KRITERIUMI ZA EVALUACIJA NA

MO@NOSTI ZA BIZNIS POTFAT

BYGRAVE
entrepreneurship

Startup

Ra
n
ras
t

Sozreanost
Obnova
Podocne`en
ili
rast
Propa|
awe

GOLEMINA

VREME

Modeli za rast na novi MSP

Adizes
izvor
1999

Fokus na
model

Ran stadium
na rast

Podocne`en
stadium na
rast

Klu~ni zada~i za
menaxment

Karakteristiki i
normalni
sprotivno na
abnornormalni
problemi so koi
organizacijata
se soo~uva za
vreme na
`ivotniot ciklus.
Analiza na
organizaciski i
zakanuva~ki
problemi vo
zavisnost od
nivoto na rast

Proda`na
mo`nost,
pomalku
vnimanie na
profitabilnost.
Nesoodvetna
struktura i
planirawe.
Kompanijata gi
nadminuva
sposobnostite
na osnova~ot

Kompanijata
etablira
sopstvena
vizija,
fokusirana na
prioriteti i celi.
Naglasok na
profit ne samo
na proda`ba.
Razvieni sistemi
i struktura.
Potreba od
trenirani
menaxeri

Delegirawe,
tranzicija kon prof.
menaxment i
decentralizirana
struktura. Razvoj
na efektivni
procesi i balans
pome|u kontrola i
kreativnost. Razvoj
i odr`uvawe na
strategija
fokusirana na
dol.celi, da vodi do
dolgoro~na
efektivnost, ne
samo kapitalizacija
vrz minato

Modeli za rast na novi MSP

Fokus na
model

Churchil Pet menaxerski

faktori vlijaat
l, izvor
na sekoe nivo:
1997

1.menaxerski
stil,
2.organizaciska
struktura,
3.formalni
sistemi,
4.strate{ki celi
i 5.vklu~enost
na
sopstvenikot

Ran stadium
na rast

Podocne`en
stadium na rast

Klu~ni
zada~i za
menaxment

Ima prose~en
profit i dovolen
gotovinski tek.
Sopstevnikot se
pomalku tro{i
vreme za
rabota, a pove}e
za menaxirawe.
Funkcionalni
menaxeri i prvi
profesionalni
mnaxeri se vo
upravatabordot. Osnovni
sistemi i
nekakvo
planirawe
(buxet)
strate{ka
orjentacija
konstatus quo

Generira ke{ i
obezbeduva
finasirawe na rast.
Osiguruva kontrola
na tro{oci i
profitabilnost.
Naemuva kvalitetni
menaxeri za rast.
Implementira
sistemi i planirawe
za idni potrebi.
Strate{koto
planirawe se
spodeluva so
klu~nite menaxeri ,
a operativnoto
planirawe e
delegirano.
Decentralizirana, pa
duri divizionirana
struktura

Kvaliteten
personal,
planiraweto i
sistemite se
postaveni
pred tie da
bidat potrebni.
Se dvi`i kon
zgolemeno
delegirawe i
profesionalen
menaxment.
Menaxirawe
na ke{ i rast

Modeli za rast na novi MSP

Flamhol
tz, izvor
2000

Fokus na
model

Ran stadium
na rast

Podocne`en
stadium na rast

Klu~ni
zada~i za
menaxment

Karakteristiki,
problemi i
predizvici vo
glavnite nivoa.
Razvojot se
istaknuva na
sekoe nivo.
Kako da se
menaxira
tranzicijata od
edno na sledno
nivo.

Brza
ekspanzija vo
proda`ba i
vrabotuvawe.
Rapiden iot
rast kreira
resursni
ograni~uvawa
i uni{tuva
operativni
sistemi

Tranzicija kon
profesionalen
menaxment.
Celite,
odgovornostite,
sistemite i
planiraweto
postanuvaat
poformalizirani

Razvoj na
operativni
sistemi
steknuvawe
na resursi.
Gradewe na
profesionalna
organizacija i
se odr`uva
pretpriemni~k
a orjentacija.
Se
institucionalizi
ra adekvatno
planirawe i
kontrola

Modeli za rast na novi MSP

Greiner,
izvor
1998

Fokus na
model

Ran stadium
na rast

Podocne`en
stadium na
rast

Klu~ni zada~i za
menaxment

Sekoj period e
karakteriziran
so dominanten
menaxment stil
koj se koristi da
se postigne rast
i dominantniot
menaxment
problem mora
da bide re{en
preedhpdno od
prodol`uvawe
na rastot

Dvi`ewe kon
delegirawe.
Voveduvawe
na
funkcionalna
organizaciska
struktura,
rabotnite
mesta
postanuvaat
pove}e
specijalizirani.
Se voveduvaat
sistemi i
standardi . So
rastewe
nahierarhijata
komunikacijata
e se
poformalna

Zgolemuvawe
na delegirawe
so pomalku
direkna so
vrvnite nivoa:
menaxment so
izzemawe.
Potiknuva~ki
sistemi za
motivirawe na
vrabotenite.
Problemi vo
koordinacija i
kontrola so
zgolemuvawet
o na
decentralizacij
ata

Svest za nivoate
na rast i
prepoznavawe na
potreba za
promena;
re{enijata se
razlikuvaat za
razli~ni nivoa.
Obezbeduvawe na
revolucionerna
platforma za
promena i novi
praktiki. Priprema
na menaxment i
strukturi koi ne
samo {to }e
re{ava problemi ,
tuku i vgraduvawe
na slednata faza
na rast

Modeli za rast na novi MSP

Harpe
r,
izvor
1995

Fokus na
model

Ran
stadium na
rast

Podocne`en
stadium na rast

Klu~ni zada~i za
menaxment

Menaxment
karakteristiki
i predizvici.
Evolucija na
menaxment
struktura i
kako
pretpriema~
-ot toa da go
postigne.

Generirawe
na gotovinski
pari~en tek i
profiti.
Proda`no
orjentiran so
pomalo
vnimanie na
efikasnost,
kvalitet i
kontroli.
Delegiraweto
mo`e da
zapo~ne vo
opseg na
kontrola koja
go
nadminuva
pretpriemni~
koto vreme.

Golemi i
kompleksni
barawa so povisoki
nivo na sofisticiran
menaxment.
Tenzija pome|u
preofesionalen
menaxer i
pretpriema~,
vraboteni, klienti.
Konkurentskiot
pritisok bara
izostruvawe na
ponudata.
Evolucija pove}e
od eden proizvod /
usluga. Proaktivno
planirawe go
zamenuva
reaktivniot pristap

Delegirawe na
avtoritet na
supervizorite, potoa
investirawe vo klu~en
profesionalen
menaxment talent.
Vostanovuvawe na
konkurentska
unikatnost so ponuda i
preo|awe preku
orjentacija na eden
proizvod. Razvoj na
proaktivno planirawe i
obezbeduvawe na site
funkcionalni oblasti
istovremeno. Razvoj
na strate{ka
orjentacija za
dopolnuvawe na
operativni sistemi
(barawe za
funkcionalen bord na
direktori)

GLAVA : Menaxeri i menaxirawe

Gareth R. Jones
Jennifer M. George

Menaxirawe i upravuvawe
Gareth Jones

1.
2.
3.
4.

[to e menaxment? (5)

Glavni menaxerski zada~i (9)
Mivoa i ve{tini na menaxerite (16)
Najnovi promeni vo menaxment
praktikite (23)
5. Predizvici za menaxmentot vo
globalnoto okru`uvawe (26)

1. [to e menaxment?

1.
2.
3.
4.

Organizacii se zbir na lu|e koi rabotat zaedno

i gi koordiniraat nivnite akcii za da ostvarat
{iroka raznovidnost na celi, ili idni posakuvani
rezultati
Menaxment e:
Planirawe,
Organizirawe,
Vodewe i
Kontrolirawe
na ~ove~ki i drugi resursi za efikasno i
efektivno ostvaruvawe na organizacionite celi


menaxmen

,
,

,
,


,



,

,


,

1. [to e menaxment?
Ostvaruvawe na visoko izvr{uvawe: Cel na
menaxerot
Organizacisko izvr{uvawe e merilo za toa kako
menaxerite efikasno i efektivno gi koristat
raspolo`ivite resursi, za da gi zadovolat
potro{uva~ite i da gi ostvarat organizaciskite
celi
Efikasnost e merilo za toa kolku dobro se
koristat resursite za ostvaruvawe na celta
Efektivnost e merilo za soodvetnosta na celite
koi menaxerite odbraleda gi izvr{uvaat za
organizacijata, i stepenot do koj organizacijata
gi ostvaruva tie celi

Efikasnost, efektivnost i performansi vo

organizacijata
efektiv nost
niska
Niska efikasnost/visoka
efektivnost
Menaxerot izbira pravilni celi, no
raboti so slaba upotreba na
Visok
resursi za da gi ostvari. Proizvod
a koj go sakaat kupuva~ite, no e
mnogu skap za niv da go kupat

Efikas
nost
Niska

Niska efikasnost/niska
efektivnost
Menaxerot izbira pogre{ni celi i
raboti so slaba upotreba na
resursi. Rezultat: proizvod so
nizok kvalitet koj kupuva~ite ne
go sakaat

visoka
Visoka efikasnost/visoka
efektivnost
Menaxerot izbira pravilni celi,
i dobro gi upotrebuva
resursite za da gi ostvari
celite. Proizvod koj
kupuva~ite go sakaat, so
kvalitet i cena koi mo`at da si
gi dozvolat
Visoka efikasnost/niska
efektivnost
Menaxerot izbira nsoodvetni
celi, no dobro gi upotrebuva
resursite za da gi ostvari tie
celi. Rezultat: proizvod so
visok kvalitet koj kupuva~ite
ne go sakaat

1. Zo{to se izu~uva menaxmentot

Prvo, resursite vo op{testvoto se

dragoceni i skudni, poefikasnoto i
poefektivno koristewe koe mo`at da go
napravat organizaciite, doprinesuva za
dobrosostojba i prosperitet na lu|eto
Vtoro, menaxerite gi podu~uvaat lu|
eto, gi re{avaat konfliktite me|u niv.
Treto, lu|eto se natprevaruvaat za
rabota koja e dobro platena i
obezbeduva interesna i ispolnitelna
kariera

2. Glavni menaxerski zada~i

1.
2.
3.
4.

Planirawe
Organizirawe
Vodewe
Kontrolirawe
Kolku dobro menaxerite gi
izvr{uvaat ovie zada~i, opredeluva
kolku efikasni i efektivni se nivnite
organizacii

2. Planirawe
Za da ja izvr{at zada~ata na planirawe,
menaxerite identifikuvaat i izbiraat
soodvetni organizaciski celi i pravci na
akcija
Trite ~ekori vklu~eni vo planiraweto se:
1. Odlu~uvawe koi celi organizacijata }e gi
izvr{uva
2. Odlu~uvawe koi pravci na akcija da gi
usvoi za postignuvawe na tie celi i
3. Oddlu~uvawe kako da se alociraat resursi
za postignuvawe na celite

2. Planirawe
Rezultat od planiraweto e
strategijata; strategija e grupa na
odluki koi se odnesuvaat na toa kakvi
celi treba da se izvr{uvaat, kakvi
akcii da se prezemat i kako da se
koristat resursite za da se ostvarat
celite
Na pr. Michael Dell formirale
strategija na niski tro{oci
Apple strategija na diferencijacija

2. Organizirawe
Organizirawe e zada~a koja menaxerite ja
izvr{uvaat za da kreiraat struktura na
rabotni odnosi koja im ovozmo`uva na
~lenovite na organizacijata me|usebno da
vlijaat i sorabotuvaat za da ostvarat
organizaciskite celi.
Rezultat od organiziraweto e sozdavawe na
organizaciska struktura, formalen sistem
na zada~i i odnosi koi gi koordiniraat i
motiviraat ~lenovite na da rabotat zaedno
za da gi ostvarat organizaciskite celi

2. Vodewe
Vizija na organizacijata e kus, koncizen i
inspirativen izraz na ona {to organizacijata
ima namera da stane i celite koi bara da gi
ostvari-nejzinata posakuvana idna sostojba.
Vo vodeweto, menaxerite artikuliraat jasna
organizaciska vizija za da mo`at ~lenovite
na organizacijata da ja ostvarat, i im davaat
energija i mo`nost na vrabotenite da ja
razberat ulogata koja toj ja igra vo
ostvaruvaweto na organizaciskite celi.


,




.

, ,

3. Nivoa na menaxment

Organizaciite voobi~aeno imaat tri

nivoa na menaxment:
Menaxeri na nisko nivo
Sredni menaxeri i
Vrvni menaxeri
Menaxerite na sekoe nivo imaat
razli~ni, no povrzani odgovornosti za
koristewe na organizaciskite resursi za
zgolemuvawe na efikasnosta i
efektivnosta

Menaxeri na nisko nivo

Vo osnovata na menaxerskata
hierarhija se menaxerite na nisko
nivo ~esto se narekuvaat nadzornici
Tie se odgovorni za sekojdneven
nadzor na nemenaxerskite vraboteni
koi izvr{uvaat mnogu specifi~ni
aktivnosti neophodni za proizvodstvo
na dobra i uslugi

Menaxeri na sredno i vrvno nivo

Sreden menaxer; menaxer koj gi
nadgleduva menaxerite na nisko nivo i
e odgovoren za pronao|awe na
najdobar na~in za koristewe na
resursite za da gi ostvari organizaciskite
celi
Vrven menaxer; menaxer koj
utvrduva organizaciski celi, oddlu~uva
kako oddelenijata da dejstvuvaat me|
usebno i go nadgleduva izvr{uvaweto
na srednite menaxeri

Menaxerski ve{tini
Istra`uvawata poka`ale deka
obrazovanieto i iskustvoto im
pomagaat na menaxerite da steknat
i razvijat tri tipa ve{tini:
1. Koncepciski
2. ^ove~ki i
3. Tehni~ki

Menaxerski ve{tini
Koncepciski ve{tini; sposobnost da se
analizira i dijagnosticira situacijata i da se pravi
razlika me|u pri~ina i posledica
^ove~ki ve{tini; sposobnost da se razbere,
promeni, vodi i kontrolira odnesuvaweto na
drugite poedinci i grupi
Tehni~ki ve{tini; specifi~no znaewe i tehniki
potrebni za izvr{uvawe na organizaciskata
uloga
Glavna kompetentnost; specifi~en zbir na
oddelenski ve{tini, znaewe i iskustvo koe i
ovozmo`uva na edna organizacija da bide
pofunkcionalna od druga

4. Najnovi promeni vo menaxment praktikite

Restrukturirawe; namaluvawe na
goleminata na organizacijata so
eliminirawe na zada~ite na golem
broj na vrvni, sredni i menaxeri na
nisko nivo i na nemenaxerskite
vraboteni
Autsorsing; sklu~uvawe dogovori
so druga kompanija, obi~no vo
stranstvo, da izvr{uva aktivnosti na
organizacijata koja prethodno
samata gi izvr{uvala

4. Najnovi promeni vo menaxment praktikite

Ovlastuvawe; pro{iruvawe na
znaeweto, zada~ite iodgovornostite
za donesuvawe na odluki na
vrabotenite
Samo-upravuva~ki tim; grupa na
vraboteni koi prezemaat odgovornost
za organizirawe, kontrolirawe i
nadgleduvawe na nivnite aktivnosti i
nadgleduvawe na kvalitetot na
dobrata i uslugite koi gi
obezbeduvaat

4 oblici na gradewe na konkurentska

prednost

1.
2.
3.
4.

^etiri oblici za gradewe na

konkurentska prednost se:
Superiorna efikasnost
kvalitet
Brzina i fleksibilnost i inovacija i
Odgovornost kon kupuva~ite

Konkurentska prednost

4 oblici na gradewe na konkurentska

prednost
Zgolemuvawe na efikasnosta; organizacijata
ja zgolemuva nivnata efikasnost koga gi
namaluva koli~estvata na resursi (lu|e i
materijali) koi gi koristi za da proizveduvaat
dobra i uslugi
Mnogu organizacii ja obu~uvaat rabotnata sila
so novi ve{tini i tehniki
Zgolemuvawe na kvalitetot ,bilo da se raboti
za elektronsko ili zemjodelsko pretprijatije e
imperativ.
Eden od glavnite pravci za unapreduvawe na
kvalitetot e voveduvawe na tehnikata za
zgolemuvawe na kvalitet na pr. menaxment so
celosen kvalitet (TQM)

4 oblici na gradewe na konkurentska

prednost
Kompaniite mo`at da pobedat ili zagubat vo
konkurentskata trka vo zavisnost od nivnata
brzina-kolku brzo mo`at da donesat novi
proizvodi na pazarot ili
nivnata fleksibilnost kolku polesno mo`at da
go promenat na~inot na koj gi izvr{uvaat svoite
aktivnosti za da odgovorat na akciite na nivnite
konkurenti
Inovacija e proces na kreirawe na novi ili
podobreni dobra i uslugi ili razvivawe na
podobri na~ini za nivno proizvodstvo ili
obezbeduvawe
Organizaciite se natprevaruvaat za kupuva~ite
so nivnite proizvodi, odgovornosta kon
potrebite na kupuva~ite, e vitalno za site
organizacii, a osobeno za MSP

5. Predizvici za menaxmentot vo globalnoto

okru`uvawe

Globalni organizacii; organizacii koi

rabotat i se natprevaruvaat vo
pove}e od edna zemja
Konkurentska prednost; sposobnost
na organizacijata da gi nadmine
drugite organizacii zatoa {to
proizveduva posakuvani dobra i
uslugi, poefikasno i poefektivno
otkolku drugite

Predizvik na menaxmentot
Odlu~uvaweto I u~eweto se klu~ za uspeh
na pretpriemni{tvoto

Zo{to odlu~uvaweto i u~eweto se

tekoven predizvik za menaxrite od
golemite i malite biznisi? 251
[uman u~el od negovoto iskustvo. Sega
ima novi kriteriumi za prifa}awe na novi
fran{izanti, koi }e pomognat vo
obezbeduvaweto deka nivnite invsticii vo
vreme I pari, vodat do uspe{ena fran{iza.

Prirodata na menaxrskoto odlu~uvawe

Odlu~uvaweto e osnoven del na sekoja
zada~a koja ja izvr{uva menaxerot 253
ODLU^UVAWE. Proces so koj menaxerite
reagiraat na mo`nostite i zakanite so koi
se soo~uvaat, preku analizirawe na opciite
i donesuvawe na re{enija, ili odluki, za
specifi~ni organizaciski celi i pravci na
akcija.
Odlu~uvaweto kako odgovor na
mo`nostite, nastanuva .., Odlu~uvaweto
kako odgovor na zakanite nstanuva .. .

-.
,
. , :
:

Chandler, G. N. and S.H. Hanks, An examination of the substitutability of

founder human capital and financial capital in emerging business ventures,
Journal of Business Venturing, 13, 1998


,
,
:
1. ,
,

2. ,
,
3. (
), ,

:

?

?


1.

2.

3.

4.

,
,

.


.

.
(
),
.
,
.
,

.


.
, ,
.


,
, ,
(
). ,

,
.

,

. ,
, (
)

.

, ,

.
, ,
,
.

.

.


.

,
.
, ,

,
.
,
,
.

,
.
,

/ .
,

,

, .
, ,
(
) .

,

. , ,

,
.


.

,
.

,
.

,
.

, .
,
.

,


,

,

,

.

, ,

.



.

(
21).
,
.
,

.

. ,


,
.

.
,
,



.


.
,
,
,


.

,

,


,
. ,

. ,



,



.

,
.


.



.
,
,

.



. ,

.,

.





.
,

,

.


,

.


(Garnier)


(Garnier)



.


.
,
:
1.
;
2.
;
3.
;
4.


(Garnier)

(
,

),
(

).
,

,


(Garnier)
Greiner,

,

:
1
.

.

,
,

.


(Garnier)
2
.
,

.

.
3
.

(Garnier)

4
.
,



.
5
,
, ,
,

. Greiner
,

, (Churchill &
Lewis, 1983)


.
,

. ,

.
.
,
. ,

.

, ,

:
,
,
:
1. ,
2. ,
3. ,
4. ,
5.
.

I:


.
,
.
, ,
, .
,
.

.

,


. ,
,

II:
,
.

/ .

. ,
,

. ,

,
. ,

. , ,

,
,

III:






.


( III-G)


(III-D)

IV:

.
,

. ,


, .

,
,
. ,
, .

.

.
,
,

V:




.



: , ,
,
.


. ,
.

V:
,
.
,
.
,
,
.

.
,


.


.