Aklc la Kullanm

Rational Drug Therapy

Dr. Alper B. skit*

z laca bal QT uzamasyla ilikili oluan aritmiler sebebiyle baz ilalar piyasadan ekilmitir. laca bal QT uzamas "torsade de pointes" tipi ldrc aritmiler ile ilikilidir. Bu yaznn amac tp doktorlar ve pratisyen hekimlere ilaca bal QT uzamas ve "torsade de pointes" tipi ldrc aritmiler hakknda bilgi vermek ve reeteleme srasnda ila etkilemesi asndan dikkat edilmesi gereken noktalar vurgulamaktr. Anahtar szckler: Uzun QT, aritmi.

Aklc ila kullanm (rasyonel farmakoterapi) hastaya doru tannn konmas, sorununun dikkatlice tanmlanmas, tedavi amalarnn belirlenmesi, deiik seenekler iinden etkinlii kantlanm (gvenilir) tedavinin seilmesi, uygun bir reete yazlmas, hastaya ak bilgiler ve talimatlar vererek tedaviye balanmas, tedavinin sonularnn izlenmesi ve deerlendirilmesini kapsayan sistematik bir yaklam biimidir (1,2) (Tablo 1). Birok lkede, Dnya Salk rgt'nn nderliinde, "Aklc la Kullanm Program" balatlmtr. lkemizde de bu programa benzer uygulamalar T.C. Salk Bakanl, Salk Projesi Genel Koordinatrl'nn yrtclnde gerekletirilen kinci Salk Projesi kapsamnda balamtr. 1994 ylnda Dnya Salk rgt tarafndan "Guide to Good Prescribing" ad altnda yaymlanan ve
Tablo 1. Aklc farmakoterapi admlar* Tedavi basama 1. Adm 2. Adm 3. Adm 4. Adm 5. Adm 6. Adm Hastann sorununu tanmla Tedavi hedeflerini belirle Tedavinin hasta iin uygun olup olmadn sorgula Tedaviye bala Gerekli bilgi, uyar ve talimatlar ver Tedaviyi izle

Abstract Drug-induced QT prolongation, through its associated arrhythmias, is a leading cause of drug withdrawal from the markets. Drug-induced QT prolongation has a strong correlation with "torsade de pointes" arrhythmias. The purpose of this article is to inform medical practitioners about risk factors that precipitate the potentially fatal cardiac arrhythmia "torsade de pointes" in patients with long QT syndrome, and to recommend preventative strategies and prudent prescribing advice for use in clinical practice. Key words: Long QT, arrhythmia.

Ocak 2000 tarihinde T.C. Salk Bakanl, Salk Projesi Genel Koordinatrl'nn denetiminde bir komisyon tarafndan " yi Reete Yazma Klavuzu" adyla Trke'ye evirilen kaynak, genel rasyonel farmakoterapi ilkeleri dorultusunda (Tablo 1) aklc ila kullanmn da kapsamaktadr (3,4). Bugn deiik illerimizdeki tp fakltelerinde bu uygulamalar bir staj halinde eitim programlarna alnmtr. Aklc Reete Yazma Sreci ve Aklc la Kullanmnn Temel lkeleri: 1. Hastann sorununun tanmlanmas, tedavi amalarnn belirlenmesi. 2. Yantlanmas en kritik soru: "la tedavisi gerekli mi ?" Tm hastalklar ya da yaknmalar ila tedavisi gerektirmeyebilir. la tedavisi hastann yaam kalitesini artracaksa kesinlikle

Dikkat edilmesi gereken noktalar Belirtiler deil hastalk tedavi edilmelidir, belirtiler bir ilacn yan etkisine ya da anksiyeteye bal olabilir Tedavi ile neyi amalyorsunuz? la-d tedavi seenekleri gzden geirilmelidir. Tedavinin etkinlik ve gvenliini deerlendir Hastann tedaviye uyumunu artrmas asndan nemlidir Tedavi gerektiinde gecikmeden sonlandrlmaldr

* 1 numaral kaynaktan deitirilerek alnmtr.

*Do.; Haccettep . Tp Fak. Farmakoloji AD, Ankara

2006 cilt 15 say 7 IV

Tablo 2. la seim kriterleri* Kriter Aklama Etkinlik Reete edilmesi dnlen ilacn etkinliine ilikin kantlar nelerdir? Tedavi hedefleriyle endikasyon uyumlu mudur? "la istenilen etkileri gsterebilir olmaldr." Gvenlilik ngrlen tedavi sresince, zellikle kronik kullanmda, kullanlmas dnlen ar kesicinin istenmeyen/ters etkileri nelerdir? Hastann ald risk var mdr? "lalarn istenmeyen etkileri kabul edilebilir olmaldr." Uygunluk Reete edilmesi dnlen ilacn kontrendikasyonlar nelerdir, hamilelerde kullanlabilir mi? lacn verili yolu hasta iin uygun mudur? "la kolayca kullanlabilir formda olmaldr." Tedavi lacn hastaya gnlk toplam maliyeti nedir? Tedavi etmemenin i gc kayb vb. nedeniyle maliyeti toplumsal bir maliyeti var mdr? Komplikasyonlar (olas) karsa tedavi maliyeti nasl etkilenir? "Tedavinin maliyeti dk olmaldr."
* 1 numaral kaynaktan deitirilerek alnmtr. Reete edilecek ila iin tm kriterler birarada optimum olmaldr.

tan konulduktan sonra verilmelidir. 3. Hastann kulland dier ilalar ve alkanlklar sorgulanmaldr. Kullanlmakta olunan tm ilalarn bilinmesi gerekir. Sigara, alkol kullanm ila etkilerini deitirebilir. 4. Etkili ila gruplarnn listesinin yaplmas, ltlere gre etkili bir ila seilmesi: Tedavide kullanlacak ila grubuna karar verirken drt adet ana zellik gz nnde bulundurulmaldr. Rasyonel farmakoterapi ilkeleri dorultusunda hekimi tedavi hedeflerine ulatrabilecek ila seenekleri etkinlik (yeterli doz, sre), gvenlilik (yan etki, ila etkileimleri), uygunluk (kontrendikasyonlar, saklama-kullanm kolayl) ve tedavi maliyeti asndan birbirleriyle karlatrlmal ve en iyi seenek belirlenmelidir (Tablo 2). 5. K(iisel)-ilacn seilmesi gereklidir. Bir nceki analiz sonucunda karar verilen ila grubunun iinden, yine ayn ltler kullanlarak (etkinlik, gvenlik, uygunluk, maliyet) bir ila moleklne karar verilmelidir. 6. En az sayda ilala yetinilmelidir. Tedavide az sayda ama zellikleri iyi bilinen ilalar kullanlmaldr. 7. Tedaviye dk dozda balanp doz olabildiince yava artrlmaldr. Hastann ilaca yantna gre doz ayarlamas gerekebilir (tedavinin bireyselletirilmesi). 8. Hastann tedaviye uyumunu artrmak iin ila tedavisi basitletirilmelidir. lalarn sv formlasyonlar ya da olanak varsa gnde tek uygulama tercih edilmelidir. Hastaya ve yaknna ila hakknda yeterli ve anlalr bilgi (olanaklysa yazl olarak) verilmelidir.

Anlalmas kolay bir reete hazrlanmal ve hastann yaknnn ila kullanmn denetlemesi salanmaldr. 9. Dzenli olarak tedavi gzden geirilmeli ve gereksiz ilalar tedaviden karlmaldr. Yeni ila eklenmesi, hastann yaam kalitesini artryorsa tercih edilmelidir, yeni ilalarn yeni sorunlar yarataca unutulmamaldr. 10. Hasta ve/ya da yaknlar ile hekim arasnda iyi bir iletiim gereklidir. Teekkr: Do. Dr. Alper B. skit, Trkiye Bilimler Akademisi Gen Bilim nsanlarn dllendirme Program (TUBA-GEBP) tarafndan desteklenmektedir. (EA-TUBAGEBIP/2001-2-11)
letiim: Dr. Alper B. skit E-posta: alperi@hacettepe.edu.tr Kaynaklar 1- de Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV, Fresle DA. Guide to good prescribing a practical manual. World Health Organization, Geneva, 1997. 2- Hogerzeil H. Promoting rational prescribing: and international perspective. Br J Clin Pharmacol 1995; 39: 1-6. 3- Oktay , Kayaalp SO. Reete Yazma Kurallar ve Rasyonel la Kullanm, Rasyonel Farmakoterapi Ynnden Tbbi Farmakoloji, SO Kayaalp (Ed.)'de, 11. Bask, Hacettepe-Ta Kitaplk, Ankara, 2005; Ciltl, 130 -142. 4- G MO, Yaar . Yalda ila tedavisinin temel ilkeleri, Modern Tp Seminerleri 30-Geriatri, Y Gke Kutsal (Ed.)'de, 1. bask, 2004; 33-44.

2006 cilt 15 say 7 V