnh ng
vui. ta l ai nh ngn bc siu hnh/
cn gi h v thi nghn nn tt/ta l ai
kh xoay chiu ngn bc/bn tay ngi
thp li triu chi xanh. ng n vi
cch mng thng tm bng tm tnh
trong trng ca mt thanh nin ty
hc, yu nc nh yu tnh u: Anh
yu em nh anh yu t nc/ Vt v
au thng ti thm v ngn. cuc
lt xc ca ng theo khng chin cng
l mt cuc lt xc lng mn, d cho
rm mu

trong thi nhn Vit nam, khi tm cch
gi tn v l gii hin tng th mi, l
mi m thc s nh s hin din ca
mt thi i mi trong thi ca Vit nam,
hoi thanh quyt rng trong lch s
thi ca Vit nam cha bao gi ngi ta
thy xut hin cng mt ln mt hn
th rng m nh th l, m mng
nh lu trng l, hng trng nh huy
thng, trong sng nh nguyn nhc
Php, o no nh huy cn, qu ma
nh nguyn bnh, k d nh ch lan
Vin v thit tha, ro rc, bn khon
nh Xun Diu. ct ngha trn tinh
thn trit hc, hoi thanh cho rng, c
s xut hin c mt th h thi s cng
mt ln vi s khc bit, cch bit a
dng gia nhng c tnh th, l do
nhng c tnh y b kim ch trong bao
nguyn nh thi:
HR T BU l VR NU KHU NU UN U L
Vn hA - ngh thut
62
bn tin i hc Quc gia h ni
nhiu lu bng chc c gii phng.
S gii phng ny, chc chn, ch lm
giu cho thi ca. theo hoi thanh, n l
sc mnh sc tch t my ngn nm
c tung b v , ch bi mt
iu r: nh hng phng ty, hay
ng hn, nh hng Php, cho d c
chia m lt khc nhau. tuy nhin, khi
minh nh iu , chnh hoi thanh
cngcm thy kh chu. mi nh th
Vit hnh nh mang nng trn u nm
by nh th Php. Song, l mt thin ti
Vit v bnh lun th mi, hoi thanh
li khng nh: S tht u c th. ting
Vit, ting Php khc nhau xa. hn th
Php h chuyn c vo th
Vit l Vit ha hon ton.
nguyn nh thi l k hu sinh,
sinh sau nhng nh th mi
hng th h. ng khng c dim
phc ra i trong di ngn h
th mi, c lp lnh cng
mt lt vi cc v sao th mi.
trn u ng cng khng mang
nng nh hng ca nh th
Php no. Song chc chn, ng
chu nh hng ca cc nh
trit hc Php , t gii
phng, ch khng phi c
gii phng, t thnh lp mt
trm t trit hc ni tm su
thm, trc khi ng a n vi
th t do, nh mt ch nh thi
ca tt nhin ca s phn. V cn
bn, nguyn nh thi l s phn
mt thi nhn. chnh v th, s
phn ny khin cuc chim
lnh ch ngha u tin ca ng,
c ch nh l th thc th t
do. V cng v th, trit hc v th
t do dn dt ng cn bn vt qua
cuc tranh lun rt gay gt v th t do
ca ng, trong nhiu phn l kin
ph phn kch lit th ca ng trong
chin khu Vit bc . ( 25-28.9.1949).
nguyn nh thi khng quan trng
ngi ta gi th ng l th t do, hay
th khng vn. theo ng, vn iu ca
th nm trong tnh iu ni tm thi s,
thuc v ging thm bn trong, mang
nhc cm ni tm, ht sng t tm hn
thi s, tuyt nhin khng phi th nim
lut bn ngoi, vi nhiu rng buc l
lt ca hnh thc. ngh v lm th nh
th, d nhin ch th th nguyn nh
thi n lc t thit k cng cuc sng
to th ca chnh mnh trn nn tng
trit hc phng ty, vi ni lc nm
rt su trong bn th phng ng.
bnh tnh lng nghe, nht l nhng
kin ph phn, nguyn nh thi cng
nhn s sng to ngh thut ca ng,
v c thit k trn nn tng l lun,
nn ci tm ti ca ng cng nhum
m mu l lun: ti hay l lun. ci tm
ti ca ti cng hay l lun. nhng ni
n th, l ci thit tha nht ca ti,
v cng l ci tm ti rt kh ca ti (tuy
n c ci vui ca n). cm gic tip theo
ca ng rt l (so vi chnh ci cuc ph
bnhhi by gi), l cm gic rt y
ny. ng ni r hai l do: mt l v th y
l th ca ti. hai l th y l th t do(
di, ngn, vn, khng vn, khng quan
h). ng l th ca ti l th ca ti.
cn vn th t do th rng hn th
ti nhiu. ri ng kho lo tip, vi s
minh trit rt nguyn nh thi: Vy phi
tch ra lm hai: trc ht, ti t ph bnh
th ti. Sau xin bnh vc th t do.
V s t ph bnh th ti, cng tht l
tinh t v rnh r, theo cch ca ng.
Phn hi kin Xun Diu cho th ng
gi, nguyn nh thi nhn: gn ng.
V th ca ti khng phi nhng bi th
vui. l nhng bi th au n. lc ti
lm n, ti cng ngh rng trong lc ny,
c nn a ra ci au n khng? c.
V cuc khng chin ca ta c bao nhiu
ci au n, nhng au n chnh
ng; min l ci au thng y khng
phi ci au thng i xung(). rt
au thng m khng ni. l thi
ni dung ca ti. Khi ti ni ci au
thng ca ti ra, n n mt ch rt
kn.(V d trong bi "Khng ni": mi
em, i mt cn m y).
cn v th t do, nguyn
nh thi ng tnh vi
kin Xun thy: l
mt cu chuyn rng ri,
vt qua ti nhiu. Khi ti
ni n th t do, xin hiu
cho l ti ngh n ci g
chung. V nguyn nh
thi tr nn c bit sc
so, thuyt phc, khi bnh
vc th t do, trn mt tinh
thn trit hc i mi. ng
khng nh chc thit: ci
hnh thc gi l th mi
n vn s c, d ngn n
cng khng c. Vn hay
khng vn, cu di hay cu
ngn, ci thng lm
ri. Khng chin lm ra
nh th. nhng bi th
hin nay chng t iu
ny. c vn l mt li th rt
c lc cho s truyn cm.
nhng khng phi ht vn
l ht th. Khi lm th, thi
ca ngi lm l ghi cho ng cm
xc. nu cm xc gp c vn th hay.
nhng gp khi n g b, hy vt ln
n . hnh thc ngh thut (cc lut
bng trc) phi t thn n ra. Khi gt
lut bn ngoi i, phi c lut bn trong
rt mnh.
nguyn nh thi vng tm lm th t
do, l v khng thch nhng bi th
ni ra tm tnh. n phi ni ra cm xc,
cm xc l tai nghe, mt thy, mi ngi,
tay s, cm th no ni th y. th hay,
theo minh nh ca ng, l khng k
l tnh cm, ch ni ci sng ra bng
Vn hA - ngh thut
63
S 232 - 2010
nhng hnh nh, thnh cm xc v
c si dy ni lin nhng hnh nh
li. l mt th dy l lun rt kho.
chnh li th ni hnh nh bng cm
xchoc cm xc bng hnh nhny
ca ng mc nhin chng hn li
th k l mi my nm trc y. V
ng rt ra kt tinh (thi php) quan trng
cho sng tc th t do theo cch ring:
Khi b lut l ri, cm xc t nhin
th c ni, thnh vn cng c, khng
th thi. ni nh li ni thng vy().
c l chu tc ng t cch t phc
o, y tinh thn tranh bin trit hc,
cng rt thnh tht ca nguyn nh
thi, m t hu thng cm c ci
kh tm ca ngi lm th, thc cht
l mi quan h bin chng gia ni au
n v tnh cm, dn n ni kh v
tr tutrong th t do ca nguyn nh
thi. t hu by t: lm th khng phi
do tr tu mun, m do s sng bn
thn ca mnh. c nhng lc ti yu
th anh thi, v cng c lc ti th ght
n. nhng lc m ti bun bc, nhc
mt, c nhng lc nh, ti thch c th
anh thi. ti c nhng bi Sng mt
trongth l mt iu hn, tm n
vi nhng hn ng iu. nhng lc
thy cn lm vic, ti thy ght th anh
thi gh lm v ti th ght ci c nhn
n tr v vi ti. ri ti li d chng vi
ti. nhiu khi thy bi th hay m cha
chc n hay. Vy ly g lm chun cho
ci hay.
cng chng lm sao, nhng cu th
trong vt tnh yu h ni, mt tnh yu
y nhung nh, khc khoi. t chin
khu Vit bc, nm 1948, nguyn nh
thi nh h ni, nh mt sng mt
trong nh sng nm xa/ gi thi ma
thu hng cm mi/ c mn thm mi
du chn em/ gi thi ma thu vo h
ni/ Ph di xao xc heo may/ nng
soi ng vng/ thm c li ra i/ l rng
y D tn bi th ny c thay i,
sa sang, thay tn gi mi, c bin
tp mi do nguyn nh thi (c th v
l do tip thu ph bnh), nhng vi ci
tn no, sa cha th no, th vn l
nhng bi th v cu th lng ly trong
th thc t do, vi v p c sc ch c
trong thi php nguyn nh thi.
Khng phi ngu nhin, nhng bi
th hay nht ca nguyn nh thi l
th tnh, vit v tnh yu trong khng
chin chng Php, v sau ny, chng
m. nhn vt tr tnh Em ly i ly li
trong th ng. mt ngi tnh khng
chn dung, khng tn, hoc ch nm
trong mt ch ci vit tt tng lng
l, kn o u bi th, nhng theo
ng, m nh ng sut mt i thi s, d
c th khng thc s c mt trong i
thng. l mt m thi casng chi
nht, m nh nht trong th gii th
bun lng su, thm thm suy t, lng
ly hnh nh l v mt thi yu, mt
thi cht ca ring ng, trong thi
thi s tr trai, mt lng theo khng
chin chng Php ngay t nhng ngy
u gian kh.
ng nh th nhn ca nguyn nh
thi, chm th 3 bi u tay ca ng u
bun thm, hi c v lc ra ngoi cuc
khng chin. Song, nu nhn t trit
hc- thm m, c th thy y l nhng
bi th tnh phn lng ly v p
ring ca th t do nguyn nh thi.
n xc tn v p tr tu thm trm ring
ca thi s - nh vn ha nguyn nh thi.
PgS.tS. nguyn th minh thi

thEo nguyn nh thi, Vn
iu cA th nm trong
tnh iu ni tm thi S,
thuc V ging thm bn
trong, mAng nhc cm
ni tm, ht Sng t tm
hn thi S, tuyt nhin
Khng Phi th nim lut
bn ngoi, Vi nhiu rng
buc l lt cA hnh thc.
Vn hA - ngh thut
64
bn tin i hc Quc gia h ni
n
u c ai hi ti rng : ni
no bn mun n nht? th
ti s khng do d m tr li
rng : nc nga! Khng bit t bao
gi, t nc xa xi v rng ln li c
sc hp dn l lng vi ti n vy. c l
nhng cu chuyn v nhng con ngi
qu cm, giu lng nhn i trong thp
ti th y hay giai iu mt m
ca bi ht chiu matxcva lun
thi thc ti mun c bit nhiu hn
v t nc ca lev tolstoi. Khi cn ngi
trn gh trng ph thng, ti say
sa c nhng cun truyn nga, nghe
nhc nga v chp vo s tay bi th
i anh v.
n tng u tin ca ti v nc nga
khng phi l s kh chu khi phi ch
sn bay gn hai gi ng h lm th
tc hi quan, m l con ng ln t
sn bay Domodedovo v trung tm
thnh ph vi nhng cnh rng bch
dng tri di bn ng. trong u
ti c vng vng cu th ng bch
dng sng trng, nng trnca nh
th t hu v c hnh dung khng bit
rng bch dng vo ma ng tuyt
trng s p th no! ang t h ni
vi bin ngi gia cc ng ng kt
xe trong khi bi, t dng nh thy
mnh lc vo mt th gii khc, mnh
mang v yn tnh l thng. cc thnh
vin trong on bng tr nn t l,
theo ui nhng suy ngh ca ring
mnh. nhng ngi tng sng v
hc tp nhiu nm ti y th hi tng
li nhng k nim c, cn nhng ngi
ln u t chn n t nc ny th
dng nh vn cha tin mnh c mt
matxcva!
nh nng le li t rt sm mt sng
thng nm ri ln c thnh ph vi rt
nhiu nh cao tng. t trn tng cao ca
khch sn nhn thnh ph di nh ban
mai, ti thm ngh cng khng c g
c sc lm!. nhng khi nh cao tng
nh nhng bao dim xp cnh nhau,
cao thp nhp nh khng c g c o,
mi l. c th d dng nhn ra nhng
ta nh m dng dp kin trc ca n
hin din khng t h ni t cch y
na th k. nhng ta thp hin i
nht nh S tr li nc ngA
Vn hA - ngh thut
65
S 232 - 2010
bng knh hay nhng khu ti chnh sm
ut nh kiu la Defense Paris th hu
nh vng bng. ngy u tin on
chng ti matxcva li ng vo ch
nht nn c mt ngy i thm thnh
ph. nhng a danh quen thuc nh
Qung trng , in Kremlin, lng
l-nin, nh th chnh thng gio Vasily
vi nhng thp trn hnh c hnh nhiu
mu sc tt c u hin hin trc
mt. Kh c th din t c cm xc
khi ng trc mt qun th kin trc
s vi rt nhiu m tp n nh vy.
cm gic ban u v mt thnh ph
ca nhng bao dim bng tan bin,
nhng ch cho s ngng m i vi
nhng ngi xy nn nhng cng
trnh v i! bn cnh Qung trng
vn cn nguyn tm pano rt ln k
nim 65 nm ngy chin thng Pht xt.
ng gia qung trng vn nghe nh
vng li ting on qun duyt binh
mng ngy t nc c gii phng
khi ch pht-xt, ting hng triu linh
hn ng xung trong mt cuc chin
tn khc i ly t do cho t nc.
c l mt ni du khch khng th
b qua l nhng ga tu in ngm
matxcva. nhng ng i xung su
hun ht, ngi ngi vi v xp hng
trn nhng cu thang cun, nhng
toa tu c 75 nm tui, ting n
gp nhiu ln bnh thng ca nhng
on tu chy tt c bng tr nn
chng ng k g khi bc vo nhng
nh ga ging nh nhng cung in.
mi nh ga c mt c trng ring
c trang tr bng gm s, thch cao,
cm thch nhng nh ga c
b tr thnh hnh trn lm cho ngi
ta c cm gic khng c im kt thc.
Khng bit nhng con ngi ang hi
h, vi v ln nhng on tu kia c lc
no cht dng li ngm nhn nhng
cng trnh y tnh ngh thut, thy
lng lng li v yu thm nc nga!
ni n tng vi ti hn c chnh l
i hc Quc gia matxcva mang tn
lmnxp, ni o to nhiu nh
khoa hc hng u ca Vit nam m
ngi ta hay gi bng ci tn thn mt
l mgu. ta lc trn i l-nin, gia khu
trng rng hng trm hecta l c mt
ta nh b th, uy nghim. thnh lp
t nm 1775, trong nhiu thp k, thp
ng hc thut ny l nim t ho, l
din mo quc giaca nc nga vi 5
gii nobel v 4 gii thng Fields. ngay
c nhng nm thng xy ra nhiu bin
c v s chuyn mnh ca nc nga
trong c ch th trng nh hng
khng nh ti ton h thng gio dc
i hc th v tr ca i hc mgu vn
khng thay i trn cc bng xp hng
uy tn ca th gii. tip on cng tc
chng ti trong ta nh chnh, lnh o
mgu t ho gii thiu v mt trong
mi chic my tnh mnh nht th gii
do cc nh khoa hc mgu thit k hay
din tch s dng ca mgu s tng gp
i trong hai nm ti vi mt lot cc
ta nh ang trong qu trnh xy dng
v hon thin. cc lnh vc khoa hc c
bn vn l th mnh hng u ca mgu
v i hc ny tip tc theo ui mc
tiu cht lng v trnh cao trong
o to v nghin cu. Quyn t ch
cao ca mgu c khng nh trong
sc lnh ca tng thng nga dnh cho
hai i hc Quc gia matxcva v Saint
Petersburg l nn tng vng chc cho
mgu tip tc khng nh c uy tn v
cht lng nh cao ca mnh.
cuc hnh trnh ca chng ti tip tc
n thnh ph Saint Petersburg, ni
c coi l Paris ca nc nga. n
Vn hA - ngh thut
66
bn tin i hc Quc gia h ni
chng ti l ch nina, Ph ch nhim
Khoa Phng ng, i hc Quc gia
Saint Petersburg. c nhiu nm hc
ting Vit v gn b vi Vit nam nn
ch nina ni chuyn vi chng ti bng
ting Vit mt cch d dng, thoi mi.
chng ti khng ngc nhin khi gp
khng t ngi bn nga ni ting Vit
ti i hc Quc gia Saint Petersburg .
mt s nh ngn ng hc ni ting ca
Vit nam nh gio s nguyn ti cn
c o to ti y. Khoa Phng
ng l mt trong cc Khoa pht trin
mnh nht ca i hc Quc gia Saint
Petersburg. cng ti y ra i Vin
nghin cu Vit nam mang tn h ch
minh vi rt nhiu ngha, nh du
mt bc pht trin mi trong quan h
Vit - nga. cho n khi c chng kin
nhng tnh cm m ngi nga dnh
cho ch tch h ch minh khi khnh
thnh bc tng ca ngi trong sn
vn trng vo ng ngy 19 thng
5 v nghe cc sinh vin nga c "nht
k trong t" bng ting Vit, ngi ta
khng th nghi ng v mi quan h
Vit nga trng tn cng nm thng.
Khc hn vi matxcva, Saint Petersburg
c nhng ta nh mang kin trc ty
u, nhng gc ph nh, nhng hng
cy ven b nc to cho ngi ta
tng ang Paris. cng i vo trong
cng thy thnh ph qu rng ln v
c quy hoch rt tt t hng th k
trc. S hin din ca nhng ta nh
m mt tin ca n chim ht hng
dy ph, nhng cy cu ln bc ngang
sng neva, bc tng Pierre i ci
nga hng ra bin ln, cung in ma
ng vi hng trm phng trng by
rt nhiu tranh nh, hin vt qu t thi
hong kim ca phong kin nga tt
c lm cho du khch mi mit xem m
qun rng gn n na m. nhng
ngy gia thng 5, gn n thi im
m trng Saint Petersburg khi m
ngy ko di gn 24 ting. mt trong
nhng a danh m mi khi n thnh
ph ny ngi ta khng th khng
n l cung in ma h. nhng bc
tng dt vng, nhng i phun nc,
nhng vn cy c ct ta, chm sc
k cng, nhng con ng rng tri
si gia nhng hng cy c th lm
cho ngi ta c cm gic ang lt vo
mt lu i c tch. c l phn ng du
khch khi ri Saint Petersburg u c
cm gic tic nui v cn c qu nhiu
th xem, c qu nhiu ni n v
nh mt khng gian rng ln rt u v
cng rt nga.
mt tun l khong thi gian qu ngn
ngi bit v mt t nc rng ln
nh nc nga. mt tun hi h vi lch
lm vic dy c, di chuyn gia cc a
im bng my bay, tu cao tc, tu
in ngm, xe taxi lm cho thi gian
nh ngn li. ngi trn my bay tr v
h ni, mt suy ngh cht n trong
u : nht nh ti s tr li nc nga!

nguyn Anh thu
Vn hA - ngh thut
67
S 232 - 2010
c
on ph vi hai hng x c
c th m trn thn cy no
cng g ln nhng chic g
to bng chic bt t p, x x,
vo v cha ra pha ng, ngi i xe
p, xe my c ln ln trnh mi khi i
qua v ch s nh p mt vo. ca hng
sch c ca ng c khim nhng cnh
mt con ng nh. cn xp nh ti c
ca s nhn xung khong sn chung,
ti thng ngi c sch bn chic ca
s ny v thng quan st ng c bn
sch cng b c v ng. nhiu lc ti
t hi, iu g cun ht ti c nao nao
trong lng nh vy mi khi nhn h? c
bit bao mi quan tm: mt bui ha
nhc vy o sang trng tng bng cng
chng bn, mt vi cuc picnic x stress
nhng vng t hoang s mnh thch,
nhng thun li v c vng mc trong
cng vic, nhng mu sinh trn tri, bt
ngn nhng mi quan h mun hnh
vn trng bin ha m phm l con
ngi th ai cng phi tng ngy tng
gi i mtnhiu lm nhng mi
quan tm m sao ti li c b ci hn
hu, thm m tnh yu, tnh thng,
tnh ngi trong v chng ng c hng
xm ny cun ht nh nam chm,
khng sao cng li c. ng c mt
sng, ngi cao gy, mi tc bc trng
nh cc, dng iu khoan thai. b c
m ngi, mi tc bc c cun gn
mt ln tr sau gy, nhng si tc mai
hai bn c vn ln bi hai chic cp
tm nh xu lm l ra mt khun mt
phc hu. Sng tinh m ti thng
thy hai ng b chm ri dt nhau qua
ng i do trong cng vin. ng
bc nhng bc cn trng, b lu ru i
bn cnh, thnh thong gp nhng ch
ng kh i, ng ch ng i chm li
v b kh bm vo khuu tay ng. h
va i va r rm ni vi nhau, c l ng
hi nng tai nn ti thy ng nghing
u v pha b mi khi b nh nh ni. 6
gi sng hai ng b tr v, b xch chic
ln my i ch, ng li hi m ca hng.
7 gi thy b ngi cnh ng, mt b
gi ngi cnh mt ng gi th c g
ni nhng vi hai ng b m ti ang
ni y nht nh buc ngi chng
kin phi ngm ngi dng li, l ci
cch ng b cm tay nhau m r r, li
cn nhn su vo mt nhau khi ni, li
cn thnh thong ci hn nhin ci
ci khng phi ca ngi tui
tht thp c lai hy. b cm chic khn
tay thnh thong li lau nhng git m
hi rn trn khun mt ng, khe kh
ni u ym: kh, ngi u m lc no
cng m hi mt minhng lc y
ng li tru b: b c nh b ni cu ny
bao nhiu ln t hi chng mnh cn
tr n gi khng?. b ci bn ln.
ca hng sch c ca ng c rt ng
khch, phn v ng su tp cc loi
trong c nhng cun rt qu, phn
v ng c c ci am hiu thm thy v
lch lm ca ngi h ni gc, ng gii
thiu sch bng cht ging nh nhng,
cch pht m chun ca ngi h ni,
ci nhn su thm y tr tu ca mt
ngi thm nh sch uyn bc. nhng
lc y mt b ngi ngi sng bng ln
khng giu ni v ngng m ln t
ho. ci cnh ng b chia nhau gi xi,
qu chui, m khi b b th ng phn
hn, ng b b li phn ln hn ng
mt cht. h ni g vi nhau m ngy
ny sang ngy khc khng dt, khng
h thy vi i cht no ci say sa, ci
m mi? m nng v u ym. b dn
ng khng c vi tay nh th khi ly
quyn sch trn gi cao v nh mt y
lo u di theo cho ti khi ng cm cun
sch trao cho khch. ng nhc b i
cn thn no, ch sn y ru nh th
ng y b i. chiu xung, ng ngi
chic gh my k khong sn nh ni
c chic ging tri m ra mt khong
tri xanh thm thm trn u, nhn b
nht rau, chun b ba cm chiu. b
va lm va du nh bn lun vi ng
v mn canh ny ng nh mnh n
u khng? ng bo n ch y, ch
ynhng thiu c pho n km, b
li s c c, gi ri ng n khng tt
ch g?, b ci hin hu - ng m.
ba cm chiu dn ra cng trn mnh
sn con con y. mt mm cm xinh
xn, mt b gi vn gi nguyn v m
thm, y m p cht n tnh khi kho
lo nu nhng mn n thanh tao, khi u
ym gp cho chng v du dng nhn
chng n xem c ngon ming khng?
khi g tng chic xng gim t con
c ng ri chm cht nc mt chanh
ti vo bt ng nh ngi ta cn
trng chm tr nh, mt ng gi nh
mt lp lnh nim vui khi hiu mnh
ang nm gi g trong tay v ang cm
ng nhm nhm tng ming10 gi
m, gp b li hi khong sn ch
lo i_ || .
Vn hA - ngh thut
68
bn tin i hc Quc gia h ni
vi nc chung ca my nh, ti hi: b
cha ngh , hm no con cng thy b
lm vo gi ny? b ci tm tm: ng
y c thi quen n m t hi tr c ,
khng n l rut gan ln ln khng ng
c, ti lm. ti thy khi th b nu
sp, khi cho ln, khi cho c, lc ch
hai qu trng g luc...ti hnh dung r
hnh nh b xc tng tha cho ng, h
li du nhau trong nim hnh phc lng
lng ca yu thng v dng hin. h
c nhng th v gi ai cng ao c
nhng khng phi ai cng lm c,
cng c c. mt ln khng cng
ni nh phi ni vi ng b mt cu
g , ti chn thnh: chu khng gp
ai .. nh hai bc khi tui ny ri m vn
gi c th ny. ng ci hin t. b
bo hi tr chng ti thng nhau lm
c . ti nh thy ngi n ng trung
hu, vng chi bn ngi ph n mt
mt, du dng. h hiu nhau tn cng,
h vt ln tranh dnh ngi ny em
cho ngi kia nim vui, ngi ny dnh
dm ong y nhng yu thng,
ngt ngo mang t vo lng ngi
kia khi bng chiu n h c c
nhng ngy yn bnh th ny. ti hnh
dung thi xun tr ng bi i, hai tay
kha kha nhng vng bn ca cuc
mu sinh vt ln pha trc, b
lun st bn cnh ng vin ng bng
c tm chn tnh, h bn nhau nh vy,
chia x nhng bun, nhng vui ca i
ngi v nhng yu thng, thu hiu
du dng ny l hnh trang h mang
theo khi bc ln chuyn tu mang
tn tui gi y thanh thn. ti khng
dm ngh n quy lut nghit ng ca
i ngi, rng c sinh v c chm ht
bi ti khng hnh dung ni thiu i
mt trong hai ngi, ngi cn li s ra
sao? nh mt c l lc no cng ng
ng nc, tay chn lp cp, dng iu
xiu vo ch chc p v pha h vn
thng da vo nhau, v chc ngi
cn li khng tr ni khi khng cn na
kia m y tnh yu thng qua
nhng chm cht du dng. Khng. ti
khng dm ngh.
Song long
Vn hA - ngh thut
69
S 232 - 2010
nguyn hng Vinh
m min trung di dc
nng, lnh ha trong nhau
nhng dng ngi hi h
nui la t gian lao?
bnh minh sao mun th
bng m ph dy
trang giy nha nt mc
Em m g m nay?
Khc hng thin
mong em v kp hi xe
khn piu o cm ng khoe chn ny
ph phng nghing ng v say
lm sao cn c chn y khi yu
Em v ko l cm chiu
ma ging mt bc ch liu bc chn
y xui ngc v vn
quen u vi v trong ngn hoa ban
V i em vi cha chan
v i em vi i ngn m thng
qun i, v vi bnh thng
mt ti vi mt con ng li say.
Trang Th


Vn hA - ngh thut
70
bn tin i hc Quc gia h ni
tin cng
gi u vo vai gi
trn i l bnh yn
Em tha thu ngt nhng chm hoa m c
giu phng ngc o hai mi
gi u vo vai gi
Em s nghe trong si
tnh khc trnh cng Sn ngy du bun
thm ln tng tch tc hoi mong
gi u vo vai gi
Em s thy cnh ma heo may
Qu ca thng nh mi lm ta hi m
bn tay
trong ni tng t mu cc di
gi u vo vai gi
nhng thn thc s th tht vi em
c tri tim hn c tri tim chng romeo
ng t nguyn bn thn cho gi

ho yn
thn c ln li by
lu nay
Vt v gian trun
nhng thng ngy
Khi c gi khu tin l phi
con tim mch bo ngh iu hay
i khng tnh ta keo thua c
mng chng m mng cuc tnh
say
Duyn phn a oan cn nng n
bao gi tr ht mi ngi tay
- - ,
- --
Vn hA - ngh thut
71
S 232 - 2010
b ng ngy u
cn nh ngy u tay xch, nch mang,
bao nhiu sinh vin vi c, sch v
tp trung trc phng qun l ca k
tc x mong n lt nhn phng.
trc mt chng ti l nhng dy nh
cao tng, c mt sn bng rng ri cng
nhng nh n, iu m chng ti ch
c nghe t nhng ngi bn, nhng
anh ch hc i hc. ni y, tt c
nhng tn sinh vin ni tr u mang
tm trng hi hp, lo lng v s lng
sinh vin qu ng m s phng th c
hn. may mn lm sao, chng ti c
cc c ch trong ban qun l rt nhit
tnh v ch bo, nh th m vic lm th
tc cng d dng hn. ngy u tin
nhp k tc x sao m vui v l lm th!
nh lm nhng giy pht lm quen vi
nhng thnh vin trong phng, nhng
ngi bn mi v c nhng ngi lng
ging. c nhiu ngi c b m a
ln nhp hc, mua cho bao nhiu th,
trc khi v li cn dn d c phng
phi on kt v phi c gng hc tt.
n ho nhP
thi gian c dn tri. ngy qua ngy,
cc thnh vin trong phng dn dn
hiu v nhau hn v ho nhp vi
cuc sng tp th. t i hc chung, i
n chung n nhng sinh hot khc,
khin chng ti gn gi nhau hn. ban
u ch phng no yn phn phng
nhng v sau, phng ny bt u
giao lu vi phng kia v nhanh chng
tr thnh nhng ngi lng ging thn
thit. Vo KtX khng lu, trung tm h
tr hc sinh sinh vin t chc mt
chuyn i d ngoi cho cc trng
phng ca KtX m tr v KtX i hc
ngoi ng. Qua chuyn i y ngha
ny, chng ti khng nhng c dp
c bit thm v nhng thng cnh,
nhng di tch lch s ni ting ba V m
cn c c hi c giao lu, trao i v
kt bn.
Sng trong KtX, vui c, bun c. chnh
v vy, nhng lc v qu hay i u xa
my ngy l ai cng nh v nhanh
chng cm in thoi nhn tin hi
thm bn b trong phng. V l ni tp
trung sinh vin ca nhiu min qu
nn chng ti c dp c thng thc
mt nm K tc X
h SAng. mA thi
n. mt nm hc
gn tri QuA. i
Vi nhng Sinh Vin
nm nht c
K tc X (KtX) th
mt nm QuA i, bAo
nhiu K c, K nim
ong y tht Kh
Qun!
Din n Sinh Vin
72
bn tin i hc Quc gia h ni
Din n Sinh Vin
nhiu c sn, mn n dn d ca cc
tnh. mi thnh vin trong phng u
xem nh l anh em mt nh. nhng
lc ai c chuyn vui hay bun, mi
ngi trong phng u s chia. l
nhng m din vn ngh gii thiu
nhng loi hnh ngh thut truyn
thng ca dn tc, nhng cuc thi hay
nhng m ca nhc c sc nh vn
ho KtX lm cho nhng sinh vin ni
tr c thi gian th gin, hiu v yu
hn na qu hng mnh, qu hng
bn. ni n KtX l khng qun nhc
n nhng m hn h, nhng giy
pht i ch ca nhng i tnh nhn
ti sn tp th dc. nhng cuc ci v
hay nhng git nc mt ca mt c
bn qua in thoi ngoi hnh lang khi
chia tay vi ngi yu ca mnh
n tt Dng lch u tin
Khng nh thng ngy, khng kh
n cho nm mi ti cc phng sinh
vin ni tr li nhn nhp nh th. ngy
tt Dng lch, phng no cng c
nhn qu ca lnh o nh trng v
trung tm h tr hc sinh, sinh vin.
ngay t u gi chiu, trong KtX
tt bt chun n tt. Khng kh khn
g bt gp nhng ti n, xoong
ni, bt a lnh knh c cc sinh vin
mua v. Do qua cc phng, khng kh
tht nh ngy hi. t ngoi hnh lang
phng pht mi thm ca cc mn
n v c bit n tng vi nhng kiu
trang tr bt mt trc ca v trong
mi phng. tuy khng phi l cuc thi
nhng dng nh phng no cng
mun c mt ngy tt tht vui v tm
tt. ting nhc, ting ci, ting h d
m vang khp KtX. mt ngy tht l
kh qun vi chng ti.
nhng m mA thi
ma thi n ng ngha vi tng m
trng. D l m h nng bc hay
nhng m ng lnh lo, khng ai
bo ai, mi ngi u ngi vo bn
mong c thm kin thc cho bi thi cc
mn t im cao. c thc mi vc
c o! l cu ni ca ming
ca nhiu sinh vin trong nhng m
ma thi. mi ngi bt u chin dch
tm b na m vi mt vi chic
bnh m, bch sa ti v t m tm
nng hi ngo ngt bc ln to ra t c
hnh lang vi hng v. thi th
kiu n ri ung vi tr c, c ph... ai
cng mun mnh tnh to tip tc ly
sc m chin u vi bi v.
thy mnh ln ln
Sng trong mt tp th, khng ai c th
sng theo cch ring ca mnh.ti y,
mi ngi u phi c thc v trch
nhim vi tp th t vic gi gn v
sinh chung hay trnh gy n o trong
gi hc khng lm ngi khc b
nh hng. mi ngi u c mt tnh
cch, mt li sng khc nhau v khng
hp nhau l iu kh trnh nhng mi
ngi phi bit nhng nhn trong
cch ng x v sinh hot khng xy
ra xung t trong phng. Sng y,
chng ti c hc hi cc anh ch kho
trc v kinh nghim sng v hc tp.
KtX c quy nh v gi kho cng,
v vy, ai i u v qu gi ch cn ng
ngoi. Sng xa nh, khng c gia
nh bo ban nn nu khng c lp
trng vng vng th nhiu ngi s
d b vp ng. chnh v vy, sng trong
mt mi trng lnh mnh nh KtX,
iu t khi xy ra. Qua mt nm hc,
dng nh ai cng thy mnh ln ln.
nm nay, cn l n em ca ba kho
trc nhng nm sau, c kho
sau gi l anh ch.
h ny, khi ma thi qua i, c nhng
sinh vin nm cui s ri xa mi trng,
xa ni ny. Khng bit nm sau c cn
c KtX hay phi nhng ch cho
cc em kho sau nhng nhng g
qua s l nhng k c kh phai m trong
mi chng ti.
h Duy
73
S 232 - 2010
mi m cA nhng mnh
i
trung tm tr em m ci h
ng c thnh lp t nm
1998 do t chc EurASiA v
AEFA ca chnh ph Php ti tr.
c bit, y l trung tm hot
ng do cc t chc v c nhn
ti tr, khng c kinh ph ca
nh nc vi mc ch chnh l
t thin v nhn o.
tri qua 13 nm hot ng, y
l l mi m ca nhiu tr em c
nh, khng ni nng ta. trong
5 nm gn y, c 35 em ra
trng, trong c 19 em i
hc v cao ng, s cn li i hc
ngh v c cng vic n nh.
hin ti, trung tm ang nui
dy 55 tr em m ci, trong
em nh tui nht l ba tui ri,
nhiu tui nht l hc i hc
nm th t. trung tm c bn c
nui dng v chm sc m cc
em hay gi bng ci tn thn mt
l m. y, cc em c sng
trong tnh yu thng v s chm
sc nhit tnh, chu o. trung
tm c bn gia nh nh, mi gia
nh c t 10-15 em do mt m
qun l v chm sc. ngoi ra, ti
phng hc ln cn c mt t sch
kh s vi nhiu u sch, bo
phc v cc em. Khi c hi
y cc em sng ra sao, nhiu em
nh u mm ci tr li l rt tt,
tt hn nh, c n ung y
. Em V th tho, mt trong s
by em hc sinh lp 12 chun b
bc vo k thi tuyn sinh nm
nay, chia s: 12 nm sng v hc
tp y cho em rt nhiu th
m em khng th c. nht l tnh
thng v s quan tm, chm sc
ca cc m, s on kt ca mt
gia nh ln. Sau nhng gi hc,
cc em ln tui ch vic qut dn,
lau nh cn nu nng v nhng
vic khc c cc m lm. hng
nm, trung tm cn t chc
nhng bui tham quan, d ngoi
cc em c thm iu kin c
hc hi v vui chi. trao i vi
nhng mnh i chi Vi
ngy 1-6, on Vin thAnh nin
tnh nguyn tuyn truyn
hin mu nhn o cA chi
hi 7-4 thuc hi thAnh nin
Vn ng hin mu h ni
V thm trung tm tr Em m
ci h ng - h ni. n y,
Ai cng thy tht Xc ng
Khi gn gi Vi cc Em, nht l
cc b t 3-7 tui, nhng Em
nh Sinh rA Phi chu nhiu
thit thi V bt hnh. nhng
Phn Qu tuy gi tr Khng
ln nhng gP Phn giP
cc Em c thm c nim Vui
V m P hn trong ngy ny.
Din n Sinh Vin
74
bn tin i hc Quc gia h ni
chng ti, b trn thc ninh gim
c trung tm cng l ngi gn
b vi ni y 13 nm qua, cho bit:
cc em vo y u l tr em m
ci, gia nh rt kh khn nhng cc
em ho nhp rt nhanh, khng c
em no cm thy bun hay chn nn.
chng ti u c gng cc em
cm thy thit thi, thiu thn v mt
tnh cm. cc em u ngoan ngon
v chm ch hc tp, bit yu thng,
m bc nhau, nhiu em hc tp t
kt qu cao. c nhiu em trng
thnh, c cng n vic lm n nh, ra
ngoi x hi tip thu rt tt, c o
c v li sng lnh mnh, khng
vp ng. c bit, vo nhng ngy
ngh hay dp l, cc em thng v y
thm v ch bo cc em n sau.
l iu hnh phc nht i vi nhng
ngi chm sc nh chng ti.
n nhng c m
mt bui sng, thi gian bn cng
vui chi vi cc em khng nhiu
nhng ai ai trong mi chng ti u
thy vui vui. V c chun b t
trc, cc tnh nguyn vin mang
n cho cc em nhng tr chi,
nhng v kch vui nhn, hi hc.
ho chung cng cc em, c nhn
thy cc em vui ci, xem cc em v
nhng bc tranh ng nghnh, chng
ti ai cng thy lng mnh nh tr li.
Khi c hi v nhng c m ca
mnh, c em mong tr thnh bc s,
gio vin hay nh khoa hc nhng
cng c nhng em vi nhng c
m rt gin d m ngha: Em mun
ln ln s gip c nhiu ngi!,
Em mong mun khng cn nhng
mnh i bt hnh! nghe c
nhng iu , chng ti cht thy
xc ng bit bao nhiu. trong s
thiu thn, i khi ngi ta ch bit
ngh cho mnh, nhng chnh cc em
lm cho chng ti phi cm phc
v hc hi. c m ca cc em tht
trong sng m cng tht bao la. Vi
nhng em hc sinh lp 12 chun b
ri xa ni ny, bn cnh nhng c
m v hoi bo v tng lai ca
mnh, em l Vn mi mong mun:
Em mong mnh c th u i hc
bo p cng n ca cc m, nhng
ngi tuy khng sinh ra nhng
nui dng v du dt em khn ln,
c c ngy hm nay. Em cng
mong rng, nhng em vo sau s
dnh thi gian ca mnh cho vic hc
sau ny thnh nhng ngi c ch
cho x hi!.
bn ngoi, mt tri ln rt cao,
n gi cm ca cc em. D khng
mun nhng chng ti cng nh
phi ni li tm bit. hi vng ngy
cng c nhiu t chc v c nhn h
tr trung tm cng nh nhng
m hnh hot ng t thin tng
t ngy cng c thm c s vt cht
phc v cho cuc sng ca nhng
mnh i bt hnh. mong sao nhng
c m ca cc em s thnh hin
thc trong mt ngy khng xa.
Duy ngi
Din n Sinh Vin
75
S 232 - 2010
thng 6 Sinh Vin
cui KhA hi hP
ch nhn bng i
hc. thng 6 nhiu
Sinh Vin hoAng
mAng Khng bit
bAo gi mi ly c
bng.
THR NU BUU N
nhng chuyn bng chm
n mn, hc li, tng ca l nhng
khi nim quen thuc ca sinh vin
khi t nhin, k thut. trng h
Khtn (hQghn) c khng t sinh
vin khng ra trng ng k hn,
ch yu cc khoa ha, ton, Vt l.
trc ngy bo v kha lun, trn
Dng (K51 Vt l - h.Khtn) nhn
c bng im ton kha. Dng
ng ngng khi thy mn Quang hc
ch t 3.9 (trong khi theo quy ch
o to tn ch, 4.0 mi t im). th
ra, Dng n mn Quang hc t nm
th 2. nm nay, Dng qun khng
tr n. Vy l ci bng i hc nh
gi tm nh trng.
tn tr thnh ngi ni ting ca
Khoa Vt l. Kha sinh vin no cng
bit mt tn v cu sinh vin ny b
tng ca 2 nm. u25 ri nhng tn vn
hc K51. tuy nhin, nm nay tn cng
khng c cm tm bng i hc v
n qu nhiu mn. Sa vo game
online b hc nh cm ba, thm ch
n hm thi cn khng nh.
l sinh vin c hc lc kh nhng
hin ti nhn v cng chn nn v n
mn th dc. nhn bc xc: hm
, r rng, mnh c i hc nhng b
im danh nhm. Vy l mnh khng
iu kin thi. gii thch vi thy
c, nhng khng ai chu tin. Phn
trn khng c, nhn cn tranh ci
gay gt vi thy c b mn th dc,
xong vn ... nh chu.
hu ht cc sinh vin khng ly c
bng ng thi hn v chnh mng
chuyn hc hnh, sa vo chi bi.
bn cnh , cng c mt s trng
hp ra trng khng ng hn v
khng c phng php hc bt kp
vi hnh thc o to tn ch.
nhiu sinh vin khoa ton tin khng
ra trng ng k hn v n mn t
hp. ng chuyn tm s: mn ny
c xp vo dng nng k nht.
mn c thi di hnh thc va lm
bi, va vn p. Vn p m khng
tr li c th trt. qua c
mn gai gc ny, nhiu sinh vin try
trt hc ngy hc m nhng khng
c phng php hc tp ph hp
nn thi trt. th, mn t hp
khng t chc thi li v c Khoa
ton - c - tin xp hc vo hc k 2.
V vy, sinh vin thi trt ch cn nc
ngi ch hc li vo k 2 nm sau.
bng chm v nhng h ly
nhiu ngi cha nhn c bng
tt nghip cho bit: mnh d nh,
hc xong i hc s v qu lm thy
gio. gi cng chng cn tm tr no
ngh n tng lai na. r rng, vic
khng ly bng ng thi hn nh
hng rt ln n tm l sinh vin.
bn cnh , h cn l mt nhng c
hi ng tic. Qua thi gian thc tp
xut sc ti cc An ton v bc x ht
nhn, Dng ng nm trong tay
mt cng vic n nh. Vy m ci s
chnh mng ca Dng lm cu
nh mt c hi.
i vi nhng sinh vin cc tnh gn
h ni c th chn gii php tranh
th hc ri v qu. nhn cho bit:
hi mt mt cht, nhng nh th
c th tit kim tin thu tr v sinh
hot. i vi trn Dng qu tn Sn
la th chp nhn thm mt nm h
ni. b m Dng li thm mt nm
lo toan, bn chi, c hn 20 triu
ng cho con tr n mn.
thy linh
Din n Sinh Vin
76
bn tin i hc Quc gia h ni
D
ng thu l mt cy bt tr
y nhit huyt. ging vn
ca c cng mang hi th
ca s tr trung nng ng v y c
tnh ca mt c gi tr. c oXForD
thng yu thy hnh nh con ngi
Vit nam tuy nh b nhng y lng
t tn dn tc, tuy kin thc cn hn
ch nhng lun cu tin v y ngh
lc. Kim l c gi mnh m, hc gii
v c mt ngoi hnh kh. c khng
nh c con ngi Vit nam cng
c th lm c nhng vic kh khn
nh bao con ngi ca cc nc pht
trin khc.
oXForD thng yu ng nh tn
gi ca n mang li cho ngi c
mt cm gic bnh yn, hnh phc.
Kim c c tm bng thc s,
ng thi c c tnh yu ln ca
i mnh ni y. c nhn c s
yu qu chn thnh ca nhng ngi
bn, ngui thy nc ngoi. Fernando
khng qun ngi gip c vt qua
c qung thi gian kh khn nht
khi c mi sang Anh. cu chuyn hp
dn bn c trong nhiu chi tit. c
bit l nhng chi tit nhn vt Kim tri
qua kh khn vt v.
cun sch cho chng ta thy khi c
gng th mi th u c th thay i,
c nhng th tng nh khng bao
gi lm khc c. Kim c gng tp
th dc, n ung iu c c
sc kho. V c c gng hc ht sc
mnh c th ly bng thc s i
hc oxford trong vng 1 nm. l
nhng c gng phi thng ca con
ngi m Kim chng minh cho
bn c thy c lm c
tnh yu ca c gi v chng trai n
t hai quc gia khc nhau v nhiu
th: tp tc, v tr a l, tnh cch con
ngi, lm cho cu chuyn thm
hp dn. tnh cch ca 2 nhn vt c
nhiu c tnh khc nhau nhng ng
thi cng c nhng im ging nhau
nn h cun ht nhau mnh lit. tnh
yu gip h vt qua c nhiu
th thch v khong cch ln lao.
Fernando gip Kim hiu c gi
tr bn thn ca mnh. Kim khng ph
nhn mnh l ngi Vit nam, c bit
nhng g dn tc mnh c t ho.
V th, c chinh phc c tri tim
ca chng trai b o nha y hiu
bit nh Fernando. Khc mt thu
h lng l v c phn ngu dt, khc
mt Vi Vi l gii giang nhng lun t
ti v qu hng mnh, Kim lun hiu
mnh l ai v c lun lm nhng g
mnh thch. c l bn c s thy Kim
nh c Fernando nn mi c th thay
i. nhng thc ra trong thm tm
ca Kim lun thc y mnh phi thay
i, v c c bn lnh thay i ng
n th mi c nh vy.
Kim cao hn ti 7 cm sau mt qu
trnh tp luyn, n ung, vn ng
khoa hc. c c c s pht trin
hon ton v th cht ln tr tu. hnh
nh mt Kim gii giang nhng cng
khng km phn n tnh tr thnh
hnh nh ng m c ca nhiu
c gi. l mc ch cui ca cu
chuyn. Dng thu nh mun ni:
hy c ln nhng c gi, khng c g
l khng th thay i!
ci hay trong truyn oXForD thng
yu ca nh vn tr Dng thy
chnh l cch vit nh nhng tnh
cm nhng cng kh hi hc, i
p thng minh, khin ngi c
khng phi ch c v t m, m ho
hng theo tng tnh tit ca mt c
gi Vit va thng minh va nhng
nho vi mt anh chng sing nng,
gii giang v ht sc tinh t. tnh yu
khng phn bit chng tc, cng
l s nhn xt khc bit ca ngi tr
vi cc bc cha m. nhng khng
hon ton l kh khn vt qua khi
m c hai con tim u khng th ri
xa nhau.
oXForD thng yu mang n cho
ngi c nhng giy pht thoi mi,
nhng kin thc hiu bit thm v
nn gio dc cng nh cch sng ca
bn tr phng ty. ng thi mang
n ngh lc cho bn c, mt ngh
lc tht ln lao gip h vt qua c
nhng kh khn trong cuc sng,
tnh yu, hc tp hay cng vic.
cm nhung
oXForD thng yu
Din n Sinh Vin
77
S 232 - 2010
cho h, 1 nm t ngy t c
ngi v hu trong cuc thi imiss
thng long 2009, cng vic, hc tp,
cuc sng ca h c thay i g?
mnh c mt k nim nho nh, l
sau khi tham gia cuc thi v, i lc vo
trng h c nghe mi ngi ni to
nh v mnh, cng hi ngi cht nhng
sau ri cng tr li nh bnh thng.
cng vic v hc tp ca h khng xo
trn nhiu, v h lun c gng gi cn
bng trong cuc sng. hin ti h ang
l hun luyn vin ca mt lp th dc
ngh thut ti trng th thao thiu
nin 10-10. cc em vn cn b nhng
rt c thc tp luyn, gii va ri ti
trung tm hun luyn Quc gia cc em
t 1 huy chng bc. h thy rt t
ho.
gia nh, bn b khng bao gi thay i
i vi h. cuc thi gip h nhn ra gi
tr tht s, v trn trng h nhiu hn, v
nu khng c bn b v ngi thn bn
cnh c v th h s khng c nhng
thnh cng nh ngy hm nay.
h c th chia s mt cht v k nim
su sc nht ca mnh trong cuc thi
imiss thng long 2009? gn 1 nm
qua, khi nhn li h c cm gic
luyn tic iu g khng?
K nim ng nh nht l t thi imiss
cng l t m h phi tham gia cuc
thi nghip V s phm do trng c i.
c 2 cuc thi u rt quan trng nhng
lch li trng nhau nn vic i li rt vt
v. c hm, h t thi nguyn v h
ni tng duyt cho imiss, sau li
ln thi nguyn ngay bui ti d l
cng din. nhng h hon thnh
xut sc c 2 cuc thi v khng cm
thy luyn tic iu g.
h quan nim th no l "ngi ca
Khi thu h:
iu K Diu S n!
mt nm QuA K t cuc thi hoA Khi Sinh Vin h ni c t chc ln u tin
nm 2009. i Vi tt c nhng th Sinh thAm giA, cuc thi li nhng K nim tuyt
Vi Khng th no Qun. cng tr chuyn Vi c Khi Xinh P ti nng nguyn thu
h cA imiSS thng long 2009 V Khm Ph thm rt nhiu nhng b mt ng SAu nh
ho QuAng KiA.
Din n Sinh Vin
78
bn tin i hc Quc gia h ni
cng chng"?
theo h, ngi ca cng chng l
ngi ang tham gia vo mt lnh vc
no m cng chng ang quan tm
v cng hin ht mnh v cng chng.
Khi lm ngi ca cng chng, mnh
lun phi gi mt hnh nh p trong
mt mi ngi.
Sau cuc thi, iu ln nht h nhn
c l g? h cm thy th no khi
tr thnh ngi ni ting?
cuc thi ny mang li cho h rt
nhiu, c bit l s t tin v c hi
th hin chnh mnh, c hi c giao
lu hc hi t rt nhiu ngi bn mi.
tuy nhin, h khng bao gi ngh l
ngi ni ting c. nh li thi vn
ng vin, h tng vp ng mt ln,
Khi , h cm thy rt bun v mnh
ph cng ca mi ngi v khn gi,
nn t bn thn cha bao gi dm coi
mnh l ngi ni ting. c chng ch l
ngi ca cng chng. h lun t nh
mnh cn phi phn u nhiu hn na
khng ph s mong i ca mi
ngi.
theo h, hoa khi sinh vin h ni
c g khc bit so vi rt nhiu cc
cuc thi sc p khc c t chc
rm r trong thi gian gn y?
hoa khi sinh vin h ni l mt cuc
thi rt c bit, cha tng c tin l,
nm h thi l ln u tin c t chc
gn kt sinh vin trn a bn th .
imiss thng long c phn thi nhn trc
hcrt hay, c o v sng to. Khng
ch l nhng ch s vt l v c th con
ngi, phn thi i hi ngi tham gia
c vn kin thc a chiu v cuc sng,
khng mang tnh g b sch v. ban
u, khi mi nghe ni n vng thi ny,
h cng nh cc th sinh khc u cm
thy hi hp, lo lng mnh khng vt
qua c. nhng sau khi tri nghim,
c tip xc vi nhng chuyn gia
hng u, h nhn thy ai cng tr nn
thoi mi, t tin hn, hc hi c thm
rt nhiu iu th v. y cng l mt k
nim ng nh trong cuc thi ny.
h c theo di hoa khi sinh vin h
ni 2010 khng? i iu h mun
nhn gi n nhng th sinh imiss
nm nay?
cuc thi nm nay, h theo di t thi
gian u. So vi nm 2009, s lng th
sinh nm nay ng hn, c rt nhiu
bn xinh p v ti gii. l ngi i
trc, h c 1 iu nhn nh ti cc bn
th sinh rng: hy lun lun thoi mi v
t tin l chnh mnh, th iu k diu s
n vi cc bn. chc cuc thi nm nay
thnh cng rc r.
D nh ca h trong tng lai l g?
h s hon thnh tt nm cui cng,
thi tt nghip ra trng, hun luyn
tht tt cc em nh cc em tr thnh
nhng vn ng vin nh cao cho t
nc, v mt c m na l tr thnh
nh thit k thi trang.
cm n h v cuc phng vn. chc
bn s thnh cng hn na v lun
t tin l chnh mnh!
hng tr
nh: datssmiel
hoA Khi Sinh Vin h ni 2010 Khi ng n tng
Sau khi cng b danh sch top 100, sng 19/6 va qua, ti hi trng hQg
din ra bui gp mt th sinh. bt chp ci nng ma h oi bc nh la, 100
gng mt, 100 phong cch hi t. imissthanglong 2010 chinh thuc khoi dong.
Sau khi chia thnh 5 nhm, cc th sinh kt thn vi nhau rt nhanh. imiss thng
long khng ch l mt cuc thi, m da thc s tr thnh nhp cu giao lu, kt
ni con ngi.
cc th sinh s tham gia tt c cc hot ng theo nhm cho n m chung kt.
Din n Sinh Vin
79
S 232 - 2010
mo Vt:
gc nh
giy bo l th rt ho nc. Do Vy giy bo c th Dng thm mi loi hi m, gm c hi
m V mi trong giy, hi nc trong ngn ng rAu Qu, cng nhiu th hi m Khc. tP
ch rEAl SimPlE ch rA cho mi ngi thm nhng cng Dng cA t bo c tng chng ch
c th cn K bn VE chAi hoc b St rc. nhng mo Vt Di y c th lm Phong Ph
thm nhng iu bn tng bit V cch S Dng giy bo c.
cng Dng th V cA giy bo c
1. trc ht, giy bo c th kh
mi trong ngn hoc hp ng
thc phm. bc tm giy bo c
quanh hp nha hoc phch nc
dng ng ba n tra m bn
mun kh mi, ct n li v sau
mt m s thy cng hiu.
2. giy bo cn c th lm c chua
chn hn. bc mi qu c chua
bng mt mu giy bo v t
chng trong phng c nhit m. bn s thy nhng tri
c chua chuyn dn t mu qu xanh sang mng.
3. bn c nhiu mn nh bng s, thy tinh phi ng
gi cng mt chic hp chuyn i m khng mun
chng v tan tnh v chm vo nhau? n gin ch dng
nhng mu giy bo gi tng mn li, xp chng vo
hp. cui cng v nhu nhng mu giy bo khc chn
vo nhng khong trng cn li trong hp l m, khi lo
mn "cng" b v na.
4. mt cng dng tuyt vi khc ca giy bo c l chi
sch mt knh mt cch nhanh chng. Dng giy bo thm
nc chuyn dng lau ra knh ch ln mt knh, s thy
sch hn lau bng khn rt nhiu. bn cng c th xt nc
ra knh ln thng mt gng hoc knh ca s, lau li bng
giy bo.
5. giy bo cn gip bo v nhng bc tranh c v trn
knh. nu chi ra bng cch thng thng vi gi v x
bng c th lm ph hy nhng
b mt hnh nh v trn knh th
ch vi giy bo thm gim v
nc m, bn s ty ra nhng
vt bn mt cch hon ho, li
gi c nhng bc v khng
b hy hoi. Sau hong kh
nhng bc tranh trn knh va
c ty ra ngoi khng kh
kh ro.
6. lm kh nhng i giy t l cng dng th v khc ca
giy bo m c th bn cha tng bit n. bc i giy
bng t giy bo v nhu, qua m. Kt qu l bn s
thy mt i giy kh ro vo hm sau.
7. V bn c th tng tng c khng, giy bo cn
dng gi qu na y! hy dng nhng trang bo in truyn
tranh thiu nhi c mu sc vui ti gi mn qu sinh
nht cho tr nh, hoc chn mu bo loan tin m ci
gi mn qu dnh cho l nh hn. ch vi nhng mu giy
gi gin d t giy bo, mn qu ca bn dng nh "nng"
thm phn ngha nhiu ln.
8. cc b ni tr c l s thch th khi bit c mt cng
dng tuyt vi khc ca t giy bo c: gi cho ngn ng
rau c trong t lnh kh ro v khng nhim nhng mi
kh chu. n gin, bn ch cn tri t bo c xung y
ngn trc khi b rau c vo.
Kh.ngc
>> chp nh ly ngay
80
bn tin i hc Quc gia h ni