LASER

VE KULLANIM ALANLARI

1.LASER nedir? 2. Nasl alr? 2.1. alma Prensibi. 2.2. Dizayn. 3. Tarihsel geliim sreci. 4. LASER eitleri. 5. Kullanm alanlar.

1. LASER Nedir?
LASER (Lazer), ngilizcede Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation kelimelerinin ba harflerinden oluan bir ksaltmadr. Trkeye uyarlm ma ile kuvvetlendirilmi k veya fotonlar uyumlu bir hzme eklinde oluturan optik kaynak olarak evirebiliriz.

2.Nasl alr?
2.1. alma Prensibi
Laserin temeli atom veya molekl enerji dzeyleri arasndaki elektron geileri ile oluan k fotonlarna dayanr. Bir atomun iki enerji dzeyi E2 ve E3 olsun.

Minimum enerji ilkesine gre atom veya molekller dk enerji seviyesinde olmak istediklerinden E3 seviyesindeki elektron kendiliinden E2 seviyesine inecektir. Ama bu srada enerjisi E3 E2 = h olan bir foton salar.

a) sourma

b) kendiliinden ma

c) uyarlm ma

Eer elektron bu salnm kendiliinden yaparsa salnan fotonun yn tamamen rasgeledir. Ancak eer E3 dzeyindeki elektron E3 E2 enerjisindeki baka bir fotonla etkileerek E2 dzeyine inerse bu ekilde salnan fotonun yn ve faz geie etki eden fotonla ayn olacaktr. Bu ikinci gei biimine uyarlm salnm (stimulated emmision) denir ve lazerin almasnn ana ilkesidir.

 Uyarlm salnmda yaynlanan fotonlarn ynleri yollanan fotonla ayn dorultuda.

imdi ok sayda atomdan oluan bir sistem ele alalm. Balangta atomlar en alt enerji dzeyinde bulunduklarndan bir ekilde atomlarn E3 dzeyine karlmas gerekir. Bu pompalama(population inversion) olarak adlandrlr. Ayrca E3 ve E2 arasndaki geiten lazer elde edebilmek iin atomlarn E3 dzeyinde kalma sreleri E2 dzeyinde kalma srelerinden uzun olmaldr. Ancak bu ekilde E3 dzeyinde bulunan atomlarn says daima artacaktr

2.2. Dizayn
Lazerin ksaca ve en kaba tabiri, biri %100 yanstc dieri ise %98 yanstc iki ayna arasna yerletirilmi aktif ortamdan oluur. Aktif ortama dardan s, k, elektrik, kimyasal vb. gibi enerji verilerek aktif ortam tetiklerenek foton yaylmas salanr. Yaylan fotonlar sistemde yer alan iki ayna arasnda gidip gelerek hem iddetini artrr hem de birbirine paralel duruma geer. Aynalar arasnda hareket eden fotonlar belirli bir eik iddetine ulatktan sonra %98 yanstc aynadan karak lazer nn oluturur.
Aktif ortam

Lazer

M1

D enerji

M2

Aktif ortam

Lazer

M1

D enerji

M2

M1 :%100 yanstc ayna M2 :%98 yanstc ayn Aktif ortam: Helyum-Neon, CO2, Nd- YAG, Ti-Safir, Argon yon, Yakut vb. gibi maddeler olabilir. D enerji: Is enerjisi, k enerjisi, kimyasal enerjisi, elektrik enerjisi vb. enerjileri olabilir.

Tarihsel Geliim Sreci

Charles Townes maser ile ilgili olan bir mikrodalga yapsna uyarlm yaynm ilemlerinin avantajn ald. Bu cihaz komnikasyon iin kullanlan uyumlu mikrodalga nlarn retti. lk maser 1.25 cm dalgaboyunda kazan reten 2 enerji seviyesi arasndaki tersinim ile amonyak buharnda retildi. Townes ve Schawlow nn bymesine izin veren bir optik ayna rezonant kavitesi tarafndan etraf sarlan optik ykselte kavramn gelitirdiler ve 1958de bir makale yaynladlar. Bu alandaki almalar ile Nobel dln paylatlar. Hughes aratrma laboratuarndan Teodore Maiman ykselte olarak ruby kristalini, enerji kayna olarak fla lambasn kullanarak 1960da ilk lazeri retti. Bell laboratuarndan A. Javan, W. Bennett ve D. Harriott helyum ve neon gazlarnn karmn kullanarak 1961de ilk gaz lazerini gelitirdi. Ayn laboratuardan L. F. Johanson ve K. Nassau ilk elde edilen lazerlerin en gvenlilerinden biri olan neodyum lazerinin kullanln gsterdi, bunu 1962de General Electric aratrma laboratuarndan R. Hall tarafndan gsterilen ilk yar-iletlken lazer izledi. Bell laboratuarndan C. K. N. Patel gnmzde retilen en verimli ve gl lazerlerden biri olan kzltesi karbon dioksit lazeri 1963de kefetti. Ayn yln sonunda Spectra Physicden E. Bell mercury buharnda ilk iyon lazerini kefetti.

Tarihsel Geliim Sreci

Hughes aratrma laboratuarndan W. Bridges argon iyon lazerini 1964de kefetti ve 196da W. Silfvast, G. R. Fowles ve B. D. Hopkinsilk mavi helyum-kadminyum metal buhar lazerini retti. Ayn yl boyunca,; IBM aratrma laboratuarndan P. P. Sorokin ve J. R. Lankard solventte zlmeyen organik boya lazerini kullanarak ilk sv lazeri gelitirdi ve W. Walter ve alma arkadalar TRGde ilk bakr buhar lazerini sundu. R. Waynant ve IBMden R. Hodgson molekler hidrojende oluturulmas iin ilk vakum mor tesi lazeri Naval aratrma laboratuarnda 1970de sundular. yi bilinen ilk seyrek gaz lazeri excimer lazerler ksenon florid iinde Avco-Everett aratrma laboratuarndan J. J. Ewing ve C. Brau tarafndan 1975de gzlendi. Ayn ylda, ilk kuantum lazeri galyum arsenid yariletken iinde Bell laboratuarnda J. Van der Ziel ve alma arkadalar tarafndan yapld. CO2 lazer dalgaboyunda kzltesinde alan ilk serbest-elektron lazer ykselteci Standford niversitesinde J. M. J. Madey tarafndan 1976da sunuldu. Allied kimya kurumunda Walling ve alma arkadalar tarafndan 1979da alexandrite olarak isimlendirilen kat-hal lazer maddesinden geni tunable lazer k elde edildi. lk yumuak x-n lazer D. Matthews ve ok sayda alma arkada tarafndan Lawrence Livermore Laboratuarnda yksek iyonize olmu Selenyum plazmada sunuldu.

Tarihsel Geliim Sreci

Fox ve Li bir lazer kavitesindeki rezonant enine modlarn varln 1961de tanmlad. Ayn yl, konfokal rezonatr modlar iin dalga eitliinin zm Boyd ve Gordon tarafndan elde edildi. Kararsz rezonatrler 1969da Krupke ve Sooy tarafndan sunuldu, ve Siegman tarafndan teorik olarak tanmland. Q-switch McClung ve Hellvarth tarafndan 1962de ilk kez elde edildi ve Wagner ve Lengyel tarafndan daha sonra tanmland. lk mod-kilitleme Hargrove, Fork, ve Pollack tarafndan 1964de elde edildi. Daha sonra pek ok zel kavite dzenlemesi, geribesleme emas ve dier cihazlar lazerlerin kontrol, alma ve gvenliinin ilerlemesi iin de gelitirildi.

LAZER ETLER
Gaz Lazerleri Sv Lazerleri Kat-hal Lazerleri

Atom Lazerleri Helyum-Neon Lazeri Molekl Lazerleri CO2 Lazeri Nitrojen Lazeri Uzak kzl-alt Lazeri Excimer Lazeri yon Lazerleri Argon yon Lazeri Kripton yon Lazeri Metal Buhar Lazerleri Bakr Buhar Lazeri Altn Buhar Lazeri

Boya Lazerleri

Yakut Lazeri Nd-YAG Lazer Ti-Safir Lazeri

Dier Lazerler Yar-letken Lazerler Diyot Lazeri

X-In Lazerler Serbest Elektron Lazerleri Fiber Lazerler

Kullanm Alanlar
Teknolojinin hzl ilerlemesiyle birlikte bir ok Laser kolay ulalr hale gelmi ve ilk defa 1974 ylnda spermarketlerde barkod okuyucu olarak gnlk hayatmza girmeye balamtr. Daha sonralar da cd okuyucu, yazc gibi bir ok aletle evimize girmitir. Gnlk kullanmn dnda da tp, askeriye, elence vs. gibi deiik bir ok alanda kullanlmaktadr. Genel olarak bu alanlara bakacak olursak:

Tp Bilimsel aratrmalar Havaclk-Uzay aratrmalar Endstriyel sanayide Savunma sanayii Mikro biyoloji Haberleme Enerji transferi Oyuncak ve elence sektr

LAZERN KULLANIM ALANLARI

TIPTA KULLANIMI
Lazer teknolojisi her geen gn gelimekte olan yeni bir bilim daldr. Bilim adamlar bu yeni teknoloji ile insanlarn salk problemlerini zmek iin ciddi bir uraa girmilerdir. Neticede tpta birok alanda insanlarn hizmetine bu lazer teknolojisini sokmulardr. rnein estetik cerrahi, gz ameliyatlar, di tedavisi, ciltteki lekelerin temizlenmesi vb. gibi kullanm alanlarna sahiptir.

LAZERN KULLANIM ALANLARI

BLMSEL ARATIRMALARDAK KULLANIMI
Lazer nlarnn katklar bilimsel aratrmalara da damgasn vurmutur. Fentometrelerce kk mesafeleri rahatlkla lmektedir.

-Atomik ve molekler spektroskopi

-Yzey ve ince film fizik ve kimyas

- Biyolojik yaplar ve bunlarn dinamii - Kathal reaksiyonlarnn dinamii

LAZERN KULLANIM ALANLARI

Lazerin kullanm alanlarndan en nemlilerinden biri de endstriyel sanayidir. Yaplmas zor ve yksek maliyetli birok ilemi hem ok ksa zamanda hem de ok daha dk maliyette imalat yapmay salamaktadr. rnein metal, ahap gibi saysz yzeylere ok rahatlkla ileme yapma imkan sunar. Yine ayn ekilde birok madde iin kaynak, kesme, delme, oyma vb. gibi ilemleri kolayca yapabiliriz.

LAZERN ENDSTRDE KULLANIMI

Nd-YAG LAZER
Kesme, delme, kaynak

LAZERN ENDSTRDE KULLANIMI

CO2 LAZER
Cam, metal ve plastik ilemede

LAZERN ENDSTRDE KULLANIMI

FBER LAZERLER
Hibrit kaynak, yzeylere yaz yazmak

LAZERLE LENM PARA FOTORAFLARI

Otomobil tampon ve gvde kayna

LAZERLE LENM PARA FOTORAFLARI

EFFAF PLASTKLERN KAYNAK EDLMES
Clearweld

TECHNOLOGY

Copyright 2002, TWI Ltd

Copyright Gentex Corporation 2001

Potansiyel kullanm sektr: Optik ve dekorasyon sektr

LAZERLE LENM PARA FOTORAFLARI

KUMALARLA POLMER FLMLERN BRLETRLMES
Waterproof Laminate

TECHNOLOGY
Copyright 2002, TWI Ltd

Potansiyel kullanm sektr: Tekstil sektr

LAZERLE LENM PARA FOTORAFLARI

Medikal uygulamalarda mikro metre ltlerinde delik ama

LAZERLE LENM PARA FOTORAFLARI

Mikro deliklerin almas Mikro kanallarn almas Yzey ileme Markalama