Η Αλχημική

Εικονογραφία στο
Atalanta Fugiens
του Κόμη Μιχαήλ Μάιερ
ως Μυητική Όδός

Sasha Chaitow
BA Comm., MA Eng. Lit.
MA Western Esotericism

Κόμης Μιχαήλ Μάιερ 1568-1622
Βασιλικός Ιατρός Ροδόλφου ΙΙ,
Αλχημιστής, Διπλωμάτης, Συγγραφέας
1517 ~ Λουθηρανισμός- Θρησκευτική
Μεταρρύθμιση
1545 ~ Ιησουϊτική «αντι-μεταρρύθμιση»
1568 ~ Ο Μάϊερ γεννιέται στο
Χόλσταϊν της Γερμανίας
1587-1596 ~ Σπούδασε Φιλοσοφία &
Ιατρική
1608 -1616 ~ Προσωπικός ιατρός και
σύμβουλος του Ροδόλφου ΙΙ
(Πράγα) και άλλων πριγκίπων
της Ευρώπης
1612-1614 ~ Έκδοση Ροδοσταυρικών
Μανιφέστο
1618 ~ Έκδοση του Atalanta fugiens
1622 ~ Πεθαίνει στην ηλικία των 54
ετών αφήνοντας μεγάλο
αριθμό αδημοσίευτων έργων
1618-1648 ~ Τριακονταετής Πόλεμος
Έγχρωμες γκραβούρες από το Atalanta fugiens : Adam McLean
www.alchemywebsite.com
 Η Αλχημική Διαδικασία
Σε διάφορα κείμενα βρίσκουμε αναφορές σε 4 ως 14 στάδια του Αλχημικού
Έργου. Πιο συχνά συναντάμε μια σειρά από 7 ή 12 στάδια που αντιστοιχούν
στους 7 πλανήτες ή τα 12 σημεία του ζωδιακού κύκλου.

Βασικά Στάδια

Πρίμα Ματέρια (Πρώτη Ύλη) 1. ΘΕΣΗ

Solutio – Διάλυση 2. ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Nigredo – Μελάνωση (Αποσυνθεση)
Coniunctio - Ιερός Γάμος – Ένωση των αντιθέτων 3. ΣΥΝΘΕΣΗ
Albedo - Λεύκωση
Σταθεροποίηση ευμετάβλητης ύλης
Ξάνθωση - Cauda Pavonis
Rebis - Ερμαφρόδιτο
Rubedo – Ερύθρωση 4. ΝΕΑ ΘΕΣΗ
Φιλοσοφική Λίθος

Η διαδικασία επαναλαμβάνεται προσθέτοντας ή παραλείποντας στάδια

μέχρι την τελειοποίηση
 «Το ερώτημα είναι, ποιός είναι αυτός που
Έμβλημα 1: πρέπει να φέρουν οι Ανέμοι; Απαντώ:
«Ο άνεμος τον έφερε στην κοιλιά
του» Χημικά είναι το Θειάφι που φέρει ο
Υδράργυρος. ( =Ψυχή  Πνεύμα)
Φυσικά είναι το Έμβρυο που σύντομα θα
γεννηθεί στο φως. (=εν δυνάμει τελείωση)
Αριθμητικά είναι η Ρίζα του Κύβου.
(= Τετράγωνο)
Μουσικά είναι το Δισδιαπασών.
(= Πυθαγόρεια Αρμονική βασισμένη στην
Τετρακτύ)
Γεωμετρικά είναι το σημείο, η αρχή μιας
συνεχούς γραμμής.
Αστρονομικά είναι το Κέντρο ανάμεσα
στον Κρόνο, τον Δία, και τον Άρη.»
(= Ιχθύς)
 Έμβλημα 26

«Ο Καρπός της ανθρώπινης σοφίας

είναι το Ξύλο της Ζωής»

(παράφραση από Παροιμίες 3:16)

Στα ανθρώπινα ζητήματα δεν υπάρχει

μεγαλύτερη σοφία
Από αυτήν που προσφέρει πλούτο και
υγεία
Στο δεξί της χέρι κρατά μακρύ βίο με
καλή υγεία
Αλλά το αριστερό της κρύβει
συγκλονιστικούς θησαυρούς.
Όταν κανείς την προσεγγίσει με το
κεφάλι και το χέρι
Για εκείνον θα έχει την ίδια αξία με
τον καρπό του Δέντρου της Ζωής
Έμβλημα 36:

«Η Λίθος, που είναι ο

Υδράργυρος,
είναι πεταμένη στη Γή,
βρίσκεται
δοξασμένη στα όρη,
κατοικεί στον αέρα,
και τρέφεται στα
ύδατα»
Τα Ιερογλυφικά του Ωραπόλλωνα Atalanta Fugiens, Έμβλημα 5
(5ος αι. μΧ, ανακαλ. Πάτμος, 1419)

«Τοποθετήστε έναν φρύνο* στα στήθη μιας

γυναίκας (…) και η γυναίκα θα πεθάνει,
και ο φρύνος θα μεγαλώσει με το γάλα της»

*Ο φρύνος εμφανίζεται συχνά

στην αλχημική εικονογραφία ως
σύμβολο άλλοτε της prima materia,
άλλοτε της Λίθου.
Επίσης τον επέλεξε ο Μάιερ ως
σύμβολο στο προσωπικό του
οικοσημο.
Έκδοση 1804, Alexander Turner Cory
 Prisca Sapientia
Η «πρώτη» αρχαία και «αγνή» σοφία που θεωρείται ότι μετέδωσε
ο Θεός στον Αδάμ, και ότι μεταφέρθηκε από τους μεγάλους προφήτες,
Σοφούς και φιλοσόφους της αρχαιότητας: τον Αβραάμ, Μωϋσή,
Ερμή Τρισμέγιστο κ.α.

πχ: Τα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά ή η Εβραϊκή γλώσσα είναι η γλώσσα που μίλησε ο

Θεός στον Αδάμ. Άρα ερμηνέυοντας τα σύμβολα και τα γράμματα πλησιάζουμε
την Θεία Σοφία και Γνώση.

Philosophia Perennis
Η «αιώνια φιλοσοφία». Ή πεποίθηση ότι η επανεμφάνιση
αρχετυπικών αληθειών μέσα στους αιώνες, μέσω συγκρητισμού (άσχετα από εποχή ή
συμφραζόμενα), αποδεικνύει την αδιάσπαστη αλυσίδα μετάδοσης
μεταφυσικών αληθειών. (βλ. υπόγειο ποτάμι της γνώσης, χρυσή άλυσος, κλπ.)

πχ: Η πεποίθηση ότι οι αρχαιοελληνική μυθολογία κρύβει αλχημικές αλήθειες, και άρα
ότι η χρήση των συμβόλων της ακολουθεί μια αρχαία παράδοση.
 «Ό,τι είναι το μάτι στον ενυπόστατο κόσμο, αυτό είναι ο νους στον κόσμο
του πνεύματος.»
Girolamo Pico della Mirandola
Heptaplus

1. Η αληθινή Γνώση είναι ο στοχασμός των Πλατωνικών Ιδεών σε

ορατή μορφή.

2. Αυτό κατέστη δυνατόν μέσω των Αιγυπτιακών ιερογλυφικών.

George Boas
Introduction, The Hieroglyphics of Horapollo

«Πρέπει να υπάρχει μια γραμματική της σκέψης που είναι ανεξάρτητη

από τη γλώσσα» για να κατανοήσουμε «τον Έρωτα της Αναγέννησης,
την Μνημοτεχνική, την θεωρητική μαγεία, την αλχημεία και την πρακτική
μαγεία»
Ioan P. Couliano,
Eros and Magic in the Renaissance
 Η Ενεργή Φαντασία:
The Active Imagination & Mundus Imaginalis

Η φαντασία επιτρέπει την χρήση των ενδιάμεσων – των συμβόλων και των
εικόνων για να αναπτυχθεί η Γνώση, να διεισδύουμε στα ιερογλυφικά της
Φύσης και να εφαρμόσουμε ενεργά την θεωρία των αντιστοιχιών. Εϊναι ένα
όργανο της ψυχής, χάρη στην οποία η ανθρωπότητα μπορεί να γνωρίζει
και να οραματίζεται τον «μεσόκοσμο» όπως το ονόμασε ο Henri Corbin.

Antoine Faivre, Accés de l’ésotérisme occidental, p. 12

Η νοητική λειτουργία της Φαντασίας επιτρέπει την εγκατάσταση μιας

σχολαστικής αναλογικής Γνώσης, δραπετεύοντας από το δίλημμα του
ορθολογισμού που αφήνει μόνο την επιλογή ανάμεσα στους δύο όρους
της μπαναλ δυαδικότητας: είτε «ύλη», είτε «πνεύμα».
Henri Corbin
The Creative Imagination in the Sufism of Ibn-Arabi
 Έμβλημα 21 Συμβολική Αντίληψη

• Κυριολεκτική ερμηνεία: Εμφανείς

αναφορές ή μεταφορές και
ιστορικά/πολιτισμικά συμφραζόμενα

2. Αλληγορική ερμηνεία: Γνωρίζουμε ότι

το αντικείμενο εκπροσωπει κάτι άλλο,
χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα
πνευματικής σημασίας.

• Ηθική/τροπολογική ερμηνεία:
Απαιτεί την συμμετοχή του
παρατηρητή: αλλάζει η στάση/ το
σκεπτικό του

• Αναγωγική ερμηνεία: Η απόλυτη

«Φτιάξε έναν κύκλο από τον άντρα και τη
γυναίκα, από αυτόν φτιάξε τετράγωνο,
και από το τετράγωνο ένα τρίγωνο, φτιάξε
ξανά κύκλο και θα έχεις την Φιλοσοφική
Λίθο.»
ταύτιση της αντίληψης με το
αντιληπτό. Εσωτερικεύεται το
σύμβολο, επέρχεται η Γνώση της
σχέσης μικρόκοσμου / μακρόκοσμου
Αγ. Θωμάς Ακινάτης , (1265-1274) Summa Theologica
Henri Corbin, Mysticism and Humour
Angela Voss, Symbolic Perception
 Συνηθισμένες Αντιστοιχίες της Αλχημικής Παράδοσης

Πλανήτες Θεότητες Μέταλλα Ημέρες Χρώματα Μέρη του

σώματος
Ήλιος Απόλλων Χρυσός Κυριακή Χρυσό Καρδιά
Σελήνη Άρτεμις Ασήμι Δευτέρα Λευκό Εγκέφαλος
Άρης Άρης Σίδηρος Τρίτη Κόκκινο Αίμα
Ερμής Ερμής Υδράργυρος Τετάρτη Λιλά Νευρικό
σύστημα
Δίας Δίας Ψευδάργυρος Πέμπτη Μωβ Ήπαρ
Αφροδίτη Αφροδίτη Χαλκός Παρασκευή Κίτρινο Νεφρά
Κρόνος Κρόνος Μόλυβδος Σάββατο Μάυρο Οστά

Clare Goodrick-Clarke, HPSM 153

 Η Γνωστική Κοσμοθεωρία του Παράκελσου

Cagastrum: Η καταστροφική και εχθρική

οντότητα σε αντιπαράθεση με
τη Δημιουργία.
Vulcan: Η Φωτεινή οντότητα που μέσω
της δύναμης “Iliaster” αναζωγονεί
και αποκαθιστά όλα τα όντα.
Archei: Αστρικές εκφάνσεις του Vulcan.
Ο ρόλος του Αλχημιστή.

«Ο αλχημιστής και ο ιατρός γίνονται οι ίδιοι

Αρχαίοι καθώς επιχειρούν να διορθώσουν
τις ατέλειες της φύσης, και θεραπεύοντας τα
νοσήματα.
Παράκελσος (1493-1541)
Εκεί που τελειώνει η Φύση ξεκινά η Τέχνη του
(Theophrastus Phillippus Aureolus
Ανθρώπου, γιατί η ύστατη ύλη της φύσης
Bombastus von Hohenheim)
είναι η πριμα ματέρια (πρώτη ύλη) του
Ανθρώπου.»
Paracelsus, The Economy of Minerals, 1:92
 Αλχημεία
Ψυχή
Ύλη Άνθρωπος Θείο
Σώμα Θεουργία Πνεύμα
Άλας Θειάφι Υδράργυρος

μικρόκοσμος μεσόκοσμος/γέφυρα μακρόκοσμος

 «Όλοι οι αρχαίοι έκρυβαν
την αλχημική
τέχνη πίσω από την
πολλαπλότητα των
διατριβών τους»

Ολυμπιόδωρος, 5ος αι. μ.Χ.

«Tα ιερογλυφικά και οι μύθοι της αρχαίας Αιγύπτου και της Ελλάδας ερμηνεύονται ως
αναπαραστάσεις των συμπαντικών αλχημικών διαδικασιών, και αποτελούν την
παρθένα γλώσσα που συνάγουμε απευθείας από τον Δημιουργό»

Michael Maier, Arcana Arcanissima - Hereward Tilton, Quest for the Phoenix, pp. 80-1

«Όποιος παίρνει τους

μύθους κυριολεκτικά,
είναι απλά, ανόητος».

Μιχαήλ Μάιερ, Atalanta

Fugiens
 Ο Κρόνος είναι συνάμα «πατέρας θεών
και αυτός που καταβρόχθιζε τα παιδιά
του, […] κυβερνητής των θεών του κάτω
κόσμου, εξορισμένοι κάτω από τη γη, […]
αλλά και κυβερνητής της Χρυσής Εποχής
και θεός γονιμότητας»

Raymond Klibansky et al.,

Saturn and Melancholy:
Studies in the History of Natural
Philosophy, Religion and Art

«Οι πύλες της γνώσης ανοίγονται από τον

Κρόνο και ο μόλυβδος είναι η πρώτη
Έμβλημα 12 Πύλη των μυστηρίων»

«Η Λίθος που ξέρασε ο Κρόνος, αφού το Michael Maier, Atalanta Fugiens, κείμενο 22
κατάπιε αντί του γιού του, του Δία, έχει Hereward Tilton, Quest for the Phoenix p. 42
Abu Bakr Muhammad ibn Zhariya al-Razi (865-925)
τοποθετηθεί στο όρος Ελικών σαν ενθύμιο
για τους θνητούς.»
 Έμβλημα 27

«Εκείνος που
προσπαθεί να
διεισδύσει
στον Φιλοσοφικό Κήπο
με τα Ρόδα δίχως
κλειδί, είναι σαν τον
άνθρωπο που
προσπαθεί να
περπατήσει χωρίς
πόδια.»
 Έμβλημα 11

«Λευκάνετε την Λητώ

και σχίστε τα βιβλία»

«…δίχως καθυστέρηση
σχίστε τα ασαφή
βιβλία, που σας
συγχίζουν».
 Τα 4 + 2 Γνωρίσματα της Δυτικής Εσωτερικής Σκέψης

1. Αντιστοιχίες: Συμβολικές και αληθινές, μικρόκοσμος-μακρόκοσμος και

συμπαντική αλληλεπίδραση

2. Ζωντανή Φύση: Πολυεπίπεδη, ζωντανή, γεμάτη εν δυνάμει αποκαλύψεις, διέπεται

από μια κρυφή Θεία «φλόγα»

3. Φαντασία και Μεσολάβηση: Μέσω της ενεργής φαντασίας, η Γνώση των ενδιάμεσων
μεταξύ της Φύσης και του πνευματικού πεδίου.

4. Μεταστοιχείωση: Η απόλυτη εσώτερική ένωση μεταξύ Γνώσης και εσωτερικής

εμπειρίας, των λειτουργιών του νου και της ενεργής φαντασίας.

5. Συνταύτιση Παραδόσεων: Η πεποίθηση της ύπαρξης της Αιώνιας Φιλοσοφίας – της

αδιάσπαστης αλύσου γνώσης και παράδοσης παρά τις ιστορικές
ανακρίβειες.

6. Μετάδοση: Η έμφαση στην μεταλαμπάδευση της γνώσης από Δάσκαλο σε Μαθητή.

Antoine Faivre, Accés de l’ésotérisme occidental, pp. 10-15

 Έμβλημα 50

Η τέχνη, θεωρώ, ικανοποιεί

μονάχα τους αρχάριους,
εκείνους οι οποίοι έχουν
επιλέξει να αρκούνται στα
σύμβολα αντι για τα όσα αυτά
αντιπροσωπεύουν, στην
ευλαβικά διατυπωμένη
συνταγή αντί για το ίδιο το
γεύμα.

Aldous Huxley
«Οι Θύρες της Αντίληψης» 1954

Υπεράνω όλων, το μυστικό είναι ένας

τρόπος αντίληψης.
Patrick Harpur, The Philosophers’ Secret Fire
 Sasha Chaitow
BA Comm., MA Eng. Lit.
MA Western Esotericism

http://sashanonserviat.net
sashanonserviat @ yahoo.com
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
-Boas, George (trans.) The Hieroglyphics of Horapollo (1950)
-Bogdan, Henrik, Western Esotericism and Rituals of
Initiation (2007)
-Corbin, Henri, ‘The Creative Imagination in the Sufism
of Ibn-Arabi’ (1969)
-Couliano, Ioan P. Eros and Magic in the Renaissance (1987)
-de Jong, H.M.E., Michael Maier’s Atalanta Fugiens (1969)
-d’Espagnet, Jean, Hermetic Arcanum
-Faivre, Antoine The Golden Fleece and Alchemy (1993)
-Faivre, Antoine, Access to Western Esotericism (1994)
-Harpur, Patrick, The Philosophers’ Secret Fire: A History of
the Imagination (1994)
-Manning, John, The Emblem (2004)
-Pagel, Walter,‘ Paracelsus and the Neo-Platonic and
Gnostic tradition,’ Ambix, vol. VIII , no. 3
-Pernety, Antoine-Joseph, Les Fables Egyptiennes et
Grecques Devoilees (Paris: 1786)
-Pernety, Antoine-Joseph, Dictionnaire Mytho-Hermetique
(Paris: 1787)
-Tilton, Hereward, Quest for the Phoenix: Spiritual Alchemy
and Rosicrucianism in the work of Count Michael Maier (2003)