Professional Documents
Culture Documents
სწავლება და შეფასება
სწავლება და შეფასება
v
a
w
s
a
f
S e
eba
s e
da
b a
damxmare saxelmZRvanelo
II
2008
avtorebi:
rusudan tyemalaZe
nana dalaqiSvili
qeTevan TofaZe
TaTia paWkoria
Tamar buwaSvili
redaqtorebi:
naTia nacvliSvili
sofio gorgoZe
ISBN 978-9941-0-0674-6
ISBN 978-9941-0-0676-0
moswavleebSi moti-
rogor unda daicvaT balansi Sinagani da garegani motivaciis asamaRlebeli strategiebis gamoyenebisas.
situacia 1
fizikis gakveTilia. maswavlebeli iRebs jibidan xurda fuls
da agdebs maRla. fuli miwaze ecema. moswavleebi akvirdebian pedagogis qmedebas. amis Semdeg maswavlebeli instruqcias
aZlevs TiToeul moswavles: `ifiqreT imis Sesaxeb, rac axla
moxda Tqven Tvalwin. CamowereT Tqveni komentarebi da gamoicaniT, ratom daeca Cem mier zeviT agdebuli fuli iatakze.
CamoayalibeT mosazreba, romelic axsnis da daasabuTebs am
movlenas. amisaTvis geZlevaT 10 wuTi~.
situacia 2
meordeba pirveli situacia, oRond maswavlebeli, imis garda,
rom moswavleebs sTxovs
movlenis axsnas da dasabuTebas, garkveul molodins uqmnis:
`romeli
Tqvenganic
ufro male Camoayalibebs
swor da dasabuTebul pasuxs, daimsaxurebs umaRles
Sefasebas da gamocxaddeba
dRevandeli
gakveTilis
liderad.~
orive SemTxvevaSi maswavlebels
erTi
mizani
amoZravebs, aamaRlos moswavleebSi
motivaciis
SegrZneba. pirveli SemTxveva Sinagani motivaciis
magaliTis nimuSia. aq pedagogi moswavleebs uRviZebs cnobismoyvareobas da maT azrovnebis, fiqris da aRmoCenisken ubiZgebs.
aq ganmsazRvrelia is Sinagani interesi, romelic moswavles
siamovnebas aniWebs. es siamovneba mis qmedebebs dasaxuli miznisaken mimarTavs. aq gareSe faqtorebi (niSani, Seqeba, jildo da
sxv.) TiTqmis umniSvneloa.
Sinagani motivacia aris konkretuli qmedebisaken swrafva,
romelic Signidan aris gamowveuli cnobismoyvareobis dakmayofilebis Tu raRacis aRmoCenis surviliT.
meore SemTxveva situaciurad imaves gviambobs, rasac pirveli.
gansxvaveba mxolod isaa, rom maswavlebeli gareSe faqtoris/
ebis SemotaniT cdilobs, moswavleebSi gaamZafros miznis miRwevis survili da maTi moqmedebebic aqeT mimarTos.
garegani
motivacia
aris
konkretuli
qmedebisaken
swrafva,
romelic
gamowveulia
gare
faqtorebiT,
garkveuli jildos an aRiarebis mopovebis surviliT.
miuxedavad
imisa, rom
moswavleSi
Sinagani
motivaciis
gaRviZeba
akademiur
Sedegebze
gansakuTrebiT
dadebiT
gavlenas axdens, aucilebelia maswavlebeli iyenebdes
garegani
motivaciis
strategiebsac.
qarTveli mecnieri d. uznaZe saubrobs SemecnebiT interesze da swavlis Rirebulebis mimarT
gacnobierebul damokidebulebaze, rac, SeiZleba
iTqvas, rom uaxlovdeba dasavluri fsiqologiuri skolis mier aRiarebul Sinagan motivacias.
ix. I - gv. 64
aqve unda aRvniSnoT, rom mniSvnelovania niWieri bavSvebis motivaciac. xSirad xdeba, rom
niWier bavSvebs swavlaSi dabali Sedegebi aqvT,
risi erT-erTi mizezic swored motivaciis ararsebobaa.
situacia 3
`grigol xanZTelis cxovrebis~ Seswavlis dawyebisas, moswavleebi naTia maswavlebels ewuwunebian da ukmayofilebas
gamoTqvamen, rom teqsti sakmaod didi da rTulia.
maswavlebelma SeiZleba gamoiyenos Sinagani an garegani motivaciis strategia.
gTavazobT or variants.
1. sanam naTia maswavlebeli teqstis axsnas daiwyebda, gadawyvita bavSvebisTvis eCvenebina tao-klarjeTis,
iqauri eklesia-monastrebis suraTebi, tao-klarjeTis
teritoriaze gadaRebuli videofilmi; moeyola ambebi
iq myof qarTvelebze. naTia maswavlebelma Segnebulad
gadauxvia saswavlo gegmas da ori gakveTilis ganmavlobaSi teqstis axsna ar dauwyia. meore gakveTilis
bolos, moswavlebi dainteresdnen da TviTon moiTxoves
teqstis Seswavla.
miiRes, bavSvebma TamaSi Sewyvites. maT CamouyalibdaT ganwyoba, rom isini ukve ara garTobis mizniT, aramed saCuqrebisTvis
TamaSobdnen.
pedagogma motivaciis orive formas unda mimarTos. aq moswavlis xasiaTi, misi buneba da asaki gadamwyvet rols TamaSobs.
zogs garegani motivaciis formebi ufro meti enTuziazmiT aRavsebs, vidre Sinagani. amitomac, rogorc wesi, swored maTi SezavebiTa da varirebiT miiRweva sasurveli, maqsimaluri Sedegi.
II
****
gaecaniT qvemoT dasmul SekiTxvebs da dafiqrdiT pasuxebze:
1. ra gavlenas axdens saswavlo procesze moswavlesa da maswavlebels Soris dadebiTi pirovnuli urTierTobebi?
2. ris safuZvelze SeiZleba aigos kargi pirovnuli urTierTobebi moswavlesa da maswavlebels Soris?
3. maswavleblis mxridan ra Tvisebebis gamovlenam SeiZleba
SeuSalos xeli moswavleSi motivaciis amaRlebas?
4. motivaciis amaRlebisaTvis ramdenad sakmarisia mxolod
kargi pirovnuli urTierTobebis damyareba?
pirovnuli
urTierTobebi
saswavlo
atmosfero
maswavleblis
moTxonebi
pirovnuli urTierTobebi
maswavlebeli movalea, kargi pirovnuli urTierTobebi daamyaros Tavis moswavleebTan. kvlevebi gviCvenebs, rom moswavleebi,
romlebsac moswonT maswavlebeli, keTilsindisierad ekidebian
saswavlo programas, naklebad qmnian disci plinur problemebs
da iTvaliswineben maswavleblis moTxovnebs. agreTve, maswavlebeli movalea, rom agrZnobinos maT Tavi Rirseul, pativsacem
adamianebad da Seqmnas daculi, komfortuli, jansaRi garemo,
sadac swavla sasiamovno procesad iqceva. amgvar SemTxvevaSi
moswavleebs Soris motivaciis xarisxi mkveTrad matulobs.
ganvixiloT ramdenime situacia, romelSic aRwerilia, Tu ra
SeuSlida xels moswavle-maswavlebels Soris pozitiuri
urTierTdamokidebulebis Camoyalibebas.
situacia 1
giorgi xels uSlis gakveTilis mimdinareobas. igi ganuwyvetliv cqmutavs, icinis, eCurCuleba gverdiT mjdom moswavles.
maswavlebelma mas ramdenjerme misca SeniSvna, magram uSedegod. giorgi kidev ufro cudad iqceva, TiTqos aseTi saqcieliT
gansakuTrebuli yuradRebis mi pyrobas cdilobs. maswavlebeli
nel-nela gamodis wyobidan. SeniSvnebis micemas azri ekargeba
da maswavlebeli giorgis dasjis mizniT saklaso JurnalSi
yvelaze dabal qulas uformebs, rom rogorme gaaCeros. es moswavlis ukmayofilebas iwvevs, ewinaaRmdegeba maswavlebels da
ambobs, rom man gakveTili kargad icis da cudi niSnis dawera
cud saqcielSi usamarTlobaa! iwyeba kamaTi, Sepasuxeba da konfliqti.
10
situacia 2
maswavlebelma aRmoaCina, rom sandros davaleba saxlSi darCa. mogvianebiT isic gairkva, rom sandros arc wigni wamouRia
da arc kalami aqvs.
-aba, risTvis moxvedi skolaSi, an Seni mSobeli ras fiqrobs!
wlis bolos xom mogindeba niSani?
- damrCa, mas, da ra vqna?!
- ratom Tavi ar dagrCa? Tu bevrs Semepasuxebi, klasidanac
gabrZandebi!
situacia 3
maswavlebelma nino dafasTan gaiZaxa. nino gakveTils yveba.
Cans, rom nerviulobs, uWirs auditoriis winaSe saubari. maswavlebeli jdeba Tavis magidasTan, Slis saklaso Jurnals, avsebs.
mere dgeba, rigebs Soris dadis. erT moswavles SeniSvniT mimarTavs: gaswordi da wesierad dajeqi, usmine Sens klasels!
mere meores ubrundeba: sad aris Seni davaleba? rveuli merxze
unda idos da ara CanTaSi. nino grZnobs, rom maswavlebeli mas
yuradRebiT ar usmens.
11
12
ierTobis Camoyalibeba-ganviTarebas.
sixalase
tradiciulad, maswavlebeli avtoritarul, saSiS, despotur
figurad aRiqmeba. pedagogis amgvari aRqma, xSir SemTxvevaSi,
xels uSlis moswavleebSi motivaciis gaRvivebas da maTTan
jansaRi urTierTobebis Camoyalibebas. moswavle-maswavleblis
urTierToba ukeT warimarTeba, rodesac maswavlebeli aris sada,
xalasi adamiani, romlis naambobic pirovnul gamocdilebebs,
dakvirvebebsa da SegrZnebebs eyrdnoba. swored amgvari Txrobisas aRiqvamen moswavleebi mas Cveulebriv, grZnobebis mqone,
gaxsnil adamianad, da ara gayinul didaqtikosad.
urTierTobebis aRdgena
moswavlesa da maswavlebels Soris garkveuli sadamsjelo
RonisZiebis gatareba (klasidan gagdeba, mkacri SeniSvnis micema,
direqtorTan miyvana da sxv.) urTierTobas CixSi aqcevs. amgvari
qmedebebis Semdeg umniSvnelovanesia, moswavlem icodes, rom maswavlebeli mas patiobs, rom igi boRmas ar idebs gulSi, rom
igi yovelTvis mzadaa, gadadgas pirveli nabiji urTierTobis
aRdgenisken.
aqtiuri mosmena
13
bolos, isic unda aRvniSnoT, rom mxolod kargi pirovnuli urTierTobebis damyareba motivaciis amaRlebas ver ganapirobebs. aucilebelia piradi magaliTis micemac. magaliTad,
kiTxvis motivaciis gazrda moswavleebSi gagviWirdeba, Tu Cven
TviTon ar vkiTxulobT; gagviWirdeba, moswavleebs avumaRloT
mosmenis motivacia, Tu Cven TviTon ar vusmenT maT. magaliTis
micema erT-erTia im komponentebidan, romlebic xels uwyoben
moswavlis motivaciis amaRlebas.
14
III
gaecaniT qvemoT dasmul SekiTxvebs da dafiqrdiT pasuxebze:
1. ra uwyobs xels maRali akademiuri moswrebisaTvis sasurveli atmosferos Seqmnas?
2. ratom aris mniSvnelovani TanamSromlobiTi atmosferos
Seqmna?
3. ras niSnavs da ratom aris mniSvnelovani daculi saswavlo garemos Camoyalibeba?
4. ratom aris saWiro moswavleebisTvis arCevanis uflebis
miniWeba?
5. ratom unda vaswavloT moswavleebs swavlis princi pebi
da strategiebi?
15
******
kargma maswavlebelma icis, rom jansaR urTierTobebsa da
maRal akademiur miRwevebze orientirebuli saswavlo atmosfero iqmneba maSin, rodesac moswavleebi skolaSi Tavs stumrad
ar grZnoben da samuSaos bolomde
iTaviseben. ganvixiloT
is faqtorebi, romlebic xels uwyobs moswavleebSi am gancdis
gaRvivebas. esenia: gundurobisa da TanamSromlobis, daculobis,
dabali riskis (dacinvasTan, sarkazmTan, Tu dasjasTan dakavSirebiT), ndobisa da pirovnuli Rirsebis faqtori. sqematurad
es ase SeiZleba warmovidginoT:
daculoba/ndoba
pirovnuli
Rirsebis SegrZneba
`Secdomebis
daSveba
riskTan
(dacinva, gabrazeba, dasja) ar aris
dakavSirebuli.
Tu
Secdomebze
viswavli, warmatebasac mivaRwev.~
zemoTqmulidan gamomdinare, sasurveli saswavlo atmosferos Sesaqmnelad, maswavlebelma klasSi amgvari Rirebulebebisa
da damokidebulebebis danergva unda SeZlos:
16
grafa #1
SecdomebTan dakavSirebiT: Secdomebi exmareba adamians swavlaSi.
yvelas aqvs Secdomis daSvebis ufleba da aravin isjeba amis gamo.
tempTan dakavSirebiT: ar aris aucilebeli yvelafris uceb gageba
da gakeTeba. mcdeloba, keTilsindisiereba, xarisxi, dakvirveba aris is,
rasac yvelaze did yuradRebas vaqcev.
daxmarebasTan dakavSirebiT: karg moswavleebac SeuZliaT, iTxovon daxmareba, Sesrulebuli samuSaos/muSaobis procesis damatebiT
komentireba.
mcdelobis Sesaxeb: sistematuri mcdeloba da samuSaos efeqtiani
dagegmva warmatebis sawindaria.
SesaZleblobebis Sesaxeb: maRali akademiuri moswrebis miRweva
yvelas SeuZlia.
17
18
19
lebeli ambobs:
- am strategias xSirad gamoviyenebT klasSi muSaobis
dros. me girCevdiT, rom saSinao davalebis momzadebisas Tavadac gamoiyenoT igi. Cven ki am strategias gamoviyenebT rogorc
gundebSi da wyvilebSi, aseve individualurad muSaobis dros.
amjerad individualurad wavikiTxoT Cem mier Camorigebuli
es patara teqsti da rveulSi CamovweroT pasuxebi samive kiTxvaze.
SesaZloa, strategiebis an swavlis princi pebis axsnam gakveTilis didi dro waiRos. erTi SexedviT, maswavlebels masalis dafarva unda eCqarebodes, magram, meore mxriv, masalis dafarvaze
bevrad mniSvnelovani sakiTxia is, Tu ramdenad gacnobierebulad, xarisxianad da enTuziazmiT Cawvdeba moswavle davalebis
arssa da mizans. amitom gakveTilis drois `dananeba~ strategiebis swavlebaze mizanSewonili ar aris. amgvar samuSaos mxolod
dasawyis periodSi sWirdeba didi dro, sanam maswavlebeli saTiTaod yvela saWiro strategias gaacnobs moswavleebs. mas Semdeg ki, roca moswavleebs ukve eqnebaT strategiaTa garkveuli
maragi da damoukideblad SeZleben maT gamoyenebas, didi drois
dazogva gaxdeba SesaZlebeli. Semdeg maswavlebeli ubralod
miuTiTebs:
- vmuSaobT ama da am Tavze.... viyenebT ama da am strategias.
- saxlSi davalebad geZlevaT, rom moifiqroT esa da es da
gamoiyenoT/SeavsoT esa da es saazrovno sqema.
ganxiluli magaliTebi gviCvenebs, rom amgvari muSaobiT maswavlebeli moswavleebs swavlisa da swavlebis gansxvavebul
stils, garkveul mravalferovnebas da arCevanis saSualebas
sTavazobs. es maRalmotivirebuli saswavlo atmosfros Camoyalibebas uzrunvelyofs. saxaliso, saintereso, mravalferovani
saswavlo atmosfero
erT-erTi mniSvnelovani parametria motivaciis amaRlebisaTvis.
20
swavlebis strategiebis da swavlis princi pebis moswavleTaTvis axsnas didi dro unda daeTmos. maswavlebelma
ar unda CaTvalos, rom es samuSao mas dros akargvinebs.
21
IV
22
sakiTxze vrceldeba:
samuSaos raodenoba da xarisxi;
swavlis Cvevebi da amasTan dakavSirebuli proceduruli
sakiTxebi;
teqnikur-administraciuli sakiTxebis mogvareba;
qcevis normebis dacva da urTierTobebis regulireba.
23
24
1. daakvirdi
movlenas/
faqts
1. gaiTvaliswine
Seni da Seni axloblebis piradi gamocdileba
2. Seagrove
Seni dakvirve- 2. CainiSne
bebi
3. Caiwere,
CainiSne.
1. moiZie wigni
1. gamokiTxe sxva
sakiTxTan/faqtTan sakiTxTan dakavSirebiT/wadi bibdakavSirebiT.
lioTekaSi
2. yuradRebiT
2. i pove informacia
daugde yuri.
internetSi
3. CainiSne yve3. naxe, rame filmi
laferi, rac jer
ar gsmenia, axalia. xom ar arsebobs
amis Sesaxeb?
4. dausvi kiTxvebi
4. daaTvaliere Jurrespodents
nali, albomi.
`erTi suli maqvs, rodis gveqneba prezentacia. Zalian mainteresebs, rogor gaarTviT aseT rTul da saintereso sakiTxebs
Tavi. ise kargad muSaobT, rom darwmunebuli var, araCveulebriv
saprezentacio Temebs moamzadebT.~
25
26
27
swavlis/swavlebis strategiebi
maswavlebelma moswavleebs, garkveulwilad, pedagogikis elementebic unda aswavlos. Tanamedrove pedagogiuri literatura
miuTiTebs imaze, rom moswavleebi, romlebmac ician swavlebis/
swavlis strategiebiT sargebloba da damoukideblad axerxeben
maT gamoyenebas, ufro maRal akademiur moTxovnebs pasuxoben.
amitomac, pedagogma maT swavlebis strategiebiT swavla unda
aswavlos. magaliTad: strategiebi aqtiuri kiTxvisa da weriTi
metyvelebis redaqtirebisaTvis, strategiebi faqtebisa da movlenebis analizisa da SejamebisaTvis da a. S.
28
29
damoukidebeli, konkurentuli da
TanamSromlobiTi swavleba
am Tavis wakiTxvis Semdeg Tqven gecodinebaT:
ras niSnavs damoukidebeli, konkurentuli da TanamSromlobiTi swavleba;
rodis iRebs saswavlo procesidan moswavle yvelaze met
codnasa da gamocdilebas;
ratom aris mniSvnelovani damoukidebeli, konkurentuli
da TanamSromlobiTi swavleba;
rogor swavlebas unda mianiWoT upiratesoba.
*****
`yvelas erT adlze ver gamoWri~ qarTuli andaza.
moswavleebi erTmaneTisgan gansxvavdebian TavianTi SesaZleblobebiT, biografiiT, mzaobiT, gaxsnilobiT, swavlisa da aRqmis tempiT, swavlis stiliT, prioritetebiT. aqedan gamomdinare,
aSkaraa, rom aucileblobas warmoadgens saswavlo praqtikis
mravalferovneba, gansxvavebuli xerxebis, meTodebis, saSualebebis danergva da maTi monacvleobiT, sxvadasxva formiTa da
nairsaxeobiT gamoyeneba.
aqve isic unda aRiniSnos, rom miuxedavad moswavleTa swavlis gansxvavebuli stilisa da SesaZleblobebisa, aucilebeli
araa, rom TiToeul maTgans mxolod `masze gamoWrili~ aqtivoba
unda mivusadagoT. ucilebelia TiToeuli moswavlis CarTva
mravalferovan aqtivobebSi da es mravalferovneba maT pedagogma unda SesaTavazos. SesaZloa zogi moswavlisaTvis damoukidebeli swavleba iyos yvelaze nayofieri, zogs TanamSromlobiT
swavla ufro eadvilebodes, sxvisTvis ki konkurenciis pirobebi
iyos ufro efeqtiani. Aaqedan gamomdinare, yvela moswavlesTan
swavlebis samive saxis gamoyenebisas, moswavleebs SeiZleba
30
gauWirdeT garkveuli siZneleebis daZleva, magram droTa ganmavlobaSi unar-Cvevebi viTardeba, maT meti SesaZleblobebi
gamoumuSavdebaT da codnis miRebis procesic bevrad ufro
mravalferovani gaxdeba.
Kkvlevebi adasturebs, rom moswavle yvelaze ukeT maSin
swavlobs, rodesac igi aqtiuri da qmediTia, da ara maSin, rodesac mxolod aqtiur da qmediT maswavlebels uyurebs. am TvalsazrisiT, saleqcio ti pis gakveTilebi da maswavleblis mier
axali masalis moyoliT axsna naklebad sasurvelia.
Mmoswavleebi swavloben aramxolod maswavleblisgan, aramed
sxva saSualebebiTac, magaliTad:
wignebiT;
TanaklaselebTan urTierTobiT;
mSoblebTan urTierTobiT;
saubrebiT gareSe pirebTan (ara mSoblebTan, klaselebTan
da maswavlebelTan);
dakvirvebiT, audio/video masaliT;
internetiT;
testiT/davalebiT;
sakuTari gamocdilebiT
31
TiToeuli es saSualeba swavlebis nebismier etapze SeiZleba gamoviyenoT. pedagogiuri TvalsazrisiT ki, uaRresad mniSvnelovania is, Tu rogor viyenebT maT.
Ddamoukidebeli, konkurentuli da TanamSromlobiTi swavlebis gziT moswavleTa interaqciis organizeba, maTi mizanmimarTuli varirebiT saswavlo procesis dagegmva ganapirobebs
motivaciis amaRlebas, codnis aTvisebis efeqtianobas da socialuri unar-Cvevebis ganviTarebas. amasTan erTad, saswavlo
procesis dagegmvac ufro mravalferovnad, saxalisod, sainteresod (codnis aTvisebis xarisxi, kritikulad gaazreba) da
mravlismomcvelad (unar-Cvevebis gamomuSaveba, meti informaciis
dafarva) SeiZleba.
ganvixiloT TiToeuli maTgani:
damoukidebeli swavleba
maswavleblis mier dasaxuli miznis misaRwevad TiToeuli
moswavle damoukideblad muSaobs, rac imas gulisxmobs, rom
erTi moswavlis miRweva srulebiT ar aris damokidebuli sxva
moswavleebis warmateba-warumateblobaze. moswavleebi konkretuli miznis miRwevis procesSi ar TanamSromloben. Aam dros
erTi moswavlis mizani ar aris dakavSirebuli Tanaklaselis
mizanTan, samuSaos Semsrulebeli pasuxismgebelia mxolod sakuTar TavTan da pedagogTan.
maswavleblis instruqciis magaliTi / maTematikis gakveTili
` Tqven geZlevaT 25 wuTi imisaTvis, rom TiToeulma moswavlem damoukideblad amoxsnas dafaze mocemuli 3 magaliTi.
TiToeuli Tqvengani damoukideblad Sefasdeba.~ aswavlebeli
daasaxelebs dros, romelsac gamoyofs am samuSaos SesrulebisaTvis. moswavleebi sxedan da muSaoben.
konkurentuli swavleba
aq moswavle acnobierebs, rom maswavleblis mier dasaxul mizans igi warmatebiT miaRwevs da gaimarjvebs mxoloddamxolod
im SemTxvevaSi, Tuki igi sxva moswavleebze ukeT SeZlebs amocanis gadaWras da Tu sxva moswavleebi masTan konkurenciaSi
32
damarcxdebian, rac niSnavs, rom TiToeuli moswavle dainteresebulia sxva moswavleze/konkurentze ukeT Seasrulos davaleba.
AaseTi muSaobisas erTis warmateba meores (Tanaklaselis) warumateblobaSia, misi warmatebis safuZveli samuSaos sxvaze
ukeTesad da masze swrafad Sesrulebaa, mas ar adardebs Tanagundelis/Tanaklaselis interesebi da koncentrirebulia
mxolod sakuTar Tavze.
maswavleblis instruqciis magaliTi / maTematikis gakveTili:
` Tqven geZlevaT zustad 20 wuTi imisaTvis, rom amoxsnaT
dafaze mocemuli amocana. umaRles Sefasebas daimsaxurebs is,
vinc yvelaze swrafad daasrulebs samuSaos da, amavdroulad,
swor pasuxs miiRebs. vinc pirveli daasrulebs samuSaos, maniSnos xelis aweviT!~
TanamSromlobiTi swavleba
TanamSromlobiTi swavlebis SemTxvevaSi TiToeuli moswavle
acnobierebs, rom maswavleblis mier dasaxuli miznis miRwevis
erTaderTi gza TanaklaselebTan TanamSromlobaa. erTis gamarjveba niSnavs yvelas gamarjvebas, rac gulisxmobs gunduri
pasuxismgeblobis grZnobis gamZafrebas da, amavdroulad, xels
uwyobs naklebad stresuli, ufro jansaRi, TanamSromlobaze
orientirebuli saswavlo atmosferos Camoyalibebas. aq moswavle aRwevs dasaxul mizans mxolod im SemTxvevaSi, Tuki
misi Tanagundelic masaviT warmatebulia, radganac gundis/jgufis warmateba misi TiToeuli wevris warmatebas gulisxmobs.
jgufis wevrebi aramxolod uSualod ukavSirdebian erTmaneTs,
aramed damokidebulnic arian erTmaneTze.
Mmaswavleblis instruqciis magaliTi/maTematikis gakveTili:
`me klass davyof 3 4 kacian jgufebad. TiToeul jgufs
eZleva zustad 20 wuTi imisaTvis, rom amoxsnas dafaze mocemuli amocana. yoveli jgufi Camabarebs daaxloebiT orgverdian namuSevars, romelSic asaxuli iqneba gundis mier amocanis
amoxsnis gzebi da swori pasuxi. SeecadeT, imuSaoT harmoniulad da maqsimalurad daexmaroT erTmaneTs! daacadeT erTmaneTs azris bolomde gamoxatva. xelaRebiT da daufiqreblad nu
gaakritikebT erTmaneTis mosazrebebs. imuSaveT ise, rom Tqvenma
xmamaRalma saubarma sxva jgufebs xeli ar SeuSalos.
33
34
damoukidebeli, konkurentuli da TanamSromlobiTi swavlebis danergva xels Seuwyobs TiToeuli moswavlis SesaZleblobebis maqsimalur gamovlenas, radgan, rogorc zemoT aRvniSneT,
zogisTvis damoukideblad muSaoba ufro karg Sedegs iZleva,
zogi sakuTar potencials konkurenciis pirobebSi ukeTesad
avlens, sxva TanamSromlobisa da gundurobis SegrZnebis dros
viTardeba yvelaze metad. maTi sistematuri da mizanmimarTuli
gamoyeneba maswavlebels sasurveli Sedegis miRwevaSi daexmareba.
ismis bunebrivi kiTxvebi: rogori swavleba unda gamoviyenoT
ufro xSirad? romel maTgans mivaniWoT upiratesoba? Uaqvs Tu
ara am mxriv mniSvneloba asakobriv jgufs da a.S.
amgvar kiTxvebze naTeli pasuxis gasacemad movixmobT metaforas. swavlisa da swavlebis gamocdileba, anu swavlis procesSi moswavleebs Soris da moswavleebsa da maswavlebels
Soris Camoyalibebuli saqmiani urTierTdamokidebulebis stili warmovidginoT mxatvris palitrad. mocemul SemTxvevaSi
pedagogi mxatvris funqcias Seasrulebs, radganac swored mis
Sexedulebebsa da profesionalizmzea damokidebuli, Tu rogor
Seazavebs ferebs. pedagogma rom karg Sedegs miaRwios, samive
saxis swavleba unda gamoiyenos, moswavleebma ki yvela is unarCveva unda gamoimuSaon, romelic daexmareba maT, rom Tavisuflad gaarTvan Tavi gansxvavebuli ti pis situaciebs.
35
Tqven ukve SegiZliaT, i povoT pasuxi am Tavis dasawyisSi mocemul yvela SekiTxvaze. daubrundiT kiTxvebs da
gaeciT pasuxebi
36
37
swavlebis strategiebi
swavlebis
38
*****
swavla rom saxaliso, saintereso procesad da namdvil inteleqtualur gamowvevad iqces, pedagogma Tavisi swavleba sxvadasxvagvari strategiis gamoyenebiT unda datvirTos. mimovixiloT zogierTi maTgani.
aqtivobebi yuradRebis
fokusirebisaTvis
koncentrirebisa
da
sakiTxze
Tuki maswavleblis mizania, rom maqsimalurad mii pyros moswavleebis yuradReba da daafiqros isini ama Tu im sakiTxze, mas
saamisod garkveuli strategiebi dasWirdeba, romlebic:
xels uwyobs moswavles yuradRebis mobilizebaSi;
aaqtiurebs mis wina codnas;
exmareba masalis mTlianobaSi gaazrebaSi;
uviTarebs kritikul azrovnebas;
uviTarebs kiTxvis dasmis unar-Cvevas;
uCvenebs, ra aris mniSvnelovani mocemul masalaSi;
miuTiTebs, ra iswavla man am masalis damuSavebiT;
umaRlebs motivacias;
uviTarebs weriT unar-Cvevebs.
imdenad, ramdenadac, zogierTi strategiis meSveobiT maswavlebeli moswavles struqturas da safexureobriv midgomas
sTavazobs, isini yuradRebis koncentrirebasac uwyoben xels:
strategia - vici/ minda vicode/gavige
kornelis grafa
kognituri diagramebi/saazrovno sqemebi da a.S.
39
nimuSebi:
strategia: vici - minda gavigo - ra gavige
vici
Mminda gavigo
ra gavige
40
suxi Semdeg kiTxvebs: ratom vkiTxulob am teqsts? risi swavlisa da gagebis imedi maqvs teqstis wakiTxvis Semdeg?
Mmaswavleblis mesame moTxovnaa, rom teqstis kiTxvisas moswavlem dasvas Semdegi kiTxvebi: ra? vin? sad? rodis? rogor?
ratom? Dda am kiTxvebis safuZvelze moazrebuli informacia
CainiSnos.
Mmaswavleblis meoTxe da saboloo moTxovnaa, rom moswavlem xelaxla waikiTxos Tavisi SeniSvnebi da kornelis
grafaSi gakeTebul pirvelad komentarebs daurTos meoreuli,
ukve emociuri komentarebi da Sesworebebi da amiT Seavsos kornelis grafis meore nawili.
Aam strategiis Sesrulebas, rogorc wesi, mosdevs moswavleebs Soris azrTa gaziareba da zogadi saklaso diskusia.
K
kornelis grafa:
Ppirveladi komentari
Mmeoradi komentari
P
(F faqtobrivi)
(emociuri, kritikuli)
41
strategia: 3. 2. 1.
ras iTxovs maswavlebeli?
Mmaswavlebeli iTxovs, rom moswavleebma ori-sami winadadebiT
Camoweron:
3 ram, ramac damainteresa
2 ram, razec meti minda gavigo
1 ram, rasac gavakritikebdi / ris Sesaxebac davwer davalebas
42
aqtivobebi codnis
ganviTarebisaTvis
gaTavisebisa
da
metakogniciis
43
situacia 1
lizis nawerSi tavtologiebi aqvs. maswavlebelma mas daavala, rom amoweros xSirad naxmari sityvebi da aagos sinonimTa
sqemebi sinonimTa da ganmartebiTi leqsikonebis gamoyenebiT.
am samuSaos SesrulebiT lizi gaacnobierebs, Tu ra problema aqvs nawerSi da rogor unda daZlios igi.
situacia 2
sandro mSromeli da naTeli gonebis bavSvia, magram uWirs
drois ganawileba. amis gamo xSirad problemebi eqmneba, ver aswrebs samuSaos Sesrulebas, amitom bevrs nerviulobs da ver
muSaobs kargad.
maswavlebeli avalebs mas, Seadginos mocemul kviraSi gasakeTebeli samuSaoebis nusxa, daalagos isini dReebis mixedviT
da TiToeul davalebas miuweros, daaxloebiT ramdeni dro
dasWirdeba mis Sesasruleblad.
ase sandro SeZlebs prioritetebis dasaxvas, saqmis dagegmarebas da drois racionalur ganawilebas.
44
akademiuri progresis da unar-Cvevebis gamomuSavebis kontrolisa da Sefasebis sakmaod moqnili teqnika, swavlebisa da swavlis procesi ufro mravalferovani da SemoqmedebiTi gaxada.
kognituri diagramebis saSualebiT moswavle:
anawevrebs mocemul informacias;
organizebas ukeTebs informacias;
Seicnobs mTelisa da detalebis urTierTmimarTebas;
eCveva kritikul azrovnebas;
swavlobs damoukideblad muSaobas.
rodis da rogor gamoiyeneba kognituri diagramebi:
gamoiyeneba rogorc axali masalis gacnoba-warmodgenisas, aseve masalis AaTvisebis Semdeg Semajamebeli
samuSaos Catarebis dros;
gamoiyeneba rogorc teqstis kiTxvisa da damuSavebis,
aseve weriTi samuSaos dawyebis dros;
gamoiyeneba rogorc saSinao davalebis, aseve saklaso
samuSaos Catarebis dros;
gamoiyeneba rogorc individualurad, aseve jgufebSi
muSaobis dros.
nimuSebi:
movlenaTa jaWvi
moswavleebma unda Seavson es sqema da unda daafiqsiron movlenebis /faqtebis urTierTkavSiri.
45
46
mTavari SekiTxva
rodis?
ra?
vin?
(saTauri)
(mTavari SekiTxva)
sad?
rogor?
ratom?
47
Sedareba
msgavsebebi:
gansxvavebebi:
48
TanamedroveobasTan Sedareba
nawarmoebSi aRwerili realoba
msgavsebebi:
gansxvavebebi:
49
50
51
gansxvavebebi:
gansxvavebebi:
msgavsebebi:
52
53
problema
mizezebi
gadaWris gzebi:
54
movlenaTa Tanmimdevroba
viRacas
joyolas
undoda
magram
amitom
viRacas
undoda
magram
amitom
55
sityvebis ruka
ganmarteba
sinonimi
sityva, an termini
antonimi
ilustracia
56
sityvebis ruka
sakuTari ganmarteba
sinonimebi
sityva, an termini
ilustracia
57
metaforebi da analogiebi
metaforebisa da analogiebis swavlebaSi gamoyeneba erTerTi saSualebaa saimisod, rom moswavleebs TvalnaTliv davanaxoT msgavseba-gansxvavebebi da amgvarad davakavSirebinoT
axali informacia sxva sagnebTan, nacnob, naswavl sakiTxebsa da
movlenebTan. magaliTad:
1. literaturis maswavlebeli xsnis riTmas, moyavs
magaliTebi poeziidan. aq mas SeuZlia moiyvanos simetriis
analogia, rac moswavleebs maTematikaSi aqvT naswavli;
2. aseve, SesaZlebelia, rom maTematikis maswavlebelma,
romelic xsnis albaTobas, gamoiyenos mcenareTa damtvervis
analogia botanikidan.
aseTi midgoma moswavleebSi xels uwyobs sakiTxis Rrma wvdomas da samomavlod damaxsovrebas. amavdroulad, amyarebs
disci plinaTSoris (saganTSoris) kavSirebs da saswavlo programas moswavleebs erT mTlianobad moaazrebinebs.
58
roluri TamaSebi/simulaciebi
59
situacia 3.
qarTulis maswavlebelma moswavleebs daavala, moemzadebinaT
simulacia n. baraTaSvilis nawarmoebze `bedi qarTlisa.~
rolebi: erekle mefe, msajuli solomoni, darbazis sxva wevrebi.
erT-erTma jgufma scena ase gaaTamaSa:
dekoracia - aragvis napirebi TviTnakeTi resursebiT iyo gaformebuli. erekle mefe da solomon msajuli saubrobdnen bunebis wiaRSi.
`msaxiobebma~ warmoadgines ori mxaris pozicia saqarTveloruseTis SeerTebasTan dakavSirebiT, romelic
TavianT, prozaulad daweril teqstTan erTad, citatebiT iyo Selamazebuli.
Semdeg erT-erTma moswavlem gamoitana posteri, gaformebuli
saqarTvelos ulamazesi fotoebiT/xedebiT, romelzec ewera: 10
wlis Semdeg...
gaTamaSda momdevno scena: ramdenime moswavle daCoqili zis,
Tavze rusuli Cin-medlebiT guldamSvenebuli `kaci~ adgas, saxazaviT xelSi da dahyviris: imuSaveT, imuSaveT!
daCoqilebi yayaneben.
rusis moxele ki ufro brazdeba da yviris: iSromeT, dRes me
viZlevi brZanebebs, Tqvens yayans ra azri aqvs! kidev erTi epoleti unda davikido gulze! mere ki mimRereT da erTi Tqveneburad
icekveT kidev, miyvars qarTuli cekva-simRera, marTobs da Tan
Rvinis smis xasiaTzec mayenebs! kargi Rvino gaqvT qarTvelebs!
amgvarad, moswavleebma gaiazres teqstSi dasmuli problema
da Tan TavianTi damokidebuleba da Sefaseba gamoxates sakiTxis mimarT. daafiqsires, rom saqarTvelo ruseTis koloniad
iqca da es maTTvis damamcirebelia.
problemaze orientirebuli swavleba da proeqtebi
problemaze orientirebuli swavlebis arsi isaa, rom pedagogma moswavleebs daanaxos sakiTxi, problema, romelic mravalgvari midgomiTa da gziT SeiZleba gadaiWras, romelzec ar
arsebobs erTi swori an araswori pasuxi, saWiroebs Ziebas, alternativebis daSvebas da ideebis Camoyalibeba-ganviTarebas.
moswavleebma unda gamoiyenon naswavli masala/informacia da
problemis gadaWris maTeuli xedva unda miusadagon realuri
60
61
#1
geometriis gakveTilze maswavlebelma daavala moswavleTa
jgufs, rom maswavleblis mier miwodebuli masalebiT aegoT
iseTi maRali konstruqcia, romelic damoukideblad gaCerebas/
dgomas SeZlebda. amavdroulad, davalebis nawils Seadgenda
miTiTeba, romlis mixedviTac moswavleebs muSaobis procesi
safexureobrivad unda aReweraT.
#2
istoriis maswavlebelma daavala moswavleebs, rom
gaerkviaT, ra ganasxvavebs gmirs warmatebuli liderisgan. moeyvanaT gmiris da lideris magaliTebi.
#3
biologiis maswavlebelma daavala moswavleebs, rom SeedginaT dRis jansaRi kvebis racioni, gamoeyenebinaT kompiuteri
da SeeqmnaT sareklamo broSura, romliTac popularizacias
gauwevdnen jansaR kvebas.
62
63
gakveTilis dagegmva
situacia
ix. gv. 77
64
65
xSirad maswavleblebi meqanikurad mihyvebian saxelmZRvaneloebSi aRweril gakveTilebs, radgan miaCniaT, rom avtorebs
yvelaferi winaswar aqvT ganWvretili da maT gakveTilebis
dasagegmad zedmeti Zalisxmeva ar sWirdebaT. warmatebulma
maswavleblebma ician, rom ar arsebobs ori erTnairi klasi da
moswavle. avtorebs gauWirdebaT iseTi universaluri wignebis
dawera, romelebic TiToeuli moswavlis SesaZleblobebs da
saWiroebebs gaiTvaliswinebs. aqedan gamomdinare, maswavleblis
movaleobaa, wignSi mocemuli gakveTilebi moargos moswavleTa
saWiroebebs da saswavlo miznebi wina gakveTilebis analizze
dafuZnebiT gansazRvros.
dagegmvis dros warmatebuli maswavlebeli fiqrobs, ra unda,
iswavlon moswavleebma. mis samagido wigns saswavlo gegma
warmoadgens. saswavlo gegmaSi mocemuli Sedegebis gaTvaliswinebiT, maswavlebeli aZlevs saswavlo process mimarTulebas da marTavs mas.
imisaTvis, rom erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebi ufro
naTeli gaxdes, gavixsenoT, Tu rogor swavlobdnen moswavleebi Zveli ganaTlebis sistemis moTxovnebiT da ra siaxleebi
Semoitana erovnulma saswavlo gegmam.
Tuki manamde moTxovnebi ZiriTadad moicavda faqtebis, movlenebis cnobasa da dasaxelebas, maT aRweras, teqstis ZiriTadi
informaciis gadmocemas, sagnebisa da movlenebis daxarisxeba/
dajgufebas d.a.S.
axali moTxovnebi, garda zemoTCamoTvlilisa, iTvaliswinebsMmovlenis mizezis axsnas; procesis kanonzomierebis gamovlenas; mizezebsa da Sedegebs Soris
kavSirebis dadgenas; hi poTezis wamoyenebas; kvlevis dagegmvas; SemoqmedebiTi
produqtis Seqmnas; problemis gadaWris alternatiuli gzebis wamoyenebas; problemis gadaWrisaTvis saWiro moqmedebebis dagegmvas; sakuTari poziciis argumentirebul dasabuTebas;
garkveul kriteriumebze an standartebze dayrdnobiT daskvnebis gakeTebas; poziciisa da misi kontrargumentebis ganxilvis
safuZvelze daskvnis gamotanas; problemis gadaWris ramdenime
gzidan erT- erTis arCevis marTebulobis dasabuTebas; modelis moqmedebis Sefasebas; mtkicebulebis
mniSvnelovnebis
dazustebas.
CamonaTvalidan cxadia, rom axali moTxovnebi Zvels ar
uaryofs, magram imdenad didia axali moTxovnebis wili, rom
Cndeba gakveTilis miznebis axleburad gaazrebis saWiroeba.
66
ras warmoadgens gakveTilis saswavlo mizani? gakveTilis mizani gamomdinareobs saswavlo gegmaSi mocemuli Sedegebidan. saswavlo mizanSi aisaxeba is, Tu ras unda miaRwion
da ra codna da unar-Cvevebi unda SeiZinon moswavleebma. ra
gvsurs vaswavloT da iswavlon moswavleebma. garda saswavlo
gegmaSi mocemuli Sedegebisa, maswavlebeli saswavlo miznebs
SeimuSavebs moswavlis saWiroebebis gaTvaliswinebiT.
mizani ar asaxavs process, is gansazRvravs mosalodnel
Sedegs an, SeiZleba vTqvaT, gakveTilis sasurvel dasasruls.
gakveTilis dagegmvis dros maswavleblis pirvelad amocanas
warmoadgens realisturi miznebis dasaxva, romlis miRweva 45
wuTSia SesaZlebeli.
magaliTad, gakveTilis mizani SeiZleba ase JRerdes: moswavleebs ecodinebaT, ra ricxvSi SeeTanxmeba Semasmeneli mravlobiTSi dasmul qvemdebares, SeeZlebaT gamoicnon araswori
konstruqciebi da gaasworon Secdomebi.
67
68
saswavlo miznebi
saswavlo miznebi gamoxataven imas, rasac swavlis procesSi
unda mivaRwioT, anu ra codna da unar-Cvevebi unda SeiZinon
moswavleebma. SegiZliaT daweroT, me minda Cemma moswavleebma
icodnen, gaigon, aRweron, Seadaron, Seqmnan, gaanalizon, Seafason, da a.S. mizani unda ukavaSirdebodes saswavlo gegmis Sedegebs. igi
qmnis safuZvels, rogorc moswavleebis progresis SemowmebisaTvis, aseve maswavleblebis TviTSefasebisaTvis. gansazRvravs
mosalodnel saswavlo Sedegebs.
winapirobebi
aRwereT ra unda icodes da risi gakeTeba unda SeeZlos moswavles, rom gakveTili iyos warmatebuli. kvlevebi adastureben,
rom daaxloebiT 70 procenti imisa, rasac moswavle swavlobs,
damokidebulia Sesabamis wina codnasa da unarze.
miRwevis saSualebebi
gakveTilis mimdinareoba
rogor iwyebT gakveTils, rogoria gakveTilis mimdinareoba. ra
aqtivobebi gaqvT dagegmili. aqtivobebis SerCevisas dafiqrdiT,
rogor unda miaRwioT dasaxul mizans. miznis misaRwevad ras
gaakeTebT Tqven da ras gaakeTeben moswavleebi? miznis misaRwevad dagWirdebaT erTi Tu ramdenime aqtivobis Catareba?
rogori iqneba aqtivobebis Tanmimdevroba? rogor daasrulebT
gakveTils.
moswavleebis organizeba
rogor movaxdinoT moswavleebis organizeba
da rogor mivusadagoT samuSao maT SesaZleblobebs? rogor vamuSavebT moswavleebs individualurad, wyvilebSi, jgufebSi Tu mTel
klasTan erTad?
drois ganawileba
rogor gavanawiloT dro gakveTilis sxvadasxva
monakveTebze?
romel aqtivobas ramden wuTs davuTmobT?
resursebi
ra mWirdeba iseTi, rac damexmareba saswavlo
procesis efeqtianad warsamarTad?
ra ti pis resursebs gamoviyeneb?
saxelmZRvanelos, Jurnalebs, statiebs, samuSao
furclebs, telefilmebs, internets da a.S.
69
damatebiTi aqtivobebi
ra damatebiT aqtivobebs mimarTavT, rom moswavleebma ganamtkicon TavianTi codna. es
SeiZleba iyos saSinao davaleba, an momdevno
gakveTilisTvis dagegmili mcirexniani aqtivoba codnis gasamtkiceblad.
Sefaseba
rogor unda SevamowmoT saswavlo Sedegebi?
ra moqmedebebis Sesruleba unda SeZlon moswavleebma imisTvis, rom vicodeT, mivaRwieT Tu
ara mizans?
TviTSefaseba (gakveTilis dasrulebis Semdeg)
ra iyo gakveTilze kargi, risi gaumjobesebaa sasurveli. gaakeTeT analizi imisa, Tu ra
gsurdaT (mizani) da ras miaRwieT (Sefasebis
Sedegebi).
70
71
72
Sefaseba
73
74
situacia
me -7 klasis qarTuli enis maswavlebels ar moswons, Tu
rogor metyveleben misi moswavleebi. ama Tu im sakiTxze
msjelobisas isini xSirad akeTeben did pauzebs, uWirT argumentacia, ar asruleben winadadebebs, arasworad svamen maxvilebs,
iyeneben araswor bgerebs da a.S. maswavlebeli miznad isaxavs,
rom moswavleebs metyvelebis unari ganuviTaros. man icis, rom
Sedegi miRweuli iqneba im SemTxvevaSi, Tu garkveuli periodis
Semdeg moswavleebi zemoT CamoTvlil naklovanebebs daZleven
da kargad imetyveleben.
maswavlebeli adgens im kriteriumebs, riTac misaRwevi Sedegebis gazomvas SeZlebs. es kriteriumebia: moswavle metyvelebs
yovelTvis
zogjer
arasodes
metyvelebs gabmulad
moyavs argumentebi
sworad svams maxvilebs
75
ix. gv. 98
76
Sefaseba obieqturia im SemTxvevaSi, rodesac Sefasebis Sedegebi ar aris damokidebuli Semfaseblis pirad mosazrebebze,
mis pirovnul survilebze an damokidebulebebze. amisaTvis ki
aucilebelia, rom Sefasebis kriteriumebi da sqemebi imdenad
mkafio da calsaxa iyos, rom subieqturi gadawyvetilebebisTvis
adgili ar rCebodes.
Sefaseba gamWvirvale anu Riaa im SemTxvevaSi, rodesac Sefasebis meqanizmebi da kriteriumebi cnobilia yvela dainteresebuli pirisTvis, pirvel rigSi ki moswavleebisTvis. SesaZlebelia,
rom moswavleebi Tavadac iRebdnen monawileobas Sefasebis kriteriumebis dadgenaSi da Sefasebis sqemebis SemuSavebaSi. amiT
maT sakuTari codnis Sefasebis mimarT samarTlianobis grZnoba
uyalibdebaT, Sefasebis procesi ki gamWvirvalobas iZens.
ras niSnavs Sefasebis kriteriumebi?
kriteriumi aris princi pi an niSan-Tviseba, romlis mixedviTac raimes afaseben da/an gansazRvraven. saskolo Sefasebis
kriteriumebi iqneba, erTi mxriv, sandooba, validuroba, obieqturoba da gamWvirvaloba da, meore mxriv, is saSualebebi da
instrumentebi, riTac xdeba Sefaseba, mag.: Sefasebis cxrilebi,
sakiTxebze qulebis miniWeba, drois limiti da sxva.QSefasebis
xarisxianoba swored am kriteriumebis saSualebiT ganisazRvreba da izomeba.
ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefaseba
moswavlis Sefaseba sxvadasxva mizans emsaxureba. Sesabamisad, arsebobs Sefasebis sxvadasxva, konkretuli miznis Sesabamisi
forma. Sefasebis ori umniSvnelovanesi forma, romelic swavlisa da swavlebis ganuyofel da sistemur nawils warmoadgens,
aris ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli Sefaseba. mniSvnelovania, rom maswavlebelma icodes, Tu rodis da ra konkretuli
miznisTvis unda gamoiyenos Sefasebis erTi an meore forma.
ganmaviTarebeli Sefasebis mizania, rom daexmaros moswavles
unarebis daxvewaSi sxvadasxva rCevis, rekomendaciis Tu problemis gadaWris gzebis SemuSavebis gziT. ganmaviTarebeli Sefasebis dros moswavle maswavleblisgan sxvadasxva dros da
sxvadasxva formiT gakeTebuli komentarebis daxmarebiT, mudmivad iRebs iseT informacias, romelic mas ganviTarebaSi da sa-
77
ganmaviTarebeli Sefasebis ti puri formebia zepiri da werilobiTi komentarebi, romlebic trimestris ganmavlobaSi, an sulac trimestris bolos keTdeba. komentarebi aRwers moswavlis
(da misi namuSevrebis) Zlier da sust mxareebs da, amavdroulad,
Seicavs rekomendaciebs swavlis gaumjobesebis Sesaxeb. ganmaviTarebeli Sefasebis gavrcelebuli xerxebia Sefasebisa da
TviTSefasebis cxrilebis gamoyeneba.
ganmaviTarebeli Sefaseba moswavlis ganviTarebaze da swavlebazea orientireuli. aqedan gamomdinare, aseTi saxis Sefasebisas ar aris savaldebulo, rom maswavlebelma moswavleebs
qula dauweros.
ganmsazRvreli Sefasebis mizania moswavleTa miRwevebis
donis gansazRvra saswavlo gegmasTan da saswavlo miznebTan
mimarTebiT. ganmsazRvreli Sefaseba, faqtobrivad, aris qula,
romelsac maswavlebeli uwers moswavles konkretuli Temis
an sakiTxis dasrulebis Semdeg trimestris ganmavlobaSi an
trimestris/wlis bolos. ganmsazRvreli Sefasebis mizniT, maswavlebeli iyenebs sxvadasxva `Semajamebel~ aqtivobebs, mag. prezentacias, proeqtis ganxilvas, tests, sakontrolo weras da
a.S. ganmsazRvreli Sefaseba Sedegzea orientirebuli. misi ZiriTadi daniSnuleba swavlisa da swavlebis Sedegebis SemowmebaSefasebaa. aqedan gamomdinare, qulis dawera ganmsazRvreli
Sefasebis savaldebulo moTxovnaa. qulis saxiT micemuli
ganmsazRvreli Sefaseba moswavlis miRwevebis donis ganmsazRvrelia da mas ar axlavs komentarebi an rekomendaciebi Sedegebis gaumjobesebis Sesaxeb.
mniSvnelovania, rom maswavlebeli sistematurad iyenebdes
orives: ganmsazRvrel da ganmaviTarebel Sefasebas. amave dros,
sasurvelia, ganmaviTarebeli Sefasebis wili ufro meti iyos,
vidre ganmsazRvrelis.
rogorc iTqva, ganmsazRvreli Sefaseba Sedegze, anu niSanzea
orientirebuli, xolo ganmaviTarebeli Sefaseba moswavlis
78
ganmsazRvreli
mimdinare
Semajamebeli
ganmaviTarebeli
yoveldRiuri davalebebis Sesruleba,
gakveTilze CarTuloba,
proeqtis romelime
etapi an sxv. romelSic vuxsniT moswavles,
rogor gaaumjobesos
Sedegi.
raime Temis,
raime Temis, drois
monakveTis, proeqtis bo- drois monakveTis,
proeqtis bolos miRelos miRebuli niSani.
buli sityvieri Sefaseba, komentari, rubrikiT
Sefaseba da sxv.
79
Tqven ukve SegiZliaT, i povoT pasuxi am Tavis dasawyisSi dasmul yvela SekiTxvaze. daubrundiT kiTxvebs da gaeciT pasuxebi.
80
Sefasebis meTodebi
testireba
am Tavis wakiTxvis Semdeg Tqven gecodinebaT:
ra meTodebiT SeiZleba SeafasoT moswavlis codna;
ra moTxovnebi unda gaiTvaliswinoT testis Sedgenisas;
ra saxis testuri SekiTxvebi SegiZliaT SeadginoT;
rogor unda gamoiyenoT testirebis Sedegebi saswavlo
miznebisTvis.
testireba
maswavleblis dakvirveba
moswavlis TviTSefaseba
TanatolTa Sefaseba
komentari (gamoxmaureba)
81
Sefasebis yvela am meTods saerTo mizani aqvs maTi saSualebiT grovdeba informacia moswavleebis warmatebebisa da
maTi problemebis Sesaxeb da, aqedan gamomdinare, igegmeba swavlebis Semdgomi etapi. meore mxriv, gansxvavebulia calkeuli
Sefasebis meTodis rogorc forma, ise mniSvneloba da konkretuli mizani. ganvixiloT Sefasebis meTodebi cal-cakle.
testireba
testi moswavlis Sefasebis erT-erT mniSvnelovan instruments warmoadgens. testis daxmarebiT SegviZlia gavigoT, Tu ra
da rogor iswavles moswavleebma, aseve is, Tu ra unar-Cvevebi
ganuviTardaT maT. miuxedavad imisa, Tu ra saxisaa testi da
ra miznisTvisaa Seqmnili. igi ramdenime aucilebel moTxovnas
unda akmayofilebdes. es moTxovnebia:
ix. gv. 73
ix. gv. 98
testi unda iyos validuri da sando . instruqciebi da sakiTxebi ise mkafiod unda iyos
Camoyalibebuli, rom swored im codnas zomavdes,
ris gazomvasac es konkretuli testi isaxavs, Sefasebis Sedegebi ki yvela SemTxvevaSi identur
Sedegs unda iZleodes;
82
ix. gv. 79
testuri SekiTxvebi SeiZleba iyos Ria da daxuruli. daxuruli kiTxvebis SemTxvevaSi moswavlem mocemuli pasuxebis arCevanidan mxolod erTi swori pasuxi unda SearCios. Ria kiTxvebis SemTxvevaSi ki pasuxebis arCevani ar aris mocemuli da
moswavlem pasuxi TviTon unda moifiqros.
83
imisda mixedviT, Tu risi gazomva da Sefaseba surs maswavlebels, testi SeiZleba Sedgebodes rogorc mxolod Ria an
mxolod daxuruli saxis kiTxvebisagan, ise maTi erTobliobisagan. daxuruli kiTxvebi kargad amowmebs faqtobriv codnas,
xolo Ria saxis kiTxvebiT SeiZleba Semowmdes rogorc faqtobrivi codna, ise analizis, msjelobis da daskvnebis gakeTebis
unari.
84
maswavlebelma unda SeZlos, rom yoveli konkretuli SemTxvevisa da miznisTvis TviTon Seadginos testi. man winaswar
kargad unda gansazRvros testis formati, davalebebis ti pebi
da Sinaarsi, aseve is, Tu ra miznisTvis sWirdeba mas testirebis
Sedegad miRebuli Sedegebi. maswavlebels SeuZlia miRebuli
Sedegebi swavlis procesis Sesafaseblad gamoiyenos (testireba, rogorc mimdinare Sefasebis nawili). mas aseve SeuZlia miRebuli Sedegebi miRwevebis Sesafaseblad gamoiyenos (testireba,
rogorc Semajamebeli Sefasebis nawili). testireba SeiZleba
iyos moswavlis ganmaviTarebeli Sefasebis nawili (maswavlebeli qulebs ar wers da mxolod komentarebiT Semoifargleba). testireba SeiZleba iyos da, umetes SemTxvevaSi aris kidec,
ganmsazRvreli Sefasebis nawili (maswavlebeli qulebs wers da
amiT moswavleebis codnis dones gansazRvravs).
qvemoT aRweril situaciaSi Cans, Tu rogor amzadebs maswavlebeli tests ganmsazRvreli SefasebisTvis, ra saxis davalebebs adgens da rogor iyenebs testirebis Sedegad miRebul
Sedegebs.
situacia
me-9 klasis biologiis maswavlebelma 6 akademiuri saaTi
dauTmo cvalebadobis kanonzomierebis Temas. sanam igi Semdeg
Temaze gadava, mas surs imis garkveva, Tu ramdenad kargad aiTvises moswavleebma es Tema. am mizniT igi adgens tests. testis zog sakiTxs igi TviTon adgens, zogsac saxelmZRvanelodan
amokrebs. maswavlebeli icavs oTx princi ps:
1. davalebebs agebs mxolod im sakiTxebze an Temaze, risi
Semowmebac mas surs;
2. winaswar adgens swor pasuxebs, romelTa mixedviTac calsaxad gaasworebs davalebebs;
3. swor pasuxs aniWebs qulas, rac daxuruli kiTxvebis SemTxvevaSi TiToeuli swori pasuxisTvis aris erTi;
4. drois limitad adgens 30 wuTs. amgvarad, maswavlebeli
adgens tests, romelic mas moswavleebis Semajamebel SefasebaSi daexmareba. testis erTi nawili, romelic faqtebis codnis
Semowmebazea orientirebuli, ase gamoiyureba:
1. upasuxe SekiTxvebs:
a. ra aris mutacia?
b. ras swavlobs adamianis genetika?
85
3. daasrule winadadebebi:
86
87
ix. gv. 98
tradiciulad, testi werilobiTia. amis erT-erTi mizezi aris is, rom werilobiTi testi advili
gasasworebelia. meore mxriv, Tu maswavlebels
surs, Seamowmos warmoTqma, zepiri komunikaciis an
prezentaciis unari, werilobiTi testis Sedegebi
mas, ra Tqma unda, swor informacias ver miscems.
`zepiri~ testis Catarebas gansakuTrebuli codna da sifrTxile sWirdeba. maswavlebels kargad
unda hqondes gaazrebuli, Tu konkretulad risi
Semowmeba surs `zepiri~ testiT da aseve is, rom
zepiri testis Sefaseba specialuri sqemiT unda
xdebodes.
88
Tqven ukve SegiZliaT, i povoT pasuxi am Tavis dasawyisSi mocemul SekiTxvebze. daubrundiT kiTxvebs da gaeciT pasuxebi.
89
Sefasebis meTodebi
maswavleblis dakvirveba da komentari
komentaria
moswavlisTvis
sargeblobis
1.
ra mizniT unda daakvirdes maswavlebeli moswavleebs?
2.
3.
4.
ra aucilebel komponents iTvaliswinebs kargi komentari?
90
maswavleblis dakvirveba
maswavleblis mier moswavleebze dakvirveba
mimdinare Sefasebis erT-erTi meTodia. dakvirvebis Sedegad gakeTebuli Canawerebi moicavs komentarebs da SeniSvnebs moswavlis miRwevebis da
problemebis Sesaxeb. klasis Taviseburebebidan
da sidididan gamomdinare, maswavlebeli TviTon
gansazRvravs moswavleebis raodenobas, romelsac unda daakvirdes. saSualod es aris 3-5 moswavle dReSi.
ix. gv. 79
91
lis damokidebulebas sxva moswavleebis mimarT. zogi Canaweri konkretulia - erT dRes moicavs, zogic - ufro zogadi.
Canawerebs maswavlebeli mis mier specialurad am miznisTvis
gakeTebul cxrilSi aTavsebs. Canaweris saSualebiT igi ufro
kargad xedavs TiToeuli moswavlis Zlier da sust mxareebs,
maT miRwevebs da problemebs. ase maswavleblisTvis ufro advilia, TiToeul moswavles adekvaturi rCeva misces da winsvlaSi daexmaros.
dakvirvebis cxrili da erT moswavleze gakeTebuli erTi
dRis Canaweri ase gamoiyureba.
92
saSinao
saxeli TariRi davaleba
irakli 2 oqt.
s a S i n a o
davaleba
mxolod sanaxevrod
hqonda Sesrulebuli
saklaso
davalebebi
jgufuri
muSaoba
damajeregauWirda
b l a d
jgufSi
msjelobda;
muSaoba.
gaubedavia.
gamoiyena kargi argumenti.
organizebuloba/klaselebTan
urTierToba
mowesrigebulia
ukonfliqtoa.
U
saklaso samuSaos
didi
dro dauTmo uWirs drois
racionalurad gamoyeneba.
maswavlebels bevri moswavle hyavs da uWirs yvela detali daimaxsovros TiToeulis Sesaxeb. aseTi saxis Canaweri ki
mas exmareba, rom konkretuli moswavlis konkretul problemas
droulad gamoexmauros. Canawerebidan gamomdinare, maswavlebeli:
1. periodulad axsenebs iraklis, rom ufro yuradRebiT
moekidos saSinao davalebebs saxlSi ar darCes da bolomde
Seasrulos isini;
2. wyvilebad an mcire jgufebad muSaobis dros aZlevs
lideris rols. amiT mas exmareba, gadalaxos gaubedaoba da
SeiZinos Tavdajerebuloba;
3. urCevs, rom saSinao davalebis Sesrulebisas dainiSnos
93
saaTi da ecados, Caetios gansazRvrul droSi. amiT igi moswavles swrafad muSaobas da drois efeqtianad gamoyenebas
aCvevs. maswavlebeli am rCevebs iraklis calke aZlevs, rom man
klaselebTan uxerxuloba ar igrZnos. maswavlebeli akvirdeba
iraklis Semdgom winsvlas da imas, Tu ramdenad gaiTvaliswina
man misi rCeva.
dakvirvebis Canawerebi mokle da informaciuli unda iyos.
Canaweri SeiZleba iyos konkretulic, rogoricaa mag. sandrom
dRes kargi prezentacia gaakeTa. da zogadic, rogoricaa, mag.
sandro karg prezentaciebs akeTebs. Canawerebis sxva magaliTebia: salome jgufSi kargad muSaobs, komunikabeluria da mosmen-
94
95
96
sistematurad daakvirdiT moswavles. CaiwereT dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebi. Tqven amgvarad SeagrovebT metad saWiro informacias moswavleebis
Sesaxeb da Sesabamisad dagegmavT saswavlo process;
gaxsovdeT, rom dakvirveba Sefasebis TvalsazrisiT
iseTive mniSvnelovania, rogorc, mag. testireba. dakvirveba, Sefasebis sxva meTodebTan erTad, moswavlis Sesaxeb
sruli suraTis SeqmnaSi da mis Semdgom ganviTarebaSi
gexmarebaT;
komentari,iseve rogorc dakvirveba,ganmaviTarebeli Sefasebis nawilia. komentaris saSualebiT Tqven moswavles
exmarebiT, akontrolos codnis miRebis procesi, gaacnobieros sakuTari warmatebebi da warumateblobebi. Tqveni
komentari moswavles sakuTari Tavis rwmenas uzrdis da
damoukidebels xdis;
moswavlis pasuxis an mis mier Sesrulebuli aqtivobis Sesaxeb gakeTebuli komentari SeiZleba iyos zepiric
da werilobiTic. orive SemTxvevaSi komentari aris gamoxmaureba moswavlis mier Sesrulebuli samuSaos xarisxze.
97
Sefasebis sqemebi
98
99
qula
davalebis
moTxovnasTan
Sesabamisoba
gramatikul
-
leqsikuri kompetencia
qula
. davalebis moTxovnas
srulad pasuxobs;
. azri mkafiod da Tanmimdevrulad aris gadmocemuli;
. davalebis moTxovnas
srulad pasuxobs;
. azri mkafiod da Tanamimdevrulad mxolod zog
SemTxvevaSia gadmocemuli
100
. gramatikuli da
leqsikuri
Secdomebi winadadebebis did
nawilSia daSvebuli.
an
furceli
imisda mixedviT, Tu konkretulad ris Semowmebas/gaumjobesebas gegmavs maswavlebeli, man sqema SeiZleba 2-ze met kriteriumad dayos (magaliTad, davalebis moTxovnasTan Sesabamisoba /
argumentaciis unari / gramatikul-leqsikuri kompetencia; an:
davalebis moTxovnasTan Sesabamisoba / argumentaciis unari /
gramatikuli kompetencia / leqsikuri kompetencia da a.S. analitikuri sqemis upiratesoba aris is, rom misi gamoyenebis SemTxvevaSi maswavlebelsac da moswavlesac eZleva konkretuli informacia imasTan dakavSirebiT, Tu raSi (romel kriteriumSi)
aqvs moswavles problemebi da raze unda imuSaos meti. erTi da
imave sqemis sistematurad gamoyeneba progresis monitoringis
karg saSualebas iZleva.
aris SemTxvevebi, rodesac Sefasebis sqemis dayofa or an met
damoukidebel maxasiaTeblad aucilebeli ar aris an, ubralod,
ver xerxdeba. aseT SemTxvevaSi maswavlebeli qmnis an iyenebs holistur Sefasebis sqemas. holisturi Sefasebis sqemis grafebSi
gaerTianebulia yvela kriteriumi da yvela maxasiaTebeli, ris
mixedviTac maswavlebels surs, rom naweri Seafasos. moswavlis
pasuxis xarisxi fasdeba zogadad da ara - konkretuli maxasiaTeblebis mimarT. qvemoT mocemulia Txzulebis holisturi
Sefasebis sqemis nimuSi:
maqsimaluri qula: 3.
davalebis moTxovnas pasuxobs nawilobriv. azri Tanamimdevrulad mxolod zog SemTxvevaSia gadmocemuli. gramatika da leqsika moTxovnaze martivia. Secdomebis raodenoba
zog SemTxvevaSi xels uSlis azris gagebas.
101
102
kriteriumebi
momzadebulia;
saubrobs
faqtebze
qula
da
argumentebze
0 1 - 2
warmoTqma kargi.
iyenebs vizualur masalas: fotoebs, suraTebs, a.S. iyenebs
ekrans, dafas.
0 1 - 2
0 1 - 2
0 1 - 2
103
da Sedegebis Sefaseba iyos gaTvaliswinebuli. aseTi SemTxvevebisTvis dgeba konkretuli, erTjeradad gamosayenebeli Sefasebis sqema. aseTi Sefasebis sqema, vimeorebT, moswavlis codnas
amowmebs mxolod erT konkretul movlenasTan, faqtTan an detalTan mimarTebiT da, cxadia, mravaljeradi gamoyenebisTvis
ver gamodgeba.
SesaZlebelia iseTi Sefasebis sqemis Sedgenac, romelic
aerTianebs zogadi da konkretuli Sefasebis sqemebis maxasiaTeblebs. magaliTad, im SemTxvevaSi, rodesac Sefasebis mizania rogorc zogadad prezentaciis unaris, aseve konkretulad
faqtebis codnis Semowmeba/Sefaseba, Sefasebis sqema orive Sefasebis sqemis maxasiaTeblebs unda Seicavdes.
rogorc vxedavT, ar arsebobs Sefasebis sqemis erTi unificirebuli forma. saganmanaTleblo sistemebma da saganmanaTleblo
dawesebulebebma, Sinaarsobrivad, struqturulad da Sefasebis
TvalsazrisiT, SeiZleba sruliad gansxvavebuli Sefasebis sqemebi SeimuSaon. es damokidebulia imaze, Tu ra fasdeba, Sefasebisas ra kriteriumebia prioritetuli, ra mniSvneloba eniWeba
konkretul Sefasebis sqemas, vin da rogor iyenebs Sefasebis
Sedegebs da a.S. Sefasebis sqemebis mravalferovnebis miuxedavad, moTxovnebi maT mimarT erTnairia. esenia:
Sefasebis sqema unda iyos sando; Sefasebis sqema sandoa im SemTxvevaSi, rodesac ori gamsworeblis mier erTi
da imave movlenis Sefasebisas Sedegebi ar aris gansxvavebuli.
Sefasebis Sedegebi ar unda iyos ganpirobebuli maswavleblis
gamocdilebiT, gemovnebiT an ganaTlebiT. es miiRweva im SemTxvevaSi, rodesac maxasiaTeblebi (rubrikebi) erTmniSvnelovnad
da mkafiod aris Camoyalibebuli;
Sefasebis sqema unda iyos validuri, anu mizanTan Sesabamisi. igi unda amowmebdes mxolod imas, ris Semowmebasac isaxavs miznad da sxvas arafers. magaliTad, Tu maswavlebels surs,
Seafasos jgufur muSaobaSi moswavleebis CarTuloba, xolo
Sefasebis sqema zepiri komunikaciis unars amowmebs, es Sefasebis sqema validuri, anu mizanTan Sesabamisi ver iqneba;
Sefasebis sqema unda iyos gamWvirvale. moswavleebi winaswar unda icnobdnen im Sefasebis sqemas, romliTac maTi codna
fasdeba. maT unda icodnen, Tu ras, ra kriteriumebiT da rogor
104
afasebs konkretuli Sefasebis sqema. sasurvelia, rom moswavleebma TviTon miiRon monawileoba Sefasebis sqemis SeqmnaSi.
swavlebis procesSi maswavlebelma unda SeZlos:
gamoiyenos arsebuli, `mza~ Sefasebis sqema;
SeZlos `mza~ Sefasebis sqemis adaptacia;
Seadginos axali Sefasebis sqema.
axali Sefasebis sqemis Sedgenisas maswavlebeli iTvaliswinebs Semdegs (Sefasebis sqemis Sedgenis etapebi mocemulia
Tanamimdevrulad):
1. gansazRvravs Sefasebis sqemis mizans da mis formats. adgens mis ZiriTad kriteriumebs;
2. adgens maqsimaluri qulis, anu yvelaze maRali donis maCveneblis maxasiaTeblebs;
3. adgens minimaluri qulis, anu yvelaze dabali donis maCveneblis maxasiaTeblebs;
4. gansazRvravs Sualeduri doneebis raodenobas da maxasiaTeblebs. yoveli Sualeduri donis maxasiaTeblebi odnav
mainc unda gansxvavdebodnen rogorc mis wina, ise misi Semdgomi
doneebis maxasiaTeblebisagan. Sefasebis doneebis raodenoba, sasurvelia, iyos 4 an 5;
5. doneebis maxasiaTeblebi unda iyos maqsimalurad konkretuli da dazustebuli. magaliTad, zogad gamonaTqvams: `moswavlis maTematikuri gamoTvlebi kargia~, sjobs konkretuli
gamonaTqvami: `maTematikur gamoTvlebSi moswavles arc erTi
Secdoma ar aqvs daSvebuli~;
6. Sefasebis sqemis Sedgenis procesSi, SeZlebisdagvarad,
rTavs moswavleebs. amiT maswavlebeli moswavleebs saSualebas
aZlevs, ufro kargad gaerkvnen imaSi, Tu ras iTxoven maTgan da
rogor afaseben maT codnas;
7. erT-erT kolegasTan erTad iyenebs Sefasebis sqemas pilotirebis mizniT. isini erTdroulad, magram erTmaneTisagan
damoukideblad, afaseben erTsa da imave aqtivobas da, gansxvavebuli Sedegebis miRebis SemTxvevaSi, maswavlebeli sqemas ufro
metad akonkretebs.
105
kriteriumebi
106
qulebi
dadebiTi maCveneblebi
monawileobs diskusiebSi.
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
xandaxan
iSviaTad arasodes
xandaxan
iSviaTad arasodes
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
xandaxan
iSviaTad arasodes
yovelTvis
xandaxan
iSviaTad arasodes
monawileobs
klasgareSe aqtivobebSi.
exmareba Tanatolebs
uaryofiTi maCveneblebi
acdens gakveTilebs
igvianebs gakveTilebze
107
108
10-9-8
7-6-5
4-3-2
1-0
Sefasebis sqemebi (rubrikebi) aris mkacrad gansazRvruli kriteriumebisa da maTi gamoyenebis wesebis erToblioba, romlis mixedviTac fasdeba moswavlis
moswreba ama Tu im aqtivobaSi an saganSi;
arsebobs gansxvavebuli ti pis da daniSnulebis
Sefasebis sqemebi. imisda mixedviT, Tu ra mizans isaxavs konkretuli Sefaseba da rogor miiRweva es mizani,
ganasxvaveben analitikur da holistur, zogad da konkretul Sefasebis sqemebs;
drois garkveuli monakveTis ganmavlobaSi erTi
da imave Sefasebis sqemis sistematurad gamoyeneba da
Sedegebis Sedareba moswavlis ganviTarebis efeqturi
saSualebaa;
sasurvelia, rom maswavlebelma Sefasebis sqemis
Seqmnis procesSi CarTos moswavleebi. es moswavleebs
saSualebas miscems, ufro kargad gaerkvnen imaSi, Tu
ras iTxoven maTgan.
109
110
lebelsac moswons. man icis, rom igi amiT xels uwyobs moswavleebis TviTganviTarebas da codnis SeZenis procesis regulirebas.
semestris naxevarma ukve gaiara da maswavlebeli iRebs gadawyvetilebas, aagos TviTSefasebis iseTi sqema, romelic kiTxvisa
da weris unar-Cvevebs Seamowmebs da, amave dros, saswavlo gegmaSi
mocemul swavlis Sedegebze iqneba orientirebuli.
zogjer
arasodes
6. vsargeblob leqsikoniT.
yovelTvis
zogjer
arasodes
111
moswavleebi avseben sqemas. Sedegebis mixedviT, isini TvalnaTliv xedaven, Tu ra gamosdiT kargad, ra _ saSualod da ra
_ cudad. maswavlebeli moswavleebs sTxovs, Sevsebuli sqema
Seinaxon. ramdenime kviris Semdeg moswavleebi avseben TviTSefasebis imave sqemas da Zvel da axal Sedegebs adareben. isini
maswavleblis daxmarebis gareSe xedaven, Tu ra unar-Cvevebi gaiumjobeses da ra mimarTulebiT sWirdebaT muSaoba.
*****
moswavleebma SeiZleba Seafason sakuTari Tavi (TviTSefaseba), aseve Seafason megobari (TanatolTa Sefaseba). moswavlis
TviTSefaseba da TanatolTa Sefaseba moswavlis Sefasebis
mniSvnelovani komponentebia. Sefasebis es meTodebi mniSvnelovan informacias iZleva imis Sesaxeb, Tu rogor SeuZlia moswavles Tvalyuri adevnos sakuTar progress. mniSvnelovania aseve
is, rom TviTSefasebis sistematuri gamoyeneba moswavles sakuTari codnis obieqtur Sefasebas aswavlis da damoukideblad
swavlis Cvevebs da TviTkritikis unars uviTarebs.
TviTSfaseba da TanatolTa Sefaseba moswavleebs aZlevs
imis saSualebas, rom ufro gargad gaacnobieron TavianTi susti da Zlieri mxareebi. amiT maT swavlis procesis mimarT meti
pasuxismgeblobis grZnoba uviTardebaT.
ix. gv. 79
1. Sefasebis sqemebi:
moswavleebi miRebul codnas afaseben winaswar SemuSavebuli
Sefasebis sqemis mixedviT da codnis xarisxs zomaven qulebiT,
an iseTi sityvebis saSualebiT, rogoricaa: diax/ara; yovelTvis/
iSviaTad/arasdros; veTanxmebi/ar veTanxmebi.
igive teqnika SeiZleba Tanatolis Sefasebis drosac gamoviyenoT.
112
jgufur muSaobaSi monawileobis TviTSefasebis sqemis nimuSi (igive sqema debatebSi monawileobis TviTSefasebis drosac gamodgeba):
113
diax ara
davicavi abzacebi.
diax ara
davicavi sityvebis raodenoba. diax ara
naSromi gadavaTeTre. diax ara
___
___
___
___
___
___
___ ___
114
_____
_____
_____
_____
_____
_____
_____
_____
_____
_____
(gamoyenebulia evrokavSiris ganaTlebis komitetis mier SemuSavebuli debulebebi, romelTa mixedviTac xdeba ucxouri
enis codnis donis dadgena)
TviTSefasebis SedarebiT ufro araformaluri modelia moswavleebis mier Canawerebis (dRiurebis) warmoeba. maswavlebelma moswavleebs unda auxsnas aseTi Canawerebis gakeTebis
115
116
117
pro-
ras
gulisxmobs problemis gadaWramde gadadgmuli
nabijebis analizi da Sefaseba;
rogor unda SeafasoT, Tu ramdenad kargad esmiT da aRweren moswavleebi problemis gadaWris process;
rogor SeiZleba davadginoT moswavleTa konkretuli
da specifikuri saWiroebebi problemis gadaWrasTan dakavSirebiT.
situacia
maswavlebels klasSi 25 moswavle hyavs. igi dainteresebulia,
daadginos, Tu ramdenad kargad esmiT moswavleebs gantolebebi
da ramdenad SeuZliaT gamoiyenon isini sxvadasxva sirTulis
problemebis gadasaWrelad.Aaseve, mas surs, gaigos, drouli iqneba Tu ara axal masalaze gadasvla. Aamitom axal sakiTxebze
gadasvlamde maswavlebeli afasebs moswavleTa codnas gantolebebis gamoyenebasTan dakavSirebiT.
maswavlebeli winaswar moemzada gakveTilis Casatareblad.
Mman gadaxeda masalas, romelic moswavleebma gaiares wina kviras. Mmaswavlebelma aarCia ramdenime sxvadasxva sirTulis amocana da Adaaxarisxa isini sirTulis mixedviT. man gaiTvaliswina Tavisi moswavleebis SesaZleblobebi da CamonaTvalidan
SearCia sami sxvadasxva sirTulis problema. dainiSna dro, gaakeTa Sesabamisi Canawerebi da amoxsna TiToeuli maTgani. maswavlebelma icis, rom misgan gansxvavebiT, amocanis amosaxsnelad
moswavleebs orjer meti dro dasWirdebaT. is kargad icnobs
118
moswavleebs da darwmunebulia, rom erTi amocanis amoxsnas yvela moswavle moaxerxebs, meore amocanas moswavleTa umetesoba
amoxsnis, xolo mesame, SesaZloa, yvelasTvis rTuli iyos.
maswavleblisaTvis mniSvnelovania procesis aRwera Tundac yvelaze martivi problemis gadaWris dros. maswavlebelma
icis, rom SesaZloa zogierTi moswavle ramdenime mcdari nabijis gadadgmis Semdeg mixvdes sakuTar Secdomas da Tavidan
daiwyos problemis gadawyvetis gzebis Zieba.
SesaZloa, zogierTma moswavlem SesaniSnavad aRweros mis
mier gadadgmuli nabijebi, magram sasurvel Sedegs ver miaRwios,
anu man amocana ver amoxsnas, problema ver gadaWras. moswavleTa mier aRwerili nabijebi maswavlebels saSualebas miscems, dainaxos, rodis
daiwyes moswavleebma
mcdari gadawyvetilebebis miReba da ra iyo
amis mizezi.
gakveTilis dawyebisas
maswavlebeli
Zalian naTlad acnobs
moswavleebs, Tu ra moeTxovebaT maT. igi uxsnis moswavleebs, rom
es ar aris is SemTxveva, roca yvelaze mTavaria swori pasuxis
gacema. am SemTxvevaSi
maswavleblisaTvis
bevrad mniSvnelovania,
Tu rogor, ra gziT
xsnian isini amocanebs.
misTvis mniSvnelovania, araswori pasuxis
drosac icodes, Tu
ra gziT cdilobda
moswavle problemis
gadawyvetas
da
ra
konkretuli nabijebi
gadadga. aqedan gamomdinare, moswavleebma unda gaakeTon Canawerebi, romelTa analizi saSualebas miscems pedagogs, daadginos, Tu sad uSveben Secdomebs moswavleebi da gauwios maT
daxmareba.
119
Mumetes SemTxvevaSi maswavlebeli amowmebs moswavlis mier
gadaWrili problemis marTebulobas da afasebs Sesabamisi
qulebiT. ESefasebis es farTod gavrcelebuli xerxi mniSvnelovania, magram naklebad iZleva informacias moswavleTa
specifikuri da konkretuli saWiroebebis Sesaxeb.
Aam TavSi vsaubrobT iseT meTodze, romlis daxmarebiTac
SesaZlebelia problemis gadaWramde gadadgmuli nabijebis analizi da Sefaseba. am meTodiT muSaobis dros moswavleebi
akeTeben Tanmimdevrul Canawerebs problemis gadasaWrelad
Catarebuli samuSaos Sesaxeb. es meTodi orientirebulia ufro
procesze da ara Sedegze. am meTods problemis gadaWris procesis Sefaseba SeiZleba vuwodoT. imisTvis, rom problemis gadaWris procesi ufro naTeli gaxdes, gavixsenoT, Tu ra aris
problema da CamovTvaloT problemis gadaWris SesaZlo etapebi, romlebic, ra Tqma unda, sagnisa da problebis specifikidan
gamomdinare, SeiZleba garkveulwilad gansxvavebuli iyos:
problemad iTvleba iseTi situacia, rTuli sakiTxi, amocana, romelic saWiroebs Seswavlas da gadaWras. problemis
gadaWra gulisxmobs garkveuli problemis amosaxsneli pirobe-
120
problemis gansazRvra;
Sesaferisi informaciis Segroveba;
problemis gamomwvevi SesaZlo mizezebis dadgena;
problemis gadaWris sxvadasxva xerxebis mofiqreba;
problemis gadaWris saukeTeso gzis arCeva;
problemis gadaWris gegmis Camoyalibeba;
Sedegebis Semowmeba da Sefaseba.
121
zemoT aRweril
122
123
komunikacia
124
situacia
klasSi xmauria da maswavlebels uWirs moswavleTa kontroli. maswavlebeli xmamaRali saubriT cdilobs, gadafaros
maTi xmebi. igi darwmunebulia, rom klasisTvis micemuli instruqciebi yvelasTvis gasagebia, radgan misi xma yvelgan aRwevs.
maswavlebels eswreba kolega da diqtofonze iwers gakveTils.
maswavleblebi winaswar Tanxmdebian, rom gakveTilebis Semdeg
maT erTad unda ganixilon Catarebuli gakveTili. maswavlebeli, romlis gakveTilis Canawersac ismenen, sakuTari xmis simaRliT gaocebulia. igi Sewuxebuli da ukmayofiloa sakuTari
saubriT da uWirs imis dajereba, rom is, vinc ase usiamovnod
yviris, Tavadaa.
rogor fiqrobT, SesaZlebelia Tu ara, rom Tqvenc igive
reaqcia gqondeT sakuTari xmisa da metyvelebis mosmenis Semdeg? imisaTvis, rom Tqveni pasuxi obieqturi iyos, CaiwereT erTerTi gakveTili. amis gakeTeba rTuli ar aris da arc kolegis daswrebaa aucilebeli. ubralod, CarTeT magnitofoni an
diqtofoni da CaiwereT gakveTilis msvleloba. moismineT da
SeadareT Tqveni reaqcia aRniSnul SemTxvevaSi aRweril maswavleblis reaqcias. Semdeg SeavseT TviTSefasebis sqema.
125
kiTxvebi
126
diax ara
komunikacia warmoadgens rTul process, romelic gulisxmobs informaciis an ideebis gacvlas verbalurad (sityvierad),
araverbalurad (arasityvierad), Tu werilobiT. efeqtiani komunikacia gulisxmobs aramarto informaciis miwodebas, aramed
miRebas, rac iTvaliswinebs mosmenas, dakvirvebasa da SegrZnebas.
adamianebis umravlesoba fiqrobs, rom ara aqvs problema komunikaciaSi, Tumca, Tu sistematurad davakvirdebiT Cvens komunikaciur unar-Cvevebs, aucileblad vi poviT xarvezs. maswavlebels ar SeuZlia winaswar gansazRvros, Tu rogori reaqcia
eqneba moswavles SeTavazebul aqtivobaze, saubarze an dasmul
SekiTxvaze. maswavleblis reaqcia, verbaluri Tu araverbaluri,
nebismier saklaso situaciaSi gavlenas axdens maswavleblisa
da moswavlis urTierTobaze. imisaTvis, rom maswavlebels Sesabamisi reaqcia hqondes, sWirdeba kargad ganviTarebuli komunikaciis unar-Cvevebi da imis gagebis unari, Tu ras rogor
aRiqvamen moswavleebi.
xmis gamoyeneba
maswavleblis xma saklaso komunikaciis mniSvnelovani saSualebaa. xmas aqvs zogierTi fiqsirebuli Tviseba, romelic
aZlevs mas gansakuTrebul xasiaTs. aqedan gamomdinare, sasurveli efeqtis misaRwevad, Tqven SegiZliaT SecvaloT xmis done,
bgeris simaRle, toni, mkafiooba da gamomxatveloba, raTa xma
ufro efeqturad gamoiyenoT da yuradReba gaamaxviloT imaze,
rasac ambobT.
metyveleba aramxolod Sinaarsis
gadascemis, aramed
moswavlesTan
urTierTobis
saSualebaa.
moswavleTa
saxelebis gamoyeneba, maTi klasgareSe cxovrebiT daintereseba,
maTi gamocdilebis dafaseba qmnis komunikaciisaTvis dadebiT
atmosferos.
disci plinis dasamyareblad maswavlebeli metyvelebas xSir-
127
128
gamoTqvams.
daubrundiT Tqveni gakveTilis Canawers da daakvirdiT, ra
efeqts axdens moswavleebze Tqveni saubari. Tu Tqven xmamaRla saubrobT da moswavleebic Tqvengan aseT tons miCveulebi arian, sasurvel Sedegs ver miaRwevT. aseve, mniSvnelovania,
Tqveni xma gamoxatavdes emocias. Tu vinmes aqebT, Tqveni xma
unda iyos sasiamovno; Tu rame mogwonT, xmaSi sixaruli unda
igrZnobodes; Tu disci plinaze saubrobT, Tqveni xma unda iyos
momTxovni. Tu Tqven yvelaferze erTnairi xmiT saubrobT, maSin
ar gagikvirdeT, rom moswavleebi yvela Tqvens naTqvams erTgvarovnad aRiqvamen.
129
130
131
komunikaciis saSualebebi
aqtiuri mosmena
situacia
maswavlebeli gakveTilze moqmedebs winaswar Sedgenili gegmis mixedviT da cdilobs, ar daarRvios gansazRvruli
drois limiti. erT-erTi aqtivobis dros maswavlebeli moswavleebs usvams kiTxvebs. moswavleTa umetesoba aqtiurobs. maswavlebels surs, miiRos swori da swrafi pasuxebi. moswavleebs,
romlebic ayovneben pasuxebs, awyvetinebs da sapasuxod sxva moswavles iwvevs. moswavleebis araswori pasuxis SemTxvevaSi maswavlebeli gamoxatavs ukmayofilebas da gaRizianebas. droTa
ganmavlobaSi kiTxvebze mopasuxe moswavleTa raodenoba klebulobs da bolos mxolod ori moswavle iRebs monawileobas.
maswavlebeli mudmivad amowmebs dros da kmayofilia, rom kiTxvebi gansazRvrul droSi amowura.
132
SeiZleba CamovTvaloT
ci pi:
133
mosmenis dros aucilebelia imis gaTvaliswineba, rom yuradRebas gamovxatavT mzeriT, manerebiT, sxeulis moZraobiT, xmis
toniT, JestikulaciiT da a.S.
Catarebul gamokvlevaTa analizi gviCvenebs, rom maswavleblebi drois umetes nawils moswavleTaTvis SekiTxvebis dasmas
da maTi pasuxebis mosmenas uTmoben. kargi iqneba, Tu maswavleblebi gaiTvaliswineben, rom maTi mxridan aqtiuri mosmena
sasikeTo gavlenas axdens moswavlis ganwyobaze da komunikaciis kulturaze.
sxvisi mosmenis da gagebis unari aris moswavleTaTvis
aucilebeli unar-Cveva. pirvel rigSi, amis saukeTeso magaliTs Tavad maswavlebeli unda iZleodes. droTa ganmavlobaSi
moswavleebi swavloben mosmenas, rac exmareba maT akademiuri moswrebis gaumjobesebaSi da sxvebis mimarT pativiscemis
gamoxatvaSi.
axsna
maswavlebeli bevr dros uTmobs axsnas. axali Temis Semotanisas moswavleebi moelian, rom maswavleblis axsnils
kargad gaigeben da rodesac es ase ar xdeba, isini Riziandebian, an sakiTxisadmi gulgrili xdebian. kargad struqturirebuli axsnis procesSi maswavlebeli iTvaliswinebs moswavleTa
gamocdilebas, iyenebs sxvadasxva saganamanaTleblo resurss,
gegmavs iseT aqtivobebs, romlebSic moswavleebi arian CarTulni da Tavad ikvleven axal masalas.
134
mkvlevarebma gansazRvres
axsnisTvis damaxasiaTebeli xuTi ZiriTadi aspeqti
aspeqti M
gageba
struqturireba
mimdevroba
axsna
wardgena
maswavleblis qmedeba
ganixilavs axal informacias ukve nacnob
Temebze dafuZnebiT;
iyenebs moswavleTaTvis gasageb gamoTqmebs
da iTvaliswinebs moswavleTa gamocdilebas.
135
kiTxvebis dasma
kiTxvebis dasma swavlebisa da swavlis erT-erTi yvelaze
gavrcelebuli xerxia. kiTxvis dasma warmoadgens interaqtiuli
swavlis nawils. imisaTvis, rom SegeZloT kiTxvebis efeqturad
dasma, unda gaiTvaliswinoT:
ra ti pis kiTxvis dasmas apirebT;
ratom svamT kiTxvas;
rodis apirebT kiTxvis dasmas;
ra formiT apirebT kiTxvis dasmas;
vis usvamT kiTxvas;
ra xerxs mimarTavT, Tu moswavle ver igebs SekiTxvas, an
Seusabamo pasuxs gaZlevT;
ra dros aZlevT moswavles dasmul kiTxvaze pasuxis
gasacemad.
miuxedavad amisa, Tqven ar SegiZliaT, winaswar dagegmoT yvela SekiTxva. swavlebisas unda iyoT SemoqmedebiTebi, gakveTilis gegmis farglebSi. kiTxvis dasma ar aris martivi procesi.
kiTxva SeiZleba daisvas bevri mizezis gamo. magaliTad, moswavleebis yuradRebis misapyrobad; imis Sesamowmeblad, gismenen
Tu ara; gaiges Tu ara instruqcia an ganmarteba; problemebis
gadaWrisa da analizis stimulirebisaTvis; an, ubralod, diskusiis gamosawvevad.
Ria da daxuruli SekiTxvebi
yvelaze metad gavrcelebulia iseTi ti pis kiTxvebis dasma, romelzec arsebobs erTi swori pasuxi. amiT maswavlebeli
amowmebs moswavlis codnas rame konkretuli sakiTxis Sesaxeb.
magaliTad,
daasaxeleT perus dedaqalaqi; ra aris rkinis
atomuri wona? ras veZaxiT ZiriTad arterias, romelic gulSi
Sedis? - aseT kiTxvebs hqviaT daxuruli SekiTxvebi, radgan maT
aqvT mxolod erTi swori pasuxi. moswavlem an icis swori pasuxi, an ara. is ar fiqrobs bevrs. daxuruli kiTxvebi SeiZleba
dausvaT mTel klass. aseTi kiTxvebi aZlierebs moswavleTa mexsierebas da axal masalasTan dasakavSirebladac gamoiyeneba.
rac Seexeba Ria SekiTxvebs, maT ara aqvT calsaxa pasuxi.
aseTi kiTxvebi xSirad gamoiyeneba aRqmis da gagebis ganviTarebisaTvis. magaliTad: rogor SegviZlia SevamciroT narkotikebis
moxmareba? ratom daeca romis imperia? ra sityvebs gamoiyenebdi
136
137
simravleze, romelic SeiZleba maswavleblisaTvis ar iyos mosalodneli pasuxis msgavsi, magram iyos kiTxvis Sesabamisi. Tu
maswavlebels winaswar aqvs gansazRvruli, ra unda upasuxon
moswavleebma, maSin aseTi kiTxva ar SeiZleba Ria kiTxvad
CaiTvalos. moswavleebi cdiloben, mixvdnen, rogori pasuxis
miReba surs maswavlebels da aseTi pasuxi ar warmoadgens
moswavlis naazrevs. maswavlebelma ar unda dausvas moswavleebs iseTi SekiTxvebi, romlebic Seusabamo iqneba maT codnasa
da gamocdilebasTan. aris SemTxvevebi, rodesac maswavlebeli
moswavleTa mcire jgufs usvams kiTxvebs, xolo danarCenebs ki
ignorirebas ukeTebs. xandaxan, maswavlebeli svams SekiTxvebs,
romelic moswavleebisTvis gaugebaria, radgan maT sityvebis
mniSvneloba ar esmiT, an maTTvis kiTxva rTuli gasagebia.
dialogi
komunikaciis saukeTeso formas warmoadgens dialogi. maswavlebeli mudmivad unda cdilobdes, rom misi saubari ar iyos
monologi. mas unda SeeZlos dialogis warmarTva.
dialogis dros maswavleblisaTvis mniSvnelovania moswavleebTan erTad faqtebis analizi, situaciis obieqturi Seswavla,
da ara sakuTari poziciis dacva. moswavleebTan warmarTuli
dialogis dros maswavlebeli unda cdilobdes, maTTan erTad
SemoqmedebiTad miudges sakiTxs.Ddialogma unda migviyvanos
TanamSromlobamde.
maswavleblisTvis metad mniSvnelovania,
SeZlos moswavleebis TanagrZnobiT mosmena. es ki imas niSnavs,
rom masSi gaRizianebas ar unda iwvevdes moswavlis gansxvavebuli, Tundac mcdari mosazreba. mTavaria, maswavlebelma
daadginos, ra udevs safuZvlad moswavlis mxridan sakiTxis
amgvar gagebas.
dialogis warmarTvis, kiTxvebis dasmisa da mosmenis unarCvevebis daxvewa xangrZlivi procesia da mas maswavlebeli
mudmivad srulyofs. saerTo problemebze msjelobisas maswavleblebi erTmaneTs uziareben saskolo gamocdilebas, sTavazoben SeniSvnebsa da rCevebs, riTac did daxmarebas uweven erTmaneTs. aseTi ti pis TanamSromloba xels uwyobs swavlebaSi
axali midgomebis gamoyenebas. amiT ki umjobesdeba da ixveweba
saswavlo praqtika.
138
Tqven ukve SegiZliaT, i povoT pasuxi am Tavis dasawyisSi mocemul yvela SekiTxvaze. daubrundiT kiTxvebs da
gaeciT pasuxebi.
139
saklaso diskusia
rogor unda moviqceT, rom diskusiis procesSi moswavleTa maqsimalurma raodenobam miiRos monawileoba;
rogor unda gavaumjobesoT saswavlo procesi diskusiis
sxvadasxva xerxis gamoyenebiT.
140
situacia
kaTedris Sexvedraze maswavleblebi ganixilaven Catarebul gakveTilebs. kaTedris gamge dainteresebulia diskusiis
meTodis gamoyenebiT, miRebuli SedegebiT da, amasTan dakavSirebiT, svams SekiTxvas. Sexvedraze damswre maswavleblebis
umravlesoba darwmunebulia, rom am meTodiT TiTqmis yovel
gakveTilze muSaobs. amis dasadastureblad, erT-erTi maswavlebeli ixsenebs kiTxvebs, romelic moswavleebs dausva da mimoixilavs moswavleTa pasuxebs. meore maswavlebeli ambobs, rom
misi moswavleebi xSirad Tavad marTaven diskusias da usvamen
SekiTxvebs erTmaneTs. maswavlebeli aRniSnavs, rom moswavleebi
Zalian kargad arTmeven Tavs am process da misi Careva mxolod
im SemTxvevaSia saWiro, Tu moswavleebis pasuxebi swori ar
aris. maswavlebeli kmayofilia imiT, rom moswavleebi zustad
ise pasuxoben, rogorc Tavad upasuxebda.
GgTxovT, ganixiloT mocemuli situacia da gansazRvroT, Tu
ra daskvnebs gaakeTebda kaTedris gamge miRebuli informaciis
safuZvelze. daskvnebi CaiwereT da Teoriuli nawilis gacnobis
Semdeg gaaumjobeseT isini.
141
*****
Ddiskusia komunikaciis erT-erTi saSualebaaa da Tavisi arsiT dialogs emyareba, rogorc swavlebis organizaciis formiT,
ise saswavlo masalis Sinaarsze muSaobis xerxebiT. diskusia
warmoadgens iseT meTods, romelic organizebas ukeTebs Ria
kiTxvebis dasmisa da pasuxebis gacemis process da saSualebas
aZlevs moswavles, ufro Rrmad ganixilos Sesaswavli sakiTxi.
maswavlebeli yovelTvis winaswar emzadeba diskusiisaTvis.
gansazRvavs sadiskusio problemas, kiTxvebs da procedurebs.
saklaso diskusia SeiZleba mimdinareobdes moswavleTa mcire
jgufebSi, an mTel klasSi, aseve _ maswavlebelsa da moswavleebs,
an moswavleebs Soris. diskusiis dros maswavlebeli gezis mimcemis rols asrulebs da akontrolebs process, raTa moswavleebma ar gadauxvion sadiskusio sakiTxs da ar daarRvion diskusiis wesebi. mTel klasTan diskusis Catarebis organizebis
saukeTeso formas wreSi moswavleebis ganlageba warmoadgens.
diskusiis meTodiT muSaobis dros aucielebelia klasSi
iyos ndobisa da urTierTpativiscemis atmosfero. maswavlebeli
Tavad unda warmoadgendes sxvisi azris pativiscemis models,
radgan maswavleblis moswavleebisadmi damokidebuleba moswavleTa urTierTdamokidebulebis ganmsazRvrelia.
diskusiis efeqtianad warsamarTad maswavlebelma unda
gaiTvaliswinos Semdegi faqtorebi:
1.
2.
3.
4.
moswavleebis momzadeba;
wesebi da procedurebi;
diskusiis marTva;
mosalodneli Sedegebi.
1. moswavleebis momzadeba
moswavleebis unar-Cvevebis da codnis dadgena;
saWiro informaciis gansazRvra;
moswavleebisaTvis informaciis wyaroebis miTiTeba.
2. wesebi da procedurebi
sakiTxis SerCeva da diskusiis drois gansazRvra;
142
143
144
diskusiis procesSi maswavlebeli ar akritikebs moswavleTa mosazrebebs, Sexedulebebsa da ideebs. Mmaswavlebeli, amave
dros, cdilobs, daexmaros maT sakiTxis ukeT gaSuqebasa da
sakuTari Tavis mimarT rwmenis ganmtkicebaSi. mag: maswavlebli mimarTavs moswavleebs: `iqneb ufro Rrmad gaaSuqoT es
sakiTxi~? an Tu maswavlebels surs, ufro daxvewos moswavlis
naazrevi, ambobs: `es namdvilad axali ideaa, rogorc mivxvdi.
. . .
`xom ar SegiZliaT, moiyvanoT argumenti . . . .~ `ratom
fiqrobT ase . . . SegiZlia axsna, ras gulisxmob amaSi . . . .~
aseTi midgoma moswavleebs ubiZgebs axali ideebis gamoTqmisaken. maswavlebeli sTxovs, gamoTqvan TavianTi mosazrebebi
iseTma moswavleebma, romlebic Cumad sxedan.
diskusiis meTods maswavlebeli iyenebs gakveTilis miznis
Sesabamisad. amasTan, iTvaliswinebs moswavleebis sakomunikacio
unar-Cvevebs da imasac, Tu ramdenad arian momzadebulni diskusiisTvis.
diskusiis dasasruls, maswavlebeli moswavleebTan erTad ajamebs diskusias da ganixilavs diskusiis dadebiT da
uaryofiT mxareebs.
diskusiis wesebi:
1. maswavlebeli diskusiis dawyebamde urigebs moswavleebs
sxvadasxva feris sam patara alams;
2. moswavleebi ferad almebs patara Rrublis naWerSi arWoben da TavianT merxze aTavseben;
3. almebi kargad unda Candes;
4. maswavlebeli acnobs moswavleebs TamaSis wesebs. TiToeul moswavles ufleba aqvs, diskusiis msvlelobis dros
mxolod samjer gamoTqvas azri.
145
yoveli pasuxis Semdeg moswavlem unda amoiRos alami da gadados gverdze. rodesac mas arc erTi alami aRar darCeba, igi
mxolod msmenelis rols Seasrulebs.
am xerxiT Catarebuli diskusiebi daexmareba maswavlebels
diskusiis sworad warmarTvaSi da Tu mas sistematurad gamoiyenebT, naxavT, rom droTa ganmavlobaSi moswavleTa pasuxebi
logikuri da diskusiis Temis Sesabamisi iqneba. aseve, es xerxi
SesaZleblobas mogcemT, klasSi diskusia mxolod warmatebuli
moswavleebis CarTviT ar amoiwuros da moswavleTa maqsimaluri raodenoba gaaqtiuroT. maswavlebelma, saWiroebebidan gamomdinare, SeiZleba an gaarTulos, an gadaakeTos es procedura.
146
147
xerxi - 6 (jiqso) maswavlebeli yofs davalebas nawilebad. klass yofs 3-5 wevrian jgufebad da TiToeul
wevrs mxolod davalebis erT nawils aZlevs. Semdeg iqmneba axali jgufebi im wevrebisgan, romlebsac erTi da
imave davalebis nawili aqvT micemuli da jgufSi imarTeba
diskusia. sakiTxis ganxilvis Semdeg TiToeuli moswavle
ubrundeba Tavis Zvel jgufs. am SemTxvevaSi yvela moswavlis mier motanili ideebi da informacia Tanabrad mniSvnelovania davalebis Sesasruleblad, rac jgufis wevrebs
erTmaneTze damokidebuls xdis.
xerxi - 7 moswavleebi winaswar amzadeben saSinao davalebas. weren mokle analizs da daskvnas, micemul sakiTxTan
dakavSirebiT. klasSi dabrunebulebi jgufSi an wyvilSi
ganixilaven TiToeuls da dikusiis safuZvelze afaseben
namuSevars. Sefasebis kriteriumebi winaswar mzaddeba maswavleblis da moswavleebis mier. TiToeulma jgufma unda
aarCios erTi daskvna, romelic mTel klasSi diskusiis sagani gaxdeba.
xerxi - 8 dikusiaSi monawileobs mTeli klasi. diskusiis sakiTxs maswavlebeli winaswar aZlevs/acnobs moswavleebs, informaciis mosaZieblad asaxelebs wyaroebs. moswavleebTan erTad adgens diskusiis wesebs. diskusiisTvis
momzadebis dros maswavlebeli ar gansazRvravs pasuxebs
da diskusiis dros ar cdilobs, moswavleebi waiyvanos winaswar gansazRvruli pasuxebisken. maswavlebeli diskusias
iwyebs motivaciis gamomwvevi kiTxviT, problemiT an mokle
prezentaciiT. maswavlebeli mxolod marTavs process da
svams SekiTxvebs diskusiis efeqtianobisTvis.
Tqven ukve SegiZliaT, i povoT pasuxi am Tavis dasawyisSi mocemul yvela SekiTxvaze. daubrundiT kiTxvebs da gaeciT pasuxebi.
148
149
inkluziuri ganaTleba
Si;
sazogadoebis rogori damokidebuleba axdens uaryofiT
gavlenas gansakuTrebuli saWiroebebis mqone bavSvebze.
specialuri sagan-
4. rogor unda SevafasoT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis akademiuri MmiRwevebi?
5. ra roli ekisreba maswavlebels inkluziur ganaTlebaSi
150
*****
inkluziuri ganaTleba niSnavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavleebis TanatolebTan erTad
zogadsaganmanaTleblo skolebSi swavlas.
specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavled
iTvleba:
SezRuduli SesaZleblobebisa da Seferxebuli ganviTarebis mqone moswavleebi;
socialur-emociuri problemebis mqone moswavleebi;
niWieri bavSvebi.
SezRuduli SesaZleblobis mqone bavSvs aReniSneba ganviTarebis erTi an ramdenime Seferxeba (maTTan dakavSirebiT, sityva `invalidi~ 1995 wlidan, saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT, amoRebulia xmarebidan da Canacvlebulia terminiT
`SezRuduli SesaZleblobis mqone piri~). ganviTarebis Seferxeba sxvadasxva kategoriis mixedviT ganisazRvreba:
fizikuri darRvevebi ( moZraobis SezRudva, kidurebis,
mxedvelobis da smenis defeqtebi, metyvelebis problemebi);
gonebrivi darRvevebi (centraluri nervuli sistemis
dazianebiT gamowveuli darRvevebi, tvinis travma, cerebruli dambla, epilefsia, swavlis unaris daqveiTeba da sxva);
socialur-emociuri darRvevebi (qcevis darRvevebi, emociuri darRvevebi, yuradRebis deficiti, gadametebuli aqtiuroba (hi peraqtivoba), socialuri darRvevebi, komunikaciis
problemebi).
inkluziuri ganaTlebis ZiriTadi princi pia, rom yvela moswavle, miuxedavad maT Soris arsebuli gansxvavebebisa da Taviseburebebisa, skolaSi erTad unda swavlobdes. swored amitom, inkluziuri ganaTleba gulisxmobs, rogorc SezRuduli
SesaZleblobebis mqone, aseve niWieri, eTnikuri umciresobebis
warmomadgenlebis, usaxlkaro da socialuri problemebis mqone
bavSvebis CarTvas saskolo cxovrebaSi. yvela es moswavle spe-
151
152
SiSi zogierTi adamiani Tvlis, rom SezRuduli SesaZleblobebi gadamdebia da maT zians miayenebs, SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvTan urTierToba depresiis gamomwvevia, radganac
isini sazogadoebisgan gacalkevebulebi da depresiulebi arian.
am SemTxvevaSi advilia imis danaxva, Tu ratom aris SiSi negatiuri modgoma.
gadametebuli mzrunveloba gansakuTrebiT aqtualuria SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvebze saubrisas. TanagrZnobis msgavsad, gadametebuli mzrunveloba, erTi SexedviT,
SeiZleba pozitiur damokidebulebad CaiTvalos. gadametebuli mzrunvelobis qveS moqceuli bavSvebi xdebian daucveli,
damokidebuli mozardebi da ver axdenen sakuTari SesaZleblobebis realizacias.
zerele tolerantoba SezRuduli SesaZleblobis mqone bavSvebis mimarT yvelze gavrcelebuli negatiuri damokidebulebis
formaa. isini, visac aseTi damokidebuleba axasiaTebT, mxolod
sityvieri an finansuri daxmarebiT Semoifarglebian da Tavs
arideben maTTan Ria kontaqts. es yvelaze naklebad gulwrfeli
damokidebulebaa. am gziT kidev ufro Rrmavdeba is zRvari, rac
SezRuduli SesaZleblobis mqone bavSvebsa da danarCen sazogadoebas Soris arsebobs.
SezRuduli SasaZleblobis mqone bavSvebis umravlesoba gamoirCeva gansakuTrebuli mgrZnobiarobiT da intuiciiT, isini
advilad ganasxvaveben siyalbes da namdvil megobrobas. maTTan damokidebulebaSi, mniSvnelovania, aqcenti gakeTdes pirad
153
autisturi bavSvebi. autizmi gamoixateba adamianebTan urTierTobis danaklissa da kontaqtisTvis Tavis aridebaSi. autisturi bavSvebi ver itanen cvlilebebs, gaurbian komunikacias,
Semoxedvas. zogierT SemTxvevaSi metyvelebisas SesaZloa
mxolod sxvis sityvebs imeorebdnen da sakuTar Tavs mesame
pirSi mimarTavdnen. gaucxoebuli arian sazogadoebasTan da
sakuTar TavTanac ki. zogjer SeiZleba yru an brma mogeCvenoT.
Tumca, autisturi bavSvebi Zalian kargad floben sakuTar
sxeuls. Aaseve, SesaZloa, kargad pasuxobdnen kiTxvebs, romlebic
scildeba maT qronologiur asaks, magram ver pasuxobden maTi
asakisTvis metad martiv kiTxvebs. autisturi bavSvebisTvis izolaciidan gamosayvanad gansakuTrebuli Zala aqvs Tojinebis
Teatrs. mSoblebma da maswavleblebma unda gaiTvaliswinon, rom
maSin, roca sxva saxis ganviTarebis Seferxebis mqone bavSvebisaTvis dadebiTi efeqti SeiZleba hqondes, roca maT gulTbilad,
magram ZaldatanebiT vaiZulebT wamovidnen kontaqtze, autisturi bavSvis mimarT aseT mopyrobas uaryofiTi Sedegebi moaqvs.
maTTan saubari unda iyos rbili, Zaldautanebeli, Tu gvinda
rom mogviaxlovdes, TvalebSi ar unda SevxedoT, aramed im adgilisken gavixedoT, sadac unda movides.
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis
mniSvnelovan nawils swavlis unaris daqveiTebis mqone moswavleebi Seadgenen. sxvadasxva kvlevis mixedviT, swavlis unaris
daqveiTeba A skolis moswavleebis daaxloebiT 5%-s aReniSneba.
maswavleblebi xSirad uCivian moswavleebis sizarmaces, mousvenrobas. am dros saqme SeiZleba swavlis unaris daqveiTebis
mqone moswavleebTan gvqondes. rogorc qcevis, aseve swavlis unaris daqveiTebis mqone moswavleebs xSirad axasiaTebT seriozuli emociuri darRvevebi da msubuqi kognituri problemebi. aseT
moswavleebs sirTuleebi aqvT rogorc akademiur moswrebaSi, aseve
154
TanatolebTan urTierTobaSi. axasiaTebT uyuradReboba, impulsuroba, gadametebuli aqtiuroba, ganwyobis swrafi cvla, xanmokle mexsiereba. swavlis uunarobis mizezi mravalia (Tavis tvinis
msubuqi dazianeba, nevrologiuri darRvevebi, sxvadasxva daavadeba,
infeqcia, arasaTanado kveba da sxva garemo faqtorebi).
inkluziuri ganaTlebis umniSvnelovanesi principia, moswavlis
realuri SesaZleblobebis gaTvaliswinebis safuZvelze moxdes
saswavlo masalisa da garemos adaptacia. individualuri midgoma
inkluziuri ganaTlebis strategiis qvakuTxeds warmoadgens.
individualuri saswavlo gegma da moswavlis Sefaseba
specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavlis
swavlas da akademiur winsvlas skolis mxridan individualuri
saswavlo strategiis SemuSaveba ganapirobebs. am mizniT skola
SezRuduli SesaZleblobis mqone moswavlisaTvis individualur saswavlo gegmas adgens. inkluziuri ganaTlebis procesSi
CarTuli moswavleebi individualuri saswavlo gegmis mixedviT swavloben.
individualuri saswavlo gegma aRwers, Tu rogor unda CaerTos SezRuduli SesaZleblobebis mqone konkretuli moswavle
saerTo saswavlo procesSi da gansazRvravs im saganmanaTleblo saWiroebebsa da moTxovnebs, romelic moswavlis SesaZleblobebis farglebSi moiazreba.
individualuri saswavlo gegma dasaxavs wliur saswavlo
mizansac. am SemTxvevaSi skola gansazRvravs moswavlis mosalodnel akademiur winsvlas. es mizani SezRuduli
SesaZleblobebis mqone moswavleebisaTvis SeiZleba martivi
an Zalian martivic ki iyos. Tu SezRuduli SesaZleblobebis
mqone moswavlem individualuri saswavlo gegmiT gansazRvruli saswavlo mizani daZlia, es niSnavs, rom maRali akademiuri
Sefaseba daimsaxura. aseT SemTxvevaSi amosavalia moswavlis
SesaZleblobis gaTvaliswineba da am SesaZleblobis Sefaseba.
rig SemTxvevaSi SezRuduli SesaZleblobis mqone moswavlem
SeiZleba saswavlo standartis mxolod ramdenime moTxovna
daakmayofilos, magram is mainc maRal Sefasebas imsaxurebdes,
radganac Tavisi SesaZleblobebis maqsimums miaRwia. am SemTxvevaSi moswavle klasidan klasSi maRali niSnebiT gadadis.
155
situacia 1.
lika klasidan klasSi gadadis, radgan skolaSi marTebulad aris gaanalizebuli misi SesaZleblobebi, SemuSavebulia
misi SesaZleblobebis Sesabamisi saswavlo gegma da saswavlo
miznebi.
L
likas, sxva moswavleebisagan gansxvavebiT, bevrad martivi
wliuri da Sualeduri saswavlo mizanebi aqvs. is warmatebiT
arTmevs Tavs am miznis miRwevas, da xSirad maRal qulasac ki
imsaxurebs. likas ar SeuZlia waikiTxos mcire zomis moTxroba,
am SemTxvevaSi maswavlebeli mas am moTxrobis mxolod erTi
patara monakveTis wakiTxvas sTxovs. swored es aris likasTvis
saswavlo mizani. lika mxolod patara monakveTs waikiTxavs da
karg Sefasebas imsaxurebs. am SemTxvevaSi maswavlebelma marTebulad Seafasa likas SesaZleblobebi da Sesabamisi saswavlo
mizani dausaxa mas.
situacia 3.
daTo gakveTilis msvlelobisas xmamaRla laparakobs, agresiulad iqceva, maswavlebels eurCeba da cdilobs, TanaklaselTan
Cxubi gamarTos.
daTos hi peraqtiurobis sindromi aqvs, rac yuradRebis
gafantulobasa
da qcevis agresiaSi vlindeba. daTos so-
156
situacia 4.
irma xSirad depresiulia gakveTilze, Sesvenebaze TanatolebTan urTierTobas ar amyarebs, uWirs saubris dawyeba,
swavla da Tavs gariyulad grZnobs.
157
Nnato cota xania, rac axal skolaSi gadmovida. is sustadmxedvelia da, imavdroulad, swavlis unaris daqveiTeba aReniSneba. yovelive amas isic emateba, rom axal garemoSi Tavs ucxod
grZnobs.
aseT SemTxvevaSi maswavlebelma misi problema unda
gaiTvaliswinos da Seecados, rom dafaze didi da mkveTri
asoebiT weros; agreTve, masa da Tanaklaselebs Soris urTierTobebis gasaumjobeseblad nato jgufur aqtivobaSi CarTos.
situacia 6.
158
rogorc vnaxeT, inkluziuri ganaTlebis sferoSi maswavlebels gansakuTrebuli roli ekisreba. am kuTxiT muSaoba maswavleblisgan moiTxovs:
159
inkluziuri swavlebis ZiriTadi amocanebi da swavlebis saboloo Sedegebi gaTvlili unda iyos specialuri
saganmanaTleblo saWiroebis mqone konkretuli moswavlis
SesaZleblobaze;
inkluziuri swavleba niSnavs swavlebisa da Sefasebis
individualuri meTodis SemuSavebas;
inkluziuri ganaTlebis sferoSi gansakuTrebiT mniSvnelovania maswavleblis roli;
maswavlebeli, mSoblebTan TanamSromlobis gziT, unda
ecados, rom gansakuTrebuli saganmanaTleblo saWiroebis
mqone bavSvma Tavi sazogadoebis sruluflebian wevrad
igrZnos.
160
niWieri bavSvebi
161
*****
sazogadoebis ZiriTadi nawili normis, anu saSualo maxasiaTeblebis farglebSi Tavsdeba, magram arian iseTebic, romlebic
gamoirCevian sxvebisagan da saSualo maCveneblebs erTi an ramdenime aspeqtiT emijnebian. aseT individebs, pedagogiuri da socialuri TvalsazrisiT, ganixilaven, rogorc gansakuTrebulebs,
anu maT gansakuTrebuli midgoma sWirdebaT. maT ricxvSi Sedian
niWieri an specifikuri talantis mqone bavSvebic. Tu gaviTvaliswinebT, ra didi roli eniWeba maswavlebels gansakuTrebuli saWiroebebis mqone bavSvebTan urTierTobaSi, rogorc maTi
gamovlenis, aseve Semdgomi muSaobis TvalsazrisiT, cxadi gaxdeba imis aucilebloba, rom maswavleblebma meti icodnen niWieri
bavSvebis Sesaxeb, miTumetes, rom aseTi bavSvebi saskolo praqtikis farglebSi xSirad SeiZleba Segvxvdnen.
niWieri bavSvebis gamovlenis problema yovelTvis idga maswavleblebis winaSe. pedagogikas yovelTvis ar Seswevda unari,
gamoevlina talantebi an, ubralod, niWieri bavSvebi. istoriulad Tu gadavavlebT Tvals, vnaxavT, rom zogierTi gamonaklisis garda, skolebis umravlesobis kompetenciaSi sulac ar
Sedioda niWieri bavSvebisaTvis specialuri programebis SemuSaveba, xolo im skolebSic ki, sadac aseTi programebi arsebobda, yovelTvis idga problema imis Sesaxeb, romeli bavSvi
unda CaerToT aRniSnul programebSi.
talantis da niWierebis gansazRvra
problema ZiriTadad momdinareobs iqidan, rom niWierebis
ganmarteba Zalian bundovania. es cneba moicavs rogorc karg
akademiur moswrebas, maRal inteleqts, swrafi daswavlis
unars, aseve romelime eqstraordinaluri unarisa Tu talantis
qonas. aseTi bundovani ganmarteba, bunebrivia, ar aris sakmarisi
dasayrdeni skolis maswavleblebisa Tu administraciisaTvis,
romelTa winaSec dgas konkretuli problema, rogor SearCion
aseTi bavSvebi specialuri programebisTvis.
Tumca yoveldRiur metyvelebaSi sityvebi: talanti da niWieri xSirad sinonimebad gamoiyeneba. realurad, isini gansxvavebul fenomenebs aRniSnaven. niWiereba aris gamorCeuli zogadi
unari, romelic sxvadasxva sferoSi vlindeba maRali xarisxis
SedegebiTa da SesaZleblobebiT. talanti aris ufro viwro
cneba da is gulisxmobs araCveulebriv unars romelime specifikur sferoSi, mag. rogoricaa musika, xatva an maTematika. bavSvebs,
romlebic did talants avlenen adreul asakSi, vunderkindeb-
162
163
164
165
Rveva, Tanatolebisgan mowyveta, frustracia. es yvelaferi metyvelebs imaze, rom xSirad ar aris rekomendebuli bavSvis
mowyveta saSualo socialuri da fsiqologiuri ganviTarebis
CarCoebidan. am dros aucileblad gasaTvaliswinebelia bavSvis
aramxolod inteleqtuqluri, aramed socialuri da fizikuri
simwifec; aseve, yuradReba unda mieqces imasac, ramdenad
Tanabrad uswrebs bavSvi Tavis asaks. iqneb is mxolod erT
konkretul sferoSia warmatebuli da sxva sagnebSi daCqarebam
sulac ar mogvitanos saxarbielo Sedegi?
gamdidrebuli programebi uzrunvelyofen bavSvis ufro Rrma
ganaTlebas damatebiTi da mravalferovani masalis miwodebiT.
es saSualebas gvaZlevs, gavafarTooT maTi codna da ganvaviTaroT SesaZleblobebi.
garda amisa, arsebobs gamdidrebuli swavlis kidev erTi
modeli, romelic gulisxmobs bavSvebis SerCevas zemoxsenebuli
sami maxasiaTeblis mixedviT. unda aRiniSnos, rom es SerCeva ar
atarebs mkacr xasiaTs, ubralod, SeirCeva yvela bavSvi, romelic
Tavisi saskolo moswrebiTa Tu inteleqtualuri potencialiT
met-naklebad akmayofilebs aRniSnul kriteriumebs da, daaxloebiT, 25% skolis saukeTeso bavSvebisa, xvdeba niWierebis kategoriaSi. SerCevis Semdeg, am moswavleebidan nebismiers SeuZlia
monawileoba miiRos specialur gamdidrebul programebSi. mas
aseve ufleba aqvs nebismier dros miatovos es programa. programebi cvalebadobs bavSvebis interesebidan gamomdinare.
aRmzrdelebi da kerZo maswavleblebi
ufrodaufro meti programa iyenebs niWieri bavSvebisaTvis
individualur aRmzrdelebsa da maswavleblebs.
aRmzrdeli aris is adamiani, romelic Taviseburi inteleqtualuri da fsiqologiuri xelmZRvanelis rolSi gvevlineba
da mWidro kavSirSia bavSvTan.
indiviadualuri maswavlebeli aSkarad efeqturi saSualebaa
aramarto niWier bavSvTan samuSaod. gamokvlevebma daadastures,
rom individualuri mecadineobis fonze saSualo moswavleTa
98% SeiZleba amaRldes saSualo jgufis donidan.
sainteresoa Taviseburi aRmzrdelobiTi urTierToba Tanatolebs Soris, an SedarebiT ufrosi moswavleebis mxridan. niWier
bavSvebs xSirad axasiaTebT maTze ufrosebTan urTierTobis
survili, radganac saerTo interesebs maTTan ufro pouloben.
166
specialuri skolebi
garda
zemoTCamoTvlili
midgomebisa, arsebobs
iseTi
skolebic, romlebic emsaxurebian mxolod niWier bavSvebs. aseTia, magaliTad, sakvirao an zafxulis skolebi. Tumca niWieri
bavSvebis umravlesobas xSirad ar miuwvdeba xeli aseT specialur programebze da skolebze da rCebian Cveulebrivi klasis farglebSi. es sulac ar niSnavs imas, rom Cveulebriv klasSi maswavleblebs maTTvis arafris gakeTeba SeuZliaT. piriqiT,
inkluziuri swavleba maqsimalurad moiTxovs yvela bavSvis
CarTvas saswavlo procesSi da im gzebis Ziebas, Tu risi gakeTeba SegviZlia maTTvis.
rekomendaciebi Cveulebrivi klasisaTvis
akeTeben Tu ara skolebi imas, risi gakeTebac ZaluZT niWieri
da SemoqmedebiTobisakenN midrekili bavSvebisaTvis? samwuxarod,
skolebi, tradiciulad, orientirebulni arian damjeri, punqtualuri, zrdilobiani, Tavaziani, megobrebTan karg urTierTobaSi
myofi, sxvisi ideebis advilad SemTvisebeli, arakonfliqturi
moswavleebis formirebaze. akademiuri moswreba Sefasebis
ZiriTadi kriteriumia, rac xSirad mza masalis SeTvisebaze da
tradiciul standartul pasuxebzea orientirebuli. am CamonaTvalSi gvaklia moqniloba, riskisTvis mzadyofna, originaloba,
arastandartuli azrovneba, gamomgonebloba.
Zalian mniSvnelovania, maswavlebelma waaxalisos da ar
gakicxos moswavle. waxaliseba sWirdeba bavSvis SemoqmedebiT
da gabedul pasuxs maSinac ki, roca is arasworia da warumatebeli.
bevri niWieri bavSvi sakmaod mcire warmatebebs aRwevs. riTi
167
SeiZleba avxsnaT es faqti? ZiriTadi mizezi aris motivis arqona. motivaciis gaqrobas iwvevs is, rom:
bavSvebi ver xedaven kavSirs realobasa da naswavl
masalas Soris;
bevri niWieri bavSvi kargavs motivacias SefasebiTi
sistemis araadekvaturobisa da zedapirulobis gamo. samwuxarod, mravali mSobeli da maswavlebeli mxolod niSnebzea orientirebuli;
niWier bavSvebs xSirad uwevT iseTi davalebebis Sesruleba, rac maTTvis Zalian martivia da, Sesabamisad, ikargeba interesi. meore mxriv, am problemis Tavidan acilebis
mcdelobaSi meore ukiduresobasac vxvdebiT da zogierTi
programa niWieri bavSvebisTvis zedmetad win wasuli, abstraqtuli da Warbad Teoriulia;
bevri saskolo programa ver axerxebs, waaxalisos niWieri bavSvebi da ver aZlevs maT TavianTi unikaluri SesaZleblobebisa da specifikuri interesebis dakmayofilebis
SesaZleblobas.
yvela zemoTCamoTvlili mizezis gamo, SeiZleba Sedegad miviRoT motivaciisa da miRwevis moTxovnilebis daTrgunva im
moswavleebTan, romlebsac, potenciurad, brwyinvale Sedegebis
miRweva SeuZliaT.
arsebobs sagangebo saSualebebi bavSvebSi kritikuli azrovnebisa da SemoqmedebiTobis wasaxaliseblad. mokled
SegviZlia ganvixiloT erT-erTi, romelic `gonebrivi ieriSis~
saxelwodebiT aris cnobili: es meTodi pirvelad SemogvTavaza
amerikelma mecnierma osbornma da dRemde warmatebulad gamoiyeneba specialur programebSi. meTods iyeneben mcire jgufebSi
amocanis SemoqmedebiTi amoxsnis ZiebaSi maqsimaluri raodenobis ideebis warmosaqmnelad. Sefaseba mogvianebiT xdeba. es
saSualebas gvaZlevs, gacilebiT meti idea gamovimuSavoT, vidre Sefasebis pirobebSi. klasis pirobebSi `gonebriv ieriSs~
SeiZleba daeTmos gakveTilis nawili. lideri am procesSi aris
maswavlebeli. igi xsnis TamaSis wesebs: ar aris misaRebi kritika; gamoTqmuli ideebis Secvla da erTmaneTTan dakavSireba
SesaZlebelia; misaRebia yvela idea, erTi SexedviT, rac unda ucnauri Candes. wesebis axsnis Semdeg maswavlebeli ayenebs prob-
168
169
situacia 1.
170
gansakuTrebiT maRal Sedegebs maTematikaSi aRwevda. maswavlebelma urCia mSoblebs misi iseT skolaSi gadayvana, sadac
maTematika gaZlierebulad iswavleboda. irakli marTlac gadaiyvanes maTematikur skolaSi, Tumca Zalian male man swavla
sagrZnoblad gaauaresa da xSirad uars acxadebda skolaSi
wasvlaze. ras SeeZlo masSi aseTi cvlilebis gamowveva?
Seqmnili situaciis detalurma Seswavlam da iraklisTan
saubarma gamoarkvia, rom miuxedavad Cveulebrivi skolis farglebSi misi warmatebebisa maTematikaSi, gaZlierebuli programa
misTvis mainc rTuli aRmoCnda. iraklis ukve didi Zalisxmeva
sWirdeboda Sedegis misaRwevad, rac misTvis uCveulo iyo. amas
isic daerTo, rom mudam pirvelobas miCveuli ver egueboda sxvebis upiratesobas, ramac sabolooo jamSi mas aSkara protesti da
ukmayofileba gauCina axali skolis mimarT. iraklis mSoblebs
SegviZlia vurCioT, rom naCqarevad ar miiRon misi Zvel skolaSi
dabrunebis gadawyvetileba.
sasurvelia, maTematikis
maswavlebelmac
meti yuradReba gamoiCinos mis mimarT,
sanam axal garemos SeeCveva. axali
garTulebuli programis dasaZlevad,
xanmokle
drois
manZilze individualuri
maswavleblis daxmarebac ar
iqneboda cudi. Zvel
skolaSi dabruneba mxolod maSin
unda
gadawyviton,
Tu darwmundebian,
rom gaZlierebuli
programa marTlac
zedmetad rTulia misTvis.
171
172
gamoyenebuli literatura:
school.
173
174
sarCevi
175
SeniSvnebisTvis
176
177
178