BLGSAYAR DONANIMI

CPU CD - DVD Monitr

PC

DERLEYEN Yrd.Do. Dr. Temel GKTRK

Bios

Anakart

Kartlar

BLGSAYAR
Bilgisayar kendisine verilen bilgileri ok hzl bir ekilde saklayabilen, ileyebilen, aritmetik ve mantksal ilemleri otomatik olarak yaparak yeni bilgiler edilmesine olanak salayan elektronik bir makinedir. Program denen bir komutlar listesi uyarnca alan,hesap yapabilen ve bir sistem iin gerekli olan verileri toplayan, bu bilgileri ileyip deerlendiren ve sonulara gre sistemi tekrar ynlendirebilen elektronik cihazlara bilgisayar denir. Bilgisayarlar daha kolay ve hzl bir yaam isteinin sonucu olarak gelitirilmilerdir. Gnmzde bilgisayarlara aratrma, ynetim ve arivleme dzeyinde nemli grevler yklenmektedir.En youn kullanm alanlar endstriyel ve ticari amaldr. Televizyon, radyo, mikrodalga frn gibi yksek teknolojiye dayal elektronik aygtlarn hemen hemen hepsi gerekte minik, zel bilgisayarlarca denetlenmektedir. Ksacas bilgisayar haberlemeden,bilim ve aratrmaya,sanayiye,eitim, sanat ve elenceye kadar bir ok dalda kullanlmaktadr.

BLGSAYAR
Bilgisayar, kullancdan ald verilerle mantksal ve aritmetiksel ilemleri yapan; yapt ilemlerin sonucunu saklayabilen; saklad bilgilere istenildiinde ulalabilen elektronik bir makinedir. Bu ilemleri yaparken veriler girilir, ilenir, depolanabilir ve k alnabilir. Bilgisayar ilem yaparken hzldr, yorulmaz, sklmaz. Bilgisayar programlanabilir. Bilgisayar kendi bana bir i yapmaz. , Giri: Kii tarafndan veya bilgisayar tarafndan salanan verilerdir. Bu veriler, saylar, harfler, szckler, ses sinyalleri ve komutlardr. Veriler giri birimleri tarafndan toplanr. lem: Veriler insanlarn amalar dorultusunda, programn yetenekleri lsnde ilem basamaklarndan geer. Bellek: Verilerin sakland yerdir. Giri yaplan veriler, ilenen veriler bellekte saklanr. k: Bilgisayar tarafndan retilen rapor, dkman, mzik, grafik, video, resimlerdir. lenmi sonularn yazl olarak ekrandan veya dier k birimlerinden karlmasdr .

BLGSAYARIN TARH GELM

Bilgisayarlar uzun yllardr gelimekte ve glenmektedir. Bilgisayar dnyasnda meydana gelen bu gelimeler kuaklara ayrlarak incelenebilir. 1. Kuak Bilgisayarlar (1946-1956): Bu dnemde kullanlan bilgisayar, vakumlu tpler kullanyordu. Bu bilgisayar ok byktler ve ok yer igal ediyorlard. Bunlara rnek olarak verebileceimiz ilk bilgisayar 1945 ylnda Pennsylvania niversitesinde retilen ENIACdr. ENIAC 40 ton arlnda ve 18.000.000 vakum tple almaktayd. ENIACn baarsnn ardndan 1946 ylnda EDVAK retilmitir. lk ticari bilgisayar olarak da 1951 ylnda UNIVAC-1 retilmitir. 2. Kuak Bilgisayarlar (1957-1963): Vakumlu tplerin yerini transistrler ald. Bilgisayarlarn hacimleri kld, maliyeti drld ve hzlar ykseldi. Bu tr bilgisayarlar ilk olarak Burroughs firmas tarafndan Amerikan Hava Kuvvetleri iin retildi. 3. Kuak Bilgisayarlar (1964-1979): Entegre devrelerin kullanld dnemdir.
4. Kuak Bilgisayarlar (1980): Mikrochipler kullanlmaya baland. 5. Kuak ve gelecek Bilgisayarlar (1995-.) Beinci kuak bilgisayarlar zellikle yeni teknolojilerin kullanld ve buna bal olarak hzl alan ve daha akll bilgisayarlar gelitirilecek. Yapay zekaya sahip olan bu bilgisayarlar yaammza daha ok girecekler.

Bilgisayarlarn ve Mikroilemcilerin Tarihi Geliimi

Elektronik ncesi Kuak; Abacus (M.. 300) Blaise PASCAL, (1642) Toplama ve karma, st ste toplama ve karma ile arpma ve Blme (Pascaline Makinas) Gelitiren Gottfield Leibnitz (1673) Programlanabilir makine kavram Joseph-Marie Jacquard (1804); delikli kartlar ile desenli kuma dokumas Charles Babbage (1835), Fark Makinas (Difference Engine) ve gelitirerek Analitik Motor (Analytical Engine). Bilgisayarn temeli, delikli kartlar kullanld. Bu makine 1937 de gerekletirildi, Howard Aiken. 1880 de nufus saym iin tasarlanan makine, Herman Hollerith delikli kart ile almakta olup kurulan firma 1924 de International Business Machine(IBM) olur.

Bilgisayarlarn ve Mikroilemcilerin Tarihi Geliimi (Devam)

Elektronik Kuak; 1919 Flip-Flop ile ilk elektronik bilgisayar dncesi ortaya kt. ABD ordusu iin (1942-1945) ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Calculator) Projesi; 18000 elektronik tp 30 m boy 10 m en 3 m ykseklik 30 ton arlk Dr. Von Neumann 1952 EDVAC(Electronic Discrete Variable Automatic Computer) Projesi ile bellek nitesi 1947 SSEC(Selective Sequence Electronic Calculator) bir IBM projesi 1948 Transistrn bulunuu 60 l yllarda bilgisayar donanm ile birlikte programlama dillerinin geliimi gzlendi FORTRAN, COBOL

1.2 Bilgisayarlarn ve Mikroilemcilerin Tarihi Geliimi (Devam)

Mikroilemci Kuag; 1971 merkezi ilem biriminin tek bir tm-devreye sdrmak, Intel-4004 Gelitirilen I-4040 ve sonra 1973 de 8 bitlik I-8080 Motorola 1975 de 8 bitlik MC6800 ile yar balatt.

Moore Kural

Intel in kurucularndan Dr. Moore un gzlemi (1968); Her iki ylda bir transistr says ikiye katlanacak. Bu yasalatrlm kural ile bilgisayarlar hem gelitirilmeye hem de geliim kontrol altna alnmaya allmtr.

Mikroilemci / Mikrodenetleyici Uygulamalarna rnekler

Grnt ve yaz panolar (Displays) Yazclar (Printers) Tu takmlar (Keyboards) Modems Ara telefon arjlar Buzdolab, amar/Bulak makinalar Mikrodalga frnlar Otomobile motor yakt injeksiyonu Faks makinalar Motor hz kontrol v.b.

Donanm (Hardware)
Bilgisayar Donanm (Computer Hardware) 1. Bilgisayar yaps:
Merkezi lem Birimi; Intel, Motorola, Anakart (Mainboard);
ISA(Industry Standart Achitecture) PCI (Peripheral Component Interconnect) SIMM/DIMM (Single/Dual Inline Memory Module) SLOT

G Kayna (Power Supply) Grnt Kart, Ses Kart, TV Kartlar Disk Kontrol Kart (I/O Kart), Modem, Ethernet PORTLAR: Seri, Paralel, USB, Klavye/Mause, Yazc Ana Bellek:
ROM (Read Only Memory) RAM (Random Access Memory) n bellek (Cache Memory) Yardmc Bellek: Hard Disk, CD-ROM, DVD, DVD-R/W, Floopy Disk, Flash Disk,

Donanm (2)
2. Bilgisayar Giri Birimleri:
Kalavye (Keyboard) Fare (Mouse) Ikl kalem, Joy-stick, track-ball, bar-code okuyucu, optik okuyucu Tarayc (Scaner) Ekran: CRT, LCD, Yazclar(Printers): Nokta vurulu, mrekkep pskrtmeli, Lazer iziciler Hoparlr, web cam, dijital fotoraf makinas Projeksiyon (sunum) cihaz UPS (Kesintisiz G Kayna)

3.

Bilgisayar k Birimleri:

4.

Dier

Yazlm
Bilgisayar Yazlm (Computer Software) - Bilgisayar programlar yazlm (software) olarak bilinir. - Bir program komutlarn (instruction) diziliminden oluur. Makine komutlar (Machine instruction) - lemci tarfndan uygulanabilen binary (0 ve 1) dijitlerin dizisidir. - Anlalmas zordur.

Assembly Dili - Assembly komutlar ile tanmldr. - Bir assembly komutu, makine komutunun bellei destekleyici (mnemonic) gsterimidir. - Assembly programlar uygulanmadan nce makine diline evrilmelidir -- bir derleyici (assembler) tarafndan evrilir.

Yazlm (2)
Yksek seviye bilgisayar dilleri - Yksek seviye bilgisayar dilinin szdilimi (syntax) ngilizceye benzer. - Yksek seviye dilde yazlan program eviren bir eviriciye (translator) ihtiya duyulur -- derleyici (compiler) tarafndan yaplr Kaynak Kodu (Source code) Assembly veya yksek seviye bilgisayar dilinde yazlan program.

Obje Kodu (Object code) Assembler veya derleyici (compiler) kts.

Yazlm (3)
Yazlm grupta incelenebilir:
1. Uygulama programlar Kelime lemciler: WORD, WORDPERFECT, WRITE, Scientific Word Hesaplama Tablolar: EXCEL, LOTUS Grafik ve Animasyon Prog.:Autocad, Orcad, Board Maker, Power Point Veri taban programlar; dBASE, Access, SQL, Oracle, Paradox Hizmet/Destek Prog.: Norton, Winzip, Backup, ZIP, PCTools, Explorer Internet Prog.: Netscape, Internet Explorer, Frontpage, Flash statistik ve Muhasebe Prog.: SPSS, SAS, Minitab, LOGO, VEGA, ETA Programlama dilleri: Alt-Dzey Diller: Makine dili, Assambly st-Dzey Diller: Fortran, Cobol, Basic, Pascal, C, JAVA, Smaltalk, Delphi Kelime lemcili Diller: MATLAB, Mathematica, MAPLE letim Sistemleri CP/M: ilk iletim sistemi DOS: 1980-90 yllar arasnda kullanlan komut tabanl iletim sistemi WINDOWS: pencere tabanl iletim sistemi 3.1/95/98/2000/Me/XP OS/2: UNIX/LINUX: Apple Machintosh:

2.

3.

Bilgisayar eitleri
Desktop PC, Microcomputer Workstation

Notebook Laptop

Personal Digital Assistant PDA, Handheld, Pocket PC

BLGSAYAR DONANIMI
Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygtlarn tmne doanm ad verilir. Kiisel bir bilgisayar (PC) aadaki paralardan olumaktadr: Kasa Anakart lemci Bellek Sabit Disk Disket src CD-ROM/DVD-ROM src Ekran Kart Ses Kart ve hoparlrler Monitr Klavye ve Fare Yazc, Tarayc, Saysal Kamera ve benzeri dier aletler

Bilgisayarn Genel Yaps

HardDisk C: RAM ROM Bellek D Bellek Disket CD

A:
E:

Bellek Birimleri

MB

Ana Kart Mikro ilemci Ekran, Ses Kart Modem

Klavye Mause

Giri Birimleri

k Birimleri

Monitr Printer

Kasa
PC ierisinde bulunan paralar d etkenlere kar muhafaza eder ve bu paralara elektrik dalmn gerekletirir. Bilgisayar oluturan paralarn mrn uzatan ve sistemin salkl almasn salayan soutma sistemini ierir. Bilgisyara yeni paralarn eklenebilmesini salar. PC kasasnn bileenlerinden biri de g kaynadr. PC`ye ve anakarta elektrik akm ile g salar, disk, disket ve CD-ROM/DVD-ROM srclerini altrr. Tipik PC ler 200-250 watt civarnda bir g kaynana ihtiya duyarlar.

Kasa
Grnne gre kasalar 2ye ayrlr: Yatay Kasalar (Slim Case)

Dik Kasalar (Tower Case)

Kasa
Dik kasalar byklklerine gre 3 e ayrlr. Mini Tower (Kk)

Midi Tower (Orta)

Big Tower (Byk)

ATX

Src blmeleri

Src Konnektr

Pin 1

Wire Color Yellow

Signal +12v

2
3 4

Black
Black Red

Ground
Ground +5v

Y Blc ve Byk-Kk Konnektr dntrc

Led ve speaker kablolar

Kasa erisindeki Bileenler

Donanm Aygtlar
Giri aygtlar, lemci, Depolama aygtlar, kt aygtlar,

evresel aygtlar

Giri Aygtlar
Klavye Fare Tarayc Modem Optik Okuyucu Barkod Okuyucu Ikl Kalem Dijital Fotoraf Makinesi Mikrofon Dokunmatik Ekran

Klavye
Bilgisayarn en nemli giri parasdr. Bilgisayara veri ve komut girii klavye sayesinde olur. Bilgisayara yaz yazmak ve komut vermek gibi ilemlerin yaplabilmesini salayan daktiloya benzer parasdr. Klavyede bir devre bulunur ve bu sayede baslan tuun kodu CPUya (ilemciye) iletilir. Klavye zerindeki tular, her program kendi amac dorultusunda kullanr. Yani bir tu bir programda farkl bir ama iin kullanlrken baka bir programda farkl bir ama iin kullanlabilir.

Klavye
zerinde harfler, saylar, iaretler ve baz ilevleri bulunan tular vardr. Q Klavye ve F Klavye (Trke Daktilo Klavyesi) olmak zere iki ekilde snflandrlabilir. Q Trke klavye 179 F Trke klavye 440 Klavye zerinde numaralar, Kilitler (Caps Lock: Bir kez basldnda srekli byk harf yazar. kinci kez basldnda srekli kk harf yazar, Num Lock, Scroll Lock), zel Tular (Alt, Shift, Control, Alt Gr). Klavye zerindeki tular 4 ksmda inceleyebiliriz;

1. Fonksiyon tular 2. Daktilo tular 3. Nmerik tular 4. zel tular

Fare (MOUSE)
Ekranda gzken imle yardmyla komut girii yapmaya yarar. Farenin evre birimi olarak kullanlmasyla iaretleme, tklama ve srkleme yaplarak ilemler yaptrlr. mle: Farenin ekran zerinde nerede olduunu gsterir. Tklama: Farenin sol tuuna bir kez baslmasdr. ift Tklama: Farenin sol tuuna ksa aralklarla iki kez tklanmasdr. Bir simgeye yklenen ilevinin yerine getirilmesini salar.
Srkleme: Farenin deitirilmesidir. sol tuunu basl tutarak imlecin yerinin

smi grntsnden kaynaklanan ve klavye yerine kullanlabilen giri ve k birimidir. Sa taraf ESC sol taraf ENTER dr. Menl programlarda menlerden seim yaparken iimizi kolaylatrr. Eer izim program ykl ise Grafik ve izim programlarnda da kullanlr.

Mouse
ki tr mouse vardr; klasik ve optic mouselar. Klasik mouse lar (toplu), topun srtnmesi ile hareket eden ve ularna encoder bal diskler yardm ile konum belirler.

Encoder

Mouse
Optik Mouse larda dzlemdeki hareket Mouse ierisinde bulunan bir kamera yardm ile tespit edilmektedir. Optik mouse lar hemen hemen tm yzeylerde almakta olup, alt yzeyde krmz bir k yayan bir led bulunmaktadr ve bu yaylan k yzeyden yansyarak zel bir sensr tarafndan alglanmaktadr. Bu sensr herbir grnty bir Dijital sinyal prosesrne (DSP) analiz iin aktarmaktadr. Pepee gelen grntler ilenerek grntler arasndaki farkllktan hareketle hareket miktarn alglamaktadr. Optik mouselar hareketli para iermedii iin anma olmaz ve arza ihtimli azdr. Optik mouselarn mousepad gibi zel yzeylere ihtiyac yoktur ve artrlm takip znrl ile daha hassas cevap verebilir.

TARAYICI (Scanner)
Resim, grafik ve nceden yazlm yazlar bilgisayar ortamna aktarmakta kullanlr. 300x600 dpi, 600x600 dpi, 600x1200 dpi, 600x2400 dpi ... Optik karekter okuma (Optic Character Reader-OCR) Bir resim, bir fotoraf veya kat zerinde bir dokman bilgisayar ortamna geirmenizi salayan aratr.

Kamera
Bilgisayara kamera takp, grnt kaydedebilir, internet zerinden Net Meeting gibi gibi programlar sayesinde grntl grme yapabilirsiniz.

EKRAN
Hem giri hem de k birimi olarak kullanlr. Giri ve k birimlerinden gelen verilerin sonularnn ekranda gzkmesini salar. Bilgisayarla kii arasnda iletii salar. Bir text ekrann genilii 80 karakter, boyu 25 satrdr. Grafik ekranda pikseller (nokta) bulunur. Bir ekranda ne kadar ok piksel varsa ekrann znrl artar. 640 x 480 piksel, 800 x 600 piksel, 1024 x 768 piksel gibi. Ekrann kaliteli olmasnn ok byk nemi vardr. Ekranlardan titreimsiz ve az radyasyonlu olanlar tercih edilmelidir. Ekranlarn boyutu, 14 in, 15 in, 17 in, 20 ve 21 'dir. Genellikle ucuz olduu iin 14 inlik ekranlar kullanlmaktadr. 1 MB, 2MB, 4 MB bellekli ... ekran kartlar bulunmaktadr. Ekrandalardaki grnt netlii noktalar arasndaki uzaklkla ilgilidir. ki nokta arasndaki uzaklk ne kadar azsa o kadar iyi grnt elde edilir. Ekrandaki noktalar aras uzakl 0.28 mm ve daha az olanlar tercih edilmelidir.

k Aygtlar
Monitr Yazc Modem / Ethernet izici (Plotter) Hoparlr Projeksiyon Cihaz

MONTRLER
Bilgisayarn kullancnn yapt ilemleri grebilmesini salayan grsel parasdr. k birimidir. Monitrde hareketli ya da sabit resim olarak alglananlar aslnda tek karelik resimlerdir. Bu tek karelik resimler satr satr oluturulmutur ve saniyede bir ok kere yenilenirler. Monitrlerde her bir noktaya piksel ad verilir. Piksel says ne kadar fazla olursa o kadar net grnt salanabilir. Monitrleri kendi arasnda snflandrmak iin byklkleri kullanlr. Kegen uzunluunun inch (2.45 cm.) cinsinden bykl kullanlr. (14 inch, 15 inch, vb.) Bilgisayarn grnt birimi monitrdr. Monitrn ekranndan bilgisayarn denetlenmesi ve grntlerin alnmas salanr. Bilgisayarn sistem biriminde yer alan bir grafik kart da grntnn elde edilmesini salar. Grafik kart ekrandaki grntnn tm zelliklerini veren nemli bir birimdir. Bilgisayar monitrlerinin en basiti monochrom (tek renkli) olandr. Bunun dnda renkli monitrler de bulunmaktadr. Gnmzde bilgisayarlarda gelimi grafik kartlar olarak bilinen VGA kartlar kullanlmaktadr. znrlk ekranda grnty oluturan resim eleman saysdr. znrlk ne kadar fazla olursa grnt o kadar net olur.

Monitrler
CRT (Cathode Ray Tube) LCD (Liquid Crystal Display) Gas Plasma
Tm monitrler Yaz ve Grafii gsterme kapasitesine sahiptirler. Gnmzde yaygn olarak CRT monitrler kullanlmaktadr.

CRT (Cathode Ray Tube)

CRT monitrler standart renkli televizyon teknolojisi olan Tp teknolojisi ile alrlar. Televizyonlardan ayran en nemli zellikleri yksek resim kalitesi ve znrlkleridir.

CRT alma Sistemi

CRT Monitrlerde elektron tabancasndan kan elektronlarn monitr yzeyindeki fosfor tabakasna arpmas sonucunda meydana gelen patlamayla birlikte oluan ma sonrasnda resim (pixel olarak) oluur. Elektron taramas ekrann sol st kesinden balayarak soldan saa doru yaplr. Tarama tazeleme hz Hz. (hertz) birimi ile llr. rn: 60 Hz.in anlam;saniyede 60 kez tarama yaplmasdr. Dot pitch, ekran zerindeki iki nokta arasndaki mesafedir.

CRT alma Sistemi

Dot pitch aral CRT monitrlerde glgeleme maskesi ile kontrol edilir. Her pixel ana renk olan krmz,mavi ve yeil renk grubunu ayr nokta halinde zerinde bulundurur. Tabancadan kan nlarn pixeldeki renk noktalarndan hangilerine hangi oranda deceini kontrol altna almak amacyla, elektron tabancas ile ekran arasna delikli bir metal eklinde olan glgeleme maskesi konulmutur.

LCD (Liquid Crystal Display)

Flat screen olarakta bilinirler. Liquid Crystal, sv ile kat aras bir maddedir. Sv duruma daha yakn sya duyarl bir maddedir, doada ok farkl ekillerde bulunur, LCD monitrlede Nematic ismi verilen safhadaki tr kullanlr. Bu tre zel olarak TN (Twisted Nematic) ismi verilmitir. Bu Liquid Crystal tr doada bkl kvrml halde bulunur,elektrik akmyla byk lde dzeltilir.

LCD alma Sistemi

LCD Monitr iinde iki ynlendirilmi cam levla bulunur. Gerilimi salayan elektrot ular LCD sandviin iine yerletirilmitir. Elektrotlara uygulanan gerilim ile Liquid Crystalin bir cam tabakadan dierine gemesi yer deitirmesi salanr ve Liquid Crystal bloklar halinde tutacak ekilde toplanr. LCD monitrler k retmezler ya yanstarak ya da farkl bir kaynaktan iine aktarlan ynlendirerek grnty olutururlar. PC Monitrlerinde k kayna olarak fluorescent lambalar monitrn, arkasnda arasnda ve nnde olmak zere her yerinde bulunur.

LCD alma Sistemi

Yalnzca bu sistemle Renkli Grafik Ekran elde edilmesi mmkn deildir. Renkli grafik elde edebilmek iin farkl teknoloji mevcuttur.
Common-Plane Passive-Matrix Active-Matrix

Common-Plane LCD
Az sayda pixele sahiptirler Saat, Reklam panolar vb. uygulamalarda kullanlr. Daha karmak Common-Plane LCD ekranlar ile hesap makinesi, hatrlatma cihazlar,avu ii oyun uygulamalarnda kullanlmaktadr.

Passive-Matrix LCD
ki para cam kullanlarak yaplr. Camlardan biri yatay dzlemde dieri ise dikey dzlemde kullanlan yar iletken zel bir maddeye geirgenlik salar. Liquid Crystal zgara eklinde uzanan iki cam paras arasnda kalr ve elektrik akm ile ynlendirilir.

Active-Matrix LCD
LCD monitrlerin bu eidi TFT (Thin Film Transistor) teknolojisi ile retilmitir. TFT ve Kondansatrlerin cam bir tabaka iinde birletirilmesi ve LCD yapnn iine konulmasyla bu yap ortaya kmtr. Her pixel 1 ile 4 arasnda deien TFT kalb ile kontrol edilir. Passive-Matrix yapda olduu gibi satr ve stunlara elektrik akm uygulanmaktadr. Elektrik akm ekran zerinde ilerlerken sadece doru adreslere urad noktalarda durur. Bu ilem her pixeli kontrol altnda tutan transistrler sayesinde gerekleir. Kondansatrlerin grevi ise iki tazeleme ilemi arasnda geen srede hedef pixel adresindeki elektrii zerinde tutarak sreklilii salamaktr.

Active-Matrix LCD
LCD ekranlarda her pixelin altnda alt pixel vardr. ana renk olan, krmz -,yeil ve mavi renkler alt pixeller zerinde tutulur. Active-Matrix ekranlarda her alt pixeldeki renklerin karm sonucunda 16.8 milyon renk elde edilmitir.

Gas Plasma (Gaz Plazma)

Elektron tabancas yoktur. Pixeller arasndaki elektrik akm dijital olarak kontrol edilmektedir. LCD teknolojisinde olduu gibi gaz plazma ekranlarda her pixel altnda alt pixel mevcuttur.

Ekran Kartlar
Ekran Kartlar Digital (saysal) grnt bilgilerini analoa evirip grntnn ekrana aktarlmasn salar. Ekran kartlar gcn zerindeki ilemciden ve bellek kapasitesinden alr ve monitrlerde olduu gibi znrlk ok nemlidir.

Yazc (Printer)
znrlk yazclarn en nemli zelliidir ve kalitesini belirleyen birinci unsurdur. Yazclarda karakterlerin basmnda, bir ine baslan nokta adedi (dpi) yazcnn znrlk kalitesini gsterir. Genellikle lazer yazclarn znrlkleri ink-jet yazclardan daha yksektir (1000 dpi ve st kaliteli saylabilir.). Genellikle anakart zerindeki parallel porta taklrlar Yazclar genel olarak 4 gruba ayrlr; Nokta Vurulu Yazclar Mrekkep Pskrtmeli Yazclar Lazer Yazclar Termal Yazclar

Yazc (Printer)
1. Nokta Vurulu Yazclar (Dot Matrix Printer) Bu tip yazclar genellikle oklu kt alnmas gereken yerlerde gnmzde halen kullanlmaktadr.Yazma kafas zerindeki inelerin karbon bir eride vurmas ile karakter oluumu salanmaktadr. Bask kalitesi modern yazclara gre kt olduu iin gnmzde belirli amalar dnda pek fazla kullanlmamaktadr. Yazm hzlar CPS (character per second) saniyede yazdrabilecei karakter says ile llr.

Yazc (Printer)
2. Mrekkep Pskrtmeli Yazclar (Ink Jet Printer) Yksek kaliteli, ucuz ve hzl bask imkan sunar. Kat zerine mrekkep pskrtme yntemi ile alr. Renkli ya da siyah beyaz bask yapabilirler. Bask kalitesi DPI ile belirtilir.

Yazc (Printer)
3. Lazer Yazclar (Laser Printer) Bask kalitesi ve bask hz asndan en gelimi yazclardr. Toner teknolojisi kullanarak bask yaparlar. Renkli ya da siyah beyaz bask yapabilirler. Bask kalitesi DPI ile belirtilir.

Temel olarak elektrik alan ile charge edilmi bir tamburun laser n ile elektrik alanndan arndrlm blmlerine karbon (toner) partikllerinin yapmas sayesinde kt elde edilir.

Yazc (Printer)
4. Termal Yazc
zel Katlara s etkisiyle bask yaparlar zellikle barkod uygulamalarnda kullanlrlar.

Yazc (Printer)
Hepsi Bir Arada Yazclar (All in one Printers) Hem yazc, hem faks, hem tarayc, hem de fotokopi olan makinelerdir.

ZC (PLOTTER)
Verileri grafik eklinde aydnger veya dier herhangi bir kada kadna izim yapabilen bir k arac olup mhendisler ve mimarlar tarafndan kullanrlar.

Ethernet Kart

Ethernet kart ile bilgisayarlar birbirine balanp bilgi al verii yapabilir. Ayrca tek bir internet hesab kullanarak ayn anda birden fazla kullanc internete balanabilir. Bilgisayarlar birbirine balamak iin sadece ethernet kart yeterli deildir, ortak bir merkezden paylam iin HUB kullanlr. Bilgisayarn kablo ile dier bilgisayarlara fiziksel olarak balanmasn salayan ve bilgi paylamn mmkn klan elemandr. Anakart zerine taklrlar. ISA veya PCI yapda olan bu cihazlar 10 Mbps veya 100 Mbps hzlarnda veri iletebilirler.

Kablosuz Balant (Wireless)

Wireless, sistemde, internet balantsnda, ada kablolar kullanmadan haberleen klavyeler, mouselar, modemler yazclar gibi bilgisayar donanmlarn tanmlamak iin kullanlr. Wireless sisteminde iletiim kurmak iin kablo yerine yksek frekansl radyo dalgalar kullanlr.

Bluetooth
Bluetooth kablo balantsn ortadan kaldran ksa mesafe Radyo Frekans (RF) teknolojisinin addr. Bluetooth bilgisayar, evre birimleri ve dier cihazlarn birbirleri ile kablo balants olmadan, gr dorultusu dnda bile olsalar haberlemelerine olanak salar. Bluetooth standard 10 metre uzakla kadar ses ve veri haberlemesinin salanmasn ngermektir. Ancak bu uzaklk 100 metreye de kabilmektedir.

Modem
Bilgisayarn telefon hatlar zerinden birbirlerine bilgi iletmesini salayan
aygtlardr. Deiik hzlarda dahili ve harici tipleri mevcuttur. Dahili modemler anakart zerine taklan kartlardr. Harici modemler ise ayr bir cihazdr ve bilgisayara seri portlardan balanrlar.

Anakartlar
Sistemin merkezi bileenidir. zerinde bakr yollarn bulunduu fiberglastan yaplm levha eklindedir. Genileme yuvalar, BIOS, ve ipsetler anakart zerinde bulunur. lemci, Bellek, arabirimler, fare klavye ve eitli PC arayz kartlar (modem, A, ekran, ses vs.) anakart zerine taklr. Anakartlar genellikle destekledii ilemci trnn ismi ile anlr. Gnmzde PIII, Pentium 4 anakart gibi deyimler kullanlmaktadr.

Anakart Bileenleri
1. lemci soketi:

lemcinin takld sokettir. 2. Bellek soketi: RAM denilen sistem belleinin takld soketdir. 3. Genileme Yollar Anakart zerine ekran kart, modem, ses kart, vs gibi paralar anakart zerindeki genileme yuvalar ya da veriyolu yuvalar denilen soketlere taklr. Yani kartlarn iledii veriler ve kartlara giden bilgiler, bu yuvalar ve anakart zerindeki veri yollar aracl ile ilemciye ve dier aygtlara ularlar. 4. G Konnektrleri(G kayna girii): Anakart zerine g kaynandan gelen kablolar bu konnektrlere balanr. 5. Klavye/Fare Konnektrleri(portlar): Klavye ve fare yuvarlak 6 pinli bir fi (PS/2 fii) kullanlarak anakartaki klavye ve fare portlarna balanr. 6. Yonga Setleri (Chipsets): Bilgisyarlarn trafik polisleridir. lemci, nbellek, veriyollar, ve sistemdeki hemen hemen her ey arsndaki veri ak bu yongalar tarafndan kontrol edilir.

Anakart Bileenleri
7. Klavye Denetisi: Klavyeyi denetler
8. Saat ve CMOS Bellek Yongas: Bu yonga, sistemin tarih ve zamann tutan gerek zamanl saati ve PCnin BIOS ayarlarn tutan, CMOS ad verilen bir bellei ierir. Anakart zerinde bu saati altran bir pil vardr. 9. Sper I/O Denetisi: Bu yonga standard giri/k ilemlerini, ncelikle de disket src gibi yava aygtlar, seri/paralel portlar denetler. 10. BIOS(Basic inpu output system Temel giri k sistemi): PCnin en alt seviyedeki yazlmdr. Donanm ve iletim arasnda bir kpr oluturur, donanm ayarlarn kontrol eder. PC ilk ald zaman yaplan ilk testler (POST) BIOS yongas tarafndan gerekletirilir. 11. Paralel Port: Printerin baland girie denir. Bu porta printerin dnda baz dier cihazlar da taklabilir. 12. USB girileri: eitli cihazlarn baland zel girilerdir. 13. IDE ve Floppy Balant Yuvalar: HDD, CD-ROM ve floppy srclerin kablolarnn bagland yuvalardr.

Anakartlar

ANAKARTLAR

Anakart tm sistemin temelini oluturmaktadr.

Dier kartlar (grafik kart, modem,vb.) anakart zerindeki genileme yuvalarna taklr. Tm kartlarn kendi zerine taklmasndan tr de anakart olarak adlandrlrlar. Ana kartlar destekledikleri mikroilemci trlerine bal olarak adlandrlrlar.

ANAKARTLAR
Ana kart, fiberglasttan yaplm, zerinde bakr yollarn bulunduu, genellikle koyu yeil bir levhadr. Olduka karmak baskl devre yollardr. Ana kart ok katmanl baslm devre elemanndan baka bir ey deildir. z ad verilen ve karmak bir yol haritas oluturan bakr devre yolar , sinyalleri ana kart stnde bir yerden baka bir yere tar. oklu katman retim teknii kullanlarak baz katmanlarn ilemciye, BIOS'a yada bellee veri tarken baz katmanlarnda bunlardan bamsz olarak voltaj ve toprak hattn ksa devre oluturmadan tamas salanmtr. Yaltlm katmanlar karmak bir sandvi oluturacak ekilde bir araya getirilir. Daha sonra yongalar ve yuvalar ana karta lehimlenir. Ana kart zerinde ilemci, bellekler,ROM BIOS, AGP yuvas, PCI yuvalar, seri ve paralel balantlar, IDE balant noktalar yer alr. stndeki ilemci; aritmetiksel ve mantksal ilemler yapar. IO (giri k birimlerini) okur ve yazar.

ANAKARTLAR
zerindeki ROM BIOS, ana kart dahil olmak zere ve ana kart ile alacak tm donanmlara ait ayr dzenler, saklar ve sistem ak olduu mddedce bunlar iler. zerindeki RAM bellek ok nemlidir. Yazlmn alt yer belleklerdir. Bilgisayar ak olduu mddedce srekli bilgisayardan veri alr ve iler. zerindeki genileme yuvalarna taklan (AGP Slot) ekran kart ile beraber dier kartlarla hem ilenen veriler grntlenir hem d dnya hem de dier evresel aygtlar ile balant salanr. zrerindeki DE balant noktalarna taklan sabit disk, disket srcler ve CD ROM srcleri vastasyla ilenen veriler geriye dnk olarak kaydedilir.

Ana kart nasl alr?

Ana kart, sistemdeki, veri akn dzenler. Verilerin ana bellee ulamasn salarken, ayn zamanda ana bellekteki verilerin dier aygtlara ulamasn salar. lemcinin altraca programlarn yer ald yerdir. lemci herhangi bir veri iin arda bulunduunda, ana bellek ilgili veriyi bulur ve sistem veri yolu araclyla bellee gnderir. lemci kendisine gnderilen ilemleri bitirdikten sonra, iledii verileri tekrar ana bellee gnderir. Ana bellek bu verileri ya saklamak iin sabit diske yada grntlemek iin ekran kartna dolaysyla monitre gnderir.

AGP

PCI

CPU Socket

RAM

IDE(Harddisk , CD-ROM)

Floppy

Genileme Yuvalar
Ses, ekran, ethernet kartlarnn takld yuvalardr. ISA siyah renkte PCI beyaz renkte AGP kahverengi, sadece ekran kart iin

ISA (Industry Standart Architecture) Slot

ISA slotlar eski tip i balantlarda modem,ses,ekran,a gibi balantlarda kullanlyordu. PCI ve AGP ye nazaran yava bir veriyoludur. Maksimum 8 MHz. Hznda alr. ISA 16 bit veriyoluna sahip olup, ezamanl olarak 16 bit veriye ulaabilir.

ISA Slot

PCI (Peripheral Component Interconnect) Slot

PCI veriyolu Intel tarafndan gelitirildi. Anakart zerinde 1 ile 6 arasnda PCI slot bulunur. 32 bit veriyolu kapasitesine sahip, 33MHz. Hznda alr. letim sistemlerinin Tak&altr (Plug&Play) zelliini destekler.

PCI Slot

AGP (Accelerated Graphics Port)

zellikle Grnt kartlar iin dizayn edilmitir. AGP 66 MHz 1x, 133 MHz 2x, 266 MHz 4x hzlaryla olduka hzl bir veriyolu hemde ana bellek ile daha abuk iletiimi salayan bir porttur. 32 bit kapasiteli , PCI 2.1 standartn kullanan ,Hz 33 MHz yerine 66MHzdir.
AGP Slot

ATX Power Connector

Standart ATX g kablosu bilgisayarn g kaynandan kar ve ATX anakartlardaki g yuvalarna taklr. Bir alt versiyon AT g kablosudur.

Chipset
Anakart zerinde tmleik olarak bulunan Chipset ses, ekran veya modemin anakart zerinde bulunduu durumlarda bu aygtlardan birini ya da bir kan barndrrlar. Chipsetin asl grevi ilemci fonksiyonlarn kontrol etmektir. lemcinin bellek erim ekli ve snryla ilgili mantksal bilgiler Chipset zerinde belirlenir. Baz Chipsetler yalnzca bir snf ilemciyi desteklerken, bazlar birden ok ilemciyle uyumlu alabilir.

nternal modem

CPU (Central Processing Unit) Socket

Tm ilemci soketleri birbirlerine ok benzerler, soketleri birbirinden ayran yanlar Pin saylar ve dizayndr.

DIMM (Double Inline Memory Module) Slot

En yaygn kullanlan bellek slotlardr. Dier bellek slotlar ise SIMM ve RIMMdr. Balca DIMM standartlar PC100, PC133dr. DDR Ram lerle kullanlan PC2700,PC3200, PC4300 standartlar mevcuttur.

IDE (Integrated Drive Electronics) Connector

Sabit disk, CD srcler ve DVD srcler IDE kablosu araclla IDE yuvalarna balanr.

Floppy Drive Connector

Disket srcnn ankart zerine baland yuvadr. Anakart zerinde sadece 1 adet Disket src yuvas bulunur.
Disket Src Yuvas

MotherBoard Battery
Anakart zerinde elektrik akm olmad durumlarda baz nemli bilgilerin tutulmas amacyla kullanlan ok kk bir gce sahip pildir.

Bios Pili

BIOS (Basic Input Output System) Chip

Anakarta Sistem alnda gerekli olan bilgiler ve sistemin neleri destekledii ile ilgili bilgiler mevcuttur.

Portlar
Seri port (Modem, Fare,...) COM1, COM2 en yava Paralel port (Yazc) LPT1, LPT2 daha hzl USB (digital kameralar, tanabilir bellekler) en hzl

Klavye

Mouse

USB Seri Port Paralel Port

Hoparlr Mikrofon

JoyStick

Monitr

Paralel Port / COM (Comunications) Port

Tarayc ve yazc balantlar iin kullanlr. Paralel port zerinden eer 8 bit geniliinde bir kanal kullanyorsa bir seferde 8 bit veri gnderilir. Com Portlar fare ve harici modem balantlar iin kullanlr.
Paralel Port

COM Port

COM Port
Her bilgisayarda 4 adet COM port bulunur. RS232 standardyla haberleir. COM portlar 1, 2, 3, 4 diye numaralandrlr. COM 1 ve 3, COM 1 ve 4 ayn interrupt servisini kullanrken BASE adresleri ile ayrlrlar. Maksimum veri iletim hz 119,200 Bit/sdir. 9 bit konnektr kullanlr.

Seri Portlar
Anakartta en az 2 tane bulunur. 9 veya 25 uludur. Ana birimi UART (Universal Asynchronous Recevier Transmitter) dr. UART orijinal IBM Pcde kullanlmtr Eski sistemlerde 8250 16450 UART, daha hzl iletiim iin 16550 16 bitlik FIFO tampon vardr. Tampon, veriler ilenirken veri alnmasn salar. Hangi tip UART olduunu anlamada, Denetim masas-Sistem seeneinden baklabilir.

USB (Universal Serial Bus)

USBye bal olan cihaz otomatik tannr, ayarlar yaplr ve sistem destei salanr. Yeni cihazlarn balanmasn salar. 12 M BPS (Megabit/sn) hzndadr. Veri giri k portudur. Tek bir USBye bir ok cihaz (zincirleme olarak 126) balanabilmektedir. Harici porttur. Aygt takp kartrken bilgisayar kapatma zorunluluu yoktur. Genellikle 2 USB port ve ekstra alternatif 2 kablo seenei ile retilmektedir

PS/2 Connectors
ATX anakartlar zerinde 2 adet PS/2 yuva bulunur. Biri mouse dieri klavye iindir. Genellikle farkl renktedirler.Bu renklerden yeil olan mouse, mor olan klavye iindir.

Game Port / Sound Card Connectors

Oyun portu ses kartlar zerinde yer alan seri bir porttur.ses kart anakart stnde bulunuyorsa oyun portuda anakart zerinde bulunabilir. Ses kartn chipset olarak bulunduu durumlarda anakart zerinde Sound Card Connectors bulunur.
Game Port

k/SES
Giri/SES Mikrofon

NEDR ?

Mikro ilemciler ksaca CPU (Central Processing Unit / Merkezi lem Birimi) olarak adlandrlr. Bilgisayarn en temel yongasdr.

TARHES
Balangta hesap makinesi mant zerine yaplmtr. lk ilemci Intel 4004 1971 retildiinde ok gl deildi. Sadece toplama ve karma yapabiliyordu. lem kapasitesi 4 bit ile snrlyd Fakat ilk defa herey bir yonga (chip) zerine yerletirildi. 4004 ilk tanabilir elektronik hesap makinesine hayat verdi.

Ev bilgisayarlar iin 8 bit kapasiteli Intel 8080 1974 ylnda retildi.

Fakat 1979 ylnda Intel'in 8088 adl ilemcisi piyasalarda daha ok yank uyandrd IBM makinelere hayat veren ilemci ilk olarak adn 1982 ylnda duyurmaya balad.

TARHES

Btn bu ilemciler Intel tarafndan retildi ve hepside temelde 8088 tasarmnn gelitirilmesiyle ortaya kt. Gnmzde kullandmz Pentium 4, 8088'lerdeki her hangi bir kodu altrabilir fakat 5000 kez daha hzl!

ZAMANLA HIZ DEM

sim 8080 8088 80286 80386 80486 Pentium Pentium II Pentium III Pentium IV Tarih 1974 1979 1982 1985 1989 1993 1997 1999 2000 Transistr 6,000 29,000 134,000 275,000 1,200,000 3,100,000 7,500,000 9,500,000 Mikron 6 3 1,5 1,5 1 0,8 0,35 0,25 Saat Hz 2 MHz 5 MHz 6 MHz 16 MHz 25 MHz 60 MHz 233 MHz 450 MHz 1,5 MHz Veri Genilii 8 bit 16 bit-8 bit 16 bit 32 bit 32 bit 32 bit-64 bit 32 bit-64 bit 32 bit-64 bit 32 bit-64 bit MIPS 0,64 0,33 1 5 20 100 ~300 ~510 ~1,700

42,000,000 0,18

 GREVLER
Kullancdan gelen komutlar yorumlar ve sonular retir. Bilgisayarda bulunan btn elektronik aygtlara ne yapacaklarna dair emirler verir. Bilgisayarn iindeki bilgi akn kontrol eder ve ynetir. Bilgisayarn yapabilecei tm komutlar verir. Komutlar iler, Hesaplamalar yapar, Tm her eyi her birimi ynetir.

 YAPISI

MB'in ierisinde ALU ( Arithmetic Logic Unit ), Kontrol nitesi (Control Unit) ve Kaydedici'ler (Register) vardr. Modern ilemciler zerlerinde daha karmak ilemler yapabilmek iin kayar nokta ilemcisi (FPU- floatin point processin unit) bulundururlar.

Komutu getir (Fetch Instruction) ve Komutu icra et (Execute Instruction) ilemlerini yapar.

 YAPISI
Bir ilemci ALU birimini kullanarak toplama, karma, arpma ve blme gibi matematiksel ilemler yapabilir. Bir ilemci bir bellek adresindeki veriyi baka bir bellek adresine gnderebilir. Bir ilemcinin mimarisini o ilemcinin komutlarnn yaps ve ileyi biimi belirler.

Bir ilemci kararlar verip o

kararlar uygulamak iin yeni talimatlar dizisine atlayabilir.

 GNMZDE LEMCLER
Gnmzde ilemci piyasasnda Intel ile Amd firmalar arasnda ok byk rekabet vardr. Her iki firma arasndaki rekabetten dolay ilemci hzlar 3.4 gigahertz e , bu hz overlock ile 5 gigahertz e kadar yanamaktadr. Amd firmasnn kard en son ilemciler 64 bit ile almakta, intel ise bu teknoloji zerinde hala almaktadr.

 GNMZDE LEMCLER
Her ne kadar Amd ilemciler fiyat/performans kriterinde Intelden ok daha avantajl olsa da Intel ilemciler dnya piyasasnn ok byk bir ksmn elinde tutmaktadr. Ayn anda sanal olarak 2 ilem yapabilen ilemciler intel firmas tarafndan gelitirilerek hyper threading teknolojisi olarak adlandrlmtr. Cyrix firmasnn ilemcileride gnmzde kullanlmakta birlikte teknoloji olarak ok dk olduklar iin tercih edilmemekte ve ok az kullanlmaktadr

Intel ilemciler 64 bit platformuna geen Amd ilemcilere kar hz yarnda u an bir adm geride.
Ama sorun ilemcilerin hzlarnn katlanarak gitmesine karn 64 bitlik yazlmlarn hala retilememesi Bu nedenle rekabetin u an iin avantaj fiyatlarn dmesi gibi grnmektedir.

 LEMCLERN GELM
Transistr says 275000 275000 Sunum Tarihi 1987 1988 Saat Hz (MHz) 16-33 16-33 Veri Yolu Hz (MHz) 16-33 16-33 L1 Tampon Bellek -

lemci i386DX i386SX

L2 Tampon Bellek Ana kart stnde 128'e kadar Ana kart stnde 512'e kadar

i486DX
i486SX i486 DX2 i486 DX4

1,25 milyon
900000 1,25 milyon 1,6 milyon

1990
1990 1992 1992

20-50
16-66 40-66 75-100

20-50
16-33 20-33 25-33

8
8 8 8

Ana kart stnde 512'e kadar

Ana kart stnde 512'e kadar Ana kart stnde 512'e kadar Ana kart stnde 512'e kadar

 ETLER
lemci Am486 DX Am5x86 K5 K5 Transist r says 1,25 milyon 1,6 milyon 4,3 milyon 4,3 milyon 8,8 milyon 9,3 milyon 21,3 milyon 22 milyon Saat Hz (MHz)
Veri Yolu Hz (MHz)

L1 Tampon Bellek

L2 Tampon Bellek Ana kart stnde 512'ye kadar Ana kartn stnde 256 ile 1024 aras Ana kartn stnde 256 ile 1024 aras Ana kartn stnde 256 ile 1024 aras Ana kartn stnde 256 ile 1024 aras Ana kartn stnde 256 L3 Anakartta 256 ilemci stnde + 512-8192

25-120
133 (PR75) 75-100 90-133

24-40
33 50-66 60-66

8
16 24 (16 komut 8 veri tamponu) 24 (16 komut 8 veri tamponu) 64 (32 komut 32 veri tamponu) 64 (32 komut 32 veri tamponu) 64 (32 komut 32 veri tamponu) 128 (64 komut 64 veri tamponu

K6
K6-2 K6-III Athlon

166-300
266-533 350-500 500-800

66
66-100 66-100 100

Soket lemci
Kare eklinde retilmi ilemci modelidir. st yzeyinde marka ve model isimleri bulunur. Alt yzeyinde ise ilemcinin trne gre ok sayda pin veya iletim noktas bulunur. Takldklar anakarta bir mandal/kilit yardm ile tutturulurlar. Anakarttaki sokete uygun ilemci seilmelidir. Aadaki ekilde gsterildii gibi anakartta LGA soket varsa, ilemci de LGA soket ilemci olmaldr. Baka bir rnek vermek gerekirse anakartta soket 939 varsa ilemci de 939 pinli ilemci olmaldr.

Slot lemci
Diklemesine anakartn zerine monte edilirler. Dikdrtgen bir kart eklinde retilen ilemci modelidir. Kimi ilemci bileenleri kart zerindedir. Kartn alt ksmnda bulunan balant noktalar ile ana karta balanr. lemcinin korunmas iin d klf vardr. Klfn yan yzeylerine soutucu taklmaktadr. Slot ilemcilerin retimi durdurulmutur.

 LEMC RETEN FRMALAR

lemci reten firmalarn en banda ntel ve Amd gelmektedir Cyrix firmasda ilemci retmesine ramen daha ok dk performansl ilemciler retmekte olup henz rakiplerinin seviyesine ulaamamaktadr. lemci reten firmalar rnlerine teknoloj ilerine gre takma isimler koyup her biri iin ayr ayr logolar dizayn etmektedir. Motorola, Ibm gibi baz firmalar da ilemci retmektedir. Ancak bu ilemciler son kullancya ynelik deildir.

 SOUTUCULAR VE FANLAR

lemciler almalar esnasnda ar sndklar iin soutma nitelerine ihtiya duyarlar. Bu niteler genel olarak fan ya da soutucu metallerdir.

 FAN KURULUMU

Kurulum iin gereken malzemeleri hazrlayn. Fan eklemek iin sadece adet bileene ihtiyacnz vardr.

 FAN KURULUMU

Anakart zerindeki mikroilemciyi bulun. Fan metal ksm altta kalacak ekilde

ilemci zerine yerletirin.

 FAN KURULUMU

Fann drt kesinde ilemciye tutunmasn salayan hareket ettirilebilir kancalar bulunur.lk olarak bu kancalardan iki tanesini ilemciye tutturun ve fan aksi ynde ekin veya itin.

 FAN KURULUMU

Daha sonra dier taraftaki iki kancay yerletirin. Drt kancay da ilemciye tutturduktan sonra fan ilemci zerine hafife bastrn.

lemci (C.P.U.- M..B.)

lemcide gerekletirilen tm ilemlerin zamannda yaplp yaplmadn belirlemek iin bir saat bulunmaktadr. Saatin salnmlar saniyede bir milyon dng Megahertz- eklinde llr. u anda GHz hzlarndadr.

Salnm says arttka MBinin hz da artar 800 Megahertz >700 Megahertz

Merkezi lem Birimi: CPU

0: Kapal devre 8086......... 6 bit 8088......... 8 bit 80286.......16 bit 80386....... 32 bit 80486....... 32 bit 1: Ak devre

0 1 00 01 10 11

bir bit bir bit iki bit ki bit ki bit ki bit bit bit

1011 1100....sekiz bit = bir BYTE 1024 BYTE = 1 KB (Kilobyte) 1024 KB = 1 MB (Megabyte) 1024 MB = 1 GB (Gigabyte) 1024 GB = 1 TB (Terabyte)

100 101

lemciler
8086/8088
Intel, 16 bitlik 8086 ilemcisini 1978 ylnda piyasaya srd. Yksek seviyeli programlama dillerine ve daha etkin iletim sistemlerine sahip ilk ilemci olan 8086, IBM uyumlu sistemlerin temelini oluturdu. Arkasndan kan 8088 ilemci ile IBM ilk kiisel bilgisayar (PC) piyasaya srd. Bu ilk PCnin 16K hafizas, grafik zellii olmayan ekran ve bir teyp band srcs vard. Bu ilk ilemci d veriyolu olarak 8 biti destekliyordu ve 4.77 MHz saat hznda almaktayd.

lemciler

80286
Ksa bir sre sonra Intel, 80286 ilemcisini kartarak PC performansn yeni bir seviyeye ykseltti. 80286 ilemci 16 bit veriyolunu hem ite hem de dta kullanabiliyordu. Bu da kendinden nceki ilemcilerden ok daha fazla ilgi grmesine sebep oldu ve artk PCler iin daha gl yazlmlar retilmeye baland.

lemciler

80396
Intelin bir kuak sonraki ilemcisi olan 80386 ilemcisi PC dnyasna byk deiiklikler getirdi. SX ve DX modelleri olan bu ilemcinin en byk zellii 32 bit bir ilemci olmasyd. 286lardaki veri yolunun iki katna kartlmas PClerde grafik ilemlerini artrd. Ayrca saat hznn 16 MHzden 33 ve 40 MHZ kartlmas ilemleri daha da hzlandrd.

lemciler

486
Intel Nisan 1989 ylnda i486 ilemciyi piyasaya srd. i486 ilemcisi entegre bir chiptir. Bu chip drt farkl ilev grubunu (asl CPUyu, bir matematik yardmc ilemcisini, bir nbellek denetleyicisini ve DX/DX2 modellerinde bir adet genel nbellek, DX4 modellerinde ise iki adet ayrk 8K nbellei) bir bileende birletirmektedir. i486 hem iten hem de dtan 32-bit yap kullanr. Saat hz olarak da 100 MHze ulamtr.

lemciler Pentium
i486 ilemcilerin hzla yaygnlat bir dnemde Intel P5 kod adyla tasarlad yeni ilemci ailesini Pentium adyla piyasaya srd. D veriyolu 64-bit i veriyolu ise 256-bit olan bu ilemci iki adet ayrk 8Klk nbellee sahiptir. Pentium ilemci 486lardan farkl olarak iki adet tamsay ilemcisine sahiptir. Kayan nokta ilemcisi de iyice gelitirilmitir. Ayrca 486 ilemcilerde olmayan Branch Protection (dallanma tahmini) teknolojisi kullanlmtr. Bu teknoloji, program srasnda iletilecek olan dallanma (jump) komutlarnn dallanaca tahmin edilen kod kmelerinin daha hzl eriilen bir ortama kopyalayarak ilenmeye balanmasna dayanr. Bu ekilde %25 orannda performans art salanr. Pentium ilemciler 0.28 mikronluk BICMOS ve CMOS teknolojisi ile retilmilerdir. 60 MHz, 75 MHz, 90 MHz, 100 MHz, 120 MHz, 133 MHz, 166 MHz, 200 MHz ve 233 MHz saat hznda retilmilerdir.

lemciler

Pentium Pro
Pentium ilemcilerin yaklak iki kat ilemci gcne sahip olan bu ilemcilerde 5.5 - 6.1 milyon arasnda transistr kullanlmtr. +2.9V besleme gerilimi ile alan bu ilemci 166 MHz, 200 MHz, 233 MHz ve 266 MHz saat hzlarnda retilmilerdir. Bu ilemci daha ok server bilgisayarlar iin tasarlanmtr ve x86 tabanndaki ilemciler iin yazlm tm yazlmlar desteklemektedir. Pentium Pro ncelikle 32 bitlik programlara ihtiya duyar. Bu sebeple ilemcinin tam performansla alabilmesi iin Windows NT gibi gerek 32 bitlik iletim sistemi kullanlmaldr.

lemciler

Mmx Teknolojisi

Intel, 1997nin balarnda Pentium MMX ilemciyi piyasaya srerek Pentium tasarmna yeni bir boyut kazandrd. Multi Media Extensionn ksaltlm olan MMX , Pentium ilemcisine 57 adet yeni komutun eklenmesiyle olumu bir ilemcidir. Yani birka komutun yapt baz ilemler tek komutta toplanmtr. Single Instruction - Multiple Data SIMD (Tek Komut - oklu Veri) teknolojisinin kullanld bu ilemcilerde tek bir komutun getirdii bir ok ilem paralel olarak bir arada yaplabilmektedir. Bu ilemcilerde multimedya iin komut setinin geniletilmesiyle birlikte L1 nbellek kapasitesi de 32 KBa yani iki katna kartlmtr. lem performans sz konusu olduunda MMX ilemcilerin verimlilii tartlmaz. MMX ilemcilerin hzl olmasndaki en byk faktr nbellein bykldr. Ayrca MMX ilemcilerde besleme gerilimi 5V veya 3.2Vtan 2.8Va drlerek ilemci ekirdeindeki kayp performans drld. Bu sayede yksek saat hzna ramen ilemci daha az snmaktadr.

lemciler

Pentium 2
MMX teknoloji ile yakalad performans Pentium Pro ile birletiren Intel Pentium II ilemcileri piyasaya srd. Pentium II ilemciler hem yap olarak hem de fiziki olarak nceki ilemcilerden farkllklar tamaktadr. nceki ilemcilerde Soket 7 yi kullanan Intel Pentium II ile birlikte SEC (Single Edge Contact) adn verdii ve Slot 1e girecek yapda bir dizayn kulland. Pentium II ailesinin ilk modeli 233 MHz hznda retildi. Arkasndan 266 MHz, 300 MHz ve 333 MHz modelleri geldi. Intel bu aamadan sonra 66 MHzlik veri yolunun yannda 100 MHzlik veri yolunu da kullanmaya balad ve daha sonra kan ilemciler 350 MHz, 400 MHz ve 450 MHz olarak kt .

lemciler

Celeron
Daha ok i istasyonlar ve CAD/CAM gibi geni uygulamalar iin tasarlanan Pentium IIler son kullanclar iin pahal gelmekteydi. Bu durumu deerlendiren Intel, son kullanclara ynelik yeni bir ilemci piyasaya srd. Celeron ismini verdii bu ilemcilerin Pentium IIden en byk fark L2 n belleinin olmamasyd. Bu serinin ilk ferdi 266 MHz olarak tasarlanmtr. L2 n bellei olmayan Celeronlar Pentium Pro ile ayn performans gstermektedir. 266 MHz ilemcinin arkasndan yine L2 nbellei olmayan Celeron 300 retildi. Celeron ilemciler 333 MHze kadar Slot-1 yapsnda retilirken (ekil 3 ) bundan sonra Soket-370 yapsnda retilmitir.

lemciler

Pentium 3
Katmai olarak isimlendirilen ekirdekle tasarlanan ilemci, beraberinde bir ok yenilikler de getirdi. Daha nce MMX ilemcilerde grdmz (fakat onlardan ok daha kark) ekilde 70 adet yeni komutla gelen bu ilemcinin asl performans temel yapsndaki deiiklik olmad iin hemen birden bire bilgisayarmzda bir performans art gzlenememektedir. Intel, Pentium IIIte de Pentium Prodan beri iyiletirilerek kullanlagelen ekirdek ksm kullanlmtr. lemciye 70 adet yeni komut eklenmi ve bu komutlar kullanan birimlerde deiiklikler yaplmtr. Bu komutlar MMXteki gibi belli bir konuya mahsus komut deillerdir ve ana balk altnda toplanrlar. Bu komutlarla birlikte ilemciye eklenmi dier yapsal bir deiiklik de 8 adet yeni registerdir. Bu yeni registerlar ilemcide yeni SIMD FPU komutlar tarafndan kullanlmak zere yer alyorlar. Registerlar 128-bitlik bir genilie sahiptir

lemciler

Pentium IV
Pentium III ilemcisinin ancak 1 GHz hz retebilmesi yeni araylar balatmtr. Bu engeli amak iin yeni bir mimari ve retim teknolojisi ile Pentium IV retilmitir. Veri yolunun genilii 64 bite karlmtr. Pentium IV ilemcisi DVD, MP3, video ileme, internet zerinden video gnderimi gibi yksek miktarlarda veri transferi gerektiren uygulamalarda daha baarl sonular vermitir.

lemciler

Pentium IV
Intel, son yllarda ilemcilerini saat hzlarna gre deil, zellik ve mimarilerine gre belirlenen bir "lemci Numaras" ile etiketlemektedir. Artk fiyat listelerinde ya da bilgisayar reklamlarnda "Pentium 4 2.8 GHz ilemci" ifadesi yerine "Pentium 4 520 ilemci" ifadesini okuyacaksnz. lemcinin hz ifadesi etiketinde yazlmaya devam edilecek. Intel ilemci, numaralarn performans lt olarak kullanmamaktadr. lemci numaralar, ilemci aileleri arasndaki deil; ayn ilemci ailesi iindeki farkl zellikleri ifade etmektedir

lemciler

Xeon
Intelin sunucu bilgisayarlar iin rettii ilemci trdr.

lemciler

AMD lemciler
AMD nceleri X86 uyumlu ilemciler retmitir. Daha sonra kendi patentli ilemcilerini retmilerdir. AMD firmasnn kendi patentli ilemcileri ve genel zellikleri ksaca aada aklanmtr.

lemciler

K5 lemcisi
K5 serisi isimlendirilirken Intel ilemcileri ile performans karlatrlmas (PR=Performance Rating) kullanlmtr. PR bir AMD ilemcinin performansnn ka Mhzlik bir Intel ilemciye eit olduu gsteren bir yntemdir.

lemciler

K6 ve K7 lemcileri
1997 ylndan itibaren AMD, K6-2, K6-2+, K6-III gibi adlar altnda K6 serisi,ilemcileri piyasaya srmtr. Ardndan K7 (Athlon) ilemciler gelitirilmitir. K7 ilemciler slot yapsn kullanmtr.

lemciler

Athlon XP lemcisi
AMD nin bu modeli 3.2 GHz hzlara kadar ulamtr. AMD ok farkl zelliklerde ilemcileri piyasaya srmektedir. Masast bilgisayarlar iin sempron, athlon 64 serileri, tanabilir bilgisayarlar iin sempron, athlon, turion, sunucu ve i istasyonlar iin opteron ilemcileri gibi.

lemci Teknolojileri
HT (Hyper Threading) Teknolojisi:

Yksek kalitede video ile ses, ar veritaban uygulamalar birok veriyi ileme zorunluluu getirmektedir. Bu kadar ok veriyi ilemek iin birden fazla ilemci kullanlabilir. Ancak bu pahalya mal olur. Bu tip bir zm yerine, kullanlabilecek daha ucuz zmlerden biri olan Hyper-Threading (HT) teknolojisi sayesinde bir ilemci birbirinden bamsz iki programa ait veriyi ayn anda ileyebilmektedir. Hyper Threading teknolojisi iin ayn anda birka yazlm altrrken, randman artrmaya yarayan bir teknolojidir denilebilir.

lemciler HT (Hyper Threading) Teknolojisi

HT teknolojisi, bu teknolojiyi destekleyen ilemciye, ipsete, sistem BIOSa ve iletim sistemine sahip bilgisayar sistemleri gerektirir. rnein, Windows 2000 Professional HTyi desteklemedii iin, bu iletim sistemi ykl olan bir bilgisayarda HTnin getirdii performanstan yararlanlamaz. Performans kullandnz donanm ve yazlma bal olarak deiir.

lemciler
ift ekirdekli lemciler (Dual-core Processors)
ift ekirdekli ilemci tek bir fiziksel ilemci iinde ayn frekansta alan iki tam yrtme/altrma biriminden (ekirdek) oluur. Her iki ekirdek de ayn paketi, ayn ipset ve bellei kullanr. ki ekirdein olmas, ayn anda oklu uygulama altrma olana salar.

lemciler
Centrino Teknolojisi
Intelin dizst bilgisayarlar iin gelitirdii bir teknolojidir. Intel Pentium M lemci, Mobil Intel 915 Express ipset ailesi veya Intel 855 ipset ailesi, Intel PRO/kablosuz a balants ailesi bileenlerini ieren bilgisayar sistemleri centrino teknolojili olarak adlandrlmaktadr. Dier bir ifadeyle bu bileenleri ieren dizst bilgisayarlar Intelden Centrino Notebook adn tama onay alabilecekler. Daha az g kullanp daha az snmay, ilemci boyutunu klterek dizst bilgisayar boyutlarn da kltmeyi, pil kullanm sresini artrmay, kablosuz internete girmeyi ve daha yksek performans salamay amalayan bir teknolojidir. Centrino teknolojili ilemciler GHz seviyesi bakmndan daha dk deere sahip olmalarna ramen elde edilen performanslar daha yksektir. Intel farkl tasarmlar oluturarak ve farkl bilgisayar donanmlarn bir bilgisayarda toplayarak kullanclarna daha fazla performans kazandrmaya almaktadr. Centrino dnda Dothan, Sonoma gibi adlarla yeni teknolojili bilgisayarlar piyasaya srmektedir.

Uygun lemciyi Semek

lemci alrken hangi reticiden alacanza, hangi modeli seeceinize, ilemciye hangi hzda istediinize ve paketine karar vermelisiniz. Kullanmay dndnz programlarn minimum sistem gereksinimlerini renmeniz; minimum ilemci hzn,zelliini belirlemenize yardmc olur. Yalnz, bilgisayarn performansnn sadece ilemciye bal olmadn, bilgisayar oluturan tm donanmlarn performansta etkili olduunu unutmaynz. Eer oyun tutkunuysanz veya grafik, ilem younluklu programlar kullanyorsanz, yksek hzl bir ilemci, HT destekli, ift ekirdekli bir ilemci semeniz uygundur. Bilgisayarnz sadece yaz yazmak, internette gezinmek gibi amalarla kullanacaksanz yksek hzl ilemcilere ynelmenize gerek yoktur. Kullanlacak program HT, 3DNow!, oklu ilemci ve 64-bit gibi teknolojilere destek veriyorsa, bu teknolojilere sahip ilemcileri semek programlarnzn daha hzl almasn salayacaktr.

lemciler
Bilgisayarn temel parasdr. Bilgisayarn beyni durumundadr. Bilgisayardaki herhangi bir para ne ie yararsa yarasn, mutlaka ilemciye baml alr. Kullandnz ilemci, her eyden nce sisteminizin performansn ve kullanabileceiniz iletim sistemlerini belirler.

lemciler
CPUnun yapsn; ince bir silikon tabaka zerinde ok kk alminyum yollarla birbirine balanm milyonlarca transistr oluturur.
Bu transistrlerin hangisinin ne ekilde alaca gerekli yazlm program tarafndan CPUnun anlayaca bir dile yani makine diline evrilerek CPUya iletilir. Ve bylelikle programlar ilemci tarafndan altrlr. Dolaysyla bilgisayara gerekletirilen ilemlerin hepsi dolayl ya da dolaysz bir ekilde CPUya urar.

lemciler

CPU 3 birimden oluur.

Aritmetiksel ve mantksal birim(ALU) Kontrol birimi;kontrol ilemlerini yapar Registerler, ilenmeye balayan verileri ve ilemle ilgili bilgi tutar

lemciler
lemci 2 ana ksmdan oluur : Btn ilemleri gerekletiren elektronik devrelerin bulunduu ilemci ekirdei (Die) ve ekirdek ksmn ana karta balantsn salayan d yzey. DE: lemcinin ekirdek ksmdr. ekirdek ierisindeki, milyonlarca transistrlern, her blmnn farkl bir grevi ve alma prensibi vardr. D yap:ekirdek ksm zerine kaplanan maddelerin zel yaplar sayesinde, ilemci almas ve performans farkllk gstermekte. Pentium ailesinden nceki ilemcilerde die ksm zeri ok katl seramik madde ile kaplanrken, Intel Pentium 166 ilemcisinden itibaren s problemini daha iyi zd iin zel plastik madde de kullanlmaya baland. D yapda ana kart stne takld soket yapsda ok nemli. ilemci modelleri anakart zerine direkt monteli iken zamanlacpu socket, Socket8, Slot-1 lere gelindi bu deiimde ilemcilerin veriyolu geniliini arttrmak hedeflendi.

lemciler
1. Execution Unit (Core=ekirdek): Bu nite komutlar altrr ve pipeline (ihatt) denen yollarla beslenip tamsaylar kullanarak okuma, deitirme ve komut altrma ilemlerini yapar. Artimetik hesaplamalar iin ALU (Arithmetic and Logic Unit) denen aritmetik ve mantk niteleri kullanlr, ALU iin ilemcilerin yaptadr diyebiliriz. 2. Branch Predictor: Bu nite bir program alrken baka bir satra atlayaca zaman hangi satrlarn ileme konacan tahmin etmeye alarak Prefetch (komutlarn bellekten ne zaman arlacana karar verir ve komutlar Decode nitesine doru srayla gnderir) ve Decode (bu nite de kompleks makina dili komutlarn ALU'nun ve registerlarn kullanabilecei basit komutlara dntrr) nitelerine hz kazandrmaya alr.

3. Floating Point Unit: Bu nite ondalk say (floating point : kayar nokta) hesaplamalarndan sorumludur.

lemciler
L1 Cache: lemci iin nbellek. nemli kodlar ve veriler bellekten buraya kopyalanr ve ilemci bunlara daha hzl ulaabilir. Kodlar iin olan Code ve veriler iin olan Data cache olmak zere ikiye ayrlr. Data ,en ok ilenen bilgilerin kodlarnn sakland ksmdr. Code da en ok kullanlan komut setlerinin sakland blmdr. Gncel ilemcilerde L2 (Level 2, 2. seviye) nbellek de bulunur. nceleri L2 nbellek anakartta bulunurdu. Daha sonra slot ilemciler ortaya kt ve ilemci ekirdeinin de zerinde bulunduu kartu eklindeki paketlerde nbellek ekirdein dnda ama ilemciyle ayn yapda kullanlmaya baland. Bu ksa gei dneminden sonraysa nbellek ilemci ekirdeklerine entegre edildi. BUS Interface: lemciye veri kod karmn getirir, bunlar ayrarak ilemcinin nitelerinin kullanmasn salar ve sonular tekrar birletirerek dar yollar. Bu arayzn genilii ilemcinin bir seferde okuduu kelimenin (word) uzunluunu belirler. rnein 32 bitlik hafza geniliine sahip bir ilemci 232 byte (4 GB) hafzay adresleyebilir ve bu hafzadan ayn anda 32 bit zerinde ilem yapabilir. Gnmzde masast pazarna 32 bitlik ilemciler hakimken sunucu uygulamalar ve bilimsel almalar iin de 64 bitlik ilemciler yaygn olarak kullanlr.

lemciler
Bir ilemcideki btn elemanlar saat vurularyla alr. Saat hz bir ilemcinin saniyede ne kadar evrim yapabileceini belirler. 200 MHz saat hz 200 MHz olan bir ilemci kendi iinde saniyede 200 evrim yapabilir. Her evrimde ilemcinin ne kadar ilem yapabilecei ilemcinin yapsna gre deiir. Bu saat vurular anakart zerindeki Clock Generator denen yongayla retilir. Bu yongann iinde ok hassas kristaller vardr. Bu kristallerin titreimleri saat vurularn oluturur. Program Counter (PC) denen birim iinde altrlacak bir sonraki komutun hafzadaki adresini bulundurur. Bu komutun altrlma zaman geldiinde kontrol nitesi komutu ilenmek zere hafzadan alr ve ilemci zerindeki Instruction Register (yazma) denen blme ilenmek zere aktarr. Yazma da diyebileceimiz registerlar hafzadan verilerin veya kodlarn yazlabildii geici saklama alanlardr. indeki adresi gerekli yazmaca aktaran PC daha sonra bir arttrlr ve bir sonraki komutun zaman geldiinde Instruction Register'a aktarlmak zere hazrda beklemesi salanr. Komut ilendikten sonra hesaplamay yapan birim Status Register (SC) denen yazmacn deerini deitirir, bu yazmata bir nceki ilemin sonucu sakldr. Kontrol nitesi bu yazmataki deeri kullanarak sonuca gre gerekli komutlar altrabilir. Bu okuduklarnzn tamam komutun uzunluuna ve ilemcinin mimarisine gre bir veya daha fazla saat vuruunda yaplabilir.

lemciler 3 temel ilevi gerekletirir.

1.

CPU kendi iindeki ALUyu (aritmetik logic unit) kullanarak toplama,

arpma,karma ve blme gibi matematiksel ilemler yapar. Modern ilemciler zerlerinde daha karmak ilemler yapabilmek iin kayar
nokta ilemcisi (FPU- floatin point processin unit) bulundururlar. 2. 3. CPU bir belek blgesindeki bir veriyi okur yazar gerekirse baka bellek blgesine tar. Bir ilemci kararlar verip o kararlar uygulamak iin yeni talimatlar dizisine atlayabilir.

Depolama (Hafza)
Birincil depolama(hafza)
Yokolour Geicidir

kincil hafza
Yok olmaz Kalcdr

kincil depolama zellikleri

Medya(Kullanlan ara) Kapasite Depolama aralar Eriim hz

Bellek-Ram
BELLEK-RAM Bilgisayarn en nemli paralarndan biride belleidir.Bilgisayar bilgileri hard diskte saklar ancak bunlar zerinde ilem yapmak iin onlar hard diskten daha hzl olan bellee alr.Bellein teknik ismi RAMdr. Bellek birimi olarak MB (Mega bayt) kullanlr.Bu, milyon tane bayt anlamna gelir ve milyon tane harf olarak dnebilirsiniz. Bellek ne ie yarar? smine bakldnda bilgilerin depoland yer izlenimi versede bellek bilgi depolama amacyla deil bilgileri geici olarak tutmak amacyla kullanlr.Bilgilerin depoland yer hard disktir.Bilgileriniz hard diskte kaytl durur, bir program altrdnzda programnz hard diskten bellee yklenir ve bellekten altrlr.

Bellekler
Bilgisayarda esitli programlarin alistirildigi , geici veya kalici bilgilerin bulunacagi hafiza alanlaridir. Veri Birimi BYTE'dir. Bir Byte 8 Bittir. 1 Bit 0 ya da 1'den olusur. 1 BYTE 1 karakter'dir. 1024 BYTE = 1 KiloByte'dir. (KiloByte = KB) 1024 KB = 1 MegaByte'dir. (MegaByte = MB) 1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB) 1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB) Bilgisayar iinde RAM ve ROM bellek olmak zere iki esit bellek bulunur.

Bellek eitleri
ROM (Read Only Memory)
ROM PROM EPROM EEPROM FLASH

RAM (Random Access Memory)

Static RAM (SRAM) Dynamic RAM (DRAM)

ROM
ROM:Sadece okunabilir bellek bir defa retici tarafndan yazlr ve kullanlr. Elektrik kesintilerinden etkilenmez. Bilgiler gvenli ve kalcdr.

PROM (Programmable ROM)

retici tarafndan bo olarak imal edilir. Kullanc tarafndan 1 defaya mahsus olmak zere programlanr. ROM belleklere nazaran daha hassasdr. Statik elektrikle ierisindeki bilgiler zarar grebilir.

EPROM (Erasable Programmable ROM)

PROM iplere benzer. Yalnzca kullanc tarafndan yazlm destei ile silinebilme zellii vardr. Bilginin silinebilmesi iin ultraviyole(UV) n kullanlr. Yazma ve silme ilemleri iin ip zerinde bulunan pencere kullanlr.

EEPROM(Electrically Erasable Programmable ROM)

EPROM daki UV n yerine elektriksel olarak yazma ve silme ilemi yaplan ROM lardr. ipin sadece belirli bir blm yeniden yazmaya msaittir.

FLASH
Yaps ayn EEPROM dur. Gelimi ve ok daha hzldr. Kullanm alanna gre birok eidi mevcuttur. Daha ok BIOS ta kullanlr. Bir seferde 512 Byte yazma kapasitesine sahipdir

RAM (Random Access Memory)

Depolama niteleri ilemcinin hzna ayak uyduramayacak kadar yavatr.lemcinin istedii bilgileri depolama nitelerinden zaman kaybetmeden alabilmesi amacyla ilemci ile depolama nitelerinde rastgele eriimli bellekler (RAM) kullanlr. Ana bellek olarak kullanlan bu belleklere rasgele eriimli denmesinin sebebi herhangi bir hcresinde bulunan bilgiye dorudan eriim imkan olmasdr. Drt ana grev noktasnda kullanlrlar Bunlar ; L1, L2, L3 nbellekleri ve Ana sistem belleidir.

SRAM (Static RAM)

Transistr kullanan ok hzl alan ve pahal bir teknolojidir. L1,L2, ve L3 nbellekleri bu tr belleklerdir. SRAM gruba ayrlr;
Asenkron Senkron Pipeline Burst

SRAM
Asenkron SRAM: Sistem saat frekansna bal olmadan alan L2 nbellei olarak kullanlan eski bir teknolojidir. Senkron SRAM : Sistem saatiyle uyumlu olarak alan daha hzl bir trdr. Pipeline Burst SRAM : Tek fark bir seferde ana bellee daha fazla bilgi gnderebilmesidir. nbelleklerin (Cache) tek amac ilemci ile anabellek arasndaki hz farknn olumsuz etkisini drp ilemci bekleme zamann en aza indirmektir.

L1-L2-L3 Cache
L1 ilemci zerinde bulunur 64 KB zerinde kapasitesi yoktur. L2 anakart ya da lemci zerinde bulunabilir.128-1024 KB arasnda deimektedir. L3 bu da anakart zerinde bulunur. Amac L2 ile ayndr. 512 KB byklndedir.

DRAM (Dynamic RAM)

Yapsnda Kondansatr ve Transistr birlikte kullanlmtr. Veriler kondansatrde tutulurken anahtarlama ilemi iin transistrler kullanlr. DRAM iinde bulunan kondansatrler zerinde bilgiyi tutabilmek iin saniyede binlerce defa tazelemeye ihtiya duymaktadr. DRAM ler isimlerini bu tazeleme ileminden almlardr.

DRAM eitleri
Fast Page Mode DRAM Extended Data Out DRAM Burst EDO DRAM Synchronous DRAM Double Data Rate SDRAM DDR2 RAMBus DRAM

FPM DRAM-EDO DRAM-BEDO DRAM

FPM DRAM: 60 ve 70 ns hzlarnda almaktadr.33MHz saat hzyla alrlar. EDO DRAM : 66 MHz zerindeki veriyolu hzlarnda alamazlar. Hzlar 70,60 ve 50 nsdir. SIMM yuvalarn kullanrlar. BEDO DRAM : EDOdan fark bir seferde daha fazla veri paketi gnderebilme zelliine sahi olmalardr.

SDRAM
100 MHz sistem hz ile senkron olarak alabilmektedirler. P2 serisi ilemcilerle birlikte kullanlmaya baland. PC100 ve PC133 sandartlarnda iki ayr trde retilmitir. Eriim hz ilk defa 10 nsnin altna dmtr. 168 pinlik DIMM yuvalarna taklr. Senkron arayz sayesinde sistem saatine baml olarak ilem yaplr ve asernkron arayzdeki ilemci beklemesinin nne geilir.

DDR SDRAM
SDRAM lerden tek fark bant geniliklerinin fazla olmasdr. 168 pinlik DIMM yuvalarn kullanr. PC1600(200MHz x 8 Byte) PC2100(266MHz x 8 Byte) PC2400(300MHz x 8 Byte) PC2700(333MHz x 8 Byte) PC3200(400MHz x 8 Byte)

DDR2
Yine Bant genilii fark vardr yksek sistem saat hzlarnda alabilmektedir. Gemi uyumlu deildir. 240 pinlik slotlar kullanmaktadr.
DDR2-400 DDR2-533 DDR2-667 DDR2-800

RDRAM
Rambus irketi tarafndan gelitirilen 800 MHz hznda alabilen bellek trdr. Paralel olarak alan kanallar sayesinde yksek alma hzna erimektedir. 184 pin slotlarla RIMM yuvalarna taklr.

Bellek Modlleri
SIMM (Single In-Line Memory Module) DIMM (Dual In-Line Memory Modle) RIMM (Rambus Inline Memory Module)

SIMM
30 ve 72 pinden oluan bellekler kullanr. 32 bit ilemci ve veriyoluna uyumlu olarak alabilir. SIMM kullanan bellekler 256KB, 1MB,4MB,8MB,16MB,32MB,64MB kapasiteli olarak bulunurlar. ift olarak kullanlrlar bu modllerde bellekler tek balarna almazlar.

DIMM
64 bit veri transferi yapabilmektedirler. ift olarak alma zorunluluu yoktur

RIMM
184 pinden olumaktadr. BIOS ve ipsetin desteklemesi kouluyla DIMM ve RIMM Modlleri ayn anakartta bulunabilmektedir.

BIOS Nedir? Ne e Yarar?

BIOS : "Basic Input/Output System" (Temel Giri/k Sistemi)

Bilgisayarn almas iin gereken temel iletim sistemidir.

Sadece okunabilir bellek (ROM) zerine yazlm bir yazlmdr. Anakartnzn zelliklerini ynetebilmeniz/ kullanabilmeniz, dier donanmlar arasnda bir ba kurmas iin grev yapar. Bilgisayarnz alrken genelde Press DEL to Enter SETUP ifadesine hitaben DEL tuuna basarak girdiiniz yazlmsal blmdr.

BIOS'a girildiindeki grn

BIOS
ROM zerinde olduundan, BIOS burada kalcdr. Kalc olmasnn nedeni, PCnizi her atnzda BIOSun ilem yapmasdr. PCnizin almasnda grev alr, ayrca iletim sisteminiz ile dier donanmlarnz arasnda bir ba kurmay salar. Ana kartnz zerinde olan donanmlarn listesini iletim sistemine BIOS verir. BIOS ile ana kart ile sunulan zellikleri deitirebildiimiz gibi, sistemin daha iyi almas, uyumsuzluklar gidermek iin bir takm ayarlamalar yaplabilir. rnein, entegre olarak ses kart tayan ana kartn BIOSuna girerek ses zelliini iptal ettiimizde iletim sistemi artk bu ses kartn alglayamayacaktr. BIOS, bir yazlm dr, ana kartn dengeli + performansl almas iin kullanclara ayar yapma olana sunar.

BIOS
BIOS, ana kartnzn zelliklerini belirleyen/deitirebilen ve zerine takl olan donanmlarn almas iin gereken parametreleri kullandnz iletim sistemine aktaran minik bir iletim sistemidir. BIOS sadece hata gidermek iin deil bilgisayarn performansn artrmak iinde kullanlabilinir. Farkl markalarn rettikleri BIOSlar var. AWARD, AMI ve Phoenix BIOS. Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleerek, baz ana kartlarda ikisinin ortak rn olan BIOSlardan kullanlmaya baland.

BIOS
BIOSun grevlerini kategorize edersek: 1. Ana kartn zerine takl olan donanmlarn almas iin gereken parametreleri ve adresleri tayin etmek. Baz donanmlarn alma adresleri, kullandnz iletim sistemi tarafndan ayn atannca, akma dediimiz olay ortaya kar. Ve 2 donanm paras da almaz. BIOSa girip, aygtlarn kullanmas gerektii alma adreslerini (IRQ,DMA vs.) kendiniz belirleriz. Ana kart tarafndan desteklenen zellikleri kapatmak/amak ve bu zelliklerin deerlerini deitirmek/gzlemlemek. ana kartn alta ilk olarak hangi aygt (HDD, Floppy, SCSI) kullanmasn istiyorsanz, bunu BIOSdan halledebilmeniz

2.

CMOS
Bir bilgisayarn konfigrasyon bilgilerini tutar ve bu bilgileri BIOSa iletir. Gerek-zaman saati olarak alr.

BIOS nasl alyor?

1. 2. 3.

BIOS, PCnin almas iin gerekli bir yap. G dmesine bastktan hemen sonra BIOS devreye giriyor ve POST (Power OnSelf Test) denen ksa bir analiz-test yapyor. Bu analiz ile birlikte, zerine takl olan PnP (Tak ve altr) aygtlar tanmaya alyor. Grafik kartnn alp almadna bakp-bellek tipi hakknda bilgi verir. RAMin her adresinde okuma/yazma testleri yaparak onu denetler. PS/2 veya USB portlar kontrol edilerek, klavye ve fareye sahip olmadnz tespit edilir. Bir aksilik olduunda bunu size yazl mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. BIOS, -dier anlamda- PCnizin boot etmesi iin gereken bir sistemdir. BIOS olmaz ise, sistem almyor.

BIOS
Test ve tanma ilemi bittikten sonra BIOS bize baz bilgileri grntler. Bunlar, ilemci, veri saklama cihazlar, bellek miktar ve tipi, BIOS modeli ve tarihidir. Daha sonra CMOSa kaydedilen al esnasnda ilk olarak hangi veri saklama cihazndan sistemi aacamza bakarak, o cihazdan sistemi aar. Sorun varsa sradakini kullanr.

BIOS ayarlarn deitirmek iin BIOSa nasl girilir? Bilgisayar atnza ekranda (POST EKRANI) BIOS a nasl girilecei yazar. Aada DEL tuuna basnz diyor. Bazen F1 yada F2 tuu kullanlr.

Depolama Aygtlar
Sabit Disk (Hard Disk) Disket CD-ROM DVD Manyetik bant Flash Bellek

TEMEL ZELLKLER

Sabit diskin en nemli eleman tozdan yaltlm bir blmede bulunan disklerdir. Bu disklerin malzemesi Aliminyum magnezyum bileeni zerine Nikel ve Fosfordan bir ara tabaka eklenerek elde edilmitir. Bu yapnn zerine manyetize edilebilir. 50 ile 100 nanometre, kalnlnda Ferro manyetik bir tabaka eklenir. Sabit diskte bulunan yazc ve okuyucu kafalar disklerin arasnda bulunan dnerkollarn zerinde takldr.

Disklerin Organizasyonu...

Diskin d taraf Her zaman daha hzldr.

VERYOLLARI

ESDI: Geniletilmi kk aygt Arabirimi (Enchanced Small Desice Interface) Bu tip sabit diskler anakart zerindeki genileme yuvalarnda birine taklan bir src kontrol kart ile alr.
IDE: ntegrated Device Electronics: Tmleik aygt elektronii: Geniletme yuvas ve bir kontrol kartna gerek duymazlar. Ana kart zerinde ki balant noktalarna taklrlar. EIDE:Enchanced IDE Gelitirilmi IDE srcs.Yksek kapasiteli diskleri destekler. SCSI: Small Computer System nterface Kk bilgisayar sistemi arabirimi: Bu tip diskler SCSI bir kontrol kartna balanrlar.

SATA (Serial Advanced Technology Attachment ) PATA (Parallel Advanced Technology Attachment )

SATA/PATA m?
Serial ATA (Serial Advanced Technology Attachment veya SATA), hard diskleri bilgisayar sistemlerine balanabilmesini salayan yeni bir standarttr. Seri balant teknolojisini kullanr. Gnmzdeki IDE diskler ise paralel balant teknolojisini kullanr.
SATAnn, Paralel ATA (PATA)ya gre baz stnlkleri vardr: Daha az pin ve daha dk voltaj. SATA disklerde 7pin varken, PATA disklerde 40 pin vardr. Daha ince balant kablosu Daha gelimi hata bulma ve dzeltme olanaklar.

GREV NEDR?

Bilgisayardaki verilerin depoland yerdir. Veriler sabitdiskte manyetik olarak saklanr. Sabit disk bilgisayarn bellei ile birlikte alr.veriler bilgisayar alrken sabitdiskten bellee kopyalanr. Bilgisayar kapanrken de bellekteki veriler tekrar sabit diske geriye tanr. Veriler manyetik olarak saklandndan elektrik akm kesildiinde veri kayb olmaz Harddisk manyetik olduundan bilgisayar donanmlarnn en yava esidir. Aradaki hz farknn kapanmas iin bilgisayar ilemcisi verileri kullanmak iin sabit diskle deilde bellek ile birlikte alr. zerinde diskteki manyetik verileri elektronik hale dntren plaka da bulunur

 KAPASTELER
Gnmzde sabit disklerin boyutlar gigabyte cinsinden ifade edilir. Gnmzde standart olarak 60 veya 80 gigabyte lik diskler kullanlmaktadr. Veri boyutlar bit byte kilobyte - megabyte gigabyte terabyte olarak adlandrlr. Soldan saa doru biner biner byrler. rnein bir word dkman : 15 kb rnein bir mp3 ark : 3 mb Bir film cd si 700 mb dr

Hz: Rpm (Round Per Minute) (7200-10000)

 HARDDSKSZ BLGSAYAR OLUR MU?

Bilgisayarn ana donanmdr. Eer bilgisayarda sabit disk bulunmazsa bilgisayar ancak ms-dos kipine gei yapabilir Bu gei ancak disklet srcde bulunan bir sistem disketi ile salanabilir. Bios alta diskin olup olmadn denetler. Eer disk yoksa bilgisayar al ekrannda durdurarak diskin bulunamad uyarsn verir. letim sistemi dosyalar diskte sakland iin, eer cd srcden bootlu cd den alabilen bir iletim sistemi mevcutsa ek olarak disksiz bilgisayar alabilir ancak kayt ilemleri yasplamaz. EER uzman kullanc deilseniz disk olmazsa olmazdr.

 VER GVENL
Veriler sabit diskte manyetik olarak cd eklindeki plakalar zerine saklanrlar. Anlk elektrik kesilmelerinde okuyucu kafa diskin yzeyi zerinde kaldndan veri kayplar meydana gelebilir. Sabit diskler ayn zamanda yaknnda buluna baka bir sabit diskten ve manyetik olan her eyden etkilenirler. ( zelllikle mknats ) Anlk sarslmalarda diskdeki okuyucu kafa sarsldndan veri kayplar olabilir. Ayn zamanda disk scak ve souklardan da etkilenmektedir. Diskin yan yada ters altrlmas halinde de disk yzeylerinde izikler oluabilmektedir

 HARDDSK VE VRSLER
Virsler bilgisayarlara zarar veren program paracklardr. Program olduklar iin ounlukla bilgisayarn sabit disklerinde saklanrlar. Bilgisayarn belleine ve biosu na bulaan virslerde vardr. Bu virsler bazen bilgisayarn donanmlarn bazen de diskteki verileri silebilmektedir.

 HARDDSK VE VRSLER
Disklerden sabitdiskimizi korumak iin yine virs programlarna ihtiya duyarz. Bilgisayarmz yklediimiz virs programmz dzenli olarak update edersek virslerden diskin hasar grmesini nleyebiliriz Ayrca bilgisayarmza buaan virsler ok hzl bir ekilde oalmaktadrlar. Bu nedenle virs program kullanmalyz

kincil disk takmak

kinci diskteki jumper ayarlar yaplmal, jumper Slave konumuna getirilmelidir, birincil disk ise Master konumunda kalmaldr. Sistem ounlukla otomatik tanyacaktr fakat tanyamazsa BIOSdan disk tantlr.

Disket (Floopy Disk)

En yaygn kullanlan depolama aygtdr. Disketler, bilgilerin kalc olarak saklanabildii birimlerdir. 1971 ylnda 80 KB olan disk kapasitesi bugn 1.44 MBa ykselmitir. Disket:Yaplan ilemlerin sonu olarak sakland ve tekrar bilgisayara gnderildii giri ve k birimidir.Tanabilirler.Kullanmak iin nce formatlamak gerekir.Disketlerin ii dairesel bir yapda olup track denilen izler ve sektr denilen alanlardan oluur.Disketler boyutlarna gre ikiye ayrlr: 1-5.25lik 2-3.5 luk. Younluklarna gre de 2ye ayrlr: 1-High Density(HD)Yksek younluk 2-Double Density(DD)ift Younluk Disket zerinde bulunan koruma(Write Protect) kapatldnda disketteki bilgiler yalnzca okunabilir.Yazma ve silme ilemleri yaplamaz.Ancak koruma aldnda yaplabilir.

CD ROM (Compact Disk-Read Only Memory )

Son yllarda yaygn olarak kullanlmaya balanan veri depolama birimidir. 650 MB Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazlar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir. Bir program yklerken 20-40 disketin taklp karlmas yerine CD-ROM'lar tercih edilir. CD-ROM'lar zellikle ok byk yer kaplayan oklu ortamlarda (multimedia = ses + video +resim + animasyon) yazlm yazlmlar iin zorunludur. CD-ROM zerindeki bilgiler gnmzde deitirilememektedir. CD-ROM'lara bilgi yazmak iin, yazlabilir. CD-ROM'lar kullanlarak CD-ROM yazclarla kopyalama yaplmaktadr. CD_ROM srclerde mzik CD'leri de dinlenebilir.

1 CD-ROM'a 650 MB veri depolanabilir. Son yllarda yaplan almalarla CD-ROM'lara daha fazla veri depolama olana da kmtr. 1 MB kaln bir roman kadardr (resimsiz). 1 CD-ROM'a 20 cilt kalnlndaki bir ansiklopedi depolanmaktadr. Bu ansiklopediler ses, resim, video grnt, animasyon ve grafik (multimedya) zellikleri de iermektedir. Disketlere ve harddiske veriler magnetik olarak kaydedilirler. Verilerinizin bozulmamas iin disketlerinizi magnetik ortamdan uzak tutunuz. CD-ROM'lardaki veriler optik olarak kaydedilirler. Kolay bozulmazlar. CD-ROM'lardaki verilerin korumak iin izilmemesine dikkat etmek gerekir. CD-ROM src varsa hard diskten sonraki en son srcnn adn alr. rnein: Hard Disk C ve D ise, CD-ROM src E ile belirtilir.

 Veriler sabit disk ve disketlerde manyetik ortamda bulunmasna karn CDROMlarda girinti ve kntlar halinde optik ortamlarda saklanmaktadr.bu nedenle daha gvenlidir. Veriler alminyum yzeyin zerindeki girinti ve kntlar(pit) sayesinde CD etrafnda 2KB lk sektrler halinde tutulurlar.cd srcnn cdyi okuyabilmesi iin 180 nanomilimetre kalnlnda lazer kullanlr.Bu kntlardan kan lazer nlar foto diyot zerine der ve elektrik sinyaline evrilir.

CD yazclar (CD-RW REWRITER)

CD yazclar standart CD srclerden farkldr, nk zel bir lazer n ile alrlar. Bu lazer, cd-r diskler zerindeki kimyasal madde tabakasna verileri yakarak yazar.

DVD YAZICILAR
CD-R ilk ktnda tek versiyonu vard; DVD ise kayt format ile geliyor: DVD-RW, DVD+RW ve DVD-RAM. Bunlarn sonuncusu 10 yl akn sre nce gelitirildi ve temelde profesyonel bir depolama ortam olarak tasarland. Bu disk, yazcya bir kartu iinde yerletiriliyor. Bu elbette gerek DVD-ROM srclerle, gerek evlerimizde kullandmz DVD Oynatclarla uyumlu bir format deil. Bu yzden yaknda devre d kalp yerini dier iki formata, DVDRW ve DVD+RW'ye brakacak.

 DVD yazclar bugne kadar olduka hzl bir ekilde geliti ve fiyatlar da ok daha alnabilir seviyelere dt. Ayn durum yazlabilir DVD medyalar iin de geerli. Ucuz diye tabir ettiimiz Princo, DMS gibi bo DVD medyalar o gnler de 2-2.5 YTL'ye alabiliyorken bugn 80-90 YKr'ye alabiliyoruz. Aynen CD yazclarda olduu gibi DVD yazclarn yazma hz da olduka sratli bir ekilde tavan deer olan 16x hzna ulat. Tabi ift katmanl DVD medyalar da bugne kadar olan gelimelerden bir tanesi olduunu unutmamak gerekir.

DVD SRCLER

USB Flash
Uzun bir sredir USB Flash srcler, ofislere hz kazandryor burada tamamen gnmzde nemli verilerin maksimum esneklik ile bir ortama tanmasnn ihtiyacndan bahsediyoruz.

 Kullanm alanlar bol ve eitli. Kablolu ve kablosuz alarn gittike yayld ve CD yazclarn hzla oald gnmzde, verileri kopyalamaya ynelik dier yollarn nemi azald. Fakat her zaman grnme gre karar veremezsiniz, nk koullar zorlatka bizi hayal krklna uratan teknoloji bir anda lebilir - tabii en fazla ona sk skya bal olanlarn ban artarak. Byle durumlarda, nerdeyse tm bilgisayarlara kolayca USB portundan balanabilen bir Flash src uzun sredir beklenen can simidiniz olabilir. Aslnda, incecik yaplarnn stnl sayesinde (veya, baka bir deyile, byk olmamalar sayesinde), flash srcler bir yenilik potansiyeline sahip. Oysa, CD'ler artk kullansz hale geldi. Ayrca USB srcler ceket veya pantolon cebinde de tanabiliyor. 1 GB'a varan kapasiteleri ile en byk sunumlar, resim galerileri veya veritaban yedekleri bile bir tanesine sabiliyor.

SES KARTI
Bilgisayardaki seslerin ekrana aktarlmasn salayan karttr

Ses Kart
Ses kartlar bilgisayarlarda dijital olarak retilen ses bilgisinin hoparlrlere aktarmn gerekletiren veya analog olarak d ortamdan alnan sesleri dijital olarak bilgisayarda depolamaya yarayan bir donanmdr. Tipik bir ses kart aadaki bileenlerden olumaktadr; DSP: Digital signal processor. Saysal bilgilerin yksek hzlarda ilenmesi iin tasarlanm elektronik entegredir. Bu devre ses, veri iletimi, grntlerin ilenmesi ve dier bilgi kontrol ilemlerinde kullanlr. DAC/ADC: Digital to Analog converter / Analog to Digital converter (Converter: evirici). Saysal bilgileri analoa veya analog bilgileri saysala eviren birim. ROM veya FLASH HAfza: Detaylar kaydetmek iin. Giri ve k niteleri: Mikrofon ve hoparlrleri balamak iin.

Ses kartna balanabilen baz d aygtlar

 SES KARTI MONTAJI: Dier tm kartlarda olduu gibi , ses kartlarnn da ncelikle ka bitlik

olduuna dikkat etmemiz gerekir. 1: Ses kartnz 16 bitlik bir kart ise, 16 bitlik bir genileme yuvasna ihtiyacnz olacaktr. 2: Kart hangi yuvaya takacanz belirledikten sonra, bu ilemi dikkatlice gerekletirin. Eer sisteminizde standart d bir kart bulunmuyorsa, herhangi bir jumper ayarlamasna gerek kalmadan ses kartnz kolayca sisteme adapte edebilirsiniz. ou ses kart, PC_SPK olarak adlandrlan bir girie sahiptir. Bu giri, bilgisayar hoparlrne gelen seslerin ses kart araclyla hoparlrlerden kmasn salar. 3: nce ses kartnnn klavuzuna bakarak, ses kartnda ki jumper tespit edin. 4: Anakart zerinde bulunan PC_SPK kn, ses kartnda ki ilgili yere balayn. 5: Ses kartlarnn ounda bir joystick balants bulunmaktadr. Eer bilgisayardaki baka kartlarda da joystick balants varsa, bu iki balant byk olaslkla akacaktr. Bu akmay engellemek iin, ses kart zerinden bir jumber ayarlamas gerekir. 6: Bu ayarlamalardan sonra, ses kartna, zerinde yazan ya da klavuzdan gsterilen yerden hoparlrleri takn 7: Son olarak bilgisayarnza ses kartnzla birlikte gelen yazlmlar sisteme ykleyin.

TV/Radyo Kart
Bilgisayarnz televizyon ya da radyo olarak kullanabilirsiniz. TV kartlarnn deiik zelliklere sahip olanlar vardr; teleteksli, kayt yapabilen, kanal arama zellii vs. Grnt alabilmek iin normal televizyonlarda olduu gibi anteni TV kartnn arkasndaki anten ksmna takmalsnz.

G kaynaklar
G kaynann temel ilevi, ehir ebeke geriliminden bilgisayar sistemindeki devrelerin kullanabilecei hale getirmektir. Sradan bir masast sisteminde 220V 50 Hz ACyi +3.3V, +5V ve +12V DCye dntrr. Anakart, adaptr kartlar ve disk srcleri devre kartlar +3.3V veya +5V ,src motorlar ve fanlar +12V g kullanr.

G kaynaklar - Stiller
Endstri standard olarak 8 ana stil vardr.
PC/XT AT/Desk AT/Tower Baby-AT LPX ATX SFX WTX

LPX

ATX (NLX)

SFX

Kesintisiz G Kayna (UPS)

Srekli elektrik kesintileri hem sistemimizin hemde donanmmzn zamanla bozulmasna sebep olabilir ve kaydetmediimiz tm bilgilerin silinmesine sebep olur. Bu durumu nlemek iin kesintisiz g kayna (UPS, uninterruptible power supply) kullanmalyz.

snavda baarlar.