KURAM

VE

UYGULAMADA

EGiTiM

YNETiMi sayi:

bahar 2004

38

55.230-249

NivERSiTE GRENCiLERiNiN

GRENME VE

DERS ALISMA STRATEJiLERi iLE . EPisTEMOLOJiK iNANLARi ARASiNDAKi iLisKi

Yard. Do. Dr. Deniz DERYAKULU
Ankara niversitesi, Egitim Bilimleri Fakltesi

Bu arastirma, grencilerin grenme ve ders alisma stratejileri ile epistemolojik inanlari kiz arasmdaki iliskileri incelemektedir. Arastirma, 217'si

(%64.2), 121'i erkek (%35.8) toplam 338

niversite grencisi zerinde yrtlmstr. Grubun yas ortalamasi 20'dir. Arastirmada gereksinim duyulan verileri toplamak zere grencilere "grenme ve Ders alisma Stratejileri. Envanteri" ile "Epistemolojik inan legi" uygulanmistir. Gereklestirilen standart oklu dogrusal regresyon analizi sonulari epistemolojik in~mlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" faktrnn grenme ve ders alisma stratejileri iinden tutum, gdlenme, konsantrasyon, bilgi isleme, ana dsnceleri seme, alisma yardimcilari, kendi kendini test etme ve test stratejilerinin,. "grenmenin Yetenege Bagli . Olduguna inan" faktrnn tutum, gdlenme, zaman kullanimi, kaygi, konsantrasyon, ana dsnceleri seme ve test stratejilerinin,. "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" faktrnn ise gdlenme, kaygi, alisma yardimcilari, kendi kendini test etme ve test stratejilerinin gstermistir. istatistiksel aidan anlamli birer yordayicisi oldugunu

Anahtar szckler: grenme ve ders alisma stratejileri, epistemolojik inanlar.

,
IN THEORY

&

PRACTICE

Spring 2004

number:38 page:230-249

THE RELATIONSHIPS BETWEEN UNIVERSITY STUDENTS' LEARNING AND STUDY STRATEGIES AND THEIR EPISTEMOLOGICAL BELIEFS

Deniz DERYAKULU,
Anakara University,

Asst. Prof.
Science

Faculty of Educational

This study examines the relationships between students' leaming and study strategies and their epistemological beliefs. Participants were

338

university students

(217 gir/s

and

121 boys).

Subjects' Beliefs

mean age was 20.

To obtain related data, "The Leaming and "The Epistemological "The Belief

Study Strategies Inventory" and multiple linear

Scale" were administered. According to the results of standard regression analysis, of Leaming Depends on Effort" factor was found to be the statistically significant predictor of attitude, motivation, concentration, information Ability" predictor processing, selecting main ideas, studyaids, was found to be the statistically self testing and test strategies; "The Belief of Leaming Depends on factor significant anxiety, "The of attitude, motivation, time management,

concentration,

selecting main ideas and test strategies; significant predictor of motivation,

Belief of There is Only One Unchanging Truth" factor was found to be the statistically anxiety, studyaids, self testing and test strategies.

Keywords: leaming and study strategies, epistemological beliefs.

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Bilissel, metabilissel ve duyussal olmak zere ana kategoride ele alinabilen grenme stratejileri; bireylerin grenilecek yeni bilgileri zihinlerinde isleme sreleri zerinde etkili olan esitli dsnce ve davranislari olarak tanimlanmaktadir (Mayer, 988). Bilissel stratejiler, grencilerin yeni karsilastiklari bilgileri daha nceden grendikleri bilgilerden olusan kapsamli bilgi tabaniarinin (uzun-dnemli belleklerinde depolanmis bilgilerinin) bir parasi haline getirmek zere kullandiklari stratejilerdir (Weinstein, Meyer ve Van Mater Stone, 992). Bilissel stratejilere rnek olarak bir gretim materyalindeki bilgileri szelolarak yineleme, satir altlarini izme, not tutma, zetleme, ana hatlarini ikarma, kendi szckleriyle yeniden ifadelendirme, benzetmeler olusturma, tablo, sekil veya izelgelerle aiklama, sorular sorma ya da kavram haritalari izme verilebilir.

kavramayi denetleme stratejileri olarak da Metabilissel stratejiler bilinirler ve grencilerin yerine getirmeleri gereken grenme grevine uygun bilissel stratejileri seip kullanmalarini, bunlarin etkililigini ve verimliligini denetlemelerini ve eger kullanilan bilissel strateji etkili degilse, baska stratejilere bas vurmalarini saglayan stratejiler olarak 985; Garner, 990). tanimlanirlar (Flavell,

Duyussal stratejiler ise, grencilerin bilissel ve metabilissel stratejileri etkili biimde kullanabilmek zere kendilerini gdlemede ise 988; Weinstein ve Mayer, 985). kostuklari stratejilerdir (McCombs, Ders alismak iin grltsz ve uygun bir alisma ortami seerek alismaya yogunlasmak, yasanan sinav kaygisina karsi kendini isel konusmalarla rahatlatmak ya da basari ve basarisizlik yklemelerini kendi denetimi disindaki faktrlere degil, kendi denetimindeki faktrlere ynlendirerek grenme iin daha fazla aba harcamak duyussal stratejilere rnek olarak verilebilir.

Wilson (1988), grencilerin pek ogunun grenme srecinde zeka dzeyi dsklg ya da yetenek yetersizligi nedeniyle degil, byk oranda bilissel grenme stratejilerindeki yani grenilecek yeni bilgileri isleme, dzenleme ve bellege kodlama becerilerindeki yetersizlikler nedeniyle basarisiz olduklarini belirtmektedir. Benzer biimde, Davidson (i 987) da grencilerin qgrenme srecindeki basari ya da basarisizliklarinin akademik grevlerle ilgili grenme stratejilerini kullanma becerilerine bagli oldugunu vurgulamaktadir. Konuyla ilgili arastirmalarin tutarli olarak ortaya koydugu sonu; basarili grencilerin grenme strateji/erini etkili biimde kullandiklari, basarisiz grencilerin

eoitim vnetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

ise bu stratejileri etkili biimde kullanmada zorluklar yasadiklaridir (bkz. Baker ve Brown, 984; Cook ve Kazlauskas, 993). Bir grencinin, belirli bir akademik grevi yerine getirirken hangi grenme stratejisini kullanacagi na karar vermesi, o stratejiyi etkili biimde kullanmasi ve strateji kullaniminin sonularini degerlendirmesi srecinde etkili olan pek ok faktr sz konusudur. rnegini akademik grevin niteligi, gretmenin ya da gretim materyallerinin ynlendirmeleri,. grencinin nbilgi dzeyi, grenme stratejileri repertuari, amalari, grenmeye ynelik tutumlari, gdlenme tr ve dzeyi ile inanlari bu faktrler arasinda sayilabilir. Bireylerin bilginin ne oldugu ve grenmenin nasil gereklestigi ile ilgili inanlari yani epistemolojik inanla" da yukarida sayilan faktrler arasinda nemli bir yere sahiptir. Yaklasik son 30 yildir gereklestirilen pek ok arastirma, grencilerin epistemolojik inanlarinin grenme srecinde seip kullandiklari grenme stratejilerini belirleyici bir etkiye sahip oldugunu, bunun da dolayi i olarak akademik basari zerinde belirleyici bir etki olusturdugunu ortaya koymustur (rnegin; Chan, 2002; K~rdash ve Howell, 2000; Ryan, 1984; Schommer, Crouse ve Rhodes, 992). Bu arastirmalardan bazilarinin ortaya koydugu sonular asagida zetlenmistir.

Schommer,

Crouse ve Rhodes'in

(1992),

138

niversite

grencisi

zerinde gereklestirdikleri arastirmada grencilerin grenme ve ders alisma stratejileri, epistemolojik inanlari ve istatistikle ilgili basili gretim materyalini kavrama dzeyleri arasindaki iliski incelenmistir. Arastirma sonucunda, gretim materyalindeki olgusal bilgileri ezberlemenin o materyali kavramayla ayni anlama geldigine inan grencilerin siklikla olgulari ezberleme gibi yzeysel ders alisma stratejilerini kullandiklari ve konuyla ilgili sinavdan yksek notlar almayi beklemelerine karsin dsk notlar aldiklari belirlenmistir. Kardash ve Howell'in (2000) 40 niversite grencisi zerinde yrttkleri alismada grencilerin epi'stemolojik inanlari ile basili gretim materyalini bilissel ve stratejik isleme yaklasimlari arasindaki iliski incelenmistir. Sonuta, grenmenin gsterilen abaya bagli olarak zaman iinde gereklesebilecegine gl biimde inanan grencilerin gretim materyalini alisirken istatistiksel aidan anlamli biimde daha ok sayida bilissel strateji kullandiklari saptanmistir._

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Deryakulu'nun (2002) 136 niversite grencisi zerinde gereklestirdigi arastirmada grencilerin epistemolojik inanlari ile basili bir gretim materyalini ne dzeyde kavradiklarini denetleme tr ve sikliklari incelenmistir. Sonu olarak, grenmenin yetenege degil, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan. grencilerin gretim materyalinin metin yapisina dayali denetim trn istatistikselolarak anlamli biimde daha sik kullandl~lari grlmstr. Schreiber ve Shinn'in (2003) 115 yaygin-egitim grencisi zerinde yrttkleri arastirmada grencilerin epistemolojik inanlari ile grenme yaklasimlari arasindaki iliski incelenmistir. Arastirma, grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olduguna gl biimde inanan grencilerin olgusal bilgileri ezberlemeye dayali etkinlikleri olduka sik, derinlemesine ve aimlayici bilgi isleme etkinliklerini ise ok daha az kullandiklarini gstermistir. Ryan'in (1984) 91 niversite grencisi zerinde yrttg arastirmada grencilerin epistemolojik inanlari ile okuduklari basili bir gretim materyalini ne dzeyde kavradiklarini denetlemede kullandiklari (metabilissel) ltler arasindaki iliski incelenmistir. Sonular, gelismemis epistemolojik inanlara sahip grencilerin okuduklari materyali ne dzeyde kavradiklarini denetlemede metindeki hazirlik sorularini, italik ya da koyu yazilmis bilgileri, basliklari ya da blm sonlarindaki zetlerde yer verilen bilgileri animsayip bilgi dzeyindeki ltleri animsayamadiklarini belirleme gibi kullandiklarini, buna karsilik gelismis epistemolojik inanlara sahip grencilerin metindeki her bir cmlenin anlamini belirleme, metni yeniden ifadelendirme, metnin farkli blmlerini iliskilendirme, yazarin amacini belirleme, ilke ve kavramlara rnekler bulma gibi kavrama ve uygulama dzeyindeki ltleri kullandiklarini akademik basari gsterdiklerini ortaya koymustur. ve daha yksek

Arastirmalarin ortaya koydugu tm bu sonular topluca degerlendirildiginde, grencilerin epistemolojik inanlariyla seip kullandiklari grenme ve ders alisma stratejileri arasinda tutarli bir bag oldugu grlmektedir. grenme srecinde gelismis epistemolojik inanlara sahip grenciler, gelismemis epistemolojik inanlara sahip grencilere gre daha ok sayida ve daha nitelikli grenme stratejileri kullanmakta ve bunun dogal bir sonucu olarak da akademik ynden daha basarili olmaktadirlar. Bununla birlikte, hem epistemolojik inanlarin, hem de grenme ve ders ~alisma stratejilerinin gerek yapi,

egitimynetimi.

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJik

iNANC

deniz deryakulu

gerekse islev bakimindan kltrden kltre farkliliklar gsterdigi bilinmekte, stelik bu iki degiskenin etkilesimini inceleyen alismalarin ogunun bati kltrlerinde gereklestirildigi gzlemlenmektedir (bkz. Chan, 2002; Youn, 2000). Bu baglamda arastirmanin temel amaci; Trk kltrnde niversite grencilerinin epistemolojik inanlarinin, grenme ve ders alisma stratejilerini belirleyici (yordayici) bir degisken olup olmadigini saptamaktir.

YNTEM
Bu arastirma, niversite grencilerinin grenme ve ders alisma stratejileri (bagimli-yordanan degisken) ile epistemolojik inanlari (bagimsiz-yordayici degisken) arasindaki iliskileri aiklamaya ynelik genel tarama modeline dayali iliskisel (korelasyonel) bir alismadir.

alisma Grubu Arastirma, Ankara niversitesi, Egitim Bilimleri Fakltesi'nin Bilgisayar ve gretim Teknolojileri gretmenligi (BTE) Programi ile Sinif gretmenligi (S) Programi'nin 1. 2. 3. ve 4. siniflarinda okuyan toplam 338 grenci zerinde yrtlmstr. Arastirmaya katilan grencilerin 157'si (%46.4) BTE, 181'i (%53.6) S programi; 91'i (%26.9) 1. Sl[llf, 85'i (%25.1) 2. sinif, 95'i (%28.1) 3. sinif ve 67'si (%19.8) ise 4. sinif grencisidir. grencilerin cinsiyet degiskenine gre dagilimi 217(%64.2) kiz, 121 (%35.8) erkek biimindedir. Grubun yas ortalamasi 20'dir (SS= 1.49, en dsk= 17, en yksek=27).

Veri Toplama Aralari Epistemolojik inan legi: zgn formu Schommer (1990) tarafindan gelistirilmis olan ve drt faktrl bir yapi altinda toplam 63 maddeden olusan bu legin Trke'ye eviri ve uyarlamasi ile geerlik ve gvenirlik alismasi Deryakulu ve Bykztrk (2002) tarafindan gereklestirilmistir. 595 niversite grencisi zerinde yrtlen bu alisma sonucunda legin faktrl bir yapi gsterdigi ve toplam 35 maddeden olustugu saptanmistir. Ulasilan bu yeni legin faktr

egitim ynetimi

bahar 2004

LGi

ST

RAT

E J.

LER

VE

E P

S T O M O LO J

N A N C

deniz deryakulu

yapisinin zgn lekten olduka farkli olmasi nedeniyle faktrlere yeni adlar verilmistir. grenmenin abaya Bagli Olduguna inan adi verilen birinci faktrde l'i dz (+), 1Tsi ters (-) ynde puanlanan toplam 18 madde yer almaktadir. Bu faktrde yer alan rnek bir madde syledir; "Eger biri bir seyi kisa srede anlayamiyorsa, anlamak iin aba sarf etmeyi srdrmelidir". grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan adi verilen ikinci faktrde tm dz ynde puanlanan 9 madde yer almaktadir. Bu faktrde yer alan rnek bir madde syledir; "Gerekten zeki olan grencilerin okulda basarili olmak iin ok alismalarina gerek yoktur". Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan adli nc faktrde ise tm dz ynde puanlanan 8 madde yer almaktadir. Bu faktrde yer alan rnek bir madde syledir; "Fen bilgisi derslerinin en iyi tarafi, ogu problemi n tek bir dogru yanitinin olmasidir". legin gvenirligi iin Cronbach Alfa i-tutarlilik katsayilari hesaplanmistir. Cronbach Alfa degerleri Faktr 1 iin .83, Faktr 2 iin .62, Faktr 3 iin .59 ve legin btn iin ise .71'dir. Bu legi yanitlayan bireyler her bir ifadeye katilma dzeylerini (1) Kesinlikle Katilmiyorum ile (5) Kesinlikle Katiliyorum arasinda degisen Likert tipi besli derecelendirme cetveli zerinde isaretlemektedirler. legin her bir faktrnden alinan yksek puan bireyin o faktre iliskin olgunlasma mis/gelismemis (naive) inanlara, dsk puan ise olgunlasmis/gelismis (sophisticated) - inanlara sahip oldugunu gstermektedir. legin bu arastirmadaki Cronbach Alfa i-tutarlik katsayilari ise, Faktr 1 iin .84, Faktr 2 iin .64, Faktr 3 iin .61 ve legin btn iin ise. 79'dur. grenme ve Ders alisma Stratejileri Envanteri: zgn formu Weinstein, Palmer ve Schulte (1987) tarafindan gelistirilen ve iki faktrl bir yapiya sahip olan bu lekte on alt lek altinda toplam 77 madde bulunmaktadir. zgn lekte yedi alt lek Bilissel faktr (Zaman Kullanimi, Konsantrasyon, Bilgi isleme, Ana Dsnceleri Seme, alisma Yardimcilari, Kendi Kendini Test Etme ve Test Stratejileri), alt lek ise Duyussal faktr (Tutum, Gdlenme ve Kaygi) altinda yer almaktadir. Her bir alt legin tanimi, ierdigi madde sayisi, maddelerin puanlanma ynleri ve rnek bir maddesi syledir (Weinstein, 1987); Tutum: grencinin genelolarak okula ve okulda basarili olmak iin yerine getirilmesi gereken esitli akademik grevlere ynelik tutumunu lmektedir. Tm ters ynde puanlanan 8 maddeden olusan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Sadece sevdigim dersleri alisirim" .

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPjSTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Gdlenme: grencinin okulda basarili olabilmek iin belirli akademik grevleri yerine getirme konusunda zerine sorumluluk alabilme dzeyini lmektedir. 5'i dz, 3' ters ynde puanlanan 8 maddesi olan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "devlerimi gn gnne yaparim". Zaman Kullanimi: grencinin alisacagi bir dersle ilgili olarak

yapilacak isleri ve her bir is iin ayrilacak zamani gsteren ders alisma programlari olusturma ve kullanma dzeyini lmektedir. 2'si dz, 6'sl ters ynde puanlanan 8 maddesi olan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Ders alisma isini sonraya birakmam sorun yaratiyor" . Kaygi: grencinin akademik bir grevi yerine getirirken ya da ders alisirken ne dzeyde gergin ya da kaygili oldugunu lmektedir. i'i dz, Tsi ters ynde puanlanan 8 maddeden olusan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Ders alisirken ok gergin oluyorum". Konsantrasyon: grencinin ders alisirken ya da okulda herhangi bir akademik grevi yerine getirirken dikkatini konuya ynlendirebilme, konu zerinde yogunlastirabilme ve srdrebilme dzeyini lmektedir. i'i dz, Tsi ters ynde puanlanan 8 maddelik bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Ders alisirken ilgisiz seyler aklima geliyor". Bilgi isleme: grencinin yeni karsilastigi bilgileri kavrama dzeyini arttirmak ve ileride bu bilgileri daha kolay animsayabilmek zere aimlama ve 'dzenleme stratejilerini ne kadar etkili kullandigini lmektedir. Tm dz ynde puanlanan 8 maddelik bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Bildiklerim ile yeni grendiklerim arasinda ilgi kurmaya alisirim". Ana Dsnceleri Seme: grencinin ileride daha ayrintili olarak alismak zere gretim materyalinde yer alan nemli bilgileri belirleyebilme becerisini lmektedir. 2'si dz, 3' ters ynde puanlanan 5 maddeden olusan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Dersleri izlerken nemli noktalari belirlemeye alisinm". alisma Yardimcilari: grencinin gretim materyallerinde yer verilen basliklar, zetler, ama ifadeleri, zel isaretlemeler, italik ya da koyu yazma gibi grenmeyi ve grenilenlerin kaliciligini destekleyici esitli yardimcilari kullanma becerisini lmektedir. Tm dz ynde puanlanan 8 maddesi olan bu alt lekte yer alan rnek bir madde

egitim ynetimi

bahar 2004

LG

ST

RAT

E J

LER

i v

E P

is

T O f'v1o L

N A NC

deniz deryakulu

syledir; oluyor" .

"Altini

izerek

alismam

konuyu

tekrar

ederken

yararli

Kendi Kendini Test Etme: grencinin ne dzeyde grendigini test etmek zere konuyu zihninde tekrarlamak, ders notlarini ya da ders kitabini gzden geirmek yada sinavda sorulabilecek olasi sorulari belirleyip bunlari yanitlamak gibi stratejileri kullanma dzeyini lmektedir. Tm dz ynde puanlanan 8 maddeden olusan bu alt lekte yer alan rnek bir madde syledir; "Ders notlarimi gzden geirirken sinavda gelebilecek sorulari belirlemeye gayret ederim". Test Stratejileri: grencinin sinavda sorulacak sorularin tr ve sinavin kapsaminin ne olacagi gibi bilgileri kullanarak alismasini ayarlamasini gerektiren sinava hazirlanma stratejilerini ve sinavda sorulan sorulara uygun bir yanitlama yaklasimi olusturmasini gerektiren sinavolma stratejilerini ne dzeyde kullandigini lmektedir. Tm ters ynde puanlanan 8 maddeden olusan bu alt lekte yer alan rnek bir madde ise syledir; "Sinav sirasinda veya dev yaparken sorulari yanlis anladigimi fark ediyorum". Bu legin Trke'ye eviri ve uyarlamasi ile geerlik ve gvenirlik alismasi Kymen (1994) tarafindan yapilmistir. Bu alismalar sonucunda legin zgn faktr yapisi gibi bilissel ve duyussal alan olmak zere iki faktrl bir yapi gsterdigi bulunmustur. legin geerlik ve gvenirlik alismasinda on alt lek iin hesaplanan Cronbach Alfa i-tutarlilik katsayilari syledir; Tutum .82, Gdlenme .87, Zaman Kullanimi .82, Kaygi .89, Konsantrasyon. 93, Bilgi isleme .93, Ana Dsnceleri Seme .82, alisma Yardimcilari .90, Kendi Kendini Test Etme .87, Test Stratejileri .88, Toplam (legin btn) .96. legi yanitlayan bireyler her bir ifadeye katilma dzeylerini (1) Bana Hi Uymuyor ile (5) Bana Tamamen Uyuyor arasinda degisen Likert tipi besli derecelendirme cetveli zerinde isaretlemektedirler. grenme ve ders alisma stratejileri envanterinin tanilayici (diagnostic) bir lek olmasi nedeniyle lekten alinan puanlarin degerlendirilmesi alt lekler bazinda yapilmakta, toplam puanlar kullanilmamaktadir 987). Her bir alt lekten alinan yksek puan bireyin (bkz. Weinstein, o strateji kategorisine iliskin gelismis zelliklere sahip oldugunu, yani ilgili stratejiyi etkili biimde kullandigini, dsk puan ise o stratejiyi etkili biimde kullanmadigini dolayisiyla kendini gelistirme gereksiniminde oldugunu gstermektedir. Bu arastirmada legin on 'alt legi ve btn iin hesaplanan Cronbach Alfa i-tutarlilik katsayilari

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPjSTOMOLOJiK

iNANC

deni z deryakulu

ise syledir; Tutum .68, Gdlenme .65, Zaman Kullanimi. 70, Kaygi .75, Konsantrasyon .82, Bilgi isleme .81, Ana Dsnceleri Seme .61, alisma Yardimcilari .60, Kendi Kendini Test Etme .72, Test Stratejileri. 74, Toplam (legi n btn) .92.

Verilerin

zmlenmesi

Arastirmada grencilerin grenme ve ders alisma stratejileri ile epistemolojik inanlari arasindaki iliskiler standart oklu dogrusal regresyon analizi uygulanarak sinanmistir. Bykztrk (2003), standart, asamali ve hiyerarsik gibi farkli yntemlerle uygulanabilen oklu regresyon analizinin arastirmacilara; bagimli degiskende aiklanan toplam varyans, aiklanan varyansin istatistiksel anlaml~ligl, yordayici degiskenlerin istatistiksel anlamliligi ve yordayici degiskenlerle bagimli degisken arasindaki iliskinin yn hakkinda yorum yapma olanagi verdigini ve bunlar iinden standart oklu dogrusal regresyon analizinde, bagimli (yordanan) degiskende aiklanan varyansa anlamli katki yapip yapmadigina bakilmaksizin bagimsiz (yordayici) degiskenlerin esitlige (modele) alindigini, bylece tm yordayici degiskenlerin bagimli degisken zerindeki ortak etkisinin birlikte incelenebildigini belirtmektedir. Arastirmada veriler zmlenirken, on ayri bagimli degiskenin standardize edilmis sapma degerleri ile standardize edilmis yordanan degerlerine iliskin hem sailma grafikleri, hem de gzlenen ve beklenen birikimli olasilik dagilimlarina ait normal P-P grafikleri izilmis ve grafikler incelendiginde dogru sali ik ve normallik varsayimlarinin karsilandigi grlmstr. Yirmi ayri grafigin olduka ok yer kaplamasi nedeniyle arastirma raporunda bunlara yer verilmemistir.

BULGULAR

VE YORUM

Arastirmaya katilan grencilerin grenme ve ders alisma stratejileri envanteri ile epistemolojik inan leginden aldiklari puanlara iliskin temel betimsel istatistikler Tablo 1'de verilmistir.

eoitim ynetimi

iii

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPjSTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Tablo 1. Betimsel Deger

istatistikler

(N=338)

4.95 4.64 5.03 5.64 5.61 SS 9.58 4.59 4.82 14.00 16.00 En Yksek 2.76 5.70 10.00 12.00 40.00 39.00 8.00 39.00 20.00 40.00 38.00 80.00 4.75 4.60 15.00 lL. 25.00 41.00 00 14.08 30.28 184.00 152.00 357.00 5.15 38.00 8.00 50.00 Dsk Deger Degisken grenmenin Yetenege Bagli Tek Epistemolojik Bir Dogrunun inan Var (Toplam) Olduguna

27.07 26.06 27.63 25.82 30.56 26.13 31.39 26.84 19.95 30.06 34.18 18.46 26.51 271.95 78.79

En

Tablo 2'de ise, grencilerin epistemolojik inanlarinin grenme ve ders alisma sirasinda kullandiklari olmadigini sonulari alisma verilmistir. esitli stratejilerin yordanmasinda Bu tabloda, alinan grenme anlamli katkilari olup stratejileri ile belirlemek zere uygulanan standart oklu dogrusal regresyon analizi ve ders alisma grencinin inanlar arasinda gzlenen negatif ynl iliskiler grenme ve Ders yksek puanin anilan grenme

epistemolojik

Envanteri'nden

stratejisini siklikla etkili biimde kullandigini, Epistemolojik inan legi'nden ise alinan dsk puanin grencinin gelismis inanlara sahip oldugunu gstermesinden kaynaklanmaktadir. degiskenlerin iki degisken arasindaki negatif ynl iliskiler aslinda bu birlikte ve ayni dogrultuda degisimini yansitmaktadir. leklerin

puanlanis biimlerinden kaynaklanan bu durum, asagida sirasiyla verilen grenme ve ders alisma stratejilerinin epistemolojik inanlar bakimindan iliskin standart oklu regresyon analizi sonularinin dikkate alinmistir. yordanmasina zellikle yorumlanisinda

eqitim ynetimi _

bahar

2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK
i

iNANC

deniz deryakulu

Tablo 2. grenme ve Ders alisma Stratejilerinin Epistemolojik inanlara Gre Yordanmasina iliskin Standart oklu Dogrusal Regresyon _ .. .. Analizi Sonuc! AN OVA 334 sdR 028 Faktr 2 2 B Faktr 1 030
t,687 R2 F F 2 Faktr SH 1 3 -3,389 -,194 ,052 ,001 B ,305 ,270 ,058 -2,664 -3,094 -,153 ,055 ,308 ,008 -0,082 ,150 -0,0590 -1 -,081 P ,426 ,155 ,055 -,175 ,120 ,089 12,033 15,206 ,312 ,347 -2,086 -3,666 -2,307 -,112 -,205 ,029 ,038 ,044 ,000 ,022 ,026 -0,060 ,093 11,410 3,929 -2,273 -,127 ,210 ,000 3 ,024 ,000 ,182 ,073 8,762 3,141 -3,602 -5,014 -,204 -,023 -,283 -,403 ,170 ,044 ,050 ,002 ,052 -0,097 -0,020 -,252 ,441 ,772 ,041 ,026 ,028 ,086 10,544 10,484 ,087 3,158 ,294 ,293 ,166 3,784 -,018 -3,633 -2,407 -3,041 -2,117 -,143 -,175 ,203 ,045 ,758 ,308 ,016 -,306 ,053 ,760 ,016 ,017 ,003 ,043 ,035 ,028 -0,013 0,059 ,025 -,161 ,169 1,021 -,180 ,938 ,078 ,004 ,063 ,054 ,031 ,002 0,042 0,054 -,196 ,083 ,032 10,134 3,732 ,289 ,180 -,277 1,597 -4,917 1,938 ,086 ,881 ,009 ,107 ,111 ,053 ,049 ,045 ,034 0,072 0,096 0,093 ,012 -,139 ,056 7,662 ,254 -2,019 -2,069 -2,264 -,119 -,114 -,129 ,065 ,055 ,039 ,033 -0,075 -,113 -,131 -0,Q78 -0,090 -,106 molojik ,046 ,027 -0,061 3 ,000 ,137 0,020 -0,058 Faktr aktr 3 2 ~ p Inanlar -,119 Episte334 ve Faktr 1

nme

Faktr "Ogrenmenin abaya Bagli Olduguna Inan"j Faktr 2 "Ogrenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan"j Faktr 3 "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan".

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Tutum: Epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-2.307; p=.022) ve "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-5.014; p=.OOO) grencilerin tutumlarinin .anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin tutum alt lek puanlarina iliskin varyansin %12'sini aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin dogustan getirilen sonradan gelistirilemez bir yetenege bagli olmadigina, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grencilerin genelolarak okula ve okuldaki akademik grevlere ynelik tutumlari istatjstiksel aidan anlamli biimde daha olumludur. Bu bulgu, Schommer ve Walker'in (1997) grenme yeteneginin dogustan getirilen sonradan gelistirilemez bir yetenek olduguna inanan grencilerin okuldan daha az hoslandiklari ynndeki arastirma bulgulariyla tutarlidir. Gdlenme: Epistemolojik inanlardan hem "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-2.1 17; p=.035), hem "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-3.041j p=.003), hem de "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" (t=3.784; p= .000) grencilerin gdlenmelerinin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin gdlenme alt lek puanlarina iliskin varyansin %8.6'slnl aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olmadigina, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grenciler okulda basarili olabili:nek iin istatistikselolarak anlamli biimde daha ok gdlenmisr~rdir. te yandan, ilgin biimde, tek bir dogrunun var olduguna gl biimde inanan grenciler de anlamli biimde daha ok gdlenmislerdir. Bu bulgu, alanyazindaki arastirma bulgulariyla tutarli degildir. rnegin, Paulsen ve Feldman (1999) gelismis epistemolojik inanlara sahip grencilerin grenmeye ynelik gdlenmelerinin daha yksek oldugunu. saptamislardir. Trk kltrnde tek bir dogrunun var olduguna gl biimde inanan grencilerin okulda basarili olmak iin daha ok gdlenmis olmalarinin olasi bir nedeni, egitim sistemimizde yogun olarak bilgi aktarmaya dayali gretim yntemlerinin ve aktarilan bilgilerin ne dzeyde edinildigini len degerlendirme yaklasimlarinin kullaniliyor olmasi olabilir. Zaman Kullanimi: Epistemolojik inanlardan "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-2.407; p=.017) zaman kullaniminin anlamli bir yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin zaman kullanimi alt lek puanlarina iliskin varyansin %2.8'ini aiklamaktadir. Buna gre" grenmenin dogustan getirilen sabit bir

Dnitim vnnDtimi

hnhnr 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPjSTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

yetenege bagli olmadigina gl biimde inanan grenciler, alisacaklari dersle ilgili yapacaklari isleri ve her is iin ayrilacak zamani gsteren planlari istatistiksel ynden anlamli biimde daha ok hazirlamakta ve kullanmaktadirlar. Kaygi: Epistemolojik inanlardan "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-2.019; p= .044) ve "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" (t=-2.069; p=.039) grencilerin grenme sirasinda duyduklari kayginin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin kaygi alt lek puanlarina iliskin varyansin %3.2'sini aiklamaktadir. Buna gre, hem grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olmadigina, hem de tek bir dogrunun var olmadigina gl biimde inanan grenciler akademik bir grevi yerine getirirken ya da ders alisirken istatistikselolarak anlamli biimde daha az kaygi duymaktadiriar. Bu bulgular, Paulsen ve Feldman'in (1999) gelismis epistemolojik inanlara sahip grencilerin daha az sinav kaygisi tasidiklarini saptadiklari arastirma bulgulariyla tutarlidir.

Konsantrasyon: Epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-2.264; p=.024) ve "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-3.094; p=.002) konsantrasyonun anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grenci~erin konsantrasyon alt lek puanlarina iliskin varyansin %6.4'n aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olmadigina, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grenciler, ders alisirken ya da herhangi akademik bir grevi yerine getirirken dikkatlerini alistiklari konuya istatistikselolarak anlamli bir biimde daha ok yogunlastirabilmektedirler. Bilgi isleme: Epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-4.917; p=.OOO) bilgi islemenin anlamli bir yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin bilgi isleme alt lek puanlarina iliskin varyansin %8.3'n aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grenciler, yeni karsilastiklari bilgileri daha iyi kavrayabilmek ve bu bilgileri daha kolay animsayabilmek iin esitli bilgi isleme stratejilerini istatistiksel aidan anlamli biimde daha etkili bir biimde kullanmaktadirlar. Bu bulgular, Kardash ve Howell'in (2000) gelismis epistemolojik inanlara sahip grencilerin daha ok sayida bilgi isleme stratejisi kullandiklarini saptadiklari arastirma bulgulariyla tutarlidir.

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Ana Dsnceleri Seme: Epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-3.633; p=.OOO) ve "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-2.664; p= .008) ana dsnceleri semenin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin ana dsnceleri seme alt lek puanlarina iliskin varyansin %8.7'sini aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olmadigina, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grenciler, ileride daha ayrintili olarak zerinde alismak zere gretim materyalinde yer verilen nemli bilgileri belirleyebilme becerisine istatistikselolarak anlamli biimde daha yksek dzeyde sahiptirler. alisma Yardimcilari: Epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna inan" (t=-3.602; p=.OOO) ve "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" (t=3. 141; p= .008) alisma yardimcilarinin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin alisma yardimcilari alt lek puanlarina iliskin varyansin %7.3'n aiklamaktadir. Buna gre, hem grenmenin grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna, hem de tek bir dogrunun var olduguna gl biimde inanan grencilerin gretim materyallerinde yer verilen esitli zel isaretlemeleri ve grenilenlerin kaliciligini destekleyici yardimcilari kullanma becerileri istatistiksel aidan anlamli olarak daha yksektir. Bu bulgular Deryakulu'nun (2002) grenmenin dogustan getirilen degismez bir yetenege degil, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grencilerin, basili bir gretim materyalinin metin yapisina dayali denetim ltlerini daha sik kullandiklarini belirledigi arastirma bulgulariyla tutarlidir. Kendi Kendini Test Etme: Epistemolojik inanlardan "grenmenin

abaya Bagli Olduguna inan" (t=-3.666; p=.OOO) ve "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" (t=3.929; p=.002) kendi kendini test etmenin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin kendi kendini test etme alt lek puanlarina iliskin varyansin %9.8'ini aiklamaktadir. Buna gre, hem grenmenin grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna, hem de tek bir degismez dogrunun var olduguna gl biimde inanan grenciler konulari ne dzeyde grendiklerini sinamak zere esitli stratejileri istatistiksel olarak anlamli biimde daha ok kullanmaktadirlar. Test Stratejileri: Bagli Olduguna Epistemolojik inan" inanlardan hem "grenmenin hem abaya

(t=-2.273;

~=.024),

"grenmenin

egitim ynetimi

bahar 2004

L G

i s

T RAT

E J

LER

i v

E P

is

M O L O J

N A N C

deniz deryakulu

Yetenege Bagli Olduguna inan" (t=-3.389; p=.OOl), hem de "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" (t=-2.086; p=.038) test stratejilerinin anlamli birer yordayicisidir. Epistemolojik inanlar, grencilerin test stratejileri alt lek puanlarina iliskin varyansin %9.3'n aiklamaktadir. Buna gre, grenmenin dogustan getirilen sabit bir yetenege bagli olmadigina, grencinin gsterdigi abaya bagli olduguna gl biimde inanan grenciler, sinavlara hazirlanma ve sinavolma stratejilerini istatistiksel ynden anlamli olarak daha ok kullanmaktadirlar. te yandan, tek bir dogrunun var olduguna gl biimde inanan grenciler ise bu stratejileri istatistikselolarak anlamli biimde daha az kullanmaktadirlar.

SONU VE NERiLER Bu arastirma, epistemolojik inanlardan "grenmenin abaya Bagli Olduguna i nan" faktrnn grenme ve ders alisma stratejileri ii nden tutum, gdlenme, konsantrasyon, bilgi isleme, ana

dsnceleri seme, alisma yardimcIIan, kendi kendini test etme ve test stratejilerinin; "grenmenin Yetenege Bagli Olduguna inan" faktrnn tutum, gdlenme, zaman kullan/mi, kaygi, konsantrasyon, ana dsnceleri seme ve test stratejilerinin; "Tek Bir Dogrunun Var Olduguna inan" faktrnn ise gdlenme, kaygi, alisma yardimcIIan, kendi kendini test etme ve test stratejilennin istatistiksel
aidan anlamli birer yordayicisi oldugunu ortaya koymustur. Bununla birlikte, epistemolojik inanlarin grenme ve ders alisma stratejileri alt boyutlarindaki varyansin ne kadarini aikladigi incelendiginde, aiklanan varyans miktarinin %2.8 ile %12 arasinda degistigi grlmektedir. Aiklanan varyanslarin grece dsk degerlerde olmasi, bu iki degisken arasindaki iliskileri dikkatli yorumlamayi gerektirmektedir. ileride gereklestirilecek arastirmalarla bu durumun yas, cinsiyet, gretim kademesi, grenim grlen alan ya da kltrel yapi gibi ara degiskenlerden kaynaklanip kaynaklanmadi gin in incelemesi gerekmektedir. te yandan, yurtdisinda gereklestiriimis pek ok deneysel arastirma ve kapsamli tarama alismasinda (rnegin; Chan, 2002; Kardash ve Howell, 2000; Paulsen ve Feldman, 1999; Ryan, 984; Schommer, Crouse ve Rhodes, 1992) epistemolojik inanlarla grenme ve ders alisma stratejileri arasinda tutarli olarak istatistiksel aidan anlamli

egitim ynetimi

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

iNANC

denizderyakulu

iliskiler saptandigi, ancak bu iliskilerin pratikteki degeriyle (aikladigi varyans miktariyla) ilgili arastirma raporlarinda yeterli bilgi verilmedigi gzlemlenmektedir. Bu durum ise, arastirma sonularina dayanarak bir yargida bulunmayi sinirlamaktadir. ileride gereklestirilecek bu tr arastirmalarin raporlarinda aiklanan varyans miktarlariyla ilgili bilgilere mutlaka yer verilmesi diger arastirmacilara kolaylik saglayacaktir.

egitim ynetimi.

bahar 2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPisTOMOLOJiK

j'NANC

deniz deryakulu

KAYNAKA

Baker, L. & Brown, A. L. (1984). Metacognitive skills and reading. In P. D. Pearson, M. Kamil, R. Barr, & P. Mosenthal (Eds.), Handbook of reading research. (pp.353-394). New York: Longman. Bykztrk, s. (2003). Sosyal bilimler iin veri analizi el kitabi: istatistik, arastirma deseni, SPSS uygulamalan ve yorum. (Gelistirilmis 3. baski). Ankara: PegemA Yayincilik. Chan, K-W. (2002). Students' epistemological beliefs and approaches to learning. Paper presented at the AARE Conference. Brisbane, Australia. Cook, E. K. & Kazlauskas, E. J. (1993). The cognitive and behavioral basis of an instructional design: Using CBT to teach technical information and learning strategies. Journalaf Educational Technology Systems, 21(4), 287-302. Davidson, G. V. (1987). The effects of training learners to generate examples on concepts aquisition. Unpublished doctoral dissertation. University of Minnesota. Deryakulu, D. (2002). Denetim odagi ve epistemolojik inanlarin gretim materyalini kavramayi denetleme tr ve dzeyi ile iliskisi. Hacettepe niversitesi Egitim Fakltesi Dergisi, 22, 55-61. Deryakulu, D. & Bykztrk, S. (2002). Epistemolojik inan legi'nin geerlik ve gvenirlik alismasi. Egitim Arastirmalan Dergisi, L{8), 111-125. Flavell, J. H. (1985). Cognitive development (2nd ed.). Englewood Clitfs, NJ: Prentice-Hall. Garner, R. (1990). When children and adults do not use learning strategies: Toward a theory of settings. Review of Educational , Research, 6cA4) , 517-529. Kardash, C. M. & Howell, K. L. (2000). Etfects of epistemological beliefs and topic-specific beliefs on undergraduates' cognitive and strategic processing of dual-positional text. Journalaf Educational Psychology, 9L{3), 524-535.

egitim ynetimi

bahar 2004

i LG

ST

RAT

EJ

LER

E P

i s

T O M O LO J

NA

N C

deniz deryakulu

Kymen, . (1994). grenme ve ders alisma stratejileri envanteri: Geerlik ve gvenirlik alismasi. Psikolojik Damsma ve Rehber/ik Dergisi, 2:1), 19-28. Mayer, R. E. (1988). Learning strategies: An overview. In C. E. Weinstein, E. T. Goetz, & P. A. Alexander (Eds.), Learning and study strategies: Issues in assessment, nstruction, and evaiuation. (pp.1 1-22). San Diago, CA: Academic Press. McCombs, B. L. (1988). Motivational skills training: Combining metacognitive, cognitive, and affective learning strategies. In C. E. Weinstein, E. T. Goetz, & P. A. Alexander (Eds.), Learning and study strategies: Issues in assessment, instruction, and evaiuation. (pp.141-169). San Diago, CA: Academic Press. Paulsen, M. B. & Feldman, K. A. (1999). Student motivation and epistemological beliefs. New Directions for Teaching and Learning, 78, 17-25. Ryan, M. P. (1984). Monitoring text comprehension: Individual differences in epistemological standards. Journal of Educational Psychology, 76(2), 248-258. Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82:3), 498504. Schommer, M., Crouse, A., & Rhodes, N. (1992). Epistemological beliefs and mathematical text comprehension: Believing it is simple does not make it so. Journal of Educational Psychology, 84(4), 435443. Schommer, M. & Walker, K. (1997). Epistemological beliefs and valuing school: Considerations for college admissions and retention. Research in Higher Education, 3b{2) , 173-186. Schreiber, J. B. & Shinn, D. (2003). Epistemological beliefs of community college students and their learning processes. Communify College Journal of Research and Practice, 27, 699-709. Weinstein, C. E. (1987). LASSI: User's manual. Clearwater, FL: H & H

Publishing Company.

eaitim ynetimi _

bahar

2004

BiLGi

STRATEJiLERi

VE

EPjSTOrviOLOJiK

iNANC

deniz deryakulu

Weinstein, C. E. & Mayer, R. E. (1985). The teaching of learning strategies. In M. C. Wittrock (Ed.), Handbook of research on teaching. (3rd ed, pp.315-327). New York: Macmillan. Weinstein,.C. E., Meyer, D. K., & Van Mater Stone, G. (1992). Teaching students how to learn. In W. J.McKeachie (Ed.), Teaching tips: Strategies, research and theory for college and university teachers. (9th ed, pp.359-369). Lexington, MA: D.C. Heath and Company Weinstein, C. E., Palmer, D. R., & Schulte, A. C. (1987). LASSI: Learning and study strategies inventory. Clearwater, FL: H & H Publishing Company .. Wilson, J. E. (1988). Implications of learning strategy research and training: What it has to say to the practitioner. In C. E. Weinstein, E. T. Goetz, & P. A. Alexander (Eds.), Learning and study strategies: Issues in assessment, instruction, and evaiuatian. (pp.323-331). San Diago, CA: Academic Press.

Youn, i. (2000). The culture specificity of epistemological beliefs about learning. Asian Journalaf Social Psycholog)l, 3, 87-105.

iletisim
Yard. Do. Dr. Deniz DEYAKULU Ankara niversitesi, Egitim Bilimleri Fakltesi, Bilgisayar ve gretim Teknolojileri Egitimi Blm Cebeci- Ankara

Tel: 0312 3633350/350

E-posta: deryakulu@education.ankara.edu.tr

egitim ynetimi

bahar 2004