Professional Documents
Culture Documents
FOTOGRAMETR ISPRS (International Society for Photogram Photogrammetry and Remote Sensing); Sensing); Fotografik grntlerin ve elektromanyetik enerjinin kayt, lme ve yorumlanmas sonucu fiziksel cisimler ve bunlarn evresine ilikin bilgileri oluturan ve bu bilgilerin analizini yapan bir bilim daldr.
SINIFLANDIRMA Fotogrametriyi, fotoraf ekilecek objeye, kullanlan Fotogrametriyi, malzemeye veya deerlendirme yntemlerine gre snflandrmak mmkndr. Resim ekilen Yerin Konumuna Gre, Deerlendirmede Kullanlan Resim Saysna Gre, Deerlendirme Yntemine Gre, Uygulama Alanlarna Gre, Resim leklerine Gre,
planete
analog analitik
dijital
1880 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
PLANETE FOTOGRAMETRS
Fotoraflar zerinden a (dorultu) ve uzunluk lmeleri ile projektif ve perspektif geometrinin kavramlarn kullanarak izgisel harita retimi iin gelitirilmitir. Bilimsel Dnce, Lausseat, Lausseat , Paris 1851 Meydenbauer, Meydenbauer , Wetzlar 1858 Pratik Uygulamalar, Pratik Sebastian Seb astian Finsterwalder Vernagt Glacier, 1888
Map of the Vernagt Glacier, Austria, compiled by Terrestrial Photogrammetry in 1889 by Sebastian Finsterwalder of Munich Munich. .
ANALOG FOTOGRAMETR Optik ve/veya Optik Mekanik Deerlendirme Aletlerinde stereo olarak ekilmi fotoraflar kullanlarak objenin boyutlu modelinin stereoskopi yoluyla tekrar elde edilmesi ve objenin izimsel yollarla deerlendirilmesi ilemidir.
Bilimsel Dnce, Pulfrich Stereocomparator, Stereocomparator, 1901 1901 von Orel Autograph Autograph, , 1907 1907 Gasser Plotter (Multiplex) (Multiplex), ,1915 Pratik Uygulamalar, Stereoplotters by Leica (Wild), Zeiss etc. (1926 1926) ) Topografik Topogra fik Harita Yapm, 1 1939 939-1945 (ilk uygulamalar) Yaygn olarak, 1950 1950 ...
optical projection
1915
Gasser Plotter 1933 Zeiss Multiplex 1921 Zeiss Stereoplanigraph (Bauersfeld) 1952 Zeiss C8
s p a c e ro d s
Santoni (Gaileo Gaileo) ) Wild A5, A5, A7, A8, A10 Zeiss Planimat Russia (Romanovski Romanovski) )
Stereoautograph Wild A8
ANALTK FOTOGRAMETR Stereo deerlendirme aletlerine bilgisayar ve elektronik lme sistemlerinin eklenmesi suretiyle baz yneltme, lme ve deerlendirme ilemlerinin otomatik yada yar otomatik yollarla deerlendirmesi tekniidir. Fotoraf ve Obje Uzaynda yaplan lmeler, anali analitik tik geometri kavramlar (dorusallk ve edzlemlilik) dzlemlilik) zerine tesis edilen matematik model EKK yntemiyle zlmekte ve bilinmeyen parametreler hesap yoluyla elde edilmektedir.
ANALTK FOTOGRAMETR Dorusallk Denklemi, (Gast (Gast 1930) In Demetleri Blok Dengeleme, (H. Schmid 1953) Analitik Anal itik Deerlendirme Aleti, (U. Helava 1957) Analitik Ortofoto Aleti, ( (Orthocomp Orthocomp by Zeiss 1980) Analitik Fotogrametri ile YarYar-otomatik yneltmeler, DEM, Analitik Hava Triyanglasyonu Triyanglasyonu, , vektrel deerlendirme teknikleri ve izim ile CBS mantnda veri katmanlar kavram uygulama ile tanmlardr. Daha yksek doruluklu, gvenilir haritalar elde edilmeye balanlmtr.
DJTAL (SAYISAL) FOTOGRAMETR Fotogrametri, teknolojiye paralel bir ekilde her geen yl gelime gstermekte ve ilerlemektedir. Fotorafik emlsiyon ve optik kamera kombinasyonun gelimesi, fotoraflarda yksek znrlk ve dk distorsiyonlu grntlerin edilmesini salamtr. Dijital fotogrametri dijital grntler ile ilem yapar. Dijital fotogrametride dijital forma dntrlm stereo grntlerin tamamen grafik ilemcili bilgisayarlar ile bilgisayar ortamnda tm yneltme ve deerlendirme ilemlerini kapsar.
Dijital formdaki grntler, ayrma gc yksek optik kameralar ile alnm ise yksek znrlkl tarayclarla taranarak dijital forma dntrlm olur yada dorudan yksek znrlkl saysal kameralarla alnmtr. tr. Optik kameralarla ekilen fotoraflara ait filmlerin taranmasndaki maliyet, sre ve doruluk kayb gibi olumsuz etkenlerin rol unutulmamaldr. unutulmamaldr . Dijital Fotogrametri, Fotogrametri, raster grntlerin yksek znrlkte ve ok sayda renklerin bilgisayarda elde edilmesi sayesinde, hzla gelime gstermektedir gstermektedir. . Bunlarn yan sra gnmzde bilgisayar teknolojisinin ilerlemesi, gl bellek ve hzl ilemcilerin yaplmas sayesinde dijital fotogrametriye olan ilgi gn getike artmaktadr artmaktadr. .
60
Filmlerin Taranmas
Hava Filmleri Yksek znrlkl fotogrametrik tarayclarda 77-30 mikron hassasiyetle taranabilmektedir.
Dijital grnt kullanmann eitli avantajlar vardr: vardr: . Grntler direkt olarak bilgisayarda grntlenebilir ve llebilir, . lme sistemleri sabittir ve kalibrasyona gerek yoktur, . Grntde iyiletirme (image enhancement enhancement) ) yaplabilir, . Dijital grnt ileme teknikleri fotogrametrik lme ve deerlendirme ilerinin otomatik olarak yaplmasn salar lar. . Bu nedenlerden dolaydr ki gnmz de zellikle hava fotogrametrisinde saysal hava kameras kullanm ynnde byk talep vardr vardr. .
Saysal kameralarn klasik (optik) kameralara kyasla dezavantajlarnn giderek azalmas (geni format, yksek znrlk, vb vb. .) mteri talebini arttrm, tmyle saysal i ak (klasik fotogrametrik i akndaki deiim), ara maliyetlerin azalmas, analog kameralar ile saysal kameralar arasndaki fiyat/maliyet dengesini saysal kameralarn lehine evirmeye balamtr. tr. Saysal kamera grnt kullanm ile i yneltme gibi baz ilem admlarnn ortadan kalkm olmas da bir baka etkendir. etkendir .
SAYISAL KAMERALAR
DMC
UltraCam UltraCam_D _D
DSS
DIMAC
KAMERA KONLER
a) DMC (Intergraph) b) Sekiz adet kamera konisinin yerleimi (F, B, R, L srasyla ileri, geri, sa ve sol konvergens alarn gstermektedir c) Drt adet eik grntden byk formatl pankromatik grnt oluturma prensibi
KAMERA KONLER
a) UltraCam_D b) Sekiz adet kamera konisinin grnm c) Dokuz grnt bileeninden byk formatl pankromatik grnt oluturma prensibi
UltraCamX kamerasnn grntleme prensibi, aadaki ekillerde pozlama sras ile gsterilmitir.
UltraCamX btnleik pankromatik grnt ve grnt boyutlar (Balama Noktalar ve Bindirmeli Alanlar)
SON GRNTNN OLUTURULMASI Multispektral 4 kamera konisi, son pankromatik kamera konisinin pozlama zaman ile e zamanl olarak btnleik (birletirilmi) pankromatik grnt alannn tamamn kaplayacak ekilde pozlama yapar.
DMC ve UltraCam Saysal Kameralar, leri Hareket Kompanzasyon (FMC) sistemi gibi alan TDI sistemi (ELEKTRONK FMC) ile donatlmtr. Ia kar daha duyarldr. Bu nedenle her iki kamera da dk k koullarnda alabilir. TDI nedeniyle kamera 90 derece dndrlemedii iin her zaman kk formatl kenar, uu dorultusunda olmaldr.
Her hat (line (line) ) dorudan sensr oryantasyonuna ihtiya duyar (Inertial measurement unit (IMU) + GPS) GPS)
DATA ACQUISITION
41
Leica ADS40 ADS40/80 /80 *f=62.5mm *12000 pixellik pixellik 4 renk band *S/B da (3 (3) bak as *(GPS + IMU) zorunlu *h=2km
tarama genilii genilii=2.4km =2.4km *GSD=20cm *max: 800 lines/sec TDI Yok Bu nedenle GSD ok kk olmamaldr.
Fazla rnekleme
Eksik rnekleme
Piksel Bykl GSD ile e anlaml deildir. Ancak Uygulayclar GSD ile piksel bykl e anlaml olarak telakki edilmektedir.
SAYISAL (DJTAL) HAVA KAMERALARI FOTOGRAMETRK NRENG . Kullanlan Donanmlar . Kullanlan Yazlmlar
KULLANILAN DONANIMLAR
(UltraCam UltraCam-X Kamera Sistemi)
(c) (b)
(a)
() (d)
(a) Alglayc Birimi (SX); (b) UltraCamX saysal hava kameras hesaplama birimi (CX); (c) UltraCamX saysal hava kameras kamera iletim arayz (IPX); () UltraCamX saysal hava kameras veri depolama birimi (DX); (d) UltraCamX saysal hava kameras veri transfer birimi (DKX)
KULLANILAN DONANIMLAR
(UltraCam UltraCam-X Kamera Sistemi)
KULLANILAN YAZILIMLAR
OPC (Ofis Veri leme Yazlm) (1 CPU destekli) UltraMap (Ofis Veri leme Yazlm) (20 CPU destekli)
TEKNOLOJK YENLKLER
KNEMATK GPS DESTEKL UU
TEKNOLOJK YENLKLER
KNEMATK GPS DESTEKL UU
TEKNOLOJK YENLKLER
KNEMATK GPS DESTEKL UU
TEKNOLOJK YENLKLER
KNEMATK GPS DESTEKL UU
TEKNOLOJK YENLKLER
KNEMATK GPS DESTEKL UU
TEKNOLOJK YENLKLER
OTOMATK FOTOGRAMETRK NRENG
TEKNOLOJK YENLKLER
OTOMATK FOTOGRAMETRK NRENG
FOTOGRAMETRK RNLERDE
SER RETM VE EKONOM
izgisel Harita Ortofoto
letim koullarnda; DMC ve UltraCamin znrl analog hava fotoraflar ile edeerdir. Ancak uu dorultusunda daha fazla grntye ihtiya gsterir.
SAYISAL KAMERA SSTEMLERNN GETRD AVANTAJLAR (Yatay Doruluk (1/3 pixel), GSD=10cm)
= Yer Z deerindeki standart sapma b = baz (Projeksiyon merkezleri arasndaki uzaklk) Spx = x-paralaksasndaki standart sapma (x-x) a2 = faktr (odak uzakl olarak alnabilir) hg = uu ykseklii GSD = yer rnekleme aral (Ground Sampling Distance)
Dey -
Doruluk: Doruluk : h/b ve GSD deerine baldr. h/b ; b deeri bydke klr. Saysal kameralarda baz kk olduundan dey doruluk deeri byktr. Dey doruluu kltmenin bir baka yolu GSDyi kltmektir.
DMC: Analog kameraya gre daha iyi yatay, daha kt dey doruluk. (1/3 orannda kt) UltraCam_D,X,Xp: Ayn dzeyde yatay, daha dk dey doruluk. (1:2.3). Belirlenmi bir dey doruluk varsa; -daha fazla yer kontrol noktas veya -daha fazla uu kolonuna veya -dorudan jeodezik referanslandrma sistemine ihtiya vardr.
1:16.000 lekli analog hava kameras ortofotosu (solda) 1:60.000 lekli saysal hava kameras ortofotosu (sada)
SAYISAL KAMERA SSTEMLERNN GETRD AVANTAJLAR Saysal hava kameralarnda kullanlan dk odak uzaklna sahip mercekler grntlerde panoramik bozulmalara sebep olmaktadr olmaktadr. . Saysal hava kamerasyla alnm grntlerde binalarn yan yzleri grlrken dier grntde binalar yukardan grlmektedir. grlmektedir.
DJTAL FOTOGRAMETRNN AVANTAJLARI (Harita Yapm Maliyeti) 1:1000 Fotogrametrik Saysal Harita Maliyeti; 1 ha 24 $ 1:1000 Pafta ortalama 38 ha, Pafta Maliyeti; 1 Pafta (38 ha * 24 $) 912 $ 1:1000 Ortofoto Harita Maliyeti; ( 38 ha * 8 $ ) 304 $
BU DEERLER ULUSLAR ARASI PYASA FYATLARIDIR. UU, ARAZ ALIMALARI, DEERLENDRME, OPERATR MALYETLER (TM PARAMETRELER) DAHL FYATLARDIR.
DJTAL FOTOGRAMETRNN AVANTAJLARI (Harita Yapm Maliyeti) 1:5000 Fotogrametrik Saysal Harita Maliyeti; 1 ha 3 $ 1:5000 Pafta ortalama 605 ha, Pafta Maliyeti; 1 Pafta (605 ha * 3 $) 1815 $
BU DEERLER ULUSLAR ARASI PYASA FYATLARIDIR. UU, ARAZ ALIMALARI, DEERLENDRME, OPERATR MALYETLER (TM PARAMETRELER) DAHL FYATLARDIR.
9.868,32 TL
3.360,00 TL 6.508,32 TL
2. UU NCES VE SONRASI GEREKLETRLEN HZMETLER a. Uuun Planlamas b. GPS/IMU leme c. Fotoraf leme . Medyaya Kayt
4 8 120 0 1 1 1 1 19,28 19,28 15,49 15,49 3,75 8,33 2,78 0,31 1,02 1,02 1,02 1,02 = = = =
=
96,20 TL 229,04 TL 2.314,80 TL 0,00 TL
2.640,04 TL
96,20 TL 229,04 TL 2.314,80 TL 0,00 TL
=
1.861,02 TL
1.861,02 TL
1.861,02 TL
=
2.268,00 TL
2.268,00 TL
2.268,00 TL
=
= 370.560,00 TL
370.560,00 TL
370.560,00 TL
=
= 105.504,00 TL
105.504,00 TL
105.504,00 TL
TOPLAM
7. KR + DNER SERMAYE TOP. HZMET BEDEL 8. KDV
% 18 = % 32 =
492.701,38 TL
157.664,44 TL 650.365,83 TL 117.065,85 TL
767.431,67 TL
TRKYE DJTAL FOTOGRAMETRNN RETMDE KULLANIMINDA TEKNOLOJ GELTREN LKELERLE E ZAMANLI RETME DAHL OLMUTUR. SSTEMN DAMA DONANIM YENLEME (TEKNOLOJ YENLEME) GB BR DEZAVANTAJI VARDIR, ANCAK BU DURUM RETM KALTESNN ARTMASINA, RETM MALYETNN AZALTILMASINA, ELDE EDLECEK DORULUKLARIN YLETRLMESNE, VER ZENGNLNN OALTILMASINA YNELK ABALAR OLARAK GRLMELDR.
LKEMZDE KAMU SEKTRNN YANI SIRA ZEL SEKTR DE E ZAMANLI OLARAK DJTAL FOTOGRAMETR ALANINDA SAYISAL KAMERA SSTEMLER, UAK VE NAVGASYON SSTEMLER GB TEKNOLOJ KULLANIMI YNNDEN NEML BR YERDEDR. ZELLKLE BAZI ZEL SEKTR FRMALARININ YURT DII PAZARLARDA ULUSLAR ARASI PYASA ARTLARI LE REKABET EDEBLECEK KONUMA GELMES SEVNDRCDR.
GELECEK
-
YKSEK ZNRLKL UYDU BAZLI GRNTLER (GeoEye GeoEye, , Quickbird, Quickbird, vs..) (SPACE PHOTOGRAMMETRY) LDAR SSTEMLER LE BTNLEK SAYISAL (DJTAL) FOTOGRAMETRK SSTEMLER, GNSS, INS SSTEMLERNDE YKSEK DORULUKLU ZMLER RETM HIZI, MALYET GB UNSURLAR NEDENYLE TALEP ORTOFOTO HARTAYA DORU KAYMAKTADIR.
TEEKKRLER