LUN VN TT NGHIP

Hip nh thng mi Vit- M vi vn xut khu hng ho ca Vit Nam sang M

B GIO DC V O TO TRNG I HC NGOI THNG

KHO LUN TT NGHIP

TI: HIP NH THNG MI VIT - M VI VN XUT KHU HNG HO CA VIT NAM SANG M

NGI THC HIN

: TRN LU HONG LP A1CN9 KHOA THNG KINH T NGOI

GIO VIN HNG DN : THS. PHM THU HNG

H NI 2003

LI NI U Ngy nay, xu th quc t ho v ton cu ho l xu th chung ca cc nc, cc khu vc v ton th gii. Cc nc ngy cng pht trin th cng ph thuc ln nhau nhiu hn trn tinh thn hp tc bnh ng, tn trng ch quyn v cng c li. Vit Nam t khi m ca kinh t n nay thu c nhiu thnh cng, m thnh cng trong pht trin kinh t l rt quan trng. Cn cn thng mi gia Vit Nam v cc nc ngy cng ln. Trn con ng hi nhp vo xu th quc t ho ca kinh t th gii, quan h xut nhp khu hng ho ca Vit Nam vi cc nc l v cng quan trng. Cho n nay Vit Nam c quan h bun bn vi trn 120 nc, k Hip nh thng mi vi trn 60 nc v tho thun v quy ch ti hu quc vi hn 70 nc v vng lnh th, trong quan h thng mi vi Hoa K l rt quan trng. Quan h ngoi giao Vit Nam - Hoa K c thit lp nm 1995 gip cho thng mi gia hai nc ngy cng c ci thin. Tin trnh bnh thng ho quan h kinh t c c th ho bng Hip nh thng mi Vit - M ngy 13/7/2000, trong hai bn cam kt dnh cho nhau qui ch ti hu quc ngay lp tc v v iu kin. Hip nh thng mi gia hai nc l tin quan trng cho hng ho ca Vit Nam sang th trng M, mt th trng ln c nhiu phn on. Tuy nhin vi trnh sn xut cn hn ch, hng Vit Nam gp khng t thch thc khi vo th trng ny. Do , Vit Nam cn phi a ra c nhng nh hng, ch trng kp thi thc hin Hip nh thng mi hiu qu gp phn pht trin tt kinh t t nc. Hiu c tm quan trng ca Hip nh thng mi i vi hot ng xut nhp khu ca t nc, em chn ti: Hip nh thng mi Vit- M vi vn xut khu hng ho ca Vit Nam sang M. Ni dung ca kho lun tt nghip c trnh by trong 3 chng :

Chng I: Tng quan v Hip nh thng mi Vit- M v nhu cu ca th trng M. Chng II: Hip nh thng mi Vit M v c hi - thch thc i vi vic xut khu hng ho ca Vit Nam sang M Chng III: nh gi vic thc hin Hip nh thng mi Vit - M v cc gii php y mnh vic xut khu hng ho ca Vit Nam sang M Em c gng thu thp, x l thng tin v em nhng kin thc hc c trng i hc Ngoi thng hon thnh kho lun ny. Tuy nhin, do trnh v thi gian nghin cu c hn nn khng trnh khi nhng thiu xt. Em rt mong nhn c s ng gp kin v ch bo ca thy c v bn b kho lun c hon thin hn. Cui cng em xin by t lng bit n su sc ti c gio Phm Thu Hng, THS, Ging vin trng i hc Ngoi thng, hng dn em hon thnh kho lun ny.

CHNG I. TNG QUAN V HIP NH THNG MI VIT- M V NHU CU CA TH TRNG M. I. Tng quan v Hip nh thng mi Vit-M 1. Bi cnh cuc m phn thng mi Vit - M 1.1 Bi cnh chung Xu hng pht trin kinh t th gii hin nay l ton cu ho. Ton cu ho v hi nhp kinh t quc t tc ng mnh m n s pht trin thng mi trn phm vi ton th gii. Ton cu ho l hng ti mt nn kinh t ton cu thng nht khng cn bin gii quc gia v kinh t. l, qu trnh lin kt hp nht ca cc nn kinh t quc gia vo kinh t th gii trn tt c cc lnh vc: sn xut, thng mi, u t, ti chnh, thng tin, vn ti, bo him, dch v Trnh pht trin ngy cng cao, hnh thnh cc h thng sn xut, phn phi ti chnh, cc mng li thng tin lin lc, giao thng vn ti ton cu, hnh thnh cc cng ty xuyn quc gia, cc h thng ti chnh quc t v cc trung tm kinh t th gii quan trng. Nhng vn kinh t ton cu ngy cng xut hin nhiu, tr nn bc xc, i hi phi c s phi hp ton cu ca cc quc gia. Chng ta c th thy hng lot cc vn nng bng ton cu nh: Thng mi, u t, tin t, dn s, lng thc, nng lng, mi trng Mi trng ton cu ngy cng b ph hoi, cc ngun ti nguyn thin nhin ngy cng cn kit; Dn s th gii tng nhanh tr thnh mt thch thc ln; Cc dng vn ton cu vn ng t do khng c s phi hp iu tit lm ny sinh cc cuc khng hong lin tip Chu u, Chu M, v Chu trong cc thp k cui th k va qua. iu cn thit l phi c s phi hp ton cu i ph vi cc thch thc . Chnh sch ca tng chnh ph ch tc ng tng quc gia ring l. Cn trn bnh din th gii cha c mt bn tay hu hnh chung lm chc nng iu tit ton cu. M sau khi chm dt chin

tranh lnh, chm dt s i u gia cc cng quc th thi k ho bnh, hp tc v pht trin lm cho kinh t th gii si ng hn. Cc nc trao i bun bn vi nhau nhiu hn. Ton cu ho l mt qu trnh tt yu, l h qu ca qu trnh pht trin ca lc lng sn xut, ca cc phng tin khoa hc cng ngh. Ton cu ho, khu vc ho dn n hi nhp quc t. Trong xu hng , cc nc ngy cng tu thuc ln nhau, to iu kin y li nguy c chin tranh th gii. Duy tr mi trng ho bnh n nh, to iu kin thun li cho kinh t quc gia, khu vc v th gii ngy cng pht trin. T do ho thng mi, xo dn i cc hng ro thu quan, phi thu quan, cc phn bit i x trong quan h bun bn quc t. Bun bn quc t chuyn sang mt thi k mi l m rng t do bun bn c c th ho bng vic ra i WTO v nhng u i thng mi trong khun kh hp tc cng c li. 1.2. Vit Nam trc yu cu hi nhp kinh t khu vc v trn th gii. Trong bi cnh ton cu ho nh vy, vn hi nhp pht trin theo kp th gii i vi Vit Nam l mt tt yu khch quan. Con ng thch hp vi Vit Nam l hi nhp kt ni th trng trong nc vi khu vc v trn th gii, to ra mi trng kinh doanh c kh nng cnh tranh cao. Vi ng li i ngoi rng m Vit Nam sn sng lm bn vi tt c cc nc, sn sng m rng hp tc, quan h hu ngh vi cc nc trn th gii, thc hin thnh cng s nghip cng nghip ho v hin i ho t nc. Hi nhp l qu trnh tham gia vo cnh tranh quc t cng nh cnh tranh th trng ni a. Hi nhp tt th sn phm ca Vit Nam s c kh nng cnh tranh cao trn th trng quc t, cc ngun u vo ca sn xut v kinh doanh trong nc ngy cng phong ph, d la chn nhng loi hng ho c cht lng cao m rng tiu dng trong nc, kch thch nhu cu, tng u t v a ra nhng sn phm c cht lng cao ngang tm quc t. Khi thc hin t do ho thng mi, Vit Nam tham gia nhanh chng vo h thng phn cng lao ng quc t hin i.

Hi nhp kinh t vi khu vc v th gii gip Vit Nam pht trin kinh t nhanh, rt ngn khong cch vi cc nc khc trong khu vc v th gii. Kinh t Vit Nam chuyn i nhanh sang kinh t th trng vi nh hng mnh vo xut khu a kinh t Vit Nam m rng v quy m v trnh . Qu trnh hi nhp kinh t ca Vit Nam din ra nhiu cp khc nhau: Song phng, tiu khu vc, lin khu vc v ton cu. ng k l, trong thi gian va qua, tip theo vic bnh thng ho quan h ngoi giao gia Vit Nam v M, hai bn tin hnh nhiu vng m phn k kt cc Hip nh kinh t song phng. Tng bc bnh thng ho quan h kinh t thng mi. Trong khi khu vc, t khi l thnh vin ca ASEAN, Vit Nam ngy cng n lc thc hin cc chng trnh hp tc kinh t, c bit l chng trnh khu vc mu dch t do AFTA. Sau mt thi gian chun b, Vit Nam l thnh vin APEC nm 1998. i vi tin trnh hp tc - u (ASEM) chng ta cng cc nc Chu khc tham gia tch cc hi ngh cp cao ASEM 3 Seoul (Hn quc). Vit Nam cng tch cc chun b m phn gia nhp T chc thng mi th gii (WTO) mt t chc kinh t thng mi ton cu th hin s hi nhp vi kinh t th gii. Ngoi ra Vit Nam cng hp tc vi cc t chc ti chnh tin t quc t nh Ngn hng th gii (WB), Qu tin t th gii (IMF) phc v tt cho tin trnh pht trin kinh t v hi nhp quc t. Vit Nam l mt nc ang pht trin, c nn kinh t chuyn i, tham gia hi nhp vi xut pht im tng i thp so vi cc nc trong khu vc. Do , hi nhp kinh t em n nhiu c hi pht trin nhng cng c khng t kh khn. hi nhp c hiu qu, chng ta phi pht huy ti a ni lc, thc hin nhiu ci cch, iu chnh hp l c ch, chnh sch, lut l, tp qun kinh doanh, c cu li kinh t trong nc ph hp vi pht trin kinh t quc t. Ci cch bn trong s h tr hi nhp nhanh v hiu qu. Ngc li hi nhp kinh t s y nhanh tin trnh ci cch trong nc hiu qu hn. 2. Tin trnh m phn k kt Hip nh thng mi Vit M 2.1. Kt qu t c qua cc vng m phn. 6

m phn k kt Hip nh thng mi vi M l mt yu cu quan trng nhm to mi trng php l cho quan h thng mi gia hai nc pht trin v lm tin cho vic gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO) ca Vit Nam c thun li hn. Vn ct li ca Hip nh thng mi gia hai nc cng nh gia nhp WTO ca Vit Nam l M dnh cho Vit Nam Quy ch Quan h Thng mi bnh thng (NTR) trong quan h song phng hay a phng. Mc tiu cn t c l hai nc s dnh cho nhau NTR trn c s c i c li, khng iu kin v khng phi xem xt li hng nm. Hu ht cc quc gia c quan h thng mi vi M u c hng NTR. Quy ch ny quy nh cc mc thu thp nh vo hng nhp khu t c trong cc vng m phn v t do thng mi. Khi Vit Nam cn cha c hng NTR th hng Vit Nam xut khu vo M phi chu thu sut cao, lm cho hng ho Vit Nam bn trn th trng M km hp dn, thm ch khng c kh nng cnh tranh vi hng ho sn xut ti M. Thng 10/1995, Ph Th tng kim B trng Ngoi giao Vit Nam v i din Thng mi M tho thun hai bn tp trung thc y quan h kinh t - thng mi v chun b m phn Hip nh thng mi. Thng 11/1995, on Lin b M thm Vit Nam tm hiu H thng lut l thng mi, u t ca Vit Nam. Thng 4/1996, M trao cho Vit Nam bn Nhng yu t bnh thng ho quan h kinh t - thng mi vi Vit Nam. Thng 7/1996, Vit Nam trao cho M bn Nm nguyn tc bnh thng ho quan h kinh t - thng mi v m phn Hip nh thng mi vi M p li vn bn ni trn. k kt c Hip nh thng mi, Vit Nam v M tin hnh m phn qua cc vng: - Vng 1 : T 2/9/1996 n 26/9/1996 ti H Ni. - Vng 2 : T 9/12/1996 n 11/12/1996 ti H Ni. - Vng 3 : T 12/4/1997 n 17/4/1997 M trao cho Vit Nam vn bn d Hip nh cp n cc vn nh : tho

Quy nh v gi v iu tit gi. H thng thu. Cc tr cp i vi mi lnh vc ca nn kinh t nht l i vi nng nghip. Ch u t. Cn cn thanh ton. Thu quan nhp khu, bao gm tt c thu quan u i, ph hi quan, min thu. Cc bin php t v v cc n b thng mi khc (Chng bn ph gi v thu i khng). Giy php nhp khu. Cc cng ty, doanh nghip Nh nc. Tiu chun v chng nhn hng ho nhp khu, cc tiu chun v sinh dch t. Hot ng i ngoi. H thng thng k v pht hnh cc n phm v ngoi thng. H thng bo h quyn tc gi. Cc bc t do ho thng mi trong tng lai c th hin trong cc quy nh v cc b lut ca quc gia... - Vng 4 : T 6/10/1997 n 11/10/1997 ti Washington, s b trao i v nhng quy nh chung v chng Thng mi hng ho trong Hip nh. - Vng 5 : T 16/5/1998 n 22/5/1998 ti Washington. - Vng 6 : T 15/9/1998 n 22/9/1998 ti H Ni. Ti cc vng m phn 5, 6 hai bn tp trung trao i tng th v Thng mi hng ho, S hu tr tu, Thng mi dch v v u t. Sau 6 vng m phn u tin, nhn chung cc vn c bn ca mt Hip nh thng mi c a ra m phn v t c nhng kt qu ng khch l sau: + Cc bn c bn thng nht c cc lnh vc quan trng l da trn cc chun mc ca WTO a ra d tho Hip nh nh chng v Thng mi hng ho, S hu tr tu, tuy nhin c mt s vn c th m rng hn WTO nhng ang bn din n khc nh u t.

+ Cc bn qua thi gian gii thch v chnh sch hin hnh ca mnh hiu bit nhau hn v c th nh gi c mc cam kt s c cc bn chp nhn mc no nhng cha th i n nhng kt lun c th v nhng vn cn khc nhau thng phi do cp cao quyt nh cn cp chuyn vin cha th quyt nh c. + Cc bn a ra d tho ca mnh vi quy m khc nhau nhng cng mc hng trm trang (nu k c cc ph lc th di hn nhiu) v da trn c s so snh v tin hnh m phn r quan im ca nhau. Quyn kinh doanh xut nhp khu ca cc cng ty M Vit Nam, Quy ch i x quc gia trong thng mi dch v v u t, mc m ca th trng cho hng ho ca nhau l nhng ni dung chnh ca vng m phn th 6 cp chuyn vin. Ti vng m phn ny nhiu ni dung c lm r v tuy vn cn nhiu s khc bit, hai bn cng tho thun c mt s vn c th. Bn Vit Nam ng thc hin hu ht nhng quy nh ca T chc Thng mi th gii (WTO), tr vn thu nhp khu, nhng khng th ng vi yu cu ca pha M mun Vit Nam bi b ngay nhng chnh sch khng ph hp vi nhng quy nh ca T chc Thng mi th gii (WTO) v Khu vc t do mu dch ASEAN (AFTA) nh ch hn ngch, hng ro phi quan thu...v p dng ngay nhng quy nh trong quan h thng mi vi M, trc khi Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca hai t chc ny. - Vng 7 : T 15/3/1999 n 19/3/1999 ti H Ni. Ti vng m phn th 7, hai on tp trung trao i nhng vn quan trng nht cn li cha x l c trong cc vng m phn trc nm cc chng Pht trin Quan h u t, Thng mi dch v, Thng mi hng ho v S hu tr tu. Cuc m phn t c kt qu tt p. Phn ln cc vn nu ra tm c ting ni chung, khong cch gia hai bn c thu hp. Hai on hi lng vi kt qu m phn. Tuy nhin, hai on cng ghi nhn cn mt s vn thuc lnh vc quyn thng mi v dch v m hai bn s xem xt v tho lun tip c th sm i n k kt Hip nh thng mi nhm thc y

qu trnh bnh thng ho quan h kinh t - thng mi, tng cng trao i pht trin hng ho v hp tc u t gia hai nc. - Vng 8: T 14/6/1999 n 18/6/1999 ti Washington. Ni dung ca vng m phn th 8 l gii quyt cc vn cn tn ti t vng trc. C hai bn u t thi thin ch v c gng nhm gii quyt nhng vng mc cn tn ng. Theo cc thnh vin on Vit Nam, nhng vn cn li tuy khng nhiu nhng li nm ri rc mi chng, nhng y li l nhng vn kh nht. D lun M, c bit l gii doanh nghip M rt quan tm ng h vic k kt Hip nh thng mi gia hai nc. H t chc vit th ln cc ngh s Quc hi M kin ngh y nhanh qu trnh bnh thng ho quan h kinh t vi Vit Nam, iu ny gp phn ci thin bu khng kh quan h gia hai nc. Quyt nh min p dng o lut b sung Jackson - Vanik i vi Vit Nam l mt du hiu tt cho vic pht trin mi quan h Vit - M, nht l trc vng m phn th 8. Cc vn do pha Vit Nam a ra u c xy dng trn c s cc nguyn tc ca T chc Thng mi th gii (WTO) v chun mc quc t. Pha Vit Nam a ra mt l trnh hp l thc hin cc nguyn tc ca WTO trong bi cnh Vit Nam l mt nc ang pht trin v ang trong qu trnh chuyn i nn kinh t. ng Nguyn nh Lng, Tr l B trng Thng mi, Trng on m phn Vit Nam khng nh rng cc xut ni trn th hin n lc cao nht ca Vit Nam tin ti kt thc qu trnh m phn v k Hip nh thng mi gia hai nc, th hin ng li v chnh sch ca ng v Nh nc Vit Nam l hi nhp kinh t th gii, to iu kin Vit Nam pht huy cao ni lc, nhm xy dng mt nn kinh t vng mnh. ng Nguyn nh Lng t mong mun pha M th hin s hiu bit thc s v c nh gi y hn v nhng n lc ca pha Vit Nam trong cc xut c a ra ti vng m phn ny, c th sm kt thc m phn v tin ti k kt Hip nh thng mi gia hai nc trong thi gian sm nht. Hai bn thu hp ng k nhiu vn tn ti, to thun li cho vic bnh thng ho quan h thng mi gia hai nc nhng vn

10

cn mt s vn quan trng cha c gii quyt nh dch v ngn hng, bo him ... i s M Pete Peterson cho rng nhng c s ti chnh Vit Nam hin nay vn cn rt non nt v phi kh lu na mi c th snh ngang hng vi nhng h thng ti chnh quc t. Chnh v th, M i hi Vit Nam phi cng c cc c s ti chnh trong nc c th cnh tranh trn thng trng quc t cng nh tho mn nhng i hi trong nc. Nh vy, trong tng lai, Vit Nam s phi cho php nhng c s ti chnh cng nh cc hng bo him ca nc ngoi vo lm n ti y. - Vng 9 : T 23/7/1999 n 25/7/1999 ti H Ni, gp mt cp B trng - Hip nh c tho thun v nguyn tc. - Vng 10 : T 28/8/1999 n 2/9/1999 ti Washington, x l cc vn v k thut. - Vng 11: 3/7/2000 ti Washington, hon tt Hip nh. Qua 11 vng m phn, hai bn u th hin s quyt tm thc y nhanh tin trnh m phn k kt Hip nh thng mi. C Vit Nam v M u by t s quan tm ti qu trnh bnh thng ho quan h v kinh t v cc doanh nghip ca c hai pha ang mong i iu ny. Tuy nhin khng phi v li ch trc mt m b qua nhng li ch lu di nn cc bn va quyt tm m phn va phi bo v li ch lu di ca mnh. Ngy 13/7/2000 ti Washington (tc ngy 14/7/2000 Vit Nam), B trng Thng mi Vit Nam V Khoan v b Charlene Barshefsky, i din Thng mi thuc ph Tng thng Hp chng quc Hoa K thay mt Chnh ph hai nc k Hip nh gia nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam v Hp chng quc Hoa K v quan h thng mi, nh du bc pht trin mi trong quan h kinh t thng mi gia hai nc, kt thc mt qu trnh m phn lu di v kin tr. Hip nh c k ng vo dp k nim ln th 5 ngy thit lp quan h ngoi giao gia hai nc, hon tt qu trnh bnh thng ho quan h kinh t - thng mi Vit Nam - Hoa K. 2.2 . ngha ca Hip nh.

11

Sau s kin Hip nh thng mi Vit - M c k kt, gii bo ch v doanh nhn ca c hai nc u t vui mng trc nhng n lc m hai pha t c trong sut 4 nm lin m phn bn b. Hip nh c k kt da trn cc nguyn tc tn trng c lp, ch quyn, khng can thip vo cng vic ni b ca nhau, bnh ng v cng c li, ng thi ph hp vi thng l quc t v cc nguyn tc ca T chc Thng mi th gii (WTO), c tnh n Vit Nam l mt nc ang pht trin trnh thp, ang trong qu trnh chuyn i c ch kinh t v ang hi nhp vi nn kinh t khu vc v th gii. Hip nh c hiu lc (sau khi c Quc hi ca hai Nh nc ph chun) s nh du vic bnh thng ho hon ton quan h Vit - M, to c s php l cho quan h kinh t - thng mi hai nc pht trin trn c s cn bng li ch, ph hp vi mong mun ca nhn dn hai nc. Cho n nay, Vit Nam k Hip nh thng mi vi trn 60 nc v tho thun v Quy ch Ti hu quc vi hn 70 nc v vng lnh th trn th gii. Tuy nhin, i vi nc ta y l ln u mt Hip nh thng mi mang tnh cht ng b, cp mt cch ton din ti cc lnh vc kinh t - thng mi hng ho, dch v, u t, bn quyn, s hu tr tu c k kt. Vic k kt Hip nh thng mi Vit - M va l kt qu va to thm iu kin tip tc trin khai chnh sch i ngoi c lp, t ch, a dng ho, a phng ho v ch ng hi nhp kinh t quc t ca nc ta. Chc chn Hip nh s to iu kin thun li cho vic m rng hn na quan h kinh t - thng mi gia hai nc, cho php tng nhanh kim ngch trao i thng mi khng ch vi M m c vi cc nc khc, ng thi cng to thun li cho cc doanh nghip M tham gia vo cc hot ng kinh t Vit Nam. Hip nh thng mi Vit - M c k kt l bc i lch s trong qu trnh bnh thng ho, ho gii v hn gn gia hai dn tc, thc y qu trnh hi nhp ca Vit Nam vi cng ng Quc t v tng cng mu dch gia hai nc. Hip nh ny khng ch bo m li ch ca hai nc Vit Nam v M m cn l mt ng gp tch cc cho ho bnh, n nh, hp tc pht trin khu vc v

12

trn th gii. M cng nh gi Hip nh ny l mt bc tin quan trng ca vic Vit Nam tham gia T chc thng mi th gii v khng nh tch cc ng h Vit Nam gia nhp t chc ny. Vi thin ch v quyt tm ca c hai bn, chng ta tin rng Hip nh thng mi Vit - M s c thc hin y trn tinh thn tn trng ln nhau, tn trng li ch v ch quyn ca nhau, khng can thip vo cng vic ni b ca nhau, gp phn pht trin kinh t - thng mi ca hai quc gia ni ring v th gii ni chung. Vic k kt v thc hin Hip nh l ph hp vi ng li i mi ca ng v Nh nc, gp phn vo cng cuc cng nghip ho, hin i ho t nc, xy dng mt nn kinh t c lp, t ch theo nh hng x hi ch ngha. t c yu cu , cc ngnh, cc cp v cc doanh nghip cn ra sc pht huy ti a ni lc, ci tin qun l, tip thu thnh tu khoa hc k thut, nhm nng cao hiu qu ca nn kinh t v kh nng cnh tranh ca hng ho Vit Nam. 3. Nhng ni dung ch yu ca Hip nh Hip nh thng mi Vit M c k kt ngy 13/7/2000 l mt s kin nh du bc pht trin tch cc ca mi quan h song phng k t ngy hai quc gia lp quan h ngoi giao. Hip nh di gn 120 trang, gm 7 chng vi 72 iu v 9 ph lc, cp n 4 ni dung ch yu: Thng mi hng ho, Thng mi dch v, S hu tr tu v Quan h u t. Nh vy c ngha l bn Hip nh ny tuy c gi l Hip nh v quan h thng mi nhng khng ch cp n lnh vc thng mi hng ho. Khi nim thng mi y c cp theo ngha rng, hin i, theo tiu chun ca T chc thng mi th gii (WTO) v c tnh n c im kinh t ca mi nc quy nh s khc nhau v khung thi gian thc thi cc iu khon. Do M tun th tt c cc lut l ca WTO v l mt trong nhng nc t do ho thng mi nht trn th gii nn hu nh tt c cc iu khon trong Hip nh, M u thc hin ngay. Cn Vit Nam l nc ang pht trin trnh thp v ang chuyn i t k hoch ho tp trung sang

13

kinh t th trng, nn km theo bn Hip nh l 9 bn ph lc c quy nh cc l trnh thc hin cho ph hp vi Vit Nam. Hip nh c xy dng trn hai khi nim quan trng. Khi nim Ti hu quc (ng ngha vi Quan h thng mi bnh thng) mang ngha hai bn cam kt i x vi hng ho, dch v, u t ca nc kia khng km phn thun li so vi cch i x vi hng ho, dch v, u t ca nc th ba (ng nhin khng k n cc nc nm trong Lin minh thu quan hoc Khu vc mu dch t do m hai bn tham gia, v d M s khng c hng nhng u i ca ta dnh cho cc nc tham gia Khu vc mu dch t do ASEAN (AFTA) v ta cng khng c hng tt c cc u i M dnh cho cc nc khc trong Khu vc mu dch t do Bc M (NAFTA). Cn khi nim i x quc gia th nng mc ny ln nh i x vi cc cng ty trong nc. Hai khi nim ny quan trng v chng c cp n hu ht cc chng ca bn Hip nh. Ngoi ra, cc ph lc c dng lit k cc trng hp loi tr, cha hoc vnh vin khng p dng hai khi nim trn. Chng 1: Thng mi hng ho gm 9 iu. Chng 2: Quyn S hu tr tu gm 18 iu. Chng 3: Thng mi dch v gm 11 iu. Chng 4: Pht trin Quan h u t gm 15 iu. Chng 5: Nhng iu kin cho doanh nghip hot ng bnh thng. Chng 6: Nhng iu khon minh bch v quyn c khng co. Chng 7: Nhng iu khon chung. Sau y chng ta s xem xt nhng ni dung ch yu ca Hip nh. 3.1 Thng mi hng ho. * Nhng quyn v thng mi: C hai bn cam kt thc hin nhng quyn thng mi theo chun mc quc t v WTO. Tuy nhin, y l ln u Vit Nam ng thc hin quyn v xut nhp khu mt cch ci m, tun theo nhng quy nh cht ch ca WTO. Do vy, nhng quyn i vi cc doanh nghip Vit

14

Nam, cc cng ty do M u t, v tt c cc c nhn v cng ty M hot ng ti Vit Nam theo Hip nh ny s c tin hnh trong tng giai on t 3- 6 nm (c p dng di hn i vi mt s mt hng nhy cm). * Quy ch ti hu quc: Vit Nam v M cam kt thc hin i x thu quan ti hu quc i vi tt c cc mt hng nhp khu vo mi nc (mc thu quan ny l 50% i vi cc quc gia khng nhn c MFN). * Ct gim thu quan: Vit Nam ng ct gim thu quan (mc ct gim in hnh l t 1/3 n 1/2 ) i vi mt lot cc sn phm c cc nh xut khu M quan tm nh cc sn phm v sinh, phim, my iu ho nhit , t lnh, xe gn my, in thoi di ng, video games, tht cu, b, khoai ty, c chua, hnh, ti, cc loi rau xanh khc, nho, to v cc loi hoa qu ti khc, bt m, u tng, du thc vt, tht v c c ch bin, cc loi nc hoa qu...Vic ct gim thu quan cc mt hng ny c p dng dn dn trong giai on 3 nm. Pha M thc hin ct gim ngay theo quy nh ca Hip nh song phng. * Nhng bin php phi quan thu: Pha M, theo quy nh ca WTO s khng c nhng ro cn phi quan thu (tr hn ngch i vi hng dt may). Trong khi , Vit Nam ng loi b tt c cc hn ch v s lng i vi mt lot cc sn phm nng nghip v cng nghip (cc linh kin lp rp, tht b, cc sn phm cam, qut...) trong giai on t 3 -7 nm, ph thuc vo tng mt hng. * Cp giy php nhp khu: Vit Nam s loi b tt c cc th tc cp giy php mt cch tu , v s tun th theo cc quy nh ca Hip nh WTO. V vic nh gi tr nh thu hi quan v cc khon ph hi quan, Vit Nam cn tun th cc lut l ca WTO i vi vic nh gi cc giao dch v nh gi thu hi quan, cng nh hn ch cc khon ph hi quan nh vo cc dch v c thanh ton trong vng 2 nm. V pha M, theo Lut Thng mi M, cc cng ty ca Vit Nam v cc nc khc u s c cp giy php hot ng khi c yu cu. * Nhng thc o v tiu chun k thut v v sinh an ton thc phm: Hai bn cam kt tun th theo cc tiu chun ca WTO. Cc quy nh v k thut, v nhng thc o v v sinh an ton thc phm phi c p dng trn c s i x

15

quc gia, v ch c p dng trong chng mc cn thit gii quyt nhng mc ch chnh ng (bo v con ngi, bo v cuc sng ca ng vt, sinh vt). * Mu dch quc doanh: Cn phi c thc thi theo cc quy nh ca WTO (v d, cc doanh nghip quc doanh Vit Nam trc kia ch tin hnh cc cuc giao dch theo nhng mi quan tm v thng mi v cn t quan tm ti cc quy nh ca WTO). 3.2. Thng mi dch v. Thng mi dch v c cp trong Chng 3 ca Hip nh. Chng ny p dng cho cc bin php ca cc bn c nh hng ti dch v thng mi. * Cc cam kt chung bao gm: Cc quy nh ca khun kh Hip nh chung v Thng mi v Dch v (GATS) bao gm Ti hu quc, i ng quc gia v Php lut quc gia. V cc lnh vc v ngnh c th: * Cc dch v php l: Cc nh dch v M c th cung cp dch v di hnh thc chi nhnh, cng ty 100% vn M; cc chi nhnh ny nhn c giy php hot ng l 5 nm v c th c gia hn mi ln khng qu 5 nm. * Cc dch v k ton, kim ton: Cho php cng ty 100% vn M c hot ng trong lnh vc ny. Giy php c cp trn c s tng trng hp, c hiu lc trong 3 nm, khng c gii hn sau . C th cung cp cc dch v cho cc cng ty c vn u t nc ngoi trong 2 nm u, khng gii hn sau . * Cc dch v kin trc: Cho php cng ty 100% vn M c php kinh doanh. C th cung cp cc dch v cho cc cng ty nc ngoi trong 2 nm u, sau khng hn ch. * Cc dch v k thut: Cho php cng ty 100% vn M hot ng v c th cung cp cc dch v cho cc cng ty c vn u t nc ngoi trong 2 nm u, sau khng gii hn. * Cc dch v v vi tnh v cc dch v lin quan: Cho php cng ty 100% vn M. C th cung cp dch v cho cc cng ty c vn u t nc ngoi trong 2 nm u, sau khng hn ch.

16

* Cc dch v qung co: Ch cc lin doanh vi cc i tc Vit Nam mi c php kinh doanh mt cch hp php cc dch v qung co. Phn gp vn ca pha M khng vt qu 49% vn php nh ca lin doanh. 5 nm sau khi Hip nh c hiu lc hn ch ny l 51% v 7 nm sau s khng hn ch v t l gp vn t pha M trong cc lin doanh. * Cc dch v t vn qun l: Ch thng qua cc cng ty lin doanh. 5 nm sau khi Hip nh c hiu lc c php lp cc cng ty 100% vn M. * Cc dch v vin thng: 1) Cc dch v vin thng c gi tr gia tng: Lin doanh vi i tc Vit Nam c php kinh doanh dch v vin thng sau 2 nm (3 nm i vi dch v Internet), vn ca M khng qu 50% vn php nh ca lin doanh. 2) Cc dch v vin thng c bn (bao gm mobile, cellular v v tinh): Lin doanh vi i tc Vit Nam c php kinh doanh dch v vin thng sau 4 nm, vn ng gp pha M khng qu 49% vn php nh ca lin doanh. 3) Dch v in thoi c nh: Lin doanh vi i tc Vit Nam c php kinh doanh dch v vin thng sau 6 nm, vn ng gp ca pha M khng qu 49% vn php nh ca lin doanh. Pha Vit Nam c th xem xt nhng yu cu tng vn ng gp t pha M khi Hip nh ny c xem xt li sau 3 nm. * Cc dch v nghe nhn: Bao gm cc dch v sn xut v phn phi phim, cc dch v chiu phim. Lin doanh vi i tc Vit Nam c php kinh doanh dch v nghe nhn, vn ng gp pha M khng qu 49% v sau 5 nm hn ch v vn ny s l 51%. * Cc dch v xy dng v cc dch v k thut ng b c lin quan: Cho php cng ty 100% vn M. C th cung cp cc dch v cho cc cng ty c vn u t nc ngoi trong 3 nm u tin, sau khng hn ch. * Cc dch v phn phi (bn bun v bn l): c php lp lin doanh sau 3 nm Hip nh c hiu lc, vn ng gp pha M khng qu 49%. Sau 6 nm Hip nh c hiu lc hn ch v vn ny s c bi b. * Cc dch v gio dc: Ch di cc hnh thc lin doanh, 7 nm sau khi Hip nh c hiu lc s c php lp trng hc vi 100% vn M.

17

* Cc dch v ti chnh: 1) Cc dch v bo him nhn th v cc bo him khng bt buc: c php lp lin doanh sau 3 nm Hip nh c hiu lc, vn ng gp pha M khng qu 50%. Sau 5 nm c php 100% vn M. 2) Cc dch v bo him bt buc (bo him trch nhim dn s ca ch xe c gii, bo him trong xy dng...): c php lp lin doanh sau 3 nm Hip nh c hiu lc, khng gii hn vn ng gp ca pha M, sau 6 nm c php 100% vn M. * Cc dch v ngn hng v cc dch v ti chnh lin quan khc: 1) Cc nh cung cp, cng ty thu mua ti chnh v ngoi ngn hng: c php thnh lp cng ty lin doanh trong vng 3 nm k t khi Hip nh c hiu lc, cho php 100% vn M. 2) Ngn hng: sau 9 nm k t khi Hip nh c hiu lc, cc ngn hng M c php thnh lp ngn hng chi nhnh 100% vn M ti Vit Nam .Trong thi gian 9 nm cc ngn hng M c th thnh lp ngn hng lin doanh vi i tc Vit Nam, trong phn gp vn ca i tc M khng di 30% v khng qu 49%. 3) Cc dch v chng khon: cc nh kinh doanh chng khon M ch c lp vn phng i din ti Vit Nam . * Cc dch v y t: c php thnh lp cc c s cha bnh 100% vn M. Vn u t ti thiu cho bnh vin l 20 triu USD, phng khm a khoa l 2 triu v phng khm chuyn khoa l 1 triu USD. * Cc dch v du lch v dch v l hnh lin quan: 1) Cc dch v khch sn v nh hng: Cc cng ty cung cp dch v M cng vi vic u t xy dng khch sn nh hng c php thnh lp doanh nghip 100% vn M. 2) Cc dch v i l v iu phi du lch l hnh: c php lp lin doanh, phn gp vn pha M khng qu 49% v 3 nm sau khi Hip nh c hiu lc hn ch ny l 51% v 5 nm sau hn ch ny s c bi b. 3.3. Quan h u t. * Cc cam kt chung bao gm: Cc hot ng u t ca mi nc u c nc i tc cam kt bo h, Vit Nam m bo vic bo h cc cng ty M khng b sung cng cc khon u t ca h ti Vit Nam.

18

* Cc chuyn khon ti chnh: Cho php i tc M c em v nc cc khon li nhun v cc chuyn khon ti chnh khc trn c s i ng quc gia. * Cc bin php u t lin quan n thng mi (TRIMs): Pha M cam kt thc hin ngay t u, Vit Nam s hu b dn cc TRIMs khng ph hp vi cc bin php u t lin quan n thng mi ca WTO trong 5 nm nh nhng quy nh v t l s lng hoc gi tr sn xut trong nc. * i x quc gia: Vit Nam cam kt thc hin ch i x quc gia vi mt s ngoi l. Vic thm tra gim st u t s c dn hu b hon ton i vi hu ht cc khu vc trong giai on 2, 6 hoc 9 nm (tu thuc vo loi khu vc u t, v d, u t trong cc Khu Cng nghip hay trong Khu vc sn xut), tuy nhin Vit Nam duy tr quyn p dng thm tra gim st trong nhng khu vc ngoi l nht nh. * Loi b vic gii hn ng gp vn trong cc lin doanh: Quy nh hin nay i vi phn gp vn pha M trong cc cng ty lin doanh t nht phi 30% vn php nh; loi b nhng quy nh bn c phn pha M trong lin doanh cho i tc Vit Nam. Pha M cha c thnh lp cng ty c phn v cha c pht hnh c phiu ra cng chng, cha c mua qu 30% vn ca mt cng ty c phn. Nhng rng buc ny s duy tr trong vng 3 nm sau khi Hip nh c hiu lc. * B my nhn s ca lin doanh: Trong vng 3 nm hu b quy nh v s thnh vin nht nh ngi Vit Nam trong Ban gim c; gii hn mnh m cc vn trong s nht tr ca ban gim c phi t c (v d, trong vn cc thnh vin Vit Nam c quyn ph quyt); cho php cc nh u t M c php tuyn chn nhn s qun l khng ph thuc vo quc tch. Pha Vit Nam cng cam kt ngay sau khi Hip nh c hiu lc s loi b dn tt c cc i x khng cng bng v gi i vi cc cng ty v cc c nhn M nh ph lp t in thoi v cc dch v vin thng khc, cc ph vn ti, thu mn nh xng, trang thit b, gi nc v dch v du lch. Trong vng 2 nm s b ch hai gi i vi ng k t, gi dch v cng v gi ng k in thoi. Trong

19

vng 4 nm s b hn ch hai gi i vi mi hng ho v dch v k c gi in hay v my bay. 3.4. Quyn S hu tr tu. Trn lnh vc bo h quyn S hu tr tu, tuy Vit Nam cha tham gia nhiu iu c Quc t a phng v bo h quyn tc gi nhng Vit Nam tham gia nhiu iu c Quc t a phng v bo h quyn s hu cng nghip nh Cng c Paris 1883, Tho c Madrid 1881, Cng c Stockholm 1967...Vit Nam cng k kt cc tho thun hp tc song phng v S hu tr tu vi c, Thi Lan, Php v tham gia Hip nh khung v hp tc S hu tr tu ca cc nc thnh vin khi ASEAN. Ch trng chung ca Vit Nam l s gia nhp Cng c Berne nm 1886 v bo h cc tc phm vn hc ngh thut cng nh chun b cc iu kin gia nhp WTO nhm m rng ton din nguyn tc lm vic theo php lut trong lnh vc bo h S hu tr tu trn quy m quc t. Hip nh Quyn tc gi c k gia Vit Nam v M ngy 27/6/1997 gip Vit Nam tng cng thm mt bc cng tc qun l cc hot ng vn ho thng tin nhm ngn chn vic ph bin cc tc phm c ni dung khng lnh mnh ti Vit Nam, hn ch t s dng tc phm ca M m khng chu tr tin kinh doanh kim li ca mt s t chc v c nhn trong nc. Ngoi ra, thng qua vic thc hin Hip nh, cc tc phm ca M s c la chn k hn v ph bin Vit Nam vi ni dung v hnh thc tt hn. Quyn S hu tr tu c cp trong chng 2 ca Hip nh. Vit Nam nht tr tun th hon ton cc quyn S hu tr tu lin quan n thng mi (TRIPs) trong tt c cc lnh vc trong mt khun kh thi gian ngn bao gm: Bo h bn quyn v nhn hiu hng ho trn c s TRIPs c thc thi trong 12 thng; Bo h cc b mt thng mi v bn quyn trn c s TRIPs c thc thi trong 18 thng. Vit Nam ng thc hin nhng bin php bo h mnh m hn trong mt s lnh vc khc nh tn hiu v tinh mang chng trnh c m ho, bo h bn quyn i vi cc ng vt v thc vt, bo h nhng d liu kim tra b

20

mt c trnh cho cc Chnh ph. i vi trng hp bo h tn hiu v tinh mang chng trnh m ho, s c thc hin theo giai on l 30 thng. Theo Hip nh thng mi song phng, pha M cam kt thc thi quyn S hu tr tu c k kt k t ngy Hip nh ny bt u c hiu lc tr cc ngha v ti iu 8 v iu 3.1 lin quan n vic bo h thit k b tr (topography) mch tch hp c thi hnh sau 24 thng k t ngy Hip nh c hiu lc. Hip nh cng quy nh trng hp c xung t gia cc quy nh ca Hip nh ny v Hip nh gia Chnh ph Cng ho X hi Ch ngha Vit Nam v Chnh ph Hp chng quc Hoa K v thit lp quan h v quyn tc gi, k ti H Ni ngy 27/6/1997 th cc quy nh ca Hip nh ny c u tin p dng trong phm vi xung t. II. Nhu cu ca th trng M i vi hng ho Vit Nam 1. c im c bn th trng M M l mt nc ln vi dn s 271,8 triu ngi, c din tch hn 9 triu km2. Tng GDP nm 2000 ca M t trn 10 ngn t USD, chim 25% tng GDP ton cu. Trong , nng nghip chim 1,6%, cng nghip chim 22,8%, dch v chim 75,8%. M l mt trong nhng nc c thu nhp bnh qun u ngi cao nht th gii, l mt th trng khng l, c sc mua ln khong 7000 t USD nm. Trn th gii nu k 100 tp on kinh t lm n c hiu qu nht th c ti 61 tp on l ca M. 2. Nhu cu ca th trng M i vi hng ho Vit Nam Theo s liu ca B thng mi th nm 2002 kim ngch xut khu ca Vit Nam vo M tng 60% so vi nm 2001. Nm 2002, kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam vo th trng M t 2,5 t UDS (nm 2001 Hoa K nhp khu 1146 t USD v xut khu 714 t USD). Cc mt hng xut khu thuc th mnh ca Vit Nam c tc tng trng cao l hng dt may, giy dp, thu sn. iu ng lu l trong iu kin kinh t ton cu kh khn nh hin nay vic m rng

21

th trng M l nhn t quan trng gp phn m bo tc tng trng GDP ca Vit Nam. My nm qua hng Vit Nam vo M phn ln phi chu mc thu cao ti 40% nhng kim ngch xut khu ca ta sang M vn lin tc tng ng k. Theo s liu ca Hi quan Hoa K nm 1994 kim ngch xut khu hng ho ca Vit Nam sang M mc 50,4 triu USD nhng n nm1996 ln n 308 triu USD, n nm 1999 l 601,9 triu USD v n nm 2002 thu nhp khu vo th trng M cn 3% th kim ngch xut nhp khu hng ho ca Vit Nam sang M t mc 2,5 t USD. Cc nn kinh t trn th gii u ly M lm th trng ch lc. Bi v th trng M c tng tr gi bun bn ln nht ton cu. Hng nhp khu a dng, cc doanh nghip c th bit c nng lc cnh tranh ca mnh, to iu kin thm nhp thun li vo cc th trng khc. iu cn lu l trong nhp khu M thng xuyn nhp siu. Hng nm mc nhp siu t 60 t USD n 110 t USD. M l th trng c sc mua ln cc mt hng tiu dng nh : qun o, giy dp, ti sch, hng gia dng, hi sn iu ny gii thch ti sao cc nc Nics Chu , Thi lan, Trung quc v ang thnh cng trong vic m rng xut khu cc loi hng ho ny sang M. Quan h thng mi Vit Nam vi M cho n nay tuy c bc tin ng k, song quy m cn rt nh b so vi tim nng v nhu cu ca hai bn. Vit Nam xut sang M hng gia v, c ph, ch, hi sn, go, may mc; nhp t M gn 100 loi hng ho nh ph tng my bay, phn bn, my mc ni hi, thit b in, bng, dng c y t, nng sn, ho cht, ung Bun bn vi doanh nghip M do c im ca h l yu cu n hng ln, giao hng tp trung, nn kch thch tp trung ho sn xut. Nh trong lnh vc dt may hnh thnh cc nhm sn xut sn phm gia cc doanh nghip c nng lc sn xut kh, c u t ng b vi cc doanh nghip a phng, nng lc sn xut b hn ch; gii quyt tnh trng c doanh nghip c nng lc lm khng ht vic, trong khi doanh nghip khc li d tha nng lc do thiu iu kin nn

22

thiu vic lm. Trong ngnh dt may c doanh nghip c doanh thu trn 1 ngn t ng ch yu nh lm n vi M. Mt s doanh nghip trong ngnh ch bin bnh ko, th cng, g gia dng cng c c hi tng quy m sn xut. Nhiu doanh nghip t c quan h bun bn vi cc hng bn l ni ting ca M trong lnh vc dt may l cc hng K.Mart, Unitra, Express, Gap, Jepenney. Trong ch bin thc phm l h thng siu th Cissco to c iu kin ch ng sn xut trong thi gian di v d cc doanh nghip dt may, nht l doanh nghip thuc Tng cng ty dt may Vit Nam c nhiu doanh nghip k hp ng xut hng cho th trng M c nm 2003. 3. Th hiu ca ngi M. Th trng M l mt th trng tiu th ln do th hiu ca ngi M l thch tiu dng nhiu. iu ny l gii theo quan h cung cu th cu cng nhiu bao nhiu th cung cng pht trin by nhiu p ng cu, cng kch thch sn xut v dch v pht trin lm cho nn kinh t ngy cng tin ln. Cc hng sn xut thu c nhiu li nhun, ngy cng m rng, ti u t sn xut nng cao cng ngh pht trin khng ngng. Khng ch c cc hng ho t tin c tiu th, m tt c cc loi hng ho t gi r n t u bn c. V nhu cu ca dn M a dng, c nhiu tng lp giu ngho khc nhau. Hng ho bn trn th trng M rt cn a dng, c c tnh, hp th hiu v phi s dng thun tin. M l mt nc c ti nguyn thin nhin phong ph, khng b nh hng ln ca hai cuc chin tranh th gii, li tp trung nhiu nh bc hc, thin ti v nhiu lnh vc, li c chin lc pht trin kinh t lu di, nn to cho Hoa K c v th cng quc s mt, to cho ngi M c mc thu nhp rt cao. V vy, h c tha kh nng mua sm v rt thch mua sm. H thng mua hng nhng hiu quen, ni h thy tin tng v cht lng v gi c. i vi nhng mt hng mi nu nh ln u h mt lng tin th kh c ch ng trn th trng M. iu ny buc cc doanh nghip Vit Nam phi c ci nhn chu o n nhng sn phm mun bn trn t M. 23

Hoa K cn l mt hp chng quc vi nhiu dn tc khc nhau trn th gii di c n, nn tm l v s thch vn ho rt a dng, phong ph to nn nhng phn on th trng ln, to nn nhng thi quen tiu dng a dng khng ph thuc vo cc c l hay tiu chun thm m x hi mnh m hay bt buc nh cc nc khc. H cng tn trng cht lng nhng li hay thay i trong tiu dng. iu ny l gii nhng sn phm qu tt, qu bn, gi cao s km cnh tranh hn so vi nhng sn phm gi r cht lng tt, bn hp l, mu m lun thay i cho hp th hiu ca cc nc ang pht trin li bn tt trn t M. Hn na, ngi M li c mt thi quen thch du lch, thch ngh mt, a khm ph thin nhin m iu kin thin nhin mi trng M vi nhiu cnh p phong ph khuyn khch pht trin. Trong nhng chuyn i nh vy h mua rt nhiu th nh: qun o, giy dp, m, lng thc, thc phm v cc loi hng ho khc t loi t tin ph hp vi ngi thu nhp cao cho n cc loi hng ho r tin ph hp vi ngi thu nhp trung bnh v thp. Vi mt th trng c sc tiu th ln nh vy, m li khng qu kht khe i vi xut x sn phm hng ho tiu dng th hng ho ca Vit Nam c rt nhiu c hi bn ra th trng M. V thc t cho thy kim ngch xut khu ca Vit Nam sang M ngy cng tng. Mc d cha phn nh y tim nng ca Vit Nam nhng l mt du hiu ng mng to nim tin vng chc cho cc doanh nghip lm hng xut khu ca Vit Nam sang th trng ny.

24

CHNG II. HIP NH THNG MI VIT - M: C HI V THCH THC VI VIC XUT KHU HNG HO CA VIT NAM SANG M I. Qu trnh pht trin hot ng xut khu hng ho Vit Nam sang M. 1. Giai on trc khi k Hip nh thng mi Vit M. 1.1.Trc nm 1975. Thi k trc nm 1975, M c quan h kinh t vi chnh quyn Si Gn c. Kim ngch bun bn khng ln, ch yu l hng nhp khu ca M phc v cuc chin tranh xm lc. V xut khu sang M c mt s mt hng nh cao su, g, hi sn, gm v.vvi s lng t i. T thng 5 nm 1964, M thc thi cm vn min Bc nc ta v khi Vit Nam thng nht, M m rng cm vn ti ton b lnh th Vit Nam trong tt c cc lnh vc thng mi, ti chnh, tn dng ngn hng ng thi M khng ch cc nc ng minh v ngn cn t chc tin t v ti chnh quc t cho Vit Nam vay tin. Theo s liu thng k ca Vit Nam, xut khu sang M thi k 1986 - 1989 hu nh khng c g. 1.2. Nhng nm u thp k 90. Bc sang thp k 90, quan h ngoi giao cng nh quan h kinh t thng mi gia hai nc Vit Nam v M c nhng bc tin ng k, l lc hng ti cc mi quan h hu ngh, hp tc, bnh ng cng c li, v li ch ca mi nc cng nh ho bnh v thnh vng chung trong khu vc Chu - Thi Bnh Dng v trn th gii. n c vi l trnh ny, c hai pha c nhng l lc vt bc theo hng ca "Bn l trnh" c a ra di thi cu tng thng G.Bush, trong a ra

25

cc bc tin ti bnh thng ho quan h vi Vit Nam m trng tm l vn rt qun khi Campuchia v vn ngi M mt tch, t binh chin tranh Vit Nam (POW/MIA). S hp tc tch cc v c hiu qu ca chnh ph v nhn dn Vit Nam trong vic gii quyt vn ngi M mt tch trong chin tranh c d lun M nh gi cao, lm thay i thi ca mt b phn khng nh cc lc lng vn c thi tiu cc M, c li cho vic ci thin dn dn quan h Vit Nam - M. Cui nm 1988, M cho php gi sch bo v vn ho phm t M v Vit Nam vi s lng khng hn ch. ng thi chnh ph M cho php B Ngoi giao cp th thc vo M cho nhng ngi Vit Nam n M vi mc ch trao i khoa hc vi thi hn theo ngun ti tr ca cc t chc phi chnh ph. Trong nm 1991, cng vi vic Vit Nam ng cho M m vn phng POW/MIA H Ni (8/7) v k Hip nh ho bnh Campuchia ti Paris (23/10), pha M c nhiu ni lng nh chnh thc b hn ch i li trong vng 25 dm i vi cn b ngoi giao Vit Nam ti tr s Lin Hp Quc New York (23/10), chnh thc b hn ch cc nhm du lch, cu chin binh, cc nh bo, cc nh kinh doanh trong vic t chc on i Vit Nam (17/11) v bt u vin tr nhn o cho Vit Nam (ngy 25/4, M ln u tin tuyn b vin tr 1 t USD gip Vit Nam trong lnh vc chn tay gi). Vi nhng chuyn bin tch cc ny, ngy 22/11 th trng ngoi giao L Mai v tr l ngoi trng M R.Solomon tin hnh cuc m phn chnh thc u tin v bnh thng ho quan h Vit Nam - M. Sang nm 1992 c 3 cuc gp g cp B trng ngoi giao v 5 ln M c c phi vin tng thng vo Vit Nam xc tin vn POW/MIA, do vn ny c nhng ci thin r rt v pha M mt ln na thc hin d b mt lot cc hn ch trong quan h Vit Nam: Cho php lu bu chnh vin thng M - Vit Nam (13/4), cho php xut sang Vit Nam nhng mt hng phc v nhu cu c bn ca con ngi v b cc hn ch i vi vic cc t chc phi chnh ph M vin tr nhn o cho Vit Nam (30/4); c bit l cho php cc cng ty M c

26

lp vn phng i din v k cc hp ng kinh t Vit Nam nhng ch c giao dch kinh doanh sau khi b cm vn (14/12). Nm 1993, ng B. Clinton ln nm quyn, tn thnh v cam kt tip tc "Bn l trnh" ca chnh quyn ng G.Bush: ngy 2/7 tng thng Clinton quyt nh khng ngn cn cc t chc ti chnh quc t ni li vin tr cho Vit Nam. Quyt nh c ngha hn nhiu i vi doanh nghip M l ngy 14/9/1993 tng thng Clinton cho php cc cng ty M tham gia u thu cc d n pht trin Vit Nam do cc t chc ti chnh quc t ti tr. Song song vi nhng n lc ci thin quan h ca hai chnh ph, ca cc t chc hot ng ngoi thng gia 2 nc trong nhng nm u thp k 90 ny c c nhng bc t ph ban u. Theo s liu thng k, nu xut khu ca Vit Nam sang M thi k 1986 - 1989 hu nh khng c g, th nm 1990 xut khu c lng hng tr gi khong 5.000 USD tng ln 9.000USD nm 1991, 11.000USD nm 1992 v ln ti 58.000USD nm 1993. Ngy 3/2/1994, Tng thng M Bill Clinton chnh thc tuyn b bi b lnh cm vn chng Vit Nam. Tip , B Thng mi M chuyn Vit Nam t nhm Z (gm Bc Triu Tin, CuBa v Vit Nam) ln nhm Y t hn ch thng mi hn (gm Lin X c, cc nc thuc khi Vacsava c, Anbani, Mng C, Lo, Campuchia v Vit Nam). B Vn ti v B Thng mi M bi b lnh cm tu bin v my bay M vn chuyn hng ho sang Vit Nam, cho php tu mang c Vit Nam vo cng M. Chnh ph M cng ng thi tin hnh cc cng vic chun b v chnh sch v lut php nhm mc ch pht trin hp tc kinh t, c bit trong lnh vc kinh t i ngoi vi Vit Nam. y chnh l nhng s kin quan trng u tin, nh du bc tin vt bc trong cng c v pht trin quan h kinh t - thng mi gia hai nc. Trc nm 1990, quan h thng mi mang tnh mt chiu, ch c M xut khu hng ho sang Vit Nam, cn v pha Vit Nam th hu nh cha c hng ho xut khu sang M.

27

Vit Nam v M ang cng hng ti nhau trong mi quan h v nhu cu rng ln bao gm c u t v thng mi hng ho cng nh dch v, c bit l vic xut nhp khu cc mt hng mang tnh cht b sung ln nhau. M ang hng ti Vit Nam nh hng ti mt khu vc u t v th trng ng dn y tim nng trong vic tiu th cc mt hng cng nghip, c bit hng cng nghip in t tin hc - vin thng m hin nay ang cn dng s khai v mt th trng hng nng sn y trin vng khu vc Chu . Cn Vit Nam hng ti M nh mt th trng tiu th rng ln, c nn cng ngh k thut hin i v c tim lc di do v ti chnh. Theo s liu ca Hi quan Hoa K kim ngch mu dch Vit - M nm 1994 t 222 triu USD so vi 62 triu USD nm 1993 (tng hn 30 ln). Nm 1995 kim ngch hai chiu ln ti 450 triu USD (gp hn 2 ln nm 1994) v nm 1996 tng kim ngch t 935 triu USD. Nm 1997, xut nhp khu ca Vit Nam v M t 666 triu USD v nm 1998 t 789 triu USD (trong xut khu ca Vit Nam vo M t 519,5 triu USD v nhp khu t 269,5 triu USD) ng th 75 trong danh sch i tc thng mi ca M trong nm 1998. Nm 1994, Vit Nam xut khu sang M lng hng ho tr gi 50,4 triu USD, trong hng nng nghip l 38 triu (chim 76% gi tr hng xut khu sang M) v hng phi nng nghip ch chim 12 triu (tng ng 24%). Nm 1995, kim ngch xut khu sang M t 200 triu USD (gp gn 4 ln nm 1994), trong hng nng nghip chim 151 triu USD (chim 76% gi tr hng xut khu sang M) v hng phi nng nghip t 47 triu USD (24%). Nm 1996, xut khu ca ta sang M t 319 triu USD, nm 1997 t 372 triu USD v n nm 2000, gi tr lng hng ho m Vit Nam xut khu sang M t 827,4 triu USD. Bng s 1:Thng mi hai chiu Vit-M t 1994 - 2000 (triu USD) 1994 XK 50,4 1995 200 1996 319 1997 372 1998 519,5 1999 601,9 2000 827,4

28

NK Tng

172 222

252 450

616 935

278 666

269,5 789

277,3 879,2

330,5 1.157,9

(Ngun: Hi quan Hoa K) Thc tin trong nm qua cho thy Vit Nam vn xut siu sang M v s tng trng xut khu ny kh n nh, xp x 15 - 20%/nm. Xut khu ca Vit Nam sang M ch yu tp trung vo cc mt hng m chnh lch gia hai mc thu MFN v non-MFN bng 0 hay khng ng k. Nhng kt qu xut khu trong nhng nm qua th hin tim nng m rng v thc y xut khu ca Vit Nam sang M nht l khi Hip nh thng mi song phng c k kt v hai nc cam kt dnh cho nhau MFN. Xt v c cu, mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam sang M trong thi k 1994 - 1997 ch yu thuc nhm nng, lm, thu - hi sn. Trong , c ph, ch, gia v chim phn ln vi kim ngch 31,193 triu USD nm 1994; 146,455 triu USD nm 1995; 110,910 triu USD nm 1996 v 108,208 triu USD nm 1997. Hng cng nghip nh bt u xm nhp v tng trng nhanh nhng vn ch mang tnh gii thiu sn phm. Nm 1995, kim ngch hng cng nghip nh t 20 triu USD. T 1996, kim ngch xut khu nhng mt hng giy dp, nguyn liu khong sn tng nhanh. Nm 1997 kim ngch giy dp t 97 triu USD. Trong nm 1994 - 1995 nhm hng cng nghip nng v khong sn chim t l rt nh, ch yu l xut khu thic. Nm 1996, ta bt u xut du th sang M v t tr gi 80,650 triu USD, nm 1997 t 36,670 triu USD, nm 1998 t 66,1 triu USD, nm 1999 t 83,8 triu USD. Nm 1996, gi tr kim ngch xut khu sang M t khong 319 triu USD, trong hng nng nghip ch cn chim 46% v hng phi nng nghip chim 54%. Bng s 2: C cu kim ngch bun bn hai chiu Vit - M 1994 1997 (Triu USD)
I. Xut khu t Vit Nam sang M Hi sn C ph, ch, gia v Ng cc Sn phm tht, c ng, bnh, ko 1994 50,450 5,802 31,193 4,506 1995 200 19,583 146,455 1996 319,037 33,990 110,910 5,845 1997 372 46,376 108,208 20,955 10,477 1,252

29

Du th Cao su v sn phm cao su Sn phm da May mc Giy dp Hng gm Ht iu II. Nhp khu t M Nhin liu Ho cht hu c Phn bn Cht do Giy v bt giy Bng Giy dp Nhm Thit b in L phn ng ht nhn, ni hi Sn phm quang hc, o lng Xe t

1,105 1,572 0,490 2,518 0,190 172,223 1,379 16,533 2,004 0,729 12,735 14,624 16,484 3,621 6,245

0,896 16,867 3,308 0,454 252,860 0,734 2,467 35,909 4,057 9,588 7,259 1,357 4,266 24,583 65,025 8,691 37,138

80,650 0,564 0,502 23,601 39,169 0,818 7,585 616,047 4,719 6,100 52,259 7,381 10,684 11,590 14,196 11,154 42,114 67,667 12,375 23,742

36,670 3,013 0,493 25,928 97,644 1,209 15,386 277,787 4,844 4,891 8,943 7,392 4,111 12,091 16,405 13,679 43,942 53,251 15,258 19,920

(Ngun: Phng Thng tin i s qun M ti Vit Nam ) Do cha c hng quy ch Ti hu quc (MFN) nn hng ho Vit Nam xut khu sang M phi chu cc ro cn thu quan v phi thu quan. Mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam sang M gm thu sn chim 15,6% kim ngch xut khu nm 1998, c ph chim 18,54%, du th chim 17%, go chim 8,38% v giy dp cc loi chim 20,4%. Cc nhm hng ny chim n 80% kim ngch xut khu v l cc mt hng c hm lng ch bin thp. Nhn chung nm 1999 thng mi gia hai nc tng trng n nh trong hon cnh nn kinh t ton cu ang din bin rt phc tp. Xt v tng kim ngch thng mi song phng, Vit Nam hin ang xp th 72/227 nc c quan h bun bn vi M trn nhiu nc nh Bulgaria, Ukraina, Slovenia mc d hng Vit Nam hin ang phi chu mc thu sut nhp khu cao hn so vi cc nc ny (nu tnh v kim ngch xut khu th Vit Nam ng cao hn, tc l khong th 65/227 nc xut khu vo M). Tuy nhin so vi ngay cc nc trong khu vc ASEAN nh Thi Lan (xut khu t gn 14,3 t USD), Philippines (12,4 t USD) th xut khu ca ta cn thua km nhiu. C nhiu l do gii thch cho s vic ny, nhng l do ni bt nht vn l thu sut nhp khu qu cao m hng xut khu ca ta cho n nay vn phi chu khi nhp khu vo M. iu ny cho thy tm quan trng ca vic t c khung php l iu chnh quan h thng

30

mi gia hai nc. Xt ring thng 1/2000, xut khu ca Vit Nam sang M t 67,3 triu USD so vi 44,9 triu USD cng k nm ngoi, t mc tng trng 49,9%. y l mt trong nhng mc tng cao nht trn th gii (trung bnh xut khu ca th gii vo M tng 22,26% trong thng 1/2000; khu vc ASEAN tng 8,01%). Mc d mc tng trng ny t c da trn c s kim ngch cha cao nhng y l mt tn hiu tt, th hin nhng phn ng tch cc t pha cc doanh nghip i vi cc din bin trong quan h thng mi hai nc.

Bng s 3 : Cc mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam sang M giai on 1998 - 2000 (triu USD)
Giy dp C ph, ch C, hi sn Nhin liu khong 1998 114,9 117,7 79,5 66,1 1999 145,7 147,6 108,1 83,8 1999/1998 26,8% - 20,26% 35,97% 13,92% 1- 3/1999 38,9 46,6 18,9 9,4 1- 3/2000 38,3 49,4 27,6 26,9 (0,6) 2,8 8,7 17,5 % - (2,00) (6,00) 46,03 86,17

(Ngun: Thng v thuc S qun Vit Nam ti M) Xt theo mt hng, hng xut khu Vit Nam sang M a dng dn v chng loi (85 nhm mt hng). Chim t trng cao nht l hng giy dp v cc b phn ca giy dp. Nm 1999, nhm hng ny t 145,7 triu USD, tng 26,8% so vi cng k nm ngoi (114,9 triu USD), chim t trng 24,2% tng kim ngch hng xut ca ta sang M. Vit Nam hin l nc xut khu giy dp ln th ba trong s cc nc xut khu sang th trng M. Qu I nm 2000, gi tr hng giy dp ca ta xut sang M t 38,9 triu USD, gim 2% so vi cng k nm ngoi. Mt thc t l cc doanh nghip xut khu giy dp hin nay hu ht l cc doanh nghip FDI cho nn kim ngch xut khu cao nhng phn gi tr ca Vit Nam li thp so vi cc nhm hng xut khu khc.

31

Nhm hng chim t trng ln th hai l c ph, ch gia v (20,26%). Nhm hng ny c xu hng phc hi trong nm 1999, t 6% (147,6 triu USD so vi 117,7 triu USD ca nm 1998). Tuy vy tnh hnh xut khu u nm 2000 li c du hiu gim st so vi 1999. Nhm hng hi sn (ch yu l tm v mt s loi c) v nhin liu khong sn vn chim t trng ng k (tng ng 18% v 14% tng gi tr hng xut khu ca ta). Tuy nhin mc tng trng ca nhm hng ny kh cao t mc 46,03 % i vi hng hi sn v 86,17 % i vi hng nhin liu khong sn trong qu I/2000 so vi cng k nm 1999. M cha phi l th trng truyn thng ca ta i vi mt hng ny nhng cc yu cu cht lng v kim dch ca M li khng cht ch v kh khn nh ca th trng EU. Kh nng tng trng xut khu mnh cc mt hng ny l khng c trong tng lai gn v ph thuc vo tin trnh u t trang thit b cng nh m rng sn xut nui trng trong nc. Bng s 4 : Cc mt hng xut khu tng mnh (Triu USD)
1998 Mui, lu hunh ni tht Dng nh c gia 1,1 1,3 0,3 1999 4,4 4,0 1,3 1999/1998 300% 207,69% 333,33% 1-3/1999 0,0 0,4 0,1 1-3/2000 1,3 2 0,5 1,3 1,6 0,4 300 400 %

(Ngun: Hi Quan Hoa K) Theo s liu bng 4 cho thy cc mt hng mui, lu hunh, ni tht, dng c gia nh mc d kim ngch cha cao nhng th hin kh nng thm nhp th trng M. Do vy ta cn ch nh hng cho doanh nghip cng c th phn tn dng kh nng xut khu ln khi c hng mc thu MFN ca M. 2. Giai on sau khi k Hip nh thng mi Vit M. Hip nh thng mi Vit M c k ngy 13/7/2000 v n ngy 10/12/2001 th c hiu lc hon ton v v iu kin. Nh vy k t ngy 10/12/2001 tr i tt c cc hng ho Vit Nam xut khu vo th trng M u c hng mc thu

32

quan ti hu quc (NTR) mc thu ny trung bnh ch cn 3% so vi mc trung bnh 40% trc khng c NTR. Nhn chung nm 2000, nm k Hip nh, thng mi gia hai nc tng trng n nh. Bng 5: Thng mi hai chiu Vit M 1998 2000 (Triu USD)
1998 1999 2000 1999/1998 2000/1999 2000/1999

XK NK Tng XNK

519,5 269,5 789

601,9 277,3 879,2

827,4 330,5 1157,9

15,8% 2,9% 11,4%

225,5 53,2 278,7

37,63% 19,18% 131,8%

Ngun: Theo s liu Hi ng thng mi Hoa k 2/2001 Xut khu ca Vit Nam sang M t mc 827,4 triu USD tng 37,63% so vi nm 1999, so vi mc tng xut khu ca th gii vo Hoa k l 19,73% th mc tng 37,63% ca ta l tng i cao. y l iu ng mng phn nh chuyn bin mang tnh tch cc ca cc doanh nghip Vit Nam.

Bng 6: Kim ngch XK mt s nhm hng ca Vit Nam sang M (n thng 4/2001) (Triu USD)
Nhm hng 1999 2000 00/99 Q1-2000 Q1-2001 Q1-01/00 Q1-01/00

Tng XK C, hi sn Cph, ch Giy, dp Nhin liu Tht v phm Hoa qu ch

601,9 108,1 117,7 145,8 83,8 31,5 23,7 36,4

827,4 242,9 132,9 124,5 90,7 57,7 51,1 81,0

225,5 134,8 15,2 -21,3 6,9 26,2 26,4 44,6

238,2 46,4 60,9 47,1 32,7 2,4 10,0 16,2

254,7 74,4 37,9 41,5 32,5 17,2 12,6 17,8

16,5 28,0 -23,0 -5,6 -0,2 14,8 2,6 1,6

6,9% 60,3% -37,8% 11,9% -0,6% 61,6% 20,6% 9,9%

Sn phm may thuc nhm 61-62 Tc phm ngh thut,

0,6

12,9

12,3

0,9

0,2

-0,7

-77,7%

33

su tp c

Ngun: Theo s liu Hi ng thng mi Hoa K. Mt hng xut khu ca ta vo Hoa k ngy cng a dng v chng loi. Cao nht u nm 2001 l hi sn chim hn 30% tng tr gi hng xut khu ca ta vo M. Trong qu 1 nm 2001 t kim ngch xut khu 74,4 triu USD so vi 46,4 triu USD cng k nm 2000 mc tng l 60,3%. Nhm hng tht v ch phm chim 15% (c xu hng gim mnh trong nm 2000), nhng tng dn ln trong u nm 2001. Mc tng l 17,2 triu USD so vi 2,4 triu USD cng k nm 2000 t 61,6%. Cc nhm hng cn li mc nh di 1%, c mt s t khong trn di 5% tng gi tr hng xut khu vo th trng M. Tuy vy li c mt s mt hng c xu hng gim so vi cng k nm 2000 nh giy dp, c ph, nhin liu, ch ... Trong nm 2000, nhng mt hng nh m, du ng thc vt, qu, ngc trai, cc sn phm xay xt ln u tin xm nhp th trng M. l tn hiu ng mng cho mt lot cc ngnh sn xut Vit Nam. Tuy nhin cng c mt s mt hng khi xut khu vo M b l do chnh lch thu, v lc bt tng tm ca cc doanh nghip Vit Nam nn khng c xut khu sang M na nh t nhn to, ho cht hu c, v c, si dt gc thc vt, cc sn phm dc... Nhm hng hi sn trong nm 2000 mc tng trng nhm mt hng ny vt xa d kin, pha M t ra lo ngi i vi th trng ca h, mc tng t 124,7% a nhm hng ny vt ln dn u. Ngoi yu t thun li l cc yu cu v cht lng v kim dch khng qu cht ch nh EU th cng cn nhng kh khn nh phi vn chuyn xa, th hiu ca th trng M qu a dng, kh nng nui trng v nh bt ca Vit Nam cn hn ch. Tuy vy khi cc doanh nghip Vit Nam pht huy c ni lc ci thin c nng lc th th trng M qu l y ha hn. S tng trng ny c nh hng trc tip t gi c ti th trng M, khi m Hip nh cha c hiu lc hon ton, nhng theo biu thu th mt s mt hng khng c s chnh lch gia hai mc thu MFN v non-MFN hoc chnh lch khng ng k. 34

Tuy vy trong nhm ny c mt s mt hng nh tht cua mc thu non-MFN l 15% so vi MFN 7,5%; C Tuyt v mt s loi c khc c mc thu 5,5 cent/kg so vi MFN 0% hoc 25% so vi 6%; Nhm c kh, hun khi hoc p mui mc thu chnh lch gia hai loi thu l 20%... th tng trng xut khu km. Nguyn nhn do kh cnh tranh v gi sau thu cao. Khi Hip nh c hiu lc hon ton s ng vai tr quan trng trong vic y mnh xut khu v lc mc thu nhp khu s rt thp hoc bng 0. Nhn chung i vi nhm hng ny cho n nhng thng u nm 2001, xut khu vo M tng i kh quan. Cc doanh nghip nng ng tm i tc, tm cc mt hng c chnh lch thu t y mnh xut khu. Nhng cng cn phi y mnh cng tc nui trng, quy hoch v kim nh cht lng hng xut khu v hn na phi c cc gii php k thut nhm nng cao cht lng i ph vi hng ro k thut ca M khi m h thy lng hng xut khu ca ta tng mnh. Nhm hng c ph, ch, gia v ng v tr s hai, tng trng phc hi trong nm 2000, nhm hng ny khng c chnh lch nhiu gia hai mc thu nonMFN v MFN. Trong nm 2000 mt hng c ph t mc tng trng l 12,8% so vi nm 1999, chim 85% tng gi tr xut khu. Kim ngch xut khu c ph t 112,9 triu USD. Trong khi gi c ph th gii gim m tng tr gi xut khu tng chng t lng hng xut khu tng ng k. Tuy nhin n u nm 2001 mt hng c ph, ch li gim mnh 37,8% t 60,9 triu nm 2000 xung cn 37,9 triu USD nm 2001. iu ny cho thy gi gim nh hng ti kim ngch xut khu mt hng ny. Nhm hng ht tiu dng kh hoc xay tn t mc 17,4 triu USD nm 2000, tng 11,8% so vi nm 1999. i vi loi ht tiu cha xay tn vi mc thu sut 0% tip tc tng mnh. Cc mt hng nh ch xanh, ch en nm 2000 ch tng thm 300 ngn USD t mc 1,4 triu USD chim t trng 1%. Ch en cc loi khng c chnh lch thu, cn ch xanh mc thu chnh lch l 13,6%.

35

Mt hng qu, ht hi, gng u tng mnh nhng gi tr tuyt i cn cha cao. Gi tr xut khu qu v hoa qu t gn 1,1 triu USD. Ht hi, th l, rau mi t 98,5 ngn USD tng 72%. Mt hng gng gim mnh khong 64,5% trong nm 2000. Hng giy dp v ph kin giy dp nm 1999 nhm hng ny t mc 145,7 triu USD, nm 2000 gi tr gim i 21,3 triu, n u nm 2001 mt hng ny tip tc gim. Ch yu do mc thu chnh lch gia non-MFN v MFN kh ln khong 20% nn cc doanh nghip s dng nguyn liu ca M sn xut ti Vit Nam kh thm nhp vo th trng M. Nhm giy dp c ngoi bng cao su, nha, da hoc gi da chim t trng cao 43,3%. Trong khi mt hng giy dp ngoi v m bng nha cao su gim mnh t 57,7 triu USD nm 1999 xung cn 37,8 triu USD nm 2000 gim 34%. Thm na nhm hng giy dp c m bng vi hoc gi da cng gim t 40,4 triu USD xung 32,7 triu USD so vi nm 1999 gim 19%. Tuy nhin cng c hai nhm hng mi tng mnh l nhng b phn ca giy dp nh ming lt, lt giy v giy khng thm nc ... Mc d kim ngch xut khu mt hng ny cn khim tn khong vi chc ngn USD nhng cho thy r kh nng xut khu ca ngnh giy dp Vit Nam bt kp yu cu ca th trng M. Hng qu v ht n c, v qu h chanh hoc da, hoa qu ca Vit Nam c ch ng n nh ti th trng Hoa k. Nm 2000 tng 27,3 triu USD so vi nm 1999, tng ng 115,6%. y l mt trong cc nhm hng tng mnh nht. Hoa qu xut i M ch yu l da, qu ht Brazil v ht iu, chim 98,4% tng kim ngch xut khu ca ton nhm. Sau khi Hip nh c hiu lc hon ton khi khng cn mc thu chnh lch l 7,7 cent/kg so vi 0 cent/kg th mc tng mnh xut khu ca nhm ny l hon ton t c. Ni chung i vi mt s loi thuc nhm hng ny cn b hn ch v thu sut cn cao, tnh khng ng nht v kch c qu, v iu kin v sinh cn hn ch. Nn nhng loi hoa qu nh da, l ng lnh, hoa qu sy kh cng mi ch xut

36

khu sang M mc vi chc ngn USD. Ngoi ra cn phi k n, iu kin giao hng xa, thi gian ko di, phi bo qun hng khng gim cht lng v phi sn xut hng ng u ging mu l kh khn khng nh i vi cc doanh nghip Vit Nam xut khu mt hng ny. Nhm hng qun o may sn cc loi nh dt kim, an, mc... l mt trong nhng nhm hng chin lc tng mnh vi mc 28,3% trong nm 2000 so vi nm 1999. Mc d vn cn phi chu mc thu non-MFN qu cao so vi thu MFN nhng nhm hng ny vn c xut khu mnh chng t trnh v n lc ln ca ngnh dt may Vit Nam. C nhng mt hng nh qun o may t vi dt kim an hoc mc thuc nhm 5903,5906, 5907... c mc thu nhp khu l 65% gp 9 ln so vi thu MFN. Hay nh qun o may bng vi dt kim an hoc mc bng bng, chnh lch n 81% gia hai mc thu (11% v 90%). Vi mc thu chnh lch cao nh vy th rt kh cnh tranh vi hng cng loi ca cc nc khc c hng thu xut thp MFN hoc bng 0 %. Trong nhm hng ny o s mi nam hoc tr em trai may t vi khng phi l dt kim an hoc mc gi tr xut khu tng 16% t c 13,4 triu USD. Nm 2000 tng 10% so vi nm 1999. Mc d vn cn s cn tr do mc thu cao. Ngoi nhng nhm mt hng tng trng kh quan, ta cng thy c nhng nhm hng c xu hng chng li hoc gim nh l: hng st thp, rau, hoa qu ch bin; ung c cn, ng, ko; cc ch phm t , nha Hoc c nhng hng nh: lng v, lng mao ch bin, si dt gc thc vt, si flament tng hp hoc nhn to, ho cht hu c, hng dc phmth khng thy c xut khu na. Nhng du hiu lm cho Vit Nam cn c ci nhn ng n, xem xt ht sc c th v th trng Hoa K c nhng gii php ph hp. Cc nhm hng mi xut hin Trn th trng cng c nhng du hiu ng mng khi thy xut hin nhng mt hng mi xut khu sang M, m ra nhng hng i mi. Nhng mt hng mi 37

nh giy, cc sn phm xay xt, du m thc vt hoc ng vt, bng, ng h v linh kin ng hTuy rng kim ngch xut khu cha cao ch khong 100 ngn USD/nm nhng cho thy nhiu trin vng ng mng. M tr thnh th trng xut khu ln nht ca Vit Nam Theo B Thng mi, xut khu vo M trong ba thng u nm 2003 t 590 triu USD. a M tr thnh th trng xut khu ln nht ca Vit Nam vi tr gi xut khu vo th trng ny chim 19,3% trn tng kim ngch xut khu. y mnh xut khu, B Thng mi ban hnh danh mc 18 mt hng c hng tn dng h tr xut khu, trong mt s mt hng mi c b sung vo danh mc l: ng, sn phm dy in - cp in, thit b c kh trng im, my tnh nguyn chic v ph kin, sn phm t v la. Ring nhm may ch cn hng dt kim nm trong danh mc h tr tn dng xut khu ny. Hip nh thng mi Vit - M ang c trin khai tch cc. Chnh ph v cc doanh nghip Vit Nam v ang rt n lc thc hin nghim tc cc cam kt trong Hip nh thng mi Vit -M, i s M ti Vit Nam Raymond Burghardt pht biu nh vy ti Hi ngh thng nin ln th 13 ca Hi doanh nghip Chu . ng khng nh, vic k kt Hip nh thng mi Vit - M l mt thnh cng ca mi quan h thng mi hai nc, to nhiu c hi cho cc doanh nghip ca M hp tc u t vo Vit Nam. i s a ra mt s gi Vit Nam y mnh hn na qu trnh pht trin v hi nhp kinh t nh cn quan tm pht trin th trng vn, dch v vin thng, tng cng qun l trong s hu tr tu. Cng ti hi ngh ny, B trng Thng mi Vit Nam Trng nh Tuyn khng nh rt c gng thc hin cc cam kt trong Hip nh, v mt s lnh vc nh cc chnh sch u t, Vit Nam cn thc hin sm hn so vi cam kt. B trng cho rng, trong tng lai u t ca M sang Vit Nam s tng vi tc nhanh hn hin nay v nhanh hn tc tng ca u t ca Vit Nam vo M. Hip nh thng mi Vit - M s c trin khai su rng hn vo nhng nm

38

2003, 2004, 2005 cng l mt trong nhng iu kin thun li i vi tin trnh gia nhp WTO ca Vit Nam. B trng cng mong mun pha M c nhiu chnh sch khuyn khch cc doanh nghip u t vo Vit Nam hn na, hin nay mc u t ny cn rt khim tn, M mi ch ng th 12,13 trong s nhng quc gia v vng lnh th c d n u t ti Vit Nam, cha tng xng vi tim nng kinh t khng l nh M. B Phm Chi Lan, Ph Ch tch Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam cho bit, sau 14 thng thc thi Hip nh Vit - M, quan h thng mi hai nc pht trin vt bc, xut khu ca Vit Nam sang M tng gp 2 ln, xut khu ca M vo Vit Nam tng gp phn thc y u t nc ngoi vo Vit Nam, khng ch ca M vo Vit Nam m c nhng nc khc, c bit l u t hp tc vi cc doanh nghip va v nh. Quan h hp tc cng ngh, gio dc gia hai nc cng c y mnh hn trc. Theo b Lan, hin ti doanh nghip Vit Nam cn gp nhiu kh khn do kh nng yu so vi cc doanh nghip ca cc quc gia khc ang cnh tranh ti th trng M, thiu kinh nghim trong quan h thng mi. tip cn tt hn th trng ny v c nhng th trng ln khc trn th gii, phi c k hoch h tr cc doanh nghip c chin lc kinh doanh tt hn, nng cao kh nng cnh tranh, kh nng qun l, pht trin mng li kinh doanh gia cc doanh nghip trong nc v nc ngoi. 3. D bo kim ngch xut khu ca Vit Nam vo M giai on 2004 - 2010 3.1 Chin lc pht trin xut nhp khu thi k 2003 - 2010 Ngy 27 /10/2000 Th tng Chnh ph ra ch th s 22/2000/CT-TTG v chin lc pht trin xut nhp hng ho v dch v thi k 2001 - 2010. Ch th nu r: "Chin lc pht trin xut nhp khu hng ho v dch v thi k 2001-2010, nht l xut khu phi l chin lc tng tc ton din, phi c nhng khu t ph vi bc i vng chc, tip tc ch chng dnh u tin cao nht cho xut khu". Xut khu hng ho v dch v thi k 2001 - 2010 xt trn tng th, so snh vi tc tng trng xut khu nhng nm trc phi t mc tng trng bnh qun t 15% tr ln.

39

3.2. D bo tim nng xut khu hng ho Vit Nam sang Hoa K Cn c vo nh hng chin lc pht trin xut khu ca Vit Nam giai on 2001 - 2010. Cn c vo thc trng kim ngch xut khu hng ho Vit Nam sang M thi gian qua, v cn c vo qui ch, chnh sch tho thun trong Hip nh song phng Vit - M, c th d on rng, kim ngch xut khu hng ho sang M s tng khong 15% trong giai on 2003-2004; 18% giai on 2005 - 2007; trn mc 15% giai on 2008 2010. 3.3. D bo tim nng xut khu theo nhm mt hng. Bng 7: D bo xut khu ca Vit Nam sang th trng M (ly 1998 lm mc)
Mt hng Giy dp Hng may mc My mc Hng in t Hng khc chi Thu sn Nng sn ch bin g C ph ht snh s Hng th cng Du th, kh t nhin Vn ho phm Ht c du Tng XK hng sang M Tng XK hng ho VN T trng XK sang M Xut khu VN vo M Triu USD 1998 2000 2005 2010 115 35 1 1 20 1 100 10 1 150 2 1 70 1 15 523 9300 7 230 84 30 1 50 1 200 62 10 162 10 10 73 1 15 939 12000 7 1000 1000 1000 500 500 500 200 100 300 200 100 200 100 100 50 5850 28000 21 1500 1500 1500 1500 1000 1000 600 500 500 350 300 300 200 200 100 11050 50000 22 T l tng XK VN vo M 2005-2000 453 1190 3333 50000 1000 50000 100 161 3000 423 1000 2000 137 10000 333 623 301 2010-2005 150 150 150 300 200 200 300 500 167 175 300 150 200 200 200 189 179 T l tng th phn VN ti M 2010-1998 8,33 2,5 0,38 2,5 0,2 5 7,5 4,17 2,5 11,67 7,5 6 0,50 5 3,33 0,96

TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Ngun: Thng v Vit Nam ti M

40

Nhm hng hi sn Th trng M tiu th hi sn rt mnh, trung bnh hng nm M nhp khu khong 2,5 t USD mt hng ny. V th y l c hi ln y trin vng cho ngnh nui trng v nh bt thu sn Vit Nam. Mt hng nhp khu chnh ca M l tm cc loi, iu ny rt ph hp vi th mnh xut khu tm ca Vit Nam. D bo n nm 2010, Vit Nam c th xut khu 600 triu USD hi sn vo th trng ny, tng khong 6 ln so vi nm 2000 gn bng mc xut khu mt hng ny ca Thi lan hin nay. Nhm mt hng nng sn C ph, ch, ht iu, gia v: y l nhm hng do th trng Hoa k c nhu cu cao, nhng gp thun li l mc thu nhp khu bng 0 nn lng xut khu gn nh phn nh c kh nng ca Vit Nam. Trong giai on n 2010 s tip tc tng mnh nh my nm va qua. Mc d nhm hng ny cn chu nhiu nh hng ca sn lng, thi tit, v gi th gii. Nhng d on xut khu bnh qun nhm hng ny c th tng 15% nm, ti nm 2010 s tng 100% so vi nm 2000, vi kim ngch khong 500 triu USD. V c ph, theo bo co ca Thng v Vit Nam ti M, d kin 10 nm ti nhu cu nhp khu c ph ca M s tng khong 10% nm. Do th trng c ph nh hng nhiu ca th trng th gii, gi c tht thng, nhng d on t nht mc tng xut khu bnh qun cng t 10-15% nm, tng ng vi mc 350 triu USD vo nm 2010. Ht tiu hng nm M cng nhp khu nhiu loi cha xay v xay. D on mt hng ny cng tng xut khu. Mc tng cn b nh hng ca ht tiu Trung Quc, Ty Ban Nha l nhng nc xut khu ang gi th mnh cnh tranh vi Vit Nam. Ch cc loi: Trong nhng nm ti Vit Nam c th tng u n 20% nm, v c th t 3 triu USD v nm 2010. Mc xut khu mt hng ny ca Anh v M hin nay khong 6 triu USD.

41

Cc mt hng gia v khc: d on ti nm 2010 lng xut khu c th t 1 triu USD, V th trng M c rt nhiu ngi gc Chu nhu cu v gia v tng i cao. Go l mt mt hng c nhiu khch hng Hoa K mua xut khu sang chu Phi theo cc chng trnh Vin tr ca chnh ph M. D on th trng ny cng s rt kh quan i vi Vit Nam v mc thu NTR l 0,021USD/kg l tng i thp. Nhm hng khong sn Du m: Hin nay ti Vit Nam c mt hai tp on ca M l ESSON v MOBIL u lm n rt tt chng t sc mnh v tim nng sn xut v xut khu mt hng ny ca Vit Nam l rt ln. D bo n nm 2010, xut khu du th v kh t nhin ca Vit Nam sang M s t 200 triu USD Kh t xut khu sang M cn t so vi kh nng nhp khu ca M. Tuy nhin vi kh nng khai thc kh t ca Vit Nam, d on n 2010 lng kh t xut khu i M s t mc 200 triu USD Than c du hiu khng my kh quan v nhu cu th trng M ang gim do ngnh luyn thp Hoa K ang phi gim sn xut v gi thnh cao, v nhim mi trng nn mt hng ny xut khu s b hn ch trong thi gian ti. Mt s nhm mt hng khc Rau qu: Vi nhiu n pht trin rau qu ca Vit Nam cc vng trong nc nhm p ng th trng ni a v xut khu. Hn na nhu cu ca M v mt hng ny cng rt ln. D on n nm 2010, kim ngch xut khu rau qu ti v ch bin ca Vit Nam sang M s t mc1 t USD. Hng gm s: y l loi mt hng truyn thng ca Vit Nam, vi mu m p, gi nhn cng r nn kh nng xut i M l rt ln, c th t mc 300 triu USD vo nm 2010.

42

Cao su v sn phm cao su: Mt hng ny M c nhu cu rt ln phc v cc ngnh cng nghip, c bit l cng nghip t. Mt khc nc ta li c th mnh v cao su thin nhin. Trong tng lai chc chn Vit Nam s c u t thch ng vo ngnh sn xut ny. D on kim ngch xut khu mt hng ny vo M s t t 150 - 200 triu USD vo nm 2010. Hng dt may: y cng l mt hng hng nm M tiu th mnh. Sau khi p dng mc thu NTR Vit Nam lng hng xut khu ca Vit Nam sang M tng mnh, c th t mc 1,5 t USD vo nm 2010. D on trn da vo cc c s sau y: - Nhng nm 2000 - 2005, tng trng t bin (tng xut khu ca ta vo M tng 6 ln trong 5 nm), c bit cc mt hng tng mnh nht l: giy dp, may mc, my mc, in t, g, chi, nng sn ch bin, y l thi k chuyn hng th trng v thay i c cu kinh t. Thi k ny ch yu y mnh xut khu cc hng m ta c u th v th cng v lao ng r nh: giy dp, dt may, th cng m ngh truyn thng v bc u pht trin my mc v hng ch bin cao chun b cho thi k tip theo. - Thi k 2005- 2010, xut khu ca ta sang Hoa K s tng chm li nhng phi tng gn gp i trong 5 nm. Hng nguyn liu th v nng sn th tng chm hn hay gi nguyn th phn. - n nm 2010, d kin th phn ca Vit Nam trong nhp khu ca Hoa K chim 0,96% l mt ch tiu cao (nm 1998 Malaysia chim c th phn vo khong trn 2% nhp khu ca M ng th 12 trong i tc thng mi ca Hoa K). Ta ch c th t c quy m trn khi ta y mnh c cng nghip ho, thu ht mnh m u t Hoa K, ch yu ca cc cng ty siu quc gia, ng thi s dng tt lc lng ngi Vit Nam ti Hoa K, vo cc ngnh cng nghip vi quy m ln lm hng xut khu tr li Hoa K nh my mc thit b, in t, vin thng, in ng thi tn dng c cc mt hng tn nhiu sc lao ng nh: dt may, giy dp, thc phm ch bin, th cng m ngh, vn ho phm...

43

- Nhp khu ca Hoa K trong thp k qua t tc tng trng trung bnh nm vo khong 10% v d kin trong thp k ti s vn t c thnh vng nh thp k qua do ton cu ho thnh cng v cc nn kinh t khc cng c hng chung thnh qu ny. Tuy nhin trong giai on 2000- 2010, d kin tng thp hn thp k qua trung bnh 4% nm (nm 2010 so 1998 tng 26%). II. C hi v thch thc vi vic xut khu hng ho ca Vit Nam sang M 1. C hi 1.1. Th trng M ln nht v hp dn nht M c nn kinh t ln nht th gii vi tng GDP nm 2000 l 9500 t USD. 10 nm lin kinh t M lun t tc tng trng cao cha tng c trong lch s ca mnh k t sau chin tranh th gii th 2 (trung bnh 3-4%) 5 nm gn y, kinh t M lin tc c xp l nn kinh t cnh tranh nht trn th gii. M ch cn tng trng kinh t 1% th to ra mt gi tr tuyt i ln hn gi tr tuyt i ca 15% tc tng trng ca Trung quc. Chnh tc tng trng ny khin cho nhu cu v kh nng mua sm hng ho ca dn M lin tc gia tng. Hng nm nhp khu ca M rt ln, ch tnh nm 1999 nhp khu t trn 1228 t USD, trong nhp khu hng ho tiu dng c nhn (qun o, giy dp, in gia dng) l 1030 t USD. Tng dung lng nhp khu hng ho ca M hin nay l ln nht th gii, hn c lin minh Chu u (EU) Khi thc hin Hip nh, Vit Nam s c hng u i thng mi do c iu kin thun li trong vic m rng th trng. Chng hn, trc khi cha c Hip nh, doanh nghip Vit Nam v hng ho Vit Nam xm nhp th trng M kh khn, phi cnh tranh khng bnh ng vi cc doanh nghip ca cc nc khc cng c mt trn th trng M, c bit hng ho Vit Nam phi chu mc thu rt cao. Khi Hip nh c thc thi th mi hng ro b r b, cc doanh nghip Vit Nam c bnh ng vi cc doanh

44

nghip khc khi cng tip cn th trng M. Trong iu kin ny Vit Nam c kh nng xut khu tt hn v d kin kim ngch xut khu s t khong 2,8 n 3 t USD v u nm 2005. 1.2. C hi v u t Vic tng cng thu ht u t v chuyn giao cng ngh cao t M v cc nc to iu kin Vit Nam nng cao cht lng hng ho, tng nng sut lao ng, h gi thnh sn phm. Nhiu nc v trc ht l cc nc trong khu vc nh Hn quc, Nht, Singapore, Thi lan s tng cng u t vo Vit Nam v hng ho sn xut ti Vit Nam xut khu vo M c mc thu sut thp hn. Bn thn cc nh u t M cng s vo Vit Nam nhiu hn s dng nhng li th th trng ny sn xut ra hng ho ri xut khu tr li M v cc nc khc. 1.3. C hi vic lm v nng cao cht lng lao ng Khi Hip nh thc thi s to c hi cho xut khu v do to iu kin m rng sn xut, a dng ho ngnh ngh, tng c hi vic lm cho th trng lao ng Vit Nam. Tuy nhin, nhn chung trnh chuyn mn nghip v, trnh qun l v kinh doanh ca ngi Vit Nam cn thp, v vy Vit Nam cn phi y mnh vic nng cao trnh chuyn mn, tay ngh cho lc lng lao ng. 1.4. C hi hp tc tng xut khu vo M M l mt trong nhng nn kinh t pht trin nht trn th gii, do khi M ch trng vo pht trin cc khu vc kinh t mi, h s chuyn cc ngnh sn xut hng ho thng thng cho cc nc khc. V vy, Vit Nam c th li dng li th ny. Vi m hnh n su bay, M chuyn nhng sn xut sang Nht Bn v mt s nc Chu u khc, xut khu tr li th trng M nhng mt hng c lao ng r u tin l dt may, giy dp, thit b my mc c bn (m t, ng c in, my tin) ti vi, video.. Nhng mt hng ny c M chuyn nhng sn

45

xut sang cc nc Chu nh Nht Bn, i Loan, Hn Quc, Singapore, sau l cc nc ASEAN khc v by gi l Trung Quc, Bng La t, Vit Nam. 2. Thch thc i vi xut khu ca Vit Nam Lut php nc M quy nh, tt c mi vn c lin quan n vic nhp khu hng ho t nc ngoi vo u thuc thm quyn ca chnh ph Lin bang. B Thng mi, Vn phng i din thng mi, U ban thng mi quc t v c th nht l Hi quan M l nhng c quan c trch nhim i vi vn ny. Cc giy t cn xut trnh trong quy trnh nhp hng vo M gm: Giy nhp khu hi quan; Ho n thng mi; Danh mc kin hng (nu c); Giy t khc theo yu cu c th ca chnh quyn lin bang hay a phng. M c nhiu quy nh php lut cht ch v chi tit trong bun bn, cc quy nh v cht lng, k thut...V th, khi cc nh xut khu cha nm r h thng cc quy nh v lut l ca M thng cm thy kh lm n ti th trng ny. 2.1. Tiu chun cht lng Cc mt hng cng nghip Vit Nam xut vo cc nc cng nghip pht trin u phi t tiu chun quc t ISO hoc tiu chun tng ng ca cc nc c, Nht, M. y l mt kh khn ln i vi cc hng cng nghip Vit Nam. Trong khi , hin ti s cc doanh nghip c cp cng nhn nhng tiu chun ny cn rt t. Mt khc, khi xut khu vo th trng M, hng ho Vit Nam, c bit l mt hng th cng m ngh, g phi m bo yu cu kht khe v cht lng, hnh dng khi c cc iu kin kh hu thay i (khng c php bin dng, cong vnh). 2.2. Sc cnh tranh km i vi cc mt hng cng ngh, thc phm, may mc, giy dp, m ngh, c kh... ca Vit Nam trc y vo th trng M phn ln l gia cng, nay c th tng kim ngch xut khu nh nhiu hnh thc xut khu khc. Nhng hng ho Vit Nam s phi cnh tranh mnh m vi hng ho cng loi ca cc nc Chu khc, c bit l Trung Quc v cc nc Nam M. Trong khi sc cnh tranh 46

ca hng Vit Nam c v ba phng din: cht lng, gi c, mu m hu nh cn yu. 2.3. Cng ngh v trnh qun l cn km Khi thc hin NTR (quan h thng mi bnh thng), cc doanh nghip M s thun li hn khi u t vo Vit Nam, c hng u i v nhp khu nhng nguyn vt liu sn xut, gia cng, ch bin hng xut khu. Khi cc doanh nghip M v hng ho do M sn xut ra s c u th hn cc doanh nghip Vit Nam v hng ho do Vit Nam sn xut ra bi h c vn ln, cng ngh cao, trnh qun l tin tin... 2.4. H thng lut phc tp doanh nghip v hng ho Vit Nam vo c th trng M, ngoi vic nm vng nhu cu th trng, cc doanh nghip Vit Nam phi lm quen vi tp qun, tc phong khi m phn, k kt hp ng vi cc nh kinh doanh M, phi tm hiu v nm vng lut php, chnh sch ngoi thng ca Hoa K. y l quc gia c h thng php lut, chnh sch v thng mi kh rc ri v phc tp. 2.5. Chuyn dch c cu v xy dng kinh t tri thc chm Nc ta ang trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t t nng nghip sang cng nghip, dch v, lao ng nng nghip cn chim khong 80%, sn xut nng nghip cn ngho nn, lc hu, cha chuyn mnh sang sn xut hng ho. Hin ti, Vit Nam vn l mt trong s cc nc thuc nhm ngho nht th gii. Vi im xut pht nh vy, th vic chuyn dch c cu kinh t v xy dng nn kinh t tri thc c s tng ng vi cc i tc s l thch thc kh khn khng nh. 2.6. H thng lut php v chnh sch qun l kinh t thng mi cha hon chnh H thng lut php, chnh sch qun l kinh t thng mi ca ta cha hon chnh, trnh v nng lc cn b cn nhiu hn ch, bt cp. Trong s 44 triu ngi

47

lao ng, ch c khong 7,5% qua o to vi cc cp khc nhau, a s khng qua o to, ch l lao ng gin n. 2.7. Cc quy nh ca M v nhp khu. * Nhn hiu v thng hiu: Lut php M quy nh cc nhn hiu hng ho phi c ng k ti Cc Hi quan M. Hng ho mang nhn hiu gi hoc sao chp, bt chc mt nhn hiu ng k bn quyn ca mt cng ty M hay mt cng ty nc ngoi ng k bn quyn u b cm nhp khu vo M. Bn sao ng k nhn hiu hng ho phi np cho Cc Hi quan M v c lu gi theo quy nh. Hng nhp khu vo M c nhn hiu gi s b tch thu sung cng. Theo Copyright Revision Act (1976) ca M, hng ho nhp khu vo M theo cc bn sao chp cc thng hiu ng k m khng c php ca ngi c bn quyn l vi phm lut bn quyn, s b bt gi v tch thu, cc bn sao cc thng hiu s b hu. Cc ch s hu bn quyn mun c Cc Hi quan M bo v quyn li cn ng k khiu ni bn quyn ti Vn phng bn quyn theo cc th tc hin hnh. * Hng dt: Cc sn phm dt nhp khu vo M phi ghi r tem, mc quy nh: Cc thnh phn si c s dng c t trng trn 5% sn phm phi ghi r tn; Cc loi nh hn 5% phi ghi l cc loi si khc. Phi ghi tn hng sn xut, s ng k do Federal Trade Commission (FTC) ca M cp. * Pho mt, sa v cc sn phm sa: Pho mt v cc sn phm pho mt phi tun theo cc yu cu ca C quan qun l Thc phm v Dc phm (FDA) v ca B Nng nghip M, v hu ht phi xin giy php nhp khu v quota ca V qun l i ngoi (FAS) thuc B Nng nghip M.

48

Nhp khu sa v kem phi tun theo cc iu lut v thc phm, v iu lut v nhp khu sa. Cc sn phm ny ch c nhp khu bi nhng ngi c giy php nhp khu do cc c quan: B Y t, FDA, Trung tm an ton thc phm v dinh dng, Vn phng nhn hiu thc phm v B Nng nghip M cp. * Tht v cc sn phm tht: Tht v cc sn phm tht nhp khu vo M phi tun theo cc quy nh ca B Nng nghip M v phi qua gim nh ca C quan gim nh y t v ng thc vt (APHIS) v ca C quan gim nh v an ton thc phm trc khi lm th tc hi quan. Cc sn phm t tht sau khi qua gim nh ca C quan gim nh ng - thc vt (APHIS) cn phi qua gim nh ca C quan qun l Thc phm v Dc phm (FDA). * ng vt sng: ng vt sng khi nhp khu vo M phi p ng cc iu kin v gim nh v kim dch ca APHIS, ngoi ra cn phi km theo giy chng nhn v sc kho ca chng v ch c a vo M qua mt s cng nht nh. * Gia cm v cc sn phm gia cm: Gia cm sng, lnh ng, ng hp, trng v cc sn phm t trng khi nhp khu vo M phi theo ng quy nh ca APHIS v ca C quan gim nh an ton thc phm thuc USDA. * Cy v cc sn phm t cy: Cy v cc sn phm t cy phi tun theo cc quy nh ca B Nng nghip, c th b hn ch hoc cm. Cc sn phm ny bao gm c tri cy, rau, cy trng, r cy, ht, si t cy k c bng v cc cy lm chi, hoa ct, mt s loi ng cc, g cy, g s, u cn c giy php nhp khu.

49

* Hoa qu, rau v ht cc loi: Rau, qu, ht, c cc loi khi nhp khu vo M phi bo m cc yu cu v chng loi, kch c, cht lng, chn. Cc mt hng ny phi qua C quan gim nh an ton thc phm thuc USDA c xc nhn l ph hp vi cc tiu chun nhp khu. * in gia dng: in gia dng khi nhp khu vo M phi ghi trn nhn mc cc tiu chun v in, ch tiu v tiu th in theo quy nh ca B Nng lng, Hi ng Thng mi Lin bang, c th l i vi: t lnh, t cp ng, my ra bt, my sy qun o, thit b un nc, thit b l si, iu ho khng kh, l nng, my ht bi, my ht m. * Thc phm, thuc bnh, m phm v trang thit b y t: Thuc cha bnh, m phm, trang thit b y t khi nhp khu vo M phi theo cc quy nh ca Federal Drug and Cosmetic Act. Theo , nhng mt hng km cht lng hoc khng bo m v sinh an ton cho ngi s dng s b cm nhp khu, buc phi hu hoc a v nc xut x. Nhiu mt hng thc phm nh bnh ko, sn phm sa, tht, trng, tri cy, rau cn phi tun theo cc quy nh nh nu trn. Hi sn khi nhp khu vo M phi theo cc quy nh ca National Marine Fisheries Service thuc Cc qun l mi trng khng gian v bin v B Thng mi M. * Hn ngch nhp khu: i i vi nhng lut l v nguyn tc v nhp khu hng ho, M cn p dng hn ngch kim sot v khi lng hng nhp khu trong mt thi gian nht nh. Phn ln hn ngch nhp khu do Cc Hi quan qun l v chia lm 2 loi: Hn ngch thu quan v Hn ngch tuyt i. Hn ngch thu quan quy nh s lng i vi loi hng no c nhp khu vo M c hng mc thu

50

gim trong mt thi gian nht nh, nu vt s b nh thu cao. Hn ngch tuyt i l hn ngch v s lng cho mt chng loi hng ho no c nhp khu vo M trong mt thi gian nht nh, nu vt qu s khng c php nhp khu. C hn ngch tuyt i mang tnh ton cu, nhng c hn ngch tuyt i ch p dng i vi tng nc ring bit. Mt s mt hng sau y khi nhp khu vo M phi c hn ngch: + Hn ngch thu quan p dng i vi: sa v kem cc loi, cam, qut, liu, xir, ng mt, wiskroom ch ton b hoc mt phn t thn cy ng. + Hn ngch tuyt i p dng i vi: thc n gia sc, sn phm thay th b, sn phm c cha 45% b bo tr ln, pho mt c lm t sa chua dit khun, scla c cha 5,5% trng lng l b bo tr ln, cn tylen v hn hp ca n dng lm nhin liu. Ngoi ra Cc Hi quan M cn kim sot vic nhp khu bng, len, si nhn to, hng pha t la, hng lm t si thin nhin c sn xut ti mt s nc theo quy nh. Vic kim sot ny c tin hnh da trn nhng quy nh trong Hip nh hng dt m M k vi cc nc. Tiu chun thng phm i vi hng ho nhp khu vo M c quy nh rt chi tit v r rng i vi tng nhm hng. Vic kim tra, kim dch v gim nh do cc c quan chc nng thc hin. * Lm th tc hi quan: i vi cc nh xut khu nc ngoi, khi mun lm th tc hi quan xut khu vo M c th thng qua ngi mi gii hoc thng qua cc cng ty vn ti. Thu sut c s phn bit rt ln gia nhng nc c hng quy ch Thng mi bnh thng (NTR) vi nhng nc khng c hng (Non-NTR), c hng ho c thu, c hng ho khng thu, nhng nhn chung thu sut M thp hn so vi nhiu nc khc.

51

* Lut chng bn ph gi (ADs): M c Lut chng bn ph gi (ADs). Nu hng ho bn vo M thp hn gi quc t hoc thp hn gi thnh th ngi sn xut M c th kin ra to, v nh vy, nc b kin s phi chu thu cao khng ch i vi chnh hng ho bn ph gi m cn i vi tt c cc hng ho khc ca nc bn vo M. * Lut chng bn h gi (CVDs): Thu chng bn h gi( CVDs) c p dng lm v hiu ho tc ng ca tr cp xut khu do Chnh ph nc ngoi dnh cho hng ho ca h khi xut khu sang M. Nhng tr cp ny lm gim gi ca hng xut khu vo M mt cch c , gy chn thng kinh t cho cc nh sn xut M. Ti th trng M, yu t gi c i khi c sc cnh tranh hn c cht lng sn phm. Ngi tiu dng M thng khng mun tr tin theo gi nim yt. Hng ho bn ti M thng phi km theo dch v sau bn hng. S lng v cht lng ca dch v ny l im mu cht cho s tn nhim i vi ngi bn hng. Cc nh kinh doanh ti th trng M phi chp nhn cnh tranh rt gay gt nh nhiu ngi m t l mt mt mt cn. Ci gi phi tr cho s nhm ln l rt ln. Ngi tiu dng M thng nn nng nhng li mau chn, v th nh sn xut phi sng to v thay i nhanh i vi sn phm ca mnh, thm ch phi c phn ng trc . Mc d khi Hip nh thng mi Vit - M c Quc hi hai nc thng qua, hng ho Vit Nam vo M s c hng NTR, nhng vn phi cnh tranh quyt lit vi hng ho ca Trung Quc, ca cc nc ASEAN v nhiu nc khc ang c hng NTR trn th trng M, trong cuc chin ny cht lng v gi c l quyt nh. Hng ho ca Vit Nam vi chng loi tng t nhng mt s mt hng c cht lng thp hn v gi thnh cao hn, kh c th cnh tranh vi hng ho ca cc nc ni trn vn c mt ti th trng M trc hng ho ca Vit Nam hng chc nm. Nh vy, nhng quy nh ngt ngho ca M v hng nhp khu l nhng tr ngi phi thu quan m hng ho ca Vit Nam khng d vt qua. Nu Vit Nam c 52

hng NTR/GSP m cht lng hng ho khng tng v gi c khng h hoc pha M vn p dng cc quy nh nhp khu truyn thng th vic tng kim ngch v c cu hng ho xut khu ca Vit Nam ti th trng M l nan gii. vo c th trng M, ngoi vic nm vng nhu cu th trng, cc doanh nghip Vit Nam cn phi tm hiu v nm vng h thng qun l xut nhp khu cng nh h thng hn ngch ca M. M c mt h thng php lut v Thng mi v cng rc ri v phc tp. Khi cc doanh nghip Vit Nam vt qua c nhng ro cn ny th vic xm nhp th trng M s tr nn d dng hn. 3. Vn gian ln thng mi. Vn gian ln thng mi gia cc nc cng c coi nh l mt thch thc i vi Vit Nam khi c hng NTR. Khi nu c M p dng GSP (H thng u i thu quan ph cp) i vi hng ho ca Vit Nam xut khu sang M th s xy ra tnh trng hng ho mt s nc mo danh l hng ca Vit Nam c hng u i. Trong khi gi thnh sn xut ca cc nc ny thp hn nhiu so vi hng ca Vit Nam, thm ch ch bng mt na gi thnh ca Vit Nam, li c hng thu sut u i (thng thng di 5%), th hng ca cc nc ny chc chn s cnh tranh v nh bt hng ca Vit Nam v chim c th phn trong th trng M. chng gian ln thng mi hai bn phi tm ra cc bin php hu hiu nh EU v Vit Nam tng lm hnh thnh c ch kim tra kp nh l i vi mt hng giy dp trn c s giy chng nhn xut x. 4. Cng tc xc tin thng mi cn nhiu hn ch. Bn cnh nhng tc ng tch cc m cng tc xc tin thng mi em li cho cc doanh nghip Vit Nam, vn kh khn nht hin nay vn l vic cung cp thng tin cha y , cp nht, cha h tr cho cc doanh nghip tip cn th trng nc ngoi ni chung v th trng M ni ring. Thng tin trong hot ng xc tin thng mi ng vai tr rt quan trng v c ngha quyt nh. y l i tng nghin cu ca cc t chc xc tin thng

53

mi v l mng hot ng ln nht trong xc tin thng mi. Nu t chc khai thc v chuyn ti thng tin tt, cht lng thng tin cao th hiu qu hot ng xc tin thng mi c khng nh v em li li ch cho cc doanh nghip. Ngc li t chc thng tin thiu chnh xc, khng y , khng kp thi hoc cha p ng nhu cu ca doanh nghip th cng tc xc tin thng mi s khng mang li li ch g cho doanh nghip, thm ch cn gy thit hi cho cc doanh nghip. Thng tin ngy cng ng vai tr quan trng trong hot ng sn xut, kinh doanh ni chung v hot ng xut nhp khu ni ring. Trong nn kinh t th trng thng tin c coi l mt trong nhng ngun lc quan trng ca doanh nghip. Trong s cnh tranh ngy cng gay gt ca th trng, nm bt c nhu cu khch hng cng y , nhanh chng th mi c th p ng nhu cu ca h tt hn v do hot ng kinh doanh c hiu qu hn, sn phm s c tnh cnh tranh cao hn. Do cha hiu y , c th v mt ngnh no hoc mt doanh nghip c th no v v nhu cu ca doanh nghip ang hot ng sn xut, kinh doanh nn thng tin t cc t chc xc tin thng mi h tr cho doanh nghip cn mang tnh cht chung chung, cha c th v kp thi. Trong khi cc doanh nghip rt cn thng tin chuyn ngnh c th v th trng, mt hng... Do trnh chuyn mn ca i ng nhn vin hn ch, vic tip cn v x l thng tin cn yu nn nhiu khi chng trnh xc tin khng nhm ng i tng, lnh vc kinh doanh lm cho hiu qu thp. Do khng c h tr v mt kinh t nn a s cc t chc xc tin thng mi hot ng theo nguyn tc ly thu b chi, do vy h hng vo li nhun hn l hng vo li ch ca quc gia, li ch ca cc doanh nghip. nng cao hiu qu hot ng ca cc doanh nghip Vit Nam trn th trng xut khu, Vit Nam cn xy dng mt h thng xc tin thng mi theo hng phc v khch hng r rt. ng Greg Dodds, Tng gim c iu hnh khu vc ng Bc , c quan xc tin xut khu ca Australia (Austrade) cho rng Xc

54

tin thng mi l gip tng doanh nghip tng doanh thu th trng ngoi nc. Cc c quan xc tin thng mi cn tp trung p ng nhu cu thc s ca cc c quan xut khu do bn thn cc c s ny, ch khng phi ai khc a ra. Mun lm n vi M, chng ta phi c h thng thng tin hin i. Phng tin hu hiu nht hin nay c th p ng nhu cu thng tin cho cc doanh nghip l Internet. Hin nay gi dch v Internet Vit Nam cn qu cao so vi nhiu nc. Ngay M, ngi s dng ch tr 1USD/ngy, cn Vit Nam l 4,5 USD/ngy. Nh nc cn tnh n li ch chung ca x hi ch khng nn v li ch ca mt s ngnh m mt i li th c tnh ton cu ny. Nu chng ta khng c thng tin hin i th khng th hi nhp vi th gii, khng th xut khu v cnh tranh c.

CHNG III. NH GI VIC THC HIN HIP NH THNG MI VIT - M V CC GII PHP Y MNH VIC XUT KHU HNG HO CA VIT NAM SANG M I. nh gi vic thc hin Hip nh thng mi Vit-M 1. Hip nh thng mi Vit M sau hn mt nm thc hin

55

Sau hn mt nm thng thc hin Hip nh, quan h thng mi Vit- M pht trin vt bc, xut khu ca Vit Nam sang M tng gp 2 ln, xut khu ca M vo Vit Nam tng cng gp phn thc y u t nc ngoi vo Vit Nam, quan h chuyn giao cng ngh, gio dc gia hai nc cng c y mnh hn trc. Sau hn mt nm thc hin Hip nh, y l khong thi gian cha di. Nhiu ni dung mi bt u c khi ng thm ch cha c nhn thc y . Nhiu kh khn, trong thc hin cc cam kt Hip nh cn ang pha trc. Song d sao nhng kt qu bc u cng ng khch l, cho php chng ta t tin hn khi bc vo nm th hai thc hin Hip nh. Hn mt nm qua, bun bn gia hai nc tng vi tc cao. Thu sut nhp khu vo M bnh qun t 40% gim xung cn 3% to iu kin thun li cho hng Vit Nam xut khu vo M tng trng. Nm 2002 kim ngch xut nhp khu vo th trng M t 2,5 t USD tng 60% so vi nm 2001. Ch ring ba thng u nm 2003 xut khu vo M t 590 triu USD, a M tr thnh th trng xut khu ln nht ca Vit Nam chim 19,3% trn tng kim ngch xut khu. Cc mt hng dt may, giy dp, thu sn thuc th mnh ca Vit Nam xut khu vo M tng trng cao. Theo c tnh ca nhiu nh kinh t xut khu ca M vo Vit Nam tng khong trn 30% ch yu l bng, phn bn, my bm hi cng nghip Hin nay c i din ca hn 700 doanh nghip M ti Vit Nam, bn ra khi lng ln hng ho, cung ng cc dch v ngn hng, bo him. V u t, Hip nh gp phn tch cc ci thin mi trng u t. Nm 2002, s vn u t trc tip ca M vo Vit Nam xp x 1,6 t USD. u t vo Vit Nam qua nc th ba hn 1,1 t USD. c thm 22 d n u t ca M v Vit Nam, tng 200% so vi nm 2001, a M ng v tr th 5 trong s cc nc c vn u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam. Pha Vit Nam cng c mt s doanh nghip u t vo M nh cng ty Kinh thnh lp lin doanh vi doanh nghip M vi vn 5 triu USD.

56

Hip nh to nhn t kch thch tp trung ho sn xut v gp phn tng tnh bn vng ca tng trng. Nhiu doanh nghip k c nhng hp ng ln vi doanh nghip M m bo cng vic n nh cho c nm 2003. Thng 12/2002 M cp khon bo lnh tn dng ngn hn cho nhp khu nng sn tr gi 25 triu USD. Thc hin Hip nh thng mi Vit-M gp phn hon thin bc u t chc hot ng kinh doanh, hon thin mi trng lut php. Qua hn mt nm thc hin, ni dung quyn s hu tr tu c ch c c quan qun l ln doanh nghip, hot ng ca lc lng qun l th trng kin tr chng sao chp lu phn mm, kiu dng cng nghip tng ln; vic ng k s hu cng nghip, nht l thng hiu nm 2002 tng khong 30% so vi nm 2001. Theo mt quan chc ca B T php, thi hnh Hip nh thng mi Vit M c 24 vn bn php quy (3 Ngh nh, 1 Ch th ca Th Tng Chnh ph, 5 Quyt nh ca b ngnh, ... ), phi ban hnh mi 39 vn bn php quy ( 8 Lut, 11 Php lnh, 20 Ngh nh). Tuy kh song y l iu cn thit em li li ch lu di cho vic thc hin ch trng hi nhp. S kin 8 thng nm 2002 c 34,25% l hng nhp khu vo M b t chi do mc li v ghi nhn khng ng quy cch, khng ghi thng tin v quy trnh ch bin vi hng thc phm ch bin l li c t trng ln nht so vi li khc. Cc nguyn nhn l hng ho ca Vit Nam cha c quy nh v iu ny. V kin bn ph gi c Basa, c Tra cng nh mt s v kin bn ph gi hng ho khc, xt v mt lut php v thc thi lut php huy ng c c quan Nh nc, doanh nghip v cc hip hi ngnh ngh, tp hp lc lng, sc mnh gii quyt vn ny sinh. Cng nh hot ng ny m t ra yu cu gt gao hn i vi vic hon thin mi trng lut php cho kinh doanh. l xy dng lut v cnh tranh, lut chng bn ph gi, cng nh c ch thc thi cc lut ny. Hn mt nm thc hin Hip nh thng mi Vit - M em li li ch r rng cho c hai bn. Quan h thng mi tng vt trong bi cnh thng mi th gii

57

ang chng li. Tuy vy, hn ch cn nhiu, tc tng c cao nhng quy m cn nh b, cha tng xng vi tim nng ca hai nc. V d, so vi cc nc ng Nam , kim ngch xut khu ca Vit Nam vo M ch bng khong di 10% kim ngch xut khu ca Malaixia vo M v cng bng khong hn 10% ca Singapore. 2. L trnh thc hin tip Hip nh nm 2003 Sang nm th hai thc hin Hip nh, ngoi cc im thc hin t nm trc phi tip tc thc hin thm mt s im na trn l trnh c th nh: Cc Ngn hng M ang hot ng ti Vit Nam c quyn huy ng tin gi bng ng Vit Nam n 100% vn php nh. n cui nm 2003 u nm 2004 s thc hin tip hn ch cc loi ph v ph ph lin quan n XNK. p dng nh gi hi quan da trn gi tr giao dch ca hng ho nhp khu tnh thu ch khng da vo gi tr hng ho theo nc xut x hoc gi tr c xc nh mt cch v on khng c c s. Tng bc xa b s phn bit v gi, ph ng kim phng tin vn ti, ph cng bin quc t, cc thu bao in thoi ni ht. p dng ch ng k u t (ch khng cp giy php u t) vi cc d n u t ca doanh nghip M vo khu cng nghip, khu ch xut, cc d n c t l xut khu ti thiu 50% sn phm, cc d n c vn u t n 5 triu USD. Cc Ngn hng M c huy ng tin ng bng 250% vn php nh. Nhng lch trnh ny mt mt to iu kin m ca th trng, lm tng tnh cnh tranh ca nn kinh t, ng thi l p lc rt ln vi doanh nghip Vit Nam, p lc ny cn tng hn na do tranh chp ny sinh t nm 2002 n nay vn cha c gii quyt nh v kin bn ph gi c Basa, c Tra cng nh mt s tn ti trong thc hin Hip nh nm th nht cha c gii quyt trit . Trong thi gian ti, thc hin tt Hip nh phi tip tc y mnh cng tc xy dng v hon thin khung php lut t trung ng n a phng, bo m yu cu pht trin kinh t v i hi ca hi nhp.

58

V kinh t, vi vic thc hin lch trnh ca nm th 2, p lc cnh tranh trong hot ng tn dng v cung cp dch v tn dng s tng, i hi cc doanh nghip trong nc v ti chnh, tn dng phi c s chuyn bin trn nhiu mt thch hp vi p lc cnh tranh ny. Cc c quan qun l Nh nc phi c phng n ch ng i ph vi cung cu hot ng kinh t. Trong hot ng thng mi do Vit Nam cha l thnh vin ca WTO nn rt hn ch trong vic s dng cc bin php theo thng l quc t gii quyt tranh chp. Cn tip tc tn dng li th ca Hip nh tng cng khai thc th trng M. Ngoi cc bin php thc hin c hiu qu ca nm th nht, trong nm th hai cn tip tc y mnh khai thc cc c hi trong kinh doanh, phi nng cao vai tr ca hip hi, ngnh ngh, huy ng c sc mnh tng hp ca doanh nghip trong ng ph vi bt trc ng thi ch ng iu chnh lng xut khu cho th trng trnh c nhng nhn t khng n nh trong kinh doanh. 3. Nhng hn ch ni bt cn gii quyt khi thc hin Hip nh Khi thc thi Hip nh bc l mt s bt cp nh: s thiu ng b, khng nht qun, cha c th, cn nhiu quy nh mu thun chng cho ca cc vn bn php lut v trong thc thi cn tu tin. Mt s vn bn php lut lin quan trc tip n hot ng u t nc ngoi thng xuyn thay i, cha tnh n li ch chnh ng ca nh u t. y l mt thch thc ln trong qu trnh thc thi cc cam kt ghi trong Hip nh. B my qun l cng knh, chng cho v th tc hnh chnh ca ta qu phc tp, nht l cc th tc lin quan n trin khai d n u t nh t ai, xy dng, XNK, hi quan nhiu phin h v chm c ci tin. Cc tiu ch cp php v t chi cp php cha minh bch, r rng, trong mt s trng hp cn thiu nht qun. Tnh hnh ny cng vi t nn tham nhng, sch nhiu, tiu cc trong qu trnh thc thi lut php lm bin dng cc ch trng chnh sch ca Nh nc, lm nn lng cc nh u t.

59

Cc quy nh hin hnh v hnh thc php l ca doanh nghip c vn u t nc ngoi cha a dng v cha p ng yu cu m rng cc phng thc huy ng vn u t nc ngoi. Lut u t nc ngoi hin hnh vn duy tr mt s hn ch nht nh nh yu cu v hnh thc u t trong mt s lnh vc, yu cu v xut khu i vi cc sn phm Quy nh nguyn tc nht tr i vi mt s vn quan trng trong t chc v hot ng ca doanh nghip lin doanh vn l mt trong nhng tn ti ch yu ca Lut u t nc ngoi, khng ph hp vi thng l quc t. H thng hai gi tn ti t nhiu nm nay, khng p ng yu cu dnh i x quc gia cho nh u t nc ngoi, ng thi ang l yu t lm gim sc hp dn v cnh tranh ca mi trng u t Vit Nam. Vic u t pht trin c s h tng v ngun nhn lc khng theo kp vi tc tng trng kinh t x hi. Cc dch v c s h tng nh vin thng, giao thng vn ti, in nc, x l nc thi ang ngy cng tr nn qu ti v lc hu so vi cc nc trong khu vc, lm gim sc hp th vn u t nc ngoi. i ng cn b qun l, cn b k thut v cng nhn lnh ngh qu thiu c v s lng v cht lng, khng p ng nhu cu ca cc doanh nghip. Hin ti doanh nghip Vit Nam cn ang gp nhiu kh khn do kh nng yu so vi cc doanh nghip ca cc quc gia khc ang cnh tranh ti th trng M, thiu kinh nghim trong quan h thng mi II. Cc gii php y mnh xut khu hng Vit Nam sang M 1. Cc gii php v m 1.1. ra v thc thi chin lc thay i thu quan ph hp vi ngnh v sn phm c bo h nh hng chnh sch thc y xut khu c bo h mc cn thit cho mt s ngnh v sn phm. Cng c bo h quan trng nht l thu quan v thu quan

60

cng ct gim theo mt l trnh thch ng ph hp vi cc cam kt Hip nh Vit - M, AFTA, v vi WTO trong tng lai. i vi cc ngnh v sn phm c tnh cnh tranh cao hoc c th cnh tranh nn c tr gip ng mc m hin ti thu sut mc thp (bng 0 hoc di 5%), khng thuc cc dng thu ct gim theo l trnh th c th tng thu sut ln n mc cn thit. L do c th vn dng phng php ny l nhng ngnh v sn phm ny khng thuc danh mc hng ho gim thu theo cam kt. Hai l, hin ti nhng sn phm ny ang cn khuyn khch nhp khu phc v sn xut trong nc nn thu sut thp nhng sau thi im 2003, 2005 v 2010, nn kinh t Vit Nam c th sn xut p ng c nhu cu trong nc nn cn phi p dng thu sut cao hn hin nay nhm bo h sn xut trong nc. Ba l, tng thu sut cc mt hng ny nhm b p cho ngn sch do gim thu cc mt hng khc. Thi gian duy tr mc thu tng ln ngn hay di hn phi tu thuc vo mt hng c th. i vi nhng ngnh v sn phm hin ti ang c mc bo h cao v cn phi gim thu trong tng lai: i vi nhng sn phm mc thu hin nay cao t 30% tr ln trong danh mc hng ho thc hin l trnh gim thu th sau nm 2003 hoc 2006 phi gim thu sut xung 5% theo cam kt. Cc sn phm cng trong nhm ny nhng khng thuc danh mc hng gim thu theo cam kt th c th gim thu xung mc di 15% v duy tr trong thi gian cn thit cho n khi c th gim xung n mc 5%. Nhng mt hng c tnh cnh tranh trung bnh v cn h tr trn th trng ni a ti mc cn thit th c th gim thu xung tng ng vi mc thu trung bnh ca cc nc trong khu vc (khng nh hn 15%) trc 2006 v ko di khng qu 2020. 1.2 iu tit t gi hi oi v kim sot ngoi hi. Th trng tin t lun gn vi th trng hng ho, dch v v vy iu tit t gi s tc ng n tng trng xut khu. Phng php iu chnh t gi da theo phng php cn bng sc mua (Purchasing Power Parity PPP). Vn dng

61

phng php ny s iu chnh c t gi st vi sc mua ca hai ng tin, khc phc tnh trng nh gi ng ni t cao. Cng cn phi xem xt vic gim gi ng ni t tr gip xut khu. ng Vit Nam c nng bi dng vn u t trc tip nc ngoi v dng vn ODA nn c xu hng nh gi cao. Mt s chuyn gia cho rng cn phi tng bc gim gi ng ni t thc y xut khu v tr gip tng trng nhng t l gim gi ng ni t phi da trn c s cn bng sc mua v ngang bng li sut vi th trng tin t th gii. Ci thin c cn cn thng mi, gim thm ht m khng tc ng xu n dng vn u t trc tip nc ngoi v dng vn ODA. Cn tin ti thc hin h thng t gi th ni v xo b bin giao ng. Cn xy dng mt quan h t gi gn vi mt r tin t. T l lm pht hin nay rt thp. Nu ch xem xt ch s gi hng tiu dng th Vit Nam ang gim pht. Cu gim lm cho sn phm sn xut ca cc doanh nghip kh tiu th. Gi mt s mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam thp gy thua l. Vy khng th quy nh t gi hi oi chnh thc v can thip qu su vo th trng ngoi t, lm cho sc mua ca ng Vit Nam khng theo quan h ngang gi s bin t gi thnh nhn t cn tr xut khu. Cng vi iu tit t gi, cn thay i ch kim sot ngoi hi, ch nn hn ch vic chuyn ngoi hi ra nc ngoi, nn cc doanh nghip t do s dng vn ngoi t trong sn xut kinh doanh. Vit Nam ang khuyn khch tt c cc doanh nghip xut khu nhng mt hng mang li hiu qu v vy phi cho cc doanh nghip c quyn s dng lng ngoi t m h kim c. Trc mt cn b ngay ch kt ton ngoi hi gii phng cho cc doanh nghip trong hot ng xut nhp khu. 1.3. Xy dng chin lc pht trin th trng tng th ng n. Cn pht trin hn na mi quan h song phng, a phng gia Vit Nam vi cc nc thnh vin nhanh chng c hng ch u i y nh MFN. Thc hin tt cc chng trnh xc tin thng mi v u t.

62

Ch ng a ra nhng chnh sch khuyn khch thng mi, u t trong nhng ngnh v sn phm m M v cc nc pht trin khc c li th so snh. Cc chng trnh ny cn kt hp vi iu kin m ca th trng v thc y xut khu cho hng ho Vit Nam. B Thng mi, B K hoch u t, B Cng nghip v cc c quan nghin cu cn t chc mt mng li cc c quan thng mi nghin cu ton din, thu thp cc thng tin nhm gip cho cc doanh nghip trong nghin cu thm nhp th trng. V cc nc pht trin nh M thng c nhng qui nh rt cht ch v phc tp v thu, bo h quyn s hu tr tu, chuyn giao cng ngh Cn xy dng c s h tng v php l, k thut m bo kim nh v kim sot cht lng sn phm ph hp vi tiu chun quc t. Vit Nam cn c chnh sch hng dn v khuyn khch cc doanh nghip tng bc hnh thnh h thng phn phi nc ngoi. Cn c cc chnh sch linh hot tn dng h thng knh phn phi ca cc cng ty a quc gia di cc hnh thc i l, nh phn phi c quyn sn phm Vit Nam. 1.4. Xy dng cc nhm sn phm xut khu ch lc thch ng vi cc khu vc th trng. nh hng chuyn dch c cu sn phm theo hng tng gi tr gia tng trong gi tr sn phm, gim hm lng lao ng, tng hm lng cng ngh v k thut, gim t l u vo nhp khu, tng t l u vo sn xut ni a trong nhng sn phm xut khu, nng cao hiu qu xut khu. Khng nn tip tc khai thc cc li th cnh tranh vn c m u tin pht trin ngnh cng nghip ch bin cc sn phm ca cng nghip khai khong xut khu nh: cc ngnh cng nghip nng ch bin, ho du, cng nghip ho cht, st thp, xi mng Pht trin cc ngnh cng nghip nh ch bin c gi tr gia tng xut khu cao, sn xut cc mt hng c hm lng cng ngh v k thut cao hn nh t, xe my, cc thit b l cng nghip, cc my ng lc, hng in t v tin hc. 63

Tip tc xut khu nhng sn phm ca ngnh cng nghip ch s qua ch bin nu a vo ch bin c th khng mang li hiu qu cao trong thi gian ti nh rau qu, h tiu, thu sn, ch Tng xut khu hng th cng m ngh c gi tr gia tng ln, s dng nguyn liu trong nc, to vic lm cho i ng lao ng c trnh khng cao v pht huy nng lc ca cc lng ngh truyn thng, tng bc pht trin cng nghip nng thn. Ngnh xut khu ch o vn l dt may. Nhng cn pht trin theo chiu su, phi pht trin ngnh dt t gc, bao gm u t ngun nguyn liu, cng ngh v k thut cao, thit k mu thi trang v vn dng tt hn cc cng c marketing thm nhp th trng nc ngoi. Xy dng thng hiu Vit Nam, nh hnh hnh nh ca thng hiu trn th trng M v th gii. 1.5. Kt hp cht ch gia xut khu v bo h th trng ni a to iu kin cho hng ho v dch v Vit Nam thm nhp th trng nc ngoi, hn ngch xut khu mt s mt hng vo th trng Vit Nam c th c quy nh cho mt s i tc ca cc quc gia. Ch hn ngch hai chiu cng c th c vn dng cho nhng i tc c nhu cu xut khu hng ho vo Vit Nam v th trng quc gia c th tiu th hng Vit Nam. Ch hon i hn ngch (Quota Swap) cng cn c sm a vo s dng. Ch hon i hn ngch p dng cho c cc hnh thc thng mi i lu. 1.6. Pht huy ng b cc chnh sch Chnh sch ti chnh tin t s gp phn thc y hot ng thanh ton, a ra nhng u i v thu quan, c c ch iu hnh li sut thch hp, thc y xut khu hn ch nhp khu, iu tit c cu hng ho xut nhp khu cho ph hp. Chnh sch pht trin khoa hc v cng ngh s nhanh chng nng cao nng lc sn xut, nng cao nng sut lao ng, gim chi ph, tng tnh cnh tranh ca sn phm xut khu. Gp phn to nn c s h tng k thut v php l ph hp.

64

Chnh sch pht trin ngun nhn lc s gp phn iu chnh ngun nhn lc t khu vc c nng sut thp sang khu vc c nng sut cao, gp phn chuyn dch c cu hng xut khu t cc sn phm dng nhiu lao ng, trnh thp sang s dng lao ng c k nng cao hn. Chnh sch pht trin nng thn s thc y chuyn hng cc sn phm nng nghip xut khu, to vng nguyn liu n nh cho cng nghip ch bin xut khu. Pht trin nng nghip nng thn s to ra th trng rng ln cho nhp khu, c hng ho t liu sn xut ln hng tiu dng. Gn chnh sch sn phm trong xut khu vi chnh sch pht trin cc ngnh cng nghip trn c s d bo dung lng th trng cc nc trong khu vc v th trng th gii. 1.7. Xy dng mt mt bng php l cho u t trong nc v u t nc ngoi, to c s php l cho vic p dng ch i x quc gia. Xo b dn nhng hn ch v tip cn th trng i vi nh u t nc ngoi. iu chnh nhng quy nh v lnh vc u t c iu kin ti Ngh nh 24/2000N/CP, ngy 30/07/2000 ca Chnh ph hng dn thi hnh Lut u t nc ngoi ti Vit Nam theo hng xo b cc hn ch v hnh thc u t, trc ht i vi cc d n sn xut ch to hoc c t l xut khu cao; chuyn sang thc hin cc bin php u i, khuyn khch v ti chnh thay cho cc bin php hnh chnh p t i vi vic xut khu, ni a ho, tng ngun nguyn liu trong nc. Tng cng tnh minh bch v c th d on trc ca lut php, chnh sch. Sa i, b sung cc quy nh v t chc, qun l doanh nghip, nhm pht huy cc hnh thc u t nc ngoi, khai thng cc knh huy ng vn nh c phn ho doanh nghip c vn u t nc ngoi; cho php cc tp on c nhiu d n u t ti Vit Nam c p dng m hnh cng ty m - con, thnh lp qu u t iu hnh chung v h tr d n ca h, ban hnh chnh sch quy nh v u t

65

nc ngoi trong lnh vc dch v nhp khu v phn phi trong nc nh hng thu ht FDI vo lnh vc ny. Xo b dn nhng hn ch v vn gp v huy ng vn ca doanh nghip c vn u t nc ngoi nh cho php c gp vn bng VND c ngun gc hp php, loi b yu cu v t l gp vn php nh. Tin ti loi b quy nh v nguyn tc nht tr trong hot ng ca doanh nghip lin doanh v b quy nh bt buc Tng gim c hoc Ph tng gim c th nht ca doanh nghip lin doanh phi l ngi Vit Nam. Tng bc thng nht cc quy nh v u i u t v chi ph hot ng gia u t trong nc v u t nc ngoi. Hon thin c ch gii quyt tranh chp v u t v bo m cng nhn thi hnh phn quyt ca trng ti nc ngoi. Gii quyt dt im nhng vng mc ca nh u t nc ngoi lin quan n vic s dng t ai, qun l ngoi hi, tuyn dng lao ng, chuyn giao cng ngh... khng ph hp vi thng l quc t. Tip tc iu chnh gi, ph hng ho v dch v nhanh chng tin ti c bn p dng gi ph thng nht, khng phn bit doanh nghip trong nc hay doanh nghip c vn u t nc ngoi. 1.8 Nng cao nng lc qun l v iu hnh ca Nh nc trong lnh vc u t nc ngoi. Hon chnh quy trnh ban hnh cc vn bn php quy nhm ngn chn vic ban hnh cc vn bn tri quy nh chung hoc thc hin khng nghim cc quyt nh ca Chnh ph v u t nc ngoi, r sot, bi b cc loi giy php con v nhng quy nh khng cn thit. Cng khai ho cc quy trnh gii quyt th tc hnh chnh, trch nhim x l ca cc c quan qun l Nh nc, ngn chn x l nghim khc cc hin tng ca quyn, sch nhiu ca cng chc Nh nc. Chm dt tnh trng kim tra tu tin, hnh s ho cc quan h kinh t, p dng cc ch ti i vi doanh nghip vi phm php lut.

66

Xy dng c ch phi hp cht ch gia cc b, ngnh v UBND cc tnh trong vic qun l Nh nc i vi hot ng XNK v u t trc tip nc ngoi. 1.9 Chun b tt ngun nhn lc cho khu vc kinh t c vn u t nc ngoi. Thng nht qun l i ng cn b Vit Nam lm ti cc doanh nghip c vn u t nc ngoi thng qua c ch tuyn chn, o to, gii thiu vo lm vic. C c ch chnh sch thu ht i ng cn b lm vic trong cc doanh nghip c vn u t nc ngoi tr li phc v trong doanh nghip Nh nc. i mi b sung chng trnh o to i ng cn b k thut, qun l ti cc trng i hc, cao ng ph hp vi yu cu hi nhp quc t v p ng yu cu ca doanh nghip c vn u t nc ngoi. Cho php thnh lp cc trng o to cng nhn bn cnh cc khu cng nghip kp thi p ng nhu cu v cng nhn k thut ca cc doanh nghip. Sm ban hnh cc vn bn quy nh hng dn hot ng ca cc t chc ng, Cng on, on thanh nin ti doanh nghip c vn u t nc ngoi. 1.10. u t thch ng cho vic pht trin c s h tng. Nh nc phi thc s m bo c s h tng n chn hng ro doanh nghip c vn u t nc ngoi v thc hin vic iu tit, nh hng thu ht u t nc ngoi bng tng cng pht trin h tng c s. C chnh sch khuyn khch mi thnh phn kinh t u t pht trin c s h tng. To iu kin gim chi ph thu t v ph h tng cho cc doanh nghip trong khu cng nghip. 1.11. Chnh sch v th trng y mnh m phn thng mi song phng v a phng to hnh lang php l cho cc doanh nghip nhm m ca th trng mi, thng nht ho cc tiu chun v sinh, tiu chun k thut v m phn, li lng cc hng ro phi thu quan; tng cng mnh m cng tc thng tin v cc th trng t tnh hnh chung cho ti cc c ch chnh sch ca cc nc, d bo chiu hng cung cu

67

hng ho v dch v... to iu kin cho cc doanh nghip ra nc ngoi kho st, tm kim th trng v bn hng xut khu; tng cng cc bin php h tr doanh nghip Vit Nam u t ra nc ngoi, nht l u t trong cc khu hon thin nng sn, thc phm... nghin cu thnh lp Qu xc tin thng mi c s ng gp ca cc doanh nghip tin hnh h tr doanh nghip trong cc hot ng hi ch, trng by, trin lm... p dng cc bin php thng, h tr vn cho cc doanh nghip m rng mt hng xut khu, tm kim th trng mi. Ban hnh cc vn bn lut mi ph hp vi tnh hnh thc t nh Lut v ti hu quc (MFN) v Lut i s quc gia (NT), Lut cnh tranh v chng c quyn, Lut chng bn ph gi v chng tr cp, Lut phng v khn cp, Lut chng chuyn gi - mt chnh sch rt quan trng i vi vic thu ht c hiu qu ngun vn u t ca cc tp on xuyn quc gia. Nn khuyn khch cc thnh phn kinh t: Nui trng thu sn, sn xut hng m ngh, trng la, c ph, rau qu... hng xut khu c hng u i v thu theo quy nh ca lut khuyn khch u t trong nc v cc quy nh hin hnh. 1.12. Ci cch h thng ngn hng p ng yu cu vn ca cc doanh nghip chuyn dch c cu sn xut linh hot, p ng yu cu th trng quy m ln hn. Hp tc vi cc ngn hng M trong quan h vay vn ngoi t, iu tra khch hng M, xc nhn L/C, thanh ton quc t. Cn hin i ho ngnh Ngn hng, tng bc nng dn t l tn dng so vi GDP nn bng cc nc trong khu vc (t l ca Vit Nam khong hn 32%, cc nc khong 50%). H thp ch tiu v chi ph nghip v trn ti sn "c" xung ngang bng vi bnh qun khu vc (t l ny ca ngn hng Thng mi Vit Nam khong 9%, cc nc trong khu vc 2,5-3%). Tip n l hnh thnh cc th trng chng khon p ng nhu cu thu ht vn trong v ngoi nc; tn dng cc ngun ti tr thng mi, ngun vn vay ca cc ngn hng nc ngoi cho cc doanh nghip vay kinh doanh sn xut v xut khu. V cui cng l lnh mnh ho h thng ti chnh tin t, c cu li cc ngn hng

68

yu km, tng cng tim lc ti chnh, kh nng cnh tranh v sc khng ca ngn hng trc nhng bin ng ca th trng trong nc v quc t. 1.13. Tng cng qun l Nh nc v xc tin thng mi. B Thng mi v mt s b ngnh c lin quan cn thnh lp cc nhm nghin cu th trng M, tp trung vo cc vn nh mi trng php lut, hng ho, kinh doanh, gi c, phng thc tip cn th trng M gip cc doanh nghip Vit Nam . vo c th trng M, cc doanh nghip khng nhng phi nm vng nhu cu th trng, th hiu ngi tiu dng v m bo sn phm c sc cnh tranh v cht lng cng nh gi c, m cn phi thng tho h thng php lut M, nm c h thng qun l xut nhp khu cng nh hn ngch ca M. M c mt h thng php lut v thng mi v cng rc ri v phc tp. B lut Thng mi (Uniform Commerical Code) c coi nh xng sng ca h thng php lut v thng mi. V vy, cc doanh nghip rt cn nhng thng tin h tr ny t pha Nh nc, c bit cc doanh nghip cha xut khu sang th trng M ln no v chun b thm nhp th trng ny. Hot ng xc tin thng mi nhm pht trin sn xut v xut khu trn c s gim chi ph v thi gian v tin ca cho cc doanh nghip, c th gm cc gii php sau: a vo Website nhng thng tin c gi tr thng mi qung co cho cc doanh nghip v hng ho ca Vit Nam xut khu sang M. Tp hp cc nhu cu xut khu ca M sang Vit Nam, m bo hng ho nhp khu l cng ngh tin tin v mang li hiu qu cao cho pht trin kinh t t nc. T chc hi ch trin lm theo nhu cu ca cc doanh nghip Vit Nam v M mun thm nhp th trng ca nhau v chun b cc phng n lm n lu di sau khi c Quy ch Ti hu quc.

69

T chc mng li du lch Vit Nam - M mt cch c hiu qu, phc v tt cc nhu cu ca gii kinh doanh v du khch, trong t chc cc chuyn i kho st th trng cho cc doanh nghip. Thnh lp Qu xc tin thng mi do Nh nc v doanh nghip cng ng gp. Qu ny lp ti khon ring khng nm trong ngn sch ca B ti chnh, chuyn dng cho mc ch xc tin thng mi. thc y xut khu, ngoi cc bin php v chnh sch chung, i vi th trng M cn lp h thng cc trung tm thng mi ti mt s thnh ph ln nh NewYork, Los Angeles, San Francisco, Chicago...to cu ni v gim chi ph giao dch cho cc cng ty Vit Nam. Cc trung tm ny c th do Nh nc ta bo tr hoc kt hp vi cc cng ty M v Vit kiu, hoc kt hp gia mt s doanh nghip mnh trong nc sang m cc phng trng by, giao dch gii thiu v k hp ng. hot ng xc tin thng mi gt hi c thnh cng, Vit Nam cn tng cng kh nng tip cn vi cc thng tin thng mi. Chnh nhng thng tin thng mi ny cho php mt chuyn gia c th chuyn mt tim nng xut khu thnh mt hot ng giao dch kinh doanh thc s. l thit lp cc mi quan h trong kinh doanh, thng tin v cc knh phn phi, hiu bit v bn cht ca cnh tranh trong nc v nc ngoi v cui cng l s thch ca ngi tiu dng. V vai tr ca i din thng mi nc ngoi, h l phng tin quan trng to iu kin cho cc c s xut khu tip cn vi nhng thng tin thng mi. Vit Nam cn tp trung tm cch tng cng h thng . Vic b tr i ng tu vin thng mi l mt hnh thc u t tn km nhng khng th khng c v chng ta cn nng cao hiu qu s dng vn u t cho vic thit lp cc Ban i din thng mi ca mnh nc ngoi. 1.14. Xc nh mt hng c li th so snh, nng cao kh nng cnh tranh, xc tin thng mi v xy dng chin lc kinh doanh di hn

70

Xc nh cc mt hng c li th so snh quy hoch v u tin sn xut i km vi kinh doanh dch v, xy dng c cu u t hp l ph hp vi yu cu hi nhp quc t. Ch trng xut khu nhng mt hng mi ph hp vi nhu cu v th hiu tiu dng ca th trng M. Nng cao kh nng cnh tranh ca hng ho v doanh nghip Vit Nam trn th trng M v th gii. Thng qua trang thit b v hon thin qun l nng cao cht lng, gim gi thnh v a dng ho mu mt. y mnh cng tc xc tin thng mi thng qua vic thit lp h thng cc trung tm thng mi ti cc thnh ph ln nh New York, Los Angeles, Boston... nhm to cu ni gim chi ph giao dch cho cc cng ty xut nhp khu trong nc, tng kim ngch xut khu. Trung tm ny do Nh nc ng ra bo tr hoc kt hp vi cc cng ty M v Vit kiu t chc. Hai cng vic phi lm l:1) Thng v s phi hp vi cc cng ty trong nc tip tc h tr cc cuc to m hi tho, ph bin cc chnh sch lut l thng mi ca M, kho st th trng v t chc trng by gii thiu hng ho ca Vit Nam; 2) Lp h s v cc cng ty xut nhp khu ca Vit Nam v M. M Website gii thiu qung co hng Vit Nam trn mng Internet. Cc doanh nghip cn gii thiu y v mt hng, gi cataloge, hng mu cho thng v v lm vic c th vi thng v. Xy dng chin lc kinh doanh di hn, m rng sn xut v xut khu sn phm p ng nhu cu th hiu khch hng kiu bo ta M. Bn cnh mt hng truyn thng (nh dt th cm, ng c, chm khc..) cn y mnh xut khu cc hp, thc phm ph hp vi khu v ngi Vit Nam nh c M. 2. Cc gii php tng cng xut khu cc ngnh hng ch lc. Thc tin xut khu ca Vit Nam sang th trng M trong nhng nm qua cho thy mt s nhm, mt hng t kim ngch kh v tng u qua cc nm do cc doanh nghip ca ta thit lp c h thng cc knh phn phi tng i n nh trn th trng M v vn m bo c ngun lc t chc sn xut vi chi ph thp nhm tn dng li th so snh ca mnh. hng li trc tip t 71

Hip nh thng mi Vit - M, chng ta cn t chc tt cc ngnh hng sau y l cc ngnh hng c trin vng tt thm nhp th trng M: Dt may, Giy dp, Thu sn, Snh s, My tre an, g v ni tht, Rau qu ch bin, Ch, Hng c kh v kim kh, Go, cao su, c ph, Hng thu ren, p lt,... 2.1 i vi hng dt may: Lm n vi doanh nghip M i hi cc doanh nghip dt may Vit Nam phi tip cn vi phng thc sn xut v xut khu FOB. V l, hng dt may b rng buc bi iu kin xut x v t l ni a ho trn sn phm khi xut khu vo th trng ny. V vy, trong thi gian ti, ngnh dt may cn tch cc tm kim th trng bn hng thnh phm FOB v c bit lu n cc hng ho vi cht lng bnh dn, gi r. y s l c hi xm nhp vo th trng M. Bn cnh , ngnh dt may Vit Nam cng phi chu sc p ca tin trnh hi nhp kinh t. n nm 2004, th trng EU bi b hn ngch dt may cho cc nc WTO. Vo nm 2006, theo l trnh ca AFTA, chng ta s xo b hng ro thu quan nhp khu. Ring th trng M, s n nh hn ngch dt may trong thi gian sm nht. Trc thch thc , ngnh dt may Vit Nam cn tp trung gii quyt 4 vn ln sau: Mt l, xy dng chng trnh u t pht trin cho ton ngnh t nay n nm 2010; trong tp trung u t cho ngnh dt di dng cc cm cng nghip nhm to ra ngun nguyn ph liu cht lng cao cung cp cho ngnh may xut khu. Hai l, kt hp chng trnh u t chiu su i vi cc doanh nghip hin c vi chng trnh c phn ho, sp xp li cc doanh nghip dt may nhm tng bc hnh thnh doanh nghip va v nh vi cng ngh chuyn su, ph hp vi trnh qun l hin nay. Ba l, i vi ngnh may, do c th vn u t thp, cng ngh v lao ng khng qu phc tp nn c th pht trin rng khp n tn cc vng nng thn, vng su, vng xa trn c s cng c 4 trung tm lm hng xut khu cht lng cao, l H Ni, Hi Phng, Nng v thnh ph H Ch Minh. Bn l, i mi h thng qun l, phng php lm vic nhm nng cao hiu qu cc cuc lm vic vi cc i tc nc ngoi, c

72

bit l doanh nhn M trn c s ng thi hn giao hng v n nh s lng, cht lng sn phm. Bn cnh l chin lc di hn tng cng kh nng xut khu cc loi bng, si ho hc, vi, nguyn ph liu trong nc; nng cao nng lc cng nh quy m sn xut ca cc x nghip may v cht lng thit k mu m, kh nng bn hng theo phng thc FOB, tham gia hi ch trin lm, lin kt mng li bn hng trong vic cung ng nguyn liu v tiu th sn phm. Bn cnh nhng c gng n lc ca cc doanh nghip trong ngnh dt may, Nh nc vn cn h tr cc chnh sch v vn u t, u i thu, khuyn khch sn xut mt hng mi. 2.2 i vi hng giy dp Th trng M rt coi trng cc tiu chun v k thut i hi cht lng rt cao. Hng ho phi c pha M kim tra ri mi chp nhn cho nhp. Vic k kt Hip nh thng mi va qua, Nh nc ch mi to ra hnh lang php l cho cc doanh nghip, to thun li trong qu trnh trao i thng mi, cn bn thn cc doanh nghip phi t lo liu ht cc khu t vic tm i tc, tm nhu cu sn phm trn th trng ti vic tho thun gi c, lm hng mu...Hin nay, c nhiu doanh nghip tm c i tc v bt u sn xut hng mu. Mt s t doanh nghip da giy c sn phm giy xut khu sang th trng M hoc qua i tc trung gian xut khu sang M s c iu kin m rng, y mnh sn xut v tng kim ngch xut khu. Phn ln cc doanh nghip 100% vn nc ngoi c iu kin xut khu s lng ln sang M s gin bt th trng EU v trc mt to iu kin cho s ng cc doanh nghip ca ta duy tr v pht trin sn xut, y mnh xut khu vo th trng EU. Trn c s , cc doanh nghip giy Vit Nam s tip tc u t i mi cng ngh, trang thit b v nng cao trnh qun l, k thut tip cn v m rng th trng vo M. Hin nay, ngnh Da giy Vit Nam ang ng trc nhng thch thc ln, l s cnh tranh gay gt gia cc nc xut khu giy; trong ng ch l Trung Quc. Trnh k thut, qun l sn xut cha cao, chi ph ln lm cho gi thnh cao, iu ny rt bt li khi xut khu vo th trng M. Phn ln cc doanh

73

nghip ca ta cn ph thuc vo i tc gia cng nn vic thm nhp th trng M cha ch ng. i vi s ng cc doanh nghip, vic hiu bit cc quy nh, cc lut trong thng trng M cn t. Nu cc doanh nghip ngnh Da giy khng nhanh chng c k hoch u t chiu su ci tin mu m, xy dng cng ngh khun c cho ring mnh th e rng kh c th thm nhp c vo th trng M kh tnh nhng nhiu trin vng v lu di ny. V vy, v lu di, i vi sn xut trong nc cn y mnh vic chuyn dn t nhn gia cng sang ch ng mua nguyn liu trong nc sn xut hng xut khu. Nh nc cn u t xy dng mt s Khu Cng nghip lin hon v ngnh thc phm v da giy h tr nhau v to nn hiu qu kinh t ti u, bao gm: nh my git m, ch bin thc n sn, ch bin hp, thuc da, ch bin sn phm da v thit k mu mt. Lin doanh vi cc i tc nc ngoi nhng yu cu h phi tng bc chuyn giao cng ngh... Tng cng ty Da giy Vit Nam thnh lp v hot ng c mt thi gian; bi vy, cn c rt nhng kinh nghim hot ng sn xut kinh doanh v ra phng hng u t ph hp trong thi gian ti. Tng cng ty Da giy v ang u t xy dng mi t 2 n 3 nh my sn xut m giy phc v sn xut giy xut khu. Cc trng hp u t m rng trong ngnh giy nn c hng u i (theo Lut khuyn khch u t trong nc nh i vi u t xy dng c s mi). Nu doanh nghip vay vn ngn hng u t th khng bt buc phi c vn t c tng ng 30% khon vay. ngh h mc ny xung 10% hoc bi b hon ton iu kin ny. Ngn hng s t thm nh d n u t v cho vay da trn nhng tnh ton v hiu qu u t. 2.3 i vi hng thu sn Theo cc chuyn gia, c th tr vng th trng M, cc doanh nghip xut khu thu hi sn Vit Nam s phi khng ngng nng cao cht lng bi h thng kim sot cht lng ca M rt ngt ngho, s cnh tranh gia cc sn phm cng loi nhp t nc khc l v cng quyt lit. V cht lng, theo quy

74

nh ca M, tt c cc sn phm nhp khu t nc ngoi vo M, c bit l cc mt hng thc phm ch bin, trong c hng thu sn, u phi qua khu kim tra cht lng rt cht ch ca C quan Kim sot cht lng thc phm v dc phm M (FDA). Mt khc, ring i vi mt hng thu sn, M ch p dng tiu chun h thng kim sot HACCP (chng trnh kim sot v sinh an ton cht lng ca ring nc ny), ch khng chp nhn bt c mt tiu chun no khc, k c tiu chun kim tra cht lng c coi l rt kht khe ca Lin minh Chu u (EU). Chnh v vy, hin ch c 25 doanh nghip Vit Nam xy dng c tiu chun ch bin thy, hi sn theo chng trnh HACCP c th xut sang th trng M, trong khi c rt nhiu doanh nghip khc mc d c EU a vo danh sch nhm 1 (c xut trc tip sn phm thu hi sn sang ton b 15 nc EU m khng cn kim tra), nhng vn khng c th trng ny chp nhn. Ngay c khi t chn vo th trng M, hng Vit Nam vn phi cnh tranh quyt lit vi rt nhiu sn phm ca cc nc khc nh Thi Lan v cc nc AESAN khc cng c mt trn th trng ny. Theo mt s doanh nghip v ang c mt trn th trng M, nu xt v cht lng, hng thu, hi sn ca Vit Nam hon ton khng thua km so vi cc nc khc, song do phi chu thu sut u vo cao (20- 40%), nn gi thnh b i ln qu cao, khin sc cnh tranh ca hng Vit Nam b gim ng k. Cc doanh nghip Vit Nam vn phi xy dng cho c tiu chun h thng kim sot cht lng theo chng trnh HACCP. Nhng mi l tiu chun u vo. iu quan trng l cc doanh nghip Vit Nam cn ch ng tm hiu y cc thng tin v th trng cng nh th hiu ca khch hng M, trn c s xut nhng mt hng va c li th so snh cao so vi cc nc khc, va c ngi tiu dng chp nhn duy tr kh nng cnh tranh ca mnh. B Thu sn v cc doanh nghip thuc Hip hi ch bin thu sn xc nh r l y mnh xut khu thu sn, trc ht phi nng cao cht lng v tnh cnh tranh ca sn phm, ng thi phi tng cng xc tin thng mi m rng th trng.

75

Ngnh thu sn sm i u trong vic xy dng v p dng cc h thng mi v qun l cht lng sn phm nh tng bc thay th cc phng thc kim sot cht lng truyn thng. T nm 1991, thu sn Vit Nam tip cn vi h qun l cht lng ca M i vi hng thu sn v coi y l mt trong nhng iu kin quan trng nht y mnh xut khu thu sn sang cc th trng ln v kh tnh nh M, EU. C th, B thu sn c quy nh l t ngy 1/1/2000, tt c cc c s ch bin thu sn trong nc bt buc phi p dng cc tiu chun ny. Ngoi cc mt hng truyn thng nh nu trn, kh nng xut khu phn mm my tnh hay nhng phn mm cho thng mi in t cng l mt hng c nhiu trin vng m ta vi M c nhng tng ng ph hp li ch c hai bn. Nh nc cn c cc bin php mnh m khuyn khch cc cng ty Vit Nam sang M tip cn th trng trong lnh vc ny. Th phn ca thng mi in t M ang trn tng trng mnh v trong mt s nm ti c th ln n hng ngn t USD mi nm. 2.4 Hng c ph Thc hin chuyn i c cu cy trng i vi nhng vng c ph c nng sut hiu qu km. Cc bin php ny s gp phn n nh ngun cung qua n nh th trng v gip c ph phc hi. ng thi ngh Nh nc c chnh sch h tr tho ng v ti chnh, tn dng, k thut, thu li... i vi cng tc chuyn i c cu cy trng, a mt s din tch c ph sang cc cy trng khc theo quy hoch trn a bn Ty Nguyn. Gim din tch c ph vi tng din tch c ph ch. ngh Nh nc xem xt tip tc cho php thc hin nhng bin php h tr trc tip cho ngi sn xut nh min gim thu s dng t, gim thu nhp khu phn bn v thuc bo v thc vt, tip tc chnh sch thng theo kim ngch xut khu.

76

V cht lng, ch trng t khu ging cho ti quy trnh chm sc, thu hi v ch bin, bo qun nng cao cht lng c ph, qua nng gi tr xut khu trn mt n v khi lng V sn phm, a dng ho cc sn phm c ph xut khu theo hng tng t trng c ph ch bin su (c ph ho tan, rang xay...). i vi c ph nhn, cn tng cng xut khu cc loi c ph khng c ht en, c ph ch bin t, c ph hu c tng gi tr xut khu. Tng cng h tr trong vic cung cp cc thng tin v k thut v th trng cho ngi trng c ph: mc cung cu, tnh hnh sn xut, xut khu, thng tin v gi c trn th gii. i mi cng tc bao b, mu m, trnh tnh trng c ph Vit Nam khng c nhn mc nhm bo v thng hiu ca c ph Vit Nam. Xy dng qu bo him cho sn xut v xut khu c ph do Hip hi ngnh hng ph trch. y l vn m cc nh kinh t, cc nh qun l t vn t lu song cha c quan tm ng mc. Nhng nm c ma, gi c ph cao, xut khu c hiu qu cao, cn phi trch np qu bo him. Qu bo him s h tr nhng nm mt ma hoc gi c ph xung qu thp, sn xut v xut khu khng c hiu qu. Cng c v tng cng hot ng ca Hip hi c ph ca cao Vit Nam sc tham mu cho Nh nc, cc a phng, ngi sn xut v xut khu trong cc lnh vc t sn xut, ch bin n xut khu, khc phc tnh trng tranh mua, tranh xut v t chc dn n b p cp, dm gi... Qun l cht ch cc u mi xut khu. Khuyn khch cc nh xut khu trc tip, cc doanh nghip chuyn doanh c ph tham gia xut khu. Hip hi cn c s can thip thng nht gi bn, khng cho php bt c nh xut khu no t ph gi, gy thit hi cho ton ngnh. 2.5 Ch Hon thin quy hoch tng th vng ch. Trong c nhng vng ch c sn xut khu nh ch Thi Nguyn, Ngha L, Lm ng, H Giang. Quy hoch vng ch xut khu phi gn vi nhu cu th trng sn xut theo nhu cu th trng. u t xy dng c s ch bin, t chc sn xut v xut khu. Trng mi

77

v ci to vn ch c. Nng cp hin i ho cc nh my ch bin ch theo tiu chun quc t. B sung v hon thin c ch chnh sch i vi ngi trng ch. Tm kim th trng v bn hng mi. 2.6 Rau qu ngh Nh nc c chnh sch thng theo kim ngch i vi xut khu rau qu ni chung. Sau khi Hip nh Thng mi Vit - M thc thi, th trng M m ra kh nng mi cho vic xut khu hoa qu hp, da ng lnh. Bc u ngoi vic thng theo kim ngch, ngh Nh nc xem xt cho cc doanh nghip xut khu c vay u i hoc h tr li sut. Nghin cu hnh thnh cc vng sn xut nguyn liu chuyn canh, u t cho thu hoch, sau thu hoch v ch bin, nng cao cht lng sn phm, a dng mt hng... Tm li thc y xut khu hng nng sn Vit Nam sang M v th trng th gii t nay n nm 2010 cn phi ch trng theo hng: - Nhanh chng quy hoch chuyn dch c cu sn xut nng nghip nhm nng cao hiu qu sn xut, cht lng nng sn v kh nng cnh tranh trong vic xut khu v tiu th sn phm. - i vi nhng nng sn xut khu ch yu c tnh cnh tranh quc t gay gt (la go, c ph) phi tnh n din tch cho ph hp, p dng tin b khoa hc k thut h gi thnh, nng cao cht lng hng ho. - i vi cy trng c th trng xut khu vi gi c nh hin nay, ngi sn xut vn c li hoc chp nhn c nh cao su, tiu, iu, ch..., cn gi vng hoc pht trin thm vng c iu kin. Chnh ph cn c cc chnh sch h tr khuyn khch mi t chc, mi thnh phn kinh t tham gia tm kim, m rng th trng tiu th nng sn. 2.7 Hng gm, s Kinh doanh hng gm, s ang l mt trong nhng ngnh ngh mang li mc li nhun kh hp dn trn th trng M, nu tr i tt c cc chi ph: gi hng mua,

78

chi ph thu tu, chi ph vn chuyn ng b (trucking - 150USD/100Km), chi ph giao nhn, thuu nhp khu, thu kho (3,5USD/square feet/nm hay 37,5USD/m2/nm),... th li nhun mang li bnh qun cho 1 l hng 2 containers 40 feet dao ng trong khong 150% - 180% (gp 1,5 n 1,8 ln). gim thiu chi ph cng nhn, cc nh phn phi cp 2, cp 3 M (nht l ngi Chu ) thng t thc hin cc cng vic nh: sp xp hng ha vo kho bng xe nng hng, n khu giao hng bn l cho khch. Nhng vn m cc doanh nghip gm s Vit Nam cn lu khi xut khu vo th trng M l: - Phi ch ton b hng ho xut khu vo th trng M u phi c cp chng th phun trng ca nc xut khu(Furmingation Certificate). - Cht liu chn lt hng ho pha ph hp vi quy nh ca tng tiu bang vo tng thi im c th, iu ny cc doanh nghip Vit Nam thng mc phi do ch quan ca nhng ln giao hng trc. - Phi tun th theo ng nhng quy cch c k kt trong hp ng (c sai s cho php 3%), khng c vin vo l do hng lm bng tay m sai s chnh lch qu xa so vi quy nh trong hp ng thng mi. - ng du y cc k hiu trn hng gm m nh nhp khu quy nh. - Ly chng nhn xut x (CO), phi th hin y s lng, chng loi hng ho v phi ph hp vi l hng thc t, iu ny rt quan trng n vic tnh thu nhp khu v thi gian thng quan khi hng n cng. - Tnh ton vic ng container sao cho hiu qu nht cho nh nhp khu, trnh trng hp container rng qu v chi ph vn chuyn rt cao, thng chim eesn 30% gi tr l hng. - Phi thng bo trc cho nh nhp khu trng lng thc t ca l hng. Vic ny rt quan trng trong vic bc d v nht l vn chuyn ng b qua cc tiu bang c nhiu chic cu quy nh trng ti nghim ngt. - Mu m: cn phi tm hiu th trng, tip cn hn na vn ho M, lin tc a ra nhng mu m mi ph hp vi th hiu tiu dng ca khch hng.

79

- Sn phm phn bit: phi tm ra cho mnh nhng dng sn phm c o, mang m nt c th vn ho Vit Nam, a s cc sn phm gm s ca chng ta hin nay u t nhiu mang dng dp ca gm s Trung Quc, t nhng ng nt hoa vn n nhng hnh tng, s tch, thm ch nhng cu i bng ting Trung m ngay chnh nh sn xut cng khng hiu c ht ngha ca nhng ni dung ny. - Nn thnh lp ngay mt Hip hi cc doanh nghip xut khu hng gm s sang M cc doanh nghip thng nht gi bn trn c s cp nht thng xuyn gi ca cc nc c tim nng sn xut gm s nh: Trung Quc, Thi Lan, M Lai, Indonesia, Phillippines,... - Khng ngng ci cch hc hi cc m hnh qun tr tin tin, phn u t tiu chun ISO v cc tiu chun quc t khc, to c lng tin ni khch hng v to iu kin d dng hn na trong vic xut khu hng ho vo th trng cc nc. - Mnh dn u t khoa hc k thut nng cao nng sut san lng hng gm s v u t hn na cho chi ph nghin cu pht trin cng ngh. 3. Gii php y mnh xut khu ca cc doanh nghip Vit Nam sang th trng M. Trong quan h kinh t - thng mi Vit - M, Nh nc ch c tc dng to ra mt khun kh php l n nh v mi trng kinh doanh thun li nht cho cc doanh nghip. Vic tn dng v pht huy c nhng li th ca mnh hay khng l ph thuc vo cc doanh nghip. Sau y l cc gii php i vi cc doanh nghip sn xut, xut khu: 3.1. Gii php v vn. Thnh lp cc tp on cng ty ln hoc lin kt cc cng ty c quy m nh sn xut v xut khu nhng mt hng ch lc trn quy m sn xut ln, c kh nng cnh tranh cao, to ra ngun cung cp hng ho xut khu n nh v lu di, pp ng c nhu cu t hng nhanh vi s lng ln ca cc i tc M.

80

Thc tin cho thy i vi mt hng dt may, M khng t n hng l. Mt n hng ca M c th ln ti c triu sn phm m thi gian cung ng hng li rt nhanh. Do vy, cn a nng lc sn xut ca cc doanh nghip ngnh may ln cao v cn lin kt li nhm sc thc hin mt n hng. Quy m sn xut ca ta hin nay cn qu nh c th cnh tranh v sn xut cn phn tn theo vng v sn xut th cng l chnh nn gi thnh cn cao, cht lng cha ng u v sc cnh tranh km. khc phc nhc im ny, chng ta cn t chc li sn xut quy m hp l, kt hp s dng lao ng lnh ngh v gin n, p dng phng thc qun l tin tin, a h thng sn xut ca ta vo nh hng xut khu cc loi hng ho m cc i tc nc ngoi cn ch khng phi da vo nhng g mnh c, c gng tn dng pht huy nhng li th so snh ca mnh tng kh nng xut khu sang th trng M. c quy m sn xut ln hai yu t chnh l vn v th trng. V vy vic thu ht vn l yu t quan trng trong cnh tranh nhng nu thiu th trng th cng khng th tng quy m sn xut. Trung bnh mt cng ty quy m va M c doanh s khong 100 triu USD . Cc cng ty di mc ny thng lit vo dng nh. Cc cng ty siu quc gia cng ang trn ng hi nhp v ang c xu th sp nhp nng cao sc cnh tranh trn th trng th gii. i vi cc doanh nghip Vit Nam, v vn cn pht huy ni lc l chnh, ng thi c th da vo ngun vn ca cc ngn hng trong v ngoi nc, cc t chc ti chnh, cc ngun vin tr, cc khon vay ngn, trung v di hn, cc ngun vn u t trc tip nc ngoi hoc tip cn vn trn th trng chng khon. Kinh doanh cng pht trin s tch lu c nhiu vn to iu kin cho doanh nghip tng u t chiu su, m rng hot ng sn xut kinh doanh. V th trng, cc doanh nghip phi da mt phn ln vo h thng ton cu mi gii quyt c trn c s hi nhp tiu khu vc, khu vc, chu lc, lin chu lc

81

v ton cu, tng kh nng cnh tranh ca hng ho trn c s gi thnh h, cht lng cao th mi c kh nng m rng, gi vng v pht trin th trng. 3.2. Nng cao kh nng cnh tranh ca hng ha. Mi doanh nghip cn t ln hng u mc tiu nng cao cht lng hng ha ca mnh, t nng sc cnh tranh ca hng ha. Cng vi vic nng cao cht lng l vic gim gi thnh, a dng ha mu m, ci tin bao b ... sao cho ph hp vi th hiu tiu dng ca ngi M. Cc doanh nghip khng th li cho thiu vn hay thit b lc hu bin h cho kh nng cnh tranh yu km ca hng ha ca mnh bi v cn rt nhiu yu t khc cng tc ng vo sc cnh tranh ca sn phm nh cc yu t v m (t gi hi oi, li sut, thu kha) v cc yu t vi m (quy trnh sn xut, kinh nghim qun l ca tng doanh nghip). V vy trong tnh hnh hin nay, do cc ngun vn cn hn hp, cc doanh nghip cn ch ng vch ra chin lc cnh tranh di hn cho hng ha ca mnh bng cch to ra nt c o cho sn phm da trn kh nng ct gim chi ph bnh qun trong ngnh cng nh hp l ha quy trnh sn xut. Trong iu kin quc t ho hin nay, nn sn xut nh nh Vit Nam c nhng im li th tng i l gi nhn cng r v c th u t thm cng ngh dn nng cao cht lng sn phm, nhng cng phi thy rng ch c th lm thu gia cng v lm v tinh cho cc cng ty ln m thi. Mun vn ln t ch cn phi tnh n quy m sn xut hp l, cn c vn, nhn lc, cng ngh v th trng l nhng yu t quan trng nht. 3.3. Ch ng thc hin tt cng tc th trng, thng tin, tip th. Cc doanh nghip c trch nhim t chc tip cn v phn tch, khai thc cc thng tin, trc tip v thng xuyn tip xc vi th trng th gii thng qua Hi tho khoa hc, hi ch trin lm, y mnh tip th kp thi nm bt c nhu cu ca th trng, bm st v tip cn c tin b ca th gii trong sn xut kinh doanh, ch ng tm bn hng, th trng, k hp ng, t chc sn xut v

82

xut khu theo nhu cu v th hiu th trng, trnh t tng li vo cc c quan qun l Nh nc hoc trng ch tr gi, tr cp. Cc doanh nghip c th ch ng nm bt thng tin qua Thng v Vit Nam ti nc s ti hoc Cc Xc tin thng mi thuc B Thng mi hoc ni mng Internet t c th tm c nhng bn hng tin cy, nm bt c tng i chnh xc nhu cu th trng i vi hng ha ca mnh cng nh kh nng cung cp ca th trng , gi c, cht lng cho nhng mt hng m doanh nghip Vit Nam c nhu cu nhp khu phc v sn xut v kinh doanh trong nc. Trc khi ra quyt nh xut khu hng ho sang M, mt bc quan trng khng th b qua l phi nghin cu k th trng v nh gi nghim tc thc lc ca doanh nghip, sc cnh tranh ca sn phm, kh nng tip th v tim lc ti chnh. Vic la chn ng hnh thc xut khu s gip cho cc doanh nghip nhanh chng c ch ng trn th trng y tim nng ny. vo c th trng M cc doanh nghip c th xut khu gin tip qua i l. Khi quyt nh xut khu hng ho sang M, phng n ti u l phi vch ra c chin lc thc hin xut khu trc tip. Xut khu trc tip s gip cho doanh nghip kim sot c ton b qu trnh xut khu, thit lp c quan h trc tip vi mng li tiu th v ngi tiu dng. Tng kt kinh nghim ca cc cng ty nc ngoi cho thy, con ng tin ti chinh phc th trng M l phi bit s dng cc i din bn hng, i l, nh phn phi v nh bn l. y l mt nhu cu bc xc nhng rt kh khn i hi cc doanh nghip Vit Nam phi lm dn, tng bc tm hiu. Mt khc, bn thn cc nh nhp khu, nh phn phi cng s tm n cc doanh nghip Vit Nam t hng. H s a ra cc yu cu (thng l cht lng, khi lng hng v thi gian giao hng) cn phng thc tip cn th trng khng ng lo lm v tim lc ti chnh ca h kh di do. Cc doanh nghip cng ngnh hng Vit Nam nn lin kt vi nhau c th p ng c nhng n hng quy m ln, thi gian giao hng nhanh. Cc doanh nghip Vit Nam cn thn trng khi quyt nh

83

bn hng trc tip cho ngi tiu dng bi ti M vic bn hng trc tip ny km theo trch nhim rt ln i vi ngi tiu dng. 3.4. Nng cao trnh qun l, chuyn mn cho i ng cn b ca cc doanh nghip Vit Nam. Qua thc t thc hin chnh sch m ca nn kinh t Vit Nam, c th thy r nng lc qun l cng nh trnh chuyn mn ca cc cn b, ngi lao ng ti cc doanh nghip Vit Nam cha p ng c yu cu ca cng vic. Ni dung hp tc vi M bao gm cc lnh vc kinh t, thng mi, u t v nhiu lnh vc khc v kinh t cng nh khoa hc cng ngh kh a dng. Trong khi trnh cn b ca ta cn hn ch c v kin thc, kinh nghim v ngoi ng. p ng c nhu cu phc v cho mc tiu trn, cn quan tm thch ng n cng tc o to cn b, c th l tp trung vo 4 lnh vc sau: - o to nng cao trnh cn b c nng lc hoch nh v thc hin chnh sch. - o to cn b c trnh m phn quc t. - o to, bi dng, hng dn cn b nm bt c kp thi cc Hip c quc t, cc kt qu m phn trn bn hi ngh, hiu v vn dng c nhng Hip c v kt qu m phn vo thc tin sn xut v kinh doanh quc t. kinh doanh c vi M, cc doanh nghip cn hiu v vn dng c cc lut l, chnh sch thng mi ca M. - o to v ngoi ng, nht l ting Anh cn b c trnh giao dch quc t. Ngoi ra, cc doanh nghip cn phi thng xuyn o to cng nhn k thut lnh ngh c th s dng cng ngh hin i, sn xut ra nhng sn phm xut khu c cht lng cao, gi c cnh tranh trn th trng M. Tm li, thc hin tt Hip nh thng mi Vit- M, cc doanh nghip cn xc tin nghin cu thm nhp th trng M, tm hiu i tc, nhu cu th

84

trng, th hiu ngi tiu dng, c ch chnh sch v lut php quc t; cn ch ng i mi cng ngh, mu m nng cao cht lng hng ho, m bo tiu chun quc t. c bit, cn xc tin khn trng vic o to, bi dng trnh tay ngh cho cng nhn, cn b qun l, k c gim c nng cao trnh tip nhn cng ngh mi, nng cao nng lc qun l hiu bit cc chun mc thng l quc t, chnh sch thng mi th gii v chnh sch thng mi M trong cuc lm n mi trn mt th trng mi. S chun b k cng l iu kin tt cc doanh nghip nc ta ch ng hi nhp n nhn nhng c hi v thch thc mi khi k kt lm n vi M. 3.5. Vn dng m hnh qun l sn xut kinh doanh tin b gim chi ph sn xut sn phm xut khu. T nhng nm u i mi n nay, m hnh qun l sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip Vit Nam c nhiu thay i ph hp vi c ch th trng theo nh hng XHCN. Tuy nhin, gim chi ph trong sn xut kinh doanh v thc s chuyn hng sang thc y xut khu cn phi p dng cc m hnh tin b hn. i vi mt s doanh nghip ch cht ca nn kinh t nn tng bc chuyn sang m hnh qun l kinh doanh cng ty m- con. Cng vi i mi m hnh s phn quyn qun l sn xut kinh doanh cng nn thay i theo hng giao nhiu quyn li cho cc n v trc tip sn xut kinh doanh, cp qun l cng cao quyn quyt nh cng gim. 3.6. Cng c cc mi quan h vi cc bn hng. Xy dng cc mi quan h lm n lu di vi bn hng l sng cn i vi doanh nghip. Duy tr cc mi quan h truyn thng. Thit lp cc mi quan h vi bn hng mi. Quan h vi bn hng phi trn c s hiu bit, chp nhn lu di v li ch ca c hai bn. Khc phc tnh trng lm theo tng hp ng, tng thng v nh lu nay cc doanh nghip vn lm. 3.7. a dng ho cc phng thc giao dch kinh doanh xut khu.

85

Trc ht, cc loi sn phm nng nghip l nguyn liu ca ngnh cng nghip ch bin nh cao su, c ph nn tham gia cc th trng u gi khu vc, EU v M y mnh xut khu. Cc doanh nghip nn c gng tham gia cc cuc u thu cung ng go. Tham gia u thu cung ng cc loi hng ho, xy lp cc cng trnh, hoc thc hin cc hot ng thu ph cng nghip cng gp phn m rng kh nng xut khu ca cc doanh nghip Vit Nam. Nn y mnh phng thc thng mi i lu (Counter Trade) vi cc doanh nghip M cng nh nhng nc c nhu cu sn phm Vit Nam nhp khu c nguyn liu cho sn xut trong nc vi gi c hp l. Cn ch trng n phng thc hng i hng ng theo phng thc cn bng trnh cc hin tng gian ln thng mi. Nhng mt hng gia cng quc t hiu qu thp v ng gp khng nhiu cho tng trng kinh t nh dt may, da giy th tng bc chuyn sang xut khu trc tip khi c iu kin. c th trng tiu th sn phm n nh v nhp khu c thit b cng ngh cho sn xut ni a, phng thc mua i ng cn phi c cc doanh nghip Vit Nam s dng trit trong nhng trng hp c th. m rng th trng tiu th v tng thm cc bn hng cng nh to iu kin cho cc doanh nghip Vit Nam lm quen vi nhng phng thc kinh doanh mi, cn sm thnh lp cc s giao dch hng ho Vit Nam mua bn mt s hng ho ang cn th trng tiu th v tm kim khch hng. 3.8. Cn quan tm n vic ng k s hu cng nghip ti M. M quy nh v s hu cng nghip, bn quyn tc gi rt phc tp. Ti M cng c nhng cng ty lm n khng ng n nh cp thng hiu thu li c nhn. Hoc h thy thng hiu ang n khch Vit Nam hoc cc nc khc nhng cha ng k ti M lin ng ra ng k s hu ti M vi mc ch buc cc doanh nghip c nhn hiu phi mua li nu mun xut khu vo M. 3.9. Cc doanh nghip nn ch trng thch ng n cng ngh thng tin. Bt k mt doanh nghip no ngy nay cng u s dng my tnh. Nhng khng phi tt c u s dng internet, email, v ng dng thng mi in t. Truyn

86

file, truyn d liu, m thoi trc tip bng hnh nh qua mng hiu qu gn nh gp mt trc tip, gip c nhn bit su hn v i tc so vi ch nghe ging ni qua in thoi. Qua mng, doanh nghip c y iu kin tip cn nghin cu th trng qua vic x l nhiu ngun thng tin khc nhau, gim c chi ph qung co, chi ph vn chuyn v gim ph giao dch, dn dn hng ti thng mi in t, bn hng qua mng ... KT LUN Hip nh thng mi Vit - M l mt trong cc im mc cn bn trong qu trnh hi nhp quc t ca Vit Nam. Hip nh s em li cho Vit Nam thm 1% tng trng GDP/nm. y l iu c ngha trong iu kin kinh t th gii ang chng li. Hip nh c hiu lc m ra trin vng ln cho kinh t Vit Nam, nhng thc hin n khng phi l con ng thng sut. Giai on u thc hin Hip nh l cu ni quan trng gia Vit Nam v th gii. Lc ny Vit Nam ang trong thi k cng c v m rng cc th trng khu vc ng Nam A, phi cnh tranh ro rit vi Trung quc khi nc ny va ra nhp WTO, nn vic hng vo Hoa k rt c ngha. thc hin tt Hip nh, Vit Nam phi m rng mt hng xut khu sang M, thu ht mnh u t v cng ngh t th trng ny. i vi Vit Nam, trong s nhng lnh vc c li nhiu nht nh nhng iu kin thng mi d dng hn, c cng nghip dt may, giy dp, ch bin thc phm l nhng ngnh m trc vn phi chu mc thu cao ti 60% khi xut khu vo Hoa K. y l nhng ngnh vn chu thit thi so vi nhiu nc lng ging ca Vit Nam mc d c cht lng sn phm cao. Ngnh Cng nghip du kh v khai thc thu, hi sn l nhng ngnh quan trng em li ngun thu ngoi t ng k cho t nc, s c c hi m rng nhanh th trng ca mnh Hoa K. C th hon ton tin tng rng vi nhng thnh tu t c ca hn mt thp k i mi, vi nn kinh t ang c du hiu pht trin tt, vi nhng quyt tm cao v ng li i ngoi mm do, linh hot ca ng v Chnh ph

87

Vit Nam, chng ta s vn dng y cc c hi m Hip nh thng mi VitM mang li nhm thc y kinh t Vit Nam pht trin, gp phn thc hin thnh cng s nghip cng nghip ho v hin i ha t nc theo nh chin lc ra.

88