Professional Documents
Culture Documents
Chng 1
My tnh s l my nhiu cp, trong 3 cp chnh yu l : vt l (phn cng - hardware) chng trnh h thng (system programs) chng trnh ng dng (application programs)
H iu hnh l g?
Hai nh ngha c nhiu ngi ng nht : 1. HH l 1 my tnh lun l m rng (extended machine) : y l gc nhn t ngoi vo. du cc chi tit kh, phin phc cn thc hin. cung cp cho ngi dng 1 my lun l d dng hn v c lp vi phn cng (thng qua cc lnh system calls) 2. HH l 1 h qun l cc ti nguyn ca my : y l gc nhn bn trong Phn chia vic dng ti nguyn theo thi gian, mi chng trnh dng ti nguyn trong 1 khong thi gian ri giao li cho chng trnh khc dng (CPU, my in). Phn chia ti nguyn theo khng gian : mi chng trnh dng 1 vng nh ti nguyn (b nh, a).
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 3
Lch s h iu hnh - Th h th 2
Early batch system (h thng x l b) xuyn phiu chuyn chng trnh thnh chng card c l. n chng card theo th t cho my c card 1401 c v ghi ln bng t. gn bng t cho my 7094 x l tun t tng chng trnh, kt qu ca chng trnh c ghi ln bng kt xut. gn bng kt xut vo my in 1401 in ra giy.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 5
Lch s h iu hnh - Th h th 2
Lch s h iu hnh - Th h th 3
OS/360 ca IBM MULTICS (MIT, Bell Labs)
Lch s h iu hnh - Th h th 4
1974, first microcomputer Intel 8080, first general-purposed 8-bit CPU floppy disk CP/M (Control Program for Microcomputers) early 1980s, IBM PC DOS (Disk Operating System) MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) 1983, IBM PC/AT (Intel 80286 CPU) 1985-1995, Windows on top of MS-DOS Pentium PC UNIX, Linux, Windows 2000 X Windows system (UNIX, Linux)
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 8
Mainframe operating systems OS/390 Server operating systems UNIX, Linux, Windows 2000 Multiprocessor operating systems Personal computer operating systems Linux, Windows XP, Macintosh Real-time operating systems VxWorks, QNX Embedded operating systems uCLinux, PalmOS, Windows CE Smart card operating systems
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM
Bus
Special registers Program counter Stack pointer Program Status Word (PSW) o kernel mode o user mode TRAP instruction System call
Cu trc ca mt a cng
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 13
(a)
(b)
(a) Steps in starting an I/O device and getting interrupt (b) Interrupt processing
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 14
Cc ti nguyn ca my Qu trnh (process) Lp thi biu cho cc qu trnh chy ng thi (Scheduler) Cho php cc qu trnh ng thi truy xut chung ti nguyn Deadlock v gii quyt Qun l b nh (memory management) H thng file (tp tin) Giao tip vi th gii ngoi (input/output) An ninh d liu (security) The shell
Ti nguyn ca 1 chng trnh l bt k thnh phn no ca my tnh c s dng bi chng trnh . Ti nguyn phn cng : CPU, b nh, a, CDROM, a USB, mn hnh, bn phm, chut, card mng,... Ti nguyn phn mm : cc file d liu v cc h thng phn mm khc m 1 chng trnh cn truy xut/tng tc. HH cn qun l cc ti nguyn sao cho vic s dng chng bi cc chng trnh c tin cy, an ton, hiu qu v c lp vi tnh cht vt l ca chng.
qun l vic chy cc process n gin v d dng nht, ngi ta cho chng chy tun t, mi ln cho 1 chng trnh chy. Ch khi chng trnh chy xong (d lu hay mau) th ta mi cho chng trnh khc chy,... Hu ht cc chng trnh u cn giao tip vi ngi (hay I/O ni chung). Vic giao tip vi I/O thng chm hn rt nhiu so vi tc ca CPU, ngha l lc chng trnh dng ch I/O (ch nhp phm), CPU phi ng ch mt thi gian v hiu sut lm vic ca n. s dng CPU hiu qu hn, ngi ta c gng cho nhiu chng trnh chy ng thi. Cch thng thng nht l dng k thut phn chia thi gian (Time sharing) : chia trc thi gian lm nhiu khe nh (quantum), cho mi chng trnh chy 1 khe nh ri dng n li, chn chng trnh khc chy trong khe nh k Mn : H iu hnh ti p,... Khoa Cng ngh Thng tin Chng 1 : Tng qut v h iu hnh
Trng H Bch Khoa Tp.HCM Slide 19
Module ca HH qun l vic phn chia thi gian cho cc chng trnh chy c gi l trnh lp thi biu (Scheduler).
Nh vy, v mt vt l chi ly, cc chng trnh khng bao gi chy ng thi trn 1 my c 1 CPU v ti tng khe thi gian, ch c 1 chng trnh c chy, cc chng trnh khc u b dng ch. Tuy nhin theo gc nhn ngi dng (gc nhn lun l, gc nhn ng ngha) th ta cm nhn rng cc chng trnh chy ng thi. Nu 2 hay nhiu chng trnh chy ng thi v nu chng mun truy xut 1 ti nguyn (dng chung) no th ta s gii quyt ra sao ? V nguyn tc, ta phi cho chng trnh truy xut, nhng nu khng kim sot vic truy xut ng thi vo cng 1 ti nguyn th c th dn n trnh trng "Race". Race l hin tng li bt nh c th xy ra khi 2 hay nhiu process truy xut 1 ti nguyn dng chung ng thi.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 21
Ti khon A
Nu ti khon A l 1000USD v HH iu khin chy 2 process P1 v P2 theo th t 21a22a21b22b23b23a th kt qu ti khon A s l 1700USD (gi tr ng l 1200USD).
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 22
on lnh truy xut cc bin cc b resource 1 Critical session 2 on lnh truy xut cc bin cc b resource 2 critical session 1 on lnh truy xut cc bin cc b
Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 23
trnh tnh trng "race", ta s loi tr tng h (Mutual Exclusion) cc vng code "critical session" truy xut cng 1 ti nguyn dng chung ca cc process, ngha l khng cho cc vng CS ny chy ng thi m phi tun t ha vic chy ca chng. V vng CS thng rt him trong chng trnh v rt ngn, nn vic tun t ha vic chy chng khng nh hng nhiu n vic chy ng thi cc process tng ng.
Tuy nhin k thut loi tr tng h cc process li thng dn n mi nguy him cho h thng m ngi ta gi l "deadlock". Deadlock l tnh trng ca h thng m c t nht 2 process ang dng ch ln nhau v b kt mi mi trng thi ny. Trng hp xu nht l mi process u b dng v ch ln nhau, h thng s b t lit mi mi.
Th d gi s c 2 process A v B ang chy, theo gii thut process A s truy xut file1 ri file2, trong khi process B s truy xut file2 ri file1 vi tin thi gian c th nh sau : ti t1 : process A xin truy xut file1 OK chy tip. ti t2 : process B xin truy xut file2 OK chy tip. ti t3 : process A xin truy xut file2 (vn cn truy xut file1 nn cha tr) khng c phi dng i process B. ti t4 : process B xin truy xut file1 (vn cn truy xut file2 nn cha tr) khng c phi dng i process A. t t4 tr i : c 2 process A v B u b dng v phi ch ln nhau v chng khng bao gi chy c na. Cn phi gii quyt deadlock, chi tit c trnh by trong mn HH.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 26
C B
C B D C B
B A HH c
A HH b
D HH f
HH d
HH e
Cc vng b thay i nh sau : process B c cp 1 vng nh chy (Fig. b) process A is swapped ln disk hay tr li, Fig. (d) process A is swapped vo t disk khi cn chy tip, Fig. (g)
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 30
Vic swap ton vng nh ca 1 process ra/vo a gp kh nhiu phin h do kch thc ca mi process rt khc nhau. Tuy nhin tng ny dn n c ch qun l b nh tinh vi m hin nay cc HH u dng, l c ch qun l b nh o. tng c bn l ti tng thi im chng trnh chy, ta khng cn ni dung ca ton chng trnh v d liu ca n trong b nh, ta ch cn ni dung ca lnh ang cn chy v d liu m lnh ny cn truy xut, mi th khc c th trn a. Nh vy chy c 1 process, ta ch cn 1 vng rt nh b nh bt chp kch thc ca process ln hay nh. C 3 k thut qun l b nh o : qun l theo phn trang, qun l theo phn on v qun l theo phn on v phn trang. Chi tit s c trnh by trong mn HH.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 31
i a ch o ra a ch tht
disk vt l l khng gian d liu 3 chiu : disk = nhiu cylinder, mi cyclinder gm nhiu track (head - vng trn cha tin cng bn knh), mi track cha nhiu cung nh cha tin c truy xut c lp (sector). Sector l n v truy xut tin nh nht cp vt l, t ngoi ta khng th truy xut tng byte ri rc trn a c. Mun truy xut 1 sector, ta phi xc nh c b ba ch s (C,H,S) rt kh dng. Hn na, d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau cn nhiu sector mi cha . Nu vic qun l 1 d liu c ngha c cha trn bao nhiu sector a v ch s c th l g c giao cho ngi dng th h s gp rt nhiu rc ri cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn.
disk lun l cp #1 l khng gian d liu 1 chiu : disk = danh sch nhiu n v cha tin c di c nh, mi n v c gi l cluster (hay block, sector lun l). di ca cluster cn c lp vi a vt l. cp ny, mun truy xut 1 cluster, ta ch cn xc nh 1 ch s ca n. Tuy nhin, d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau cn nhiu cluster mi cha . Nu vic qun l 1 d liu c ngha c cha trn bao nhiu cluster a v ch s c th l g c giao cho ngi dng th h s gp rt nhiu rc ri cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn.
disk lun l cp #2 l khng gian d liu 1 chiu : disk = danh sch nhiu n v cha tin c di thay i theo yu cu ca ngi dng, mi n v c gi l file v c nhn dng bng tn gi nh ch khng phi l ch s kh nh. cp ny, mun truy xut 1 file, ta ch cn xc nh tn gi nh ca n. D d liu c ngha cn lu trn a thng c kch thc rt khc nhau, nhng ch cn 1 file l lu 1 d liu c ngha Vic qun l d liu trn a tr nn d dng hn nhiu so vi trc. Tuy nhin v 1 a cha 1 s rt ln file (hng triu file) nu dng khng gian phng t chc cc file th cng cn nhiu kh khn trong vic t tn file, vic phn bit cc file ca chng trnh no, ca ngi no cn 1 giao tip s dng khc s dng a d dng hn na. Mn : H iu hnh Cng ngh Thng tin Chng 1 : Tng qut v h iu hnh . Khoa Trng H Bch Khoa Tp.HCM Slide 36
disk lun l cp #3 l khng gian d liu dng cy phn cp : disk = th mc gc cha nhiu phn t con, mi phn t con c th l file hay th mc khc... Trong cp ny, ta nhn dng 1 phn t bng khi nim ng dn (pathname). C 2 loi pathname : tuyt i v tng i. Ty thuc vo nhu cu s dng c th m dng no s thch hp hn.
ng dn tuyt i v tng i
ng dn (pathname) l thng tin tm kim (xc nh) 1 phn t t 1 v tr no , n cha danh sch chnh xc cc tn gi nh ca cc phn t m ta phi i qua xut pht t v tr u n phn t cn tm. ta dng 1 du ngn c bit ngn cch 2 tn gi nh lin tip nhau trong ng dn (trong Windows, du ngn l '\') Tn th mc gc lun l '\'. C 2 khi nim ng dn : ng dn tuyt i v ng dn tng i. ng dn tuyt i l ng dn xut pht t th mc gc, ng dn tng i xut pht t th mc lm vic (working directory). Trc khi ng dng bt u chy, h thng s khi ng th mc lm vic cho ng dng (theo c ch no ). Trong qu trnh thc thi, ng dng c quyn thay i th mc lm vic theo yu cu ring.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 38
Th d v h thng file
Cy th bc ca c: \
config.sys
Windows
AudioFile
...
VideoFile
System
win.com
Fonts
USAFilm
ChinaFilm
VNFilm
arial.ttf
...
Dng i.mpg
...
chng trnh khi hot ng thnh thong phi giao tip vi th gii ngoi (th d cn in ra my in, cn giao tip mng, cn truy xut thng tin ca cc sensor o thng s,..). My tnh s dng 1 card chc nng (card I/O) giao tip vi th gii ngoi. C rt nhiu hng sn xut, mi hng sn xut rt nhiu model card I/O khc nhau, on code chng trnh giao tip vi I/O c lp hon ton vi tnh cht phn cng ca card I/O, ta s xy dng 1 module phn mm c bit : device driver. Mi card I/O c device driver ring. Device driver phi cha n hm chc nng theo qui nh ca HH, chi tit ca tng hm chc nng s ph thuc vo phn cng, cn vic s dng cc hm chc nng trong chng trnh th hon ton c lp vi phn cng.
An ninh h thng
My tnh c rt nhiu ti nguyn v cho php nhiu ngi truy xut Cn phi c c ch m bo vic dng ti nguyn bi cc ngi dng, khng cho php vic truy xut bt hp php. An ninh h thng bao gm 3 vn chnh : Bo mt d liu : mi ngi ch c php truy xut 1 s ti nguyn qui nh, khng c kh nng truy xut cc ti nguyn khc. Ton vn d liu : vic truy xut ti nguyn ca ngi dng khng c lm h hng d liu, d ch 1 phn nh. Sn sng d liu : vic truy xut ti nguyn ca ngi dng hp php phi lun c phc v trong khong thi gian ngn nht, bt c lc no, bt c u. Cc bin php bo mt d liu l qun l ngi dng theo account v mt m ha d liu.
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 42
HH cung cp 1 giao tip s dng c gi l "System Call", mi system call l 1 hm thc hin 1 chc nng xc nh. Thng ch c code chng trnh mi gi System call, cn ngi dng u cui khng th gi system call trc tip c. Ngi dng u cui s dng cc dch v HH gin tip thng qua tng ng dng c th. Th d thc hin cc chc nng qun l h thng file, ngi dng trn Windows s dng trnh "Windows Explorer", thng qua giao tip s dng ha trc quan ca chng trnh, ngi dng s thc hin cc thao tc qun l h thng file rt d dng (duyt file, to/hiu chnh/xa file/th mc, di chuyn file/th mc t ni ny n ni khc,...)
Gi system call gn ging vi gi hm bnh thng, s khc bit ln nht l c s thay i quyn truy xut ti nguyn : trc khi gi system call, cc lnh ca chng trnh ng dng c quyn thp. khi gi system call, quyn s thay i thnh rt cao (quyn h thng) on code ca hm "system call" c th thc thi c chc nng c bit ca mnh. Sau khi gi system call xong, quyn truy xut c tr v mc c (thp) ca ng dng on code i theo sau lnh gi system call chy nh c.
There are 11 steps in making the system call read(fd, buffer, nbytes)
Khoa Cng ngh Thng tin Trng H Bch Khoa Tp.HCM Mn : H iu hnh Chng 1 : Tng qut v h iu hnh Slide 45
Kin trc my o
Th d v kin trc my o