2 Nisan 2013 SALI

Resm Gazete
ANAYASA MAHKEMES KARARI

Say : 28606 (Mkerrer)

Anayasa Mahkemesi Bakanlndan: Esas Says: 2011/106 Karar Says: 2012/192 Karar Gn: 29.11.2012 PTAL DAVASINI AAN : Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri M. Akif HAMZAEB ve Emine lker TARHAN ile birlikte 115 milletvekili PTAL DAVASININ KONUSU : 8.8.2011 gnl, 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin; A- Tmnn ve ayr ayr tm maddeleri ile eki (1) sayl cetvelin ve (1), (2) ve (3) sayl listelerinin, B- 1. maddesiyle; 1- Deitirilen 29.6.2011 gnl, 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ibarelerinin, 2- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendinin, C- 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin; 1- 7. maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendinin, 2- 7. maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresinin, D- 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin; 1- (1) numaral fkrasnn, a - (a) bendindeki sulak alanlar ibaresinin, b- (b) bendinin, c- (c) bendindeki doal sit alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgesi ibaresinin, d- (), (d) ve (e) bentlerinin, 2- (2) numaral fkrasnn birinci cmlesindeki ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ile ikinci cmlesindeki Ancak Bakanlka ibaresinin, E- 12. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 25. maddesine eklenen (2) numaral fkrann,

F- 15. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen ek 1. maddenin, G- 17. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen geici 6. maddenin (1) ve (3) numaral fkralarnn, H- 19. maddesinin, I- 20. maddesinin, J- 23. maddesiyle 3.5.1985 gnl, 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4. maddenin birinci fkrasnn, K- 32. maddesiyle 29.6.2011 gnl, 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 19. maddesine eklenen (2) numaral fkrann, L- 36. maddesiyle deitirilen 9.8.1983 gnl, 2873 sayl Milli Parklar Kanununun 5. mad desinin birinci fkrasndaki onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin ibaresinin, M- 40. maddesiyle deitirilen 13.12.1978 gnl, 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13. maddesinin birinci fkrasnn (r) bendindeki, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda;, ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ibareleri, kamulatrma szc ve ikinci fkrasnn, N- 41. maddesinin 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ibareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi blm ile (13) numaral alt bendinin, O- 42. maddesiyle deitirilen 21.7.1983 gnl, 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 17. maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflarnn, P- 47. maddesinin, R- 49. maddesinin, S- 50. maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 61. maddesinin ikinci fkrasndaki Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresinin, T- 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin, U- 52. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9. ve geici 10. maddelerinin, V- 63. maddesinin, Anayasann Balang ile 2., 5., 6., 7., 8., 10., 11., 35., 43., 45., 46., 56., 57., 63., 87., 90., 91., 117., 123., 127. ve 169. maddelerine aykrlklar ileri srlerek iptallerine ve iptal davas sonulanncaya kadar yrrlklerinin durdurulmasna karar verilmesi istemidir. I- PTAL VE YRRLN DURDURULMASI STEMNN GEREKES Dava dilekesinin gereke blm yledir:

II. GEREKELER 1) 08.08.2011 Tarihli ve 648 Sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin; Tmnn ve Ayr Ayr Tm Maddeleri ile Eki (1) Sayl Cetvel, (1) Sayl Liste, (2) Sayl Liste ve (3) Sayl Listenin Anayasaya Aykrl a) Esasa Girmeden Usulden Anayasaya Aykrl Parlamenter demokrasi ve kuvvetler ayrl ilkesini kabul eden Anayasann 7 nci maddesinde yasama yetkisi, Trk Ulusu adna TBMMne verilmi ve bu yetkinin devredilemeyecei aka belirtilmitir. Bunun tek istisnas, Anayasann 91 inci maddesinde Bakanlar Kuruluna kanun hkmnde kararname karma yetkisi verilmesidir. Bu istisnai yetkinin yetki devri niteliine brnmemesi iin, Anayasa Mahkemesince de belirtildii zere, KHK karma yetkisinin nemli, ivedi ve zorunlu durumlarda verilmesi, ayrca bu koullarn birlikte gereklemesi gerekmektedir. Siyasal iktidarn saysal ounlua dayal olarak yasama organna egemen olduu, tzk uyarnca muhalefetin yeterince konuamad ve dolaysyla yasalarn 3 -5 gn iinde karlabildii bir ortamda, Bakanlar Kuruluna KHK karma yetkisi verilmesi, anayasal kuraln amac ve zyle badamamaktadr. 648 sayl KHK, 6 Nisan 2011 gnl, 6223 sayl Yetki Yasasna dayanlarak Bakanlar Kurulunca kabul edilmitir. 6223 sayl Yetki Yasas, 3 Mays 2011 gnl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Anamuhalefet Partisi (CHP) TBMM Grubu tarafndan, bu Yetki Yasasnn iptali ve yrrlnn durdurulmas istemiyle Anayasa Mahkemesine dava almtr. Anayasa Mahkemesi, dayand yetki yasas Anayasaya aykr bulunarak iptal edilen KHKleri, haklarnda dava almas durumunda, ieriine girmeden, salt yetki yasalar iptal edildii iin, aadaki gerekeyle iptal etmitir. Olaanst hal KHKleri dayanaklarn dorudan doruya Anayasadan (m. 121) alrlar. Bu tr KHKlerin bir yetki yasasna dayanmas gerekli deildir. Buna karlk olaan dnemlerdeki KHKlerin bir yetki yasasna dayanmas zorunludur. Bu nedenle, KHKler ile dayandklar yetki yasas arasnda ok sk bir ba vardr. ... KHKnin Anayasaya uygun bir yetki yasasna dayanmas, geerliliinin nkouludur. Bir yetki yasasna dayanmadan kartlan veya dayand yetki yasas iptal edilen bir KHKnin kurallarnn, ierikleri ynnden Anayasaya aykrlk oluturmasalar bile Anayasaya uygunluundan sz edilemez. Bir yetki yasasna dayanmadan kartlan veya yetki yasasnn kapsam dnda kalan ya da dayand yetki yasas iptal edilen KHKlerin anayasal konumlar birbirinden farkszdr. Byle durumlarda, KHKler anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarndan, ierikleri Anayasaya aykr bulunmasa bile, dava aldnda iptalleri ger ekir. Bu nedenlerle, iptaline karar verilen bir yetki yasasna dayanlarak karlan KHKlerin, Anayasann Balangcndaki hibir kii ve kuruluun, bu Anayasada gsterilen hrriyeti demokrasi ve bunun icaplaryla belirlenmi hukuk dzeni dna kamayaca, 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkeleriyle 6 nc maddesindeki Hi kimse veya organ kaynan Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz kural ve KHK karma yetkisine ilikin 91 inci maddesiyle badatrlmalar olanakszdr. Anayasa Mahkemesi, yukarda yer verilen gerekelerle, dayandklar 4588 sayl Yetki Yasas 05.10.2000 gnl, E.2000/45, K.2000/27 sayl kararla iptal edilen 606, 608, 609, 610, 611, 612, 613, 615, 616, 617, 618, 619, 621, 623, 624, 626, 628, 629 sayl KHKleri; ieriklerine girmeden, salt anayasal dayanaktan yoksun kaldklar iin,

Anayasann balangc ile 6 nc ve 91 inci maddelerine aykr duruma geldiklerini belirterek iptal etmitir. (Srasyla kararlar: K.2000/29, K.2000/45, K.2000/37, K.2000/40, K.2000/42, K.2000/44, K.2000/39, K.2000/46, K.2000/38, K.2000/36, K.2000/35, K.2000/34, K.2000/43, K.2000/41, K.2000/33, K.2000/32, K.2000/30, K.2000/31) Bu itibarla, 6223 sayl Yetki Yasas iptal edildiinde 648 sayl Kanun Hkmnde Kararname, yasal dayanaktan yoksun kalacandan, 08.08.2011 tarihli ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin; esasa girmeden usulden tmnn ve ayr ayr tm maddeleri ile eklerinin Anayasann Balangc ile 2 nci, 6 nc, 7 nci, 87 nci ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. b) Esastan Anayasaya Aykrl Anayasann Balang ksmnn drdnc fkrasnda, Kuvvetler ayrmnn, Devlet organlar arasnda stnlk sralamas anlamna gelmeyip, belli Devlet yetkilerinin kullanlmasndan ibaret ve bununla snrl medeni bir iblm ve ibirlii olduu ve stnln ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduu; belirtildikten sonra 2 nci maddesinde Cumhuriyetin nitelikleri arasnda hukuk devleti ilkesine yer verilmi; 6 nc maddesinde, hi kimse ve hibir organn kaynan Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamayaca; 7 nci maddesinde, Yasama yetkisinin Trk Milleti adna Trkiye Byk Millet meclisine ait olduu ve bu yetkinin devredilemeyecei; 8 inci maddesinde, yrtme yetkisi ve grevinin Cumhurbakan ve Bakanlar Kurulu tarafndan Anayasa ve yasalara uygun olarak yerine getirilecei kurallar getirilmi; 87 nci maddesinde, Bakanlar Kuruluna belli konularda KHK karma yetkisi verilmesi TBMMnin grevleri arasnda saylm; 91 inci maddesinin ikinci fkrasnda ise, yetki kanununun, karlacak kanun hkmnde kararnamenin, amacn, kapsamn, ilkel erini, kullanma sresini ve sresi iinde birden fazla kararname karlp karlmayacan gsterecei hkme balanmtr. Anayasa Mahkemesinin 05.10.2000 tarih ve E.2000/45, K.2000/27 sayl Kararnda da vurguland zere, Anayasann 7 nci, 87 nci ve 91 inci maddelerinin birlikte deerlendirilmesi sonucunda, yasama yetkisinin genel ve asli bir yetki olmas, TBMMye ait bulunmas ve devredilememesi karsnda KHK karma yetkisinin kendine zg ve ayrk bir yetki olduu anlalabilmektedir. Dolaysyla yetki yasalarnn, yasama yetkisinin devri anlamna gelecek ya da bu izlenimi douracak biimde yaygnlatrlp genelletirilmemesi gerekir. KHKler ancak ivedilik gerektiren belli konularda, ksa sreli yetki yasalar temel alnarak etkin nlemler ve zorunlu dzenlemeler iin yrrle konulmak durumundadr. Maddenin Danma Meclisinde grlmesi srasnda KHK karabilmesi iin hkmete yetki verilmesinin nedeni, ... ok acele hallerde hkmetin elinde uygulanacak bir seri kural olmad iin, acele olarak karlp ve hemen olayn stne gidilmesi gereken hallerde karlmas iin bu dzenleme getirilmitir ... biiminde aklanrken; Anayasa Komisyonu Bakannca da, Kanun hkmnde kararname, yasama meclisinin acil bir durumda, kanun yapmak iin geecek srede karaca kanun ihtiyac, halledilmesi gereken meseleyi zemeyeceine; o zaman ok ge kalnaca endiesinden kaynaklanan bir messesedir ve bu messese bunun iin kurulmutur. denilerek ayn dorultuda gr bildirilmitir. Yetki yasasnda Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin ama, kapsam ve ilkelerinin belirlenmesinden ama, bu yetki ile Bakanlar Kurulunun neleri gerekletirebileceinin akla kavuturulmasdr. KHKnin, amac, kapsam ve ilkeleri de konusu gibi geni ierikli, her yne ekilebilecek, yuvarlak ve genel anlatmlarla gsterilmemeli, deiik biimlerde yorumlamaya elverili olmamaldr. Verilen yetkinin konu, ama, kapsam ve ilkeler ynnden belirgin duruma getirilmesi, baka bir anlatmla somutlatrlmas, yrrle konulacak KHKlerin yetki yasas kapsam iinde kalp kalmadklarnn, 91 inci maddede belirlenen yasak alana girip girmediklerinin, nemli, ivedi ve zorunlu bir durum iin dzenlenip dzenlenmediklerinin saptanabilmesi ynnden gereklidir. Anayasa Mahkemesinin 1990lardan bu yana verdii kararlarda, TBMMnin Bakanlar Kuruluna KHK karma yetkisi vermesi iin, ivedilik, zorunluluk ve nemlilik gibi koulun birlikte bulunmas gerekeceine ynelik itihat oluturduu gzlenmektedir (06.02.1990 gnl ve E.1988/62, K.1990/3). Yksek Mahkeme, 16.10.1993 gnl ve E.1993/26, K.1993/28 sayl kararnda ise, KHKlar, ancak ivedilik isteyen belli konularda, ksa sreli yetki yasalar temel alnarak etkin nlemler ve zorunlu dzenlemeler iin yrrle konur. demitir. vedilik koulu ile etkin nlemler ve zorunlu dzenlemeleri tamayan hususlarda KHK karma yetkisi verilmesinin yasama yetkisinin

devri anlamna gelecei aktr. Nitekim, Yksek Mahkeme; Anamuhalefet (Fazilet) Partisi TBMM Grubu Adna Grup Bakan Mehmet Recai KUTAN tarafndan, 29.06.2000 gnl, 4588 sayl Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilt, Grev ve Yetkilerine likin Konularla Kamu Personeli Arasndaki cret Dengesizliklerinin Giderilmesi ve Kamu Mal Ynetiminde Disiplinin Salanmas in Yaplacak Dzenlemeler Hakknda Yetki Kanununun, Anayasann Balangnn drdnc paragraf ile 2 nci, 6 nc, 7 nci, 11 inci, 87 nci, 91 inci ve 153 nc maddelerine aykrl savyla iptali ve yrrlnn durdurulmas istemiyle at davaya ilikin 05.10.2000 tarih ve E.2000/45, K.2000/27 sayl Kararnda; Anayasann 87 nci maddesine gre, ancak, belli konularda KHK karma yetkisi verilmesi gerekirken dava konusu Yasayla her konuyu kapsayacak biimde genel bir yetki verilmitir. Bakanlar Kurulu, ayrk tutulan iki kurum dnda tm kamu kurum ve kurulularn yeniden rgtleyebilecek, bunlarn grev ve yetkilerini yeniden dzenleyebilecek, memurlar ve dier kamu grevlilerinin cret, aylk, disiplin ve cezalar ile emeklileri hakknda kanun ve KHKlerde deiiklik yapabilecek, Devletin gelirleri ve harcamalarna ilikin tm mevzuat kamu mal ynetimi kavram iinde deerlendirerek yeni kurallar getirebilecektir. Snrlar geni ve belirsiz konularda dzenleme yapmak zere Bakanlar Kuruluna KHK karma yetkisi verilmesi, Anayasann 87 nci maddesinde belirtilen belli konularda verilen yetki olarak deerlendirilemez. te yandan, yasa, Anayasann 91 inci maddesinde belirtilen eleri de iermemektedir. Yasann 1 inci maddesinde karlacak KHKlerin kapsam ve konusu iie girmi, kapsamnn ok geni ve snrsz olmas nedeniyle de verilen yetkinin 91 inci maddede ngrlen yasak alana girip girmediinin denetimi olanaksz hale gelmitir. Konu ve kapsamdaki bu snrszlk ve belirsizlik, TBMMne ait olan yasama yetkisinin yrtme organna devri anlamna gelir. Ama, konu, ilke ve kapsamla ilgili snrlarn belirli olmas gerekirken bunlara uyulmadan KHK karma yetkisi verilmesi Anayasann 7 nci maddesine aykrlk oluturur. Yasann 2 nci maddesinde, Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin ivedi ve zorunlu hallerde kullanlmas gerektii belirtilmitir. Yetkinin nemli, ivedi ve zorunlu durumlarla snrlandrlmas, dava konusu Yetki Yasasnda olduu gibi bunun takdirinin Bakanlar Kuruluna braklmasyla deil, amacn, kapsamn ve konunun ierii ynnden ivedi ve zorunlu olduunun yasakoyucu tarafndan saptanmasyla olanakldr. Nitelii itibariyle uzun sreli ve ok ynl almay gerektiren dzenlemeler ivedi ve zorunlu olarak nitelendirilemez. Dava konusu Yasann ama ve kapsamndaki genilik ve snrszlk, verilen yetkinin nemli, ivedi ve zorunlu durumlar ierip iermediinin tespitine imkan vermemektedir. Aklanan nedenlerle Yetki Yasasnn 1 inci maddesiyle 2 nci maddesinin birinci fkras Anayasann Balangnn drdnc paragraf ile 2 nci, 7 nci, 87 nci ve 91 inci maddelerine aykrdr . ptali gerekir. demitir. Dava konusu hukuki olayda ise, Trkiye Byk Millet Meclisinin 03.03.2011 tarihli 73 nc Birleiminde, Genel Seim tarihinin ne alnarak, Genel Seimin 12 Haziran 2011 tarihinde yaplmasna karar verilmitir. Bundan 25 gn sonra, Yetki Yasasna ilikin Yasa Tasars Babakanlka 28.03.2011 tarihinde Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlna sunulmutur. Baka bir anlatmla Yetki Yasa Tasars, Genel Seime 2,5 ay kala TBMMye sevk edilmi; siyasal iktidarn TBMMdeki saysal ounluuna dayal olarak da 06.04.2011 tarihinde kabul edilmitir. TBMMde 06.04.2011 tarihinde kabul edilen Yetki Yasas, 14 gn TBMM de bekletildikten sonra Cumhurbakanlna 19.04.2011 tarihinde sunulabilmitir. 6223 sayl Yetki Yasasnn karlmasndaki ncelikli anayasal sorun, ivedilik ile ilgilidir. vedilik, nemli ve zorunlu konunun KHK yoluyla dzenlenmesinin olmazsa olmaz kouludur ve yasama dahil btn sreleri kapsamaktadr. Yasama organ kard yasann ivediliine inanyorsa, sz konusu yasann ivedi olarak yrrle girmesi iin gereini yerine getirmek durumundadr. TBMM Genel Kurulunda 06.04.2011 tarihinde kabul edilen 6223 sayl Yasa, 14 gn TBMMde bekletilmi ya da unutulmu, ancak 19.04.2011 tarihinde Cumhurbakanlna gnderilebilmitir. Bu durum, Yetki Yasas ile dzenlenecek konularn ivedi olmadnn ak kantdr. Ortada, KHKlerle dzenlemelere gidilmesi ynnde, nemli, zorunlu ve ivedi durum yok ve yasama organnn ve dolaysyla yrtme organnn yenilenmesine karar verilmi iken, hem mevcut Bakanlar Kurulunu hem de seimden sonra kurulacak Bakanlar Kurulunu kapsayacak ve ayn zamanda da gelecek yasama organn ipotek altna alacak ekilde, Bakanlar Kuruluna 6 ay sreyle, KHK karma yetkisi verilmesi, Anayasann demokratik hukuk devleti ilkesiyle badamad gibi yasama yetkisinin devri anlamna da gelmektedir. 6 aylk srenin uzunca bir

blm, henz kurulu olmayan ve ne zaman kurularak greve balayaca belli olmayan b ir Bakanlar Kurulunu kapsamaktadr ki burada da, hukuk devletinin belirlilik ve ngrlebilirlik ilkeleriyle birlikte, KHKlere ilikin nemli, zorunlu ve ivedi durum ilkesinin ihlali sz konusudur. 6223 sayl Yetki Yasasnn Ama ve kapsam balkl 1 inci maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde, Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenerek; denildikten sonra; (1) numaral alt bendinde, mevcut bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna, yeni bakanl klar kurulmasna, anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla hiyerarik ilikilerine; (2) numaral alt bendinde , mevcut bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine veya bunlarn mevcut, birletirilen veya yeni kurulan bakanlklar bnyesinde hizmet birimi olarak yeniden dzenlenmesine; (3) numaral alt bendinde, mevcut bakanlklar ile birletirilen veya yeni kurulan bakanlklarn grev, yetki, tekilat ve kadrolarnn dzenlenmesine, tarada ve yurt dnda tekilatlanma esaslarna; (b) bendinde ise, kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin almalarnda etkinlii artrmak zere, bunlarn atanma, nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna; ilikin konularda dzenlemelerde bulunmak zere Bakanlar Kuruluna kanun hkmnde kararname karma yetkisi vermektir. gibi belirsiz ve snrsz ifadelere yer verilerek Yetki Yasasnn amac ortaya konmak istenmitir. Ayn maddenin (2) numaral fkrasnda ise, Yetki Yasasnn kapsamna ilikin olarak, Bu Kanuna gre karlacak kanun hkmnde kararnameler; denilip, (a) bendinde, Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesine ilikin olarak; ifadesinden sonra, 19 alt bent halinde 19 yasa ve KHK saylm ve (20) numaral alt bendinde, Dier kanun ve kanun hkmnde kararnamelerin grev, yetki, merkez, tara ve yurt dnda tekilatlanma esaslar, kadrolar, bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerine ilikin hkmlerinde, denilerek adeta tm kamu kurum ve kurulular kapsama alnmak istenmi; (b) bendinde ise, Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin olarak; denildikten sonra 6 alt bent halinde 5 yasa ve 1 KHK saylm ve (7) numaral alt bendinde ise, Dier kanun ve kanun hkmnde kararnamelerin memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil, grevlendirme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin hkmlerinde ifadesiyle de neredeyse tm kamu personeli hakknda Bakanlar Kuruluna her trl dzenlemede bulunma yetkisi verilmesi hedeflenmitir. Oysa yetki yasalarnn, Anayasann belirledii geleri belli bir ierie kavuturarak somutlatrmas ve ve rilen yetkiyi hibir tartmaya yol amayacak aklkta belirleyerek Bakanlar Kuruluna ereveyi izmesi ve nitelii itibariyle uzun sreli ve ok ynl almay gerektiren dzenlemeleri kapsamamas gerekmektedir. nk, Yetki Yasasnda Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin ama, kapsam ve ilkelerinin belirlenmesinden ama, bu yetki ile Bakanlar Kurulunun neleri gerekletirebileceinin akla kavuturulmasdr. Ancak, 6223 sayl Yetki Yasasnn, amac, kapsam ve ilkeleri de konusu gibi geni i erikli, her yne ekilebilecek, yuvarlak ve genel anlatmlarla gsterilerek, her okuyann deiik ekillerde yorumlamasna ak hale getirilmitir. Verilen yetkinin konu, ama, kapsam ve ilkeler ynnden belirgin duruma getirilmesi, baka bir anlatmla somutlatrlmas, yrrle konulacak KHKlerin yetki yasas kapsam iinde kalp kalmadklarnn, 91 inci maddede belirlenen yasak alana girip girmediklerinin, nemli, ivedi ve zorunlu bir durum iin dzenlenip dzenlenmediklerinin saptanabilmesi ynnden gereklidir. Herhangi bir yetki yasasnn Anayasaya aykr olmamas iin Anayasadaki ge ve ltlere, Anayasa Mahkemesi kararlar ile getirilen yorumlara uygun olmas gerekir. Anayasa Mahkemesi kararlarnn balaycl ilkesi kararlarda aklanan gerekelerin gz nnde bulundurulmasn zorunlu klar. Bakanlar Kurulu tarafndan 6223 sayl Yetki Yasasna dayanlarak bu gne kadar; - 632 sayl Devlet Memurlar Kanununun 4 nc Maddesinin (B) Fkras ile 4924 sayl Kanun Uyarnca Szlemeli Personel Pozisyonlarnda altrlanlarn Memur Kadrolarna Atanmas Amacyla Devlet Memurlar

Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair KHK, - 633 sayl Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 634 sayl Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 635 sayl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 636 sayl evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK; - 637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 638 sayl Genlik ve Spor Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 639 sayl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 640 sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 641 sayl Kalknma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 642 sayl Dou Anadolu Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas Projesi Blge Kalknma daresi Bakanlklarnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 643 sayl 3046 Sayl Kanun ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK, - 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, - 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakk nda KHK, - 646 sayl Vergi Denetim Kurulu Bakanlnn Kurulmas Amacyla Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK, - 647 sayl Trk Silahl Kuvvetleri Personel Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair KHK, - 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK, Olmak zere 17 adet KHK karlmtr. Yazl ve grsel medyada yer alan haberlerden Ba kanlar Kurulunun hzn alamad ve dolaysyla bunlara yenilerini ekleyecei anlalmaktadr. yle ki, yukardaki KHKlerin ieriine girmeden isimlerinden de anlalaca zere, KHKlerden bazlar daha bir ay yrrlkte kalmadan deiiklie uramtr. Bunlardan en ilginci, Bayndrlk ve skan Bakanl ile evre ve Orman Bakanlnn birletirilmesiyle oluturulan evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn bana gelmitir. 06.04.2011 tarihli ve 6223 sayl Yetki Kanununa dayanlarak Bakanlar Kurulunca hazrlanan, 03.06.2011 tarihli ve 636 sayl evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, 08.06.2011 tarihli ve 27958 Mkerrer sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmi; bir ay dahi yrrlkte kalmadan evre, Orman ve ehircilik Bakanl bu defa, evre ve ehircilik Bakanl - Orman ve Su leri Bakanl eklinde ikiye blnerek yine 6223 sayl Yetki Kanununa dayanlarak Bakanlar Kurulunca, 29.06.2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname karlarak KHKler 04.07.2011 tarihli ve 27984 Mkerrer sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Bunu, 17.08.2011 tarih ve 28028 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 648 sayl evre ve ehircilik

Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname izlemitir. Dier KHKlerin bana da benzer eylerin geldii gz nne alndnda, TBMMnin Bakanlar Kuruluna KHK karma yetkisi verebilmesi iin, ivedilik, zorunluluk ve nemlilik gibi Anayasal ko ulun birlikte bulunmas artnn gereklemesi yle dursun, Bakanlar Kurulunun ynetmelikle kurallatrmann dahi asgari gerekleri olan aratrma, inceleme, ihtiyalar tespit etme ve giderme yollarn belirleme gibi ciddi hibir hazrlnn olmadn ortaya koymaktadr. Bu durum, nitelii itibariyle uzun sreli ve ok ynl almay gerektiren yasal dzenlemelerin KHKlere konu oluturamayacann en ak, belirgin ve tartmasz gstergesidir. Bakanlar Kurulunun lkemize yaatt kelimenin tam anlamyla bir tr yap-boz oyunudur. Yap-boz oyunu olmadn kimse ileri sremez. Ancak, yap-boz oyunlar, okul ncesi ocuklarn elenerek renmesini salamak iin gelitirilmektedir. Yap-boz oyunlar ile okul ncesi ocuklarn, anlamsz paralar zihinsel aba gstererek anlaml btnlere dntrmeleri ve dolaysyla zihinlerinde kurguladklar btne ulaabilmeleri iin de her defasnda yeniden deneyerek dnme ve zm yollar retme yetilerini gelitirmeleri amalanmaktadr. Bakanlar Kurulu ise, 6223 sayl Yasayla ald yetkiye dayanarak, yap-boz oyununu Trkiyenin hukuk sistemi zerinde oynamaktadr. Uzun sreli ve ok ynl almay gerektiren alanlarda hibir hazrla dayal olmadan kural koymakta, daha koyduu kural uygulama ve sonularn izleme ve deerlendirme aamalarna gemeden deitirmekte; durmamakta, deitirdiini de deitirmektedir. Hibir hukuksal ngrlebilirlik olmad iin de deitirdii deiiklii deitirdiinin zerinde yarn baka bir deiiklie gitmeyecei de belirsizliini korumaktadr. nk, 648 sayl KHK, Sayn Erdoan Bayraktarn evre ve ehircilik Bakanlna atanmasndan sonra hazrlanmtr. Trkiye, hukuksal dzenlemelerin toplumun ihtiyalarna gre belirlendii demokratik ve sosyal hukuk devletinden, Bakanlar Kurulu eliyle bakann kiisel zellik ve ihtiraslarna gre ekillendirildii despotik bir devlete doru srklenmektedir. Yaananlar, evre ve ehircilik Bakannn deimesi durumunda, yeni bir KHK ile evre ve ehircilik Bakanlnn tekilat ve grevlerinin de deieceini ortaya koymaktadr. Bakanlar Kurulunun hukuksal ngrlebilirlii ortadan kaldrmas ve hukuksal belirsizlik yaratarak, demokratik devlet ve hukuk devleti ilkelerine aykr uygulamalar iine girmesini salayan ise, Anayasann 7 n ci maddesiyle Trk Milleti adna TBMMye verilen devredilemez nitelikteki yasama yetkisini kullanyor olmaktan kaynaklanmaktadr. Parlamento, Franszca parler, talyanca parlare yani konumak mastarlarndan tretilmi bir szcktr ve konuulan yer anlamna gelmektedir. Demokrasilerde yasalar, uzun sreli ve ok ynl aratrma, inceleme ve deerlendirmelere dayal olarak ihtiyalar ve zm yollar, ilgili kurum ve kurulular ile etkilenen toplumsal kesimlerin ve bunlarn temsilcisi rgtlerin grlerini alnp tespit edildikten sonra parlamentolarn komisyon ve alt komisyonlar ile genel kurulunda konuularak, tartlarak ve zerinde asgari mutabakat salanmaya allarak yasalamaktadr. Kald ki, Anayasa yasama yetkisini Trk Milleti adna TBMMye vermi ve bu yetkiye -Anayasann 91 inci maddesindeki ayrk ve spesifik durum hari- devredilmezlik atfetmitir. Anayasann ngrd ivedilik, zorunluluk ve nemlilik gibi koulun birlikte bulunmas artnn gereklemedii alanlarda 6223 sayl Yasayla Bakanlar Kuruluna konu ve kapsam snrszlk ve belirsiz bir dzenleme yetkisi verilmesi ve Bakanlar Kurulunun da bu yetkiyi yap-boz oyunu oynar gibi kullanmas, kuvvetler ayrl ilkesine dayanan parlamenter demokratik sisteme kar giriilmi rtl bir yrtme organ darbesidir. Bu rtl darbenin siyasal iktidarn yasama organndaki saysal stnlne dayal olarak yasama organnn bilgisi ve ilgisi dahilinde yaplyor olmas, yaplann Anayasann z ve szyle badamayan siyasal bir darbe olduu gereini ortadan kaldrmaz. 648 sayl KHK bu gstergelerinden birini oluturmaktadr. 08.08.2011 tarihli ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile; - 29.06.2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun

Hkmnde Kararnamede; - 19.10.1989 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHKde; - 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanununda; - 27.06.1989 sayl ve 375 sayl KHKde; - 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununda; - 29.06.2001 tarihli ve 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunda; - 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde; - 09.08.1983 tarihli ve 2873 sayl Milli Parklar Kanununda; - 13.12.1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde; - 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklar Koruma Kanununda; - 16.04.2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunda, - 31.10.1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel Mdrlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunda, - 26.01.2011 tarihli ve 6107 sayl ller Bankas Kanununda, - 02.03.1984 tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanununda, Dorudan deiiklikler yaplr ve ek fkra ve maddeler eklenirken; 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanunu, 10.07.2004 tarihli ve 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanunu ve 22.02.2005 tarihli ve 5302 sayl l zel daresi Kanununda rtl deiiklikler yaplm; zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlm; Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulu ise, Kltr Varlklarn Koruma Kuruluna dntrlmtr. Yukarda sralanan 17 adet yasa ve yasa gcnde kararnameden, 29.06.2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, 19.10.1989 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu, 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanunu, 29.06.2001 tarihli ve 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunu, 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, 09.08.1983 tarihli ve 2873 sayl Milli Parklar Kanunu, 13.12.1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK, 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklar Koruma Kanunu, 16.04.2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun, 31.10.1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel Mdrlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun, 26.01.2011 tarihli ve 6107 sayl ller Bankas Kanunu, 02.03.1984 tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanunu ile 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanunu, 10.07.2004 tarihli ve 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanunu ve 22.02.2005 tarihli ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu olmak olmak zere 16 adedinin, 6223 sayl Yetki Yasasnn Ama ve kapsam balkl 1 inci maddesinin kapsama ilikin (2) numaral fkrasnda 19 alt bent halinde tek tek saylan yasa ve yasa gcnde kararnameler arasnda saylmad aktr. Maddenin (2) numaral fkrasnn (a) bendinde, Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesine ilikin olarak denildii ve (20) numaral alt bendinde ise, Dier kanun ve kanun hkmnde kararnamelerin grev, yetki, merkez, tara ve yurt dnda tekilatlanma esaslar, kadrolar, bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerine ilikin hkmlerinde, ifadesine yer verildii ve yukarda sralanan 17 adet yasa ve yasa gcnden kararnameden 644 ve 645 sayl KHKler hari 15 adedinde yaplan deiikliklerin kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesine ilikin olmad gibi, grev, yetki, merkez, tara ve yurt

dnda tekilatlanma esaslar, kadrolar, bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerine ilikin hkmlerinde de yaplmadklar ortada olduundan madenin (2) numaral fkrasnn (a) bendi ile (a) bendine ilikin (20) numaral alt bendin kapsamnda olmad da ok aktr. te yandan, yukarda sralanan 17 adet yasa ve yasa gcnde kararnameden 16 adedi, 6223 sayl Yetki Yasasnn 1 inci maddesinin (2) numaral fkrasnn (b) bendinde 6 alt bent halinde saylan 6 adet yasa ve yasa gcnde kararname iinde de saylmad ve (7) numaral alt bendinde de, Dier kanun ve kanun hkmnde kararnamelerin memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nak il, grevlendirme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin hkmlerinde denildiinden, 16 adet yasa ve yasa gcnde kararnamede yaplan deiiklikler, maddedeki esaslar erevesinde saylamayacandan, yukarda sralanan 16 adet yasa ve yasa gcnde kararnamenin 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda olmad yeterince ak bir husustur. Ayrca, yukarda sral 21 adet yasa ve yasa gcnde kararnamede yaplan deiiklikler, 6223 sayl Yetki Yasasnn lkeler ve yetki sresi balkl 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnda Bakanlar Kurulu bu Kanuna gre verilen yetkiyi kullanrken; denilerek (a) bendinde, Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesine ilikin olarak ifadesinden sonra dokuz alt bent halinde saylan ilkeler iinde saylamayaca gibi; (b) bendinde alt bent halinde saylan ilkeler iinde de deerlendirilemez. Anayasa Mahkemesi tarafndan yaplan yargsal denetimde KHKnin, ncelikle yetki yasasna sonra da Anayasaya uygunluu sorunlarnn zmlendii bilinmektedir. Her ne kadar, Anayasann 148 inci maddesinde KHKlerin yetki yasalarna uygunluunun denetlenmesinden deil, yalnzca Anayasaya biim ve esas bakmlarnn uygunluunun denetlenmesinden sz edilmekte ise de, Anayasaya uygunluk denetiminin ierisine ncelikle KHKnin yetki yasasna uygunluunun denetimi girer. nk, Anayasann 91 inci maddesinde, Bakanlar Kuruluna ancak yetki yasasnda belirtilen snrlar ierisinde KHK karma yetkisi verilmesi ngrlmtr. Yetkinin dna klmas, KHKyi Anayasaya aykr duruma getirir. Bylece, KHKnin yetki yasasna aykr olmas Anayasaya aykr olmasyla zdeleir. Bir yetki yasasna dayanmadan kartlan veya yetki yasasnn kapsam dnda kalan ya da dayand yetki yasas iptal edilen KHKlerin anayasal konumlar birbirinden farkszdr. Byle durumlarda, KHKler anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarndan, ierikleri Anayasaya aykr bulunmasa bile, dava aldnda iptalleri gerekir. Bu balamda, Bakanlar Kurulunun 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda olmayan alanlarda ilkeleriyle uyumayan hukuksal tasarruflara girierek yasal dzenlemelerde bulunmas, Anayasann Balangcnn drdnc fkras ile 2 nci, 6 nc, 7 nci ve 91 inci maddelerindeki kurallara aykrdr. te yandan, Anayasann 91 inci maddesinin birinci fkrasnda, skynetim ve olaanst haller sakl kalmak zere, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar, kii haklar ve devleri ile drdnc blmnde yer alan siyasi haklar ve devlerin kanun hkmnde kararname ile dzenlenemeyecei kural getirilmi; Anayasann kinci Ksmnn Kiinin Haklar ve devleri balkl kinci Blmnn Yerleme ve seyahat hrriyeti balkl 23 nc maddesinin ikinci fkrasnda, devletin salkl ve dzenli kentlemeyi gerekletirmek grevinden sz edilirken; 35 inci maddesinde ise mlkiyet hakk dzenlenmitir. 648 sayl KHKde ise, yerleme ve kentlemeye ynelik dzenlemeler yannda, Hazine ile dier kamu kurum ve kurulularnn mlkiyetindeki araziler; Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerler; mera, yaylak ve klaklar ile ormanlara; doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitlere; milli park, tabiat park, koruma alanlar ve sulak alanlara ve bunlarn hukuki rejimleri ile yerleime almalarna ilikin dzenlemeler yaplmtr. 648 sayl KHK ile yaplan dzenlemeler, Anayasann kinci Ksmnn kinci Blmndeki, Devletin salkl ve dzenli kentlemeyi salama grevi ile mlkiyet hakk kapsamnda olduundan; Anayasann 91 inci maddesinde belirtilen KHK ile dzenleme yasa alanna girmekte ve dolaysyla salkl ve dzenli kentleme ile mlkiyet hakkn konu alan imar ve evre dzenlemeleri kanunla yaplacandan, kanun hkmnde kararname ile dzenlenmesi Anayasann 91 inci maddesindeki kurala, bu adan da aykrlk oluturmaktadr. Yukarda akland zere, 08.08.2011 tarihli ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik

10

Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin tm ve ayr ayr tm maddeleri ile eki (1) Sayl Cetvel, (1) Sayl Liste, (2) Sayl Liste ve (3) Sayl Liste, Anayasann Balangcnn drdnc fkras ile 2 nci, 6 nc, 7 nci ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 2) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1 inci Maddesiyle Deitirilen 29.06.2011 Tarihli ve 644 Sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Karar namenin 2 nci Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn () Bendinde Yer Alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile baresi ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri fadesinin ve 4 nc Maddesi ile 644 Sayl KHKnin 7 nci Maddesinin Birinci Fkrasnn (j) Bendine Eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, baresinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1 inci maddesiyle deitirilen 29.06.2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde, her tr ve lekteki fiziki planlara ve bunlarn uygulanmasna ynelik temel ilke, strateji ve standartlar belirlemek ve bunlarn uygulanmasn salamak ile merkezi idarenin yetkisi iindeki kamu yatrmlar ve enerji ve telekomnikasyon tesislerine ek olarak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek ile evre ve ehircilik Bakanl yetkilendirilmekte; 7 nci maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap ibaresi ile ise her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak ve onaylamakla Bakanln Mekansal Planlama Genel Mdrl grevlendirilmektedir. 648 sayl KHKnin 1 inci maddesiyle deitirilen 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendiyle, evre ve ehircilik Bakanlnn grevlerinin dzenlenmesi grnts altnda, 3194 sayl mar Kanunu, 5393 sayl Belediye Kanunu, 5302 sayl l zel daresi Kanunu ve 2565 sayl Askeri Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanununda rtl deiiklikler yaplmaktadr. Oysa, 3194 sayl mar Kanunu, 5393 sayl Belediye Kanunu ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu ile 2565 sayl Askeri Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanunu, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda olmayan alanlarda, 648 sayl KHK ile dzenlemeler yaplmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. te yandan (c) bendinde, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile denilmekle yetinilmi; Bakanlar Kuruluna verilecek yetkinin amac ve ilkeleri belirtilmedii gibi kapsam ve erevesi izilmemi; amac olmayan, kapsam snrsz ve ilkeleri belirsiz bir alanla ilgili olarak evre ve ehircilik Bakanl her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek ile yetkilendirilmitir. darenin kanunilii ilkesi, idarenin ve organlarnn grev ve yetkilerinin hibir duraksamaya yer vermeyecek ekilde yasayla dzenlenmesini gerekli klar. Bakanlar Kurulunu yasa ile yetkilendirme, Anayasann ngrd biimde yasa ile dzenleme anlamna gelmez. Bakanlar Kurulunun evre ve ehircilik Bakanln hangi alanlarda hangi projeleri gerekletirmek iin, ne ekilde ve hangi artlarla yetkilendirecei, yetkinin kapsam, amac ve ilkelerinin ne olduunun yasada aka belirtilmesi gerekir. Aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. te yandan, Bakanlar Kuruluna, hibir l getirilmeden, amac ve temel ilkeleri ortaya konulmadan, kapsam ve erevesi izilmeden, yrtmenin dzenleme yetkisinin snrl, tamamlayc ve baml bir yetki olduu gzetilmeden, snrsz ve belirsiz bir alan belirleme yetkisi verilmesi, yasama yetkisinin devri sonucunu dourmakta

11

ve bu yanyla Anayasann 2 nci maddesine ek olarak 6 nc, 7 nci ve 87 nci maddelerine de aykrlk oluturmaktadr. Mekansal planlamadaki yetkilerin merkezi idare ile yerel ynetimler arasndaki paylam tarihsel olarak incelendiinde, 648 sayl KHK ile yaplan yukardaki dzenlemelerin, Trkiyede 1985 ylndan bu yana mekansal planlamada yerel ynetimlerin yetkisini artran sreten gerekesiz bir kopuu ve 1985 ncesinin de gerisine d ortaya koyduu anlalmaktadr. 09.07.1956 tarihli ve 6785 sayl mar Yasasnn 26 nc ve 29 uncu maddelerinde, Belediye Meclislerince kabul edilen imar ve yol istikamet planlarn aynen veya deitirerek onama ya da deitirilmek zere geri evirme Bakanln yetkisine verilmi; 20.07.1972 tarihli ve 1605 sayl Yasa ile yaplan deiiklikle Bakanln bu konudaki yetkisi biraz daha geniletilmiti. Yerel ynetimlere ilikin olarak 1982 Anayasasnn 123 nc maddesinin ikinci fkrasndaki, idarenin kurulu ve grevlerinin merkezden ynetim ve yerinden ynetim esaslarna dayanaca kuralnn, yerel ynetimlerin dzenlendii 127 nci maddesinin ikinci fkrasnda Mahalli idarelerin kurulu ve grevleri ile yetkileri yerinden ynetim ilkesine uygun olarak kanunla dzenlenir. eklinde 1961 Anayasasnn 116 nc maddesinden farkl olarak bir yerel ynetim ilkesi haline getirilmesiyle birlikte, yerel dzeydeki mekansal planlama, mahalli mterek ihtiyalar kategorisinde deerlendirilerek, merkezi idarenin yetkileri, yerel ynetimler lehine snrlandrlmaya balanmtr. Anayasann 127 nci maddesinin birinci fkrasnda sz edilen mahalli mterek ihtiya kavramnn, herhangi bir yerel ynetim biriminin snrlar iinde yaayan kii, aile, zmre ya da snfn zel karlarn deil, ayn yrede birlikte yaamaktan doan eylemli durumlarn yaratt, younlatrd ve gncelletirdii, znde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ar bast ortak ihtiya ve beklentileri ifade ettii gz nne alndnda, yerelde uygulanacak imar planlar ile parselasyon planlarnn, birlikte yaamaktan ve hemerilik ilikisinden doan mahalli mterek bir hizmet olduu gz ard edilemez. Bunun iindir ki, 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanunu ile birlikte, merkezi idarenin yereldeki mekansal planlama konusundaki yetkileri, ada demokratik sistemdeki evrimin, katlmc demokrasi anlaynn kresel dzeyde yerlemesinin ve Anayasamzdaki yerinden ynetim ilkesinin gerei olarak, merkezi idareye gre katlmc srelere daha ak olan yerel ynetimlere gemeye balam; 22.02.2005 tarihli ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu ve 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanunu ile sre tamamlanmtr. Mekansal planlama konusunda yrrlkteki yasalarmzda, blgesel dzeyde blge plan ile evre dzeni plan; yerel dzeyde ise, il evre dzeni plan ile (nazm ve uygulama) imar plan ngrlmektedir. Blge planlar, 3194 sayl mar Kanununa gre (md. 8/1-a), sosyo-ekonomik gelime eilimlerini, yerlemelerin gelime potansiyelini, sektrel hedefleri, faaliyetlerin ve altyaplarn dalmn b elirlemek zere gerekli grd hallerde Devlet Planlama Tekilat (imdi Kalknma Bakanl) tarafndan yaplacak veya yaptrlacak; evre dzeni planlar, 2872 sayl evre Kanununa gre (md. 9), evre kirliliini nlemek ve nazm ve uygulama imar palanlarna esas tekil etmek zere blge ve havza baznda 1/50.000 -1/100.000 lekli olarak Bayndrlk ve skan Bakanl (imdi evre ve ehircilik Bakanl) tarafndan yaplacak, yaptrlacak ve onaylanacak; l evre dzeni planlar, 5393 sayl Belediye Kanununa gre (md. 18/c), belediye snrlar il snr olan Bykehir Belediyelerinde ilgili Bykehir Belediyesi tarafndan yaplacak ve dorudan belediye meclisi tarafndan onaylanacak; dier illerde ise valinin koordinasyonunda, il belediyesi ve il zel idaresi ile birlikte yaplacak ve belediye meclisi ile il genel meclisi tarafndan onaylanacak; mar planlar ( nazm ve uygulama) ise, 5393 sayl Belediye Kanununa gre (md. 14/1 -a ve 18/1-c) belediye snrlar iinde ilgili belediye tarafndan hazrlanp belediye meclisinin onayyla, 5302 sayl l zel daresi Kanununa gre (md. 6/1-a ve 10/1-c), ilgili il zel idaresince hazrlanp il genel meclisinin kararyla yrrle girecektir. Bu merkez ile yerel arasndaki yetki paylamna ynelik genel dzenlemelere ek olarak, 3621 sayl Ky Kanununda (md. 7), kyda doldurma ve kurutma yoluyla kazanlan arazilerin imar planlarnn doldurma ve kurutmay yapan ilgili idare tarafndan hazrlanmas ve Bayndrlk ve skan Bakanl tarafndan onaylanmas; 2634 sayl

12

Turizmi Tevik Kanunu kapsamnda kalan alanlardaki planlarn ise Kltr ve Turizm Bakanl tarafndan yaplp onaylanmas ngrlm; 2634 sayl Turizmi Tevik Kanununda ise (md. 7), kltr ve turizm koruma ve geliim blgeleri ile turizm merkezleri iindeki her lekte planlarn yaplmas, yaptrlmas ve resen onaylanmasnda Kltr ve Turizm Bakanl yetkili klnmtr. Bu balamda, mekansal planlamann blgesel boyutunda merkezi idare, yerel boyutunda ise yerel ynetimler yetkilendirilmitir. Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni verme yetkilerinin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi, yerel ynetimlerin yetkilerine Anayasa ile badamayan ak, geliigzel ve lsz bir mdahale olmann yannda, kaynan Anayasadan almayan bir yetki gasp anlamna da gelmektedir. Yerel ynetimlerin yetkisi iinde bulunan yerel dzeydeki nazm ve uygulama imar planlarnn, merkezi idarenin yetkisi iinde olmas gereken lke ve blge dzeyindeki planlarla, evresel ve varsa metropoliten alan planlamalaryla btnleik, onlara uygun ve onlarla uyum iinde olmas gerekeceinde kuku yoktur. Ancak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin olarak, her tr ve lekteki planlardan parselasyon planlarna ve hatta inaat ruhsat ve yap kullanma izinlerine kadar yerel ynetimlere yasalarla verilen yerel planlama ve ruhsatlandrma yetkilerinin hibir l ve snrlama getirilmeksizin sresiz olarak merkezi idare tarafndan kullanlmasnn ngrlmesi, yerel ynetimlerin yasalarn verdii yerel planlama yetkilerini, bir yandan yerel gereksinimlere gre kullanmalarn olanaksz hale getirirken, dier yandan yerel planlamann ilkesel dzeyde olmazsa olmaz kabul edilen planlama dengesini bozmakta ve plan btnln ortadan kaldrmaktadr. Her yerleim yerinin fiziki, corafi, yer bilimsel ve tarihsel zellikleri yannda, sosyo -ekonomik gelime eilimleri, gelime potansiyeli, gelime aks ve sektrel hedefleri birbirinden farkllk gsterir. Yerleim yerlerinin bu zellikleri balamnda yerleime ilikin imar planlarnn yerel zellik tad ve yerel ynetimler tarafndan yaplmas gerekecei aktr. Hukuksal zorunluluklar bir yana, lke ve blge bazndaki st lekli mekansal planlarn merkezi idare tarafndan yaplmas ne kadar doru ve yerinde ise, yerel dzeydeki imar planlarnn yerel ynetimler tarafndan yaplmas da ayn derecede doru ve yerindedir. Yerel dzeydeki imar planlar, merkezi idare tarafndan da yaplabilir; tercih nedenidir. Ancak, bu durumda sadece Anayasann 127 nci maddesinin birinci, ikinci ve beinci fkralarna aykrlktan sz edilebilirken; yasalarla yerel ynetimlere verilen yerel planlar yapma yetkisinin, merkezi idareye verilen yetkiler balamnda yerel gereksinimlere gre kullanlmasnn olanaksz hale getirilmesi ve plan dengesi ve btnlnn bozulmas durumunda ise, Anayasann 2 nci ve 6 nc maddelerine de aykrlk sz konusu olur. Anayasann 2 nci maddesinde hukuk devleti ilkesi Cumhuriyetin temel nitelikleri arasnda saylmtr. Hukuk devleti ilkesi, ynetimin yetkilerinin belirsizlie ve snrszla yol amayacak aklkta dzenlenmesi yannda, dzenlemelerin kamu yararna olmasn da gerekli klar. Yerel ynetimlerin, yerleme ve yaplamaya ilikin yetkilerine merkezi idarenin ayrmsz ve dilediince el koymas, yerleimlerin plan btnlnden ayrk biimde, parsel leinde plan karar retmesi ve yaplama karar vermesi, yerleme planlarnda var olan dengenin ve btnln bozulmasna yol aacaktr. Yerleme ve yaplamaya ilikin planlama ve ruhsatlandrmada merkezi idareye verilen snrsz ve sresiz yetki ile yerel ynetimlerin yasal yetkilerini kullanmalarnn ortadan kaldrlmasnn hukuk devleti ilkesine aykrl aktr. te yandan ayn yetki ile imar planlarnn dengesinin ve btnlnn bozulmasnn ise kamu yarar ilkesiyle badamazl da ortadadr. Bilindii zere, Anayasann 6 nc maddesinde, hibir kimse veya organn kaynan Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayaca belirtilmitir. Oysa iptali istenen dzenleme, merkezi idareyi Anayasa ile kendisine verilen idari vesayeti aan yetkilerle donatmaktadr. Bu durumda, merkezi ynetimce kullanlan yetkinin kaynan Anayasadan ald ileri srlemeyeceinden, Anayasann 6 nc maddesine ak bir aykrln varln kabul etmek gerekecektir. te yandan, 18.12.1981 tarihli ve 2565 sayl Askeri Yasak B lgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanununa gre,

13

askeri yasak blgeler, Genelkurmay Bakanlnn istemi zerine Bakanlar Kurulu karar ile (md.2); askeri gvenlik blgeleri, Genelkurmay Bakanlnca; kamu ve zel kurulularn evresindeki zel gvenlik blgel eri ise, Genelkurmay Bakanlnn istemi veya Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreter liinin veya ileri Bakanlnn gsterecei lzum zerine Genelkurmay Bakanlnn uygun grmesi zerine Bakanlar Kurulunca kuruluyor veya kaldrlyor (md. 3); askeri yasak blgeler ve askeri gvenlik blgeleri ile zel gvenlik blgelerinin kurulmas hakkndaki kararlara ekli uygun lekli haritalar ve koordinat listelerinde bu blgelerin snrlar belirtiliyor (md. 4); birinci ve ikinci derece kara askeri yasak blgelerin ve iindeki askeri tesislerin fotoraf ve filminin ekilmesi, harita, resim ve krokisinin yaplmas, not alnmas veya harita uygulamas gibi faaliyetlerde bulunulmas, blgenin savunma ve gvenlik tedbirlerini aksatacak, bozacak ve aklayacak cihazlar kullanlmas, bu amala grevlendirilmi olanlar ile Genelkurmay Bakanl tarafndan izin verilmi olanlar dndakilere yasaklanm (md. 7/1-e ve 9/1-h); birinci derece kara ve deniz askeri yasak blgesi olarak ilan edilmeyen Silahl Kuvvetlere ait kla, kta, karargah, kurum, ordugah ve tesisler ile sualt ve su st tesislerinin, her trl patlayc, yanc, akaryakt ve gizlilik dereceli maddelerin konmasna tahsis edilmi sabit ve seyyar depo ve cephaneliklerle, bu gibi maddeleri dolduran, boaltan tesisler ve at poligonlarnn evresinde; bu yerlerin d snrlarndan itibaren en fazla drtyz metreye kadar geen noktalarn birletirilmesi ile tespit edilecek askeri gvenlik blgelerinin Genelkurmay Bakanlnca tesis edilebilecei; bu blgelerin evresinin iaretlenmesine ilikin esaslarn ynetmelikte gsterilecei hkm altna alnm (20/1-b); askeri yasak blge ve gvenlik blgesi ilan edilecek yerlerin harita plan ve krokilerinin talepte bulunan Kuvvet Komutanlklar ile Jandarma Genel Komutanl tarafndan yaplaca 17.01.1983 tarih ve 83/5949 sayl BKK ile yrrle giren (RG: 30.04.1983/18033) Askeri Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Ynetmeliinde belirtilmi ve 22.04.1925 tarihli ve 657 sayl Harita Genel Komutanl Kanununun 4 nc maddesi ile yurdun savunmas iin gerekli btn harita ve planlar yapma grevi anlan komutanla verilmi iken; Yurt savunmas iin birinci derecede nemli olan ve gizlilik tayan milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkilerinin, evre ve ehircilik Bakanlna verilmesini hukuken anlamak ve hukuk iinde kalarak aklamak mmkn deildir. nk, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgelerinin kurulmas, kaldrlmas, harita ve planlarnn karlmasndaki grev ve yetkililer, zel yasayla dzenlenmi ve sz konusu yasa yrrlkte iken, anlan yerler herhangi bir yermi gibi her tr ve lekteki harita, ett, plan ve parselasyon planlarnn yaplmasnn evre ve ehircilik Bakanl grevlilerine ve yaptrmak ibaresi zerinden de zel kii ve firmalara almas, yurt savunmasnn gerei olan gizlilii ortadan kaldrmakta; yurdumuzun milli gvenlie dair tesisleri, askeri yasak blgeleri, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerini yol geen hanna evirerek milli gvenliimizi tehdit etmektedir. Anayasann 5 inci maddesinde, Trk milletinin bamszln ve btnln, lkenin blnmezliini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak Devletin temel ama ve grevleri arasnda saylm; 117 nci maddesinin ikinci fkrasnda ise, milli gvenliin salanmasndan ve Silahl Kuvvetlerin yurt savunmasna hazrlanmasnd an, Trkiye Byk Millet Meclisine kar Bakanlar Kurulunun sorumlu olduu belirtilmitir. Bakanlar Kurulunun hazrlad 648 sayl KHKnin 1 inci maddesiyle deitirilen 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendiyle milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkilerinin, evre ve ehircilik Bakanlna verilmesine ilikin hkmler, Trk milletinin bamszln ve btnln, lkenin blnmezliini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi tehdit ettii iin Anayasann 5 inci maddesine; Bakanlar Kurulunun Trkiye Byk Millet Meclisine kar olan milli gvenliin salanmas ve Silahl Kuvvetlerin yurt savunmasna hazrlanmas sorumluluuyla badamad iin de Anayasann 117 nci maddesine aykrdr. te yandan, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerinin anlan statleri devam ettii srece, her tr ve lekteki harita, ett, plan ve parselasyon planlarna konu oluturmas ve dolaysyla yaplamaya almas hukuken olanak ddr. Anlan yerlerin, her tr ve lekteki planlarn yaplmasna ilikin esaslarn belirlemesi ile bunlara ilikin her tr ve lekteki h arita, ett, plan ve parselasyon planlarnn gerektiinde yaplmas, yaptrlmas ve onanmas ilemlerine konu oluturabilmesi iin, ncelikle 2565

14

sayl Kanun veya karlacak baka bir yasa hkmlerine gre hukuki statlerinin deitirilmesi ve dolays yla milli gvenlie dair tesis, askeri yasak blge, genel snak alan ve zel gvenlik blgesi statlerinden arndrlmalar gerekir. Arndrldklarnda da ortada milli gvenlie dair tesis, askeri yasak blge, genel snak alan ve zel gvenlik blgesi kalmayaca ve dolaysyla zelliksiz herhangi bir yer olacaklar iin KHKde anlan ifadelerin yer almamas veya anlan ifadelerle nitelendirilmemeleri gerekir. Bakanlar Kurulu, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerinin kentlerin merkezlerinde kaldndan hareketle byk bir rant kaps oluturduunu dnyor ve buralar kent merkezlerinin dna tayp, arazilerini satarak kent rantlarn nakte evirmeyi planlyorsa, Kararname hkmlerini niyetlendii plan ak ve belirgin bir biimde ortaya koyacak ekilde dzenlemeli ve hukuki belirsizlik, karmaa, kargaa ve yetki atmas yaratmaktan kanmaldr. ptali istenen bentteki, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ile ilgili her tr ve lekteki planlarn yaplmasna ilikin esaslar belirlemek, bunlara ilikin her tr ve lekteki harita, ett, plan ve parselasyon planlarn gerektiinde yapmak, yaptrmak ve resen onaylam ak yetkilerinin, evre ve ehircilik Bakanlna verilmesine ilikin dzenleme, milli gvenliin gerekleriyle badamad iin kamu yararna sonu dourmayaca gibi, adalet anlayyla badamamakta ve makul da bulunmamaktadr. Hukuki karmaa, yetki atmas ve hukuki belirsizlik yaratarak hukuk gvenliini ortadan kaldrmaktadr. Hukuk gvenlii, Anayasann 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devletinin en nemli unsurlarndan biridir. Hukuk gvenlii, kurallarda belirlilik ve ngrlebilirlik gerektirir. Hukuk devletinde yarg denetiminin salanmas da ynetimin grev ve yetkilerinin yasalarda aka gsterilmesinden gemektedir. Bu itibarla sz konusu dzenleme, hukuki karmaa, kargaa, belirsizlik ve yetki atmas yaratt ve kamu yararna sonu dourmayaca iin Anayasann 2 nci maddesine de aykrdr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1 inci maddesiyle deitirilen 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnameni n 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendindeki, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ibaresi ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ifadesi ve 4 nc maddesi ile 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresi, Anayasann 2 nci, 5 inci, 6 nc, 7 nci, 87 nci, 91 inci, 117 nci ve 127 nci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 3) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1 inci Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 2 nci Maddesinin (1) Numaral Fkrasna Eklenen (h) Bendi ile 4 nc Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 7 nci Maddesinin (1) Numaral Fkrasna Eklenen (e) Bendinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1 inci maddesiyle 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi ile Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlar zerinde yaplacak yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya hazrlattrlan ancak yetkili idarelerce ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren ay i inde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna verilirken; 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendi ile i se, 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini

15

salamak yetkileri, Bakanln Mekansal Planlama Genel Mdrlne verilmektedir. 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendindeki hkmler ile evre ve ehircilik Bakanlnn grevlerinin dzenlenmesi grnts altnda, 3194 sayl mar Kanunu, 5393 sayl Belediye Kanunu, 5302 sayl l zel daresi Kanunu, 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu ve 3621 sayl Ky Kanununda; 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendi ile de 5393 sayl Belediye Kanunu, 775 sayl Gecekondu Kanunu ve 2985 sayl Toplu Konut Kanununda rtl deiiklikler yaplmaktadr. Oysa, 3194 sayl mar Kanunu, 5393 sayl Belediye Kanunu ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu, 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu, 3621 sayl Ky Kanunu ve 775 sayl Gecekondu Kanunu ile 2985 sayl Toplu Konut Kanunu 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda olmayan alanlarda, Bakanlar Kurulunun 648 sayl KHK ile dzenlemeler yaplmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. te yandan, 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi ile yatrmclar lehine Anayasann 10 uncu maddesine aykr bir ayrmclk yaplarak sermaye kesimine imtiyaz tannmaktadr. Yatrmlar, sermaye kesimi tarafndan yapldna ve yatrmlar ya kiilere ait tanmazlar ya da Devlete salanan tevikler balamnda Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ait olan tanmazlar zerine yaplacana gre, sz konusu tanmazlar zerinde yaplacak yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya hazrlattrlan ancak yetkili idarelerce/yerel ynetimlerce ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkilerinin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi, sermaye snfna tam anlamyla bir imtiyaz salanmas anlamna gelmektedir. nk, ilgili idareler yani yerel ynetimler sermayedarlarn yapacaklar yatrmlar iin hazrladklar veya hazrlattklar ett, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini onaylamyorlar ise, onaylanmak zere sunulan planlar, ya ilgili idareler tarafndan hazrlanan yerel planlara (il evre dzeni plan ile nazm ve uygulama imar plan) aykr olduu veya plan dengesini veya btnln bozduu iin ya da keyfi olarak onaylamyorlardr. Yine ayn ekilde ilgili yerel ynetimler, bavuru tarihinden itibaren ay iinde inaat ruhsat ve yap kullanma izni vermiyorlar ise, ya keyfi davrandklarndan ya da plann hatal, yanl, onaylanmam olmasndan dolay inaat ruhsatn, yapnn plana aykr olmasndan dolay da yap kullanma iznini vermiyorlardr. Baka olaslk yoktur. Onaylanmama veya ruhsatlandrmama sebebi ne olursa olsun, Anayasann 125 inci maddesine gre, idare nin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu ak ve 36 nc maddesine gre de herkes, meru ara ve yollardan yararlanmak suretiyle yarg mercileri nnde davac veya daval olarak iddia ve savunma ile adil yarglanma hakkna sahip olduuna gre, plan onaylanmayan veya inaat ruhsat veya yap kullanma izni verilmeyen yatrmclarn, plan onaylanmayan veya ruhsatn alamayan tm yurttalar gibi, idarenin hukuka aykr ilemine kar dava amalar ve idarenin hukuka aykr ilemini iptal ettirerek yatrmlarn yapmalar gerekir. Yarg, ilgili idarenin ilemini iptal etmiyor ise, bu durum yatrmcnn yapt yada yaptrd plann ilgili idarenin planna aykr olduunu veya plan dengesini veya btnln bozduunu ortaya koymaktadr ki, ilgili idarenin planlarna aykr olan veya plan dengelerini yada btnln bozan yatrmlara ilikin planlarn da uygulanmamas hukuk devleti olmann asgari gereidir. Ayn eyler ruhsatlandrma iin de geerlidir. Sermaye snfnn, ilgili idarelerin mekansal planlarna aykr olan planlarn evre ve ehircilik Bakanl zerinden uygulanabilir klmak iin ilgili yerel ynetimlerin devre d braklmasn ve hukuksal sonu douran onaylamama kararlarnn bertaraf edilmesini amalayan sz konusu dzenlemeler, kamu gc ve otoritesini kullanarak sermaye snfna imtiyaz tannmasn amalad ve imtiyazla sonuland iin Anayasann 10 uncu maddesine aykrdr. Ayn aykrlk ruhsatlandrma iin de geerlidir. te yandan, sermaye snfna salanan imtiyaz, ilgili yerel ynetimlerin planlarna aykr olan, plan dengesini veya btnln bozan ve bu ynleriyle de hukuka aykr olan planlar ile plana aykr yaplarna, hukuka aykr olarak hukuksallk kazandrmay ve kamu yararn bertaraf etmeyi amalad iin Anayasann 2 nci maddesindeki

16

hukuk devleti ilkesiyle de badamamaktadr. Bir yasa kuralnn konulmasnda kamu yararnn bulunduunun kabul iin yasann yalnzca zel kar veya belli kiilere yarar salamay deil, toplumun geneline ynelik yararlar salamay amalamas gerekir. Bunun iin de evre ve ehircilik Bakanlnn, yerel ynetimlerin yerleme ve yaplamaya ilikin planlarna aykr olan, plan dengelerini veya btnln bozan hukuka aykr planlar iin devreye girmesi gerekiyor ise, sadece yatrmc sermaye snf iin deil, tm yurttalar iin girmesi gerekir. Yerlemeye ve yaplamaya ilikin yerel planlarn Anayasann 127 nci maddesinde sz edilen mahalli mterek ihtiya kapsamnda olduu ve yerinden ynetim ilkesinin gerei olarak yerel ynetimlerce hazrlanp onaylanarak yrrle girmesi gerektiinde kuku yoktur. Nitekim, 5393 sayl Belediye Kanununda (md. 18/c), il evre dzeni planlarnn, belediye snrlar il snr olan Bykehir Belediyelerinde ilgili Bykehir Belediyesi tarafndan yaplmas ve belediye meclisi tarafndan onaylanmas; dier illerde ise valinin koordinasyonunda, il belediyesi ve il zel idaresi ile birlikte yaplarak belediye meclisi ile il genel meclisi tarafndan birlikte onaylanmas hkm altna alnmtr. mar planlarnn ise belediye snrlar iinde ilgili belediye tarafndan hazrlanp belediye meclisinin onayyla (md. 14/1 -a ve 18/1-c); belediye ve mcavir alan dnda kalan yerlerin imar planlarnn ise 5302 sayl l zel daresi Kanununa gre (md. 6/1-a ve 10/1c), ilgili il zel idaresince hazrlanp il genel meclisinin kararyla yrrle girmesi ngrlmtr. Yerel ynetimlerce hazrlanan yerleme ve yaplamaya ilikin planlara aykr veya planlarn dengesini yada btnln bozan hukuka aykr planlara, evre ve ehircilik Bakanl zerinden hukuksallk kazandrlmas ve bylece yerel ynetimlerce hazrlanan planlarn dengesinin ve btnlnn bozulmas, Anayasann 127 nci maddesine de aykrdr. 648 sayl KHKnin 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendinde, 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmaktan sz edilmektedir. Gndermede bulunulan 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendi, yukarda incelendii zere, kiilere ait tanmazlar ile Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ait olan tanmazlar zerine yaplacak yatrmlarla ilgilidir. 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi ise, yatrmlar deil, gecekondu blgelerinin tasfiyesine veya iyiletirilerek yeniden kazanmna ynelik olarak gelitirilecek gecekondu dnm projelerini konu almaktadr. Bu balamda, (e) bendiyle gndermede bulunulan 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konular ile 2985 sayl Kanunun ek 7 nci maddesinde dzenlenen konular arasnda tutarszla dayal ak bir belirsizlik vardr (Sz konusu belirsizlik, 23.08.2011 tarihli ve 653 sayl KHKnin 6 nc maddesiyle deitirilen 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn (h) bendi ile daha da belirgin hale gelmitir. Bu balamda, Yksek Mahkemenin deerlendirmelerini, 653 sayl KHKnin 6 nc maddesiyle deiik (h) bendine gre yapmas uygun olacaktr). Anayasann 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devletinin unsurlarndan biri de, vatandalara hukuk gvenlii salanmasdr. Hukuk gvenlii, kurallarda belirlilik ve ngrlebilirlik gerektirir. Belirlilik, hukuksal kurallarn anlamnn ak olmasyla salanr. Hukuk devletinde yarg denetiminin salanabilmesi iin ynetimin grev ve yetkilerinin snrnn yasalarda aka gsterilmesi bir zorunluluktur. Bu balamda, 648 sayl KHKnin 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendi, Anayasann 2 nci maddesine aykrdr. Gecekondularn slah, tasfiyesi ve gecekondu dnm projelerinin hayata geirilmesi amacna ynelik olarak yrrlkte 20.07.1966 tarihli ve 775 sayl Gecekondu Kanunu, 02.03.1985 tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanunu bulunmann yannda, bu konuda 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanununun 73 nc maddesinde hkmler bulunmaktadr. Gecekondularn slah, tasfiyesi, gecekondu ve kentsel dnm projelerinin gerekletirilmesi ile ilgili grev ve yetkiler, 775 sayl Gecekondu Kanununda belediyeler ile Toplu Konut daresi Bakanlna; 2985 sayl Toplu Konut Kanununda, Kanunun ek 1 inci maddesine gre Babakanla bal bir tzel kiilik olarak kurulan Toplu Konut daresi Bakanlna ve 5393 sayl Belediye Kanununda ise belediyelere verilmitir. 648 sayl KHKnin 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen

17

(e) bendi ile ise, 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara y nelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak yetkileri, Bakanln Mekansal Planlama Genel Mdrlne verilmektedir. Ancak, Toplu Konut daresi (TOK) Bakanlnn kuruluunu dzenleyen 2985 sayl Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fkrasnn () bendine gre, gecekondu alanlarnn dnmne ynelik uygulamalar yapm ak grevi de verilen TOK Bakanlna ayn Kanunun 4 nc maddesinin 24.07.2008 tarihli ve 5793 sayl Kanunun 7 nci maddesiyle deiik birinci fkrasnda; Bakanlk, gecekondu dnm projesi uygulayaca alanlarda veya mlkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskan sahas olarak belirlenen alanlarda evre ve imar btnln bozmayacak ekilde her tr ve lekteki planlar ile imar planlarn yapmaya, yaptrmaya ve tadil etmeye yetkilidir. Bu planlar; bykehir belediye snrlar ierisinde kalan alanlar iin bykehir belediye meclisi tarafndan, il ve ile belediye snrlar ile mcavir alanlar ierisinde kalan alanlar iin ilgili belediye meclisleri tarafndan, beldelerde ve dier yerlerde ilgili valilik tarafndan, planlarn belediyelere veya valilie intikal ettii tarihten itibaren ay ierisinde aynen veya deitirilerek onaylanr. Belediyeler ve valilik tarafndan ay ierisinde onaylanmayan planlar Bakanlk tarafndan resen onaylanr. Belediyeler, valilik veya Bakanlk tarafndan onaylanan bu planlar; ask, ilan ve itiraza dair kararlar da dahil olmak zere 3194 sayl mar Kanunu hkmlerine gre belediyeler ve ilgili kamu kurumlar tarafndan yaplacak tm ilemler Bakanlk tarafndan resen yaplmak suretiyle yrrle konur. denilirken; Gndermede bulunulan 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesinde ise; Bakanlk gecekondu blgelerinin tasfiyesine veya iyiletirilerek yeniden kazanmna ynelik olarak gecekondu dnm projeleri gelitirebilir, inaat uygulamalar ve finansman dzenlemeleri yapabilir. Bu amala gecekondu blgelerinde, gerek kiilerin ve zel hukuk tzel kiilerinin mlkiyeti nde bulunan gayrimenkuller ile 24.2.1984 tarihli ve 2981 sayl mar ve Gecekondu Mevzuatna Aykr Yaplara Uygulanacak Baz lemler ve 6785 Sayl mar Kanununun Bir Maddesinin Deitirilmesi Hakknda Kanuna gre hak sahibi olan kiilerin haklarna konu gayrimenkullerin deeri Bakanlk tarafndan tespit edilir ve Bakanlk bu kiilerle proje erevesinde anlamalar yapabilir. Bu anlamalarn usul ve esaslarn belirlemeye Bakanlk yetkilidir. Gecekondu Dnm Projesi erevesinde idare tarafndan yapm gerekletirilen konutlarn bedelleri proje uygulamalarnn yapld illerdeki mevcut ekonomik durum, doal afetler, konut rayi bedelleri ve gecekondu blgesindeki kiilerin gelir durumu gz nnde bulundurularak gerekli grldnde kamuoyuna iln edilerek yapm maliyetlerinin altnda tespit edilebilir. Bu madde uyarnca konut bedellerini, deme eklini ve sresini belirlemeye Toplu Konut daresi Bakannn nerisi zerine Bakanln bal bulunduu Bakan yetkilidir. (Ek fkra: 24/7/2008-5793/10 md.) Bakanlk, yukarda belirtilen hkmler kyas yoluyla uygulanmak suretiyle depremle ilgili dnm projeleri de gerekletirebilir. Bu projelere dair ilemlerin usul ve esaslarn belirlemeye Bakanlk yetkilidir. denilmitir. Konut ve arsa retimi ve kredilendirme ile gecekondu dnm projeleri uygulamak zere zel olarak kurulmu TOK Bakanlnn uygulayaca gecekondu dnm projeleri iin yapaca planlarda, evre ve imar btnln bozmama kayd getirilir ve yapt planlarn aynen veya deitirilerek onaylanmas yetkisi yerel ynetimlere verilirken; evre ve ehircilik Bakanlnn kurulu, grev, yetki ve sorumluluklarn dzenleyen 644 sayl KHKnin 7 nci maddesine, 648 sayl KHKnin 4 nc maddesiyle eklenen (d) bendinde, evre ve ehircili k Bakanl tarafndan gerekletirilecek kentsel dnm projeleri iin yaplacak planlara ilikin olarak yerleim yerlerinin yerleme ve yaplamaya ilikin mevcut planlarnn, evre ve imar btnln bozmama kayd dahil hibir snrlama getirilmemesi ve yapt planlarn Anayasal dzeyde yetkili olan yerel ynetimlerin onayna tabi

18

olmak bir yana bilgisine dahi sunulmadan ve koordinasyon salanmadan yrrle girmesi, hukuken anlalabilir olmann uzandadr. Bu anlay, evre ve ehircilik Bakanl, Trkiye belediyesidir ve belediye snrlar da Trkiye Cumhuriyeti kara snrlardr demekle edeerdir. Anayasann, 123 nc maddesinin ikinci fkrasnda, idarenin kurulu ve grevlerinin merkezden ynetim ve yerinden ynetim esaslarna dayanaca; 126 nc maddesinin birinci fkrasnda, Trkiyenin merkezi idare kuruluu bakmndan, corafya durumuna, ekonomik artlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine gre illere, illerin de dier kademeli blmlere ayrlaca; 127 nci maddesinin ilk fkrasnda, mahalli idarelerin, il, belediye veya ky halknn mahalli mterek ihtiyalarn karlamak zere kurulu esaslar kanunla belirtilen ve karar organlar kanunda gsterilen, semenler tarafndan seilerek oluturulan kamu tzel kiileri olduklar; ikinci fkrasnda ise, mahalli idarelerin kurulu ve grevleri ile yetkilerinin yerinden ynetim ilkesine uygun olarak kanunla dzenlenecei kurallar getirilmitir. Bu hkmlere gre, evre ve ehircilik Bakanl, Bakanlar Kurulunca karlan 644 ve 648 sayl KHKlerdeki dzenlemelerin aksine, Trkiyenin mahalli idare deil, merkezi idare kuruluudur. Gecekondu veya kentsel dnm projelerini gerekletirerek salkl, dzenli ve evreyle uyumlu bir kentlemeyi salama grevinin, belediyeler ve TOK Bakanl yannda ayrca evre ve ehircilik Bakanlna da verilmesi, kaynak savurganlna sebep olmakla birlikte Yasakoyucun yetkisindedir. Ancak, en azndan yetkilendirilen kurum ve kurulular ile yerel ynetimler arasnda ibirlii ve koordinasyonun salanmas da kamu yararnn gereidir. birlii ve koordinasyon salanmak bir yana, yerel ynetimlerin yasal yetkileri balamnda yerleimlerin zellikleri ve evre artlarna gre hazrladklar yerleme ve yaplamaya ilikin planlarn dengesi ve btnl gzetilmeden, yap ruhsat ile yap kullanma izni verme yetkilerinin yerel ynetimlere ait olduu dikkate alnmadan, evre ve ehircilik Bakanlna, 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak yetkilerinin verilmesi, Anayasann 127 nci maddesine aykrdr. Anayasann 23 nc maddesinde, Devlete salkl ve dzenli kentlemeyi gerekletirme grevi verilmi; 56 nc maddesinde, herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkndan sz edilerek evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devlete ve vatandalara dev olarak yklenmi; 57 nci maddesinde ise, Devletin ehirlerin zelliklerini ve evre artlarn gzeten bir planlama erevesinde, konut ihtiyacn karlayacak nlemleri alaca, toplu konut teebbslerini destekleyecei belirtilmitir. Anayasann 91 inci maddesinde, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar ve kii haklar ve devlerinin, kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenemeyecei kural getirildiinden, kentsel dnm projeleri yoluyla salkl ve dzenli kentlemeyi esas alan, 644 sayl KHKnin 7 nci maddesine, 648 sayl KHKnin 4 nc maddesiyle eklenen (d) bendi, Anayasann 91 inci maddesindeki yasak alan kapsamna girdiinden yasa ile dzenlenmesi gerekmekte olup, kanun hkmnde kararname ile dzenlenmesi Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. te yandan, evreyi gelitirmek, Devletin Anayasal grevi olduuna ve Devletin Anayasal grevi olan konut ihtiyacn, ehirlerin zelliklerini ve evre artlarn gzeten bir planlama erevesinde karlayacak nlemleri almas gerekeceine gre, belediyeler ile TOK Bakanlna ek olarak ayrca evre ve ehircilik Bakanlna da kentsel dnm projesi uygulama grevi verilecek ise, evre ve ehircilik Bakanl tarafndan yaplacak planlarn, yerel ynetimlerce kentlerin zelliklerine ve evre artlarna gre yaplm yerleme ve yaplamaya ilikin planlarna uygun olmas, mevcut planlarnn dengesini ve btnln bozmamas ve bu uygunluun salanmas iin de yerel ynetimlerin yetkili organlarnn onayna tabi tutulmas, Anayasann 56 nc ve 57 nci maddelerinin zorunlu sonucudur. Aksine dzenlemeler, Anayasann 56 nc ve 57 nci maddelerine aykrdr.

19

Ayrca, sz konusu (e) bendiyle evre ve ehircilik Bakanlna, payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, gibi Anayasann 35 inci maddesinde gvence altna alnan mlkiyet hakkn hie sayan Bolu Beyi Yetkileri verilmektedir. Anayasann 35 inci maddesine aykr olan sz konu dzenleme, hukuk devleti ilkesi ile de badamamaktadr. Mlkiyet hakk, Anayasann ikinci ksmnn ikinci blmnde kiinin haklar ve devleri iinde yer aldndan, kanun hkmnde kararname ile dzenleme yasa alanna girmekte ve aksine dzenleme Anayasann 91 inci maddesine aykrlk oluturmaktadr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin; 1 inci maddesiyle 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi, Anayasann 10 uncu, 91 inci ve 127 nci maddelerine; 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendi ise, Anayasann 2 nci, 35 inci, 56 nc, 57 nci, 91 inci ve 127 nci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 4) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen 13/A Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn (b), (), (d) ve (e) Bentleri ile (a) Bendindeki sulak alanlar , (c) Bendindeki doal sit alanlar, sulak alanlar bareleri ile zel evre koruma blgeleri ibaresinin; (2) Numaral Fkrasnn lk Cmlesindeki ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn baresi ile kinci Cmlesindeki Ancak Bakanlka baresinin ve 63 nc Maddesinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinde, yeni kurulan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevleri dzenlenmektedir. Tabiat Varlklar Koruma Genel Mdrlne verilen grevler incelendiinde, Genel Mdrln; - 09.08.1983 tarihli ve 2873 sayl Milli Parklar Kanununda dzenlenen, milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alannn tespiti ve belirlenmesine, milli park gelime plan ile imar planlarna, ilikin olarak Tarm ve Orman Bakanl/evre ve Orman Bakanlna verilen grevleri; - 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda dzenlenen tabiat varlklar ile doal, sit alanlarnn tespit, tescil, koruma amal imar plan ve ynetimine ilikin olarak Kltr ve Turizm Bakanl ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve Koruma Blge Kurullarn a verilen grevleri; - 19.10.1983 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK ile kurulan zel evre Koruma Kurulu Bakanlnn 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre zel evre Koruma Blgesi olarak ilan edilen ve edilecek alanlara ilikin koruma, koruma ve kullanma esaslarn belirleme, imar planlarn yapma vb. grevleri; Yapmakla grevlendirildii; bu grevleri yapabilmesi iin de 383 sayl KHK ile evre Bakanlna bal tzel kiilie sahip olarak kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlrken; 2863 sayl Kanuna gre kurulan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kuruluna, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ise Kltr Varlklarn Koruma Blge Kuruluna dntrlerek tabiat varlklar ve doal sitlerin anlan kurullarn grev alanndan karld ve 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesiyle evre ve ehircilik Bakanl bnyesinde oluturulan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonlarna verildii anlalmaktadr. Bu balamda, 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn; - (a) bendinde, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn tescil, onay ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn

20

tescil etmek; - (b) bendinde, tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin t espit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak; - (c) bendinde, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doal sit alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn kullanma ve yaplamaya ynelik ilke kararlarn belirlemek ve her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak, deitirmek, uygulamak veya uygulanmasn salamak; - () bendinde, tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak; - (d) bendinde, orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan planlara uygun olarak kullanlmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn tahsis artlarna uygun olarak gerekleme sini izlemek ve denetlemek; - (e) bendinde, tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin olarak; hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, her trl aratrma ve inceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak, iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve finansman kayna salamak; - (f) bendinde, Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak, Grevleri, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklar Koruma Genel Mdrlne verilmekte; - (2) numaral fkrasnda ise, orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su leri Bakanlnca tespit edilen veya ettirilen tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri dier koruma alanlar ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescil ve ilan Bakann onay ile yaplaca; ancak Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit alanlar dahil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlarnn Bakanlar Kurulu karar ile tescil ve ilan edilecei; uygulama imar plan karar ile yap yasa getirilen zel mlkiyete konu alanlara ilikin arazi ve arsa dzenlemesi ve trampa veya kamulatrma ilemlerinin ise, bu alanlarn ynetimi ve iletmesini stlenen kurulularca veya Bakanlka gerekletirilecei hkm altna alnmaktadr. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinde, 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu, 09.08.1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanunu, 09.08.1983 tarihli ve 2873 sayl Milli Parklar Kanunu ve 19.10.1983 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHKde rtl deiiklikler yaplmtr. Ancak, kaynan Anayasadan alan ve dzenledikleri alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu, 2872 sayl evre Kanunu, 2873 sayl Milli Parklar Kanunu ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. te yandan, Anayasann 23 nc maddesinde, Devlete salkl ve dzenli kentlemeyi gerekletirme grevi verilmi; 56 nc maddesinde, herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkndan sz edilerek evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devlete ve vatandalara dev olarak yklenmi; 57 nci maddesinde, Devletin ehirlerin zelliklerini ve evre artlarn gzeten bir planlama erevesinde, konut

21

ihtiyacn karlayacak nlemleri alaca belirtilmi; 63 nc maddesinde ise, Devletin tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salayaca kuralna yer verilmitir. Salkl ve dzenli kentlemenin ana bileenlerinden biri, Devletin, evreyi, sulak alanlar, ormanlar, tarih, kltr ve tabiat varlklarn koruyup gelitirerek vatandalarn salkl ve dengeli bir evrede beden ve ruh sal iinde yaamalarnn salanmasdr. Anayasann 91 inci maddesinde, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar ve kii haklar ve devlerinin, kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenemeyecei kural getirildiine gre, salkl ve dzenli kentlemenin ana bileenlerinden biri olan evrenin, sulak alanlarn, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn korunmasn esas alan kurallarn, KHK ile dzenlenmesi, Anayasann 91 inci maddesindeki yasak alan kapsamna girdiinden, sz konusu dzenlemeler Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. Anayasann 56 nc maddesinin birinci fkrasnda, herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahip olduu; ikinci fkrasnda ise, evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemenin Devletin ve vatandalarn devi olduu belirtilmi; madde gerekesinde de, Vatandan korunmu evre artlarnda beden ve ruh sal iinde yaamasn srdrmesini salamak Devletin devidir. Sanayileen toplumlarn son yllarda karlatklar nemli sorunlardan biri evre kirlenmesidir. Sanayileme ve bununla gelien krsak kesimlerden ehirlere g, tabiat kaldramayaca bir ykle karlatrm, sonuta tabiattaki insan tabii bitki rts ve su ilikilerindeki dengeler bozulmutur. Flora deimeye balam, tabiat, sular, topraklar ve hava o derece kirlenmitir ki, artk bu ortamdan hayat ekilmeye ve insanlar iin byk tehlikeler oluturmaya balamtr. Eskiden hissedilmeyen fakat son yllarda hissedilen evre kirlenmesi imdi dengeli ve salkl evre bilincini yaratmtr. () evreyi koruyan mevzuat kadar eitim ve Devlet denetimi de gereklidir. evreyi koruyucu fiili tedbirler ve faaliyetler de gereklidir. Sularn temizlenmesi, atklarn deerlendirilmesi veya rtlmesi, hava kirlilii iin filtreleme, aalandrma ve benzeri tedbirler byledir. evre korunmasnn bu nemi ve son yllarda kazand boyutlar, ferde Devlete kar dengeli ve salkl evrede yaama yolunda bir sosyal hak tannmasn zorunlu klmaktadr. Bu sebeple Devlet hem kirlenmeyi nlemeli hem de tabii evrenin korunmas ve gelitirilmesi, bu arada aalandrlmas iin gereken tedbirleri almaldr. denilmitir. 1982 Anayasasn yapan kurucu iktidarn ilk defa, artan nfus, sanayileme, kentleme ve modern tarm teknikleri ile birlikte ortaya kan evre sorunlarna kar, dengeli ve salkl evrede yaama hakkna Anayasal sosyal bir hak stats kazandrmas ve Devlete ve yurttalara, evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devini yklemesi ile birlikte, yasakoyucu da Anayasann ngrd devin gerei yasal dzenlemeleri yapmtr. Bu balamda, 09.08.1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanununun evrenin korunmas balkl 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn;

22

- (a) bendinde, doal evreyi oluturan biyolojik eitlilik ile bu eitlilii barndran ekosistemin korunmasnn esas olduu; biyolojik eitlilii koruma ve kullanm esaslarnn, yerel ynetimlerin, niversitelerin, sivil toplum kurulularnn ve ilgili dier kurulularn grleri alnarak belirlenecei; - (b) bendinde, lke fizik meknnda, srdrlebilir kalknma ilkesi dorultusunda, koruma -kullanma dengesi gzetilerek kentsel ve krsal nfusun barnma, alma, dinlenme, ulam gibi ihtiyalarnn karlanmas sonucu oluabilecek evre kirliliini nlemek amacyla nazm ve uygulama imar plnlarna esas tekil etmek zere blge ve havza baznda 1/50.000-1/100.000 lekli evre dzeni plnlarnn Bakanlka yaplaca, yaptrlaca ve onaylanaca ile blge ve havza baznda evre dzeni plnlarnn yaplmasna ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenecei; - (c) bendinde, ulusal mevzuat ve taraf olduumuz uluslararas szlemeler ile koruma altna alnarak koruma stats kazandrlm alanlar ve ekolojik deeri olan hassas alanlarn her tr lekteki plnlarda gsterilmesinin zorunlu olduu ile koruma stats kazandrlm alanlar ve ekolojik deeri olan alanlarn, pln karar dnda kullanlamayaca; - (d) bendinde, lke ve dnya leinde ekolojik nemi olan, evre kirlenmeleri ve bozulmalarna duyarl toprak ve su alanlarn, biyolojik eitliliin, doal kaynaklarn ve bunlarla ilgili kltrel kaynaklarn gelecek kuaklara ulamasn emniyet altna almak zere gerekli dzenlemelerin yaplabilmesi amacyla, zel evre Koruma Blgesi olarak tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esaslar ile pln ve projelerin hangi bakanlka hazrlanp yrtleceini belirlemeye Bakanlar Kurulunun yetkili olduu; - (e) bendinde, sulak alanlarn doal yaplarnn ve ekolojik dengelerinin korunmasnn esas olduu; sulak alanlarn doldurulmas ve kurutulmas yolu ile arazi kazanlamayaca; bu hkme aykr olarak arazi kazanlmas halinde sz konusu alan faaliyet sahibince eski haline getirilecei; Hkm altna alnmtr. 19.10.1983 tarihli ve 383 sayl KHK ile de 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (d) bendine gre, Bakanlar Kurulunca zel evre Koruma Blgesi ilan edilen ve edilecek alanlarn sahip olduu evre deerlerini korumak ve mevcut evre sorunlarn gidermek iin tm nlemleri almak, bu alanlarn koruma ve kullanma esaslarn belirlemek, imar planlarn yapmak, mevcut her lekteki plan ve plan kararlarn revize etmek ve resen onaylamak zere evre Bakanlna bal tzel kiilie sahip zel evre Koruma Kurumu Bakanl kurulmutur. 648 sayl KHKnin 15 inci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1 inci maddesiyle ise, zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlmakta ve 383 sayl KHKnin 10 uncu, 12 nci ve 13 nc maddelerinde Bakanla verilen grevlerden 10 uncu ve 12 nci maddelerindekilerden bir ksm, 648 sayl KHKnin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinde, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmektedir. Anayasann Devlete ykledii devleri yerine getirecek tekilat istedii biimde kurma, yasakoyucunun yetkisindedir. Ancak, sz konusu tekilat kurarken, Anayasann Devlete ykledii devin nemini ve zelliini gz nnde bulundurmas ve Anayasal grevleri Anayasann ngrd ekilde yerine getirebilecek tekilat kurmas, hukuk devleti olmann da gereidir. Devlet tzel kiiliinden ayr tzel kiilie sahip zerk kurumlar, yrtme grev ve yetkisinin yatay dzlemde datlarak, Devlete yklenen Anayasal grevlerin, gncel siyasal atma ve ekimelerden bamsz, tarafsz ve teknik gereklerine uygun bir ekilde yerine getirilmesi amacyla kurulmulardr. Piyasalar dzenlemek iin kurulan dzenleyici ve denetleyici zerk kurumlarn Trkiyenin gndeminde olmad 1980lerde, 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre Bakanlar Kurulu Kararyla zel evre Koruma Blgesi ilan edilen yerlerin, evre deerlerini koruma, evre sorunlarn giderme, koruma ve kullanma esaslarn belirleme gibi teknik grevlerin, evre Bakanlnn bir genel mdrlne deil de evre Bakanlna bal ayr tzel kiilie sahip zerk kurum eklinde kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna verilmesinin nedeni, Anayasada sosyal bir hak stats kazandrlan, salkl ve dengeli evrede yaama hakknn gerei olan

23

Devletin evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve kirlenmesini nlemek devinin gerei gibi yerine getirilmesini salamaktr. nk, evrenin Anayasann ngrd ekilde korunmas ve gelitirilmesi iin, 56 nc maddenin gerekesinde de belirtildii zere Devlet denetimi de gereklidir. Denetim ise, doas gerei bamsz ve tarafsz bir faaliyettir. Bamszln ve tarafszln salanmasnn yolu da ncelikle tekilatlanmann bunu salayacak ekilde yaplandrlmasndan gemektedir. Bu balamda, evre Bakanlna bal ayr tzel kiilie sahip zel evre Koruma Kurulu Bakanlnn kapatlmas ve bu kurula verilen grevlerin tamam yerine bir ksmnn evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmesi, Anayasann 56 nc maddesiyle badamamaktadr. te yandan, tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn i ie olmas ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl nedeniyle korunmas, deerlendirilmesi ve desteklenmesi Anayasada tek bir maddede dzenlenmi ve Anayasal grevlere ilikin tek bir yasa karlarak btncl bir koruma anlay benimsenmitir. Nitekim, Anayasann 63 nc maddesinin birinci fkrasnda, Devlet, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salar, bu amala destekleyici ve tevik edici tedbirleri alr. denilirken; tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn korunmasna ve deerlendirilmesine ilikin Devlete yklenen Anayasal grevler balamnda, 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu karlmtr. Tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile sit (doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel) alanlar ve ren yerlerinin i ielii ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl gerei, 2863 sayl Kanunun Tanmlar ve Ksaltmalar balkl 3 nc maddesi ile 10.12.1987 tarih ve 19660 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr ve Tabiat Varlklarnn Tespit ve Tescili Hakknda Ynetmelikin 3 nc maddesinde yaplan tanmlardan da ak bir ekilde anlalmaktadr. 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ibarelerinin srasyla Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilip; kltr varlklarnn, tabiat varlklar, sit alanlar ve ren yerlerinden ayrlarak, 2863 sayl Kanunda tanr ve tanmaz kltr varlklar ile kentsel, arkeolojik ve tarihi sitlere ilikin grevlerin Kltr ve Turizm Bakanl ile koruma kurullar tarafndan yrtlmesi salanrken; tanmaz tabiat varlklar ile doal sit alanlarna ilikin olarak ise, 2863 sayl Kanunda yer alan dzenlemeler de dikkate alnmakszn, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevlerinin dzenlendii 13/A maddesine sktrlmas, Anayasann 63 nc maddesiyle badamamaktadr. Bu itibarla, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (b), (), (d) ve (e) bentleri ile (a) bendindeki sulak alanlar , (c) bendindeki doal sit alanlar, sulak alanlar ibareleri ile zel evre koruma blgeleri ibaresi; (2) numaral fkrasnn ilk cmlesindeki ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ibaresi ile ikinci cmlesindeki Ancak Bakanlka ibaresi ve yrrle ilikin 63 nc maddesi, Anayasann 56 nc ve 63 nc maddelerine aykrdr. 2872 sayl evre Kanununun evrenin korunmas balkl 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (d) bendinde, lke ve dnya leinde ekolojik nemi olan, evre kirlenmeleri ve bozulmalarna duyarl toprak ve su alanlarn, biyolojik eitliliin, doal kaynaklarn ve bunlarla ilgili kltrel kaynaklarn gelecek kuaklara ulamasn emniyet altna almak zere gerekli dzenlemelerin yaplabilmesi amacyla, zel evre Koruma Blgesi olarak tespit ve ilan etmeye, Bakanlar Kurulu yetkili klnmtr. Oysa, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevlerinin dzenlendii 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde sulak alanlarn snrlarn tescil etmek; (b) bendinde ise, tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin tespit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek yannda bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek grevleri, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilerek Bakanlar Kurulu devre d braklmaktadr. Bakanlar Kurulunun herhangi bir alan zel evre Koruma Blgesi olarak tespit ve ilan, o alann snrlarnn

24

haritalar zerinde belirlenmesini ve tescilini de iermektedir. Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl, sulak alanlar ile zel evre koruma blgelerinin snrlarn tespit ederek zel ktne kaydedip resmiletirecek yani tescil edecek ise, o alan snrlar da belirlenmi bir ekilde resmi olarak zel evre koruma blgesi statsne kavumu olacandan, Bakanlar Kurulunun tespit ve ilan yetkisi fiili ve hukuki olarak sonlandrlm demektir. Aksine, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilen sulak alanlar ile zel evre koruma blgelerinin snrlarn tespit ve tescil etme grevleri, Bakanlar Kurulunun o alan zel evre koruma blgesi olarak tespit ve ilan edebilmesi iin idare tarafndan yaplmas gereken n hazrlk ilemleri ise, kurallatrmann anlatlmak istendii ekilde yazlmas gerekir. te yandan, tabiat varlklar ile sit alanlarnn snrlarnn tespit ve tescili, ynetil mesi ve ynetilmesinin salanmasna ilikin kurallar, 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu ile bu Kanuna gre hazrlanm Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr ve Tabiat Varlklarnn Tespit ve Tescili Hakknda Ynetmelikte dzenlenmitir. 2863 sayl Kanunun 7 nci maddesinin birinci fkrasnda, korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn ve sit alanlarnn tespitinin Kltr ve Turizm Bakanlnn koordinatrlnde ilgili ve faaliyetleri etkilenen kurum ve kurulularn gr alnarak yaplaca; nc fkrasnda ise yaplan tespitlere dayal olarak koruma blge kurulu karar ile tescil olunaca hkm altna alnm ve 10 uncu maddesinin birinci fkrasnda da tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn korunmasn salamak iin gerekli tedbirleri almak, aldrmak ve bunlarn her trl denetimini yapmak veya kamu kurum ve kurulular ile belediyeler ve valiliklere yaptrmak Kltr ve Turizm Bakanlnn yetkisine verilmitir. 2863 sayl Kanunun 7 nci ve 10 uncu maddeleri halen yrrlkte ve deitirilmemi iken; 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (b) bendi ile tabiat varlklar ve doal sit alanlarnn tespit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak grevleri, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmesi Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamamaktadr. 2863 sayl Kanunun birinci fkrasnn (a) bendinin; - (8) numaral alt bendinde, koruma amal imar plan, bu Kanun uyarnca belirlenen sit alanlarnda, alann etkileim-gei sahasn da gz nnde bulundurarak, kltr ve tabiat varlklarnn srdrle bilirlik ilkesi dorultusunda korunmas amacyla arkeolojik, tarihi, doal, mimar, demografik, kltrel, sosyo -ekonomik, mlkiyet ve yaplama verilerini ieren alan aratrmasna dayal olarak; hali hazr haritalar zerine, koruma alan iinde yaayan hane halklar ve faaliyet gsteren i yerlerinin sosyal ve ekonomik yaplarn iyiletiren, istihdam ve katma deer yaratan stratejileri, koruma esaslar ve kullanma artlar ile yaplama snrlamalarn, salklatrma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarn, ak alan sistemini, yaya dolam ve tat ulamn, alt yap tesislerinin tasarm esaslar, younluklar ve parsel tasarmlarn, yerel sahiplilik, uygulamann finansman ilkeleri uyarnca katlmc alan ynetimi modellerini de ierecek ekilde hazrlanan, hedefler, aralar, stratejiler ile plnlama kararlar, tutumlar, pln notlar ve aklama raporu ile bir btn olan nazm ve uygulama imar plnlarnn gerektirdii lekteki plnlardr.; - (9) numaral alt bendinde evre dzenleme projesi, ren yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak ekilde, denetimli olarak ziyarete amak, tantmn salamak, mevcut kullanm ve dolamdan kaynaklanan sorunlarn zmek, alann ihtiyalarn ada, teknolojik gelimelerin gerektirdii donatlarla gidermek amacyla her ren yerinin kendi zellikleri gz nne alnarak hazrlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 lekli dzenleme projeleridir.; - (10) numaral alt bendinde ynetim alan, sit alanlar, ren yerleri ve etkileim sahalarnn doal btnl ierisinde etkin bir ekilde korunmas, yaatlmas, deerlendirilmesi, belli bir vizyon ve tema etrafnda gelitirilmesi, toplumun kltrel ve eitsel ihtiyalaryla buluturulmas amacyla, plnlama ve koruma konusunda yetkili merkez ve yerel idareler ile sivil toplum kurulular arasnda egdm salamak iin oluturulan ve snrlar ilgili idarelerin grleri alnarak Bakanlka belirlenen yerlerdir.; - (11) numaral alt bendinde ynetim pln, ynetim alannn korunmasn, yaatlmasn, deerlendirilmesini salamak amacyla, iletme projesini, kaz pln ve evre dzenleme projesi veya koruma amal imar plnn dikkate alarak oluturulan koruma ve geliim projesinin, yllk ve be yllk uygulama etaplarn ve btesini de gsteren, h er

25

be ylda bir gzden geirilen plnlardr.; eklinde aklanm; 8 inci maddesinin birinci fkrasnda, 7 nci maddeye gre tescil edilen korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklarnn korunma alanlarnn tesbiti ve bu alanlar iinde inaat ve tesisat yaplp yaplamayaca konusunda karar alma yetkisinin Koruma Kurullarna ait olduu; Koruma Kurullarnn kararna kar 61 inci maddenin ikinci fkrasna gre itiraz edilebilecei hkm altna alnm; Koruma Kurullarnn Grev, Yetki ve alma ekli balkl 57 nci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde, Kltr ve Turizm Bakanlnca tespit edilen veya ettirilen korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklarnn tescilini yapmak; (c) bendinde, sit alanlarnn tescilinden itibaren ay iinde gei dnemi yap artlarn belirlemek; (d) bendinde, koruma amal imar planlar ile bunlarn her trl deiikliklerini inceleyip karar almak; (e) bendinde, korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn koruma alanlarnn tespitini yapmak, grev ve yetkileri Koruma Kurullarna verilmitir. Sz konusu yasal dzenlemeler yrrlkte ve deitirilmemi iken; 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendinde doal sit alanlarnn kullanma ve yaplamaya ynelik ilke kararlarn belirlemek ve her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak, deitirmek, uygulamak veya uygulanmasn salamak; () bendinde, tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak; (d) bendinde, orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan planlara uygun olarak kullan lmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn tahsis artlarna uygun olarak gereklemesini izlemek ve denetlemek; (e) bendinde, tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin olarak, hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, her trl aratrma ve inceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak, iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve finansman kayna salamak grev ve yetkileri evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmekt e; (2) numaral fkrasnda ise, orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su leri Bakanlnca tespit edilen veya ettirilen tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri dier koruma alanlar ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescil ve ilannn Bakann onay ile yaplaca; ancak Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit alanlar dahil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlarnn Bakanlar Kurulu karar ile tescil ve ilan edilecei hkm getirilmektedir. Anayasann 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devletinin unsurlarndan biri de, vatandalara hukuk gvenlii salamasdr. Hukuk gvenlii, kurallarda belirlilik ve ngrlebilirlik gerektirir. Kurallarda belirlilik, ynetimin grev ve yetkilerinin, elikili, tutarsz, grev ve yetki atmasna yol aacak nitelikte olmamasn, snrnn aka gsterilmesini ve herkesin anlayaca aklkta kurallatrlmasn gerektirir. Hukuk devletinde yarg denetiminin salanabilmesi iin ynetimin grev ve yetkilerinin snrnn yasalarda aka gsterilmesi bir zorunluluktur. Oysa, 2863 sayl Kanunda korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile tarihi, arkeolojik, doal ve kentsel sitlere ve ren yerlerine ilikin kurallar yrrlkte ve deitirilmeden, iptali istenen dzenlemelerin yasalatrlarak hukuk sistemine girmesi, hukuksal eliki, tutarszlk ve yetki atmalarna yol aarak hukuki belirsizlik yaratt ve belirlilik zellii tamad iin yasama yetkisinin amacna uygun biimde kullanlmasna elverili olmad gibi, hukuk devleti ilkesi ile de badamamaktadr. Maddenin () bendinde, tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitl er ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu

26

alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak grevlerinin evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklar Genel Mdrlne verilmesi anlalabilir olmann uzandadr. 2863 sayl Kanunda, tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslar belirlenmitir ve bu alanlarn Kltr ve Turizm Bakanlnca ynetilecei hkm altna alnmtr. 2863 sayl Kanun yrrlkte deilmiesine, bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek yetkisinin evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklar Genel Mdrlne verilmesi, Kltr ve Turizm Bakanln sz konusu genel mdrln ube mdrl konumuna indirgemekte ve sz konusu genel mdrl yasama organnn zerine karmaktadr. darenin kanunilii ilkesi, idarenin grev ve yetkilerinin kanunla dzenlenmesini gerektirir. Hibir l getirilmeden, korunmas gereken hangi alanlarn hangi durumlarda hangi idarelerce ynetileceinin esas ve usulleri ile ilkeleri belirlenmeden, Tabiat Varlklar Genel Mdrlne, tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek yetkisinin tannmas, idarenin kanunilii ilkesiyle badamad gibi, yasama yetkisinin idareye devri anlamna da gelmektedir. Bu itibarla sz konusu dzenleme, Anayasann 7 nci, 87 nci ve 123 nc maddelerine aykrdr. te yandan, Anayasa Mahkemesinin E.1985/1, K.1986/4 sayl Kararnda, Yasa koyucuya verilen dzenleme yetkisi, hibir ekilde kamu yararn ortadan kaldracak veya engelleyecek... biimde kullanlamaz denilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararnda vurguland zere, hukuk devletinin vazgeilmez eleri iinde yer alan yasalarn kamu yararna dayanmas ilkesiyle btn kamusal giriimlerin temelinde bulunmas doal olan kamu yarar dncesinin yasalara egemen olmas ve zellikle bir lkenin en nemli doal, tarihsel ve kltrel kaynaklarndan olan ve Anayasal gvence altnda bulunan evrenin, sulak alanlarn, kltr ve tabiat varlklar ile doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitlerin Anayasann ngrd ekilde korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlmas iin yasa koyucunun bu esas gzard etmemesi ve yasalara bunu en iyi ekilde yanstmas zorunludur. Yasama erkinin kamu yarar amacna ynelik olarak kullanlmamas halinde yasama yetkisinin saptrlmas olay ortaya kar. Anayasada belirtilen amac ya da kamu yararn gerekletirmek iin kanunla yaplacak olan dzenleme, kanun koyucunun yapaca tercihlere gre ekillenecektir; yani kanun koyucu, Anayasada belirtilen amac veya kamu yararn gerekletirmek iin getirecei zm semekte serbesttir. Burada takdir yetkisi kanun koyucuya aittir. Fakat kanun koyucunun, Anayasann gsterdii amacn veya kamu yararnn dnda kiisel, siyasal ya da sakl ama gtt; bir baka amaca ulamak iin bir konuyu kanunla dzenledii durumlarda, yetki saptrmas ad verilen durum ortaya kar ve bu durum, kukusuz, Anayasa Mahkemesinin denetim alanna girer. Anayasa Mahkemesi, denetledii kanunun kamuya yararl olup olmadn deil; fakat, gerekten kamu yararn gerekletirmek iin yaplp yaplmadn denetleyebilir. zlerek belirtmek gerekir ki, 2863 sayl Yasada yer alan dzenlemelerde kullanlan dil, slup, anlatm ve ifadeler ile kurulan sistemler, korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarn, Anayasann ngrd ekilde korumaya, deerlendirmeye ve gelecek kuaklara aktarmaya ynelik sofistike bir zihniyetin; 648 sayl KHKdekilerin ise tabiat varlklar ile sit alanlarn koruyup, deerlendirerek gelecek kuaklara aktarmak yerine, imara aarak pazarlamaya ynelik mflis tccar zihniyetinin eseri olduu yukarda yer verilen yasa maddelerini okuyan herkesin anlayabilecei aklktadr. Kanun koyucu, takdirine braklm konularda, dzenleme yetkisini kullanrken, kukusuz, Anayasa kurallar ile kamu yararnn ve kamu dzeninin gereklerine ve hukukun genel ilkelerine de bal kalmak durumundadr. (E.1980/1, K.1980/25, K.t.29.04.1980; E.1963/124, K.1963/243, K.t.11.10.1963 sayl Anayasa Mahkemesi Kararlar) Bu durum, Anayasann stnl ve balaycl ilkesinin gereidir. Ancak, Anayasann takdirine brakmad emredici kurallar iin ise, Anayasann 2 nci maddesi ile birlikte 56 nc ve 63 nc maddelerinin gerektirdii Anayasal bir zorunluluktur. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu maddesiyle 644 sayl

27

KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (b), (), (d) ve (e) bentleri ile (a) bendindeki sulak alanlar , (c) bendindeki doal sit alanlar, sulak alanlar ibareleri ile zel evre koruma blgeleri ibaresi; (2) numaral fkrasnn ilk cmlesindeki ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ibaresi ile ikinci cmlesindeki Ancak Bakanlka ibaresi ve yrrle ilikin 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 7 nci, 56 nc ve 63 nc, 87 nci ve 123 nc maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 5) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12 nci Maddesi ile 644 Sayl KHKnin 25 inci Maddesine Eklenen (2) Numaral Fkras ile 32 nci Maddesiyle 29.06.2011 Tarihli ve 645 Sayl KHKnin 19 uncu Maddesine Eklenen (2) Numaral Fkrasnn Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12 nci maddesi ile 644 sayl KHKnin 25 inci maddesine ekle nen (2) numaral fkras ile 32 nci maddesiyle 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl KHKnin 19 uncu maddesine eklenen (2) numaral fkrasnda, Bakanlk Mavirlerinin, Bakann uygun grecei merkez veya tara tekilatna ait birimlerde altrlabilecei hkm getirilmektedir. Bayndrlk ve skan Bakanlnn Bayndrlk l Mdr ve st kadrolarnda grev yapanlar, 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin geici 3 nc maddesiyle grevlerinden alnarak halen bulunduklar kadro derecesiyle evre ve ehircilik Bakanlnn Bakanlk Maviri kadrolarna; evre ve Orman Bakanlnn evre ve Orman l Mdr ve st kadrolarnda grev yapanlar ise, 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin geici 3 nc maddesiyle grevlerinden alnarak halen bulunduklar kadro derecesiyle Orman ve Su leri Bakanlnn Bakanlk Maviri kadrolarna atanmlar; CHP ise sz konusu yasayla grevden almalarn iptali ve yrrlnn durdurulmas istemiyle Anayasa Mahkemesine dava amt. 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun kariyer ve liyakat ilkelerine ve atanmalarndaki usule gre Bayndrlk ve skan Bakanl ile evre ve Orman Bakanlnn il mdr ve zeri daire bakan yardmcs, daire bakan, genel mdr yardmcs, genel mdr, mstear yardmcs, mstear gibi hiyerarik kadro grev unvanlarna atanan kamu grevlilerinin atanmalarndaki usuln aksine tamamnn Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile bir gnde grevlerinden alnarak ihdas edilen Bakanlk Mavirlii kadrolarna atanmalarndaki hukuksuzlua ek olarak imdi de Bakann uygun grecei merkez veya tara tekilatna ait birimlerde altrlabilecei hkmnn getirilmesi, yrtme organnn hakszlk, hukuksuzluk ve adaletsizlikte snr tanmadn ortaya koymaktadr. 3046 sayl Bakanlklarn Kurulu ve Grev esaslar Hakknda Kanunun 27 nci maddesinde, bakanlklarda, zel nem ve ncelik tayan konularda bakanlk makamna yardmc olmak zere zel yetenei olanlardan bakanlk maviri atanabilecei ve bakanlk mavirlerinin bakanlk makamna bal olduu hkmne yer verilmi ve ayn hkm 644 sayl KHKnin 25 inci ve 645 sayl KHKnin 19 uncu maddesinde benzer ifadelerle yer almtr. Sz konusu bakanlklarda il mdr ve st grev yapan kamu grevlileri hukuka aykr olarak da olsa Bakanlk Mavirlii kadrolarna atanmlardr. 3046 sayl Kanun ile 644 ve 645 sayl KHKlerde Bakanlk Mavirlerinin, bakanlk makamna yardmc olmak zere bakanlk makamna bal alaca hkm altna alnmtr. 657 sayl Kanunda ise, memuriyet kadrolar; kadro unvan, grev unvan, hizmet snf ve mesleki kariyerlerine gre snflandrlm; 33 nc maddesinde kadrosuz memur altrlamayaca; 39 uncu maddesinde, 657 sayl Kanuna tabi kurumlarda snflar dnda memurluk kadrolar ihdas edilemeyecei; 45 inci maddesinde ise hibir memurun snfnn dnda ve snfnn iindeki derecesinin altnda bir derecenin grevinde altrlamayaca kurallarna yer verilmitir. Hukuksuz bir biimde, Bakanlk Mavirlii kadrolarna atanm bulunanlarn, Bakanln merkez ve tara tekilatndaki hizmet snflar ile meslek kariyerlerinden unvanl veya unvansz hangi kadrolara ait hangi grevleri yrtecei de belirtilmeden, Bakann uygun grecei gibi snrsz bir yetki kapsamnda, Bakann uygun grecei birimlerde altrlabilecei gibi belirsiz bir grevlendirmeye tabi tutulmalar, Anayasa ve dare Hukukunun genel

28

ilkeleri bir yana mantkla da badamamaktadr. Bakana tannan sz konusu yetki balamnda Bayndrlk Bakanl Mstear iken, 644 sayl KHK ile Bakanlk Mavirliine atanan mhendis kariyerli kamu grevlisi, rnein, evre ve ehircilik Bakanl Manisa l Mdrlnn kontrolnde yaplan Salihli lesi aypnar Ky salk oca inaatnn kontrol tekilatnda altrlabilecektir. Yasa koyucu, Anayasann 128 inci maddesi uyarnca, memurlarn ve dier kamu grevlilerinin nitelikleri, atanmalar, grev ve yetkileri, haklar ve ykmllkleri, aylk ve denekleri ve dier zlk ilerin i kanunla dzenlerken, Anayasann 11 inci maddesi gereince, Anayasann dier hkmlerine de uygun hareket etmek zorundadr. Byle bir dzenlemede Anayasann gzetilmesi gereken hkmlerinden birisi de, 2 nci maddesi ve bu maddede yer alan hukuk devleti ilkesidir. Anayasann 2 nci maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin sosyal bir hukuk devleti olduu belirtilmitir. Hukuk devleti, insan haklarna dayanan, bu hak ve zgrlkleri koruyup glendiren, eylem ve ilemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk dzeni kurup bunu gelitirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan, hukuku tm devlet organlarna egemen klan devlettir. Sosyal hukuk devleti, toplum ve alma yaamnda adalete ve eitlie dayal bir hukuk dzeni kurmak; kazanlm haklar korumak durumundadr. Hukukta kazanlm haklarn korunmas, hukuki gvenliin kant, uygunluun lsdr. Hukuk devletinin temel unsurlar arasnda kazanlm haklara sayg yer almaktadr. Bu nedenle 128 inci maddenin ikinci fkras uyarnca yaplacak tm dzenlemelerin, memurlarn ve kamu grevlilerinin kazanlm haklarn korumas gerekir. Aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. Yukarda aklanan gerekelerle, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12 nci maddesi ile 644 sayl KHKnin 25 inci maddesine eklenen (2) numaral fkras ile 32 nci maddesiyle 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl KHKnin 19 uncu maddesine eklenen (2) numaral fkras, Anayasann 2 nci ve 11 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 6) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 15 inci Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen Ek 1 inci Maddesi ile 19 uncu, 20 nci ve 63 nc Maddelerinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 15 inci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1 inci maddesinin (1) numaral fkras ile 383 sayl KHK ile kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlmakta; (2) numaral fkras ile 383 sayl KHKde belirtilen i ve ilemlerin, Bakan tarafndan uygun grlen evre ve ehircilik Bakanlnn birimlerince yrtlecei; (3) numaral fkras ile, kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna ait her trl tanr, tat, ara, gere ve malzeme ile bor ve alacak, hak ve ykmllk, her trl kayt ve dokmann hibir ileme gerek kalmakszn evre ve ehircilik Bakanlna devredilmi saylaca; mlkiyeti Hazineye ait veya devletin hkm ve tasarrufundaki, tanmazlardan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna tahsis edilmi olanlarn hibir ileme gerek kalmakszn tahsis amacnda kullanlmak zere Bakanla devredilmi saylaca; (4) numaral fkrasnda, kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn harcamalarnn, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanununa istinaden Maliye Bakanlnca yeni bir dzenleme yaplncaya kadar, zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn 2011 yl btesinde yer alan deneklerden karlanaca; (5) numaral fkrasnda, zel evre Koruma Kurumu Bakanlnda zel evre Koruma Kurumu Bakan, Bakan Yardmcs, I. Hukuk Maviri ve Daire Bakan kadrosunda bulunanlarn, ekli (3) sayl liste ile ihdas edilen Bakanlk Maviri kadrolarna, zel evre Koruma Mdr ve zel evre Koruma Mdr Yardmcs kadrolarnda bulunanlarn , bulunduklar illerdeki evre ve ehircilik l Mdrlnn ube mdr kadrolarna halen bulunduklar kadro dereceleriyle atanm saylacaklar; geici 3 nc maddenin beinci fkras hkmleri bunlar hakknda da uygulanaca; bu madde uyarnca ihdas edilen Bakanlk Maviri kadrolarnn, herhangi bir sebeple boalmas halinde hibir ileme gerek kalmakszn iptal edilmi saylaca; bunlar dnda kalan personelin, hibir ileme gerek

29

kalmakszn kadro ve pozisyonlaryla birlikte evre ve ehircilik Bakanlna devredildii; devredilen personele ait kadrolarn, baka bir ileme gerek kalmakszn devir tarihi itibaryla ihdas edilerek 190 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin evre ve ehircilik Bakanlna ait blmne eklenmi ve devredilen szlemeli pozisyonlarn ayn Bakanla vize edilmi saylaca; 19 uncu maddesinde, 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanununun eki (II) sayl cetvelin B) zel Bteli Dier dareler blmnde yer alan 31) zel evre Koruma Kurumu Bakanl srasnn yrrl kten kaldrld; 20 nci maddesinde, 375 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin ek 3 nc maddesinin birinci fkrasnda yer alan zel evre Koruma Kurumu Bakanl, ve sekizinci fkrasnda yer alan evre ve ehircilik Bakanl, ibarelerinin yrrlkten kaldrld; 63 nc maddesinde ise 648 sayl KHKnin yaym tarihinde yrrle girecei; Hkm altna alnmtr. Anayasann 56 nc maddesinin birinci fkrasnda, herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahip olduu; ikinci fkrasnda ise, evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemenin Devletin ve vatandalarn devi olduu belirtilmi; madde gerekesinde de, Vatandan korunmu evre artlarnda beden ve ruh sal iinde yaamasn srdrmesini salam ak Devletin devidir. evreyi koruyan mevzuat kadar eitim ve Devlet denetimi de gereklidir. evre korunmasnn bu nemi ve son yllarda kazand boyutlar, ferde Devlete kar dengeli ve salkl evrede yaama yolunda bir sosyal hak tannmasn zorunlu klmaktadr. Bu sebeple Devlet hem kirlenmeyi nlemeli hem de tabii evrenin korunmas ve gelitirilmesi, bu arada aalandrlmas iin gereken tedbirleri almaldr. denilmitir. 1982 Anayasasn yapan kurucu iktidarn ilk defa, artan nfus, sanayileme, kentleme ve modern tarm teknikleri ile birlikte ortaya kan evre sorunlarna kar, dengeli ve salkl evrede yaama hakkna Anayasal sosyal bir hak stats kazandrmas ve Devlete ve yurttalara, evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devini yklemesi ile birlikte, yasakoyucu da Anayasann ngrd devin gerei yasal dzenlemeleri yapmtr. Bu balamda, 09.08.1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanunu karlm; 19.10.1983 tarihli ve 383 sayl KHK ile de 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (d) bendine gre, Bakanlar Kurulunca zel evre Koruma Blgesi ilan edilen ve edilecek alanlarn sahip olduu evre deerlerini korumak ve mevcut evre sorunlarn gidermek iin tm nlemleri almak, bu alanlarn koruma ve kullanma esaslarn belirlemek, imar planlarn yapmak, mevcut her lekteki plan ve plan kararlarn revize etmek ve resen onaylamak zere evre Bakanlna bal tzel kiilie sahip zel evre Koruma Kurumu Bakanl kurulmutur. 648 sayl KHKnin 15 inci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1 inci maddesiyle ise, zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlmakta ve 383 sayl KHKnin 10 uncu, 12 nci ve 13 nc maddelerinde

30

Bakanla verilen grevlerden 10 uncu ve 12 nci maddelerindekilerden bir ksm, 648 sayl KHKnin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinde, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmektedir. Kaynan Anayasadan alan ve dzenledikleri alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2872 sayl evre Kanunu ile 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alan larda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. te yandan, Anayasann 23 nc maddesinde, Devlete salkl ve dzenli kentlemeyi gerekletirme grevi verilmi; 56 nc maddesinde, herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkndan sz edilerek evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devlete ve vatandalara dev olarak yklenmi; 57 nci maddesinde, Devletin ehirlerin zelliklerini ve evre artlarn gzeten bir planlama erevesinde, ko nut ihtiyacn karlayacak nlemleri alaca belirtilmi; 63 nc maddesinde ise, Devletin tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salayaca kuralna yer verilmitir. Salkl ve dzenli kentlemenin ana bileenlerinden biri, Devletin, evreyi, sulak alanlar, ormanlar, tarih, kltr ve tabiat varlklarn koruyup gelitirerek vatandalarn salkl ve dengeli bir evrede beden ve ruh sal iinde yaamalarnn salanmasdr. Anayasann 91 inci maddesinde, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar ve kii haklar ve devlerinin, kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenemeyecei kural getirildiine gre, salkl ve dzenli kentlemenin ana bileenlerinden biri olan evrenin, sulak alanlar n, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn korunmasn esas alan kurallarn, KHK ile dzenlenmesi, Anayasann 91 inci maddesindeki yasak alan kapsamna girdiinden, iptali istenen sz konusu dzenlemeler Anayasann 91 inci maddesine bu adan da aykrlk oluturmaktadr. Anayasann Devlete ykledii devleri yerine getirecek tekilat istedii biimde kurma, yasakoyucunun yetkisindedir. Ancak, sz konusu tekilat kurarken, Anayasann Devlete ykledii devin nemini ve zelliini gz nnde bulundurmas ve Anayasal grevleri Anayasann ngrd ekilde yerine getirebilecek tekilat kurmas, hukuk devleti olmann da gereidir. Devlet tzel kiiliinden ayr tzel kiilie sahip zerk kurumlar, yrtme grev ve yetkisinin yatay dzlemde datlarak, Devlete yklenen Anayasal grevlerin, gncel siyasal atma ve ekimelerden bamsz, tarafsz ve teknik gereklerine uygun bir ekilde yerine getirilmesi amacyla kurulmulardr. Piyasalar dzenlemek iin kurulan dzenleyici ve denetleyici zerk kurumlarn Trkiyenin gndeminde olmad 1980lerde, 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre Bakanlar Kurulu Kararyla zel evre Koruma Blgesi ilan edilen yerlerin, evre deerlerini koruma, evre sorunlarn giderme, koruma ve kullanma esaslarn belirleme gibi teknik grevlerin, evre Bakanlnn bir genel mdrlne deil de evre Bakanlna bal ayr tzel kiilie sahip zerk kurum eklinde kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna verilmesinin nedeni, Anayasada sosyal bir hak stats kazandrlan, salkl ve dengeli evrede yaama hakknn gerei olan Devletin evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve kirlenmesini nlemek devinin gerei gibi yerine getirilmesini salamaktr. nk, evrenin Anayasann ngrd ekilde korunmas ve gelitirilmesi iin, 56 nc maddenin gerekesinde de belirtildii zere Devlet denetimi de gereklidir. Denetim ise, doas gerei bamsz ve tarafsz bir faaliyettir. Bamszln ve tarafszln salanmasnn yolu da ncelikle tekilatlanmann bunu salayacak ekilde yaplandrlmasndan gemektedir. Bu balamda, evre Bakanlna bal ayr tzel kiilie sahip zel evre Koruma Kurulu Bakanlnn kapatlmas ve bu kurula verilen grevlerin tamam yerine bir ksmnn evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmesi, Anayasann 56 nc maddesiyle badamamaktadr. Anayasann 2 nci maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin sosyal bir hukuk devleti olduu belirtilmitir. Hukuk devleti, insan haklarna dayanan, bu hak ve zgrlkleri koruyup glendiren, eylem ve ilemleri hukuka uygun olan,

31

her alanda adaletli bir hukuk dzeni kurup bunu gelitirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan, hukuku tm devlet organlarna egemen klan devlettir. te yandan, Anayasa Mahkemesinin E.1985/1, K.1986/4 sayl Kararnda, Yasa koyucuya verilen dzenleme yetkisi, hibir ekilde kamu yararn ortadan kaldracak veya engelleyecek... biimde kullanlamaz denilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararnda vurguland zere, hukuk devletinin vazgeilmez eleri iinde yer alan yasalarn kamu yararna dayanmas ilkesiyle btn kamusal giriimlerin temelinde bulunmas doal olan kamu yarar dncesinin yasalara egemen olmas ve zellikle bir lkenin en nemli doal kaynaklarndan olan ve Anayasal gvence altnda bulunan evrenin ve sulak alanlarn Anayasann ngrd ekilde korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlmas iin yasa koyucunun bu esas gzard etmemesi ve yasalara bunu en iyi ekilde yanstmas zorunludur. Yasama erkinin kamu yarar amacna ynelik olarak kullanlmamas halinde yasama yetkisinin saptrlmas olay ortaya kar. Anayasada belirtilen amac ya da kamu yararn gerekletirmek iin kanunla yaplacak olan dzenleme, kanun koyucunun yapaca tercihlere gre ekillenecektir; yani kanun koyucu, Anayasada belirtilen amac veya kamu yararn gerekletirmek iin getirecei zm semekte serbesttir. Burada takdir yetkisi kanun koyucuya aittir. Fakat kanun koyucunun, Anayasann gsterdii amacn veya kamu yararnn dnda kiisel, siyasal ya da koruma altnda bulunan evresel deerleri satmak gibi sakl ama gtt; bir baka amaca ulamak iin bir konuyu kanunla dzenledii durumlarda, yetki saptrmas ad verilen durum ortaya kar ve bu durum, kukusuz, Anayasa Mahkemesinin denetim alanna girer. Anayasa Mahkemesi, denetledii kanunun kamuya yararl olup olmadn deil; fakat, gerekten kamu yararn gerekletirmek iin yaplp yaplmadn denetleyebilir. zlerek belirtmek gerekir ki, 2863 sayl Yasada yer alan dzenlemelerde kullanlan dil, slup, anlatm ve ifadeler ile kurulan sistemler, korunmas gerekli evresel deerleri ve sulak alanlar, Anayasann ngrd ekilde korumaya, deerlendirmeye ve gelecek kuaklara aktarmaya ynelik sofistike bir zihniyetin; 648 sayl KHKdekilerin ise evresel deerler ile sulak alanlar koruyup, deerlendirerek gelecek kuaklara aktarmak yerine, imara aarak pazarlamaya ynelik mflis tccar zihniyetinin eseri olduu, 383 sayl KHK ile kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn yasal stats, grevleri ve grevlerini yerine getiri biimi ile 648 sayl KHK ile kurulan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn stats, grevleri ve grevlerini yerine getiri biiminin karlatrlmasndan anlalabilecek aklktadr. Kanun koyucu, takdirine braklm konularda, dzenleme yetkisini kullanrken, kukusuz, Anayasa kurallar ile kamu yararnn ve kamu dzeninin gereklerine ve hukukun genel ilkelerine de bal kalmak durumundadr. (E.1980/1, K.1980/25, K.t.29.04.1980; E.1963/124, K.1963/243, K .t.11.10.1963 sayl Anayasa Mahkemesi Kararlar) Bu durum, Anayasann stnl ve balaycl ilkesinin gereidir. Ancak, Anayasann takdirine brakmad emredici kurallar iin ise, Anayasann 2 nci maddesi ile birlikte 56 nc ve maddelerinin gerektirdii Anayasal bir zorunluluktur. Bu itibarla, iptali istenen dzenlemelerde kamu yarar bulunmad, hukuk devleti ilkesiyle badamad, Devlete yklenen Anayasal grevleri karlamad iin Anayasann 2 nci ve 56 nc maddelerine aykrdr. te yandan, ek 1 inci maddenin (2) numaral fkrasnda, 383 sayl Kanun Hkmnde Kararnamede belirtilen i ve ilemlerin, Bakan tarafndan uygun grlen evre ve ehircilik Bakanlnn birimlerince yrtlecei kural getirilmitir. Bu dzenlemeye gre, 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre Bakanlar Kurulu Kararyla zel evre Koruma Blgesi ilan edilen yerlerin, evre deerlerini koruma, evre sorunlarn giderme, koruma ve kullanma esaslarn belirleme gibi teknik grevler, Bakann uygun grmesi zerine evre ve ehircilik Bakanlnn rnein, Destek Hizmetleri Dairesi Bakanl veya D likiler Dairesi Bakanl veya Mesleki Hizmetler Genel Mdrl tarafndan grlebilecektir. darenin kanunilii ilkesi, idarenin ve organlarnn grev ve yetkilerinin hibir duraksamaya yer vermeyecek ekilde yasayla dzenlenmesini gerekli klar. Bakann yasa ile yetkilendirilmesi, Anayasann ngrd biimde yasa

32

ile dzenleme anlamna gelmez. 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre Bakanlar Kurulu Kararyla zel evre Koruma Blgesi ilan edilen yerler iin, 383 sayl KHKde belirtilen i ve ilemlerin evre ve ehircilik Bakanlnn hangi birimleri tarafndan yrtleceinin yasada aka belirtilmesi gerekir. Aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 15 inci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1 inci maddesi ile buna dayal olarak 19 uncu, 20 nci ve yrrle ilikin 63 nc m addeleri Anayasann 2 nci, 56 nc ve 91 inci maddelerine aykr olduklarndan iptali gerekir. 7) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen Geici 6 nc Maddesinin (1) Numaral Fkras ile (3) Numaral Fkrasnn ve 41 inci Maddesindeki 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi fadesi ile 41 inci Maddesiyle 2863 Sayl Kanunun 3 nc Maddesinin Birinci Fkrasnn (a) Bendine Eklenen (13) Numaral Alt Bendin ve 63 nc Maddesinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (1) numaral fkras ile geici 6 nc maddenin yrrle girdii tarihte, doal sit alan ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklara ilikin her trl belgenin, bu alan ve varlklarn statlerinin yeniden deerlendirilmesi iin en ge alt ay iinde Bakanla devredilecei ve tabiat varlklar ve doal sitlerle ilgili yeni deerlendirme yaplncaya kadar bu alanlara ilikin olarak kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurullarnca alnm kararlarn geerli olaca; (3) numaral fkrasnda ise, Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak komisyonca yeniden tespit edilen statlerin evre ve ehircilik Bakannn onay ile, yap yasa ngrlen statlerin ise Bakanlar Kurulunca onaylandktan sonra tescil edilecei; bu alanlar ile varlklarn yeni statsne, ren yerlerinin ise mevcut statsne uygun koruma-kullanma esaslarna gre yetkili idarelerce ynetilecei hkm altna alnmaktadr. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesi ve 644 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda rtl deiiklikler yaplmaktadr. Ancak, kaynan Anayasadan alan ve dzenledii alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. Anayasann 63 nc maddesinin birinci fkrasnda, Devletin tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salayaca; bu amala destekleyici ve tevik edici nlemleri alaca kuralna yer verilmi; Anayasann bu emredici kuralnn gerei olarak da yasa koyucu, korunmas gerekli tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile ilgili tanmlar belirlemek, yaplacak ilem ve faaliyetleri dzenlemek, bu konuda gerekli ilke ve uygulama kararlarn alacak tekilatn kurulu ve grevlerini tespit etmek zere 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve tabiat Varlklarn Koruma Kanunu karmtr. Tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn ve sit alanlarnda kendi iinde i ie olmas ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl nedeniyle de gerek Anayasa da gerek 2863 sayl Kan unda btncl bir koruma anlay benimsenmitir. Nitekim, tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile sit (doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel) alanlar ve ren yerlerinin i ielii ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl gerei, 2863 sayl Kanunun Tanmlar ve Ksaltmalar balkl 3 nc maddesi ile 10.12.1987 tarih ve 19660 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr ve Tabiat Varlklarnn Tespit ve Tescili Hakknda Ynetmelikin 3 nc maddesinde yaplan tanmlardan da ak bir ekilde anlalmaktadr. 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ibarelerinin srasyla Kltr Varlklarn

33

Koruma Yksek Kurulu ve Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilip; kltr varlklar ile tarihi, arkeolojik ve kentsel sit alanlarnn, tabiat varlklar ile doal sit alanlarndan ayrlarak, 2863 sayl Kanunda kltr varlklarna ilikin grevlerin Kltr ve Turizm Bakanl ile koruma kurullar tarafndan yrtlmesine devam edilirken; tabiat varlklar ve doal sit alanlarna ilikin olarak ise, 2863 sayl Kanunda yer alan dzenlemeler de dikkate alnmakszn, evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl grevlendirilmektedir. Bu dzenleme, Anayasann 63 nc maddesinde btncl bir koruma anlay benimsenmesi ve bilimsel olarak da tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn ve sit alanlarnn da kendi iinde i ie olmas ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnlnden dolay btncl bir koruma anlayn zorunlu klmas nedeniyle Anayasann 63 nc maddesiyle badamamaktadr. te yandan, doal sit alan ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklar, yrrlkte bulunan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunundaki esas ve usullere gre, 58 inci maddesindeki yelerden oluan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurullar tarafndan 3 nc maddesindeki tanmlar ile 7 nci ve 57 nci maddesindeki esaslar erevesinde tespit ve tescil edilmilerdir. Tabiat varl ve doal sit alan olarak tespit ve tescili yaplan alanlarn statlerinin yeniden deerlendirmeye alnabilmesi iin fiilen iki kouldan en azndan birinin deimesi gerekir. Bunlardan birincisi, tabiat varl ve sit alanlar tanmlarnn deimesi; ikincisi ise, deerlendirmeyi yapacak kurulun deimesi. Bakanlar Kurulu 648 sayl KHK ile 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinde dzenlenen kltr varlklar, tabiat varlklar, sit ve ren yeri tanmlarnda bir deiiklik yapmadan, 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine (13) numaral Doal (tabii) sit tanmn eklemi ve 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddenin (3) numaral fkras ile de tabiat varl ve doal sit alanlarnn statlerini yeniden belirleyecek komisyonun Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulaca hkmn getirmitir. Bylece tanmlarda dolayl, komisyonda ise esasl deiiklik yapmtr. Ancak, Bakanlar Kurulu tarafndan yaplan Doal (tabii) sit tanm, hukuksal eliki ve tutarszlk yannda bilimsel adan da sorunludur. yle ki: 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinde halen; Tabiat varlklar tanm; jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. Sit tanm ise; tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olup, yaadklar devirlerin sosyal, ekonomik mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar, kltr varlklarnn youn olarak bulunduu sosyal yaama konu olmu veya nemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alanlardr. eklinde iken; Bakanlar Kurulunun 648 sayl KHK ile yapt, Doal (tabii) sit tanm, jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaan st zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas gerekli alanlardr. eklindedir. Yukardaki tanmlar incelendiinde kentsel sit, tarihi sit, arkeolojik sit gibi genel sit statsnn alt unsuru veya eidi olan Doal (tabii) sit iin Bakanlar Kurulu tarafndan yaplan tanmn, 2863 sayl Kanundaki Sit tanmyla hibir ilgisi olmamann tesinde, kapsamnn daraltlarak tabiat varlklar tanmyla rttrlmeye

34

alld grlmektedir. 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinde yaplan sit tanmnn, doal sit alanna karlk gelen ifadesi, tarih ncesinden gnmze kadar gelen tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alan eklindedir. Oysa, 648 sayl KHK de yaplan doal (tabii) sit tanmnda, tarih ncesinden gnmze kadar gelen zaman periyodu, jeolojik devirlere ait olmak ile snrlandrlm; tabiat zelliine dayanan nitelii ise, ender bulunmalar nedeniyle olaan st zelliklere sahip mertebesine ykseltilmitir. Bu balamda, 2863 sayl Kanundaki doal sit tanmyla, 648 sayl KHKdeki doal sit tanm arasnda hibir ilgi ve balant bulunmamaktadr. te yandan, 648 sayl KHKdeki doal (tabii) sit tanmda, tabiat varlklar esas alnmasna ramen, 2863 sayl Kanunda yaplan tabiat varlklar tanmndaki, jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olmaya ilikin zaman periyodu, 648 sayl KHKdeki doal sit tanmnda jeolojik devirlere ait olmak ile snrlandrlr ve dolaysyla tarih ncesi ve tarihi devirler kapsam d braklr iken; ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli nitelii ise, ender bulunmalar nedeniyle olaan st zellikler sahip olmas eklinde daraltlmtr. Trkiyenin 14.04.1982 tarih ve 2658 sayl Kanunla katlmas uygun bulunan ve 23.05.1982 tarih ve 8/4788 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla onaylanan (R.G. 14.02.1983 tarih ve 17959 sayl) Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesinin 1 inci maddesindeki, Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakmlardan istisna evrensel deeri olan insan rn eserler veya doa ve insann ortak eserleri ve arkeolojik sitleri kapsayan alanlar. eklindeki tanm ve 2 nci maddesindeki, Bu Szlemeye gre aadaki eserler doal miras saylacaktr: Estetik veya bilimsel adan istisna evrensel deeri olan, fiziksel ve biyolojik oluumlardan veya bu tr oluum topluluklarndan mteekkil doal antlar. Bilim veya muhafaza asndan istisna evrensel deeri olan jeolojik ve fizyografik oluumlar ve tkenme tehdidi altndaki hayvan ve bitki trlerinin yetitii kesinlikle belirlenmi alanlar, Bilim, muhafaza veya doal gzellik asndan istisna evrensel deeri olan doal sitler veya kesinlikle belirlenmi doal alanlar. eklindeki hkm dikkate alndnda, 648 sayl KHKde yaplan doal (tabii) sit tanmnn, 2863 sayl Kanundaki tanmlarla hukuksal eliki yaratan, doal sit alann daraltan ve Trkiyenin taraf olduu uluslararas szleme hkmleriyle badamayan yan btn ynleriyle aa kmaktadr. Anayasann 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devletinin unsurlarndan biri hukuk gvenliidir. Hukuk gvenlii, kurallarda belirlilik ve ngrlebilirlik gerektirir. Kurallarda belirlilik, y netimin grev ve yetkilerinin, elikili, tutarsz, grev ve yetki atmasna yol aacak nitelikte olmamasn, snrnn aka gsterilmesini ve herkesin anlayaca aklkta kurallatrlmasn gerektirir. Hukuk devletinde yarg denetiminin salanabilme si iin ynetimin grev ve yetkilerinin snrnn yasalarda aka gsterilmesi bir zorunluluktur. 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine (13) numaral alt bent ile eklenen ve korunmas gerekli doal sit alanlarn daraltmay amalayan Doal (tabii) sit tanmn, 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesindeki sit tanmnn alt unsuru iinde deerlendirilemeyecei gibi iki tanm arasndaki eliik ve tutarsz yap hukuki belirsizlik yaratmakta ve hukuk gvenliini ihlal ettiinden, Anayasann 2 nci maddesine aykrlk oluturmaktadr. Anayasann 90 nc maddesinin beinci fkrasnda, usulne gre yrrle konulmu milletleraras andlamalarn kanun hkmnde olduu ve bunlar hakknda Anayasaya aykrlk iddias ile Anayasa Mahkemesine bavurulamayaca kural getirilmitir.

35

648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine (13) numaral alt bent ile eklenen Doal (tabii) sit tanmn, Trkiyenin 14.04.1982 tarih ve 2658 sayl Kanunla katlmas uygun bulunan ve 23.05.1982 tarih ve 8/4788 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla onaylanan Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesinin 1 inci maddesindeki sit tanm ve 2 nci maddesinde sralanan doal miras stats ile badamadndan, iptali istenen dzenleme Anayasann 90 nc maddesine de aykrdr. Yrrlkteki yasalara ve uluslararas szlemelere gre tespit ve tescili yaplm tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn, elikili ve tutarsz bir doal (tabii) sit tanm zerinden, yeniden belirlenecek olmas, hukuk gvenliini ihlal ettiinden, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (1) numaral fkras, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamamaktadr. te yandan, 2863 sayl Kanunun 58 inci maddesinde, Koruma Kurullarnn oluumu dzenlenmi ve birinci fkrasnn (a) bendinde, Arkeoloji, sanat tarihi, hukuk, mimari ve ehir plancl konularnda uzmanlam kiiler arasndan Bakanlka seilecek be temsilci; (b) bendinde, Yksekretim Kurulunca, kurumlarn arkeoloji, sanat tarihi, mimarlk, ehircilik bilim dallarndan ayn daldan olmamak zere iki retim yesi denilmi; (c), (d), (e), (f), (g) bentlerinde, grlecek konuya gre ilgili kamu kurum ve kurulularndan Kurula katlacak yelere yer verilmi; ikinci ve nc fkralarnda ise oy kullanmamak zere Kurulda yer alacak temsilciler dzenlenerek, Kurul yelerinin kompozisyonu, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn tespitinin gerektirdii bilgi ve uzmanlk alanlarna dayal olarak Yasada ak bir ekilde belirlenmitir. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (3) numaral fkrasnda ise, doal sit alan ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi olan alan ve varlklar yeniden tespit edecek komisyonun, Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulaca hkm altna alnmaktadr. Konunun uzmanlar kimlerdir? 2863 sayl Kanunun 58 inci maddesi rtl ekilde deitirildiine gre, 58 inci maddede saylanlarn olmayaca kesindir. Bu balamda, tabiat varlklar ve doal (tabii) sitlerin statsn tespit edecek komisyon iinde konunun uzman olduklar bilim dnyasnda genel kabul gren arkeolog ve sanat tarihileri olmayacaktr. nk, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesinin ikinci fkrasyla oluturulan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ile Blge Komisyonlarnn, biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ile hukukulardan oluaca belirtilmi ve komisyon iinde arkeolog ve sanat tarihilerine yer verilmemitir. Geriye, inaat sektrnde yaplarn statik hesabn yapan inaat mhendisleri, estetize eden mimarlar, yerleim alann dzenleyen ehir planclar, evre dzenlemesini yapan peyzaj mimarlar, Trkiye naat Sanayi verenler Sendikas ve emlakilerin temsilcileri ile modern tarmsal retim uzman ziraat mhendisleri ile su rnleri retimi uzman su rnleri mhendisleri kalmaktadr. Bu durumda da jeolojik devirlerle tarihsel alardan miras tabiat varlklar ile doal sit alanlarn, en baarllar en gnceli takip eden ve baar ltleri de gnmzn en son teknolojilerini hayata tamak olan meslek gruplarndan oluturulacak komisyon tespit ve tescil edecektir. zel Yasannda jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zelli kleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. eklinde tanmlanan tabiat varlklar ile tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olup, yaadklar devirlerin sosyal, ekonomik mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar, kltr varlklarnn youn olarak bulunduu sosyal yaama konu olmu veya nemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alanlardr. biiminde tanmlanan sitlerin, sz edilen meslek gruplar tarafndan tespit ve tescil edilecek olmas, Trk dilini, Trk tarihini ve Trklerin tarih boyunca ilikide bulunduklar uluslarn tarihlerini, dil ve edebiyatlarn derinlemesine aratrmak; lkemizin yer alt ve yer st deerlerini ortaya karmak amacyla 14.06.1935 tarihli ve 2795 sayl Yasayla Dil ve Tarih -Corafya Fakltesini kuran Trkiye iin her adan tam anlamyla bir garabettir. darenin kanunilii ilkesi, idarenin ve organlarnn grev ve yetkilerinin hibir duraksamaya yer vermeyecek ekilde yasayla dzenlenmesini gerekli klar. evre ve ehircilik Bakanln yasa ile yetkilendirme, Anayasann ngrd biimde yasa ile dzenleme anlamna gelmez. evre ve ehircilik Bakanlnn oluturaca komisyonun ka yeden ve hangi meslek gruplarndan oluaca, seimlerinin kimler arasndan nasl yaplacann yasada aka

36

belirlenmesi gerekir. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye ek lenen geici 6 nc maddesin (3) numaral fkrasndaki aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. te yandan, evre ve ehircilik Bakanlna, hibir l getirilmeden, amac ve temel ilkeleri ortaya konulmadan, kapsam ve erevesi izilmeden, yrtmenin dzenleme yetkisinin snrl, tamamlayc ve baml bir yetki olduu gzetilmeden, Anayasal koruma altndaki tabiat varlklar ve doal sit alanlarn belirleyecek komisyonu oluturma yetkisi verilmesi, yasama yetkisinin devri sonucunu dourmakta ve bu yanyla Anayasann 2 nci maddesine ek olarak 6 nc, 7 nci ve 87 nci maddelerine de aykrlk oluturmaktadr. Trkiyede koruma altnda olan alanlarn byk bir ksm, 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu erevesinde ilan edilen doal sit alan statsne sahip alanlardan olumaktadr. Doal sit alanlar, Trkiyede biyolojik eitlilik alanlarn ve doal yaam korumann en etkili aracdr. rnein, nemli ku alanlarnn yzde 46lk dilimi doal sit statsyle korunmakta ve bunlarn yzde 25lik ksmnn doal sitten baka hibir koruma stats bulunmamaktadr. Dolaysyla, doal sit alanlarnn statsnn yeniden belirlenmesine ynelik her giriim nemli ku alanlarnn en az yzde 25ini tehlike altna sokacaktr. Birlemi Milletler Eitim ve Kltr Organizasyonuna (UNESCO) ye lkelerle birlikte lkemizin de 14.04.1982 tarih ve 2658 sayl Kanunla kabul ettii Dnya Kltrel ve Doal Mirasnn Korunmas Szlemesi hkmlerine gre taraf devletler topraklar dahilindeki kltrel ve doal varlklarn korunmasn taahht etmitir. Bu balamda, Greme Ulusal Park ve Kapadokya Kaya ehirleri (1985), Divrii Ulu Camii ve Darifas (1985), stanbulun Tarihi Merkezi (1985), Boazky-Hattua (1986), Nemrut Da (1987), Pamukkale-Hierapolis (1988), Xanthos-Letoon (1988), Safranbolu (1994) ve Troya Arkeolojik Alan (1998) UNESCO Dnya Miras Listesine alnmtr. 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 7 nci maddesine gre lkemiz de bu gne kadar 8182 adet sit alan ve 74.523 adet tanmaz kltr varl (ant) tespit ve tescil edilmitir. 8182 sit alannn 1234 doal sittir ve bunlarn byk bir blmnn skenderun Krfezinden Saroz Krfezine kadar olan Akdeniz ve Ege ky eridinde younlat gzlenmektedir. Sz konusu 1234 doal sit alannn statsnn, hukuken elikili, tutarsz ve belirsiz, bilimsellii ise tartmal bir doal (tabii) sit tanmna dayal olarak, ilerinde konunun uzmanlar arkeologlar ile sanat tarih ilerinin olmayaca kesin olan ve Bakanlka kimler arasndan ve nasl belirlenecei de belli olmayan komisyonlar tarafndan yeniden belirlenecek olmasnn tek amac, bir ksmnn doal sit statsne son vermek, bir ksmnn ise derecelerini deitirmek suretiyle daraltmak ve bu alanlar yerlemeye ve yaplamaya amaktr. Bunun devamnda karlkllk art aranmadan yabanclara mlk sat yasalatrlacak ve buradan gelecek dviz kazanc ile de cari ak kapatlacaktr. Hesap budur. Yapt hesapsz zelletirmelerle Trkiyenin koruma altndaki sahil eridi arazilerinden baka satacak deerini brakmayan Siyasal ktidar/Bakanlar Kurulu, izledii yanl iktisat politikalarnn sonucu olan cari an zmn, Anayasann 166 nc ve 167 nci maddelerindeki kurallar iletmekte aramak yerine, 63 nc maddesini ihlal etmekte bulmaktadr. Bakanlar Kurulunun, 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral ek bentteki, bilimsel olarak tartmal, hukuken ise elikili, tutarsz ve belirsiz doal (tabii) sit tanmna dayal olarak, 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (3) numaral fkrasndaki kimlerden oluaca belirsiz bir komisyon marifetiyle (1) numaral fkrasna gre, 2863 sayl Kanundaki esas ve usullere gre tespit ve tescili yaplm tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn statlerini yeniden belirlemesi, Anayasann 63 nc maddesinde Devlete yklenen tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salama ve bu amala destekleyici ve tevik edici nlemleri alma ykmll ile badamamaktadr. Sz konusu dzenlemeler Trkiyenin 14.04.1982 tarih ve 2658 sayl Kanunla kabul ettii Dnya Kltrel ve Doal Mirasnn Korunmas Szlemesi hkmleriyle taahht altna girdii ykmllklerle de uyumadndan Anayasann 90 nc maddesine de aykrlk oluturmaktadr. Anayasaya aykrl ak olan dzenlemelerin yrrle girmesi, ise hukuk devleti ilkesiyle

37

badamamaktadr. Yukarda akland zere, 648 sayl KHKnin 41 inci maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral ek bendi ve 41 inci maddesindeki 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi ifadesi ile 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (1) numaral fkras ile (3) numaral fkras ve 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 63 nc, 87 nci, 90 nc ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 8) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 23 nc Maddesiyle 03.05.1985 Tarihli ve 3194 Sayl mar Kanununa Eklenen Ek 4 nc Maddesinin Birinci Fkrasnn Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 23 nc maddesiyle 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4 nc maddesinin birinci fkrasnda, mera, yaylak ve klaklarn geleneksel kullanm amacyla geici yerleme yeri olarak uygun grlen ksmlarnn valilike bu amala kurulacak bir komisyon tarafndan tespit edilecei; bu yerlerin ot bedeli alnmakszn tahsis amac deitirilerek tapuda Hazine adna tescillerinin yaplaca; bu tanmazlarn, bu madde kapsamnda kullanlmak ve deerlendirilmek zere, belediye ve mcavir alan snrlar iinde kalanlarn ilgili belediyelerine, dier alanlarda kalanlarn ise il zel idarelerine veya zel kanunlarla belirlenen ilgili idarelere tahsis edilecei; zel kanunlar kapsam dnda kalan alanlarda belediyesince ve ya il zel idaresince geici yerleme alannn vaziyet plannn ve yaplama artlarnn hazrlanp, onaylanaca; bu tanmazlardan kamu hizmetleri iin gerekli olanlarn dndakilerin, il zel idaresince veya belediyesince ve zel kanunlarla belirlenmi alanlarda ilgili idarece kadastro verileri ilenmi hlihazr haritalar zerine yaplm vaziyet planna veya onayl imar planna uygun olarak talep sahiplerine bedeli karlnda yirmidokuz yla kadar tahsis edilebilecei; bu yerlerde umumi ve kamusal yaplar hari, ina edilecek yaplarn kat adedinin bodrum hari olmak zere ikiyi, yap inaat alannn ise 200 metrekareyi geemeyecei; bu yaplarn yresel mimariye uygun ve yresel malzeme kullanlmak suretiyle yaplmasnn zorunlu olduu; bu fkrann uygulanmasna ve bu fkra kapsamnda tahsis edilecek mera, yaylak ve klaklarn il genelindeki toplam mera, yaylak ve klaklarn binde beini gememek zere orannn belirlenmesine, bu yerlerin kiralanmak ve irtifak hakk tesis edilmek suretiyle tahsisin e, tahsis srelerine, tahsis bedellerine, tahsil edilen bedellerin kullanm ekline, tahsis sresinin sona ermesine, komisyonun tekiline ve dier konulara ilikin esas ve usullerin, ileri Bakanl, Maliye Bakanl, Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl ile Kltr ve Turizm Bakanlnn uygun grleri alnarak Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenecei hkm altna alnmaktadr. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 23 nc maddesiyle 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4 nc maddenin birinci fkras ile 3194 sayl mar Kanununda dorudan, 25.02.1998 tarihli ve 4342 sayl Mera Kanununda ise dolayl ekilde deiiklik yaplmaktadr. Ancak, kaynan Anayasadan alan ve dzenledikleri alana ilikin temel kanun niteliinde olan 3194 sayl mar Kanunu ile 4342 sayl Mera Kanunu, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci ma ddesine aykrdr. Anayasann 45 inci maddesinde, Devlete, tarm arazileri ile ayr ve meralarn ama d kullanlmasn ve tahribini nlemek, tarmsal retim planlamas ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal retimi artrmak maksadyla, tarm ve hayvanclkla uraanlarn iletme ara ve gerelerinin ve dier girdilerinin salanmasn kolaylatrma grevi verilmitir. Devlete yklenen Anayasal grevin gerei olarak da 25.02.1998 tarihli ve 4342 sayl Mera Kanunu yasalatrlmtr. 4342 sayl Mera Kanununun Tanmlar balkl 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (d) bendinde mera, hayvanlarn otlatlmas ve otundan yararlanlmas iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yeri; (e) bendinde yaylak, iftilerin hayvanlar ile birlikte yaz mevsimini geirmeleri, hayvanlarn otlatmalar ve otundan yararlanmalar iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yeri; (f) bendinde klak, hayvanlarn k

38

mevsiminde barndrlmas ve otundan yararlanlmas iin tahsis edilen veya kadimden beri bu amala kullanlan yeri ve () bendinde tahsis, ayr, mera, yaylak ve klaklarn kullanmlarnn verimlilik ve sosyal adalet ilkelerine uygun ekilde dzenlenerek, mnferiden ya da mtereken yararlanlmak zere bir veya birk a ky ya da belediyeye braklmasn; fade eder eklinde tanmlanm; 4 nc maddesinde ise, mera, yaylak ve klaklarn kullanma hakknn bir veya birden ok ky veya belediyeye ait olduu; bu yerlerin Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunduu; mera, yaylak ve klaklarn, zel mlkiyete geirilemeyecei, amac dnda kullanlamayaca, zaman am uygulanamayaca ve snrlarnn daraltlamayaca; ancak, kullanm hakknn kiralanabilecei; ama d kullanlmak suretiyle vasflar bozulan mera, yaylak ve klaklar tekrar eski konumuna getirmek amac ile yaplan masraflarn sebebiyet verenlerden tahsil edilecei hkm altna alnmtr. Bu hkmlere gre, mera, yaylak ve klaklarn kullanm, verimlilik ve sosyal adalet ilkelerine uygun ekilde dzenlenerek, iftilerin hayvanlarn otlatmak ve otundan yararlanmak zere bir veya birka ky ya da belediyeye braklmas ile snrldr. Anayasann 45 inci maddesi ile 4342 sayl Mera Kanununun amac, kamu yararn gerekletirmektir. Kamu yayarn gerekletirmek iin, bir yandan mera, yaylak ve klaklar korunurken, dier yandan hayvanlarn otlatlmas ve otundan yararlanlmas iin iftilere tahsis yoluyla hayvansal retimin artrlmas salanmaktadr. Koruma tahsisten gemekte; tahsis hayvansal retimi artrmaktadr. Nitekim 4342 sayl Kanunun 19 uncu maddesinde, muhtarlar ve belediye bakanlar; mera, yaylak ve klaklarn ve snr iaretlerinin korunmasndan ve ayrca tahsis amacna gre en iyi ekilde kullanlmasnn salanmasndan sorumlu tutulmulardr. Mera, yaylak ve klarn tahsis amacnn deitirilmesi, ancak daha stn bir kamu yararn gerekletirmek amacyla olabilmektedir. Daha stn kamu yararn gerekletirecek faaliyet, proje ve zorunluluklar, 4342 sayl Kanunun 14 nc maddesinin birinci fkrasnda (a)dan (h)ye dokuz bent halinde tek tek saylmtr. Bunlar; - Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlnn talebiyle yaplan arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyetleri iin zorunlu olan, - Kltr ve Turizm Bakanlnn talebi zerine, turizm yatrmlar iin zorunlu olan, - Kamu yatrmlar yaplmas iin gerekli bulunan, - Ky yerleim yeri ile uygulama imar pln veya uygulama plnlarna ilave imar plnlarnn hazrlanmas, toprak muhafazas, gen kaynaklarnn korunmas, mill park ve muhafaza orman kurulmas, doal, tarih ve kltrel varlklarn korunmas, sel kontrol, akarsular ve kaynaklarn dzenlenmesi, bu kaynaklarda yaplmas gereken su rnleri retimi ve termale dayal tarmsal retim faaliyetleri iin ihtiya duyulan, - 442 sayl Ky Kanununun 13 nc maddesindeki kylnn mecburi ileri ve 14 nc maddesindeki istee bal ileri kapsamndaki kamu hizmetleri iin ihtiya duyulan, - lke gvenlii ve olaanst hal durumlarnda ihtiya duyulan, - Doal afet blgelerinde yerleim yeri iin ihtiya duyulan, - Enerji Piyasas Dzenleme Kurumunun talebi zerine, petrol iletim faaliyetleri ile elektrik ve doal gaz piyasas faaliyetleri iin gerekli bulunan, - Jeotermal kaynakl teknolojik seralar iin ihtiya duyulan, Yerler ile snrldr.

39

Daha stn kamu yararn gerekletirecek yukarda saylan zorunluluklar dnda mera, yaylak ve klaklarn tahsis amac deitirilememekte ve anlan Kanunun naat Yasa balkl 20 nci maddesinde belirtildii zere, yaylak ve klaklarda, 442 sayl Ky Kanununda ngrlen inaatlar ile valiliklerden izin alnmak suretiyle imar mevzuatna gre yaplacak kullanma amacna uygun mandra, suluk, sundurma ve sreklilik gstermeyen barnak ve allar ile Turizm Bakanlnn talebi zerine turizme almas uygun grlen blgelerde ahap yaplar dnda, ev, ahr ve benzeri inaatlar yaplamamaktadr. 4342 sayl Kanunun 22 nci maddesindeki; ifti ailelerinin bir mera, yaylak ve klaktan yararlanabilmeleri iin, bu yerin bulunduu ky veya belediye snrlar iinde, tahsisin yapld tarihte en az alt aydan beri ikamet ediyor olmalar gerekir. Ancak, Devlete naklen yerletirilenler iin bu art aranmaz. Ky ve belediye snrlar iinde arazisi olmakla birlikte tahsis karar kapsamna girmeyen ifti aileleri, o ky veya belediyeye tahsis edilen mera, yaylak ve klaktan yararlanamazlar. Baka yere yerleme amac ile bulunduklar yeri terkeden ifti aileleri, yararlanma hakkn kaybeder. Ancak, bunlarn srekli ikamet amacyla geri dnmeleri halinde, bu hak komisyon karar ile tannabilir. Hkm dikkate alndnda, mera, yaylak ve klaklarda, 442 sayl Ky Kanununda ngrlen inaatlar ile valiliklerden izin alnmak suretiyle imar mevzuatna gre yaplacak kullanma amacna uygun mandra, suluk, sundurma ve sreklilik gstermeyen barnak ve allar yapabilecek olanlar, mera, yaylak ve klaklarn tahsis edildii ky ve belediye snrlar iinde yaayan ve mera, yaylak ve klaktan yararlanma hakk ola n ifti aileleridir. Bu balamda, mera, yaylak ve klaklarn tahsis edildii ky ve belediye snrlar iinde yaayan ve mera, yaylak ve klaktan yararlanma hakk olan ifti aileleri, hayvanlarn otlattklar ve otundan yararlandklar mera, yaylak ve klaklara yaayacaklar konut ve ahrlar ile kullanma amacna uygun mandra, suluk, sundurma ve sreklilik gstermeyen barnak ve allar yapabileceklerdir. Mera, yaylak ve klaklarda hayvanlarn otlatan ve buralarn otundan yaralanan ifti ailelerinin yaamalar ve hayvanlarnn barnmas iin zorunlu olan yaplar yapmalarnda, herhangi bir hukuki sorun olmad gibi, Anayasal bir hak olan salkl ve dengeli bir evrede yaama hakk balamnda stn kamu yarar da bulunmaktadr. Ancak, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 23 nc maddesiyle 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4 nc maddesinin birinci fkras, tahsisli mera, yaylak ve klaklarn, korunurken hayvansal retimin artrlmasn deil; tam tersine, imara alarak toplumun varsl kesimlerinin yaam kalitelerinin ykseltilmesi, renklendirilmesi ve eitlendirilmesi iin, geici yerleme yeri olarak ama d kullanlmas yoluyla tahrip edilmesini amalamaktadr. Ama d kullanlacak alan, ne olacak ki canm, o il genelindeki toplam mera, yaylak ve klaklarn binde beini amayacak ve ina edilecek yaplarn kat adedi bodrum hari iki kat ve 200 metrekareyi gemeyecek eklinde tahribat nemsizletiren bir gerekeyle geitirilemez. nk, Anayasal denetim nicelie deil, nitelie odaklanr ve nicelik de olduu gibi yerinde kalmayacak, bir kez balad m her iktidar dneminde art gsterecektir. mara ve yaplamaya alan mera, yaylak ve klaklarn her metrekaresi, bir veya daha fazla ky ya da belediyeye tahsis edilmi hayvan otlatlacak alan tahrip ederek daraltacak, bu da iftilerin gelirlerinde ve hayvansal retimde azalmayla sonulanacaktr. te yandan, iptali istenen dzenleme, tahsis yirmidokuz yl ile snrl, nasl olsa yirmidokuz yl sonra tah sis kaldrlacak ve tahsisli yerler eski statsne kavuacak denilecek trden de deildir. nk, imara ve dolaysyla yaplamaya alan yerlere, salkl ve dengeli bir evre de yaama hakknn gerei olarak yol, su, kanalizasyon, elektrik, telefon gibi kamu alt yap hizmetleri de gtrlmek durumunda kalnacak; bunlara tahsis edilecek kamu kaynaklar bir yana, mera, yaylak ve klaklarda bunlarn yol aaca tahribat kalc olmann yannda, yirmidokuzyl sonra bunlarla beraber yaplm yaplar da yerlerinde sabit kalacandan, tahsis sresi istenmese de uzatlmak durumunda kalnacaktr. Anayasann 2 nci maddesinde, sosyal hukuk devleti ilkesi Cumhuriyetin nitelikleri arasnda saylm; 45 inci maddesinde ise, Devlete, tarm arazileri ile ayr ve meralarn ama d kullanlmasn ve tahribini nlemek, tarmsal

40

retim planlamas ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal retimi artrmak grevleri verilmitir. Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti, insan haklarna dayanan, bu hak ve zgrlkler i koruyup glendiren, eylem ve ilemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk dzeni kurup bunu gelitirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan, hukuku tm devlet organlarna egemen klan devlettir. te yandan, Anayasa Mahkemesinin E.1985/1, K.1986/4 sayl Kararnda, Yasa koyucuya verilen dzenleme yetkisi, hibir ekilde kamu yararn ortadan kaldracak veya engelleyecek... biimde kullanlamaz denilmitir. Anayasa Mahkemesi kararnda vurguland zere, hukuk devletinin vazgeilmez eleri iinde yer alan yasalarn kamu yararna dayanmas ilkesiyle btn kamusal giriimlerin temelinde bulunmas doal olan kamu yarar dncesinin yasalara egemen olmas ve zellikle bir lkenin en nemli doal kaynaklarndan olan ve Anay asal gvence altnda bulunan mera, yaylak ve klaklarn, bir yandan Anayasann ngrd ekilde korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlrken,dier yandan hayvansal retimin artrlmas amacn, yasa koyucunun gzard etmemesi ve yasalara bunu en iyi ekilde yanstmas zorunludur. Anayasada belirtilen amac ya da kamu yararn gerekletirmek iin yasayla yaplacak olan dzenleme, yasakoyucunun tercihlerine gre ekillenecektir; yani yasakoyucu, Anayasada belirtilen amac veya kamu yararn gerekletirmek iin getirecei zm serbeste seecektir. Burada takdir yetkisi yasakoyucuya aittir. Ancak Anayasa Mahkemesi, denetledii kanunun kamuya yararl olup olmadn deil; fakat, gerekten kamu yararn gerekletirmek iin yaplp yaplmadn denetleyebilir. Yasakoyucu, takdirine braklm konularda, dzenleme yetkisini kullanrken, kukusuz, Anayasa kurallar ile kamu yararnn ve kamu dzeninin gereklerine ve hukukun genel ilkelerine de bal kalmak durumundadr. (E.1980/1, K.1980/25, K.t.29.04.1980; E.1963/124, K.1963/243, K.t.11.10.1963 sayl Anayasa Mahkemesi Kararlar) Bu durum, Anayasann stnl ve balaycl ilkesinin gereidir. Ancak, Anayasann takdirine brakmad emredici kurallar iin yapaca dzenlemeleri ise, Anayasann 2 nci maddesi ile birlikte 45 inci maddesindeki kurallara uygun yapmas Anayasal bir zorunluluktur. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 23 nc maddesiyle 03.05.1985 tarih li ve 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4 nc maddesinin birinci fkras, kamu yarar ve hukuk devleti ilkesiyle badamad ve Devlete yklenen Anayasal grevleri ortadan kaldrmay amalad iin Anayasann 2 nci ve 45 inci maddelerine ve ayrca 91 inci maddesine aykr olduundan iptali gerekir. 9) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 36 nc Maddesiyle Deitirilen 2873 Sayl Kanunun 5 inci Maddesinin Birinci Fkrasndaki, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin baresinin A nayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 36 nc maddesi ile 2873 sayl Kanunun Kamulatrma balkl 5 inci maddesindeki hazrlanacak plann ibaresi, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin eklinde deitirilerek; maddenin Milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesisler, hazrlanacak plann gereklemesi iin, gerekli grldnde, 6830 sayl stimlak Kanunu hkmlerine gre, Tarm ve Orman Bakanlnca kamulatrlr. eklindeki mevcut hkm, Milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesisler, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin gereklemesi iin, gerekli grldnde, 6830 sayl stimlak Kanunu hkmlerine gre, Tarm ve Orman Bakanlnca kamulatrlr. biimine dntrlmektedir. Kaynan Anayasann 169 uncu maddesinden alan ve dzenledii alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2873 sayl Milli Parklar Kanunu 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr.

41

te yandan, Anayasann 35 inci maddesinde, herkesin mlkiyet haklarna sahip olduu ve bu haklarn ancak, kamu yarar amacyla kanunla snrlanabilecei kuralna yer verilmitir. Anayasann 91 inci maddesinde ise, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar ile kii haklar ve devlerinin, kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenemeyecei kural getirildiine ve 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 36 nc maddesi ile 2873 sayl Kanunun Kamulatrma balkl 5 inci maddesinde yaplan deiiklikle, milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesislerin, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin gereklemesi iin, kamulatrlaca ngrldne gre, Anayasal gvence altndaki mlkiyet hakknn kamulatrlmasna ilikin dzenlemelerin KHK ile yaplmas, Anayasann 91 inci maddesindeki yasak alan kapsamna girdiinden, iptali istenen sz konusu dzenleme, Anayasann 91 inci maddesine bu adan da aykrlk oluturmaktadr. Anayasann 35 inci maddesinin ikinci fkrasnda, mlkiyet haklarnn ancak kamu yarar amacyla kanunla snrlanabilecei; 46 nc maddesinin birinci fkrasnda, kamulatrmann ancak kamu yararnn gerektirdii hallerde yaplabilecei kurallarna yer verilmi; 169 uncu maddesinde ise, Devletin, ormanlarn korunmas ve sahalarnn geniletilmesi iin gerekli yasalar koyaca ve nlemleri alaca; btn ormanlarn gzetimi grevinin Devlete ait olduu; Devlet ormanlarnn mlkiyetinin devrolunamayaca, kanuna gre devlete ynetilip iletilecei, bunlarn zamanam yoluyla mlk edinilemeyecei, kamu yarar dnda irtifak hakkna konu olamayaca ve ormanlara zarar verebilecek hibir faaliyet ve eyleme msaade edilemeyecei hkm altna alnmtr. te yandan, 2873 sayl Milli Parklar Kanununun Planlama balkl 4 nc maddesinde; Bu Kanun hkmlerine gre milli park olarak belirlenen yerlerin zellik ve nitelikleri gznnde tutularak, koruma ve kullanma amalarn gerekletirmek zere, kurulu, gelitirme ve iletilmelerini kapsayan gelime plan, ilgili bakanlklarn olumlu grleri ve gerektiinde fiili katklaryla, Tarm ve Orman Bakanlnca hazrlanr ve yrrle konur. Gelime plan uyarnca iskan ve yaplamaya konu olacak yerler iin, imar mevzuatna gre imar uygulama planlar, milli park gelime plan hkm ve kararlarna uygun olarak hazrlanr veya hazrlattrlarak mar ve skan Bakanlnn onay ile yrrle konulur. 3 nc madde hkmleri uyarnca tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan olarak belirlenen yerler iin gerekli planlar, Kltr ve Turizm Bakanlnn gr alnarak Tarm ve Orman Bakanlnca hazrlanr ve yrrle konur. Bu Kanun kapsamna giren yerlerdeki turizm blge, alan ve merkezlerinde, turizm yatrmlarna ilikin plan kararlar Tarm ve Orman Bakanlnn gr alnarak sonulandrlr. denilmitir. Bu balamda 4 nc maddede sz edilen gelime plan, milli park olarak belirlenen yerlerin zellik ve nitelikleri gznnde tutularak, koruma ve kullanma amalarn gerekletirmek zere hazrlanacak ve kurulu, gelitirme ve iletilmelerini kapsayacaktr. Gelime plan uyarnca iskan ve yaplamaya konu olacak yerler iin, hazrlanacak imar uygulama planlar ise, milli park gelime plan hkm ve kararlarna uygun olarak hazrlanacaktr. Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen, Milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesisler, hazrlanacak plann gereklemesi iin ifadesindeki plann ibaresi, gelime plandr. nk, Anayasann 35 inci maddesine gre, mlkiyet haklar ancak kamu yarar ile snrlandrlabileceine ve 46 nc maddesine gre de sadece kamu yararnn gerektirdii hallerde kamulatrma yaplabileceine gre; milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesisler, ancak sz konusu yerlerin koruma ve kullanma amalarn gerekletirmek zere kurulu, gelitirme ve iletilmesi gibi kamu yarar bulunan hedefleri ieren gelime plan kapsamnda kamulatrlabilirler. nk, gelime plan, sz konusu yerlerin koruma ve kullanma amalar yannda kurulu, gelitirme ve iletmelerini

42

de kapsamakta, gelime plan iinde kalan gerek ve tzel kiilere ait yerlerin koruma ya da kullanma veya gelitirme ve iletme alanlarndan hangisi iinde yer alaca ve nasl deerlendirilecei gelime plan aamasnda belirsizliini korumaktadr. Ancak, gelime plan uyarnca gelime plan hkm ve kararlarna gre hazrlanacak imar uygulama plan aamasnda ise, gerek ve tzel kiilere ait arazilerin, koruma alan - kullanma alan ve gelitirme alan iletme alanndan hangileri iinde yer ald belirgin hale gelmekte; Onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak proje aamasnda ise, yaplacak yap veya tesislerin kendisinin ve oturaca arazinin btn ayrntlar bilinmektedir. Milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallarn, koruma ve gelitirme amacyla deil de kullanma ve iletme amacyla kullanlaca ile zerine yaplacak yap ve tesislerin btn ayrntlar biliniyor ise, buralarn kamulatrlmasyla Devlet kamu yararn gerekletirmeyi deil, kamu gcn kullanarak arazi ticareti yapmay ve arazi sahiplerinden yatrmclara imar rant transfer etmeyi amalyor demektir. Bu durumun, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesi ile 35 inci ve 46 nc maddelerindeki kurallarla badamazl apaktr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 36 nc maddesi ile 2873 sayl Kanunun Kamulatrma balkl 5 inci maddesindeki hazrlanacak plann ibaresini deitiren, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin ifadesi, Anayasann 2 nci, 35 inci, 46 nc ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 10) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 40 nc Maddesi ile Deitirilen 13.12.1978 Tarihli ve 178 Sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13 nc Maddesinin Birinci Fkrasnn (r) Bendindeki, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda ve ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan fadeleri ile kamulatrma baresinin ve kinci Fkrasnn Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 40 nc maddesi ile deitirilen 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13 nc maddesinin birinci fkrasnn (r) bendinde, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlar gelitirmek, deerlendirmek, kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar satn almak, trampa etmek, kamulatrma ve toplulatrma yapmak grevleri Milli Emlak Genel Mdrlne verilmekte; ikinci fkrasnda ise, (r) bendi kapsamndaki tm tanmazlara ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarnn Maliye Bakanlnn talebi zerine evre ve ehircilik Bakanlnca yaplaca ve onaylanarak yrrle konulaca hkm altna alnmaktadr. Maddenin (r) bendinde, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda denilmekle yetinilmi; ancak, sz konusu projelerin hangi tr projeler olacaklar, neleri gerekletirmeyi amalayacaklar vb. hususlar aklanmamtr. darenin kanunilii ilkesi, idarenin ve organlarnn grev ve yetkilerinin hibir duraksamaya yer vermeyecek ekilde yasayla dzenlenmesini gerekli klar. Bakanlar Kuruluna yasa ile ierii belirsiz projelerin uygulama usul ve esaslarn belirleme yetkisi verilmesi, Anayasann ngrd biimde yasa ile dzenleme anlamna gelmez. Bakanlar Kurulunun usul ve esaslarn belirleyecei projelerin, neler ve hangi tr projeler olduklarnn ve bu projelerle nelerin amalandnn yasada aka belirtilmesi gerekir. Aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. te yandan, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; deerlendiril ecek ve gelitirilecek alanlar iine Hazinenin zel mlkiyetindeki yerlere ek olarak Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerler de dahil edilmitir. Bendin dzenlenii ile ikinci fkrasndaki hkmlerden, deerlendirme ve gelitirmenin, sz konusu tanmazlar sata hazr hale getirmek iin deerini/bedelini ykseltmeye ynelik arsa ve arazi speklasyonu

43

almalar olduu anlalmaktadr. 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayl Trk Medeni Kanununun 715 inci maddesinin birinci fkrasnda, sahipsiz yerler ile yarar kamuya ait mallarn Devletin hkm ve tasarrufu altnda olduu; ikinci fkrasnda ise aksi ispatlanmadka, yarar kamuya ait sular ile kayalar, tepeler, dalar, buzullar gibi tarma elverili olmayan yerlerin ve bunlardan kan kaynaklarn kimsenin mlkiyetinde olmad ve hibir ekilde mlkiyete konu olamayaca hkm altna alnmtr. Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin bu genel dzenlemeye ek olarak Anayasada ve zel kanunlarda da hkmler bulunmaktadr. Bu balamda, Anayasann 43 nc maddesinin birinci fkrasnda kylarn devletin hkm ve tasarrufu altnda olduu kurala balanm ve 3621 sayl Ky Kanununun 5 inci maddesinde bu kural yinelenirken; 7 nci maddesinin ikinci fkrasnda kyda denizden doldurma suretiyle elde edilecek arazilerin Devletin hkm ve tasarrufu altnda olduu ve zel mlkiyete konu oluturmayaca hkm altna alnmtr. 4342 sayl Mera Kanununun 4 nc maddesinin birinci fkrasnda, mera, yaylak ve klaklarn devletin hkm ve tasarrufu altnda olduu belirtilmitir. te yandan, 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu ve 2873 sayl Milli Parklar Kanunu kapsamndaki tanmazlar ile 6381 sayl Orman Kanunu kapsamndaki Devlet ormanlar da bu kapsamdadr. Kamu yararna zglenen ve mlkiyete konu oluturmayan Devletin hkm ve tasarrufu altndaki kylar, denizden doldurma suretiyle edinilen araziler, dalar, tepeler, mera, yaylak ve klaklar ile Devlet ormanlar ve iindeki milli park, tabiat park, tabiat varl ve benzerler, Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ifadesi zerinden Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda gelitirilecek ve deerlendirilecek araziler arasna dahil edilerek, maddenin ikinci fkrasnda dzenlenen evre ve ehircilik Bakanl tarafndan yaplacak yaplama ve yerlemeye ilikin her trl plann kapsam iine alnmaktadr. Daha zl bir anlatmla, bu dzenlemeyle dalarn, tepelerin, kylarn, kyda denizden doldurma yoluyla elde edilen arazilerin, mera, yaylak ve klaklar ile Devlet ormanlar ve iindeki koruma altnda bulunan alanlarn, yerleme ve yaplamaya almas hedeflenmektedir. Bu durum, Anayasann 43 nc, 45 inci, 63 nc ve 169 uncu maddeleriyle badamamaktadr. Dier yandan, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; tanmazlar gelitirmek ve deerlendirmek iin, Milli Emlak Genel Mdrlne kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar kamulatrma yetkisi verilmektedir. ncelikle, mlkiyet hakknn Anayasann kinci ksmnn ikinci blmnde dzenlendiini ve kanun hkmnde kararname ile dzenleme yasa kapsamnda bulunduundan, dzenlemenin Anayasann 91 inci maddesine aykr olduunu belirtmek gerekir. Anayasann 35 inci maddesinde herkesin mlkiyet haklarna sahip olduu ve bu haklarn ancak kamu yarar amacyla kanunla snrlandrlabilecei; 46 nc maddesinde ise, kamulatrmann kamu yararnn gerektirdii hallerde yaplabilecei kurallarna yer verilmitir. Milli Emlak Genel Mdrlne (r) bendiyle, arazi deerlendirmesi ve gelitirmesi yapmak iin verilen kiilerin mlkiyetindeki tanmazlar kamulatrma yetkisi ile ikinci fkrasnda evre ve ehircilik Bakanlna verilen yerleme ve yaplamaya ilikin her trl planlama yetkisi birlikte deerlendirildiinde, Milli Emlak Genel Mdrlne verilen kamulatrma yetkisinin, kamu yararn gerekletirmeyi amalamak yerine, arazi ticareti ile arazi ve arsa speklasyonu yaparak yaratlan imar rantlarna el koymay hedefledii grlmektedir. Oysa De vlete arazi ve arsa speklasyonu yapmak deil, tam tersine Anayasann 57 nci maddesinde, konut ihtiyacn karlayacak nlemleri alma ve bu balamda arsa retme grevleri verilmitir. Bu itibarla, maddenin (r) bendinde yer alan kamulatrma ibaresi Anayasann 2 nci, 35 inci, 46 nc ve 57 nci maddelerine aykrdr. Maddenin ikinci fkrasnda, (r) bendi kapsamndaki tm tanmazlara ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarnn Maliye Bakanlnn talebi zerine evre ve

44

ehircilik Bakanlnca yaplaca ve onaylanarak yrrle konulaca hkm altna alnmaktadr. Anayasann 123 nc maddesinin ikinci fkrasnda, idarenin kurulu ve grevlerinin merkezden ynetim ve yerinden ynetin esaslarna dayanaca; 127 nci maddesinin birinci fkrasnda, mahalli idarelerin, il, belediye ve ky halknn mahalli mterek ihtiyalarn karlamak zere kurulu esaslar kanunla belirtilen ve karar organlar, gene kanunda gsterilen semenler tarafndan seilerek oluturulan kamu tzel kiileri olduklar; ikinci fkrasnda ise, mahalli idarelerin kurulu ve grevleri ile yetkilerinin yerinden ynetim ilkesine uygun olarak kanunla dzenlenecei kurallarna yer verilmitir. Anayasann 127 nci maddesinin birinci fkrasnda sz edilen mahalli mterek ihtiya kavramnn, herhangi bir yerel ynetim biriminin snrlar iinde yaayan kii, aile, zmre ya da snfn zel karlarn deil, ayn yrede birlikte yaamaktan doan eylemli durumlarn yaratt, younlatrd ve gncelletirdii, znde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ar bast ortak ihtiya ve beklentileri ifade ettii gz nne alndnda, yerelde uygulanacak imar planlar ile parselasyon planlarnn, birlikte yaamaktan ve hemerilik ilikisinden doan mahalli mterek bir hizmet olduu gz ard edilemez. Bunun iindir ki, 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanunu ile birlikte, merkezi idarenin yereldeki mekansal planlama konusundaki yetkileri, ada demokratik sistemdeki evrimin, katlmc demokrasi anlaynn kresel dzeyde yerlemesinin ve Anayasamzdaki yerinden ynetim ilkesinin gerei olarak, merkezi idareye gre katlmc srelere daha ak olan yerel ynetimlere gemeye balam; 22.02.2005 tarihli ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu ve 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanunu ile sre tamamlanmtr. Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlara ek olarak satn alma, trampa etme, kamulatrma ve toplulatrma yoluyla kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlarn, her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarnn yaplmas ve onaylanmas yetkilerinin Maliye Bakanlnn talebi zerine evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi, yerel ynetimlerin yetkilerine Anayasa ile badamayan ak, geliigzel ve lsz bir mdahale olmann yannda, kaynan Anayasadan almayan bir yetki gasp anlamna da gel mektedir. Yerel ynetimlerin yetkisi iinde bulunan yerel dzeydeki nazm ve uygulama imar planlarnn, merkezi idarenin yetkisi iinde olmas gereken lke ve blge dzeyindeki planlarla, evresel ve varsa metropoliten alan planlamalaryla btnleik, onlara uygun ve onlarla uyum iinde olmas gerekeceinde kuku yoktur. Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlara ek olarak satn alma, trampa etme, kamulatrma ve toplulatrma yoluyla kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlarn, her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarnn yaplmas ve onaylanmasna kadar, yerel ynetimlere yasalar la verilen yerel planlama ve ruhsatlandrma yetkilerinin hibir l ve snrlama getirilmeksizin sresiz olarak merkezi idare tarafndan kullanlmasnn ngrlmesi, yerel ynetimlerin yasalarn verdii yerel planlama yetkilerini, bir yandan yerel gereksinimlere gre kullanmalarn olanaksz hale getirirken, dier yandan yerel planlamann ilkesel dzeyde olmazsa olmaz kabul edilen planlama dengesini bozmakta ve plan btnln ortadan kaldrmaktadr. Her yerleim yerinin fiziki, corafi, yer bilimsel ve tarihsel zellikleri yannda, sosyo-ekonomik gelime eilimleri, gelime potansiyeli, gelime aks ve sektrel hedefleri birbirinden farkllk gsterir. Yerleim yerlerinin bu zellikleri balamnda yerleime ilikin imar planlarnn yerel zellik tad ve yerel ynetimler tarafndan yaplmas gerekecei aktr. Hukuksal zorunluluklar bir yana, lke ve blge bazndaki st lekli mekansal planlarn merkezi idare tarafndan yaplmas ne kadar doru ve yerinde ise, yerel dzeydeki imar planlarnn yerel ynetimler tarafndan yaplmas da ayn derecede doru ve yerindedir. Yerel dzeydeki imar planlar, merkezi idare tarafndan da yaplabilir; tercih nedenidir. Ancak, bu durumda sadece Anayasann 127 nci maddesinin birinci, ikinci ve beinci fkralarna aykrlktan sz edilebilirken; yasalarla yerel ynetimlere verilen yerel planlar yapma yetkisinin, merkezi idareye verilen yetkiler balamnda yerel gereksinimlere gre kullanlmasnn olanaksz hale getirilmesi ve plan dengesi ve btnlnn bozulmas durumunda ise, Anayasann 2 nci ve 6 nc maddelerine de aykrlk sz konusu olur. Anayasann 2 nci maddesinde hukuk devleti ilkesi Cumhuriyetin temel nitelikleri arasnda saylmtr. Hukuk devleti ilkesi, ynetimin yetkilerinin belirsizlie ve snrszla yol amayacak aklkta dzenlenmesi yannda, dzenlemelerin kamu yararna olmasn da gerekli klar. Yerel ynetimlerin, yerleme ve yaplamaya ilikin yetkilerine merkezi idarenin ayrmsz ve dilediince el koymas, yerleimlerin plan btnlnden ayrk biimde,

45

parsel leinde plan karar retmesi ve yaplama karar vermesi, yerleme planlarnda var olan dengenin ve btnln bozulmasna yol aacaktr. Yerleme ve yaplamaya ilikin planlama ve ruhsatlandrmada merkezi idareye verilen snrsz ve sresiz yetki ile yerel ynetimlerin yasal yetkilerini kullanmalarnn ortadan kaldrlmasnn hukuk devleti ilkesine aykrl aktr. te yandan ayn yetki ile imar planlarnn dengesinin ve btnlnn bozulmasnn ise kamu yarar ilkesiyle badamazl da ortadadr. Bilindii zere, Anayasann 6 nc maddesinde, hibir kimse veya organn kaynan Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayaca belirtilmitir. Oysa iptali istenen dzenleme, merkezi idareyi Anayasa ile kendisine verilen idari vesayeti aan yetkilerle donatmaktadr. Bu durumda, merkezi ynetimce kullanlan yetkinin kaynan Anayasadan ald ileri srlemeyeceinden, Anayasann 6 nc maddesine ak bir aykrln varln kabul etmek gerekecektir. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 40 nc maddesi ile deitirilen 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13 nc maddesinin birinci fkrasnn (r) bendindeki, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda ve ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ifadeleri ile kamulatrma ibaresi ve ikinci fkras, Anayasann 2 nci, 6 nc, 35 inci, 43 nc, 45 inci, 46 nc, 57 nci, 63 nc, 91 inci, 127 nci ve 169 uncu maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 11) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 42 nci Maddesiyle Deitirilen 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 17 nci Maddesinin (a) Fkrasnn kinci ve nc Paragraflar ile 63 nc Maddesinin Anayasaya Aykrl 2863 sayl Kanunun 17 nci maddesinin (a) fkrasnn ikinci paragrafndaki; Koruma amal imar pln yaplncaya kadar, koruma blge kurulu tarafndan ay iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar belirlenir. Belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar sz konusu alanda ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan etkilenen hemerilerin katlm ile toplantlar dzenleyerek koruma amal imar plnn hazrlatp, incelenmek ve sonulandrlmak zere koruma blge kuruluna vermek zorundadr. ki yl iinde koruma amal imar pln yaplmad takdirde, gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn uygulanmas, koruma amal imar pln yaplncaya kadar durdurulur. eklindeki hkm, 648 sayl KHKnin 42 nci maddesiyle; Koruma amal imar plan yaplncaya kadar, koruma blge kurulu tarafndan ay iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar belirlenir. Belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar sz konusu alanda yl iinde koruma amal imar plan hazrlatp incelenmek ve sonulandrlmak zere koruma blge kuruluna vermek zorundadr. yllk sre iinde zorunlu nedenlerle plan yaplamad takdirde koruma blge kurulunca gerekeli olarak bu sre uzatlabilir. Uzatlan sre ierisinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar uygulanr. eklinde; nc paragrafndaki, Bu iki yllk sre iinde zorunlu nedenlerle pln yaplamad takdirde koruma blge kurulunca bu sre bir yl daha uzatlabilir. eklindeki hkm ise, Sit alanlarna ilikin tm leklerde yaplm; koruma blge kurullarnn uygun gr alnarak yrrle giren planlarn yarg kararlar ile uygulamasnn durdurulmas veya iptal edilmesi halinde ilgili koruma blge kurulunca gei dnemi yaplanma artlar yeniden belirlenir.

46

eklinde, Deitirilmektedir. kinci paragrafta yaplan deiiklikte dikkatlerden kamayan birinci husus, Belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar tarafndan hazrlanacak koruma amal imar plan hazrlama srecinden, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan etkilenen hemerilerin katlmnn dlanmasdr. Mahall idareler, temsil demokraside halkn yerel kamusal menfaatlerinin teminatdr. Dier taraftan, demokratik sistemin nemli bir unsuru olarak oulculuun, katlmn salanmasnda, yerel ve ulusal menfaatlerin uzlatrlmasnda, halkn tercihleri ile talep ve beklentilerinin ynetime yanstlmasnda, mahall idarelerin nemli rolleri bulunmaktadr. Mahall idareler, halkn katlmn salamada merkez idareye gre ok daha fazla imkn ve yeteneklere sahiptir ve bylece tm sistemin ynetim kapasitesini de glendirmektedir. Mahall idareler vatandalara ilave seme ve seilme imkn salamakta, sivil toplum rgtleri de dahil olmak zere onlara daha fazla katlm imkn vermektedir. Bylece adeta demokrasi iin eitim merkezleri ilevini grmektedir. Yukardaki ifadeler, mahalli idareleri konu alan herhangi bir kitap veya makaleden ya da yarg kararndan alnmamtr. Yukardaki ifadeler, 648 sayl KHKyi karan Siyasal ktidar tarafndan yasalatrlan, 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanununun Genel Gerekesinden alnmtr. 5393 sayl Kanunun Genel Gerekesine yukardaki ifadeleri koyan Siyasal ktidar iin, Demokrasi bir tramvaydr; gittiimiz yere kadar gider, orada ineriz. den ibaret olmal ki, be yl sonra koruma amal imar plan hazrlama srecinden, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan etkilenen hemerilerin katlmna son verilmitir. Anayasann 2 nci maddesinde demokratik devlet Cumhuriyetin temel nitelikleri arasnda saylmtr. Demokrasi, kavramsal olarak halkn kendi kendini ynettii rejimdir. Temsili demokrasi ise, temsil edenin temsil yetkisini semenin rzas ve onayndan almasdr. Temsili demokrasi seimlere dayanr; ancak seiml ere indirgenemez. amzn temsili demokrasileri gcn, sadece seimlerden deil, oulculua ve katlmcla dayanmasndan alr. Yerel ynetimler, katlmcln salanmasnda, merkezi idareye gre daha uygun lekler sunar. te yandan, mahallin yerleme ve yaplamasna ilikin planlar, mahalli mterek ihtiyalarn prototipini oluturur. nk, yerleim yerinin fiziki, corafi, jeolojik ve tarihsel zelliklerine gre, sosyo -ekonomik gelime eilimi, gelime aks, sektrel hedefleri, nfus ve yaplama younluu imar planlar ile belirlenir. Koruma amal imar planlar ise daha fazlasn ierdiinden, yerleme yerinde yaayanlar, ekonomik, sosyal ve kltrel ynden dorudan etkilemektedir. Kald ki, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn sadece Devlet tarafndan korunmas ve deerlendirilmesi, etkin bir koruma iin yetmez; bu srece halkn katlmnn salanarak sahiplenme duygusunun gelitirilmesi de gerekir. Nitekim, 2863 sayl Kanunun 17 nci maddesinin (a) fkrasnn ikinci paragraf nda, belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar tarafndan hazrlanacak koruma amal imar plannn hazrlama srecinde, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan etkilenen hemerilerin katlmnn salanmasnn gerekesinde bu olgular yatmaktadr. Bu gerekeler ortada dururken, koruma amal imar plannn hazrlanma srecinden, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan etkilenen hemerilerin katlmnn dlanmas, Anayasann 2 nci, 63 nc ve 127 nci maddeleri ile badamaz. te yandan, sit alan olarak ilan edilen yerler iin, koruma blge kurullar tarafndan koruma amal imar plan deil, koruma amal imar plan hazrlanncaya kadar ki srete gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar belirlendii iin, yetkili yerel ynetimler tarafndan sresi iinde koruma amal imar plannn yaplamamas

47

durumunda, yerel ynetimleri grevlerini yapmaya zorlamak amacyla, paragrafta koruma amal imar plan yaplncaya kadar gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn durdurulmas esas benimsenerek sit alannn plansz kalmas zerinden yaplama durdurulmutur. Yaplan deiiklikte ise, yllk sre iinde zorunlu nedenlerle plan yaplamad takdirde koruma blge kurulunca gerekeli olarak bu sre uzatlabilir. Uzatlan sre ierisinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar uygulanr. denilerek; bir yandan, iki yllk koruma amal imar plan yaplma sresi iki yldan yla karlr ve yl iinde yaplamamas durumunda verilecek ek sreye snrlama getirilmez iken, dier yandan uzatlan gei sresi iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn uygulanaca belirtilmektedir. Bylece koruma esasl imar plan yaplmayan/yaplmak istenmeyen yerleimlerde, plansz yaplamann n sresiz olarak alrken; tabiat varlklar ve sitlerin korunmas, gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarna terkedilmektedir. Devlete, Anayasann 57 nci maddesinde, ehirlerin zelliklerini ve evre artlarn gzeten planlama yapma; 63 nc maddesinde, kltr ve tabiat varlklarn ve deerlerini koruma ve bu amala destekleyici ve tevik edici nlemleri alma; 127 nci maddesinde ise yerel ynetimlere mahalli mterek ihtiyalar yerinden ynetim ilkesi gerei karlama grevleri verilmi; belediye ve mcavir alan snrlar iinde imar planlarn yapma yetkisi, 5393 sayl Belediye Kanununda belediyelere; il evre dzeni plann yapma yetkisi ise 5302 sayl l zel daresi Kanunu ile il zel idarelerine verilmitir. Koruma amal imar plannn yllk sre iinde yaplamamas durumunda, yaplma sresinin snrsz bir ekilde uzatlmasn ve bu sre iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn uygulanmasn ngren dzenleme, plansz yaplamay tevik ettii; korunmas gerekli tabiat varlklar ile sitlerin etkin korumasn iermedii ve yerel ynetimlerin yerleme plan yapma yetkisini, koruma kurullar kararlar ile ikame ettii iin Anayasann 57 nci, 63 nc ve 127 nci maddeleriyle badamamaktadr. 17 nci maddenin (a) fkrasnn nc paragrafnda yaplan deiiklikle ise, sit alanlarna ilikin tm leklerde yaplm; koruma blge kurullarnn uygun gr alnarak yrrle giren planlarn yarg kararlar ile uygulamasnn durdurulmas veya iptal edilmesi halinde ilgili koruma blge kurulunca gei dnemi yaplanma artlarnn yeniden belirlenmesi ngrlmektedir. Bu dzenleme ile koruma amal imar planlarnn, yarg kararlar ile iptal edilmesi halinde, sit alanlarnn plansz kalmamasn salamak amalanmamaktadr. nk, yeni bir koruma amal imar plan hazrlanncaya kadar, gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn olmamas, korunmas gerekli tabiat varlklar ve sitler iin tehdit oluturmamakta; tam tersine, yeni yaplamalar ve mekann dzenlenmesi giriimlerini, koruma amal imar plan yaplncaya kadar ertelemektedir. Getirilen deiiklik ile sz konusu yerler iin yarg karar ile duran yeni yaplama ve mekan dzenleme uygulamalarnn, yeni yaplacak gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar balamnda kesintiye uramakszn devamnn salanmas amalanmaktadr. Oysa, koruma amal imar planlar da 3194 sayl mar Kanununda dzenlenen imar planlarnn bir tr olduundan, imar planlarnn iptali halinde sre nasl iliyor ise, koruma amal imar plannn iptali halinde de ayn srecin ilemesi gerekir. Hatta, Anayasann 63 nc maddesi balamnda bu bir zorunluluktur. Gerek gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar, gerek koruma amal imar planlar, hem korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarna, hem de yeni yerleme ve yaplamalara ilikin kurallar getirmektedir. Dolaysyla yeni yaplamann amaland durumlarda, yaplamay kolaylatrc ve korumay zorlatrc dzenlemeler getirmek, Anayasal koruma ve deerlendirme ilkesiyle badamamaktadr. Bu dzenleme ile koruma amal imar plan ile dzenlenmesi gereken yeni yerleme, yaplama ve meknsal dzenleme srelerinin, plana gerek kalmakszn sresiz bir ekilde mnferit kararlarla ynetilmesi amalanmaktadr. Yasalarn ngrd sre iinde ilgili idarelerce hazrlanmas gereken koruma amal imar planlarnn, koruma ve kullanma srelerini ynetmesi gerekirken, bu srecin mnferit kararlarla srdrlmesine yasallk kazandrlmas, evrensel koruma ilkeleriyle de uyumamaktadr. Yukarda akland zere, korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklar ile sitleri korumay, deerlendirmeyi ve gelecek kuaklara aktarmay deil, plansz yaplama ve yerlemenin nn aan sz konusu deiiklik Anayasann

48

57 nci, 63 nc ve 127 nci maddelerine aykrdr. Sz konusu KHKnin yrrle ilikin 63 nc maddesi de ayn gerekelerle Anayasann 2 nci, 57 nci, 63 nc ve 127 nci maddelerine aykrdr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 42 nci maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 17 nci maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflar ile 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 57 nci, 63 nc ve 127 nci maddelerine aykr olduundan iptali gerek ir. 12) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 47 nci ve 49 uncu Maddeleri ile 50 nci Maddesiyle Deitirilen 2863 Sayl Kanunun 61 inci Maddesinin kinci Fkrasndaki Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde baresinin ve 63 nc Maddesinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 47 nci maddesi ile 2863 sayl Kanunun 55 inci maddesinin ikinci ve drdnc fkralarnda yer alan ve Yksekretim Kurulunca ibareleri yrrlkten kaldrlmakta; 49 uncu maddesi ile, 2863 sayl Kanunun 58 inci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan be ibaresi yedi eklinde deitirilmekte, ayn fkrann (b) bendi yrrlkten kaldrlmakta ve nc fkras Koruma blge kurulunun gndemiyle ilgili meslek odalar, koruma blge kurulu mdrlnn davetiyle toplantlara gzlemci olarak katlabilir. eklinde deitirilmekte; 50 nci maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 61 inci maddesinin ikinci fkrasnda, Koruma blge kurullarnca alnan kararlara kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilerce yaplan itirazlar, Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde Koruma Yksek Kurulu gndemine alnr. denilmekte ve 63 nc maddesinde ise 648 sayl KHKnin yaym tarihinde yrrle girecei belirt ilmektedir. Kaynan Anayasann 163 nc maddesinden alan ve dzenledii alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. 648 sayl KHKnin 41 inci maddesi ile 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi; 10 uncu maddesi ile 648 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (b) bendi ile 2863 sayl Kanunun kapsamndaki tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn tespit ve tescilini salamak Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurullarnn yetkisinden alnarak, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmi; 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddenin (3) numaral fkras ile 2863 sayl Kanuna gre de tespit ve tescili yaplm tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn ikinci defa tespitini yapma grevi evre ve ehircilik Bakanl tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak komisyona verilmitir. Bu balamda, 2863 sayl Kanunun 57 nci maddesinde Koruma Kurullarna verilen grevler, tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn dnda kalan grevlerdir. 648 sayl KHKnin 49 uncu maddesi ile ise 2863 sayl Kanunun Koruma Kurullarnn Oluumu balkl 58 inci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendindeki, Arkeoloji, sanat tarihi, hukuk, mimari ve ehir plancl konularda uzmanlam kiiler arasndan Bakanlka seilen be temsilci ifadesindeki be ibaresi, yedi eklinde deitirilmekte; (b) bendindeki, Yksekretim Kurulunca, kurumlarn arkeoloji, sanat tarihi, mimarlk, ehircilik bilim dallarndan ayn daldan olmamak zere iki retim yesi ifadesi yrrlkten kaldrlmakta ve bunun sonucu olarak da 47 nci maddesi ile 2863 sayl Kanunun 55 inci maddesinin ikinci ve drdnc fkralarnda yer alan ve Yksekretim Kurulunca ibareleri yrrlkten kaldrlmaktadr. Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurullar, 2863 sayl Kanunun 57 nci maddesine gre, kltr varlklarnn tescilini yapmak; korunmas gerekli kltr varlklarnn gruplandrlmasn yapmak; doal sit alan dndaki tarihi, kentsel ve arkeolojik sit alanlarnn tescilinden itibaren ay iinde gei dnemi yap artlarn belirlemek; korunmas gerekli tanmaz kltr varlklarnn koruma alanlarnn tespitini yapmak; korunmas gerekli tanmaz kltr varlklarndan zelliklerini kaybetmi olanlarn tescil kaydn kaldrmak; korunmas gerekli tanmaz kltr varlklar

49

ile tarihi, kentsel ve arkeolojik sit alanlarna ilikin uygulamaya ynelik kararlar almak grevlerini yrtecektir. Bu grevlerin yrtlmesi, arkeoloji, sanat tarihi, mimari ve ehircilik bilim dallarndaki en son gelimeleri ve dnya uygulamalar ile uluslararas kurululardaki anlay ve uygulama deiimlerini izlemeyi gerektirmektedir. Bunu en iyi ekilde takip ederek analiz edecek olanlarn da sz konusu bilim dallaryla akademik dzeyde ilgilenen retim yeleri olacan teorik olarak kabul etmek gerekir. nk, niversiteler, bilimin ve bilimsel gelimelerin evrensel dzeyde takip edildii ve retildii merkezlerdir. Nitekim, 2863 sayl Kanunun 51 inci maddesinin birinci fkrasnda, Yurtiinde bulunan ve bu Kanun kapsamna giren korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile ilgili hizmetlerin bilimsel esaslara gre yrtlmesini salamak zere denilerek bilimsellie zel bir vurgu yaplmtr. Anayasann 2 nci maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin sosyal bir hukuk devleti olduu belirtilmitir. Hukuk devleti, insan haklarna dayanan, bu hak ve zgrlkleri koruyup glendiren, eylem ve ilemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk dzeni kurup bunu gelitirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan, hukuku tm devlet organlarna egemen klan devlettir. te yandan, Anayasa Mahkemesinin E.1985/1, K.1986/4 sayl Kararnda, Yasa koyucuya verilen dzenleme yetkisi, hibir ekilde kamu yararn ortadan kaldracak veya engelleyecek... biimde kullanlamaz denilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararnda vurguland zere, hukuk devletinin vazgeilmez eleri iinde yer alan yasalarn kamu yararna dayanmas ilkesiyle btn kamusal giriimlerin temelinde bulunmas doal olan kamu yarar dncesinin yasalara egemen olmas ve zellikle bir lkenin en nemli varlk ve deerlerinden olan ve Anayasal gvence altnda bulunan tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin Anayasann ngrd ekilde korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlmas iin yasa koyucunun bu esas gzard etmemesi ve yasalara bunu en iyi ekilde yanstmas zorunludur. Anayasada belirtilen amac ya da kamu yararn gerekletirmek iin kanunla yaplacak olan dzenleme, kanun koyucunun yapaca tercihlere gre ekillenecektir; yani kanun koyucu, Anayasada belirtilen amac veya kamu yararn gerekletirmek iin getirecei zm semekte serbesttir. Burada takdir yetkisi kanun koyucuya ait tir. Bununla birlikte yasakoyucu, takdirine braklm konularda, dzenleme yetkisini kullanrken, kukusuz, Anayasa kurallar ile kamu yararnn ve kamu dzeninin gereklerine ve hukukun genel ilkelerine de bal kalmak durumundadr (E.1980/1, K.1980/25, K.t.29.04.1980; E.1963/124, K.1963/243, K.t.11.10.1963 sayl Anayasa Mahkemesi Kararlar). Yasakoyucunun kamu yararnn dnda bir ama gtmesi Anayasaya aykrlk oluturur. Bu durum, Anayasann stnl ve balaycl ilkesinin gereidir. Ancak, Anayasann takdirine brakmad emredici kurallar iin ise, Anayasann 2 nci maddesi ile birlikte 63 nc maddesinin gerektirdii dzenlemeleri yapmak Anayasal bir zorunluluktur. te yandan, 2863 sayl Kanunun 58 inci maddesinin nc fkrasndaki, lgili meslek odalar koruma blge kurulu toplantlarna gzlemci olarak katlabilirler. hkm, 648 sayl KHKnin 48 inci maddesi ile Koruma blge kurulunun gndemiyle ilgili meslek odalar, koruma blge kurulu mdrlnn davetiyle toplantlara gzlemci olarak katlabilir. eklinde deitirilmektedir. Bylece, koruma blge kurulu toplantlarna katlacak ilgili meslek odalar, kurumun gndemiyle ilgili meslek odalar eklinde daraltlrken; meslek odalarnn koruma blge kurulu toplantlarna koulsuz katlmalar da koruma blge kurulu mdrlnn davetiyle katlma artna balanmaktadr. Bu balamda, korunmas gerekli tarih ve kltr varlklaryla tarihi, kentsel ve arkeolojik sitlerin grld ve balayc kararlarn alnd toplantlara, koruma blge kurulu mdrl ltfedip davetiye gnderirse, davetiye gnderilen meslek odalar katlabilecek; ltfetmez ise hibir meslek odas katlamayacak ve o yerdeki yerleik hemeriler yannda tm Dnyay ilgilendiren grme ve kararlar kapal kaplar ardnda gizlice alnacaktr. Koruma Blge Kurulu toplantlarna sivil alan temsil eden meslek odalarnn katlm engellemeyi amalayan dzenleme, kamu yararyla badamad gibi gnmzn katlmc demokrasi anlayyla da rtmemektedir. Bu itibarla, Kltr Varlklarn Koruma Kurullarna, Yksekretim Kurulunca, kurumlarn arkeoloji, sanat tarihi, mimarlk, ehircilik bilim dallarndan ayn daldan olmamak zere iki retim yesi seiminin yrrlkten kaldrlarak, iki yenin Bakanlka seilecek be yeye ilave edilip yediye karlarak Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurullarnn tm yelerinin Bakanlk tarafndan seiminin salanmas ile koruma kurulu toplantlarna meslek

50

odalarnn katlmnn arta balanmasnda, kamu yarar bulunmad, demokratik hukuk devleti ilkesiyle badamad ve Devlete yklenen Anayasal grevleri karlamad iin, sz konusu dzenlemeler Anayasann 2 nci ve 63 nc maddelerine aykrdr. te yandan, 2863 sayl Kanunun 61 inci maddesinin ikinci fkrasndaki, Planlama yetkisi bulunan kamu kurum ve kurulular ile valilik ve belediyeler, kurullarca alnm ve alnacak sit alan, derecelendirilmesi, sit gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar, koruma amal imar planlar ve revizyonlarna ilikin kararlara kar altm gn ierisinde Koruma Yksek Kuruluna itiraz edebilirler. hkm, 648 sayl KHKnin 50 nci maddesiyle, Koruma blge kurullarnca alnan kararlara kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilerce yaplan itirazlar, Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde Koruma Yksek Kurulu gndemine alnr. eklinde deitirilmektedir. Koruma Blge Kurulu kararlarna kar itirazlar Koruma Yksek Kuruluna yaplmaktadr ve itirazlar karara balama yetkisi de Koruma Yksek Kuruluna aittir. Bakanla, yaplan itirazlar deerlendirme ve uygun grdn Koruma Yksek Kurulu gndemine alma yetkisi verilmesi, Bakanl bir karar alma merci haline getirmektedir. Koruma Blge Kurullar, Bakanln taradaki ube mdrlkleri deildir ve verdii kararlar da ube mdrlklerinin hiyerarik denetime bal idari kararlar deil, bir kurul karar olduundan, kurul kararlarnn deerlendirilmesi de ancak daha yksek bir kurul tarafndan yaplabilir. Kald ki Bakanla bylesine bir yetki verilirken, Bakanlnn bu deerlendirmeyi hangi uzman birimi eliyle, hangi ltlere gre, ne ekilde ve ne amala yapaca maddede belirlenmemitir. darenin kanunilii ilkesi, idarenin ve organlarnn grev ve yetkilerinin hibir duraksamaya yer vermeyecek ekilde yasayla dzenlenmesini gerekli klar. Kltr ve Turizm Bakanln yasa ile yetkilendirme, Anayasann ngrd biimde yasa ile dzenleme anlamna gelmez. Kltr ve Turizm Bakanlnn evre ve ehircilik Bakanlnn yaplan itirazlar deerlendirme ve gerekli grlenleri Yksek Kurulun gndemine getirm e yetkisini hangi uzman birimi eliyle, hangi ltlere gre, ne ekilde ve hangi amalara ulamak iin yrteceinin yasada aka belirlenmesi gerekir. Aksine dzenleme, Anayasann 2 nci maddesindeki hukuk devleti ilkesiyle badamaz. Koruma Yksek Kurulunun neleri grp neleri gremeyeceine Bakanln karar vermesi ve Yksek Kurulun gndeminin Bakanlk tarafndan belirlenmesi, Yksek Kurulu ilevsiz klarak gstermelik bir kurul haline getirir. Kamu yararyla badamayan bu durum Anayasann 2 nci maddesine bu adan da aykrlk oluturur. te yandan, Bakanla bylesine lsz ve snrsz bir yetki verilmesi, bir yandan Bakanl Koruma Blge Kurulu kararlarnn temyiz mercii haline getirir ve Kurul kararlarnn bamszl ve tarafszln ortadan kaldrarak bilimselliini tartmal klarken; dier yandan, Bakanla, itirazn konusuna, itirazn yapld mahalle ve itiraz yapanlara gre ayrmclk yapma olana sunar. Ayn konuda (A) Belediyesinin yapt itiraz Kurul gndemine alma, B Belediyesininkini ise almama gibi sonular dourmaya olanak sunan sz konusu dzenleme, Anayasann 10 uncu maddesindeki eitlik ilkesiyle de badamaz. 648 sayl KHKnin yrrle ilikin 63 nc maddesi de ayn gerekelerle Anayasann 2 nci, 10 uncu ve 63 nc maddelerine aykrdr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 47 nci ve 49 uncu maddeleri ile 50 nci maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 61 inci maddesinin ikinci fkrasndaki Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresi ve 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 10 uncu, 63 nc ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. 13) 648 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci Maddesiyle 2863 Sayl Kanuna Eklenen Ek 4 nc Maddesi ile 52 nci Maddesiyle 2863 Sayl Kanuna Eklenen Geici 9 uncu ve Geici 10 uncu Maddelerin ve 63 nc Maddesinin Anayasaya Aykrl 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesinin;

51

Birinci fkrasnda, tanr tabiat varlklar hari tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak bu Kanunda ngrlen i, ilem ve kararlar bakmndan grevli ve yetkili bakanln evre ve ehircilik Bakanl olduu; kinci fkrasnda, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili hususlarda karar almak ve bu Kanunda ngrlen dier i ve ilemlerde evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere; evre ve ehircilik Bakanl merkez tekilat bnyesinde evre ve ehircilik Bakanl Mstearnn veya ilgili Mstear Yardmcsnn bakanlnda, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr, sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat , evre, orman ve su rnleri mhendisleri ve hukukular ile evre ve ehircilik Bakanlnca uygun grlecek uzmanlardan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve tarada evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda, ayn meslek alanlar ndan yeterli sayda uzmann katlmas suretiyle yeteri kadar Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonu oluturulaca; bu komisyonlarn i, ilem ve kararlar konusunda, bu Kanunun Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullar ile ilgili hkmlerinin, evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlar erevesinde kyasen uygulanaca; nc fkrasnda, bu Kanunda Koruma Yksek Kurulunca alnmas ngrlen kararlarn, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar bakmndan Koruma Merkez Komisyonunca, koruma blge kurullarnca alnmas ngrlen kararlarn ise koruma blge komisyonlarnca alnaca ve evre ve ehircilik Bakanlnn onayyla yrrle konulaca; Drdnc fkrasnda, bu Kanunda ve dier mevzuatta tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar bakmndan Koruma Yksek Kuruluna ve koruma blge kurullarna yaplan atflarn ilgisine gre Koruma Merkez Komisyonuna ve koruma blge komisyonlarna yaplm saylaca ve ilgili maddelerde g een Koruma Yksek Kurulundan Koruma Merkez Komisyonu ve koruma blge kurullarndan koruma blge komisyonlarnn anlalaca; Beinci fkrasnda, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili i, ilem ve kararlara ilikin usul ve esaslar ile bu konularda grev yapacak komisyonlarn tekili ile alma usul ve esaslarnn evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanan ynetmelikle dzenlenecei; Hkmlerine yer verilmi; 52 nci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen; Geici 9 uncu maddesinde, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanmas ngrlen ynetmelikler yrrle girinceye kadar, bu maddenin yrrle girmesinden nce yrrle girmi olan ynetmeliklerin bu Kanun Hkmnde Kararnameye aykr olmayan hkmlerinin uygulanmasna devam edilecei; Geici 10 uncu maddesinde, koruma blge kurullarnn mevcut yelerinin grevlerinin bu maddenin yrrle girdii tarihte sona erecei; 63 nc maddesinde ise, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin yaym tarihinde yrrle girecei; Hkm altna alnmtr. Kaynan Anayasann 163 nc maddesinden alan ve dzenledii alana ilikin temel kanun niteliinde olan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu, 6223 sayl Yetki Yasasnn kapsamnda deildir. Bakanlar Kurulunun kendisine verilen yetki iinde bulunmayan alanlarda, KHK ile dzenleme yapmas, Anayasann 91 inci maddesine aykrdr. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesinin birinci fkrasnda, tanr tabiat varlklar hari tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak bu Kanunda ngrlen i, ilem ve kararlar bakmndan grevli ve yetkili bakanln evre ve

52

ehircilik Bakanl olduu belirtilmitir. Tarih, kltr ve tabiat varlklar ile doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sit alanlarnn i ie olmas ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl nedeniyle korunmas, deerlendirilmesi ve desteklenmesi Anayasada tek bir maddede dzenlenmi ve Anayasal grevlere ilikin tek bir yasa karlarak btncl bir koruma anlay benimsenmitir. Nitekim, Anayasann 63 nc maddesinin birinci fkrasnda, Devlet, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salar, bu amala destekleyici ve tevik edici tedbirleri alr. denilirken; tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn korunmasna ve deerlendirilmesine ilikin Devlete yklenen Anayasal grevler balamnda, 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu karlmtr. Tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile sit (doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel) alanlar ve ren yerlerinin i ielii ve ou zaman ayn alanda akmasna dayal btnl gerei, 2863 sayl Kanunun Tanm lar ve Ksaltmalar balkl 3 nc maddesi ile 10.12.1987 tarih ve 19660 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr ve Tabiat Varlklarnn Tespit ve Tescili Hakknda Ynetmelikin 3 nc maddesinde yaplan tanmlardan da ak bir ekilde anlalmaktadr. 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinin (2) numaral alt bendinde tabiat varlklar, jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikler i bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. eklinde tanmlanrken; (3) numaral alt bendinde ise sit, tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olup, yaadklar devirlerin sosyal, ekonomik mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar, kltr varlklarnn youn olarak bulunduu sosyal yaama konu olmu veya nemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alanlardr. eklinde tanmlanmtr. Bakanlar Kurulunun tabiat varlklar ile doal sit alanlarna ilikin grev yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna vermek amacyla 648 sayl KHK ile yapt bilimsellikle ilgisi olmayan ve hukukla badamayan elikili Doal (tabii) sit tanm ise, jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaan st zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas gerekli alanlardr. eklindedir. Yukardaki tanmlar incelendiinde, tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile doal, kentsel, tarihi ve arkeolojik sitlerin btnl ve iielii kendiliinden ortaya kmaktadr. Nitekim, 648 sayl KHKyi hazrlayan irade de bu gerein bilincinde olmal ki, 648 sayl KHKnin 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde, Tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerle rde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ten sz edilmitir. Tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile doal, kentsel, arkeolojik ve tarihi sitlerin btnl ve iielii yadsnamaz bilimsel bir gerek olmann yannda, Anayasann 63 nc maddesinde, Devlet, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn korunmasn salar, bu amala destekleyici ve tevik edici tedbirleri alr. kural ile btncl bir koruma anlay benimsenmi iken; bilimsel gereklii ve Anayasal kural yok sayarak iielie dayal btnln bozulmas ve tabiat varlklar ile doal sitlere ilikin grev ve yetkilerin, evre ve ehircilik Bakanlna verilerek, kltr varlklar ile tarihi, kentsel ve arkeolojik sitlere ilikin grev ve yetkilerin ise Kltr ve Turizm Bakanlna braklmas, Anayasann 63 nc maddesindeki btncl koruma ve deerlendirme ilkesiyle badamamaktadr. Maddenin ikinci fkrasnda ise, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilg ili hususlarda karar almak ve bu Kanunda ngrlen dier i ve ilemlerde evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere; evre ve ehircilik Bakanl merkez tekilat bnyesinde evre ve ehircilik Bakanl Mstearnn veya ilgili Mstear Yardmcsnn bakanlnda, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr, sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ve hukukular ile evre ve ehircilik Bakanlnca uygun grlecek uzmanlardan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve tarada evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda, ayn meslek alanlarndan yeterli sayda uzmann katlmas suretiyle yeteri kadar Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonu oluturulaca belirtilmekte; bu komisyonlarn i, ilem ve kararlar konusunda, bu Kanunun Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullar ile ilgili hkmlerinin, evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlar erevesinde

53

kyasen uygulanaca hkm altna alnmaktadr. Yasal tanm, jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. eklinde olan tabiat varlklar ile bilimsellii bulunmayan ve hukuksal olarak da elikili olan, jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaan st zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas ger ekli alanlardr. eklindeki doal (tabii) sitlerin, tespit ve tescili ile korunmasna ve gelecek kuaklara aktarlmasna ilikin kararlar ilerinde uzman olarak, peyzaj mimar ile ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendislerinden oluan komisyonlarn verecek olmas, Aziz Nesin yklerinde dahi rastlanmayan komik liin tesinde, tam anlamyla bir trajedi dir. nk; Peyzaj mimarlar, ina edilmi veya edilecek olan bir binann veya bina gruplarnn iinde, dnda veya evresinde yer alan alanlar estetik bir tasarmla dzenleme iini yaparlar. Bu tasarlama srecinde aa, al, iek vb. canl bitkiler yannda, doal yada yapay taban deme malzemeleri, heykel, stun vb cansz malzemeleri kullanrlar. Peyzaj mimarl, bugne, imdiye ait bir mhendislik daldr. Jeolojik, tarih ncesi veya tarihi devirlerle ilgisi ve akademik bilgisi, evre dzenleme iinde bu devirlerde olumu mermer, bazalt, andezit vb. doal malzemelerden hangisini, ne ekilde ve nereye kullanaca ile snrldr. Ziraat mhendisleri, tarla bitkileri, endstri bitkileri, ayr ve meralar, meyvecilik, sebzecilik, baclk, tohumculuk, fidanclk, ekolojik tarm, bitki hastalklar ve zararllar ile bunlara kar mcadele yntemleri, tarmsal yaplarn projelendirilmesi ve gelitirilmesi, sulama, drenaj, toprak ve su muhafaza sistemlerinin projelendirilmesi ve planlanmas, bitki besleme ve gbreleme, tarm alet ve makinalar, arclk, poplasyon genetii, tarm ekonomisi, tarm politikas, tarmsal yaym alanlarnda faaliyette bulunurlar. Btn dertleri ve uralar, imdi ve u anda yaayan nfusun dengeli, dzenli, yeterli ve salkl beslenmesini salayacak bitkisel retimi gerekletirmektir. evre mhendisleri, doal kaynaklarn kullanm ve evrenin insan salna uygun hale getirilmesi alannda alrlar. Genel olarak balca alma ve uzmanlk alanlar; su ve atk su artma, hava kirlilii kontrol, kat atk bertaraf, toprak kirlilii vb. dir. Bu balamda, evsel ve sanayi atk su artma tesislerinin tasarm, inas ve iletilmesi, su ebekeleri, ime suyu artm, atk sularn geri evrimi ve yeniden kullanlmas, isale hatlar, kanalizasyon tesislerinin tasarm ve inas, evresel etkilerin deerlendirilmesi raporu hazrlanmas, hava ve toprak kirlilii, tesis i i proses kontrolu ve temiz retim teknolojilerinin aratrlmas gibi alanlarda hizmet retirler. Orman mhendisleri, genel olarak orman alanlarnn saptanmas, snrlandrlmas, aalandrlmas, korunmas, iletilmesi ve gelitirilmesi gibi konularda hizmet yrtrler. Bu balamda, orman aa ve florasna uygun tohum retimi, alama, tohum ve aa slah, fidanlk ve sertifikasyon faaliyetleri, aalandrma, erozyonla mcadele, orman amenajman, yaban hayat, orman iletme ve koruma faaliyetlerini yaparla r. Su rnleri mhendisleri, denizlerde, gllerde ve akarsularda yaayan ve besin olarak yararlanlabilecek hayvan ve bitkilerin yaamlarnn incelenmesi, reme ve av dnemlerinin belirlenmesi, balk biyolojisi, srdrlebilir balklk, balk hastalklar, balk ve yem retimi ve pazarlanmas ve tketimin son halkas olan ileme teknolojileri ve besin deerinin korunmas faaliyetlerini yrtrler. Bu mesleklerin tamam, imdiye, u ana aittir. Faaliyetleri ve uzmanlk alanlar insanlarn u andaki biyoloj ik, barnma ve evresel ihtiyalarn karlamaktr. Buna karn, Arkeoloji, Eski Yunancada arkheos/eski ile logos/bilim szcklerinin birletirilmesinden tretilmitir ve eskinin bilimi anlamna gelmektedir. Arkeologlar, tarihi ve kltrel eserlerle tabiat varlklarn ortaya karma, tarihsel, kltrel ve sanatsal ynden inceleme ve eserleri insanln kltrel gemii, kltrlerin deiimi ve birbirleriyle ilikileri balamnda irdeleme faaliyetlerinde bulunurlar. Arkeologlar, yazl tarihten nce ve sonra yaam insanlara ait ara, gere, eya ve kalntlar inceleyerek bunlarn hangi uygarla ait olduklarn ve insanlarn hangi fizyolojik artlarda nasl yaadklarn ortaya koymaya alrlar. Sanat tarihileri ise, grsel sanatlarn evrimini inceler ve sanattaki deiimlere bir sistem erevesinde yaklaarak, sanat yaptlarn snflandrmay, ekillendirilmelerini anlamay ve yorumlamay ama edinir. Bunun

54

yaplabilmesi de yapt reten sanatnn iinde yaad ve alt tarihsel, kltrel ve fiziksel ortamn ayrntlaryla bilinmesini ve sanatnn dnce, esin ve kavraylarn ynlendiren etmenlerin anlalmasn gerekli klar. Peyzaj mimarlar ile ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendislerinin jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait tabiat varlklar ve jeolojik dnemlere ait doal sit alanlar ile ilgileri, ele geirdikleri haritalarl a hazine arayan hayalperestlerin kahve sohbetlerine kulak misafiri olan okey oyuncular kadar, bilgi ve uzmanlklar da yaayan insanlarn u andaki beslenme, barnma ve evresel ihtiyalarn karlamak zerine iken; arkeologlar ile sanat tarihilerinin ilgi, bilgi ve uzmanlk alanlar, jeolojik devirlerle tarih ncesi ve tarihi devirlere ait tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile doal, tarihi, kentsel ve arkeolojik sitler zerinedir. Bu eilip bklemeyecek apak gereklere ramen, tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn, tespit ve tescili ile koruma amal imar plan ve koruma ve yaplamaya ilikin ilke kararlarn yapacak Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonunun, evre ve ehircilik Bakanl Mstearnn veya ilgili Mstear Yardmcsnn bakanlnda, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr ile biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnle ri mhendisleri ve hukukular ile evre ve ehircilik Bakanlnca uygun grlecek uzmanlardan; Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonlarnn ise evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda, ayn meslek alanlarndan yeterli sayda uzmann katlmas suretiyle oluturulmas ve sz konusu komisyonlarda 6863 sayl Kanunun 58 inci maddesinde dzenlenen koruma kurullarnda yer alan arkeolog ve sanat tarihilerine bilinli olarak yer verilmemesi, gerek anlamda bir trajedidir. Amalanann, tabiat varlklar ile doal sit alanlarn ve bunlara ilikin koruma alanlarn, Anayasann 63 nc maddesinde belirtildii ekilde korumak, deerlendirmek ve gelecek kuaklara aktarmak deil; yerleme ve yaplamaya amak olduu apak bir gerekliktir. Yasalarn ama esindeki sakatlk, balbana Anayasaya aykrlk nedeni oluturur. Anayasann 2 nci maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin sosyal bir hukuk devleti olduu belirtilmitir. Hukuk devleti, insan haklarna dayanan, bu hak ve zgrlkleri koruyup glendiren, eylem ve ilemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk dzeni kurup bunu gelitirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan, hukuku tm devlet organlarna egemen klan devlettir. te yandan, Anayasa Mahkemesinin E.1985/1, K.1986/4 sayl Kararnda, Yasa koyucuya verilen dzenleme yetkisi, hibir ekilde kamu yararn ortadan kaldracak veya engelleyecek... biimde kullanlamaz denilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararnda vurguland zere, hukuk devletinin vazgeilmez eleri iinde yer alan yasalarn kamu yararna dayanmas ilkesiyle btn kamusal giriimlerin temelinde bulunmas doal olan kamu yarar dncesinin yasalara egemen olmas ve zellikle bir lkenin en nemli varlk ve deerlerinden olan ve Anayasal gvence altnda bulunan tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile bunlara ilikin koruma alanlarnn ve deerlerinin Anayasann ngrd ekilde korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlmas iin yasa koyucunun bu esas gzard etmemesi ve yasalara bunu en iyi ekilde yanstmas zorunludur. Yasal dzenlemeler, kanun koyucunun yapaca tercihlere gre ekillenecektir; yani kanun koyucu, Anayasada belirtilen amac veya kamu yararn gerekletirmek iin getirecei zm semekte serbesttir. Burada takdir yetkisi kanun koyucuya aittir. Bununla birlikte yasakoyucu, takdirine braklm konularda, dzenleme yetkisini kullanrken, kukusuz, Anayasa kurallar ile kamu yararnn ve kamu dzeninin gereklerine ve hukukun genel ilkelerine de bal kalmak durumundadr (E.1980/1, K.1980/25, K.t.29.04.1980; E.1963/124, K.1963/243, K.t.11.10.1963 sayl Anayasa Mahkemesi Kararlar). Yasakoyucunun kamu yararnn dnda bir ama gtmesi Anayasaya aykrlk oluturur. nk, yasalarn ama esindeki sakatlk balbana bir aykrlk ve iptal nedenidir. Bu durum, Anayasann stnl ve balaycl ilkesinin gereidir. Ancak, Anayasann takdirine brakmad emredici kurallar iin ise, Anayasann 2 nci maddesi ile birlikte 63 nc maddesinin gerektirdii dzenlemeleri yapmak, yasakoyucu iin Anayasal bir zorunluluktur. Trkiyenin 14.04.1982 tarih ve 2658 sayl Kanunla katlmas uygun bulunan ve 23.05.1982 tarih ve 8/4788 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla onaylanan (R.G. 14.02.1983 tarih ve 17959 sayl) Dnya Kltrel ve Doal Mirasn

55

Korunmas Szlemesinin; 1 inci maddesinde, Bu szlemenin amalar bakmndan aadakiler kltrel miras saylacaktr: Antlar: Tarih, sanat veya bilim asndan istisna evrensel deerdeki mimari eserler, heykel ve resim alanndaki aheserler, arkeolojik nitelikte eleman veya yaplar, kitabeler, maaralar ve eleman birleimleri. Yap topluluklar: Mimarileri, uyumluluklar veya arazi zerindeki yerleri nedeniyle tarih, sanat veya bilim asndan istisna evrensel deere sahip ayr veya birleik yap topluluklar. Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakmlardan istisna evrensel deeri olan insan rn eserler veya doa ve insann ortak eserleri ve arkeolojik sitleri kapsayan alanlar. 2 nci maddesinde; Bu Szlemeye gre aadaki eserler doal miras saylacaktr: Estetik veya bilimsel adan istisna evrensel deeri olan, fiziksel ve biyolojik oluumlardan veya bu tr oluum topluluklarndan mteekkil doal antlar. Bilim veya muhafaza asndan istisna evrensel deeri olan jeolojik ve fizyografik oluumlar ve tkenme tehdidi altndaki hayvan ve bitki trlerinin yetitii kesinlikle belirlenmi alanlar, Bilim, muhafaza veya doal gzellik asndan istisna evrensel deeri olan doal sitler veya kesinlikle belirlenmi doal alanlar. Denilmi; 3 nc maddesinde; Yukarda 1 inci ve 2 nci maddelerde belirtilen ve kendi topraklar zerinde bulunan eitli varlklar saptayp belirlemek bu Szlemeye taraf olan her devlete ait bir sorumluluktur. hkmne yer verilirken; 4 nc maddesi ise, Bu Szlemeye taraf olan devletl erden her biri 1 inci ve 2 nci maddelerde sz edilen ve topraklarnda bulunan kltrel ve doal mirasn saptanmas, korunmas, muhafazas, tehiri ve gelecek kuaklara iletilmesinin salanmas grevinin ncelikle kendisine ait olduunu kabul eder. Bunun iin kaynaklarn sonuna kadar kullanarak ve uygun olduunda zellikle mali, sanatsal, bilimsel ve teknik alanlarda her trl uluslararas yardm ve ibirlii salayarak elinden geleni yapacaktr. eklinde hkm altna alnmtr. Szlemenin 1 inci maddesindeki kltrel miras ile 2 nci maddesindeki doal mirasn, 3 nc maddesinde ngrld ekilde saptanp belirlenmesi ve 4 nc maddesindeki belirtildii gibi saptanmas, korunmas, muhafazas, tehiri ve gelecek kuaklara aktarlmasnn salanmas grevlerinin yaplabilmesi iin, ncelikle bu grevleri yrtecek komisyonlarda grev alacaklarn, bu grevlerin gerektirdii bilgi ve uzmanla sahip olmalar gerekmektedir. Anayasann 90 nc maddesinin beinci fkrasnda, usulne gre yrrle konulmu milletleraras andlamalarn kanun hkmnde olduu ve bunlar hakknda Anayasaya aykrlk iddias ile Anayasa Mahkemesine bavurulamayaca kural getirilmitir. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesinin ikinci fkrasndaki komisyon, Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesinin 1 inci ve 2 nci maddelerinde kltrel ve doal miras, Szlemenin 3 nc ve 4 nc maddelerinde ngrld ekilde saptanmas, korunmas ve gelecek kuaklara aktarlmas grevlerini yapacak bilgi ve uzmanla sahip olmad iin 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddenin ikinci fkras, Anayasann 90 nc maddesine aykrdr. te yandan fkrada, Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ile Tabiat Varlklarn Koruma Blge

56

Komisyonlarnn i, ilem ve kararlar konusunda, bu Kanunun Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullar ile ilgili hkmlerinin, evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlar erevesinde kyasen uygulanaca hkm altna alnarak, ilke kararlar yasal dzenlemelerin zerine karlmaktadr. Bakanln alaca ilke kararlar, yasal dzenlemelere uygun olacak iken, yasal dzenlemelerin ilke kararlar dorultusunda kyasen uygulanacan ngren sz konusu dzenleme, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci ve 8 inci maddelerine aykrdr. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesinin nc, drdnc ve beinci fkralar ile 52 nci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9 uncu ve geici 10 uncu maddeleri ve yrrle ilikin 63 nc maddesi yukarda aklanan ayn gerekelerle Anayasann 2 nci, 63 nc ve 90 nc ve 91 inci maddelerine aykrlk oluturmaktadr. Yukarda akland zere, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesi ile 52 nci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9 uncu ve geici 10 uncu maddeleri ve 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 8 inci, 63 nc, 90 nc ve 91 inci maddelerine aykr olduundan iptali gerekir. III. YRRL DURDURMA STEMNN GEREKES 1) 6223 sayl Yetki Yasasnn iptali ve yrrlnn durdurulmas istemiyle Yce Mahkemenizde Anamuhalefet Partisi (CHP) olarak dava am olduumuzdan, 6223 sayl Yetki Yasannn yrrlnn durdurulmasna veya iptaline karar verilmesi durumunda 648 sayl KHK yasal dayanaktan yoksun kalaca; 648 sayl KHK ile yaplan dzenlemelerin 6223 sayl Yetki Kanununun kapsamnda olmamas ve Anayasann ngrd ivedilik, zorunluluk ve nemlilik artlarn tamamas nedenleriyle 648 sayl KHKnin yrrlnn durdurulmasna karar verilmesi gerekecei deerlendirilmektedir. 2) Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek grev ve yetkilerinin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi, Anayasann 2 nci, 5 inci, 6 nc, 7 nci, 87 nci, 91 inci, 117 nci ve 127 nci maddelerine aykrdr. Yasalarla yerel ynetimlere verilen yerel planlar yapma yetkisinin, merkezi idareye verilen yetkiler balamnda yerel gereksinimlere gre kullanlmasnn olanaksz hale getirilmesi ve plan dengesi ve btnlnn bozulmas yerleim yerlerinin gelecei asndan ileride telafisi mmkn olmayan zararlara yol aacaktr. 3) Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlar zerinde yaplacak yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya hazrlattrlan ancak yetkili idarelerce ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi, Anayasann 10 uncu, 91 inci ve 127 nci maddelerine aykrdr. Bakanln bu yetkileri kullanmas durumunda, sermaye kesimi lehine dzenlemeler yaplacak ve yerleim yerlerinin evre ve imar btnl ileride telafi edilemeyecek derecede bozulacaktr. te yandan, Bakanla verilen, 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve a razi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak yetkileri de Anayasann 2 nci, 35 inci, 56 nc, 57 nci, 91 inci ve 127 nci maddelerine aykrdr. Bakanln sz konusu yetkiler balamnda yrtecei faaliyetlerle, yerleim yerlerinin evre ve imar dengesi ve btnl bozulmann yannda mlkiyet haklarna ileride telafisi olmayan zararlar verilecektir. 4) 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda dzenlenen tabiat varlklar ile doal sit

57

alanlarnn tespit, tescil, koruma amal imar plan ve ynetimine ilikin olarak Kltr ve Turizm Bakanl ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve Koruma Blge Kurullarna verilen grevler ile 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK ile kurulan zel evre Koruma Kurulu Bakanlnn 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre zel evre Koruma Blgesi olarak ilan edilen ve edilecek alanlara ilikin koruma, koruma ve kullanma esaslarn belirleme, imar planlarn yapma vb. grevlerin evre ve ehircilik Bakanlnn Mekansal Planlama Genel Mdrlne verilmesi, Anayasann 2 nci, 56 nc ve 63 nc maddelerine aykrdr. Yaplan dzenleme, Anayasal dzeyde koruma altnda olan tabiat varlklar, doal sit alanlar ve zel evre koruma blgelerini korumay, deerlendirmeyi ve gelecek kuaklara aktarmay deil, yerlemeye ve yaplamaya amay amaladndan, sz konusu yerlerin yerleme ve yaplamaya almas, ileride telafisi mmkn olmayan zararlar ortaya kacaktr. 5) Bakanlk Mavirlerinin, Bakann uygun grecei merkez veya tara tekilatna ait birimlerde altrlabilecek olmas Anayasann 2 nci ve 11 inci maddelerine aykrdr. Bakann sz konusu yetkisini kullanmas durumunda, kamu grevlileri madur edilecek ve ileride telafisi mmkn olmayan kayplara yol alacaktr. 6) 2872 sayl evre Kanununun 9 uncu maddesine gre Bakanlar Kurulu Kararyla zel evre Koruma Blgesi ilan edilen yerlerin, evre deerlerini koruma, evre sorunlarn giderme, koruma ve kullanma esaslarn belirleme grevlerini yrten zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn kapatlarak sz konusu grevlerin evre ve ehircilik Bakanlnn Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmesi, Anayasann 2 nci, 56 nc ve 91 inci maddelerine aykrdr. Sz konusu dzenleme evreyi korumay, gelitirmeyi ve kirlenmesini nlemeyi deil, yerleme ve yaplamaya almasn amalamaktadr. Bakanln amalananlar gerekletirmesi durumunda, evrede, evre salnda ve insanlarn salkl ve dengeli bir evrede yaama haklarnda telafisi olmayan zararlar ortaya kacaktr. 7) 2863 sayl Kanun hkmlerine gre yetkili kurullarca tespit ve tescili yaplm tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn, evre ve ehircilik Bakanlnca kimlerden oluturulaca belirsiz bir komisyon tarafndan tekrar incelenerek karara balanacak olmas, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 63 nc, 87 nci, 90 nc ve 91 inci maddelerine aykrdr. Bakanln amalanan gerekletirmesi durumunda Anayasal koruma altnda olan tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn korunmas deerlendirilmesi ve gelecek kuaklara aktarlmas gereklemeyecektir. 8) 4342 sayl Mera kanununa gre mera, yaylak ve klak olarak tescil edilmi yerlerin geleneksel kullanm amacyla geici yerleme yeri olarak tespit edilmesi; vaziyet plannn ve yaplama artlarnn hazrlanp, onaylanmas ve onayl imar planna uygun olarak talep sahiplerine bedeli karlnda yirmidokuz yla kadar tahsis edilmesi, Anayasann 2 nci, 45 inci ve 91 inci maddelerine aykrdr. Mera, yaylak ve klaklarn tahribatyla sonulanacak bu durumun ileride telafisi olmayan zararlara yol aaca aikardr. 9) Milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesislerin, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin gereklemesi iin, 6830 sayl stimlak Kanunu hkmlerine gre, Tarm ve Orman Bakanlnca kamulatrlacak olmas Anayasann 2 nci, 35 inci, 46 nc ve 91 inci maddelerine aykrdr. Gerek kiilerle zel hukuk tzel kiilerinin mlkiyetinde olan milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallar ile her trl tesislerin, koruma ve gelitirme amacyla kamulatrlmas yerine yerleme ve yaplamaya almak iin kamulatrlmas, korunup, deerlendirilerek gelecek kuaklara aktarlmas gereken milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alanlarna ileride telafisi olmayan zararlar verecektir. 10) Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlar gelitirmek, deerlendirmek; kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar ise satn almak, trampa etmek, kamulatrmak yoluyla toplulatrmak ve sonrasnda da evre ve ehircilik Bakanlnca sz konusu tanmazlara ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarn yapmak yoluyla devletin arsa ve arazi speklasyonculuuna soyunmas, Anayasann 2 nci, 6 nc, 35 inci, 43 nc, 45 inci, 46 nc, 57 nci, 63 nc, 91 inci, 127 nci ve 169 uncu maddelerine aykrdr. Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan kylar, ayr, mera, yaylak ve klaklar ile ormanlar ve orman snr dna karlan yerlerin yerleme ve yaplamaya almas koruma altndaki sz konusu yerlerde ileride telafisi mmkn olmayan tahribatlara yol aacaktr. 11) Koruma amal imar plan hazrlama srecinden, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plndan

58

etkilenen hemerilerin katlmnn dlanmas ve sit alanlarna ilikin koruma amal imar planlarnn iptal edilmesi durumunda yarg kararn bertaraf ederek yerleme ve yaplamann kesintisiz devam etmesini amalayan dzenleme Anayasann 2 nci, 57 nci, 63 nc ve 127 nci maddelerine aykrdr. Koruma amal imar plannn aleniyetliinin ortadan kaldrlmas ve yarg kararna ramen yerleme ve yaplamann devam edecek olmas, sit alanlarnn tahribatn hzlandrarak ileride telafisi olmayan zararlara yol aacaktr. 12) Kltr Varlklarn Koruma Kurullarna, Yksekretim Kurulunca, seilecek iki retim yesinin yrrlkten kaldrlarak tm yelerin bakanlka seiminin salanmas; koruma kurulu toplantlarna meslek odalarnn katlmnn davete balanmas ve koruma blge kurulunca alnan kararlara itirazlardan Bakanlka uygun grlenlerin Yksek Kurul gndemine alnmas, Anayasann 2 nci, 10 uncu, 63 nc ve 91 inci maddelerine aykrdr. 13) Tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili i, ilem ve kararlara ilikin grev ve yetkilerin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi; koruma kurullarndan arkeolog ve sanat tarihilerinin karlarak komisyonun biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ve hukukulardan oluturulmas ve evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlarna yasa hkmlerinden daha stn bir stat tannmas, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 8 inci, 63 nc, 90 nc ve 91 inci maddelerine aykrdr. Tabiat varlklar ile doal sitlerin, Anayasann ngrd biimde korunmas, gelitirilmesi ve gelecek kuaklara aktarlmas yerine yerleme ve yaplamaya almasn amalayan sz konusu dzenleme, tabiat varlklar ile doal sitlere ileride telafisi mmkn olmayan zararlar verecektir. te yandan, Anayasal dzenin hukuka aykr kural ve dzenlemelerden en ksa srede arndrlmas, hukuk devleti saylmann en nemli gerekleri arasnda saylmaktadr. Anayasaya aykrlklarn srdrlmesi, zenle korunmas gereken hukukun stnl ilkesini de zedeleyecektir. Hukukun stnlnn salanamad bir dzende, kii hak ve zgrlkleri gvence altnda saylamayacandan, bu ilkenin zedelenmesi huk uk devleti ynnden giderilmesi olanaksz durum ve zararlara yol aacaktr. Bu zarar ve durumlarn domasn nlemek amacyla, Anayasaya aka aykr olan ve iptali istenen hkmlerin iptal davas sonulanncaya kadar yrrlklerinin de durdurulmas isten erek Anayasa Mahkemesine dava almtr. IV. SONU VE STEM 17.08.2011 tarihli ve 28028 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 08.08.2011 tarihli ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Ka nun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin; 1) Tm ve ayr ayr tm maddeleri ile eki (1) Sayl Cetvel, (1) Sayl Liste, (2) Sayl Liste ve (3) Sayl Liste; Anayasann Balangc ile 2 nci, 6 nc, 7 nci, 87 nci ve 91 inci maddelerine; 2) 1 inci maddesiyle deitirilen 29.06.2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ibaresi ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ifadesi ve 4 nc maddesi ile 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresi, Anayasann 2 nci, 5 inci, 6 nc, 7 nci, 87 nci, 91 inci, 117 nci ve 127 nci maddelerine; 3) 1 inci maddesiyle 644 sayl KHKnin 2 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi ve 4 nc maddesiyle 644 sayl KHKnin 7 nci maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (e) bendi, Anayasann 2 nci, 35 inci, 56 nc, 57 nci, 91 inci ve 127 nci maddelerine; 4) 10 uncu maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (b), (), (d) ve (e) bentleri ile (a) bendindeki sulak alanlar , (c) bendindeki doal sit alanlar, sulak alanlar, zel evre korum a blgesi ibareleri; (2) numaral fkrasnn ilk cmlesindeki ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ibaresi ile ikinci cmlesindeki Ancak Bakanlka ibaresi ve 63

59

nc maddesi, Anayasann 2 nci, 7 nci, 56 nc, 63 nc, 87 nci ve 123 nc maddelerine; 5) 12 nci maddesi ile 644 sayl KHKnin 25 inci maddesine eklenen (2) numaral fkras ve 32 nci maddesiyle 29.06.2011 tarihli ve 645 sayl KHKnin 19 uncu maddesine eklenen (2) numaral fkras; Anayasann 2 nci ve 11 inci maddelerine; 6) 15 inci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1 inci maddesi ile 19 uncu, 20 nci ve 63 nc maddeleri, Anayasann 2 nci, 56 nc ve 91 inci maddelerine; 7) 17 nci maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6 nc maddesinin (1) numaral fkras ile (3) numaral fkras ve 41 inci maddesindeki 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu bareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi ifadesi ile 41 inci mad desiyle 2863 sayl Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral alt bendi ve 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 63 nc, 87 nci, 90 nc ve 91 inci maddelerine; 8) 23 nc maddesiyle 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununa eklenen ek 4 nc maddesinin birinci fkrasnn; Anayasann 2 nci ve 45 inci ve 91 inci maddelerine; 9) 36 nc maddesiyle deitirilen 2873 sayl Kanunun 5 inci maddesinin birinci fkrasndaki, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin ibaresi, Anayasann 2 nci, 35 inci, 46 nc ve 91 inci maddelerine; 10) 40 nc maddesi ile deitirilen 13.12.1978 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13 nc maddesinin birinci fkrasnn (r) bendindeki, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda ve ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ifadeleri ile kamulatrma ibaresi ve ikinci fkras, Anayasann 2 nci, 6 nc, 35 inci, 43 nc, 45 inci, 46 nc, 57 nci, 63 nc, 91 inci, 127 nci ve 169 uncu maddelerine; 11) 42 nci maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 17 nci maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflar ile 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 57 nci, 63 nc ve 127 nci maddelerine; 12) 47 nci ve 49 uncu maddeleri ile 50 nci maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 61 inci maddesinin ikinci fkrasndaki Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresi ile 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 10 uncu, 63 nc ve 91 inci maddelerine; 13) 51 inci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4 nc maddesi ile 52 nci maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9 uncu ve geici 10 uncu maddeleri ve 63 nc maddesi, Anayasann 2 nci, 6 nc, 7 nci, 8 inci, 63 nc, 90 nc ve 91 inci maddelerine; aykr olduklarndan iptallerine ve uygulanmalar halinde giderilmesi g ya da olanaksz zarar ve durumlar olaca iin, iptal davas sonulanncaya kadar yrrlklerinin durdurulmasna karar verilmesine ilikin istemimizi sayg ile arz ederiz. II- YASA METNLER A- ptali stenilen Kanun Hkmnde Kararname Kurallar 8.8.2011 gnl, 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin iptali istenen kurallar ile eki (1) sayl cetvel ve (1), (2) ve (3) sayl listeleri yledir: MADDE 1- 29/6/2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 2 nci maddesinin birinci fkrasnn (b) ve () bentleri aadaki ekilde deitirilmi,

60

(e) bendinde yer alan zel ihtisas ileri hari ibaresinden sonra gelmek zere talepleri halinde ibaresi eklenmi, () bendinden sonra gelmek zere aadaki bentler eklenmi ve mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmitir. b) evrenin korunmas, iyiletirilmesi ile evre kirliliinin nlenmesine ynelik prensip ve politikalar tespit etmek, standart ve ltler gelitirmek, programlar hazrlamak; bu erevede eitim, aratrma, projelendirme, eylem planlar ve kirlilik haritalarn oluturmak, bunlarn uygulama esaslarn tespit etmek ve izlemek, iklim deiiklii ile ilgili i ve ilemleri yrtmek. ) Her tr ve lekteki fiziki planlara ve bunlarn uygulanmasna ynelik temel ilke, strateji ve standartlar belirlemek ve bunlarn uygulanmasn salamak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi iindeki kamu yatrmlar, mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri, enerji ve telekomnikasyon tesislerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek. h) Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlar zerinde yaplacak yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya hazrlattrlan ancak yetkili idarelerce ay ierisinde onaylan mayan ett, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek. ) Depreme kar dayanksz yaplar ile imar mevzuatna, plan, proje ve eklerine aykr yaplarn ve bunlarn bulunduu alanlarn dnm projelerini ve uygulamalarn yapmak veya yaptrmak. MADDE 2- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 5 inci maddesinin ikinci fkrasnda yer alan drt ibaresi be eklinde deitirilmitir. MADDE 3- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 6 nc maddesinin birinci fkrasnn (d) bendi aadaki ekilde deitirilmi, (f) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi ve mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmitir. d) Altyap Hizmetleri Genel Mdrl. g) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl. MADDE 4- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7 nci maddesinin birinci fkrasnn (d) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi, mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmi ve (j) bendinde yer alan kamu yatrmlar, ibaresinden sonra gelmek zere mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresi eklenmitir. e) 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak. MADDE 5- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesinin birinci fkrasnn (), (), (j) ve (l) bentleri aadaki ekilde deitirilmi, (m) bendinden sonra gelmek zere aadaki bentler eklenmi, mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmi ve (k) bendinde yer alan ltleri belirlemek ibaresinden sonra gelmek zere ,

61

uygulanmasn salamak ibaresi eklenmitir. ) Yeralt ve yerst sularnn, denizlerin ve topran korunmas, kirliliin nlenmesi veya bertaraf edilmesi maksadyla kirletici unsurlar ile kirliliin giderilmesi ve kontrolne ilikin usul ve esaslar tespit etmek ve uygulamay salamak, acil mdahale planlar yapmak ve yaptrmak, evrenin korunmas maksadyla uygun teknolojileri belirlemek ve bu maksatla kurulacak tesislerin vasflarn tespit etmek ve bu erevede gerekli tedbirleri almak ve aldrmak. ) Atksu artma tesislerinin tasarm esaslarn ve kriterlerini belirlemek, onay ilemlerini yrtmek. j) lgili kurum ve kurulularla ibirlii iinde atklarn tanmas ile tehlikeli atklarn tanma lisanslarna ilikin esaslar belirlemek, uygulanmasn salamak, izlemek, atk ve kimyasallarla kirlenmi alanlarn mevcut kirlilik durumlarn tespit etmek, evre ve insan salna ynelik risklere ve kirlenmi alanlarn iyiletirilmesine ilikin almalar yapmak ve yaptrmak. l) Ulusal evre stratejisi ve eylem planlarn hazrlamak, yrtmek ve koordinasyonu salamak. n) Mahalli evre kurullarnn almalarn takip etmek ve ynlendirmek. o) Yerleik alanlarda bina ve sair yaplarda grnt kirliliine yol aan uygulamalar nleyici tedbirler almak. MADDE 6- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (b), (c) ve (i) bentleri aadaki ekilde deitirilmi, (), (d), (f), () ve (k) bentleri yrrlkten kaldrlm, mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmi ve () bendinde yer alan , tespit ve kalite ltlerini ibaresi ve analiz ltlerini belirlemek, eklinde deitirilmitir. b) evre kirliliini nleme ve evre kalitesini iyiletirmeye ynelik her trl faaliyet ve tesisi izlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldrmak, denetlemek, evre izni ve lisans vermek. c) evre kirliliine neden olan faaliyet ve tesislerin emisyon, dearj ve atklar ile artma ve bertaraf sistemlerini izlemek ve denetlemek. i) Her trl atk bertaraf tesisine lisans vermek, bunlar izlemek ve denetlemek. MADDE 7- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10 uncu maddesinin birinci fkrasnn (f), (g) ve () bentleri yrrlkten kaldrlm ve ayn maddenin ikinci fkrasnda yer alan () ibaresi (c) eklinde deitirilmitir. MADDE 8- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 11 inci maddesinin bal Altyap Hizmetleri Genel Mdrl eklinde ve birinci fkrasnda yer alan mar ve Kentsel Altyap Genel Mdrlnn ibaresi Altyap Hizmetleri Genel Mdrlnn eklinde deitirilmi, ayn maddenin birinci fkrasnn (f) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi ve mevcut (g) bendi () bendi olarak teselsl ettirilmitir. g) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamndaki uygulamalara ilikin her trl altyap, katl ve kprl kavak gibi yaplarn proje ve uygulamalarn yapmak, yaptrmak, bu alanlarda mlk sahiplerinden altyap katlm bedellerini tahsil etmeye dnk dzenlemeler yapmak. MADDE 9- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12 nci maddesinin birinci fkrasna (l) bendinden sonra gelmek zere aadaki bentler eklenmi ve mevcut (m) bendi (o) bendi olarak teselsl ettirilmitir. m) Yaplarda kullanlacak malzemelerin kullanm amacna uygunluuna dair esaslar belirlemek, koordinasyon ve yetkilendirme almalarn yrtmek, yap malzemelerine ilikin standartlarn hazrlanp yaymlanmasn salamak. n) Yap malzemelerinin retim, sat, nakil ve kullanma safhalarnda her trl meknda ve ortamda gzetim ve denetimini yapmak, yap malzemesi numunelerinin test ve deneylerini ilgili standarda gre yapmak, yaptrmak ve

62

laboratuvar altyapsn gelitirmek. MADDE 10- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye 13 nc maddesinden sonra gelmek zere aadaki madde eklenmitir. Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl MADDE 13/A- (1) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn tescil, onay ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tescil etmek. b) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin tespit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak. c) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doal sit alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn kullanma ve yaplamaya ynelik ilke kararlarn belirlemek ve her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak, deitirmek, uygulamak veya uygulanmasn salamak. ) Tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak. d) Orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan planlara uygun olarak kullanlmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn tahsis artlarna uygun olarak gereklemesini izlemek ve denetlemek. e) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin olarak; hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, her trl aratrma ve inceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak, iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve finansman kayna salamak. f) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. (2) Orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su leri Bakanlnca tespit edilen veya ettirilen tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri dier koruma alanlar ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescil ve ilan Bakann onay ile yaplr. Ancak Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit alanlar dahil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlar Bakanlar Kurulu karar ile tescil ve ilan edilir. Uygulama imar plan karar ile yap yasa getirilen zel mlkiyete konu alanlara ilikin arazi ve arsa dzenlemesi, trampa veya kamulatrma ilemleri, bu alanlarn ynetimi ve iletmesini stlenen kurulularca veya Bakanlka gerekletirilir. MADDE 11- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 16 nc maddesinin drdnc fkrasnn birinci cmlesi aadaki ekilde deitirilmitir. Yksek Fen Kurulu, en az te iki ounluk ile toplanr ve toplantya katlanlarn ounluu ile karar alr; oylarn eitlii halinde, Bakann taraf olduu gr ounlukta saylr.

63

MADDE 12- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 25 inci maddesine aadaki fkra eklenmitir. (2) Bakanlk Mavirleri, Bakann uygun grecei merkez veya tara tekilatna ait birimlerde altrlabilir. MADDE 13- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 32 nci maddesine aadaki fkra eklenmitir. (2) Bakanlk, 2 nci maddenin birinci fkrasnn (i) bendinde belirtilen grevlerden bir ksmn veya tamamn, talepleri zerine, yeterli teknik tekilat olduu kabul edilen kamu kurum ve kurulularna devredebilir. MADDE 14- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye 36 nc maddesinden sonra gelmek zere aadaki madde eklenmitir. Szlemeli personel altrlmas MADDE 36/A- (1) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamnda Bakanlar Kurulunca belirlenen projelerde, proje ve uygulama sresini amamak kaydyla 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ile dier kanunlarn szlemeli personel altrlmasna dair hkmlerine bal kalnmakszn, zel bilgi ve ihtisas gerektiren konularda szlemeli personel altrlabilir. Bu suretle altrlacaklarn unvan, says, cretleri ile dier hususlar, Bakanlar Kurulunca yrrle konulacak hizmet szlemesi esaslarna gre tespit edilir. MADDE 15- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye aadaki ek madde eklenmitir. EK MADDE 1- (1) 19/10/1989 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlmtr. (2) 383 sayl Kanun Hkmnde Kararnamede belirtilen i ve ilemler, Bakan tarafndan uygun grlen evre ve ehircilik Bakanlnn birimlerince yrtlr. (3) Bu Kanun Hkmnde Kararname ile kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna ait her trl tanr, tat, ara, gere ve malzeme, bor ve alacaklar, hak ve ykmllkler, yazl ve elektronik ortamdaki her trl kaytlar ve dokmanlar evre ve ehircilik Bakanlna hibir ileme gerek kalmakszn devredilmi saylr. Mlkiyeti Hazineye ait veya Devletin hkm ve tasarrufu altndaki tanmazlardan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna tahsis edilmi olanlar hibir ileme gerek kalmakszn tahsis amacnda kullanlmak zere Bakanla tahsis edilmi saylr. (4) Kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn harcamalar, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanununa istinaden Maliye Bakanlnca yeni bir dzenleme yaplncaya kadar, zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn 2011 yl btesinde yer alan deneklerden karlanr. (5) Kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnda zel evre Koruma Kurumu Bakan, Bakan Yardmcs, I. Hukuk Maviri ve Daire Bakan kadrosunda bulunanlar, ekli (3) sayl liste ile ihdas edilen Bakanlk Maviri kadrolarna, zel evre Koruma Mdr ve zel evre Koruma Mdr Yardmcs kadrolarnda bulunanlar, bulunduklar illerdeki evre ve ehircilik l Mdrlnn ube mdr kadrolarna halen bulunduklar kadro dereceleriyle atanm saylr. Geici 3 nc maddenin beinci fkras hkmleri bunlar hakknda da uygulanr. Bu madde uyarnca ihdas edilen Bakanlk Maviri kadrolar, herhangi bir sebeple boalmas halinde hibir ileme gerek kalmakszn iptal edilmi saylr. Bunlar dnda kalan personel, hibir ileme gerek kalmakszn kadro ve pozisyonlaryla birlikte evre ve ehircilik Bakanlna devredilmitir. Devredilen personele ait kadrolar, baka bir ileme gerek kalmakszn devir tarihi itibaryla ihdas edilerek 190 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin evre ve ehircilik Bakanlna ait blmne eklenmi ve devredilen szlemeli pozisyonlar ayn Bakanla vize edilmi saylr. MADDE 16- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin geici 2 nci maddesine aadaki fkralar eklenmitir.

64

(7) Bu Kanun Hkmnde Kararname ile Bakanla verilen grevlerle ilgili i ve ilemlerden dolay evre ve Orman Bakanlnca taraf olunan ilem ve szlemelerde Bakanlk taraf olur ve evre ve Orman Bakanl leh ve aleyhine alm olan davalar ile balatlm olan takiplerde Bakanlk kendiliinden taraf sfatn kazanr. Sz konusu grevlere ilikin olarak bu maddenin yrrle girmesinden nce evre ve Orman Bakanlnca yaplm i ve ilemler sebebiyle alacak davalar Bakanla yneltilir. Tabiat varlklar ile ilgili i ve ilemlerden dolay Kltr ve Turizm Bakanlnn taraf olduu ilem, szleme, dava ve takipler hakknda da bu fkra hkm uygulanr. (8) Yedinci fkrada belirtilenler hari olmak zere bu maddenin yaym tarihinden nce, evre ve Orman Bakanl ile Bayndrlk ve skan Bakanlna ilikin i ve ilemler sebebiyle ad geen Bakanlklarn leh ve aleyhine alm olan davalar ile balatlm takiplerde evre ve Orman Bakanlnca tesis edilmi ilemler iin husumet Orman ve Su leri Bakanlna; Bayndrlk ve skan Bakanlnca tesis edilmi ilemlerde ise husumet evre ve ehircilik Bakanlna yneltilir. MADDE 17- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye aadaki geici madde eklenmitir. Mevcut statlerin deerlendirilmesi GEC MADDE 6- (1) Bu maddenin yrrle girdii tarihte, doal sit alan ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklara ilikin her trl belge, bu alan ve varlklarn statlerinin yeniden deerlendirilmesi iin en ge alt ay iinde Bakanla devredilir. Tabiat varlklar ve doal sitlerle ilgili yeni deerlendirme yaplncaya kadar bu alanlara ilikin olarak kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurullarnca alnm kararlar geerlidir. (2) Devir srecinde arkeolojik, kentsel, tarihi sitlerin ve kltr varlklarnn bulunduu alanlarn doal sitler, tabiat varlklar ile benzeri dier koruma statsnde bulunan alanlarla akmas durumunda bu alanlara ilikin konular mevcut doal sit stats de gznne alnarak kltr varlklarn koruma blge kurullarnca deerlendirilir ve Kltr ve Turizm Bakanlnn talebi zerine bu alanlarn ad geen Bakanlka ksmen veya ta mamen ynetilmesine evre ve ehircilik Bakan ile Kltr ve Turizm Bakannca birlikte karar verilir. (3) Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak komisyonca yeniden tespit edilen statler evre ve ehircilik Bakannn onay ile, yap yasa ngrlen statler ise Bakanlar Kurulunca onaylandktan sonra tescil edilir. Bu alanlar ve varlklar yeni statsne, ren yerleri ise mevcut statsne uygun koruma -kullanma esaslarna gre yetkili idarelerce ynetilir. (4) Bu Kanun Hkmnde Kararnamenin yaym tarihinden nce ilan edilmi olan milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar ve sulak alanlardaki kamuya ait alanlarn mevcut halleriyle ynetilmesine ve iletilmesine ilikin i ve ilemler, Bakanlka onaylanan her tr ve lekteki evre dzeni plan ile nazm ve uygulama imar plan kararlarna uygun olarak Orman ve Su leri Bakanlnca yrtlr. MADDE 18- 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin eki (I) sayl cetvelin Mstear Yardmcs balkl stununa Mstear Yardmcs sras eklenmi, Hizmet Birimleri balkl stununun 5 inci sras aadaki ekilde deitirilmi, 7 nci srasndan sonra gelmek zere aadaki sra eklenmi ve mevcut sralar buna gre teselsl ettirilmitir. 5) Altyap Hizmetleri Genel Mdrl 8) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl MADDE 19- 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanununun eki (II) sayl cetvelin B) ZEL BTEL DER DARELER blmnde yer alan 31) zel evre Koruma Kurumu Bakanl sras yrrlkten kaldrlmtr. MADDE 20- 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin ek 3 nc maddesinin birinci fkrasnda yer alan zel evre Koruma Kurumu Bakanl, ve sekizinci fkrasnda yer alan evre ve ehircilik Bakanl, ibareleri yrrlkten kaldrlmtr.

65

MADDE 21- 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununun 8 inci maddesinin birinci fkrasnn (b) bendinin drdnc cmlesi ve ikinci fkrasnn nc cmlesi aadaki ekilde deitirilmitir. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye bakanlnca tespit edilen ilan yerlerinde v e ilgili idarelerin internet sayfalarnda bir ay sreyle e zamanl olarak ilan edilir. Onay tarihinden itibaren valilike tespit edilen ilan yerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarnda bir ay sreyle e zamanl olarak ilan edilir. MADDE 22- 3194 sayl Kanunun 27 nci maddesi bal ile birlikte aadaki ekilde deitirilmitir. Kylerde yaplacak yaplar ve uyulacak esaslar MADDE 27- Belediye ve mcavir alanlar dnda kylerin ky yerleik alanlarnda, civarnda ve mezralarda yaplacak konut, entegre tesis niteliinde olmayan ve imar plan gerektirmeyen tarm ve hayvanclk amal yaplar ile kyde oturanlarn ihtiyalarn karlayacak bakkal, manav, berber, ky frn, ky kahvesi, ky lokantas, tantm ve tehir bfeleri ve ky halk tarafndan kurulan ve iletilen kooperatiflerin iletme binas gibi yaplar iin yap ruhsat aranmaz. Ancak ett ve projelerinin valilike incelenmesi, muhtarlktan yazl izin alnmas ve bu yaplarn yresel doku ve mimari zelliklere, fen, sanat ve salk kurallarna uygun olmas zorunludur. Ett ve projelerin sorumluluu mellifi olan mimar ve mhendislere aittir. Bu yaplar valilike ulusal adres bilgi sistemine ve kadastro planlarna ilenir. Ky yerleik alan snrlar dnda kalan ve entegre tesis niteliinde olmayan ve imar plan gerektirmeyen tarm ve hayvanclk amal yaplarn yap ruhsat alnarak ina edilmesi zorunludur. Tarm ve hayvanclk amal yaplarn denetimine ynelik fenni mesuliyet 28 inci madde hkmlerine gre mimar ve mhendislerce stlenilir. Onayl st kademe planlarda aksine hkm bulunmad hallerde ky yerleik alan snrlar iinde, jeolojik adan zerinde yap yaplmasnda saknca bulunan alanlar ile kyn ana yollar ve genilikleri, hlihazr harita veya kadastro paftalar zerinde il zel idarelerince belirlenir. Belirlenen yollar, ifraz ve tevhit suretiyle uygulama imar plan karar aranmakszn kamu yarar karar alnarak oluturulur. Ky yerleik alan snr ierisinde, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayl Toprak Koruma ve Arazi Kullanm Kanunu hkmleri uygulanmaz. Ky yerleik alan snrlarnn parselleri blmesi durumunda yerleik alan snr 5403 sayl Kanun hkmlerine tabi olmakszn ifraz hatt olarak kabul edilir. l evre dzeni plannda aka belirtilmedii takdirde, ihtiya duyulmas halinde, kyn gelime potansiyeli ve gelime dzeyi de dikkate alnarak ky yerleik alan snrlar ve zel kanunlara ilikin hkmler sakl kalmak kaydyla bu alanlarda yaplama karar ve ifraz artlar belediye snr il snr olan yerlerde bykehir belediye meclisi, dier yerlerde il genel meclisi karar ile belirlenir. Tespitler kadastro paftasna ilenerek tapu sicilinde belirtilir. htiya duyulmas halinde mevcut ky yerleik alan snrlar il genel meclislerince yenide n belirlenebilir. mar plan olmayan ky yerleik alan snrlar ierisinde kyn ihtiyacna ynelik olarak ilk ve orta retim tesisi, ibadet yeri, salk tesisi, gvenlik tesisi gibi yaplar iin imar plan art aranmaz. Ancak yer seimi, valilike oluturulan bir komisyonca hlihazr harita veya kadastro paftalar zerinde kesin snrlar ile belirlenir. Bu yap ve tesislere uygulama projelerine gre ilgili yatrmc kamu kurum ve kuruluu adna yap ruhsat ve yap kullanma izni verilir. Bu maddenin uygulanmasna ilikin hususlar Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenir. MADDE 23- 3194 sayl Kanuna aadaki ek madde eklenmitir. EK MADDE 4- Mera, yaylak ve klaklarn geleneksel kullanm amacyla geici yerleme yeri olarak uygun grlen ksmlar valilike bu amala kurulacak bir komisyon tarafndan tespit edilir. Bu yerlerin ot bedeli alnmakszn tahsis amac deitirilerek tapuda Hazine adna tescilleri yaplr. Bu tanmazlar, bu madde kapsamnda kullanlmak ve deerlendirilmek zere, belediye ve mcavir alan snrlar iinde kalanlar ilgili belediyelerine, dier

66

alanlarda kalanlar ise il zel idarelerine veya zel kanunlarla belirlenen ilgili idarelere tahsis edilir. zel kanunlar kapsam dnda kalan alanlarda belediyesince veya il zel idaresince geici yerleme alannn vaziyet plan ve yaplama artlar hazrlanr ve onaylanr. Bu tanmazlardan kamu hizmetleri iin gerekli olanlarn dndakiler, il zel idaresince veya belediyesince ve zel kanunlarla belirlenmi alanlarda ilgili idarece kadastro verileri ilenmi hlihazr haritalar zerine yaplm vaziyet planna veya onayl imar planna uygun olarak talep sahiplerine bedeli karlnda yirmidokuz yla kadar tahsis edilebilir. Bu yerlerde umumi ve kamusal yaplar hari, ina edi lecek yaplarn kat adedi bodrum hari olmak zere ikiyi, yap inaat alan 200 metrekareyi geemez. Bu yaplarn yresel mimariye uygun ve yresel malzeme kullanlmak suretiyle yaplmas zorunludur. Bu fkrann uygulanmasna, bu fkra kapsamnda tahsis edilecek mera, yaylak ve klaklarn il genelindeki toplam mera, yaylak ve klaklarn binde beini gememek zere orannn belirlenmesine, bu yerlerin kiralanmak ve irtifak hakk tesis edilmek suretiyle tahsisine, tahsis srelerine, tahsis bedellerine, tahsil edilen bedellerin kullanm ekline, tahsis sresinin sona ermesine, komisyonun tekiline ve dier konulara ilikin esas ve usuller, ileri Bakanl, Maliye Bakanl, Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl ile Kltr ve Turizm Bakanlnn uygun grleri alnarak Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenir. Mera, yaylak ve klaklarn 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu uyarnca ilan edilen turizm merkezleri ile kltr ve turizm geliim blgeleri kapsamnda kalan ksmlar, ot bedeli alnmakszn tahsis amac deitirilerek tapuda Hazine adna tescil edilir ve bu yerler, 2634 sayl Kanun erevesinde kullanlmak ve deerlendirilmek zere Kltr ve Turizm Bakanlna tahsis edilir. MADDE 24- 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fkras aadaki ekilde deitirilmitir. Bu Kanun; a) 3194 sayl mar Kanununun 26 nc maddesinde belirtilen kamuya ait yap ve tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yaplar, b) Bodrum kat dnda en ok iki katl ve yap inaat alan toplam 200 metrekareyi gemeyen mstakil yaplar, c) Entegre tesis niteliinde olmayan tarm ve hayvanclk amal yap ve tesisler, d) Ky yerleik alanlarnda, belediye ve mcavir alan snrlar iinde olmayan iskn d alanlarda ve nfusu 5000in altnda olan belediyelerin belediye ve mcavir alan snrlar iinde bodrum kat ve at aras dnda en ok iki katl ve yalnzca bir bodrum katn inaat alan hesaba katlmakszn toplam inaat alan 500 metrekareyi gemeyen konut yaplar ile bunlarn kmrlk, otopark, depo gibi mtemilat, hari olmak zere, belediye ve mcavir alan snrlar iinde ve dnda kalan yerlerde yaplacak yaplarn denetimini kapsar. Ruhsata tabi olup, bu Kanun hkmlerine tabi olmayan yaplarda denetime ynelik fenni mesuliyet 3194 sayl mar Kanununun 26 nc ve 28 inci maddelerine gre mimar ve mhendislerce stlenilir. Birden fazla mstakil yapnn bulunduu parsellerde, btn yaplarn toplam yap inaat alannn 200 metrekareyi gemesi halinde de bu Kanun uygulanr. Yalnzca bir bodrum katn inaat alan hesaba katlmakszn toplam inaat alan 500 metrekareyi gemeyen yaplarda geici yap mteahhidi yetki belgesi almak ve mimar veya mhendis unvanl antiye efi bulundurmak, yap mteahhitliine ilikin btn sorumluluklar stlenmek artyla parsel maliki kendi yapsn ina edebilir. Ancak bu yaplarda da mimar veya mhendis unvanl antiye efi bulundurulmas zorunludur. Parsel malikinin veya hissedarlardan birinin mimar veya mhendis olmas halinde ayrca antiye efi aranmaz. MADDE 25- 4708 sayl Kanunun 2 nci maddesinin nc fkras ve 7 nci maddesi yrrlkten kaldrlmtr. MADDE 26- 4708 sayl Kanunun 4 nc maddesi bal ile birlikte aadaki ekilde deitirilmitir. Yap denetim komisyonlar ve grevleri

67

MADDE 4- Bu Kanunun uygulanmas ile ilgili Bakanlk i ve ilemlerinin yrtlmesini salamak zere, Bakanlk merkezinde Merkez Yap Denetim Komisyonu ve illerde l Yap Denetim Komisyonlar kurulur. l Yap Denetim Komisyonlar, yap denetim kurulularna izin belgesi verilmesi hari Kanunda belirtilen dier grevleri yapar. Merkez Yap Denetim Komisyonu, konu ile ilgili Bakanlk personeli arasndan, biri bakan olmak zere Bakanlka grevlendirilecek toplam yedi yeden oluur ve Bakanlka uygun grlen birimin bnyesinde faaliyetlerini yrtr. Bakanlk; gerek grlen konular hakknda almada bulunmak zere, ilgili kamu k urum ve kurulular ile meslek ve sivil toplum kurulularnn temsilcilerini Bakanlka hazrlanan ynetmelikte belirtilen usul ve esaslar erevesinde Komisyonda grevlendirebilir. l Yap Denetim Komisyonu, evre ve ehircilik l Mdrlnn teklifi zerine, biri bakan olmak zere Merkez Yap Denetim Komisyonunca grevlendirilecek toplam be yeden oluur. MADDE 27- 4708 sayl Kanunun 5 inci maddesinin drdnc ve yedinci fkralar yrrlkten kaldrlm, beinci ve altnc fkralar aadaki ekilde deitirilmitir. Yap denetimi hizmeti iin yap denetim kuruluuna denecek hizmet bedeli, yap denetimi hizmet szlemesinde belirtilir. Bu bedel, yap yaklak maliyetinin % 1,5inden az olamaz. Hizmet bedeli oran, yapm sresi iki yl aan i iin yllk % 5 artrlr ve yapm sresi iki yldan daha az olan iler iin yllk % 5 azaltlr. Bu bedele, katma deer vergisi ile yap denetim kuruluu tarafndan talep edilen ve tayc sisteme ilikin olmayan malzeme ve imaltlar konusunda yap mteahhidince yaptrlacak olan laboratuvar deneylerinin masraflar dhil deildir. Yap denetim kuruluu, yap sahibinden baka bir ad altnda, ayrca hibir bedel talebinde bulunamaz. Yap denetim hizmet bedeli, yap denetim kurulularnn hizmet bedellerinin denmesinde kullanlmak zere yap sahibince il muhasebe birimlerinde alacak emanet nitelikli hesaba yatrlr. Yatrlan tutarlarn % 1i ruhsat veren idarenin, % 1i Bakanlk bnyesinde bulunan dner sermaye iletmesinin hesabna aktarlr. MADDE 28- 4708 sayl Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fkras aadaki ekilde deitirilmitir. lgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilikin grevleri ile alma usul ve esaslar; yap denetim kurulular ve ubelerinin snflandrlmas, kurulular arasnda adaletli i dalmn temin etmek zere bir ilde faaliyet gsterebilecek olan yap denetim kuruluu saysnn belirlenmesi ile kurulu safhasnda sahip olunmas gereken asgar nitelikler; yap denetim kurulular ve laboratuvar kurulularnn grevleri ile alma usul ve esaslar; deneti belgesi verilmesine ilikin usul ve esaslar ile yap denetim ve laboratuvar kurulularnda grev alacak personelde aranacak nitelik, tecrbe ve bunlarn istihdam artlar ile grev ve sorumluluklar; dier yap sorumlularnn nitelikleri, grevleri ile alma usul ve esaslar; Merkez ve l Yap Denetim Komisyonunun grevleri ile alma usul ve esaslar; yap denetimi hizmet szlemesinin esaslar, asgar hizmet bedelinin belirlenmesi ve hizmet bedelinin de nmesi, bu Kanun uyarnca denetlenerek ina edilen yaplara sertifika verilmesi ve dzenlenecek meslek ii eitimlere ilikin usul ve esaslar Bakanlka hazrlanan ynetmelikle dzenlenir. MADDE 29- 29/6/2011 tarihli ve 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 5 inci maddesinin ikinci fkrasnda yer alan ibaresi drt eklinde deitirilmi ve ayn Kanun Hkmnde Kararnamenin eki (I) sayl cetvelin Mstear Yardmcs balkl stununa Mstear Yardmcs sras eklenmitir. MADDE 30- 645 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi aadaki ekilde deitirilmi, (g) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi ve mevcut () bendi (h) bendi olarak teselsl ettirilmitir. a) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar ve sulak alanlarn tespiti, bunlardan evre ve ehircilik Bakanlnca tescil edilenlerin korunmas, gelitirilmesi, tantlmas, ynetilmesi, iletilmesi ve ilettirilmesi ile ilgili ileri yrtmek ve denetlemek. ) Orman ve orman rejimine tabi yerlerde tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alanlar ile sulak alanlar

68

ve benzeri koruma alanlarnn tescil ve ilann yapmak. MADDE 31- 645 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn () bendinden sonra gelmek zere aadaki bentler eklenmi ve mevcut (h) bendi (i) bendi olarak teselsl ettirilmitir. h) Su kirlilii asndan hassas alanlar ve nitrata duyarl hassas alanlar tespit etmek ve izlemek. ) klim deiikliinin su kaynaklarna etkisi ile ilgili almalar yapmak. MADDE 32- 645 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 19 uncu maddesine aadaki fkra eklenmi tir. (2) Bakanlk Mavirleri, Bakann uygun grecei merkez veya tara tekilatna ait birimlerde altrlabilir. MADDE 33- 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayl Mill Parklar Kanununun 3 nc maddesi aadaki ekilde deitirilmitir. MADDE 3- Orman ve Su leri Bakanlnca mill park karakterine sahip olduu tespit edilen alanlar, Mill Savunma Bakanlnn olumlu gr, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl ve Kltr ve Turizm Bakanl ile dier ilgili bakanlklarn gr de alnarak evre ve ehircilik Bakanlnn teklifi zerine Bakanlar Kurulu karar ile mill park olarak belirlenir. Orman ve orman rejimine tabi yerlerde tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alanlar Orman ve Su leri Bakannn onay ile belirlenir. Orman ve orman rejimi dnda kalan yerlerde tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan belirlenmesine veya Orman ve Su leri Bakanlnca belirlenmi olanlarn ilemlerinin tamamlanmas iin gerekli yerlerin orman rejimine alnmasna ilgili bakanlklarn gr alnarak evre ve ehircilik Bakanlnn teklifi zerine Bakanlar Kurulunca karar verilir ve bu alanlar evre ve ehircilik Bakanlnca tescil edilir. MADDE 34- 2873 sayl Kanunun 4 nc maddesinin bal letme:, ikinci fkrasnda yer alan mar ve skan Bakanlnn ibaresi evre ve ehircilik Bakanlnn, nc fkrasnda yer alan planlar ibaresi projeler ve drdnc fkrasnda yer alan Tarm ve Orman Bakanlnn ibaresi evre ve ehircilik ile Orman ve Su leri Bakanlklarnn eklinde deitirilmitir. MADDE 35- 2873 sayl Kanunun 4 nc maddesinin birinci ve nc fkralarnda, 5 inci maddesinin birinci fkrasnda, 7 nci maddesinin birinci fkrasnda, 8 inci maddesinin birinci fkrasnda, 9 uncu maddesinin birinci fkrasnda, 11 inci maddesinin ikinci fkrasnda, 12 nci maddesinin birinci fkrasnda, 13 nc maddesinin ikinci fkrasnda, 15 inci maddesinin ikinci fkrasnda ve 22 nci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan Tarm ve Orman Bakanlnca ibareleri Orman ve Su leri Bakanlnca eklinde deitirilmitir. MADDE 36- 2873 sayl Kanunun 5 inci maddesinin birinci fkrasnda yer alan hazrlanacak plann ibaresi onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin eklinde deitirilmitir. MADDE 37- 2873 sayl Kanunun 6 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde ve 9 uncu maddesinin birinci fkrasnda yer alan Tarm ve Orman Bakanlnn ibaresi Orman ve Su leri Bakanlnn eklinde deitirilmitir. MADDE 38- 2873 sayl Kanunun 16 nc maddesinin ikinci fkrasnda yer alan evre ve Orman Bakanl ibaresi Orman ve Su leri Bakanl eklinde deitirilmitir. MADDE 39- 2873 sayl Kanunun 22 nci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan mar ve skan ibaresi evre ve ehircilik eklinde deitirilmitir. MADDE 40- 13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun

69

Hkmnde Kararnamenin 13 nc maddesinin birinci fkrasnn (r) bendi ve ikinci fkras aadaki ekilde deitirilmitir. r) Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlar gelitirmek, deerlendirmek, kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar satn almak, trampa etmek, kamulatrma ve toplulatrma yapmak. Birinci fkrann (r) bendi kapsamndaki tm tanmazlara ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalar Bakanln talebi zerine evre ve ehircilik Bakanlnca yaplr ve onaylanarak yrrle konulur. MADDE 41- 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ibareleri Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde ve kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ibareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmi ve ayn Kanunun 3 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine aadaki alt bentler eklenmitir. (13) Doal (tabii) sit; jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaanst zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas gerekli alanlardr. (14) Tanr tabiat varlklar; jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaanst zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas gerekli tanr tabii deerlerdir. (15) Sokak salklatrma proje ve uygulamalar; kentsel sit alanlar ve koruma alanlarnda, korunmas gerekli tanmaz kltr varlklar ile sokaktaki dier yaplarn zgn sokak dokusunu tanmlayan tm elerle birlikte korunmas ve belgelenmesine ynelik rlve, restitsyon, restorasyon, kentsel tasarm projeleri ile mhendislik dallarnda yaplmas gereken her trl proje ve bunlarn uygulamalardr. (16) Etkileim-gei sahas; korunmas gerekli kltr varlklarn ve sit alanlarn dorudan etkileyen, sit blgeleriyle btnlk gsteren, daha nceden sit snrlar iindeyken sit snrlar dna karlm veya sit snrlar dnda tutulmu korunacak sokak, meydan, yap gruplar ve benzerlerinin yer ald, sit blgeleri arasnda kalm, sitleri dorudan etkileyen veya koruma amal imar planlarnn hazrlanma aamasnda gznnde bulundurulmas gereken alanlardr. MADDE 42- 2863 sayl Kanunun 17 nci maddesinin (a) fkrasnn birinci paragrafnda yer alan etkileim evresine ilikin ibaresi etkileim-gei sahas eklinde, ikinci, nc, beinci, sekizinci ve dokuzuncu paragraflar aadaki ekilde, (c) fkrasnn sekizinci paragrafnda yer alan Bayndrlk ve skn ibaresi evre ve ehircilik eklinde deitirilmitir. Koruma amal imar plan yaplncaya kadar, koruma blge kurulu tarafndan ay iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar belirlenir. Belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar sz konusu alanda yl iinde koruma amal imar plan hazrlatp incelenmek ve sonulandrlmak zere koruma blge kuruluna verm ek zorundadr. yllk sre iinde zorunlu nedenlerle plan yaplamad takdirde koruma blge kurulunca gerekeli olarak bu sre uzatlabilir. Uzatlan sre ierisinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlar uygulanr. Sit alanlarna ilikin tm leklerde yaplm; koruma blge kurullarnn uygun gr alnarak yrrle giren planlarn yarg kararlar ile uygulamasnn durdurulmas veya iptal edilmesi halinde ilgili koruma blge kurulunca gei dnemi yaplanma artlar yeniden belirlenir. lgili idareler, koruma amal imar plann en ge iki ay iinde grr ve varsa deimesini istedii hususlar koruma blge kuruluna bildirir. Koruma blge kurulunda bu hususlar deerlendirilir ve kurul tarafndan uygun grlen haliyle planlar ilgili idarelere onaylanmak zere gnderilir. Planlar koruma blge kurulunun uygun grd ekliyle ilgili idarelerce altm gn iinde onaylanmak zorundadr. Bu sre iinde grlmeyen ya da onaylanmayan planlar kesinleerek yrrle girer. Koruma amal imar plannn yrrle girmesiyle gei dnemi koruma esaslar ve

70

kullanma artlar ayrca karar almaya gerek kalmadan ortadan kalkar. Koruma amal imar planlar, mellifi ehir plancs olmak zere alann konumu, sit stats ve zellikleri gznnde bulundurularak ilgili meslek gruplarndan Bakanlka belirlenecek uzmanlar tarafndan hazrlanr. Koruma amal imar planlar ve evre dzenleme projelerinin hazrlanmas, gsterimi, uygulanmas, denetimi, koruma amal imar plan deiiklikleri, plan mellifleri ile planlama ekibinin nitelii ve yeterlilii ile grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin usul ve esaslar, Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenir. MADDE 43- 2863 sayl Kanunun 18 inci maddesine aadaki fkra eklenmitir. Sokak salklatrma proje ve uygulamalarna ilikin usul ve esaslar Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenir. MADDE 44- 2863 sayl Kanunun 48 inci maddesinin birinci fkrasnda yer alan Kltr ve Turizm Bakanl Eski Eserler ve Mzeler Genel Mdrl ibaresi Kltr ve Turizm Bakanl eklinde deitirilmitir. MADDE 45- 2863 sayl Kanunun 51 inci maddesinin ikinci fkrasna aadaki bent eklenmi, nc ve drdnc fkralar aadaki ekilde deitirilmitir. d) Bakanlklarca Koruma Yksek Kurulunda grlmesi talebiyle gnderilen ve gndeme alnan konularda karar vermek. Mahalli idareler ile dier kamu kurum ve kurulular Koruma Yksek Kurulunda grlmesini istedikleri hususlar bal, ilgili veya ilikili olduklar bakanlklar araclyla bildirir. Koruma Yksek Kurulunca karar verilen konular ilgili koruma blge kurulunca tekrar grlmez. Koruma Yksek Kurulunun gndemi Bakanlka belirlenir. Gndemin belirlenmesini mteakip Koruma Yksek Kurulu toplantya arlr. Toplant saysna bir snrlama getirilmez. Koruma Yksek Kurulu salt ounlukla toplanr, toplantya katlan yelerin salt ounluu ile karar verir. MADDE 46- 2863 sayl Kanunun 53 nc maddesinin ikinci fkrasnn (4), (5), (6) ve (9) numaral bentleri ile nc ve drdnc fkralar aadaki ekilde deitirilmitir. (4) Kltr Varlklar ve Mzeler Genel Mdr, (5) Yatrm ve letmeler Genel Mdr, (6) evre ve ehircilik Bakanlnn ilgili Genel Mdr, (9) Koruma blge kurullar yelerinden Bakanlka seilecek alt ye, Koruma Yksek Kurulunun bakan, Bakanlk Msteardr. Bakan, gerekli grd takdirde Kurula bakanlk eder, ancak oy kullanmaz. Mstear bulunmad zaman grevlendirecei Mstear Yardmcs Kurula bakanlk eder. MADDE 47- 2863 sayl Kanunun 55 inci maddesinin ikinci ve drdnc fkralarnda yer alan ve Yksekretim Kurulunca ibareleri yrrlkten kaldrlmtr. MADDE 48- 2863 sayl Kanunun 57 nci maddesinin drdnc fkrasnn ikinci cmlesi aadaki ekilde deitirilmi ve ayn maddenin yedinci fkrasndan sonra gelmek zere aadaki fkra eklenmitir.

71

Ancak karar yeter says drtten az olamaz. Koruma, Uygulama ve Denetim Brosu kurulmam yerlerde tanmaz kltr varlklar, bunlarn koruma alanlar ve sit alanlarnda, 3194 sayl mar Kanununun 21 inci maddesi kapsamna giren ruhsata tabi olmayan tadilat ve tamiratlar koruma blge kurulu mdrlnn izin ve denetiminde yaplr. MADDE 49- 2863 sayl Kanunun 58 inci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan be ibaresi yedi eklinde deitirilmi, ayn fkrann (b) bendi yrrlkten kaldrlm ve nc fkras aadaki ekilde deitirilmitir. Koruma blge kurulunun gndemiyle ilgili meslek odalar, koruma blge kurulu mdrlnn davetiyle toplantlara gzlemci olarak katlabilir. MADDE 50- 2863 sayl Kanunun 61 inci maddesinin ikinci ve nc fkralar aadaki ekilde deitirilmitir. Koruma blge kurullarnca alnan kararlara kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilerce yaplan itirazlar, Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde Koruma Yksek Kurulu gndemine alnr. Bu itirazlar, Koruma Yksek Kurulunca incelenir ve en ge ay iinde karara balanr. Koruma Yksek Kurulunda grlen itiraz konular ayrca koruma blge kurulu gndemine alnmaz. Koruma Yksek Kuruluna yaplacak itirazlarla ilgili usul ve esaslar Bakanlka hazrlanan ynetmelikle belirlenir. MADDE 51- 2863 sayl Kanuna aadaki ek madde eklenmitir. EK MADDE 4- Tanr tabiat varlklar hari tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak bu Kanunda ngrlen i, ilem ve kararlar bakmndan grevli ve yetkili bakanlk, evre ve ehircilik Bakanldr. Tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili hususlarda karar almak ve bu Kanunda ngrlen dier i ve ilemlerde evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere; evre ve ehircilik Bakanl merkez tekilat bnyesinde evre ve ehircilik Bakanl Mstearnn veya ilgili Mstear Yardmcsnn bakanlnda, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr, sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ve hukukular ile evre ve ehircilik Bakanlnca uygun grlecek uzmanlardan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve tarada evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda, ayn meslek alanlarndan yeterli sayda uzmann katlmas suretiyle yeteri kadar Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonu tekil edilir. Bu komisyonlarn i, ilem ve kararlar konusunda, bu Kanunun Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullar ile ilgili hkmleri, evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlar erevesinde kyasen uygulanr. Bu Kanunda Koruma Yksek Kurulunca alnmas ngrlen kararlar, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar bakmndan Koruma Merkez Komisyonunca, koruma blge kurullarnca alnmas ngrlen kararlar koruma blge komisyonlarnca alnr ve evre ve ehircilik Bakanlnn onayyla yrrle konulur. Bu Kanunda ve dier mevzuatta tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar bakmndan Koruma Yksek Kuruluna ve koruma blge kurullarna yaplan atflar ilgisine gre Koruma Merkez Komisyonuna ve koruma blge komisyonlarna yaplm saylr ve ilgili maddelerde geen Koruma Yksek Kurulundan Koruma Merkez Komisyonu ve koruma blge kurullarndan koruma blge komisyonlar anlalr. Tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili i, ilem ve kararlara ilik in usul ve esaslar ile bu konularda grev yapacak komisyonlarn tekili, alma usul ve esaslar evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanan ynetmelikle dzenlenir.

72

MADDE 52- 2863 sayl Kanuna aadaki geici maddeler eklenmitir. GEC MADDE 9- Tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanmas ngrlen ynetmelikler yrrle girinceye kadar, bu maddenin yrrle girmesinden nce yrrle girmi olan ynetmeliklerin bu Kanun Hkmnde Kararnameye aykr olmayan hkmlerinin uygulanmasna devam edilir. GEC MADDE 10- Koruma blge kurullarnn mevcut yelerinin grevleri bu maddenin yrrle girdii tarihte sona erer. MADDE 53- 16/4/2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (e) bendinde yer alan 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu ibaresi 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kanun eklinde deitirilmi ve ayn Kanunda yer alan ve tabiat ibareleri ile ve Tabiat ibareleri yrrlkten kaldrlmtr. MADDE 54- 31/10/1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunun 19 uncu maddesinin birinci fkrasnn (c) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi ve mevcut () bendi (d) bendi olarak teselsl ettirilmitir. ) Orman Harita ve Uzaktan Alglama Dairesi Bakanl, MADDE 55- 3234 sayl Kanuna 22 nci maddesinden sonra gelmek zere aadaki madde eklenmitir. Orman Harita ve Uzaktan Alglama Dairesi Bakanl MADDE 22/A- Orman Harita ve Uzaktan Alglama Dairesi Bakanlnn grevleri unlardr: a) Genel Mdrln, uydu grntleri, hava ve yer fotoraflar, harita ve koordinat bilgilerine ilikin ilemlerini yapmak ve yaptrmak, b) Corafi bilgi sistemleri ve uzaktan alglama ile ilgili faaliyetleri yrtmek, c) Ormanclkla ilgili haritalarn hazrlanmasna ilikin i ve ilemleri yapmak veya yaptrmak, ) Genel Mdrlke verilecek benzeri grevleri yapmak. MADDE 56- 3234 sayl Kanuna aadaki geici madde eklenmitir. GEC MADDE 6- 645 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Orman Genel Mdrlne verilen grevlerle ilgili i ve ilemlerden dolay evre ve Orman Bakanlnca taraf olunan ilem ve szlemelerde Orman Genel Mdrl taraf olur ve evre ve Orman Bakanl leh ve aleyhine alm olan davalar ile balatlm olan takiplerde ad geen Genel Mdrlk kendiliinden taraf sfatn kazanr. Sz konusu grevlere ilikin olarak bu maddenin yrrle girmesinden nce evre ve Orman Bakanlnca yaplm i ve ilemler sebebiyle alacak davalar Orman Genel Mdrlne yneltilir. evre ve Orman Bakanlndan Orman Genel Mdrlne devredilen grev ve hizmetlere ilikin dava ve icra takip dosyalar Maliye Bakanl ile Orman Genel Mdrlnce mtereken belirlenecek esaslara gre bu Kanun Hkmnde Kararnamenin yrrle girdii tarihten itibaren bir yl iinde ad geen Genel Mdrle devredilir. Bu ekilde devredilen dava ve icra takipleri ile ilgili olarak devir tarihine kadar yaplm her trl ilem ilgili idareler adna yaplm saylr. MADDE 57- 3234 sayl Kanunun eki (1) sayl cetvel ekteki ekilde deitirilmitir. MADDE 58- 26/1/2011 tarihli ve 6107 sayl ller Bankas Anonim irketi Hakknda Kanunun 3 nc

73

maddesinin ikinci fkrasna aadaki bentler eklenmitir. h) Bakanlk tarafndan talep edilen zel projeler ve kentsel altyap projeleri ile yapm ilerini yapar veya yaptrr. ) Bankaya kaynak temin etmek zere, proje kayna iin herhangi bir bor ve artl ykmllk altna girmemek kaydyla kr amal gayrimenkul yatrm projeleri ile uygulamalar yapar veya yaptrr. MADDE 59- 6107 sayl Kanunun 7 nci maddesinin birinci ve ikinci fkralar aadaki ekilde deitirilmitir. (1) Ynetim Kurulu, Genel Kurula kar sorumlu karar organdr. Ynetim Kurulu Genel Mdr dahil yedi yeden oluur. (2) Ynetim Kurulunun drt yesi Bakanlk tarafndan atanr; iki yesi de belediyeleri ve il zel idarelerini temsil etmek zere Genel Kurula katlan belediye bakanlar ve il zel idare temsilcileri arasndan ileri Bakanl tarafndan nerilen iki kat aday arasndan Genel Kurul tarafndan seili r. Ynetim Kurulu yemin trenini izleyen ilk toplantda, aralarndan birer yeyi bakan ve bakan vekili olarak seer. MADDE 60- 6107 sayl Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fkrasnn ikinci cmlesi aadaki ekilde deitirilmitir. Genel Mdr, Bakann teklifi zerine Babakan tarafndan atanr. MADDE 61- 2/3/1984 tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 3 nc maddesinin ikinci fkrasnda yer alan mterek kararname ile, ibaresinden sonra gelmek zere Bakan Yardmclar Bakanln bal bulunduu Bakan tarafndan, ibaresi eklenmitir. MADDE 62- Ekli (1) sayl listede yer alan kadrolar iptal edilerek 190 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin eki (I) sayl cetvelin evre ve ehircilik Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl ve Orman Genel Mdrl blmlerinden karlm ve ekli (2) sayl listede yer alan kadrolar ihdas edilerek ayn cetvelin evre ve ehircilik Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl ve Orman Genel Mdrlne ait blmlerine eklenmitir. Bu Kanun Hkmnde Kararname ile evre ve ehircilik Bakanl merkez ve tara tekilatnda kullanlmak zere ihdas edilen ikiyze kadar kadroya, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanunundaki snrlamalara tabi olmadan aktan ve naklen atama yaplabilir. MADDE 63- Bu Kanun Hkmnde Kararname yaym tarihinde yrrle girer. MADDE 64- Bu Kanun Hkmnde Kararname hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

(1) SAYILI CETVEL ORMAN GENEL MDRL MERKEZ TEKLATI Genel Mdr Genel Mdr Danma ve Denetim Birimleri 1) Tefti Kurulu Bakanl 2) Hukuk Mavirlii Yardmc Birimler 1) Personel Dairesi Bakanl 2) dari ve

Genel Mdr Yrd.

Hizmet Birimleri 1) Orman Zararllaryla Mcadele Dairesi Bakanl 2) Orman Yangnlaryla

Genel Mdr Yrd. Genel Mdr Yrd.

74

Mcadele Dairesi Bakanl

Genel Mdr Yrd.

3) Kadastro ve Mlkiyet Dairesi Bakanl

3) Strateji Gelitirme Dairesi Bakanl

Genel Mdr Yrd.

4) Orman daresi ve Planlama Dairesi Bakanl

Genel Mdr Yrd.

5) letme ve Pazarlama Dairesi Bakanl 6) Aalandrma Dairesi Bakanl 7) Toprak Muhafaza ve Havza Islah Dairesi Bakanl 8) Silvikltr Dairesi Bakanl 9) Orman ve Ky likileri Dairesi Bakanl 10) naat ve kmal Dairesi Bakanl 11) Odun D rn ve Hizmetler Dairesi Bakanl 12) Fidanlk ve Tohum leri Dairesi Bakanl

Mali ler Dairesi Bakanl 3) D likiler, Eitim ve Aratrma Dairesi Bakanl 4) Orman Harita ve Uzaktan Alglama Dairesi Bakanl 5) Bilgi lem Dairesi Bakanl

(1) SAYILI LSTE KURUMU : EVRE VE EHRCLK BAKANLII TEKLATI: MERKEZ PTAL EDLEN KADROLARIN Snf GH GH TH TH TH YH YH Unvan Uzman Veri Hazrlama ve Kontrol letmeni Arkeolog Arkeolog Teknisyen Hizmetli Hizmetli TOPLAM Derecesi 1 3 1 2 3 7 12 Serbest Kadro Adedi 37 30 4 1 20 15 10 117 Toplam 37 30 4 1 20 15 10 117

KURUMU : KLTR VE TURZM BAKANLII

75

TEKLATI: TARA PTAL EDLEN KADROLARIN Snf GH TH TH TH Unvan Koruma Blge Kurullar Koordinasyon Mdr Mhendis Mimar ehir Plancs TOPLAM Derecesi 1 6 6 6 Serbest Kadro Adedi 1 2 1 1 5 Toplam 1 2 1 1 5

KURUMU : ORMAN GENEL MDRL TEKLATI: TARA PTAL EDLEN KADROLARIN Snf GH GH Unvan Fotogrametri Mdr Fotogrametri Mdr Yardmcs TOPLAM Derecesi 1 1 Serbest Kadro Adedi 1 1 2 Toplam 1 1 2

(2) SAYILI LSTE KURUMU : EVRE VE EHRCLK BAKANLII TEKLATI: MERKEZ HDAS EDLEN KADROLARIN Serbest Kadro Adedi 1 1 2 8 55 15 5 5 30 122

Snf GH GH GH GH TH TH TH TH SH

Unvan Mstear Yardmcs Genel Mdr Genel Mdr Yardmcs Daire Bakan Mhendis ehir Plancs Jeolog Jeomorfolog Biolog TOPLAM

Derecesi 1 1 1 1 5 5 5 5 5

Toplam 1 1 2 8 55 15 5 5 30 122

KURUMU : EVRE VE EHRCLK BAKANLII

76

TEKLATI: TARA HDAS EDLEN KADROLARIN Snf GH ube Mdr TOPLAM Unvan Derecesi 1 Serbest Kadro Adedi 81 81 Toplam 81 81

KURUMU : KLTR VE TURZM BAKANLII TEKLATI: MERKEZ HDAS EDLEN KADROLARIN Snf GH GH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH Bilgisayar letmeni Memur Mimar Mimar Mimar Mhendis Mhendis Mhendis ehir Plancs ehir Plancs ehir Plancs Arkeolog Arkeolog Arkeolog Mze Aratrmacs Mze Aratrmacs Mze Aratrmacs TOPLAM Unvan Derecesi 7 9 1 3 6 1 3 6 1 3 6 1 3 6 1 3 6 Serbest Kadro Adedi 2 6 2 2 2 2 2 2 1 1 3 2 2 2 2 2 2 37 Toplam 2 6 2 2 2 2 2 2 1 1 3 2 2 2 2 2 2 37

KURUMU : KLTR VE TURZM BAKANLII TEKLATI: TARA HDAS EDLEN KADROLARIN Snf GH GH GH GH GH GH GH GH GH Unvan Bilgisayar letmeni Bilgisayar letmeni Bilgisayar letmeni Bilgisayar letmeni Memur Memur Memur Memur Memur Derecesi 3 5 7 9 7 9 10 11 12 Serbest Kadro Adedi 8 8 8 10 2 4 4 7 8 Toplam 8 8 8 10 2 4 4 7 8

77

TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH TH

Mimar Mimar Mimar Mhendis Mhendis Mhendis ehir Plancs ehir Plancs ehir Plancs Arkeolog Arkeolog Arkeolog Mze Aratrmacs Mze Aratrmacs Mze Aratrmacs TOPLAM

1 3 6 1 3 6 1 3 6 1 3 6 1 3 6

7 10 21 6 8 20 3 5 10 3 5 10 3 5 10 185

7 10 21 6 8 20 3 5 10 3 5 10 3 5 10 185

KURUMU : ORMAN VE SU LER BAKANLII TEKLATI: MERKEZ HDAS EDLEN KADROLARIN Snf GH Unvan Mstear Yardmcs TOPLAM Derecesi 1 Serbest Kadro Adedi 1 1 Toplam 1 1

KURUMU : ORMAN VE SU LER BAKANLII TEKLATI: TARA HDAS EDLEN KADROLARIN Serbest Kadro Adedi 30 30

Snf GH ube Mdr TOPLAM

Unvan

Derecesi 1

Toplam 30 30

KURUMU : ORMAN GENEL MDRL TEKLATI: MERKEZ HDAS EDLEN KADROLARIN Snf Unvan Derecesi Serbest Kadro Adedi Toplam

78

GH

Orman Harita ve Uzaktan Alglama Daire Bakan TOPLAM

1 1

1 1

(3) SAYILI LSTE KURUMU : EVRE VE EHRCLK BAKANLII TEKLATI: MERKEZ HDAS EDLEN KADROLARIN Snf GH Bakanlk Maviri TOPLAM Unvan Derecesi 1 Serbest Kadro Adedi 7 7 Toplam 7 7

B- Dayanlan Anayasa Kurallar Dava dilekesinde, Anayasann Balang ile 2., 5., 6., 7., 8., 10., 11., 35., 43., 45., 46., 56., 57., 63., 87., 90., 91., 117., 123., 127. ve 169. maddelerine dayanlmtr. III- LK NCELEME Anayasa Mahkemesi tznn 8. maddesi uyarnca Haim KILI, Serruh KALEL, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOLU, Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Serdar ZGLDR, Osman Alifeyyaz PAKST, Recep KMRC, Burhan STN, Engin YILDIRIM, Nuri NECPOLU, Hicabi DURSUN ve Celal Mmtaz AKINCInn katlmlaryla yaplan ilk inceleme toplantsnda; 1- Dosyada eksiklik bulunmadndan iin esasnn incelenmesine, 2- Yrrl durdurma isteminin esas inceleme aamasnda karara balanmasna, 27.10.2011 gnnde OYBRLYLE karar verilmitir. IV- ESASIN NCELENMES Dava dilekesi ve ekleri, Raportr Ayhan KILI tarafndan hazrlanan iin esasna ilikin rapor, iptal davasna konu Kanun Hkmnde Kararname kurallar, dayanlan Anayasa kurallar ve bunlarn gerekeleri ile dier yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gerei grlp dnld: A- Kanun Hkmnde Kararnamelerin Yargsal Denetimi Hakknda Genel Aklama Anayasann 91. maddesinde dzenlenen kanun hkmnde kararnameler, ilevsel ynden yasama ilemi niteliinde olduundan yargsal denetimlerinin yaplmas grev ve yetkisi Anayasann 148. maddesi ile Anayasa Mahkemesine verilmitir. Yargsal denetimde kanun hkmnde kararnamenin, ncelikle yetki kanununa sonra da Anayasaya uygunluu sorunlarnn zmlenmesi gerekir. Her ne kadar, Anayasann 148. maddesinde kanun hkmnde kararnamelerin yetki kanunlarna uygunluunun denetlenmesinden deil, yalnzca Anayasaya biim ve esas bakmlarndan uygunluunun denetlenmesinden sz edilmekte ise de Anayasaya uygunluk denetiminin ierisine ncelikle kanun hkmnde kararnamenin yetki kanununa uygunluunun denetimi de girer. nk Anayasada,

79

Bakanlar Kuruluna ancak yetki kanununda belirtilen snrlar ierisinde kanun hkmnde kararname karma yetkisi verilmesi ngrlmtr. Yetkinin dna klmas, kanun hkmnde kararnameyi Anayasaya aykr duruma getirir. Dayanaklarn dorudan doruya Anayasadan alan olaanst hal kanun hkmnde kararnamelerinden farkl olarak, olaan dnemlerdeki kanun hkmnde kararnamelerin bir yetki kanununa dayanmas zorunludur. Bu nedenle, kanun hkmnde kararnameler ile dayandklar yetki kanunu arasnda ok sk bir ba vardr. Kanun hkmnde kararnamenin yetki kanunu ile olan ba, kanun hkmnde kararnameyi aynen ya da deitirerek kabul eden kanun ile kesilir. Kanun hkmnde kararnamenin Anayasaya uygun bir yetki kanununa dayanmas, geerliliinin n kouludur. Bir yetki kanununa dayanmadan kartlan veya dayand yetki kanunu iptal edilen kanun hkmnde kararnamelerin ierii Anayasaya aykrlk oluturmasa bile bunlarn Anayasaya uygunluundan sz edilemez. Kanun hkmnde kararnamelerin Anayasaya uygunluk denetimi, kanunlarn denetiminden farkldr. Anayasann 11. maddesinde, Kanunlar Anayasaya aykr olamaz. denilmektedir. Bu nedenle kanunlarn denetiminde, onlarn yalnzca Anayasa kurallarna uygun olup olmadklar saptanr. Kanun hkmnde kararnameler ise konu, ama, kapsam ve ilkeleri ynnden hem dayandklar yetki kanununa hem de Anayasaya uygun olmak zorundadrlar. Anayasada kimi konularn kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenmesi yasaklanmaktadr. Anayasann 91. maddesinin birinci fkrasnda, Skynetim ve olaanst haller sakl kalmak zere, Anayasann ikinci ksmnn birinci ve ikinci blmlerinde yer alan temel haklar, kii haklar ve devleri ile drdnc blmde yer alan siyas haklar ve devler...in kanun hkmnde kararnamelerle dzenlenemeyecei belirtilmitir. Bu kural gereince, Trkiye Byk Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna ancak kanun hkmnde kararnameyle dzenlenmesi yasaklanm alana girmeyen konularda kanun hkmnde kararname karma yetkisi verebilir. Anayasann herhangi bir maddesinde kanunla dzenlenecei ngrlen bir konunun, Anayasann 91. maddesinin birinci fkrasnn aka yasaklad hkmler ile ilgili olmadka ya da Anayasann 163. maddesinde olduu gibi kanun hkmnde kararname karlamayaca aka belirtilmedike kanun hkmnde kararname ile dzenlenmesi Anayasaya aykrlk oluturmaz. B- KHKnin Tmnn Anayasaya Aykrl ddiasnn ncelenmesi Dava dilekesinde, KHKnin dayana olan 6.4.2011 gnl, 6223 sayl Yetki Kanununun Anayasaya aykr olduu ve iptali gerekecei, iptal edilmesi halinde ise KHKnin dayanaktan yoksun kalaca belirtilerek KHKnin tmnn Anayasann Balang ile 2., 6., 7., 87. ve 91. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Anayasa Mahkemesinin 27.10.2011 gnl, E.2011/60, K.2011/147 sayl karar ile 6223 sayl Yetki Kanununun Anayasaya aykrl iddiasna dayal iptal isteminin reddine karar verildiinden KHKnin tmne ynelik Anayasaya aykrlk iddias dayanaksz kalmtr. ptal istemi nin reddi gerekir. C- KHKnin Ayr Ayr Tm Maddeleri ve Eki (1) Sayl Cetvel ile (1), (2) ve (3) Sayl Listelerin 6223 Sayl Yetki Kanunu Kapsamnda Olup Olmadnn ncelenmesi Dava dilekesinde, KHKnin ayr ayr tm maddelerinin ve eki (1) sayl cetvel ile (1), (2) ve (3) sayl listelerin 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olmad ve acil, ivedi, nemli ve zorunlu konular dzenlemedii belirtilerek Anayasann Balang ile 2., 6., 7. ve 91. maddelerine aykr olduklar ileri srlmtr. 1- KHKnin 1. Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 2. Maddesinin (1) Numaral Fkrasna Eklenen (h) Bendi KHKnin 1. maddesiyle 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi, 23.8.2011 gnl, 653 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 6. maddesiyle deitirildiinden konusu kalmayan (h) bendine ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 2- KHKnin 4. Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 7. Maddesinin (1) Numaral Fkrasna Eklenen (e) Bendi

80

KHKnin 4. maddesiyle 644 sayl KHKnin 7. maddesinin (1) numaral fkrasna ekle nen (e) bendi, 16.5.2012 gnl, 6306 sayl Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi ile deitirildiinden, konusu kalmayan bende ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 3- KHKnin 5. Maddesiyle Deitirilen 644 Sayl KHKnin 8. Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn () Bendi KHKnin 5. maddesiyle deitirilen 644 sayl KHKnin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendi, 11.10.2011 gnl, 662 sayl Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 14. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendiyle, bentte yer alan kriterlerini ibaresinden sonra gelmek zere Orman ve Su leri Bakanl ile birlikte ibaresi eklenerek deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir . Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 4- KHKnin 7. Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 10. Maddesinin (2) Numaral Fkrasnda Yer Alan () baresinin (c) eklinde Deitirilmesi KHKnin 7. maddesiyle 644 sayl KHKnin 10. maddesinin (2) numaral fkrasnda yer alan ve (c) eklinde deitirilen () ibaresi, 6306 sayl Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn () bendi ile yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan deiiklie ilikin hkmn iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 5- KHKnin 8. Maddesi KHKnin 8. maddesiyle 644 sayl KHKnin 11. maddesinde yaplan deiiklikler, 6306 sayl Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn (d) bendi ile deitirildiinden, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 6- KHKnin 10. Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn (e) Bendi KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi, 662 sayl KHKnin 14. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendiyle, bentte yer alan deitirmek, ibaresinden sonra gelmek zere onaylamak, ibaresi eklenerek deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 7- KHKnin 13. Maddesi KHKnin 13. maddesiyle 644 sayl KHKnin 32. maddesine eklenen (2) numaral fkra, 23.8.2011 gnl, 653 sayl KHKnin 7. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 8- KHKnin 20. Maddesi KHKnin 20. maddesiyle yrrlkten kaldrlan, 27.6.1989 gnl, 375 sayl 657 Sayl Devlet Memurlar Kanunu, 926 Sayl Trk Silahl Kuvvetleri Personel Kanunu, 2802 Sayl Hakimler ve Savclar Kanunu, 2914 Sayl Yksekretim Personel Kanunu, 5434 Sayl T.C. Emekli Sand Kanunu ile Dier Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas, Devlet Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerine Memuriyet Taban Ayl ve Kdem Ayl ile Ek Tazminat denmesi Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin ek 3. maddesinin birinci fkrasnda yer alan zel evre Koruma Kurumu Bakanl, ve sekizci fkrasnda yer alan evre ve ehircilik Bakanl, ibareleri, 11.10.2011 gnl, 666 sayl Kamu Grevlilerinin Mali Haklarnn Dzenlenmesi

81

Amacyla Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 1. maddesiyle 375 sayl KHKye eklenen ek madde 12nin (1) numaral fkrasnn (m) bendiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 9- KHKnin 21. Maddesi KHKnin 21. maddesiyle, 3194 sayl mar Kanununun Planlarn hazrlanmas ve yrrle konulmas balkl 8. maddesinin (b) bendinin birinci paragrafnn drdnc cmlesi ile ikinci paragrafnn nc cmlesinde, deitirilerek onaylanan imar planlarnn belediye bakanlklar ile valilikler tarafndan tespit edilen ilan yerleriyle birlikte ilgili idarelerin internet sayfalarnda da ilan edilmesi ngrlmtr. 3194 sayl mar Kanununun 8. maddesine gre, imar planlarnn hazrlanmas ve yrrle konulmasnda yetkili idareler, belediye ve mcavir alan snrlar ierisinde belediyeler; belediye ve mcavir alan snrlar dnda ise il zel idareleridir. Dolaysyla dava konusu kural ile yaplan deiiklik, belediye ve il zel idarelerinin grevine ilikindir. 6223 sayl Yetki Kanununun ama ve kapsamn dzenleyen 1. maddesinde Kanunun amac, kamu hizmetlerinin dzenli, sratli, etkin, verimli ve ekonomik bir ekilde yrtlmesini salamak olarak belirlenmi ve yetkinin kapsam iki balk altnda tespit edilmitir. Yetkinin kapsamna ilk olarak kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesi girmektedir. Bu erevede gerekli grlmesi halinde yeni bakanlklar kurulmas, var olan bakanlklarn birletirilmesi, bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularnn yeniden belirlenmesi iin KHK karma yetkisi verilmitir. Bu amala; 1- Mevcut bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna, yeni bakanlklar kurulmasna, anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla hiyerarik ilikilerine, 2- Mevcut bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine veya bunlarn mevcut, birletirilen veya yeni kurulan bakanlklar bnyesinde hizmet birimi olarak yeniden dzenlenmesine, 3- Mevcut bakanlklar ile birletirilen veya yeni kurulan bakanlklarn grev, yetki, tekilat ve kadrolarnn dzenlenmesine, tarada ve yurt dnda tekilatlanma esaslarna, ilikin kanun hkmnde kararname karlabilecektir. kinci olarak kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin olarak deiiklikler ve yeni dzenlemeler yaplmas iin KHK karma yetkisi verilmitir. 6223 sayl Yetki Kanunuyla kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesi amacna ynelik olarak Bakanlar Kuruluna verilen kanun hkmnde kararname karma yetkisi, Bakanlklar ile bal, ilgili ve ilikili kurulular kapsamakta olup Bakanlk veya bal, ilgili ve ilikili kurulu niteliinde olamayan kamu kurum ve kurulular kapsamna almamaktadr. Bakanlar Kurulunun, 6223 sayl Yetki Kanununa dayanarak bakanlk veya bal, ilgili ve ilikili kurulu niteliinde olamayan kamu kurum ve kurulularnn grev, yetki, tekilat ve kadrolarna ilikin dzenleme yapmas mmkn deildir. Anayasann 127. maddesi uyarnca belediyeler ve il zel idareleri mahall idare kuruluu niteliindedirler. Merkez idare, mahall idareler zerinde vesayet yetkisine sahip olmakla birlikte bu durum, mahall idareleri merkezi idarenin bal, ilgili veya ilikili kuruluu haline getirmemektedir. Bu itibarla, belediye ve il zel idarelerinin grevinde deiiklik ngren dava konusu kural, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda deildir. pta li gerekir. 10- KHKnin 22. Maddesi KHKnin 22. maddesiyle, 3194 sayl mar Kanununun 27. maddesi balyla birlikte deitirilmitir. Anlan maddede, kylerde yaplacak yaplarn ruhsata balanmasna ilikin olarak yetkili idarelerce uygulanacak usul ve esaslar dzenlenmitir. Kuralda sz edilen yetkili idareler, 3194 sayl Kanunun 21. maddesine gre yap ruhsat

82

verme yetkisini haiz olan belediyeler ve il zel idareleridir. Dolaysyla dava konusu kuralla, belediyeler ve il zel idarelerinin greviyle ilgili dzenleme yapld anlalmaktadr. Aklanan nedenlerle, belediyeler ve il zel idarelerinin grevine ilikin dzenleme ieren dava konusu kural, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda deildir. ptali gerekir. 11- KHKnin 23. Maddesi KHKnin 23. maddesi ile 3194 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin birinci fkrasyla, mera, yaylak ve klaklarn geleneksel kullanm amacyla geici yerleme yeri olarak kullanlmasna olanak salayan dzenlemeler yaplmtr. Bu amala valilikler bnyesinde bir komisyon oluturulmas ve sz konusu komisyon tarafndan il genelindeki toplam mera, yaylak ve klaklarn binde beini gememek zere belirlenen alanlarn geici yerleme yeri olarak tahsis edilmesi ngrlmtr. Mera, yaylak ve klaklarn tahsis amac deitirilen ksmlarnn, hazine adna kaydedilecei belirtilmitir. Bu ekilde geici yerleim yeri olarak belirlenerek tahsis amac deitirilen alanlarn, belediye ve mcavir alan snrlar iinde kalan ksmlarnn ilgili belediyelere; dier ksmlarnn ise il zel idarelerine veya zel kanunlarla belirlenen ilgili idarelere tahsis edilmesi gerektii kurala balanm; bu alanlardan, kamu hizmetlerinde kullanlacak blmlerin dnda kalan yerlerin talep sahiplerine bedeli karlnda yirmi dokuz yla kadar tahsis edilmesi ngrlmtr. Ayrca fkrann devamnda bu yerlerde yaplacak yaplara ilikin eitli kurallar getirilmitir. Maddenin ikinci fkrasnda ise mera, yaylak ve klaklarn 12.3.1982 gnl, 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu uyarnca ilan edilen turizm merkezleri ile kltr ve turizm geliim blgeleri kapsamnda kalan ksmlarnn, tahsis amac deitirilmek suretiyle Hazine adna tescili ve bu alanlarn Kltr ve Turizm Bakanlna t ahsisi ngrlmtr. Mera, yaylak ve klaklarn kullanm ve bunlarn tahsis amacnn deitirilmesine ilikin dzenlemenin kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesi ile bir ilgisinin bulunmad aktr. Dier taraftan, mera, yaylak ve klaklarn kullanm ve bunlarn tahsis amacnn deitirilmesine ilikin kural, kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin dzenleme olarak da nitelendirilemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda deildir. ptali gerekir. 12- KHKnin 24. Maddesi KHKnin 24. maddesiyle 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 1. maddesinin, anlan Kanunun kapsamn dzenleyen ikinci fkras deitirilmitir. 4708 sayl Kanun; can ve mal gvenliini teminen, imar planna, fen, sanat ve salk kurallarna, standartlara uygun kaliteli yap yaplmas iin proje ve yap denetimini salamak ve yap denetimine ilikin usul ve esaslar dzenlemek amacyla karlmtr. Proje ve yap denetimi grevi, 3194 sayl Kanuna gre belediye ve il zel idarelerine ait bir grev olduundan, bu Kanunun uygulamasndan sorumlu idareler de belediyeler ve il zel idareleridir. Belediyeler ve il zel idarelerinin yap denetimine ilikin grev ve yetkilerini kullanabilecei alanlar, 4708 sayl Kanunun kapsam maddesinde belirtilmitir. Bu itibarla, 4708 sayl Kanunun kapsam maddesinde deiiklik yaplmas, belediye ve il zel idarelerinin 4708 sayl Kanundan kaynaklanan grevlerinde deiiklik yaplmas anlamn tar. Her ne kadar 4708 sayl Kanunda yap denetim kurulularnn denetimi ve bu kurulularca uyulacak usul ve esaslarn belirlenmesi hususunda evre ve ehircilik Bakanlna baz yetkiler verilmi ise de Bakanln yetkileri daha ok dzenleme ve denetlemeyle snrl olup, 4708 sayl Kanunu dorudan uygulama yetkisi belediye ler ve il zel idarelerindedir. Aklanan nedenlerle, belediye ve il zel idarelerinin grevine ilikin dzenleme ieren dava konusu kural, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda deildir. ptali gerekir.

83

13- KHKnin 27. Maddesiyle Deitirilen 4708 Sayl Kanunun 5. Maddesinin Beinci Fkras 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin, deitirilen beinci fkras, yap sahibi tarafndan yap denetim kuruluuna denmesi gereken hizmet bedelinin belirlenmesine ilikin usul ve esaslar dzenlemektedir. Sz edilen dzenlemenin, bir zel hukuk szlemesi olan yap hizmet szlemesinin hkmlerine (bedeline) ilikin olduu aktr. Yap hizmet szlemesinin hkmlerine ilikin dzenleme yaplmasnn kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesi ile bir ilgisi bulunmad gibi sz konusu dzenleme kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve esaslarna ilikin dzenleme olarak da nitelendirilemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda deildir. ptali gerekir. 14- KHKnin 27. Maddesiyle Deitirilen 4708 Sayl Kanunun 5. Maddesinin Altnc Fkras KHKnin 27. maddesiyle deitirilen 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin altnc fkras, 662 sayl KHKnin 16. maddesiyle, fkrada yer alan %1i ibarelerinin % 3 olarak deitirilmesi nedeniyle konusu kalmayan bu fkraya ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. Fulya KANTARCIOLU ile Osman Alifeyyaz PAKST bu gre katlmamlardr. 15- KHKnin 51. Maddesiyle 2863 Sayl Kanuna Eklenen Ek 4. Maddenin kinci Fkras KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin ikinci fkrasnn birinci cmlesinde yer alan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr, sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ibaresi, 662 sayl KHKnin 15. maddesiyle ile deitirildiinden; evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda,.. ibaresi ise 662 sayl KHKnin 15. maddesiyle ile yrrlkten kaldrldndan konusu kalmayan ikinci fkraya ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 16- KHKnin 54. Maddesi KHKnin 54. maddesiyle 31.10.1985 gnl, 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasna eklenen () bendi, 657 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 12. maddesiyle deitirildiinden; mevcut () bendinin (d) bendi olarak teselsl ettirilmesi, 657 sayl KHKnin 12. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 17- KHKnin 55. Maddesi KHKnin 55. maddesiyle 3234 sayl Kanuna eklenen 22/A maddesi, 657 sayl KHKnin 13. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar vermek gerekir. 18- KHKnin 61. Maddesi KHKnin 61. maddesiyle 2.3.1984 gnl, 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 3. maddesinin ikinci fkrasna mterek kararname ile, ibaresinden sonra gelmek zere eklenen Bakan Yardmclar Bakanln bal bulunduu Bakan tarafndan, ibaresi, 24.10.2011 gnl, 661 sayl KHKnin 25. maddesiyle deitirildiinden, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda karar verilmesine yer olmadna karar ver mek gerekir. 19- KHKnin Dier Kurallar

84

Yukardaki aklamalar erevesinde yaplan inceleme sonucunda; KHKnin, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olmad gerekesiyle iptal edilen kurallar ile hakknda karar verilmesine yer olmadna karar verilenler dnda kalan dier kurallarnn 6223 sayl Yetki Kanununun kapsamnda olduu anlaldndan bu maddelere, fkralara, bentlere, blmlere, cetvele ve listelere ilikin iptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU, 4708 Kanunun 5. maddesinin drdnc fkrasnn yrrlkten kaldrlmasna ilikin blm ile 41. maddesiyle 2863 sayl Kanun da yaplan ibare deiikleri ve ayn Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13), (14), (15) ve (16) numaral alt bentler ynnden bu gre katlmamtr. D- Kanun Hkmnde Kararnamenin Tm Maddelerinin Anayasann 91. Maddesi Ynnden ncelenmesi Dava dilekesinde, 648 sayl KHKnin ayr ayr tm maddelerinin ve eki (1) sayl cetvel ile (1), (2) ve (3) sayl listelerin Anayasann 91. maddesinin birinci fkrasnda kanun hkmnde kararnameyle dzenlenmesi yasaklanm alanlara ilikin dzenleme ierdii, bu nedenle Anayasann 2., 6. 7. ve 91. maddelerine aykr olduklar ileri srlmtr. 1- KHKnin 62. Maddesinin kinci Fkras 648 sayl KHKnin 62. maddesinin ikinci fkrasnda, bu KHK ile evre ve ehircilik Bakanl merkez ve tara tekilatnda kullanlmak zere ihdas edilen iki yze kadar kadroya, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanunundaki snrlamalara tabi olmadan aktan ve naklen atama yaplabilecei hkme balanmtr. Anayasann 161. maddesinde, Devletin ve kamu iktisadi teebbsleri dndaki kamu tzel kiilerinin harcamalarnn yllk btelerle yaplaca ve btenin kanunla dzenlenecei belirtilmitir. Anayasann 163. maddesinde btelerde deiiklik yaplmasnn esaslar dzenlenmi, maddenin nc cmlesinde ise Bakanlar Kuruluna kanun hkmnde kararname ile btede deiiklik yapmak yetkisi verilemez. hkmne yer verilmitir. KHKnin 62. maddesinin ikinci fkrasyla, 648 sayl KHK ile evre ve ehircilik Bakanlnn merkez ve tara tekilatnda kullanlmak zere ihdas edilen iki yze kadar kadroya, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanunundaki snrlamalara tabi olmadan aktan ve naklen atama yaplabilmesinin olanakl klnmas, 6091 sayl Bte Kanununun 22. maddesinin (1) numaral fkrasnda ngrlen snrlamalarn, evre ve ehircilik Bakanlnn merkez ve tara tekilatna tahsis edilen iki yz kadro ynnden uygulanmamas sonucunu dourduundan bu durum, bte kanununda deiiklik yaplmas anlam tamaktadr. Aklanan nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 163. maddesine aykrdr. ptali gerekir. 2- KHKnin Dier Kurallar KHKnin 62. maddesinin ikinci fkras ile 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda bulunmadklar gerekesiyle iptal edilenler ve ayrca hakknda karar verilmesine yer olmadna karar verilenler dnda kalan dier kurallarnda Anayasann 91. maddesinin birinci fkras uyarnca kanun hkmnde kararname ile dzenlenmesi yasaklanm alanlara ilikin herhangi bir dzenlemeye yer verilmedii anlaldndan bu maddelere, fkralara, bentlere, blmlere, cetvele ve listelere ilikin iptal isteminin reddi gerekir. E- Kanun Hkmnde Kararnamenin erik Ynnden ncelenmesi 1- KHKnin 1. Maddesiyle Deitirilen 644 Sayl KHKnin 2. Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn () Bendinde Yer Alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri bareleri Dava dilekesinde, dava konusu kurallarn Anayasann 2., 5., 6., 7., 87., 117. ve 127. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.

85

a- Anayasann 7. ve 87. Maddeleri Ynnden nceleme Dava dilekesinde, hibir l getirilmeden ve erevesi izilmeden Bakanlar Kuruluna mahall idarelere ait bir grev olan planlama hizmetlerini Bakanla devretme yetkisi verilmesinin, yasama yetkisinin devri niteliinde olduu belirtilerek kurallarn, Anayasann 7. ve 87. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kurallarn da yer ald 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde, evre ve ehircilik Bakanlna, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, asker yasak blgeleri, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgelerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapma, yaptrma, onaylama, bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni verme grev ve yetkisi verilmitir. Anayasann 7. maddesinde, Yasama yetkisi Trk Milleti adna Trkiye Byk Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez. denilmektedir. te yandan, Anayasann 87. maddesin de kanun koyma yetkisinin Trkiye Byk Millet Meclisine ait bir grev olduu akla kavuturulmutur. Buna gre, Anayasada kanun ile dzenlenmesi ngrlen konularda yrtme organna genel ve snrlar belirsiz bir dzenleme yetkisinin verilmesi olanakl deildir. Farkl koul ve durumlara gre sk sk deiik nlemler alma, bunlar kaldrma ve sratli biimde hareket etme zorunluluunun bulunduu alanlarda, yasama organnn temel kurallar saptadktan sonra, uzmanlk ve teknik konulara ilikin hususlar yrtmeye brakmas, yasama yetkisinin devri olarak yorumlanamaz. Dava konusu kurallar da ieren () bendinde, Bakanln, Bakanlar Kurulunca belirlenen alanlarda ne tr yetkiler kullanabilecei aka dzenlenmek suretiyle konunun erevesi izilmitir. Bakanln, bu yetkileri kullanlaca alanlarn belirlenmesi, idari ve teknik bir mesele olup gelien koul ve durumlar dikkate alnarak sratli bir ekilde karar alnabilmesini salamak amacyla bu konudaki yetkinin Bakanlar Kuruluna braklmas ya sama yetkisinin devri anlamna gelmez. Aklanan nedenlerle dava konusu kurallar, Anayasann 7. ve 87. maddelerine aykr deildir. b- Anayasann 2. ve 5. Maddeleri Ynnden nceleme Dava dilekesinde, lke gvenlii asndan nemli olan ve gizlilik tayan milli gvenlie dair tesisler, asker yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ile ilgili plan ve projelerin Kuvvet Komutanlklar, Jandarma Genel Komutanl ve Harita Genel Komutanlnca yaplaca mevzuatta yer alm iken bu alanlardaki planlarn yapm esaslarn belirleme ve bu planlar gerektiinde bizzat yapma yetkisinin Meknsal Planlama Genel Mdrlne verilmesinin, yetki karmaasna yol aaca gibi anlan Genel Mdrln bunlar zel kiilere de yaptrabildii gzetildiinde milli gvenlii tehdit ettii belirtilerek kurallarn, Anayasann 2. ve 5. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Anayasann 2. maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden biri belirlilik ilkesidir. Bu ilkeye gre, yasal dzenlemelerin hem kiiler hem de idare ynnden herhangi bir duraksamaya ve kukuya yer vermeyecek ekilde ak, net, anlalr ve uygulanabilir olmas ayrca kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarna kar koruyucu nlem iermesi gerekir. Anayasann 5. maddesinde, Trk Milletinin bamszln ve btnln, lkenin blnmezliini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kiilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluunu salamann Devletin temel ama ve grevlerinden olduu belirtilmitir. Buna gre Devlet, lke gvenliini salamak amacyla her trl tedbiri almakla ykmldr. Mill gvenlie dair tesisler, asker yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgelerinde her tr ve lekteki harita, ett, plan ve parselasyon planlarn yapma yetkisi, bu konuda ayrks bir dzenleme bulunmadndan 3194 sayl Kanundaki genel kural uyarnca belediye ve il zel idarelerindedir. Dava konusu kurallarla, mahall idarelere ait olan planlama yetkisinin belirtilen alanlarla snrl olmak zere evre ve ehircilik Bakanl tarafndan kullanlmasna olanak tannmtr. Dolaysyla belirsizlie yol aan herhangi bir durum sz konusu deildir.

86

te yandan, 2565 sayl Askeri Yasak Blgeler ve Gvenlik Blgeleri Kanunu ve bu Kanuna dayanlarak karlan ikincil mevzuatla, bu blgelerdeki yaplamalar iin ruhsat verilmeden nce yetkili komutanln izninin alnmas zorunlu klnmak suretiyle anlan komutanlklara, blgenin savunma gc ve gizlilii ynnden sakncal olabilecek yaplarn inasn nleme olana tannmtr. Aklanan nedenlerle, dava konusu kurallar Anayasann 2. ve 5. maddelerine aykr deildir. c- Anayasann 127. Maddesi Ynnden nceleme Dava dilekesinde, yerel dzeyde uygulanacak planlarn yapm grevinin merkez idareye braklmas kanun koyucunun takdirinde olmakla birlikte yerel ynetimlerin bu sreten tamamen dlanmasnn imar planlarndaki uyumu bozaca belirtilerek kurallarn, Anayasann 127. maddesine aykr olduu ileri srlmtr. Mahall idarelere ilikin Anayasann 127. maddesinin birinci fkrasnda, bunlarn il, belediye veya ky halknn mahall mterek ihtiyalarn karlamak zere kurulu esaslar kanunla belirtilen ve karar organlar kanunda gsterilen semenler tarafndan seilerek oluturulan kamu tzelkiileri olduklar, ikinci fkrasnda yerel ynetimlerin kurulu ve grevleri ile yetkilerinin, yerinden ynetim ilkesine uygun olarak kanunla dzenlenecei belirtilmitir. Maddenin beinci fkrasnda ise merkez idarenin, mahall idareler zerinde, mahall hizmetlerin idarenin btnl ilkesine uygun ekilde yrtlmesi, kamu grevlerinde birliin salanmas, toplum yararnn korunmas ve mahall ihtiyalarn gerei gibi karlanmas amacyla kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde i dari vesayet yetkisine sahip olduu belirtilmektedir. Anayasada imar planlarna ilikin yetkinin merkezi idare ya da yerel ynetimlere ait olduu konusunda bir kural yer almamakta olup ihtiyalara gre bu hususun belirlenmesi yetkisi kanun koyucunun takdirindedir. Mahall mterek ihtiya, herhangi bir yerel ynetim biriminin snrlar iinde yaayan kii, aile, zmre ya da snfn zel karlarn deil, ayn yrede birlikte yaamaktan doan somut durumlarn yaratt, younlatrd ve srekli gncelletirdii, znde etkinlik, lek ve salad yarar bakmndan yerel snrlar amayan, blnebilir ve rekabet konusu olabilen yerel ve kamusal hizmet karakterinin ar bast ortak beklentileri ifade etmektedir. Anayasada il, belediye ya da ky halknn yerel ortak ihtiyalarnn neler olduu belirlenmemi, bunun saptanmas hususu kanun koyucuya braklmtr. Bu durumda kanun koyucu, kamu yararn gzeterek, anayasal snrlar iinde merkez ynetimle yerel ynetim arasndaki grev snrlarn belirleyebilir. darenin btnl ilkesinden hareketle dzenlemenin yerel ynetimleri ortadan kaldrma ya da etkisiz klma amacna ynelik olmamas, belirli alanlar bakmndan belirli koullara bal ve yerel ynetimlere bir yk ya da bor getirmeden kimi grev ve yetkilerin merkez ynetim birimine braklmas mmkndr. mar planlarnn yapm ve deitirilmesi, temelde belediyelerden balayp merkez ynetime kadar eitli dzeylerdeki karar verme sreci sonunda tamamlanr. Yerel lekteki gereksinimlere getirilen zmlerin ayn zamanda lkenin genel ihtiyalaryla da uyumlu olmas gerekmektedir. Bu nedenle sz konusu planlar, merkez ynetimin vesayet yetkilerini kullanarak yerel ynetimlerle birlikte gerekletirdii siyasal, hukuki ve teknik belgelerdir. Bu planlarn yapm, merkez ynetim ile yerel ynetimler arasnda anayasal, yasal ve teknik dzeyde ibirlii ve uyumu gerektirebilir. Bakanlar Kurulunca kamu yarar gzetilerek belirlenen projeler kapsamnda kalan alanlar ile lke gvenlii iin byk nem tayan milli gvenlie dair tesisler, asker yasak blgeler, genel snak alanlar ve zel gvenlik blgeleriyle ilgili ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn yapma grev ve yetkisinin Bakanla verilmesi kanun koyucunun takdiri kapsamndadr. Kurallarda belirtilen alanlarn dnda kalan yerlerde imar planlarn yapma yetkisi yerel ynetimlerde kalmaya devam ettiinden, dzenlemenin yerel ynetimleri ortadan kaldrmay ve etkisiz klmay amalad sylenemez. Kald ki, bu alanlardaki planlama yetkisi evre ve ehircilik Bakanlna verilmekle birlikte ruhsatlandrma yetkisi yerel ynetimlerde braklarak yerel ynetimlerin imar ve yaplama srecinden tamamen dlanmas engellenmitir. Kurallarda belirtilen alanlarla ilgili mahall idarelerin bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde ruhsatlandrma yapmamas halinde ruhsat ve yap kullanma izninin resen evre ve ehircilik Bakanlnca verileceinin ngrlmesi, mahall idarelerin bu grevlerini ifadan kanmalarn engelleme amacna ynelik olup yerel ynetimlerin bu husustaki yetkilerinin takdire bal olarak kaldrlmas eklinde nitelendirilemez. Nitekim Anayasa Mahkemesi kararlarnda da

87

vurguland gibi, yerinden ynetim kurulularnn kanunla kendilerine verilen grevleri hi yapmamas veya kanunun ngrd ekilde yapmamas gibi kamu yararnn zorunlu kld durumlarda kanunla ngrlmek kaydyla, merkez idareye yerinden ynetim kuruluunun yerine geerek karar alma yetkisi tan nabilir. Buna gre dava konusu kurallarda belirtilen alanlarda inaat ruhsat ve oturma izni vermekle yetkilendirilen mahall idarelerin bavuru tarihinden itibaren iki ay ierisinde bu grevlerini yapmamas durumunda Bakanln, bu idarelerin yerine geerek resen bu ilemleri yapmasnda Anayasaya aykrlk bulunmamaktadr. Aklanan nedenle, dava konusu kurallar, Anayasann 127. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kurallarn, Anayasann 6. ve 117. maddeleriyle ilgisi grlmemitir. 2- KHKnin 4. Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 7. Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn (j) Bendine Eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, baresi Dava dilekesinde, yerel dzeyde uygulanacak planlarn yapm grevinin merkez idareye braklmas kanun koyucunun takdirinde olmakla birlikte yerel ynetimlerin bu sreten tamamen dlanmasnn imar planlarndaki uyumu bozaca belirtilerek kuraln, Anayasann 127. maddesine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kuralla, mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap ile ilgili her tr ve lekteki planlarn yaplmasna ilikin esaslar belirleme ve bunlara ilikin her tr ve lekteki harita, e tt, plan ve parselasyon planlarn gerektiinde yapma, yaptrma ve resen onaylama grev ve yetkisi evre ve ehircilik Bakanlnn bir birimi olan Meknsal Planlama Genel Mdrlne verilmitir. Dava konusu kural, 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendiyle Bakanla verilen ve yukarda incelenen grevin, Bakanln bir birimi olan Meknsal Planlama Genel Mdrl tarafndan yerine getirileceinin ifadesinden ibarettir. 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ibarelerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 127. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 3- KHKnin 10. Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen 13/A Maddesinin (1) Numaral Fkrasnn (a) Bendinde Yer Alan sulak alanlar baresi ile (b), (), (d) ve (e) Bentleri KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ynelik olarak ileri srlen iddialar dava konusu kurallarn btnne ynelik olduundan kurallar birlikte incelenmitir. a- Kurallarn Anlam ve Kapsam KHKnin genel gerekesinden, KHKnin esas amacnn, kltr varlklarnn korunmasna ilikin hizmetlerle tabiat varlklarnn korunmasna ilikin hizmetlerin birbirinden ayrtrlarak tabiat varlklarnn korunmas ve kullanlmasna ilikin i ve ilemlerin, evre ve ehircilik Bakanl bnyesinde mnhasran bu i iin kurulmu bir tekilat tarafndan yrtlmesini salamak ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnameyle kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlarak bu Kuruma ait yetki, grev ve sorumluluklarn evre ve ehircilik Bakanlna verilmesi olduu anlalmaktadr. Bu ama dorultusunda KHKnin 15. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1. maddeyle, zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlarak bu Kurum tarafndan yerine getirilen i ve ilemlerin, evre ve ehircilik

88

Bakanlnn birimlerince yrtlmesi ngrlmtr. Ayrca, KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddeyle, tanr tabiat varlklar hari tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak anlan Kanunda ngrlen i, ilem ve kararlar bakmndan grevli ve yetkili bakanln, evre ve ehircilik Bakanl olduu belirtilerek tabiat varlklarnn korunmas ilikin hizmetler Kltr ve Turizm Bakanlnn sorumluluk alanndan karlmtr. Bu deiikliklere paralel olarak KHKnin 10. maddesi ile 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesiyle, evre ve ehircilik Bakanlna bal Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl kurulmu ve daha nce Kltr ve Turizm Bakanl ile zel evre Koruma Kurumu Bakanlnca ifa edilen kimi grev ve yetkiler anlan Genel Mdrle verilmitir. Anlan 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn iptali istenen bent ve ibareleriyle, Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne u grevler verilmitir: - Sulak alanlarn tescil, onay ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tescil etmek. - Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin tespit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak. - Tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak. - Orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan planlara uygun olarak kullanlmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn tahsis artlarna uygun olarak gereklemesini izlemek ve denetlemek. - Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin olarak, hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, her trl aratrma ve i nceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak, iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve finansman kayna salamak. b- Anayasaya Aykrlk Sorunu Dava dilekesinde, Anayasayla Devlete yklenen evre saln koruma ve evrenin kirlenmesini nleme devinin beraberinde etkin bir Devlet denetimi gerektirdii, doas gerei tarafsz ve bamsz olarak yerine getirilmesi gereken denetim faaliyetinin ayr tzel kiilii haiz zel evre Koruma Kurumu yerine Devlet tzel kiilii ierisinde yer alan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl tarafndan yrt lmesinin evre koruma gvencelerini zayflataca, tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn i ie olmas nedeniyle bunlara ilikin olarak btncl bir koruma anlaynn benimsenmesi gerektii, kltr varlklar ile tabiat varlklarnn korunmasna ilikin yetki ve sorumluluklarn farkl idarelere verilmesinin, bu alanlarn etkili bir ekilde korunamamas sonucunu douraca, 2872 sayl evre Kanunu ile 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ile tabiat varlklarna ilikin olarak Bakanlar Kuruluna, Kltr ve Turizm Bakanlna ve kltr varlklarn koruma kurullarna yetki tanyan hkmleri yrrlkte olduu halde ayn yetkilerin evre ve ehircilik Bakanlna ve Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmesinin belirsizlik yaratt belirtilerek kurallarn, Anayasann 2., 56. ve 63. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Anayasann 56. maddesinin birinci ve ikinci fkralarnda, Herkes, salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahiptir. evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek Devletin ve vatandalarn devidir. kuralna yer verilmi; 63. maddesinin birinci fkrasnda ise Devlet, tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salar, bu amala destekleyici ve tevik edici tedbirleri alr. hkm yer

89

almtr. Bu hkmlere gre, evrenin gelitirilmesi, evre salnn korunmas ve evre kirlenmesinin nlenmesine; tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasna ynelik her trl tedbiri almak Devletin temel devlerindendir. Bu amala Devlet, evrenin ve kltr ve tabiat varlklarnn korunmasn salamak iin etkili bir maddi hukuk dzeni oluturmak ve ngrlen maddi hukuku uygulamak zere gereken tekilat kurmakla ykmldr. Anayasada bu grevleri yrtmek amacyla oluturulacak tekilatn niteliiyle ilgili herhangi bir belirleme yaplmam, bu konuda kanun koyucuyu snrlandran herhangi bir hkme yer verilmemitir. Bu nedenle evrenin gelitirilmesi, evre salnn korunmas ve evre kirlenmesinin nlenmesine; tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasna ynelik olarak oluturulacak tekilatn trn, yapsn ve niteliini belirlemek kanun koyucunun takdirindedir. Kanun koyucu, bu grevlerin merkez idare tekilat ierisinde yer alan bir kamu kurumu tarafndan yerine getirilmesini ngrebilecei gibi bu grevi merkezi idare tekilat dnda yer alan zerk bir kamu kurumuna da tevdi edebilir. Bu itibarla, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ve tabiat varlklarnn tescili, onay, ilan, planlanmas, ynetilmesi ve iletilmesi ile ilgili kimi grevlerin merkezi idare ierisinde tekilatlandrlan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilmi olmas, kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamndadr. Bu alanlarn korunmasna ynelik grevlerin Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnce yrtlmesinin olumlu sonu dourup dourmayaca anayasallk denetiminin kapsam dnda kalmaktadr. te yandan, KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddeyle, sz konusu Kanunda Kltr ve Turizm Bakanl ile bu Bakanlk bnyesinde kurulan Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve kltr varlklarn koruma blge kurullarnca yerine getirilmesi ngrlen i ve ilemlerin tabiat varlklarna ilikin olan blmnn, evre ve ehircilik Bakanl ile bu Bakanlk bnyesinde oluturulan Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve tabiat varlklarn koruma blge komisyonlar tarafndan yerine getirilecei hkme balanmak suretiyle tabiat varlklaryla ilgili i ve ilemler ynnden yetkili idareler akla kavuturulmutur. Ayrca, 2872 sayl Kanunun 9. maddesinin birinci fkrasnn (d) bendine gre, zel evre koruma blgelerinin tespit, tes cil ve ilan yetkisi Bakanlar Kuruluna ait olup dava konusu kural ile Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlne verilen grev, Bakanlar Kurulu kararna esas olmak zere gereken hazrlk ilemlerini yapmaktr. Dolaysyla dava konusu kurallarla belirsizlik yaratldndan sz edilemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kurallar Anayasann 2., 56. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 4- KHKnin 10. Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen 13/A Maddesinin (2) Numaral Fkrasnn Birinci Cmlesinde Yer Alan ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn baresi ile kinci Cmlesinde Yer Alan Ancak Bakanlka baresi Dava dilekesinde, KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ynelik olarak ileri srlen gerekelerle kurallarn, Anayasann 2., 56. ve 63. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesin (2) numaral fkrasnn birinci cmlesinin dava konusu blmyle, evre ve ehircilik Bakanlnca tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescili ve ilannn evre ve ehircilik Bakannn onay ile yaplmas kurala balanmtr. Ayn fkrann ikinci cmlesiyle bu kurala bir istisna getirilerek Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit alanlar dhil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlarnn, Bakanlar Kurulu karar ile tescil ve ilan edilmesi ngrlmtr. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 2. ve 56. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr.

90

5- KHKnin 12. Maddesiyle 644 Sayl KHKnin 25. Maddesine Eklenen (2) Numaral Fkra Dava dilekesinde, bakan mavirlerinin kurum iinde ihtiya duyulan hizmetlerde grevlendirilmelerine olanak tanyan dzenlemenin, kazanlm haklarn ihlali sonucunu dourduu belirtilerek kuraln, Anayasann 2. ve 11. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. 644 sayl KHKnin 25. maddesinin (1) numaral fkrasnda, bakanlk mavirlerinin Bakanlkta zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak zere altrlacaklar; 3046 sayl Kanunun 27. maddesinde ise bakanlk mavirlerinin Bakanlklarda, zel nem ve ncelik tayan konularda bakanlk makamna yardmc olmak zere altrlacaklar hkme balanmtr. Sz konusu dzenlemelere gre bakanlk mavirlerinin grevlerinin, zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak olduu anlalmaktadr. Dava konusu kuralla, bakanlk maviri kadrosunda grev yapan ka mu grevlilerinin, zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak dnda da, Bakan tarafndan uygun grlen merkez ve tara tekilatna ait birimlerde altrlmalar olanakl klnmtr. Anayasann 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesinin temel gereklerinden birisi kazanlm haklara sayg gsterilmesidir. Kazanlm haklara sayg, hukuk gvenlii ilkesinin bir sonucudur. Kazanlm hak, kiinin bulunduu statden doan, tahakkuk etmi ve kendisi ynnden kesinlemi ve kiisel alacak niteliine dnm haktr. erevesi kanunla belirlenmek kaydyla kamu grevlilerinin alma koullarnn ve grevlerinin deitirilmesi her zaman mmkndr. Bu nedenle bir memuriyet kadrosuna balanan grevlerde deiiklik yaplmas, o kadroda grev yapan memurlarn kazanlm haklarnn ihlali olarak deerlendirilemez. Dier bir ifadeyle kamu grevlileri, atandklar tarih itibaryla mevzuatta ngrlen grevlerle snrl olarak altrlabilecekleri yolunda bir kazanlm hakka sahip deillerdir. Dava konusu kuralla, evre ve ehircilik Bakanl mavirlerinin alma koullarnda ve grevlerinde deiiklik yaplm olup bu kiilerin bulunduklar statlerden doan, tahakkuk etmi ve kendileri ynnden kesinlemi ve kiisel alacak niteliine dnm haklara ynelik bir dzenleme ngrlmediinden kazanlm haklarn ihlalinden sz edilemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural, Anayasann 2. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 11. maddesiyle ilgisi grlmemitir. 6- KHKnin 15. Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen Ek 1. Madde Dava dilekesinde, Anayasayla Devlete yklenen evre saln koruma ve evrenin kirlenmesini nleme devinin beraberinde etkin bir Devlet denetimi gerektirdii, doas gerei tarafsz ve bamsz olmas gereken denetim faaliyetinin ayr tzel kiilii haiz zel evre Koruma Kurumu Bakanl yerine Devlet tzel kiilii ierisinde yer alan Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl tarafndan yerine getirilmesinin evre koruma gvencelerini zayflataca, te yandan 383 sayl KHKde belirtilen i ve ilemlerin hangi birim tarafndan yerine getirileceinin kanunla belirlenmeyip Bakan tarafndan uygun grlen birimlerce yrtlmesinin ngrlmesinin belirlilik ve idarenin kanunilii ilkelerine uygun dmedii belirtilerek kuraln, Anayasann 2. ve 56. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kuraln (1) numaral fkrasyla, 19.10.1989 gnl, 383 sayl KHK ile ku rulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl kapatlmtr. Maddenin (2) numaral fkrasyla, 383 sayl KHK uyarnca zel evre Koruma Kurumu Bakanlna verilen grev ve yetkiler, evre ve ehircilik Bakanlna devredilmi ve bunlarn, Bakan tarafndan u ygun grlen evre ve ehircilik Bakanlnn birimlerince yrtlmesi ngrlmtr.

91

Maddenin (3) numaral fkrasnda, kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlna ait her trl tanr, tat, ara, gere ve malzeme, bor ve alacaklar, hak ve ykmllkler, yazl ve elektronik ortamdaki her trl kaytlar ve dokmanlarn evre ve ehircilik Bakanlna hibir ileme gerek kalmakszn devredilmi saylaca, mlkiyeti hazineye ait veya Devletin hkm ve tasarrufu altndaki tanmazlardan zel evre Kor uma Kurumu Bakanlna tahsis edilmi olanlarn hibir ileme gerek kalmakszn tahsis amacnda kullanlmak zere Bakanla tahsis edilmi saylaca belirtilmitir. Maddenin (4) numaral fkrasnda, kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn harcamalarnn, 6091 sayl 2011 Yl Merkezi Ynetim Bte Kanununa istinaden Maliye Bakanlnca yeni bir dzenleme yaplncaya kadar, zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn 2011 yl btesinde yer alan deneklerden karlanmas ngrlmtr. Maddenin son fkrasnda ise zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn kaldrlmas sonucu aa kan ynetici personelin durumu dzenlenmektedir. Buna gre, zel evre Koruma Kurumu Bakanlnda grev yapan baz st dzey kamu grevlilerinin, bu grevlerinin sona ermesi ve zel evre Koruma Kurumu Bakan, Bakan Yardmcs, I. Hukuk Maviri ve Daire Bakan kadrosunda bulunanlarn, bakanlk maviri kadrolarna; zel evre Koruma Mdr ve zel evre Koruma Mdr Yardmcs kadrolarnda bulunanlarn ise bulunduklar ille rdeki evre ve ehircilik l Mdrlnn ube mdr kadrolarna halen bulunduklar kadro dereceleriyle atanm saylmalar ngrlmtr. Bu madde uyarnca ihdas edilen bakanlk maviri kadrolarnn herhangi bir sebeple boalmas halinde hibir ileme gerek kalmakszn iptal edilmi saylacaklar belirtilmitir. Dier taraftan, bakanlk maviri kadrolar ile ube mdr kadrolarna atananlarn eski mali haklarnn korunmas ve kendi istekleri ile baka kadro veya kurumlara geenlere fark denmesinin sona ermesi ngrlmtr. Bunlar dnda kalan personelin, hibir ileme gerek kalmakszn kadro ve pozisyonlaryla birlikte evre ve ehircilik Bakanlna devredildii kurala balanmtr. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 56. maddesine aykr deildir. 383 sayl KHKye gre yrtlmesi gereken i ve ilemlerin 648 sayl KHKnin yrrle girdii tarihten sonra evre ve ehircilik Bakanl tarafndan yerine getirilecei hususunda herhangi bir tartma ve belirsizlik sz konusu deildir. Bakanla devredilen sz konusu i ve ilemlerin Bakanln uzmanlk ve teknik ynden uygun olan birimine verileceinde kuku bulunmamaktadr. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2. ve 56. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 7- KHKnin 17. Maddesiyle 644 Sayl KHKye Eklenen Geici 6. Maddenin (1) ve (3) Numaral Fkralar Dava dilekesinde, 2863 sayl Kanundaki esas ve usullere gre tespit ve tescili yaplm tabiat varlklar ile doal sit alanlarnn statlerinin, kimlerden oluaca belirsiz bir komisyon marifetiyle yeniden belirlemesinin, Anayasa ve Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesiyle Devlete yklenen tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salama deviyle badamad, ka yeden ve hangi meslek gruplarndan oluaca, seiminin nasl yaplaca kanunla belirlenmeden anayasal koruma altndaki tabiat varlklarn ve doal sit alanlarn belirleyecek komisyonu oluturma yetkisinin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesinin, yasama yetkisinin devri anlamna geldii ve ayrca belirlilik ilkesine aykrlk oluturduu belirtilerek kurallarn, Anayasann 2., 6., 7., 63., 87. ve 90. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. KHKnin 17. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6. maddenin (1) numaral fkrasyla, daha nceki mevzuata gre doal sit alan ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklarn, bu niteliklerini koruyup korumadklar yolunda yeniden deerlendirme yaplmas ngrlmtr. Bu amala doal sit alanlar ile kltr varlklarna ilikin her trl belgenin en ge alt ay iinde Bakanla devredilmesi zorunlu klnmtr. Tabiat varlklar ve doal sitlerle ilgili yeni deerlendirme yaplncaya kadar bu alanlara ilikin olarak kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurullarnca alnm kararlarn geerli olaca akla kavuturulmutur.

92

Ayn maddenin (3) numaral fkrasnda ise daha nce Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulunca yaplan tanm dikkate alnarak doal sit alan olarak belirlenen yerlerin, Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak komisyonca KHKnin 41. maddesiyle 2863 sayl Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral alt bent ile getirilen doal sit alan tanm erevesinde yeniden deerlendirmeye tabi tutulmas ngrlmtr. Yeniden tespit edilen statlerin evre ve ehircilik Bakannn onay ile; yap yasa ngrlen statlerin ise Bakanlar Kurulunca onaylandktan sonra tescil edilecei dzenlenmitir. Bakanlk tarafndan oluturulacak komisyonun tabiat varlklar ve doal sit alan statleri yeniden deerlendirmek ve tespit etmekle grevli olduu kuralda aka belirlenmitir. te yandan, statler yeniden tespit edilirken 2863 sayl Kanunda yaplan tanmlarn esas alnaca hususunda kuku bulunmamaktadr. Sz konusu komisyonun grev, yetki ve sorumluluklar kanunla belirlendikten sonra yelerinin kimlerden oluacann Bakanlk tarafndan belirlenmesi, yasama yetkisinin devri olarak nitelenemez. Ayrca, statlerin yeniden deerlendirilmesi grevinin Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak bir komisyonca yerine getirilecei ve bu grevin Anayasann 63. maddesi, Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesi ve 2863 sayl Kanunda belirlenen esaslar erevesinde ifa edilecei hususunda herhangi bir tartma bulunmadndan kurallarda, belirsizlik ve hukuk devleti ilkesine de aykrlk bulunmamaktadr. Kald ki bu komisyon kararlarnn yarg denetimine tabi olduu da aktr. Aklanan nedenle, dava konusu kurallar Anayasann 2., 7., 63. ve 87. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kurallarn, Anayasann 90. maddeleriyle ilgisi grlmemitir. 8- KHKnin 19. Maddesi Dava dilekesinde, KHKnin 15. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1. maddeye ynelik olarak ileri srlen gerekelerle kuraln, Anayasann 2. ve 56. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kuralla, KHKnin 15. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1. madde hkm gereince kapatlan zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn, 5018 sayl Kanuna ekli v e zel bteli idareleri gsteren II sayl cetvelden karlmas ngrlmektedir. zel evre Koruma Kurumu Bakanlnn kapatlmasna bal olarak 5018 sayl Kanunda ekli deiiklik yaplmasn ngren dava konusu kural, KHKnin 15. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1. maddeye ilikin gerekede belirtilen nedenlerle Anayasann 2. ve 56. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 9- KHKnin 32. Maddesiyle 645 Sayl KHKnin 19. Maddesine Eklenen (2) Numaral Fkra Dava dilekesinde, KHKnin 12. maddesiyle 644 sayl KHKnin 25. maddesine eklenen (2) numaral fkraya ynelik olarak ileri srlen gerekelerle kuraln, Anayasann 2. ve 11. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. 645 sayl KHKnin 19. maddesinin (1) numaral fkrasnda, bakanlk mavirlerinin Bakanlkta zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak zere altrlacaklar; 3046 sayl Kanunun 27. maddesinde ise bakanlk mavirlerinin bakanlklarda, zel nem ve ncelik tayan konularda bakanlk makamna yardmc olmak zere altrlacaklar hkme balanmtr. Sz konusu dzenlemelere gre bakanlk mavirlerinin grevlerinin, zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak olduu anlalmaktadr. Dava konusu kuralla Orman ve Su leri Bakanlnda bakanlk maviri kadrosunda grev yapan kamu grevlilerinin, zel nem ve ncelik tayan konularda Bakana yardmc olmak dnda da, Bakan tarafndan uygun grlen merkez ve tara tekilatna ait birimlerde altrlmalar olanakl klnmtr.

93

KHKnin 12. maddesiyle 644 sayl KHKnin 25. maddesine eklenen (2) numaral fkrasna ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 2. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 11. maddesiyle ilgisi grlmemitir. 10- KHKnin 36. Maddesiyle Deitirilen 2873 Sayl Kanunun 5. Maddesinin Birinci Fkrasnda Yer Alan onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin baresi Dava dilekesinde, milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tanmaz mallarn, uygulama imar planna gre hazrlanacak proje kapsamnda kamulatrlmasna olanak tannmasnn, kamulatrmann kamu yarar amacyla deil, arazi sahiplerine ve yatrmclara imar rant transfer edilmesi amacyla yaplmas sonucunu dourduu belirtilerek kuraln, Anayasann 2., 35. ve 46. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. 2873 sayl Kanunun 5. maddesinde, Orman ve Su leri Bakanlna, milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan snrlar iinde kalan yerlerdeki gerek ve tzel kiilere ait tan maz mallar ile her trl tesisleri kamulatrma yetkisi verilmektedir. Dava konusu kuralla, anlan maddede yer alan hazrlanacak plann ibaresi, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin eklinde deitirilmek suretiyle Bakanln kamulatrma yetkisi, onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin gereklemesi amacna mnhasr klnmtr. Dolaysyla, kuraln nceki halinden farkl olarak Bakanln bu alanlarda kamulatrma yapabilmesi iin milli park gelime plannn hazrlanm olmas yetmemekte, bunun yannda uygulama imar plannn ve bu plana uygun projenin de hazrlanm olmas gerekmektedir. Anlan Kanunun 12. maddesinde, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar ve tabiat koruma alanlarndaki planlarn gerektirdii her trl hizmet ve faaliyetler ile koruma, ynetim, iletme, tantm, sportif, elenme ve dinlenme hizmetleri iin gerekli alt yap, st yap ve dier tesislerin Orman ve Su leri Bakanlnca yaplaca veya yaptrlaca, ynetilecei veya iletilecei hkme balandndan Bakanln kamulatrma yetkisinin, bu faaliyetler kapsamnda retilen projelerin gereklemesi amacna ynelik olarak kullanlabilecei anlalmaktadr. Anayasann 35. maddesinin birinci fkrasnda, Herkes, mlkiyet ve miras haklarna sahiptir. denilmek suretiyle mlkiyet hakk gvenceye balanmtr. Birey zgrl ile dorudan ilgili olan mlkiyet hakk bireye emeinin karlna sahip olma ve gelecee ynelik planlar yapma olana tanyan temel bir haktr. Anayasann 35. maddesinde mlkiyet hakk snrsz bir hak olarak dzenlenmemi, kamu yarar amacyla ve kanunla snrlandrlabilecei ngrlmtr. Ayrca, mlkiyet hakknn kullanlmasnn toplum yararna aykr olamayaca da belirtilmitir. Anayasada mlkiyet hakknn kapsam dier baz maddelerde yer alan hkmlerle de erevelenmitir. Bu balamda kylara ilikin 43., toprak mlkiyetine ilikin 44., kamulatrmay dzenleyen 46., tarih, kltr ve tabiat varlklarnn korunmasna ilikin 63., tabii servet ve kaynaklara ilikin 168., ormanlara ilikin 169. ve 170. maddelerde Anayasann 35. maddesinde dzenlenen mlkiyet hakk gvencesinin erevesini belirleyen kurallar yer almaktadr. Anayasann 46. maddesinde ngrlen ve temel unsurunun kamu yarar olduu kabul edilen kamulatrma, bir tanmaz zerindeki zel mlkiyet hakknn, malikin rzas olmakszn, kamu yarar iin ve karl denmek kouluyla Devlet tarafndan sona erdirilmesidir. Kamulatrmay dzenleyen 46. maddenin birinci fkrasnda, Devlet ve kamu tzelkiileri, kamu yararnn gerektirdii hallerde, karlklarn pein demek artyla, zel mlkiyette bulunan tanmaz mallarn tamamn veya bir ksmn, kanunla gsterilen esas ve usullere gre, kamulatrmaya ve bunlar zerinde idari irtifaklar kurmaya yetkilidir denilmektedir. Kamu yarar bulunmas, kamulatrma kararnn kanunda gsterilen esas ve usullerine uyulmas, gerek karln pein ve nakden denmesi kamulatrmann anayasal unsurlardr.

Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar ve tabiat koruma alanlarndaki planlarn gerektirdii her trl hizmet ve faaliyetler ile koruma, ynetim, iletme, tantm, sportif, elenme ve dinlenme hizmetleri iin gerekli alt yap, st yap ve dier tesislerin yapmnda kamu yarar bulunduu tartmaszdr. Kamulatrlan alanlarda anlan Kanunun 8. maddesi uyarnca turistik amal bina ve tesislerin yapm iin zel hukuk kiileri lehine intifa hakk tesis edilebilmesi de kamu yararnn varln ortadan kaldrmamaktadr. Kald ki, dava konusu kuralla, kamulatrlacak alanlarn kullanm amacna ilikin olarak herhangi bir deiiklik yaplmamtr. Kuralda ngrlen 94

deiiklik, kamulatrma koullarna ilikindir. Buna gre, kamulatrma yaplabilmesi iin milli park gelime plannn hazrlanm olmas yeterli iken dava konusu kuralla yaplan deiiklikten sonra somut projelerin hazrlanm olmas art getirilmi ve bu suretle mlkiyet hakkna kamulatrma yoluyla mdahale edilmesi daha kat koullara balanmtr. Dolaysyla, dava konusu kuralla yaplan deiiklik sonucu mlkiyet hakk zayflatlmam, aksine mlkiyet hakknn snrlandrlmasna ilikin usuli gvenceler glendirilmitir. Aklanan nedenlerle kural, Anayasann 2., 35. ve 46. maddelerine aykr deildir. ptal iste minin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 11- KHKnin 40. Maddesiyle Deitirilen 178 Sayl KHKnin 13. Maddesinin Birinci Fkrasnn (r) Bendinde Yer Alan Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; ve ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan bareleri ile kamulatrma Szc ile kinci Fkras a- Anlam ve Kapsam KHKnin 40. maddesiyle, 10.7.2011 gnl, 27990 sayl Resm Gazetede yaymlanarak yrrle giren 646 sayl KHKnin 1. maddesiyle 178 sayl KHKnin 13. maddesinin birinci fkrasna eklenen (r) bendi ve yine ayn kuralla eklenen ikinci fkrasnda deiiklikler yaplmtr. Deitirilen (r) bendiyle, Maliye Bakanl Milli Emlak Genel Mdrlne, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlar gelitirme, deerlendirme, kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar ise satn alma, trampa etme, kamulatrma ve toplulatrma yapma yetkisi verilmitir. Deiiklikle, bendin nceki halinde yer alan ve bu alanlardaki imar planlarnn yapm ve imar uygulamalarn gerekletirme yetkisini Milli Emlak Genel Mdrlne tanyan ibareler metinden kartlmtr. Buna paralel olarak, Milli Emlak Genel Mdrlnce yaplan, yaptrlan veya tadil edilen planlarn ilgili mahall idarelerce ay iinde onaylanmamas durumunda Genel Mdrlk tarafndan resen onaylanacan ve onay srecine ilikin dier ilemlerin anlan Genel Mdrlke yaplacan ngren ikinci fkra deitirilerek Bakanlar Kurulunca belirlenen projeler kapsamndaki tm tanmazlara ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalar Bakanln (Maliye Bakanlnn) talebi zerine evre ve ehircilik Bakanlnca yaplmas ve onaylanarak yrrle konulmas ngrlmtr. KHKnin 40. maddesinin gerekesinde, deiikliin amacnn Milli Emlak Genel Mdrlnn grevlerine ilikin hkmn, 644 sayl KHK hkmleri ile uyumlu hale getirilmesi olduu belirtilmitir. 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendiyle, Bakanlar Kurulunca belirlenen projeler kapsamnda kalan alanlardaki imar planlarnn yapm ve dier imar uygulama ilemlerinin gerekletirilmesi yetkisi evre ve ehircilik Bakanlna verilmitir. 178 sayl KHKnin 13. maddesinde yaplan deiiklikle, 644 sayl KHKnin anlan kurallaryla uyum salanmas amalandna gre, her iki kuralda belirtilen Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlarn ayn alanlar olduu anlalmaktadr. Bu durumda, Bakanlar Kurulunca belirlenen projelerin arazi temini ve dzenlemesine ilikin ksmn Maliye Bakanl, projenin yapm ve dier imar ilemlerine ilikin ksmn ise evre ve ehircilik Bakanl gerekletirecektir. b- Anayasaya Aykrlk Sorunu Dava dilekesinde, Bakanlar Kurulunun usul ve esaslarn belirleyecei projelerin, neler ve hangi tr projeler olduklarnn ve bu projelerle nelerin amalandnn kanunda aka belirtilmemesinin, hukuk devleti ilkesiyle badamad, dzenlemeyle dalarn, tepelerin, kylarn, kyda denizden doldurma yoluyla elde edilen arazilerin, mera, yaylak ve klaklar ile Devlet ormanlar ve iindeki koruma altnda bulunan alanlarn, yerleme ve yaplamaya almasnn amaland, Milli Emlak Genel Mdrlne verilen kamulatrma yetkisiyle kamu yararn gerekletirmek yerine imar rant yaratlmak istendii, Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda bulunan tanmazlarn, her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalarnn yaplmas ve onaylanmas yetkilerinin evre ve ehircilik Bakanlna verilmesinin, yerel ynetimlerin yetkilerine mdahale nitelii tad belirtilerek kurallarn, Anayasann 2., 6., 35., 43., 45., 46., 57., 63., 127. ve 169. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.

95

KHKnin 1. maddesiyle deitirilen 644 sayl KHKnin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ibarelerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 127. maddesine aykr deildir. Anayasann 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesi gereince, yasama ilemlerinin kiisel yararlar deil kamu yararn gerekletirmek amacyla yaplmas zorunludur. Bir kuraln Anayasaya aykrlk sorunu zmlenirken kamu yarar konusunda Anayasa Mahkemesinin yapaca inceleme yalnzca kanunun kamu yarar amacyla yaplp yaplmad ile snrldr. Kanun ile kamu yararnn ne kadar gerekleip gereklemeyeceini denetlemenin anayasa yargsyla badamayaca aktr. Dava konusu kural ile dank halde bulunan hazine arazileri ile Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan arazilerin, Bakanlar Kurulunca belirlenen zel projelerde kullanmaya elverili hale getirilmesinin amaland anlalmaktadr. Bu suretle tarmsal yatrmlar ve sanayi yatrmlar iin uygun arazi paralarnn elde edilme si hedeflenmektedir. Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlarn yannda zel mlkiyette bulunan tanmazlarn da bu projeler kapsamnda gelitirmesine ve deerlendirmesine olanak salanmtr. Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlar, ayrca bir tahsise gerek olmakszn, doal niteliklerinin bir sonucu olarak dorudan doruya kamunun ortak kullanmna ak olan kayalar, tepeler, dalar, tarma el verili olmayan araziler, kaynaklar, akarsu yataklar, Devlet ormanlar, kylar, meralar, yaylaklar ve klaklar gibi tanmazlardr. Devletin, sahipsiz yerler ile yarar kamuya ait yerler zerindeki zerinde sahip olduu mlkiyet hakk zel mlkiyetten farkl olup kamu mlkiyeti olarak nitelendirilmektedir. Devlet, hkm ve tasarrufu altnda bulunan bu tanmazlar zerinde, kamu yararn gzetmek ve Anayasann zel maddelerinde yer alan gvence hkmlerini de dikkate almak kaydyla stn yetkilerini kullanarak istedii hukuki dzeni kurabilir. Dava konusu kuralla, sahipsiz yerler ile yarar kamuya ait yerlerde bulunan tanmazlarn Bakanlar Kurulunca belirlenen projeler erevesinde gelitirilmesi ve deerlendirilmesinin ngrlm olmas, Devletin bu yerler zerinde sahip olduu kamu mlkiyeti hakk kapsamnda yaplan bir tasarruftur. Devletin hkm ve tasarrufu altndaki bu yerlerin Bakanlar Kurulunca belirlenen projeler kapsamnda gelitirilip deerlendirilmesinde ve eitli yatrm projelerinde kullanlabilir hale getirilmesinde kamu yarar bulunduu anlalmaktadr. Bu nedenle, bu hedefe ynelik olarak Bakanlar Kurulunca belirlenen projeler kapsamnda kalan zel mlkiyetteki tanmazlarn kamulatrlabilmesi amacyla Maliye Bakanl Milli Emlak Genel Mdrlne yetki tannmasnn, Anayasaya aykr bir yn bulunmamaktadr. Dava dilekesinde, Anayasann 43., 45., 63. ve 169. maddeleriyle koruma altna alnan ky, kltr ve tabiat varlklar, orman, mera, yaylak ve klaklar ile bunlarn koruma alanlarnn yerleme ve yaplamaya almasna olanak saland ileri srlm ise de Anayasa ve ilgili kanunlarla koruma altna alnan bu gibi tanmazlarn, zel kanunlarnda ngrlen usule uygun olarak statleri deitirilmeden dava konusu kuralda belirtilen projeler kapsamna alnmalar mmkn deildir. Ayrca, sz konusu projelerin usul ve esaslarnn Bakanlar Kurulunca belirlenecei ve Milli Emlak Genel Mdrlnn bu projeler kapsamnda kalan alanlarda ne tr grevler ifa edecei hususu dava konusu kuralda ak, net ve anlalr bir biimde dzenlendiinden, hukuk devleti ilkesine aykrlk sz konusu deildir. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural, Anayasann 2., 35. ve 46. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 6., 43., 45., 57., 63. ve 169. maddeleriyle ilgisi grlmemitir. 12- KHKnin 41. Maddesiyle 2863 Sayl Kanunda Yaplan bare Deiiklikleri ile 2863 Sayl Kanunun 3. Maddesinin Birinci Fkrasnn (a) Bendine Eklenen (13) Numaral Alt Bendi a- 2863 Sayl Kanunda Yaplan bare Deiiklikleri

96

Dava dilekesinde, tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn i ie olmas nedeniyle bunlara ilikin olarak btncl bir koruma anlaynn benimsenmesi gerektii, kltr varlklar ile tabiat varlklarnn korunmasna ilikin yetki ve sorumluluklarn farkl idarelere verilmesinin Anayasann 63. maddesine aykr olaca ileri srlmtr. KHKnin genel gerekesinde de akland zere, KHKnin esas amalarndan biri, tabiat varlklarnn korunmasna ilikin tm grev ve yetkilerin evre ve ehircilik Bakanlnda toplanmasn salayacak yasal alt yapy oluturmaktr. Bu amala Bakanlk bnyesinde Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl kurulmutur. Buna bal olarak 2863 sayl Kanunda nemli deiikliklere gidilerek kltr varlklarn koruma hizmetleriyle tabiat varlklarn koruma hizmetleri birbirinden ayrtrlm; kltr varlklarn koruma hizmetleri Kltr ve Turizm Bakanlnn, tabiat varlklarn koruma hizmetleri ise evre ve ehircilik Bakanlnn grev alanna braklmtr. Buna paralel olarak 648 sayl KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddeyle, bu grevler ynnden evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere; evre ve ehircilik Bakanl merkez tekilat bnyesinde Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve tarada tabiat varlklarn koruma blge komisyonlarnn tekil edilmesi ve tanmaz tabiat varlklarna ilikin olarak Kltr ve Tabiat Varlklar Koruma Yksek Kurulunca yaplmas gereken i ve ilemlerin Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonunca, kltr ve tabiat varlklarn koruma kurullarnca yaplmas gerekenlerin ise tabiat varlklarn koruma blge komisyonlar tarafndan yerine getirilmesi ngrlmtr. Dava konusu kural ile tanmaz tabiat varlklaryla ilgili grevlerine son verilen Kltr ve Tabiat Varlklar Koruma Yksek Kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurullarnn isimleri de, sz konusu dzenlemelerle uyum salanmas amacyla Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurullar eklinde deitirilmitir. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kural, Anayasann 63. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. b- 2863 Sayl Kanunun 3. Maddesinin Birinci Fkrasnn (a) Bendine Eklenen (13) Numaral Alt Bendi Dava dilekesinde, dava konusu kural ile getirilen sit alan tanmnn, 2863 sayl Kanunun 3. maddesinde halen yer alan tabiat varlklar ve sit tanmlaryla elitii, jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olmaya ilikin zaman periyodunun jeolojik devirlere ait olmak ile snrlandrlmasnn ve ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli niteliinin ender bulunmalar nedeniyle olaan st zelliklere sahip olmas eklinde daraltlmasnn, Anayasayla ve Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesiyle badamad belirtilerek kuraln, Anayasann 2., 63. ve 90. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. 2863 sayl Kanunda jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerler eklinde tanmlanan tabiat varlklar iin eitli koruma nlemleri ngrlmtr. Bunun yannda sit olarak nitelenen bir ksm kltr ve tabiat varlklar iin genel koruma hkmlerinin yannda zel nitelikte baz koruma hkmleri de sevk edilmitir. Ancak, anlan Kanunda, kentsel, arkeolojik, tarihi ve doal sit eklinde drt ayr t r bulunan sit alanlarnn her biri iin ayr ayr tanm getirilmemi, bu boluk, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu tarafndan karlan ilke kararyla doldurulmutur. Dava konusu kuralla, sitlerin bir tr olan doal (tabii) sit ynnden bu boluk giderilmi ve anlan kavram dorudan kanunla tanmlanmtr. Buna gre doal (tabii) sit, jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmalar nedeniyle olaanst zelliklere sahip yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan korunmas gerekli alanlar ifade etmektedir. Anayasann 63. maddesinin birinci fkrasnda, Devlete, tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salama ve bu amala destekleyici ve tevik edici tedbirleri alma devi yklenmekle birlikte, bu korumann ekli ve kapsamyla ilgili herhangi bir belirleme veya snrlama yaplmamtr. Anayasa, korunmaya deer tabiat varlklar ve deerlerinin belirlenmesi ve bunlar iin uygulanacak koruma yntemlerinin saptanmas hususunda kanun koyucuya

97

takdir yetkisi tanmtr. Buna gre, kanun koyucu farkl tabiat varlklar arasnda bir derecelendirme ve snflandrma yaparak farkl koruma yntemleri ngrebilir. Dava konusu kuralda tabiat varlklarnn zel bir tr olan doal sit alan tanmlanarak, genel koruma nlemlerinden farkl olarak zel hkmlerle korunan alanlarn kapsam belirlenmitir. Yaplan tanma gre sit alan olarak zel koruma grecek yer st, yer alt veya su alt alanlarn jeolojik devirlere ait olmas ve ender bulunmalar nedeniyle olaanst zelliklere sahip olmas gerekmektedir. Sz konusu tanmda, tabiat varlnn ender bulunmasna vurgu yaplarak zel koruma grmemesi halinde geri dn imknsz bir ekilde yok olma riski tayan tabiat varlklar sit alan kapsamna alnmtr. Olaanst zelliklere sahip olma kouluyla da ok nemli zelliklere sahip bulunmayan tabiat varlklarnn doal sit alan kapsam dnda tutulmas salanmtr. Bu tanmn Dnya Kltrel ve Doal Mirasn Korunmas Szlemesine de uygun olduu anlalmaktadr. Zira anlan Szlemenin 2. maddesinin doal sitlere ilikin nc fkrasnda doal sit alanlarnn doal gzellik asndan istisnai olmasna vurgu yaplmtr. stisnai olma durumunun, iptali istenen kuralda yer alan ender bulunmalar nedeniyle olaanst zelliklere sahip olmas unsuruyla ayn anlama geldii aktr. te yandan ,doal sit tanmnn yaplm olmas, bu kapsama girmeyen tabiat varlklarnn korunmayaca anlamna gelmemektedir. 2863 sayl Kanunda doal sit alan kapsamna girmeyen tabiat varlklarna ilikin genel koruma hkmleri ngrlmtr. Doal sit alanlar, dier tabiat varlklarndan farkl olarak zel koruma rejimine tabi tutulmutur. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 90. maddesiyle ilgisi grlmemitir. 13- KHKnin 42. Maddesiyle Deitirilen 2863 Sayl Kanunun 17. Maddesinin (a) Fkrasnn kinci ve nc Paragraflar Dava dilekesinde, koruma amal imar plannn hazrlanma srecinden, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plandan etkilenen hemerilerin katlmnn dlanmasnn, demokratik devlet ilkesiyle badamad, koruma amal imar plannn yllk sre iinde yaplamamas durumunda, yaplma sresinin snrsz bir ekilde uzatlmasnn ve bu sre iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn uygulanmasnn, plansz yaplamay tevik edecei ve korunmas gerekli tabiat varlklar ile sitlerin etkin korunamamas sonucunu douraca, ayrca yerel ynetimlerin yerleme plan yapma yetkisinin bu yolla koruma kurullarna devredildii belirtilerek kuraln, Anayasann 2., 56., 63. ve 127. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kurallar da ieren 2863 sayl Kanunun 17. maddesinde, sit alanlarnda uygulanacak olan koruma amal imar planlarnn yaplmas ve gei dnemi koruma esaslar ve kullanm artlarnn belirlenmesine ilikin usul ve esaslar dzenlenmektedir. Koruma amal imar planlar, yerleim blgeleri ve dier yaplama alanlaryla akan kltrel ve doal varlklarn zel olarak korunmas ihtiyac nedeniyle ortaya kan pl an trleri olup, hzla deien yaam koullar, hzl kentleme, nfus art, sanayileme ve teknik gelimelerle doal ve kltrel varlklarn yok olmadan korunmas, bakm ve gnmz yaamyla btnletirilerek kullanlabilmesi amac ile yaplmaktadr. 2863 sayl Kanunun 17. maddesinin (a) fkrasnn iptali istenen ikinci paragrafnda, koruma amal imar plan yaplncaya kadar, koruma blge kurulu tarafndan ay iinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn belirlenmesi ngrlmtr. Paragrafn devamnda belediyelerin, valiliklerin ve ilgili kurumlarn sz konusu alanda yl iinde koruma amal imar plan hazrlatp incelenmek ve sonulandrlmak zere koruma blge kuruluna vermek zorunda olduklar belirtilmitir. Yetkili idarelere tannan yllk plan hazrlama sresi iinde, zorunlu nedenlerle plan yaplamad takdirde, koruma blge kurulunca gerekeli olarak bu srenin uzatlabilmesine olanak tannmtr. Kuraln nceki haline gre yetkili idarelere tannan sre iki yl olup zoru nlu nedenlerle bu srenin en fazla bir yl daha uzatlabilmesi mmkn iken deiiklikten sonra yetkili idarelere tannan sre yla karlm uzatma ile ilgili herhangi bir sre snr ngrlmemitir. nceki dzenlemeden farkl olarak koruma amal ima r

98

planlarnn hazrlk safhasna ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plandan etkilenen hemerilerin katlm art da kaldrlmtr. te yandan, uzatlan sre ierisinde gei dnemi koruma esaslar ve kullanma artlarnn uygulanaca ngrlmtr. kinci paragrafta sit alanlarna ilikin tm leklerde yaplan ve koruma blge kurullarnn uygun gr alnarak yrrle giren planlarn yarg kararlar ile uygulamasnn durdurulmas veya iptal edilmesi halinde ilgili koruma blge kurulunca gei dnemi yaplanma artlarnn yeniden belirlenmesi ngrlmtr. Koruma amal imar planlarnn yapm grevi, merkezi idarenin bir organ olan koruma blge kurullar/komisyonlarnn olumlu grnn alnmas kouluyla mahall idarelere braklmakla birlikte bu planlarn yapm iin ngrlen ve zorunlu nedenlerle uzatlmas olanakl klnan yllk gei dneminde uygulanacak koruma esaslar ve kullanma artlarnn belirlenmesi yetkisi, koruma blge kurullar/komisyonlarna verilmitir. Mahall idareleri, kanunda belirlenen sre ierisinde koruma amal imar planlarn hazrlamaya zorlamak ve gei dneminde sit alanlarnn plansz kalmasn nlemek amacyla, kanunda belirlenen sre iinde koruma amal imar planlarn hazrlamamas durumunda bu alanlardaki yaplamalarn, merkezi idarece (koruma blge kurullarnca/komisyonlarnca) belirlenen koruma esaslar ve kullanm koullarna gre yrtlmesinin ngrlmesi, kanun koyucunun takdirinde olup mahall idarelerin grev alanna mdahale olarak yorumlanamaz. Koruma blge kurullar/komisyonlar, Anayasann 63. maddesinin Devlete ykledii devin bir gerei olarak mnhasran tarih, kltr ve tabiat varlklarnn ve deerlerinin korunmasn salama amacna ynelik olarak kurulan idari birimler olup mahall idarelerin ve ilgili dier kurum ve kurulularnn kltr ve tabiat varlklaryla ilgili ilemler i zerinde bir denetim mekanizmas olarak ilev grmeleri ngrlmtr. Bu itibarla mahall idarelerce koruma amal imar planlarnn yaplmasna kadar, sit alanlarndaki yaplamalarda, koruma blge kurullarnca/komisyonlarnca belirlenen koruma esaslar ve kullanm koullarnn geerli olmas, sit alanlarna ynelik zel koruma gvencelerini zayflatan deil, aksine glendiren bir unsurdur. te yandan, koruma blge kurullarnn uygun gr alnarak yrrle konulan planlarn, yarg kararlar ile uygulamasnn durdurulmas veya iptal edilmesi durumunda, ilgili koruma blge kurulunca/komisyonunca gei dnemi yaplanma artlarnn yeniden belirlenmesi ngrlmekle, idari yarg kararna uygun yeni bir plann yaplmasna kadar geecek srede ilgili sit alannn plansz kalmasnn nlenmesi amalanmtr. Dolaysyla, sit alanlarnn korunmasna ynelik olduu anlalan dzenlemede, Anayasann 63. maddesine aykr bir yn bulunmamaktadr. Anayasann 2. maddesinde, Trkiye Cumhuriyetinin, toplumun huzuru, mill dayanma ve adalet anlay iinde, insan haklarna saygl, Atatrk milliyetiliine bal, balangta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lik ve sosyal bir hukuk Devleti olduu vurgulanmtr. Anayasayla devletin nitelikleri arasnda saylan demokratik devlet ilkesi, demokrasiyi seimlere katlma ve oy verme hakkna indirgeyen klasik temsili demokrasi anlaynn tesinde, toplumsal sorunlarn, tm taraflarn aktif olarak katlmyla zmlenmesini ngren katlmc demokrasi anlayn ifade etmektedir. Katlmc demokrasi, tm vatandalarn grlerini aklama hakkna sahip olduu, kendi yaamlarn etkileyen evresel, ekonomik, sosyal ya da politik karar alma srelerine eitli aralarla katlabildii bir sistemi ngrmektedir. Dava konusu kural ile koruma amal imar planlarnn hazrlk safhasna, ilgili meslek odalar, sivil toplum kurulular ve plandan etkilenen hemerilerin katlm koulu karar alma srecinin hzlandrlmas amacyla sonlandrlmakla birlikte, dier demokratik katlm aralaryla dncelerini ifade edebilme olana ortadan kaldrlmamtr. Koruma amal imar planndan menfaati etkilenen kii veya kurulularn, idari ve yargsal bavuru yollarn ileterek karar alma ve kararlarn uygulanmas srecine etki etmeleri mmkndr. Bu nedenle dava konusu kuraln, demokratik devlet ilkesiyle elitiinden sz edilemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2., 63. ve 127. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 56. maddesiyle ilgisi grlmemitir.

99

14- KHKnin 47. ve 49. Maddeleri Dava dilekesinde, Bakanlk tarafndan Kltr Varlklarn Koruma Kurullarna seilecek ye saysnn beten yediye karlmas ve Yksekretim Kurulunca, kurumlarn arkeoloji, sanat tarihi, mimarlk, ehircilik bilim dallarndan ayn daldan olmamak zere iki retim yesi seilmesi olanann ortadan kaldrlmas ile koruma kurulu toplantlarna meslek odalarnn katlmnn arta balanmasnda kamu yarar bulunmad, dzenlemenin demokratik hukuk devleti ilkesiyle badamad ve Devlete yklenen kltr ve tabiat varlklarn koruma grevlerini karlamad belirtilerek kuraln, Anayasann 2. ve 63. maddelerine aykr olduu ileri srlm tr. KHKnin 49. maddesiyle 2863 sayl Kanunun koruma blge kurullarnn oluumunu dzenleyen 58. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yaplan deiiklikle, arkeoloji, sanat tarihi, hukuk, mimari ve ehir plancl konularnda uzmanlam kiiler arasndan Bakanlka seilmesi ngrlen temsilci says beten yediye ykseltilmi; koruma blge kurullarnn iki yesinin Yksekretim Kurulunca, kurumlarnn arkeoloji, sanat tarihi, mimarlk, ehircilik bilim dallarnda grev yapan retim yelerinden seilmesini ngren (b) bendi yrrlkten kaldrlarak Yksekretim Kurumu tarafndan koruma blge kurullarna temsilci seilmesi uygulamasna son verilmitir. Buna paralel olarak KHKnin 47. maddesiyle, 2863 sayl Kanunun koruma blge kurulu yelerini n grevi sresini, grevlerinin sona ermesini ve huzur hakkn dzenleyen 55. maddesinin ikinci ve drdnc fkralarnda yer alan ve Yksekretim Kurumunca ibareleri yrrlkten kaldrlarak iki madde birbiriyle uyumlu hale getirilmitir. Ayrca KHKnin 49. maddesiyle 2863 sayl Kanunun 58. maddesinin nc fkras deitirilerek, ilgili meslek odalarnn koruma blge kurulu toplantlarna gzlemci olarak katlm, koruma blge kurulu mdrlnn daveti artna balanmtr. Meslek odalarnn, kendi grev alanlaryla ilgili koruma blge kurulu kararlarna kar idari ve yargsal bavuru yollarn ileterek kararlarn alnmas ve uygulanmas srecine etki etmeleri mmkndr. Meslek odalarnn, kendi grev alanlaryla ilgili meselelerin grld her trl koruma blge kurulu toplantsna gzlemci sfatyla katlmalar, katlmc demokrasi anlay bakmndan yerinde bir tercih olmakla birlikte, anayasal bir zorunluluk olarak yorumlanmas mmkn deildir. Katlmc demokrasi anlay, meslek odalar veya dier sivil toplum rgtlerinin her trl idari karar alma srecine dorudan katlmlarn zorunlu klmamaktadr. Demokrasi asndan nemli olan, bu rgtlerin siyasal karar alma srecine etkide bulunmalarnn yollarnn ak tutulmasdr. te yandan, kltr varlklarnn ve deerlerinin korunmasna ilikin olarak 2863 sayl Kanunda ngrlen maddi hukuk erevesinde gereken kararlar almakla grevli ve yetkili klnan koruma blge kurullarnn kimlerden teekkl edeceinin belirlenmesi kanun koyucunun takdirindedir. Koruma blge kurullarnn ye yapsnn ideal olup olmad ve ngrlen amac gerekletirmeye elverili olup olmad ise anayasallk denetiminin kapsam dnda kalmaktadr. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. 15- KHKnin 50. Maddesiyle 2863 Sayl Kanunun 61. Maddesinin Deitirilen kinci Fkrasnda Yer Alan Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde baresi Dava dilekesinde, Koruma Yksek Kurulunun neleri grp neleri gremeyeceine Kltr ve Turizm Bakanlnn karar vermesinin ve Yksek Kurulun gndeminin Bakanlk tarafndan belirlenmesinin kamu yarar amacyla badamad, yaplan itirazlar deerlendirme ve gerekli grlenleri Yksek Kurulun gndemine getirme yetkisinin Kltr ve Turizm Bakanlnn hangi uzman birimi eliyle, hangi ltlere gre, ne ekilde yerine getirileceinin kanunda aka belirtilmemesinin hukuk devleti ilkesiyle elitii, te yandan Bakanla bylesine lsz ve snrsz bir yetki verilmesinin, Bakanla, itirazn konusuna, itirazn yapld mahalle ve itiraz yapanlara gre ayrmclk yapma olana sunduu belirtilerek kuraln, Anayasann 2. ve 10. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kuralla, koruma blge kurulu kararlarna kar yaplan itirazlarn, Kltr ve Turizm Bakanlnca deerlendirilerek uygun grldkten sonra Koruma Yksek Kurulunun gndemine alnmas

100

ngrlmtr. Anayasann 125. maddesinin birinci fkrasnda, idari ilemlere kar yargsal bavuru yollarnn ak tutulmas ve etkin yargsal bavuru yollar oluturulmas zorunlu klnmakla birlikte, Anayasada, idari itiraz yolu ihdas edi lmesi zorunluluuna iaret eden herhangi bir hkm yer almamaktadr. Bu nedenle idari itiraz yolu ihdas edip etmemek kanun koyucunun takdirindedir. Kanun koyucu, herhangi bir ileme kar idari itiraz yolu ihdas etmekte takdir yetkisine sahip olduuna gre, kanun koyucunun, bu yola bavurulabilmesi veya itirazn karara balanabilmesi iin belli koullar ngrebileceinin evleviyetle kabul gerekir. Bu itibarla, koruma blge kurulu kararlarna kar ngrlen bir idari itiraz yolu olan Koruma Yksek Kuruluna yaplan bavurunun Kurul gndemine alnmasnn Bakanln uygun grmesi artna balanmasnda Anayasaya aykr bir yn bulunmamaktadr. te yandan, koruma blge kurulu kararlarna yaplan itirazlar deerlendirme ve kurulun gndemine getirme grevinin Bakanln hangi birimi tarafndan yerine getirilecei hususu, Bakanln i ileyiine ilikin bir iblm meselesidir. blmne ilikin kurallarn idari dzenleyici ilemlerle belirlenmesi, idarenin kanunilii ilkesine aykrlk oluturmaz. Kald ki, koruma blge kurulu kararlarna yaplan itirazlardan hangilerinin Yksek Kurul gndemine alnmas gerektiinin kararlatrlmas, belli bir deerlendirme yaplmasn ve takdir kullanlmasn gerektirmektedir. Bakanln bu takdirini ne ekilde ve hangi ynde kullanlacann nceden kanunlarla belirlenmesi mmkn deildir. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2. maddesine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 10. maddesiyle ilgisi grlmemitir. 16- KHKnin 51. Maddesiyle 2863 Sayl Kanuna Eklenen Ek 4. Maddenin Birinci, nc, Drdnc ve Beinci Fkralar Dava dilekesinde, tarih, kltr ve tabiat varlklar ile sit alanlarnn i ie olmas nedeniyle bunlara ili kin olarak btncl bir koruma anlaynn benimsenmesi gerektii, kltr varlklar ile tabiat varlklarnn korunmasna ilikin yetki ve sorumluluklarn farkl idarelere verilmesinin, bu alanlarn etkili bir ekilde korunamamas sonucunu douraca, yasal dzenlemelerin ilke kararlar dorultusunda kyasen uygulanmasnn, yasal dzenlemelerin altnda yer alan ve yasal dzenlemelere uygun olmas gereken Bakanlk ilke kararlarn yasal dzenlemelerin zerine karaca belirtilerek kuraln, Anayasann 2., 6., 7., 8., 63. ve 90. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kuraln birinci fkrasyla, tanr tabiat varlklar hari, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili olarak 2863 sayl Kanunda ngrlen i, ilem ve kararlar ynnden, evre ve ehircilik Bakanl grevli ve yetkili klnmtr. Dolaysyla, 2863 sayl Kanunun uygulanmas sorumluluu, kltr varlklar ve tanr tabiat varlklar ynnden Kltr ve Turizm Bakanlna, tanmaz tabiat varlklar ynnden ise evre ve ehircilik Bakanlna aittir. Buna paralel olarak kuraln ikinci fkrasyla, tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili hususlarda karar almak ve anlan Kanunda ngrlen dier i ve ilemlerde evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonunun ve tabiat varlklarn koruma blge komisyonlarnn kurulmas ngrlm ve bu komisyonlarn oluumlar dzenlenmitir. Ayrca, bu komisyonlarn i, ilem ve kararlar konusunda, 2863 sayl Kanunun Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullar ile ilgili hkmlerinin, evre ve ehircilik Bakanlnca alnan ilke kararlar erevesinde kyasen uygulanaca belirtilmitir. Kuraln nc fkrasyla 2863 sayl Kanun uyarnca tanmaz tabiat varlklarna ilikin olarak Kltr Varlklar Koruma Yksek Kurulunca alnmas gereken kararlarn, Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu; kltr varlklarn koruma blge kurullarnca alnmas gereken kararlarn ise tabiat varlklarn koruma blge komisyonlar tarafndan alnmas ve evre ve ehircilik Bakanlnn onayyla yrrle konulmas ngrlmtr. Kuraln drdnc fkrasnda, 2863 sayl Kanunda ve dier mevzuatta tabiat varlklar, doal sit alanlar ve

101

bunlara ilikin koruma alanlar bakmndan Koruma Yksek Kuruluna ve koruma blge kurullarna yaplan atflarn, ilgisine gre Koruma Merkez Komisyonuna ve koruma blge komisyonlarna yaplm saylaca ve ilgili maddelerde geen Koruma Yksek Kurulundan, Koruma Merkez Komisyonunun, koruma blge kurullarndan ise koruma blge komisyonlarnn anlalaca belirtilerek muhtemel tartmalarn n kapatlmtr. Kuraln beinci ve son fkrasyla tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar ile ilgili i, ilem ve kararlara ilikin usul ve esaslar ile bu konularda grev yapacak komisyonlarn tekili, alma usul ve esaslarnn dzenlenmesi hususu evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanacak ynetmelie braklmtr. Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ile tabiat varlklarn koruma blge komisyonlarnn oluumunu ve hangi hkmlere gre karar alacaklarn dzenleyen ikinci fkra hakknda karar verilmesine yer olmadna karar verildiinden, dava dilekesinde bu fkraya ynelik olarak ne srlen iddialar incelenmemitir. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu birinci, nc, drdnc ve beinci fkralar Anayasann 63. maddesine aykr deildir. Kuralda sz edilen ilke kararlarnn ilevi, 2863 sayl Kanunda yer alan Koruma Yksek Kurulu ve koruma blge kurullarnn i, ilem ve kararlar ile ilgili hkmlerin, Koruma Merkez Komisyonu ve koruma blge komisyonlarna ne ekilde uyarlanacann gsterilmesinden ibarettir. Bakanlka alnacak ilke kararlaryla, 2863 sayl Kanunda yer alan hkmlerden farkl kurallar ihdas edilmesi sz konusu olmayp, anlan Kanun hkmlerinin nasl uygulanaca aklanmaktadr. Dolaysyla dava konusu kuralla, Bakanlk ilke kararlarna, kanunun zerinde hukuksal bir g tannd ileri srlemez. Aklanan nedenlerle, dava konusu kurallar Anayasann 2. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 6., 7., 8. ve 90. maddeleriyle ilgisi grlmemitir. 17- KHKnin 52. Maddesiyle 2863 Sayl Kanuna Eklenen Geici 9. ve Geici 10. Maddeleri Dava dilekesinde, KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin birinci, nc, drdnc ve beinci fkralarna ynelik ne srlen gerekelerle dava konusu kurallarn, Anayasann 63. ve 90. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr. 6216 sayl Kanunun 43. maddesi uyarnca, ilgisi nedeniyle dava konusu kural Anayasann 2. maddesi ynnden de incelenmitir. KHKnin 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin birinci fkrasyla, kltr varlklarn koruma hizmetleri ile tabiat varlklarn koruma hizmetleri birbirinden ayrtrlarak tabiat varlklarn koruma hizmetleri evre ve ehircilik Bakanlnn grev alanna braklm ve son fkrasyla da bu erevede 2863 sayl Kanunun tabiat varlklarna ynelik olarak karlmas ngrlen ynetmelikleri karma yetkisi evre ve ehircilik Bakanlna verilmitir. Dava konusu kural ile evre ve ehircilik Bakanlnca Kanunda ngrlen ynetmelikler karlana kadar bir hukuksal boluk olumamas iin 648 sayl KHKden nce yrrle girmi olan ynetmeliklerin bu KHKye aykr olmayan hkmlerinin uygulanmasna devam edilmesi ngrlmtr. te yandan, 2863 sayl Kanuna eklenen geici 10. maddede, kltr varlklarn koruma blge kurullarnn mevcut yelerinin grevlerinin bu maddenin yrrle girdii tarihte sona erecei belirtilmitir. KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine ilikin gerekede belirtilen nedenlerle dava konusu kurallar, Anayasann 63. maddesine aykr deildir.

102

Anayasann 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesinin temel gereklerinden birisi kazanlm haklara sayg gsterilmesidir. Kazanlm haklara sayg, hukuk gvenlii ilkesinin bir sonucudur. Kazanlm hak, kiinin bulunduu statden doan, tahakkuk etmi ve kendisi ynnden kesinlemi ve kiisel alacak niteliine dnm haktr. 2863 sayl Kanunda kltr varlklarn koruma blge kurulu yelerinin grev sresine ilikin olarak herhangi bir hkm yer almamaktadr. ptali istenen kuraln yrrle girdii tarihte yrrlkte bulunan Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ve Koruma Blge Kurullar almalar ile Koruma Yksek Kuruluna Yaplacak tirazlara Dair Ynetmelikin 10. maddesinde koruma blge kurullarnn Yksekretim Kurulu ve Bakanlka seilen yelerinin grev sresi yl olarak belirlenmi ise de idari dzenleyici ilemle belirlenen bu srenin kazanlm hak tekil etmesi mmkn olmadndan, 2863 sayl Kanuna eklenen geici 10. maddede hukuk devleti ilkesine aykrlk bulunmamaktadr. Aklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasann 2. ve 63. maddelerine aykr deildir. ptal isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. Kuraln, Anayasann 90. maddesiyle ilgisi grlmemitir. 18- KHKnin 63. Maddesinin ncelenmesi Dava dilekesinde, 648 sayl KHKnin 63. maddesine ilikin olarak bamsz bir iptal gerekesi ne srlmemi, 648 sayl KHKnin 10. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentleri, 15. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen ek 1. maddesi, 17. maddesiyle 644 sayl KHKye eklenen geici 6. maddesinin (1) ve (3) numaral fkralar, 19. maddesi, 20. maddesi, 41. maddesiyle 2863 sayl Kanunda yaplan ibare deiiklikleri ile ayn Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral alt bent, 42. maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 17. maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflar, 47.maddesi, 49. maddesi, 50. ma ddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 61. maddesinin ikinci fkrasndaki Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresi, 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddesi, 52. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9. ve geici 10. maddeler iin aklanan gerekelerle kuraln, Anayasaya aykr olduu ileri srlmtr. Dava konusu kural, KHKnin yrrllk maddesi olup yaym tarihinden itibaren yrrle girmesini ngrmektedir. 648 sayl KHK, 17.8.2011 gnl, 28028 sayl Resmi Gazetede yaymlanm ve 17.8.2011 tarihinde yrrle girmitir. Anlan madde, fkra, bent, cmle, blm ve ibarelerin Anayasaya uygun olduuna ve bunlara ynelik iptal isteminin reddine karar verildiinden ayn gerekelerle dava konusu kuraln da iptali isteminin reddi gerekir. Fulya KANTARCIOLU bu gre katlmamtr. V- YRRLN DURDURULMASI STEM 8.8.2011 gnl, 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin: A) 6.4.2011 gnl, 6223 sayl Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve Yetkileri ile Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanununun iptal edilmesi halinde dayanaksz hale gelecei ynnden ileri srlen iptal istemi, 29.11.2012 gnl, E. 2011/106, K. 2012/192 sayl kararla reddedildiinden, Kararnamenin tmnn yrrl nn durdurulmas isteminin REDDNE, B) Kapsam ynnden; 1- a- 1. maddesiyle 29.6.2011 gnl, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (h) bendi dndaki blmnn, 2., 3. maddeleri, 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (e) bendi dndaki blmnn, 5. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1)

103

numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, () bendi dndaki blmnn, 6. maddesi, 7. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin (2) numaral fkrasnda yer alan () ibaresinin (c) eklinde deitirilmesi dndaki deiikliklerin, 9. maddesi, 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi dnda kalan blm ile (2) numaral fkras, 11., 12., 14., 15., 16., 17., 18., 19., 25., 26. maddeleri, 27. maddesiyle, 29.6.2001 gnl, 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 5. maddesinin drdnc ve yedinci fkralarnn yrrlkten kaldrlmasna ilikin blmnn, 28., 29., 30., 31., 32., 33., 34., 35., 36., 37., 38., 39., 40., 41., 42., 43., 44., 45., 46., 47., 48., 49., 50. maddeleri, 51. maddesiyle, 21.7.1983 gnl, 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununa eklenen ek madde 4n birinci, nc, drdnc ve beinci fkralar, 52., 53., 56., 57., 58., 59. ve 60. maddeleri, 62. maddesinin birinci fkras, 63 ., 64. maddeleri ile eki (I) Sayl Cetveli, (1), (2) ve (3) sayl listelere ynelik iptal istemleri, 29.11.2012 gnl, E. 2011/106, K. 2012/192 sayl kararla reddedildiinden, bu maddelere, fkralara, blmlere, deiikliklere, cetvele ve listelere ilikin yrrln durdurulmas isteminin REDDNE, b- 21. maddesiyle deitirilen, 3.5.1985 gnl, 3194 sayl mar Kanununun 8. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendinin drdnc cmlesi ile ikinci fkrasnn nc cmlesinin, c- 22. maddesiyle deitirilen, 3194 sayl Kanunun bal ile birlikte deitirilen 27. maddesinin, d- 23. maddesiyle, 3194 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin, e- 24. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 1. maddesinin ikinci fkrasnn, f- 27. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin beinci fkras, yrrlnn durdurulmasna ilikin iptal hkmnn yrrle girmesinin ertelenmesi nedeniyle, bu maddelerin, fkralarn ve cmlelerin YRRLNN DURDURULMASI STEMNN REDDNE, 2- 1. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi, 3- 4. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasna eklenen (e) bendi, 4- 5. maddesiyle deitirilen, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendi, 5- 7. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin ikinci fkrasnda yer alan (c) eklinde deitirilen () ibaresi, 6- 8. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 11. maddesinde yaplan deiiklikler, 7- 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi, 8- 13. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 32. maddesine eklenen (2) numaral fkra, 9- 20. maddesiyle yrrlkten kaldrlan, 27.6.1989 gnl, 375 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin ek 3. maddesinin birinci fkrasnda yer alan zel evre Koruma Kurumu Bakanl, ve sekizci fkrasnda yer alan evre ve ehircilik Bakanl, ibareleri, 10- 27. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 5. maddesinin altnc fkras, 11- 51. maddesiyle, 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin ikinci fkras, 12- 54. maddesiyle, 31.10.1985 gnl, 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasna eklenen () bendi ve mevcut () bendinin (d) bendi olarak teselsl ettirilmesi, 13- 55. maddesiyle, 3234 sayl Kanuna eklenen 22/A maddesi, 14- 61. maddesiyle, 2.3.1984 gnl, 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 3. maddesinin ikinci fkrasna mterek kararname ile, ibaresinden sonra gelmek zere eklenen Bakan Yardmclar Bakanln bal bulunduu Bakan tarafndan, ibaresi, hakknda, 29.11.2012 gnl, E.2011/106, K.2012/192 sayl kararla karar verilmesine yer olmadna karar verildiinden, bu maddeye, fkralara, bentlere, ibarelere, deiikliklere ve teselsle ilikin yrrln durdurulmas istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, C) Anayasann 91. maddesinin birinci fkras ynnden; 1- 1. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (h) bendi dndaki blmnn, 2., 3. maddeleri, 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (e) bendi dndaki blmnn, 5. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, () bendi dndaki blmnn, 6. maddesi, 7. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin (2) numaral fkrasnda yer alan () ibaresinin (c) eklinde deitirilmesi dndaki deiikliklerin, 9. maddesi, 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi dnda kalan blm ile (2) numaral fkras, 11., 12., 14., 15., 16., 17., 18., 19., 25., 26. maddeleri, 27. maddesiyle 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin drdnc ve yedinci fkralarnn

104

yrrlkten kaldrlmasna ilikin blmnn, 28., 29., 30., 31., 32., 33., 34., 35., 36., 37., 38., 39., 40., 41., 42., 43., 44., 45., 46., 47., 48., 49., 50. maddeleri, 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin birinci, nc, drdnc ve beinci fkralar, 52., 53., 56., 57., 58., 59., 60., 62. maddesinin birinci fkras, 63., 64. maddeleri ile eki (1) sayl cetveli, (1), (2) ve (3) sayl listelere ynelik iptal istemleri, 29.11.2012 gnl, E.2011/106, K.2012/192 sayl kararla reddedildiinden, bu maddelere, fkralara, blmlere, deiikliklere, cetvele ve listelere ilikin yrrln durdurulmas isteminin REDDNE, 2- 62. maddesinin ikinci fkrasna ilikin iptal hkmnn yrrle girmesinin ertelenmesi nedeniyle, bu fkrann YRRLNN DURDURULMASI STEMNN REDDNE, D) erikleri itibariyle Anayasaya aykrl ileri srlen; 1- 1. maddesiyle deitirilen, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ibarelerine, 2- 4. maddesiyle deitirilen, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresine, 3- 10. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin; a- (1) numaral fkrasnn (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerine, b- (2) numaral fkrasnn birinci cmlesinde yer alan ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ibaresi ile ikinci cmlesinde yer alan Ancak Bakanlka ibaresine, 4- 12. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 25. maddesine eklenen (2) numaral fkraya, 5- 15. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen ek 1. maddeye, 6- 17. maddesiyle, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen geici 6. maddenin (1) ve (3) numaral fkralarna, 7- 19. maddesine, 8- 32. maddesiyle, 29.6.2011 gnl, 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 19. maddesine eklenen (2) numaral fkraya, 9- 36. maddesiyle deitirilen, 9.8.1983 gnl, 2873 sayl Mill Parklar Kanununun 5. maddesinin birinci fkrasnda yer alan onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin ibaresine, 10- 40. maddesiyle deitirilen, 13.12.1983 gnl, 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13. maddesinin birinci fkrasnn (r) bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda;, ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ibareleri ile kamulatrma szcne ve ikinci fkrasna, 11- 41. maddesiyle; a- 2863 sayl Kanun da yer alan; aa- Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ibaresinin Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde, bb- kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ibarelerinin Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde, deitirilmesine, b- 2863 sayl Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral alt bende, 12- 42. maddesiyle deitirilen, 2863 sayl Kanunun 17. maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflarna, 13- 47. ve 49. maddelerine, 14- 50. maddesiyle, 2863 sayl Kanunun 61. maddesinin deitirilen ikinci fkrasnda yer alan Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresine, 15- 51. maddesiyle, 2863 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin birinci, nc, drdnc ve beinci fkralarnn, 16- 52. maddesiyle, 2863 sayl Kanuna eklenen geici 9. ve geici 10. maddelere, 17- 63. maddesine, ynelik iptal istemleri, 29.11.2012 gnl, E.2011/106, K.2012/192 sayl kararla reddedildiinden, bu maddelere, fkralara, bentlere, alt bende, blme, ibarelere, szce, paragraflara ve deiikliklere ilikin yrrln durdurulmas isteminin REDDNE, 29.11.2012 gnnde OYBRLYLE karar verilmitir. VI- PTAL HKMNN YRRLE GRECE GN SORUNU

105

Anayasann 153. maddesinin nc fkrasnda, Kanun, kanun hkmnde kararname ve Trkiye Byk Millet Meclisi tz ya da bunlarn hkmleri, iptal kararlarnn Resm Gazetede yaymland tarihte yrrlkten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hkmnn yrrle girecei tarihi ayrca kararlatrabilir. Bu tarih, kararn Resm Gazetede yaymland gnden balayarak bir yl geemez denilmekte, 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanunun 66. maddesinin (3) numaral fkrasnda da bu kural tekrarlanmaktadr. 8.8.2011 gnl, 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 21. maddesiyle deitirilen, 3194 sayl Kanunun 8. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendinin drdnc cmlesi ile ikinci fkrasnn nc cmlesinin, 22. maddesiyle, 3194 sayl Kanunun bal ile birlikte deitirilen 27. maddesinin, 23. maddesiyle, 3194 sayl Kanuna eklenen ek 4. maddenin, 24. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 1. maddesinin ikinci fkrasnn, 27. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin beinci fkrasnn ve 62. maddesinin ikinci fkrasnn iptal edilmeleri nedeniyle doacak hukuksal boluk kamu yararn ihlal edecek nitelikte grldnden, Anayasann 153. maddesinin nc fkrasyla 6216 sayl Kanunun 66. maddesinin (3) numaral fkras gereince bu maddelere ilikin iptal hkmnn, kararn Resm Gazetede yaymlanmasndan balayarak alt ay sonra yrrle girmesi uygun grlmtr. VII- SONU 8.8.2011 gnl, 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin: A) 6.4.2011 gnl, 6223 sayl Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve Yetkileri ile Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanununa ynelik iptal istemi, 27.10.2011 gnl, E. 2011/60, K. 2011/147 sayl kararla reddedildiinden, Kararnamenin tmne ynelik iptal isteminin REDDNE, OYBRLYLE, B) 1- a- 1. maddesiyle 29.6.2011 gnl, 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (h) bendi dndaki blmnn, 2., 3. maddeleri, 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (e) bendi dndaki blmnn, 5. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, () bendi dndaki blmnn, 6. maddesi, 7. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin (2) numaral fkrasnda yer alan () ibaresinin (c) eklinde deitirilmesi dndaki deiikliklerin, 9. maddesi, 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi dnda kalan blm ile (2) numaral fkras, 11., 12., 14 ., 15., 16., 17., 18., 19., 25., 26. maddeleri, 27. maddesiyle, 29.6.2001 gnl, 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 5. maddesinin yedinci fkrasnn yrrlkten kaldrlmasna ilikin blmnn, 28., 29., 30., 31., 32., 33., 34., 35., 36., 37., 38., 39., 40., 42., 43., 44., 45., 46., 47., 48., 49., 50. maddeleri, 51. maddesiyle, 21.7.1983 gnl, 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununa eklenen Ek Madde 4n birinci, nc, drdnc ve beinci fkralar, 52., 53., 56., 57., 58., 59., 60., 62. maddesinin birinci fkras, 63., 64. maddeleri ile eki (1) Sayl Cetveli, (1), (2) ve (3) sayl listeleri, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olduundan Anayasaya aykr olmadna ve bu maddelere, fkralara, blmlere, deiikliklere, cetvele ve listelere ilikin iptal isteminin REDDNE, OYBRLYLE, b- 21. maddesiyle deitirilen, 3.5.1985 gnl, 3194 sayl mar Kanununun 8. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendinin drdnc cmlesi ile ikinci fkrasnn nc cmlesi, 6223 sayl Kanun kapsamnda olmadndan, bu cmlelerin Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE, c- 22. maddesiyle 3194 sayl Kanunun bal ile birlikte deitirilen 27. maddesi, 6223 sayl Kanun kapsamnda olmadndan, bu maddenin Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE, d- 23. maddesiyle 3194 sayl Kanuna eklenen Ek Madde 4, 6223 sayl Kanun kapsamnda olmadndan, bu maddenin Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE, e- 24. maddesiyle deitirilen 4708 sayl Kanunun birinci maddesinin ikinci fkras, 6223 sayl Kanun kapsamnda olmadndan, bu fkrann Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE,

106

f- 27. maddesiyle, 4708 Kanunun 5. maddesinin drdnc fkrasnn yrrlkten kaldrlmasna ilikin blm, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olduundan Anayasaya aykr olmadna ve bu deiiklie ilikin iptal isteminin REDDNE, Fulya KANTARCIOLUnun karoyu ve OYOKLUUYLA, g- 27. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin beinci fkras, 6223 sayl Kanun kapsamnda olmadndan, bu fkrann Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE, h- 41. maddesiyle 2863 sayl Kanun da yaplan ibare deiikleri ile ayn Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13), (14), (15) ve (16) numaral alt bentler, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olduundan Anayasaya aykr olmadna ve bu ibare deiiklikleri ile alt bentlere ilikin iptal isteminin REDDNE, Fulya KANTARCIOLUnun karoyu ve OYOKLUUYLA, 2- a- 21. maddesiyle deitirilen 3194 sayl Kanunun 8. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendinin drdnc cmlesi ile ikinci fkrasnn nc cmlesinin, b- 22. maddesiyle 3194 sayl Kanunun bal ile birlikte deitirilen 27. maddesinin, c- 23. maddesiyle 3194 sayl Kanuna eklenen Ek Madde 4n, d- 24. maddesiyle deitirilen 4708 sayl Kanunun birinci maddesinin ikinci fkrasnn, e- 27. maddesiyle deitirilen, 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin beinci fkrasnn, iptal edilmeleri nedeniyle, Anayasann 153. maddesinin nc fkrasyla 6216 sayl Kanunun 66. maddesinin (3) numaral fkras gereince bu maddelere, fkralara ve cmlelere ilikin PTAL HKMNN, KARARIN RESM GAZETEDE YAYIMLANMASINDAN BALAYARAK ALTI AY SONRA YRRLE GRMESNE, OYBRLYLE, 3- 1. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasna eklenen (h) bendi, 23.8.2011 gnl, 653 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 6. maddesiyle deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 4- 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasna eklenen (e) bendi, 16.5.2012 gnl, 6306 sayl Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi ile deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 5- 5. maddesiyle deitirilen 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendi, 11.10.2011 gnl, 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 14. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendiyle, bentde yer alan kriterlerini ibaresinden sonra gelmek zere Orman ve Su leri Bakanl ile birlikte ibaresi eklenerek deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, Fulya KANTARCIOLUnun karoyu ve OYOKLUUYLA, 6- 7. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin ikinci fkrasnda yer alan (c) eklinde deitirilen () ibaresi, 6306 sayl Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn () bendi ile yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan deiiklie ilikin hkmn iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 7- 8. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 11. maddesinde yaplan deiiklikler, 6306 sayl Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn (d) bendi il e deitirildiinden, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 8- 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi, 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 14. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendiyle, bentte yer alan deitirmek, ibaresinden sonra gelmek zere onaylamak, ibaresi eklenerek deitirildiinden, konusu kalmayan bu bende ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, Fulya KANTARCIOLUnun karoyu ve OYOKLUUYLA, 9- 13. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 32. maddesine eklenen (2) numaral fkra, 23.8.2011 gnl, 653 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 10- 20. maddesiyle yrrlkten kaldrlan, 27.6.1989 gnl, 375 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin Ek 3nc maddesinin birinci fkrasnda yer alan zel evre Koruma Kurumu Bakanl, ve sekizci fkrasnda yer alan evre ve ehircilik Bakanl, ibareleri, 11.10.2011 gnl, 666 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 1. maddesiyle 375 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen Ek Madde 12nin (1) numaral fkrasnn (m) bendiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE,

107

11- 27. maddesiyle deitirilen 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin altnc fkras, 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 16. maddesiyle, fkrada yer alan %1i ibarelerinin % 3 olarak deitirilmesi nedeniyle konusu kalmayan bu fkraya ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, Fulya KANTARCIOLU ile Osman Alifeyyaz PAKSTn karoylar ve OYOKLUUYLA, 12- 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen Ek Madde 4n ikinci fkrasnn birinci cmlesinde yer alan; a- Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdr, sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri ibaresi, 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 15. maddesiyle ile deitirildiinden, b- evre ve ehircilik Bakanl temsilcisinin bakanlnda,.. ibaresi 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 15. maddesiyle ile yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan ikinci fkraya ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 13- 1- 54. maddesiyle, 31.10.1985 gnl, 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunun 19. maddesinin, a- Birinci fkrasna eklenen () bendi, 657 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12. maddesiyle deitirildiinden, b- Mevcut () bendinin (d) bendi olarak teselsl ettirilmesi, 657 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 12. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 14- 55. maddesiyle 3234 sayl Kanuna eklenen 22/A maddesi, 657 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 13. maddesiyle yrrlkten kaldrldndan, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, 15- 61. maddesiyle, 2.3.1984 gnl, 2985 sayl Toplu Konut Kanununun Ek 3nc maddesinin ikinci fkrasna mterek kararname ile, ibaresinden sonra gelmek zere eklenen Bakan Yardmclar Bakanln bal bulunduu Bakan tarafndan, ibaresi, 24.10.2011 gnl, 661 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 25. maddesiyle deitirildiinden, konusu kalmayan bu maddeye ilikin iptal istemi hakknda KARAR VERLMESNE YER OLMADIINA, OYBRLYLE, C) 1- 1. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (h) bendi dndaki blmnn, 2., 3. maddeleri, 4. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnda yaplan deiikliklerin, bu fkraya eklenen (e) bendi dndaki blmnn, 5. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. maddesinin (1) numaral fkrasnda yaplan deiikliklerin, () bendi dndaki blmnn, 6. maddesi, 7. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 10. maddesinin (2) numaral fkrasnda yer alan () ibaresinin (c) eklinde deitirilmesi dndaki deiikliklerin, 9. maddesi, 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye ekle nen 13/A maddesinin (1) numaral fkrasnn (c) bendi dnda kalan blm ile (2) numaral fkras, 11., 12., 14., 15., 16., 17., 18., 19., 25., 26. maddeleri, 27. maddesiyle 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin yedinci fkrasnn yrrlkten kaldrlmasna ilikin blmnn, 28., 29., 30., 31., 32., 33., 34., 35., 36., 37., 38., 39., 40., 41., 42., 43., 44., 45., 46., 47., 48., 49., 50. maddeleri, 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen Ek Madde 4n birinci, nc, drdnc ve beinci fkralar, 52., 53., 56., 57., 58., 59., 60., 62. maddesinin birinci fkras, 63., 64. maddeleri ile eki (1) Sayl Cetveli, (1), (2) ve (3) sayl listelerin, Anayasann 91. maddesinin birinci fkras uyarnca Anayasaya aykr olmadna ve bu maddelere, fkralara, blmlere, deiikliklere, cetvele ve listelere ilikin iptal isteminin REDDNE, OYBRLYLE, 2- 62. maddesinin ikinci fkrasnn Anayasann 91. maddesinin birinci fkras uyarnca Anayasaya aykr olduuna ve PTALNE, OYBRLYLE, 3- 62. maddesinin ikinci fkrasnn iptal edilmesi nedeniyle, Anayasann 153. maddesinin nc fkrasyla 6216 sayl Kanunun 66. maddesinin (3) numaral fkras gereince bu fkraya ilikin PTAL HKMNN, KARARIN RESM GAZETEDE YAYIMLANMASINDAN BALAYARAK ALTI AY SONRA YRRLE GRMESNE, OYBRLYLE, D) erikleri itibariyle Anayasaya aykrl ileri srlen;

108

1- 1. maddesiyle deitirilen 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 2. maddesinin (1) numaral fkrasnn () bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile ve mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri ibarelerinin, 2- 4. maddesiyle deitirilen 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnn (j) bendine eklenen mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, ibaresinin, 3- 10. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen 13/A maddesinin; a- (1) numaral fkrasnn, (a) bendinde yer alan sulak alanlar ibaresi ile (b), (), (d) ve (e) bentlerinin, b- (2) numaral fkrasnn birinci cmlesinde yer alan ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn ibaresi ile ikinci cmlesinde yer alan Ancak Bakanlka ibaresinin, 4- 12. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 25. maddesine eklenen (2) numaral fkrann, 5- 15. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen Ek Madde 1in, 6- 17. maddesiyle 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye eklenen Geici Madde 6nn (1) ve (3) numaral fkralarnn, 7- 19. maddesinin, 8- 32. maddesiyle, 29.6.2011 gnl, 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 19. maddesine eklenen (2) numaral fkrann, 9- 36. maddesiyle deitirilen, 9.8.1983 gnl, 2873 sayl Mill Parklar Kanununun 5. maddesinin birinci fkrasnda yer alan onayl uygulama imar planna gre hazrlanacak projelerin ibaresinin, 10- 40. maddesiyle deitirilen, 13.12.1983 gnl, 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13. maddesinin; a- Birinci fkrasnn (r) bendinde yer alan Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda; ve ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan ibareleri ile kamulatrma szcnn , b- kinci fkrasnn 11- 41. maddesiyle; a- 2863 sayl Kanunda yer alan; aa- Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulu ibaresinin Kltr Varlklarn Koruma Yksek Kurulu eklinde deitirilmesinin, bb- kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurulu ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu ibareleri Kltr Varlklarn Koruma Blge Kurulu eklinde deitirilmesinin, b- 2863 sayl Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen (13) numaral alt bendin, 12- 42. maddesiyle deitirilen 2863 sayl Kanunun 17. maddesinin (a) fkrasnn ikinci ve nc paragraflarnn, 13- 47. ve 49. maddelerinin, 14- 50. maddesiyle 2863 sayl Kanunun 61. maddesinin deitirilen ikinci fkrasnda yer alan Bakanlka deerlendirilerek gerekli grld takdirde ibaresinin, 15- 51. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen Ek Madde 4n birinci, nc, drdnc ve beinci fkralarnn, 16- 52. maddesiyle 2863 sayl Kanuna eklenen Geici Madde 9 ve Geici Madde 10un, 17- 63. maddesinin, Anayasaya aykr olmadna ve iptal isteminin REDDNE, Fulya KANTARCIOLUnun karoyu ve OYOKLUUYLA, 29.11.2012 gnnde karar verildi.

109

Bakan Haim KILI ye Fulya KANTARCIOLU ye Osman Alifeyyaz PAKST ye Burhan STN ye Hicabi DURSUN ye Muammer TOPAL

Bakanvekili Serruh KALEL ye Mehmet ERTEN ye Zehra Ayla PERKTA ye Engin YILDIRIM ye Celal Mmtaz AKINCI ye

Bakanvekili Alparslan ALTAN ye Serdar ZGLDR ye Recep KMRC ye Nuri NECPOLU ye Erdal TERCAN

Zht ARSLAN

KARIOY 2011/106 sayl dava dosyasnn yaplan ilk incelemesinde Mahkememiz ounluu dosyann esasa geilerek incelenmesi ynnde karar vermi ise de, iptal davas aan dava dilekesi incelendiinde dava konusunun 8.8.2011 tarih ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin tmnn ve birok deitirilen maddelerinin iptali istemine ilikin olduu, ipta l istemli dileke de, iptal konusunun Anayasann hangi maddelerine aykr olduunu anlatan gereke blmnde iptali istenen her madde kapsamnda bir nl edebiyatnn iirlerinden dizeler ya da msralar yazmak suretiyle konuyla ilintisini aklamadan, te amle, mahkemeye yaplacak dileke slup ve etiine aykr beyanlarda bulunduu grlmtr. Konu balants verilmeyen, zorlama yorumlara mahkemeyi itecek, mahkeme mehabeti ile badamayan, iinde konu d bulunmamas gereken unsur tayan dilekenin usu lne uygun olarak dzeltilerek geri gnderilmesinin istenmesi gerekirken, bir baka dileke de dava konusundan ilgisiz ifadelerinde yer almasna yol aacak uygulama ile mahkemenin dosyay iade etmeden esasa gemesine karar verilmesine katlnamamtr.

Bakanvekili Serruh KALEL

110

KARIOY GEREKES 1- 11.10.2011 gnl, 662 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin Etkiledii Kurallar Ynnden : 8.8.2011 gnl, 648 sayl Kanun Hkmnde Kararname (KHK)nin, baz maddelerinin iptali istemiyle 14.10.2011 tarihinde alan davadan sonra anlan KHKde, 662 sayl KHK ile yaplan deiikliklerin, ilgili olduklar dava konusu kurallarn tmn etkiledii gerekesiyle bu maddeler hakkndaki incelemenin esasna girilmesine gerek grlmeyerek karar verilmesine yer olmad yolunda karar verilmitir. Anayasa Mahkemesine yaplan iptal bavurularnn konusunu oluturan kurallarn tmyle yasal deiiklie uramalar halinde, iptal davalarnn dorudan soyut norm denetimine ilikin olduklar da gzetildii nde, sz konusu bavurular hakknda esastan karar verilmesinde, hukuki yarar bulunmamakta ise de yaplan deiikliin, dava konusu kuraln bir blmne ynelik olmas ve zn de etkilememesi durumunda, kalan blm hakknda incelemenin srdrlmesi gerekir. Aksi halde dava konusu kurallarda, daha sonraki yasal dzenlemelerle yaplacak en kk deiiklikler o kurallarn, iptal davas yoluyla Anayasal denetiminin engellenmesi sonucunu dourur. Byle bir sonucu, Anayasa yargsnn amac ve ileviyle badatrmak olanakszdr. Aklanan nedenlerle 648 sayl KHKnin tm deitirilmeyerek sadece baz szcklerde deiiklik ve ekleme yaplan kurallarnn kalan blmlerinin Anayasaya uygunluk denetiminin yaplarak esas hakknda karar verilmesi gerektii dncesiyle ounluk grne katlmyorum. 2- 6223 sayl Yetki Kanununun Kapsam Ynnden : Dava konusu 648 sayl KHKnin 41. maddesiyle 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen alt bentlerle Kanunda ad geen doal sit, tanr tabiat varlklar, sokak salklatrma proje ve uygulamalar ve etkileim-gei sahasnn tanmlar yaplmtr. Anayasann 91. maddesinin nc fkras uyarnca, yetki kanunda karlacak KHKnin amacnn, kapsamnn, ilkelerinin, kullanma sresinin ve sresi iinde birden fazla KHK karlp karlmayacann gsterilmesi gerekir. Buna gre bir KHKnin Anayasaya uygun olduunun kabul, ncelikle dayand yetki yasasnn kapsam iinde kalmasna baldr. 6.4.2011 gnl, 6223 sayl Yetki Yasasnn 1. maddesinin (1) numaral fkrasnn, kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenmesine ilikin (a) bendi ile (2) numaral fkrasnn da, (a) bendinde, Bakanlar Kuruluna grev, yetki, merkez, tara ve yurt dndaki tekilatlanma esaslaryla ilgili olmayan konularda dzenleme yapma yetkisi verilmediinden 648 sayl KHKnin 41. maddesiyle, 2863 sayl Yasann 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine eklenen alt bentlerle yaplan ve tmyle zel bir alana ait olan tanmlamalarn Yetki Kanununun kapsam dnda kald ak olup, dava konusu KHK kural Anayasaya aykrdr; iptali gerektii dncesiyle ounluk grne katlmyorum. 3- Yrtme Yetkisinin Geniletilmesi Ynnden : Dava konusu 648 sayl KHKnin iptal istemi reddedilen kurallarnn, idarenin KHKler konusundaki yetkisinin snrl olduu, yasama yetkisinin devredilmezlii ilkesiyle badamayacak biimde geni bir dzenleme yetkisi kullanamayacana ilikin E: 2011/113; K: 2012/108 sayl karardaki karoy gerekesi dorultusunda iptali gerektii dncesiyle ounluk grne katlmyorum.

ye Fulya KANTARCIOLU

111

KARIOY YAZISI 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 27. maddesiyle, 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 5. maddesinin beinci ve altnc fkralar deitirilmi, bu deiiklie gre beinci fkrada yap denetimi hizmeti iin yap denetimi kuruluuna denecek hizmet bedelinin hesaplanma ekli dzenlenmi, altnc fkrada ise alnaca k bedellerin yap sahibince il muhasebe birimlerinde alacak emanet nitelikli hesaba yatrlmas, yatrlan bu tutarlarn %1inin ruhsat veren idarenin, %1inin Bakanlk bnyesinde kurulan dner sermaye iletmesinin hesabna aktarlmas ngrlmtr. KHKnin 27. maddesiyle deitirilen 4708 sayl Kanunun 5. maddesinin beinci fkrasndaki dzenleme, 6223 sayl Yetki Kanunu kapsamnda olmadndan iptal edilmi ise de Kanunun 5. maddesinin altnc fkras hkmleri hakknda, daha sonra 662 sayl KHKnin 16. maddesiyle deitirildikleri ve iptal isteminin konusu kalmad gerekesiyle karar verilmesine yer olmadna karar verilmitir. Kanunun altnc fkrasndaki dzenleme, iptal edilen beinci fkradaki dzenlemenin devam niteliinde olup, 662 sayl KHKnin 16. maddesiyle yaplan deiiklik sadece oranlara (%1 yerine %3) ilikindir. Altnc fkrann deiiklikten nce veya sonra tek bana anlam ifade etmesi mmkn deildir. Bu nedenle deiik altnc fkra hakknda iptal isteminin konusu kalmad kabul edilse bile fkrann tek bana uygulanmas sz konusu olmadndan, 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanunun 43. maddesinin (4) numaral fkras gereince iptali gerekir. Bu gerekeyle fkra hakknda karar verilmesine yer olmad kararna katlmamaktaym.

ye Osman Alifeyyaz PAKST

112