PAMUKKALE NVERSTES MHENDSLK FAKLTES PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE

MHENDSLK BLMLER DERGS

JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES

YIL CLT SAYI SAYFA

: 2007 : 13 : 1 : 23-30

ELK LFLERN BETON BASIN VE ELME ZELKLERNE ETKS

Osman NAL*, Tayfun UYGUNOLU*, Osman GENEL**
Afyon Kocatepe niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi, Yap Blm, Afyonkarahisar Sleyman Demirel niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Isparta Geli Tarihi : 19.06.2006

ZET
Bu almada, elik lif katkl betonlarda farkl lif tipi ve miktarnn, basn ve eilme altndaki betonun mekanik zelikleri zerindeki etkisi aratrlmtr. Beton serilerinin retiminde, en byk tane ap 22 mm olan drt farkl agrega kullanlmtr. imento dozaj 325 kg/m3, su/imento oran 0.60 olarak sabit tutulmutur. Karmlarda narinlik oranlar 60 ve 80 olan iki farkl lif tipinde ve 0 (kontrol), 15, 30, 45 ve 60 kg/m3 olarak 5 farkl lif ieriinde olmak zere toplam 10 farkl seri retilmitir. Lif katkl betonlarn basn ve eilme altndaki mekanik zeliklerinin belirlenmesi amacyla 150 x 300 mm. boyutlarnda silindir numuneler ile 100 x 100 x 350 mm. boyutlarnda prizmatik numuneler kullanlmtr. Silindir numuneler zerinde basn altnda gerilmeekil deitirme davran, prizmatik numuneler zerinde de eilme dayanmlar belirlenmitir. Sonu olarak betona ilave edilen lifler, betonun basn altndaki gerilme-ekil deitirme yeteneini ve eilme dayanmn arttrd gzlenmitir. Anahtar Kelimeler : Beton, Lif, Basn, Eilme, Mekanik zelikler.

EFFECT OF STEEL FIBER ON PROPERTIES OF CONCRETE IN COMPRESSION AND BENDING ABSTRACT

In this study, effect of steel fiber type and content on the mechanical properties of fiber concrete in bending and compression was investigated. In the production of concrete series, four different aggregates which have in 22 mm max. diameter were used. Cement content and water/cement ratio were kept at 325 kg/m3 and 0.60, respectively. In mixes, totally ten different series were produced as in two different fiber types at 60 and 80 aspect ratio, and five different fiber contents at 0 (control), 15, 30, 45 and 60 kg/m3. For define to mechanical properties of fiber concretes in bending and compression, 150 x 300 mm. cylindrical specimens and 100x100x350 mm. prismatic specimens were used. Stress-strain behavior in compression and flexure strength in bending were defined on the cylindrical and prismatic specimens, respectively. As a result, it was observed that the stress-strain in compression and flexure strength of concrete were increased by adding of fibers in the concrete. Key Words : Concrete, Fiber, Compressive, Bending, Mechanical properties.

1. GR
Gnmzde betonun deiik alanlarda kullanma ihtiyacnn ortaya kmas, beton teknolojisinde baz

gelimelerin yaanmasna neden olmutur. Bu gelimelerden birisi de lif katkl betonlarn retilmesidir. Beton zeliklerini olumlu ynde deitirerek iyiletirmek amacyla taze beton

23

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

ierisine eitli yntemlerle deiik miktarlarda katlan, belirli boy/ap (narinlik oran) oranna sahip olan metalik, polimerik, mineral veya tabii yapdaki malzemelere lif (fiber) denilir. Lifler elik, plastik, cam gibi deiik malzemelerden farkl tip ve boyutlarda retilmektedirler (nal, 1994; Ersoy, 2003). ACI (Amerikan Beton Enstits) komitesi 544, (Anon., 1997) bir lifi tanmlayan en iyi nmerik parametrenin lif boyunun edeer lif apna blnmesiyle elde edilen boy/ap (aspect ratio) oran olduunu kabul eder. Bu orana ksaca narinlik oran da denilmektedir. Edeer lif ap ise; alan lifin kesit alanna eit bir dairenin ap olarak tanmlanmaktadr. Lifi tanmlayan dier etkenler ise lifin geometrik yaps ve ekme gerilmesidir (Anon., 1992; 1997). Lifle glendirilmi beton bileenleri, endstriyel yaplar, yaya kaldrmlar, kprler, tnel ve kanal kaplamalar, hidrolik yaplar, borular, patlamaya kar direnli yaplarda, gvenlik odalar, ince kaplamalarda ve beton silindir gibi ok deiik yaplar kapsayan uygulamalarda kullanlmaktadr (Topu ve Boa, 2004; 2005; aa ve ark., 2005). Lifli betonlarda, btn lif eitlerinde salanmas gereken en nemli zellik liflerin beton ierisinde homojen olarak dalmas ve bu dalmn beton kartrldktan sonra da bozulmamasdr. Homojen bir ekilde dalan lifler, beton ierisinde oluan atlaklar nlemekte ve atlaklarn beton ierisinde ilerlemesini yavalatarak betonu daha dayankl hale getirmektedir (Altun ve ark., 2004; Song and Hwang, 2004; nal ve ark., 2006). Liflerin en byk etkisi, atlaklarn ilk oluum annda, atlak sonlarndaki gerilmeleri kendi stlerine ve salam alanlara transfer ederek ilevlerini yerine getirirler. Ayrca iersine elik liflerin katlmas ile performansnda byk artlar grlen betonun, tokluk, kavitasyon-erozyon, yorulma, arpma ve ilk atlak dayanm gibi zelikleri ilev asndan daha Tablo 1. Agregalarn Fiziksel zelikleri.
Numune Cinsi DK KK KT-I KT-II Elek ap 31.5 (mm) 100 100 100 100 16 (mm) 100 100 100 53.48 8 (mm) 100 100 41.8 1.48 4 (mm) 99.4 88.6 3.2 0.6 2 (mm) 70 73.6 1.28 0.52

farkl davran gstermektedir. Ancak liflerin betonun basn dayanm zerinde nemli bir etki etmedii de literatrde belirtilmitir (Ezeldin and Balaguru, 1992; nal ve ark., 2005). Basn gerilmeleri elik tellerin rolnden ziyade beton kalitesine, tokluk ve eilme dayanm ise elik tellerin performansna baldr. Betonun tokluu arttka betonun deprem ykleri altndaki davran da daha snek hale gelmektedir (Yerlikaya, 2003). elik lif katkl betonlarn basn altndaki gerilmeekil deitirme davranlar zerine yaplan almalarda lif tipi ve miktarnn betonlarn tokluk deeri zerinde nemli bir derecede etkiye sahip olduu belirtilmitir (Fanella and Naaman, 1985; Ding and Kusterle, 2000). Bu alma kapsamnda iki farkl narinlik oranna sahip elik liflerin betona ilave edilmesiyle elde edilen lifli betonlarn basn ve eilme altndaki mekanik zelikleri aratrlmtr.

2. MATERYAL VE YNTEM
2. 1. Agrega zelikleri almada, 0-3 doal kum (DK), 0-6 krma kum (KK), 6-12 mm krma ta-I (KT-I), 12-22 mm krmata-II (KT-II) olmak zere drt farkl boyutta kireta kkenli agrega kullanlmtr. Lif katkl betonun retimi, karm ve yerletirme zorluklarn azaltmak ve liflerin karm ierisinde topaklamamas iin karmn en byk agrega tane boyutu 22 mm. olarak seilmitir. Agregalarn tane dalmlar ve karm oranlar Tablo 1de verilmitir.

1 (mm) 27.2 49 1 0

0.5 (mm) 11.8 35.6 0 0

0.25 (mm) 6.6 28.2 0 0

Karm Oran (%) 21 38 29 12

zgl Arlk 2.62 2.65 2.71 2.7

Birim Arlk (kg/m3) 1625 1410 1365 1362

2. 2. imento Beton karmlarnda CEM II/B 42.5R tipi Portland kompoze imentosu kullanlmtr. TS EN 196-1e (Anon., 2002a) ve TS EN 197-2ye (Anon., 2002b) gre imentonun fiziki ve mekanik zelikleri yaplm ve sonularn belirtilen standart deerlere

uygun olduu grlmtr. imentonun fiziksel ve mekanik zelikleri Tablo 2de verilmitir.

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

24

Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

Tablo 2. CEM II/B 42.5R Portland Kompoze imentosu Fiziki ve Mekanik zelikleri.
Dayanm Snf 2 Gnlk 42.5 26.5 Basn Dayanm (MPa) 7 Gnlk 38.7 28 Gnlk 46 Priz Balama (s.) 2.52 Priz Sonu (s.) 4.36 Hacim Genle. 3 zgl Yzey (cm2/g) 3685 zgl Arlk 3.07

2. 3. Beton Katk Maddesi Lifli betonlarn taze haldeki ilenilirliini artrmak iin karmlarda imento arlnn % 1i orannda MR50 SR sper akkanlatrc beton katk maddesi kullanlmtr. Katk, karma suyla kartrlarak ilave edilmitir. Katknn pH 6.5 ve kat oran da % 20dir. 2. 4. elik Lif Beton bileimine giren lif tipi pilye eklinde iki ucu bkl liflerdir ve bu deneysel alma kapsamnda narinlik oran 60 ve 80 olan iki farkl tipte elik lif Tablo 3. elik Liflerin zelikleri.
Lif Tipi K B Lif Ad ZP 30/0.5 ZP 60/0.75 Boy (mm) 30 60 ap (mm) 0.5 0.75 Narinlik Oran 60 80

kullanlmtr. Bu liflerin en belirgin zellii ekme srasnda kopmadan diren gstermeleridir (Genel, 2006). Liflerin zelikleri ve ekilleri srasyla Tablo 3de ve ekil 1de verilmitir. Narinlik oran 60 olan lifler iin K, narinlik oran 80 olan lifler iin de B simgesi kullanlmtr.

LK: 30 mm

LB: 60 mm dK: 0.5 dB: 0.75

LK/dK= 30/0.5 = 60 LB/dB= 60/0.75 = 80

ekil 1. elik lif tipleri

ekme Dayanm Elastisite Modl (MPa) (MPa) 1250 200000 1200 200000

zgl Arlk 7.48 7.48

Kg.daki Lif Says (Adet) 21770 4774

2. 5. Beton retimi ve Deneyler retilen betonlarn 28 gnlk karakteristik silindir basn dayanmlarnn 30 MPadan az olmamas hedeflenmitir. Btn beton bileimlerinde imento dozaj 325 kg/m3, ilenebilmeyi kolaylatrmak amacyla imento miktarnn arlka % 1i orannda sper akkanlatrc katk kullanlarak etkin su/imento oran 0.60 olarak belirlenmitir. Karma katlacak her iki lif tipi iin de lif miktarlar 0 (kontrol), 15, 30, 45 ve 60 kg/m3 olarak seilmitir ve srasyla LB0, LB15, LB30, LB45 ve LB60 olarak kodlanmtr. Ayrca kullanlan lif tipinin de ifade edilmesi amacyla, kodlamalarn sonuna B ve K simgeleri konularak srasyla byk ve kk lif kullanld gsterilmitir. Birim hacimdeki beton bileen miktarlar Tablo 4de verilmitir. Bileenler 50 dm3 hacmindeki betonyerde kartrldktan sonra lif miktarnn ve narinlik orannn taze beton zerindeki etkisinin belirlenmesi amacyla kme ve Ve-Be deneyleri yaplmtr. zellikle lifli betonlarn ilenebilmesinin belirlenmesinde Ve-Be deneyi kullanlmaktadr (Bayasi and Soroushian, 1992). Daha sonra taze

beton kalplara yerletirilmi ve sarsmal tabla zerinde harici vibrasyona tabi tutulmulardr. 24 saat sonra kalplardan alnan numuneler, scakl 20 2C olan su ierisinde 28. gne kadar kr edilmilerdir. Lifli betonlarn basn ve eilme altnda mekanik zeliklerini belirlemek amacyla TS EN 12390-1de (Anon., 2002c) anma boyutlar verilen 150 x 300 mm. boyutlarndaki silindir numuneler ile 100 x 100 x 350 mm. prizmatik numuneler kullanlmtr. Silindir numuneler zerinde yaklak her 25 kNda yk-ksalma verileri alnmtr. Verilerin alnmasnda silindir numuneye taklan ve zerinde 0.002 hassasiyetinde komparatr bulunan ereveden faydalanlmtr. erevenin numune zerindeki grnm ekil 2de verilmitir. Alnan veriler yardmyla dey eksende gerilme, yatay eksende ekil deitirme olacak ekilde her iki lif tipi iin retilen serilere ait gerilme-ekil deitirme erileri izilmitir. Tekrarsz yklemede numunenin krlmasna kadar birim hacim bana yaplan ie Krlma ekil deitirme ii yani tokluk ad verilir. Tokluun deeri, olaan gerilme-ekil deitirme erisinin altnda kalan alana eittir (Nataraja et al., 1999). Her iki lif tipini ieren ve lifsiz beton serileri iin gerilme ekil deitirme

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

25

Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

erilerinin altndaki tm alan Matlab 7.0 program yardm ile hesaplanmtr ve bylece tokluk kapasiteleri elde edilmitir (Genel, 2006).

Prizmatik numunelerde TS EN 12390-5e (Anon., 2002d) gre orta noktadan ykleme yaplmak suretiyle eilme deneyi gerekletirilmitir. Eilme halindeki numunelerin, ilk atlak olutuu anda en byk yk kaydedilip, deney dzeneinden alnarak X400 bytmeli optik mikroskop yardmyla numune tabanndaki atlak genilikleri llmtr.

ekil 2. Gerilme-ekil deitirme verilerinin alnmasnda kullanlan erevenin grnm

Tablo 4. 1 m3 Betonda Bulunan Gerek Malzeme Miktarlar.

Beton Tr LB0 LB15B LB30B LB45B LB60B LB15K LB30K LB45K LB60K imento (kg) 324.74 324.35 323.71 324.03 323.7 321.78 323.71 322.1 324.35 Su (kg) 191.9 191.6 191.2 191.4 191.2 190.1 191.2 190.3 191.6 Katk (kg) 3.24 3.24 3.23 3.24 3.23 3.21 3.23 3.22 3.24 Lif Miktar (kg) 0 15 30 45 60 15 30 45 60 DK (kg) 378 376 375 374 372 373 375 372 372 KK (kg) 691 688 685 684 681 683 685 680 687 KT-I (kg) 540 537 535 533 531 533 535 530 532 KT-II (kg) 223 221 220 220 219 220 220 219 220

3. DENEY SONULARI
kme (cm); Ve-Be (sn); Hava (%)

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 15 30 45 60 kme (cm) Ve-Be (sn) Hava (%)

Farkl narinlik oranlarna sahip iki lif tipinin basn ve eilme altndaki betonun mekanik zelikleri zerindeki etkisinin aratrld bu alma kapsamnda, retilen taze betonlar zerinde lif ieriinin taze betona etkisinin belirlenmesi amacyla kme, Ve-Be sresi lm ve hava miktar gibi bir takm testler yaplm olup, bu test sonular ekil 3 ve ekil 4te grafik ortamnda verilmitir.
18

Lif miktar (kg/m3)

ekil 4. B tipi liflerin taze beton zerindeki etkisi

kme (cm) Ve-Be (sn) Hava (%)

kme (cm); Ve-Be (sn); Hava (%)

16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 15 30 45

60

Lif miktar (kg/m3)

ekil 3. K tipi liflerin taze beton zerindeki etkisi

ekillerden de grld gibi betona katlan lifler, betonun kmesini azaltmakta Ve-Be sresi ve birim hacimdeki hava miktarn az da olsa arttrmaktadr. Liflerin betona ilave edilmesiyle betonun kartrlmas ve yerletirilmesi glemektedir. Dier bir deile betonun ilenebilirlii glemektedir. K tipi liflerin kullanld serilerde yaplan kme deneylerinde lif miktarnn artmasyla 17 cm. olan kme deerinin 10 cmye dt grlrken B tipi liflerin kullanld serilerde bu deer 17 cmden 8 cmye kadar azald
26 Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

grlmtr. Yine lifli betonlarn ilenebilirliinin bir ls olan Ve-Be srelerine bakldnda, K tipi serilerde lif miktarnn artmasyla Ve-Be sresinin 2.8 snden 4.5 snye artt grlrken, bu deerin B tipi serilerde 2.8 snden 4.6 snye ulat grlmtr. Bunun yannda her iki lif tipinin kullanld serilerde de hava miktarnn % 3 - % 3.8 arasnda deitii grlmtr. Artan lif miktaryla ilenebilirliin nemli lde azald grlen lif katkl taze betonlar zerinde, lif tipinin nemli bir etkisi olmamakla birlikte lif miktarnn artmasyla ilenebilirliin daha fazla azald belirlenmitir. Narinlik oran 60 ve 80 olan liflerin betona ilave edilmesi halinde lif miktarnn artmasyla betonlarn gerilme-ekil deitirme yeteneinde de art grlmtr (ekil 5 ve ekil 6). Lifsiz betonlarn ekil deitirmesi yaklak olarak 0,0035 deerinde iken beton ierisine K ve B tipi liflerin ilave edilmesiyle LB15K ve LB15B tipi serilerde ekil deitirme deeri yaklak 0.012 olarak llmtr. Bu oran LB60K ve LB60B serilerinde srasyla yaklak 0.02 ve 0.023 mertebesindedir. Yani LB60 serilerinin lifsiz betonlara gre yaklak 5 kat daha fazla ekil deitirme yeteneine sahip olduklar sylenebilir.
LB0 LB15K LB30K LB45K LB60K

incelendiinde, lif miktarnn basn dayanm zerindeki etkileri hem olumlu hem de olumsuz ynde olmutur. Bunun sebebi, betona ilave edilen liflerin betonun ilenebilmesini azalttndan veya beton ierisindeki dalmnn ve yneliminin etkisi sonucu olumu olabilecei belirtilebilir. Yaplan almalarda da lif ieriinin betonun basn dayanm zerinde nemli bir etkisinin olmad ve hatta %25 orannda olumlu veya olumsuz ynde etkileyebilecei belirtilmitir (Fanella and Naaman, 1985; Ersoy, 2003). ekil 7de iki farkl lif katkl betonlarn basn altndaki tokluk yetenekleri grlmektedir. ekilden de grld gibi betona lif ilave edilmesiyle lifsiz betona gre betonun tokluk yetenei artmtr. Bu art, en belirgin bir ekilde her iki lif tipine ait seriler ierisinde LB30 ve LB60 betonlarnda grlmtr. LB45 serilerinde LB30 serilerine gre d grlmtr. Bu azalmann sebebi, her iki lif tipinde de lif dalmnn betonun basn dayanmn LB30 serilerine gre olumsuz etkilemesinden dolay olabilecei belirtilebilir. Dolaysyla basn dayanmnn azalmasyla, her iki serinin de kopma noktalar olan son ekil deitirme deerleri birbirine ok yakn olmas sebebiyle eri altnda kalan alan da azalma gsterdii sylenebilir. Seriler arasnda en yksek tokluk yetenei LB60K serilerinde elde edilmitir. Serilerin tokluk yetenekleri, beton ierisine ilave edilen lif tiplerine gre incelendiinde, genel olarak K tipi liflerin kullanld serilerde B tipi liflerin kullanld serilere gre daha yksek tokluk yeteneine sahip olduu grlmtr. Lif boyunun klmesiyle yk altndaki betonun ierisindeki mikro atlaklarn ilerlemesi, boyutu byk olan liflere gre daha azdr (Shah and Rangan, 1971; Sorooshian and Bayasi, 1991; Song and Hwang, 2004). Dolaysyla boyutu B tipi liflere gre daha kk olan K tipi liflerin kullanld serilerde basn altndaki betonun tokluunu B tipi liflerin kullanld serilere gre arttrd belirtilebilir. Bu art lifsiz betonlarn tokluk deerinin 5 katndan daha fazla olduu yine ekilden grlmektedir.
0,6 0,5 KL BL 0,4 0,3 0,2 0,1 0

55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0 0,005 0,01 0,015 0,02

Gerilme (MPa)

0,025

ekil dei tirme (mm/mm)

ekil 5. K tipi liflerin betonun gerilme-ekil deitirme yeteneine etkisi

LB0 LB15B Gerilme (MPa) 40 30 20 LB30B LB45B LB60B

50

0 0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025

ekil dei tirme (mm/mm)

ekil 6. B tipi liflerin betonun gerilme-ekil deitirme yeteneine etkisi ekil 5te ve ekil 6da, betona ilave edilen liflerin betonlarn gerilme deerleri zerindeki etkisi
Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30 27

Tokluk (MPa)

10

LB0

LB15

LB30

LB45

LB60

Beton Tr

ekil 7. Lifli betonlarn basn altndaki tokluk yetenekleri

Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

Betonun ierisine ilave edilen liflerin betonun eilme dayanmlar zerindeki etkileri incelendiinde (ekil 8-9), lif miktarnn artmasyla eilme dayanmnn da belirgin bir biimde artt her iki ekilden grlmektedir. Lifsiz betonun eilme dayanm 7 MPa civarnda iken, LB15K serilerinin eilme dayanm 7.7 MPa deerine ulam ve LB60K serilerinde bu deer yaklak olarak 9.3 MPa deerine ulamtr (ekil 8). LB15B serilerine de eilme dayanmnn 8.5 MPa deerine ulat grlrken LB60B serilerinde ise 9.6 MPa deerine ulamtr (ekil 9). Betona ilave edilen lif miktaryla dorudan ilikili olan eilme dayanmnn, lif tipiyle de (narinlik oran) dorudan ilikili olduu her iki eklin karlatrlmasyla belirtilebilir. Dier bir ifadeyle narinlik orannn artmasyla eilme dayanmnn da artt grlmtr (Khaloo and Afshari, 2005).
10 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 LB0 Beton Tr 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0

LB30K serilende 0.3 mm iken LB60K serilerinde 0.18 mm. ye kadar azalma grlmtr. B tipi liflerin kullanld serilerde de; ilk atlak genilii LB15B serilerinde 0.6 mm. iken LB60B serilerinde 0.1 mm.ye kadar azald grlmtr. Eilme dayanmnda olduu gibi oluan ilk atlan geniliinde de lif miktar ve tipinin belirgin bir biimde etkisinin olduu belirtilebilir. Yani birim hacme ilave edilen lif miktarnn artmasyla ve narinlik orannn artmasyla eilme halindeki lifli betonun ilk atlak genilii nemli derecede azalmtr.

4. SONULAR
Lif tipinin ve miktarnn basn ve eilme altndaki betonun mekanik zeliklerine etkisi zerine gerekletirilmi olan bu deneysel alma kapsamnda aadaki sonular karlabilir: Beton ierisine lif ilave edilmesiyle lif miktarnn artmasyla birlikte betonun kmesi azalm ve Ve-Be sresi artmtr. Dolaysyla betonun ilenebilirlii azalmtr. lenebilirliin azalmas boyutu daha byk olan ve narinlik oran 80 olan liflerde daha fazladr. Betonda kullanlan elik lifler, lifsiz betonun gerilme ekil deitirme yeteneini ve tokluunu nemli derecede arttrmtr. Bu art 1 m3 betona 60 kg lif ilave edilmesiyle elde edilen serilerde lifsiz betonun 5 kat mertebesindedir. Lifler, betonlarn basn dayanmlarn ynelim ve dalmlarndan dolay hem olumlu hem de olumsuz ynde etki etmilerdir. Betona katlan lif miktarnn artmasyla betonun tokluu da art gstermitir. Bu art narinlik oran 60 olan lifin 60 kg/m3 ilave edildii serilerde dier seri ve lif miktarlarna gre en yksek deerdedir. Betona ilave edilen lifler eilme dayanmn nemli derecede arttrmlardr. Bu art her iki lif tipinde grlmtr. Eilme dayanmndaki art miktarnn narinlik oranyla birlikte artt grlmtr. Eilme halinde ani krlma grlen lifsiz betona katlan lifler sayesinde betonda ilk atlak oluumu gzlenmitir. Betonun ilk atlak geniliinde, beton ierisindeki lif miktarnn artyla birlikte azalma grmtr. Bu azalma narinlik orannn artyla da azalmtr.

Eilme D. atlak G.

LB15 LB30 LB45 LB60

lk atlak Genilii (mm)

Eilme Dayanm (MPa)

ekil 8. K tipi liflerin betonun eilme dayanmna ve eilmede ilk atlak geniliine etkisi
10 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 LB0 LB15 LB30 Beton Tr LB45 0,7 0,6 0,5
Eilme D. atlak G.

lk atlak Genilii (mm)

Eilme Dayanm (MPa)

0,4 0,3 0,2 0,1 0

LB60

ekil 9. B tipi liflerin betonun eilme dayanmna ve eilmede ilk atlak geniliine etkisi ekil 8 ve 9da gsterilmi olan dier bir zelik de eilme deneyi esnasnda oluan ilk atlak geniliklerinin lif miktarna bal olarak deiimidir. Eilme halindeki normal betonda ani krlma grlrken, betona ilave edilen lifler sayesinde lif katkl betonlar eilme halinde ilk atlaktan sonra bir miktar daha yk tamaktalar hatta en byk gerilmeye bu noktadan sonra ulamaktadrlar (Ersoy, 2003). 1 m3 normal betona 15 kg K tipi lifin ilave edilmesiyle, ani olan krlma deeri, 1 mmlik ilk atlak geniliine sahip olmaktadr. Bu deer

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

28

Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

Yaplan almadan da grld gibi normal beton ierisine ilave edilen elik lifler sayesinde lif miktarna bal olarak betonun basn altndaki ekil deitirme yetenei ve tokluu; eilme dayanm ve eilme altndaki davran lifsiz betonunkinden daha fazladr. Betona kazandrlan bu zelik sayesinde deprem kua zerinde bulunan yaplardaki betonlarn sneklii de nemli derecede arttrlm olacaktr. Bu sayede gerek can kayb gerekse binalarn yklmasndan dolay oluacak olan ekonomik kayplar da daha aza indirilecektir.

Ezeldin A. S. and Balaguru P. N. 1992. Normaland High-Strength Fiber-Reinforced Concrete Under Compression, Mat. Civil Eng., (4) 415-427. Fanella, D. A. and Naaman A. E. 1985. StressStrain Properties of Fiber Reinforced Concrete in Compression ACI, 82 (4), 475 - 483. Genel, O. 2006. Farkl elik Lif Tipi ve Miktarnn Beton zelliklerine Etkisi, Yksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Afyonkarahisar. aa, Y., nal, O. ve Uygunolu, T. 2005. Farkl Koullarda Kr Edilmi Lif Katkl Betonlarn Donma zlme Etkisi Altnda Fiziksel Ve Mekanik zelliklerinin Aratrlmas, Proje No: 042.TEF.02. Khaloo, A.R. and Afshari, M. 2005. Flexural Behavior of Small Steel Fiber Reinforced Concrete Slabs, Cement and Concrete Composites 27, 141149. Nataraja, M.C., Dhang, N. and Gupta, A.P. 1999. Stress-Strain Curves for Steel-Fiber Reinforced Concrete Under Compression, Cement and Concrete Composites 21, 383-390. Shah, S. P. and Rangan, B.V. 1971. Fiber Reinforced Concrete Properties, ACI Journal, pp. 126-135, February. Song, P.S. and Hwang, S. 2004. Mechanical Properties of High-Strength Steel Fiber-Reinforced Concrete, Construction and Building Materials 18, 669673. Sorooshian, P. and Bayasi, Z. 1991. Fiber Type Effects on The Performance of Steel Fiber Reinforced Concrete, ACI materials Journal, Technical Paper, March-April, Vol. 88, No. 2, pp. 53-60. Topu, . B. ve Boa, A. R. 2004. Prefabrik Beton Borularda elik Liflerin Kullanm, Beton Prefabrikasyon Dergisi, Say : 73, ss. 13-20. Topu, . B. ve Boa, A.R. 2005. Uucu kl ve elik Liflerin Beton ve Beton Borularda Kullanm, Osmangazi niversitesi, Mh.-Mim. Fakltesi Dergisi, Cilt 18, Say 2, ss. 1-14. nal, O. 1994. Isl lem Uygulamasnn Lifli Beton zelliklerine Etkisi, Dr. Tezi, .T.. naat Fakltesi, stanbul.
29 Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30

5. KAYNAKLAR
Altun, F., zcan, D. M., Vekli, M. ve Karahan, O. 2004. elik Lif Katkl C20 Betonun Mekanik zelliklerinin Deneysel Aratrlmas, Afyon Kocatepe niversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, Cilt-4, Say 1-2, Ekim, Afyon. Anonim, 1992. TS 10513, elik Teller - Beton Takviyesinde Kullanlan, TSE, Ankara, 1992. Anonymous, 1997. ACI 544.1R-96, State-of-the-Art Report on Fiber Reinforced Concrete, American Concrete Institute (ACI) Committee 544. Anonim, 2002a. TS EN 196-1, imento Deney Metotlar- Blm 1: Dayanm, TSE, Ankara. Anonim, 2002b. TS EN 197-2, imento- Blm 2: Uygunluk Deerlendirmesi, TSE, Ankara. Anonim, 2002c. TS EN 12390-1, Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 1 : Deney Numunesi ve Kalplarnn ekil, Boyut ve Dier zellikleri, TSE, Ankara. Anonim, 2002d. TS EN 12390-5, Beton - Sertlemi Beton Deneyleri - Blm 5 : Deney Numunelerinin Eilme Dayanmnn Tayini, TSE, Ankara. Bayasi, Z. and Soroushian, P. 1992. Effect of Steel Fiber Reinforcement on Fresh Mix Properties of Concrete, Technical Paper, ACI Materials Journal, Vol. 89, No. 4, July-August. Ding, Y. and Kusterle, W. 2000. Compressive Stress-Strain Relationship of Steel Fiber-Reinforced Concrete at Early Age, Cement and Concrete Research 30, 1573-1579. Ersoy, H. Y. 2003. Kompozit Malzeme, Literatr Yaynlar, Mimarlk Dizisi, ISBN : 975-8431-47-1.

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

elik Liflerin Beton Basn ve Eilme zeliklerine Etkisi, O. nal, T. Uygunolu, O. Genel

nal, O., Uygunolu, T. ve Elmac . 2005. "Lif Katkl Betonun Elastisite Modl zerine Kr Ortamnn Etkisi", 6. Ulusal Beton Kongresi (Yksek Performansl Betonlar), 16-18 Kasm, stanbul, s. 157. nal, O., Uygunolu, T. ve Genel, O. 2006. "Lif Tipinin Betonun Tokluu zerindeki Etkisinin

Aratrlmas", V. GAP Mhendislik Kongresi Bildiriler Kitab Cilt 2, 26-28 Nisan, anlurfa, s. 941-942. Yerlikaya, M. 2003. elik Tel Donatl Betonlarn Deprem Etkisi Altnda Davranlar, Deprem Sempozyumu, Kocaeli.

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2007 13 (1) 23-30

30

Journal of Engineering Sciences 2007 13 (1) 23-30