CHNG 1. NHNG L LUN CHUNG V XUT KHU LAO NG 1.1. Cc khi nim. 1.1.1.

Lao ng Lao ng l hot ng c mc ch, c thc, ca con ngi nhm thay i nhng vt th t nhin ph hp vi li ch ca mnh. Lao ng l s vn dng ca sc lao ng, l qu trnh kt hp gia sc lao ng v t liu sn xut to ra ca ci vt cht cho x hi. 1.1.2. Sc lao ng. Sc lao ng l tp hp th lc v tr lc ca con ngi trong qu trnh to ra ca ci x hi, phn nh kh nng lao ng ca con ngi. Hng ha sc lao ng l mt loi hng ha c bit. Sc lao ng thuc quyn s hu ca ngi lao ng. Ngi lao ng bn sc lao ng thc cht l bn quyn s dng lao ng hay cho thu sc lao ng trong mt thi gian nht nh. 1.1.3. Ngun lao ng. Ngun lao ng l mt b phn ca dn c bao gm nhng ngi trong tui lao ng khng tnh s ngi mt kh nng lao ng v nhng ngi ngoi tui lao ng nhng thc t c tham gia lao. 1.1.4. Th trng lao ng. Th trng lao ng l mt lnh vc ca nn kinh t m din ra qu trnh mua bn, trao i, thu mn sc lao ng. ni no c nhu cu s dng lao ng v c ngun cung cp sc lao ng th s hnh thnh nn th trng lao ng. Vic mua bn, trao i, thu mn sc lao ng din ra trong hai loi th trng : - Th trng lao ng trong nc: l mt loi th trng, trong mi lao ng u c th t do di chuyn t ni ny n ni khc trong phm vi bin gii ca mt quc gia.
1

- Th trng lao ng quc t l th trng trong lao ng t nc ny c th di chuyn sang nc khc thng qua cc Hip nh, Tha thun gia hai hay nhiu quc gia trn th gii. 1.1.5. Xut khu lao ng. Xut khu lao ng l hot ng trao i, mua bn hay thu mn lao ng gia chnh ph mt nc hay t chc, c nhn, cung ng sc lao ng ca nc vi chnh ph, t chc, c nhn s dng sc lao ng nc ngoi trn c s hip nh hay hp ng cung ng lao ng. Nh vy, khi hot ng xut khu lao ng c thc hin s c s di chuyn lao ng c thi hn v c k hoch t mt nc sang mt nc khc. Trong hnh vi trao i ny, nc a lao ng i c gi l nc xut khu lao ng , nc tip nhn lao ng c coi l nc nhp khu lao ng (NKL). Trn thc t c trng hp xut hin vai tr ca nc th ba lm nhim v trung gian, mi gii hoc kinh doanh. V sc lao ng l mt hng ha c bit nn trong hip nh hay hp ng cung ng lao ng, ngoi nhng iu khon quy nh i vi cc loi hng ha bnh thng th cn c nhng iu khon cp n i sng, vn ha, tinh thn, sinh hot ca ngi lao ng. Nhng iu ny b chi phi bi phong tc, tp qun, tn gio, vn ha ca cc quc gia tham gia vo lnh vc ny. 1.2. Cc hnh thc xut khu lao ng. Hin nay xut khu lao ng c thc hin theo nhiu hnh thc sau: Cn c vo hp ng a lao ng ra nc ngo i: xut khu lao ng c thc hin thng qua hip nh gia cc Chnh ph; theo hp ng gia cc doanh nghip xut khu lao ng; hnh thc thu bao cng trnh, u t nc ngoi, hp ng nng cao tay ngh v theo hp ng n l ca ngi lao ng vi ch s dng lao ng. Cn c vo khng gian i chuyn ca ngi lao ng : xut khu lao ng trc tip l vic di chuyn lao ng c t chc, c thi hn, t nc ny n nc khc lm vic km theo thay i ch , l hnh thc ch yu
2

trong trao i quc t sc lao ng hin nay. Xut khu lao ng rp ranh l hin tng ngi lao ng ca cc nc c chung bin gii qua li kim vic lm, nhng khng km thay i ch tm thi hay vnh vin. Xut khu lao ng ti ch l ngi lao ng lm vic ngay ti trn nc mnh trong cc khu ch xut, khu cng nghip c vn u t nc ngoi. Xut khu lao ng phi chnh thc l ngi lao ng ra nc ngoi tm vic lm bt hp php, hnh thc ny chim t l nh nhng ri ro cho ngi lao ng rt cao. Cn c vo cht lng lao ng xut khu: xut khu lao ng c tay ngh hay cn gi l xut khu chuyn gia, k thut vin, lao ng lnh ngh, xut khu lao ng tay ngh thp hoc khng c tay ngh gi l xut khu lao ng ph thng. Hng di chuyn ca hai loi lao ng ny cng khc nhau. Trong khi lao ng c tay ngh thng di chuyn song hnh vi lung vn u t t nc pht trin n nhng nc km pht trin hn th lao ng ph thng li c hng di chuyn ngc li t nhng nc km pht trin n nhng nc pht trin hn. Cc hnh thc xut khu lao ng ca Vit Nam. Hin nay, xut khu lao ng ca nc ta c tin hnh theo cc hnh thc sau: - Thng qua cc doanh nghip dch v, t chc s nghip c php hot ng a ngi lao ng i lm vic nc ngoi. - Thng qua cc doanh nghip trng thu, nhn thu hoc t chc c nhn u t ra nc ngoi c php a ngi lao ng i lm vic nc ngoi. - Theo hp ng c nhn lao ng trc tip k kt vi ch s dng lao ng nc ngoi. - Hnh thc a tu nghip sinh, thc tp sinh i thc tp nng cao tay ngh nc ngoi. Hin nay XKL ca Vit Nam sang Nht Bn ch yu c thc hin thng qua hnh thc ny. Chng trnh tu nghip sinh (TNS) l chng trnh vi mc ch o to tay ngh v chuyn giao mt s cng ngh k thut,
3

chnh ph Nht Bn vin tr, gip cho Vit Nam o to chuyn gia trong cc lnh vc ngh, sn xut, my mc, ng thi gip cc x nghip ca Nht Bn ang thiu cng nhn trm trng mt lng nhn cng gi r t cc nc ang pht trin. Theo tinh thn hp tc th TNS s hc v lm vic Nht l 3 nm. Sau khi sang Nht trong 10 thng u tin s l hun ngh v h s nhn tin tr cp hun ngh l khong 70.000 yn/thng n 80.000 yn/ thng. Sau 10 thng hun ngh nu thi u bng ngh ca Nht th s c chuyn sang t cch gi l Thc tp sinh, c tr lng tng ng vi mc lng ngi Nht tp s trong vng 26 thng cn li khong 120.000 yn- 140.000 yn/ thng. Xut khu lao ng c nghin cu trong kha lun ny l xut khu lao ng trc tip, l loi hnh dch v a ngi i lao ng bao gm c chuyn gia v tu nghip sinh, thc tp sinh, i lm vic c thi hn, c t chc, hp php thng qua cc hip nh chnh ph, cc t chc chnh ph, phi chnh ph, cc hp ng ca t chc dch v c cp giy php xut khu lao ng, hoc theo cc hp ng nhn thu khon cng trnh, cc d n u t ra nc ngoi, cc hp ng nng cao tay ngh hoc theo cc hp ng c nhn. 1.3. Vai tr ca hot ng xut khu lao ng. Xut khu lao ng l hot ng kinh t quan trng i vi mi quc gia, c bit i vi cc nc kinh t km pht trin. Hot ng ny em li li ch cho tt c cc bn tham gia: bn xut khu lao ng, bn nhp khu lao ng v bn thn ngi lao ng. Xt trn gc v m: - Vi nc xut khu lao ng: Nc XKL c li v nhiu mt trong c bit l cc lnh vc: kinh t, x hi, quan h i ngoi. + V kinh t: xut khu lao ng c vai tr c bit trong hot ng kinh t. Trc ht, n gp phn gii quyt vic lm v tng thu nhp cho ngi lao
4

ng. C th ni, xut khu lao ng gi mt v tr quan trng trong chng trnh vic lm quc gia, nu khng ni l ch yu trong chin lc gii quyt vic lm, y l mt cng c hu hiu thc hin mc tiu ca ng v Nh nc ta t ra ti nm 2020 s xa ht i ngho. Kinh nghim t mt s nc cho thy, xut khu lao ng l mt gii php khc phc tnh trng tht nghip c hiu qu cao. Bn cnh nhng ng gp trn, xut khu lao ng cn em li ngun thu ngoi t ng k cho t nc, gp phn ci thin cn cn thanh ton quc t do vy rt ngn khong cch giu- ngho gia nc pht trin v nc ang pht trin. Xut khu lao ng cng l mt knh em li mt ngun thu nhp quan trng cho t nc. Theo nh c tnh, s lao ng xut khu nm 2007 gii v nc lng kiu hi t 1,6 t USD. Trong th trng Nht Bn vi hn 300 triu USD. Nm 2010, Vit Nam ng th 16 trong 30 quc gia c lng kiu hi chuyn v nhiu nht, l mt trong 10 quc gia c thu nhp ln t XKL. + V x hi: i vi mt nc hn 88 triu dn, vi trn mt na l trong tui lao ng, nhng s ngi tht nghip thnh th ln ti 1,58%, khu vc nng thn l 3,35% th XKL l mt knh gii quyt vic lm cho ngi lao ng rt c ngha. Trong my nm gn y, s lng lao ng i xut khu nc ta mi nm tng ln n trn di 70 nghn ngi v n nay c khong 400 nghn ngi Vit Nam ang lm vic khong 40 quc gia v vng lnh th. Song nu so vi Philippines c cng s dn v s ngi trong tui lao ng nh Vit Nam th kt qu trn cn thp hn rt nhiu. Thc hin tt cng tc xut khu lao ng s gim c t nn x hi do tht nghip gy ra, to mt hng lao ng tch cc cho ngi lao ng hc tp c phong cch lm vic mi do t chc lao ng nc ngoi trang b. + V quan h i ngoi: M trng quan h i ngoi, hp tc trong lnh vc XKL l v cng quan trng, t quan h gia nc cung ng lao ng v nc tip nhn lao ng tr nn gn b hn, hiu nhau hn, to ra
5

mi quan h tt p gia hai nc. Cung cp cho nhau nhng thng tin quan trng v nhng vn hai nc cng quan tm v thng nht quan im hai bn cng c li. S a dng ha cc quan h hp tc quc t c m rng thng qua hp tc v lao ng s to iu kin m rng hn na cc quan h hp tc khc. - Vi nc nhp khu lao ng: Vi nc nhp khu lao ng thu c nhng li ch ng k nh: cung cp s lao ng b p vo cc ngnh thiu ht, khai thc c hiu qu tim nng ca t nc. ng thi, m rng quan h v uy tn vi nc c lao ng, khai thc kinh nghim, kin thc, tc phong lao ng v cung cch qun l ca nc khc, m rng nhu cu th trng trong nc Ngoi ra XKL cng gp phn gii quyt nhu cu lao ng c bit l trong cc lnh vc m lao ng a phng t tham gia ti nc tip nhn lao ng. Xt trn gc vi m: - Vi cc doanh nghip xut khu lao ng: + Xut khu lao ng l mt b phn ca xut khu do vy cc doanh nghip tham gia trong lnh vc ny phi tm hiu k v nn vn ha, phong tc tp qun ca nc nhp khu, y l tin tt trong qu trnh hi nhp quc t. + Doanh nghip hot ng xut khu lao ng l tham gia hiu qu vo chng trnh quc gia gii quyt vic lm ng thi thc hin mt phn tha thun hp tc gia hai chnh ph. + Doanh nghip XKL lm n c hiu qu s thc hin ngha v vi Ngn sch Nh nc. Tuy nhin mt vn ht sc bc xc ang t ra trong giai on hin nay l tnh trng ngy cng c nhiu lao ng khng thc hin ng hp ng k kt. Vic ny c th gy nh hng ln n uy tn ca doanh nghip cng nh s n nh trn th trng hin ti v tim nng. - Vi bn thn ngi lao ng:
6

+ Ngi i xut khu lao ng c iu kin gip gia nh thot khi i ngho, ci thin mc sng ca bn thn v gia nh. + Ngi lao ng c th tip thu k nng lm vic, qun l, tch ly trnh tay ngh v kinh nghim thc tin t to vic lm sau khi v nc. 1.4. Cc yu t nh hng n hot ng XKL. XKL l mt hot ng kinh t i ngoi c tnh c th, chu nh hng ca nhiu yu t khc nhau, b tc ng ca nn kinh t v chnh sch pht trin ca c nc XKL v nc NKL, ng thi c tc ng tr li i vi nn kinh t- x hi ca cc nc ny. Trong iu kin ca nn kinh t th trng, hot ng XKL chu tc ng ca mt s yu t sau: - Quan h cung - cu v lao ng: T thc trng hot ng xut v nhp khu lao ng ca cc nc trn th gii cho thy, mt nc phi s dng lao ng nc ngoi, khi ngun lao ng trong nc khng p ng c cho nhu cu pht trin kinh t ca nc hoc l do s thiu ht lao ng c tay ngh cn thit. Bn cnh , s tng trng hay suy thoi, khng hong hay phc hi ca mt nn kinh t cng c nhng tc ng ti nhu cu lao ng trong nn kinh t. S ph hp gia nhu cu lao ng ca nc NKL v kh nng cung ng ca nc XKL l yu t quyt nh m bo cho s n nh ca hot ng XKL gia cc quc gia. - S cnh tranh: Hot ng XKL va din ra s hp tc gia cc nc va cnh tranh nhau mnh m, s hp tc l yu cu bt buc. S cnh tranh trong hot ng XKL din ra gia cc doanh nghip XKL ca mt nc XKL, hay ca cc nc XKL, thm ch gia cc nh nc ca cc quc gia XKL. S cnh tranh th hin qua s lng hp ng XKL, c ch qun l lao ng nc ngoi, mc lng, s a dng v ngnh ngh, trnh , k nng lao ng, ca ngi lao ng. Ngoi ra, cn c s cnh tranh gia LNN vi lao ng bn a v vic lm nc NKL. - Cht lng sc lao ng: l s tng ha cc yu t to ra nng lc lao ng ca ngi lao ng nh th lc, tr lc, cc mi quan h x hi ca
7

ngi lao ng c nh hng ti nng lc lm vic ca ngi lao ng nc NKL. Cht lng lao ng phi m bo c vic to ra gi tr tng thm trong thi gian s dng sc lao ng , bo m cho ngi lao ng duy tr v ti to sc lao ng, pht huy c cc kh nng sng to, m bo c cng lao ng, to c nhiu gi tr thng d cho ngi ch s dng. Chnh v vy, cht lng lao ng l yu t cn bn quyt nh kh nng cnh tranh v li th trong vic chim lnh th trng XKL, m bo cho s pht trin ca hot ng XKL. - Cc chnh sch, php lut: Hot ng XKL lin quan n nhiu ngi, nhiu t chc, lin quan n nc XKL v nc NKL, lin quan n cc t chc quc t nh T chc di c quc t (IOM), T chc lao ng quc t (ILO), do n chu tc ng mnh m ca mi trng chnh tr, php lut v chnh sch ca chnh ph c nc XKL v nc NKL cng nh lut php quc t. Hot ng XKL chu tc ng trc tip t ch trng v cc chnh sch, bin php qun l, iu tit ca chnh ph nc XKL. Trong khi , bt c mt s iu chnh trong chnh sch tip nhn LNN, nhng quy nh, iu kin nhp c, thm ch nhng thay i trong chnh sch u t, ti c cu kinh t, chnh sch i ngoi... ca chnh ph cc nc NKL u c nhng tc ng c th lm thay i nhu cu LNN nc NKL, thm ch tr thnh ro cn hn ch s lng lao ng nhp khu, do lm thay i mc cung ng lao ng ca nc XKL. - Cc yu t truyn thng vn ha v con ngi: Cc chnh sch tuyn dng LNN ca bt k quc gia no cng hm cha s bo tn v gn gi cc gi tr truyn thng vn ha v ph hp vi tn gio ca quc gia . V vy, mt quc gia s c ch trng u i hn i vi lao ng n t cc nc c nn vn ha tng quan.

- Cc yu t khc : T chc v qun l hot ng xut khu lao ng. y l yu t tch cc v c ngha quyt nh n hiu qu v s pht trin ca xut khu lao ng. Vi tnh cht phc tp, nhy cm v tnh cht quc t cao ca XKL, s qun l ca Nh nc vo hot ng ny vi t cch h tr, gim st v nh hng cho cng tc XKL l cn thit, ng vi mi giai on pht trin kinh t ca t nc, phi c mt phng thc t chc v qun l hiu qu kinh tx hi. Vic vn dng, khai thc tt cc nhn t mi c nh hng n XKL s gip cho chng ta c c hi thc hin thnh cng chin lc xut khu lao ng Vit Nam trong nhng nm ti gp phn vo cng cuc xa i gim ngho, thc hin cng nghip ha hin i ha, hi nhp su rng vi cc nc trong khu vc v trn th gii. 1.5. Kinh nghim ca mt s nc trong khu vc v XKL. Nhiu nc trong khu vc nh: Philippines, Indonesia, u l nhng nc tin hnh chng trnh XKL t lu v t c nhiu thnh tu quan trng. t c kt qu , cc nc ny c cc ch trng, k hoch cng nh cc chnh sch qun l khc nhau, ty thuc vo iu kin v hon cnh kinh t - x hi mi nc. 1.5.1. Kinh nghim ca Philippines. Philippines l nc trong khu vc thnh cng nht v xut khu lao ng. Philippines xem xut khu lao ng l ngnh kinh t mi nhn ca t nc, c nhiu ng gp cho s pht trin kinh t. H xem mnh nh mt Cng ty ton cu v cho thu, cho mn lao ng. Theo lun n lc xy dng mt K hoch kinh doanh ph hp vi mc ch chnh tr v kinh t ca mnh. Mc tiu to vic lm c xy dng trong chin lc kinh t x hi thng nin v chin lc o to nhn cng c trnh cao. Hin nay c hn 5 triu lao ng Philippines ang sng v lm vic ti gn 100 quc gia v vng lnh th. Bnh qun mi nm c gn 1 triu ngi Philippines ra nc ngoi lm vic. Trong s cc lao ng ra nc ngoi
9

lm vic c gn 85% l thanh nin bt u tham gia vo lc lng lao ng v vy tit kim cho t nc hng t USD u t gii quyt vic lm, ngoi ra s tin lao ng hng nm gi v cho t nc chim hn 12% GDP( nm 2008 l 19 t USD), gp 5 ln vn u t t nc ngoi v bng 25% ngun thu xut khu hng ha v dch v, l lng ngoi t ng k pht trin kinh t t nc. Philippines khuyn khch xut khu lao ng hp php, c thi hn ng thi hn ch ti a vic ngi lao ng i lm vic nc ngoi bt hp php. Chnh ph Philippines ban hnh o lut v lao ng di c v ngi Philippines nc ngoi (1995). Ph chun cng c quc t v bo v quyn li ca ngi lao ng v di c v ng thi k kt c 60 vn bn tha thun v hip nh lao ng vi 50 nc v vng lnh th trn th gii. Philippines xut khu lao ng do nh nc qun l thng nht thng qua Cc Vic lm ngoi nc thuc B lao ng v Vic lm, vic tuyn dng v a lao ng ra nc ngoi lm vic c c cc c quan nh nc v cc t chc t nhn m trch. Ngi lao ng mun i xut khu lao ng phi c mt trong cc t chc ny tuyn m hoc phi c hp ng lao ng c nhn v c Cc Vic lm ngoi nc cng nhn ph hp vi bn thn mnh v li ch quc gia. Philippines ch chp nhn cho lao ng ca mnh n lm vic cc nc c Lut Bo v quyn li ca ngi lao ng nc ngoi. Ti Philippines nh nc bt buc v khuyn khch cc doanh nghip lp qu o to v khng c thu l ph ca ngi lao ng nhm nng cao cht lng lao ng xut khu. Cc trung tm o to ln thuc Cc qun l lao ng v vic lm c thnh lp nhm o to li, b tc ngoi ng, kin thc php lut cho ngi lao ng. Nh nc cho php cc doanh nghip, cc trung tm o to lin kt vi nc ngoi, nht l nc tip nhn lao ng o to ngi lao ng. C th ni o to gio dc nh hng l nhn t c bn lm cho xut khu lao ng ca Philippines trong nhiu nm qua t c kt qu cao nht so vi cc nc trong khu vc.
10

Mc d giao quyn t ch v trch nhim tuyn m lao ng cho cc doanh nghip lao ng nhng Chnh ph vn duy tr vai tr qun l v kim sot nhm bo v ngi lao ng khi lm vic ti nc ngoi. Hin nay Philippines c hn 80 vn phng i din ti cc nc ng u l y vin lao ng ngoi ra ngi lao ng cn c tr gip bi cc t chc Chnh ph v Phi chnh ph khc nh: Cc phc li lao ng di c, Ban pht trin vic lm ngoi nc, Vn phng dch v vic lm, T chc Ch Thp , cc hip hi xut khu lao ng, Ban bo tr x hi v bo v ngi lao ng nc ngoi vi 27 chi nhnh lm vic ti 30 nc, chu trch nhim gii quyt mi lin quan n ngi lao ng. Ngoi ra cn c B ngoi giao, Vn phng nhp c, cc t chc nghip on cng h tr ngi lao ng. Lao ng xut khu c qun l theo h thng thng tin d liu ti i s qun Philippines mi nc nm bt y cc thng tin lin quan n ngi lao ng nhm h tr kp thi khi cn thit, c vn phng hi ngoi bao gm y cc i din ca tt c cc c quan lin quan gip ngi lao ng trong cc lnh vc chm sc sc khe, cha bnh, dch v t vn min ph, th tc hnh chnh, th tc chuyn tin v nc. Lao ng sau khi hon thnh hp ng v nc cng c nh nc quan tm mt cch tha ng bng nhiu chnh sch khc nhau nh: ngi lao ng c cp giy chng nhn Batik Manggagawa m bo chnh sch u i thu v ti chnh, chnh sch u i t ai cho cc c s sn xut kinh doanh do ngi lao ng lp, chnh sch ch , chnh sch gio dc v o to li cho gia nh v bn thn ngi lao ng. 1.5.2. Kinh nghim ca Indonesia. So vi cc nc trong khu vc, Indonesia l nc c nhiu tim nng v xut khu lao ng. Ngy nay, xut khu lao ng tr thnh mt ngnh cng nghip khng du v c mt v tr quan trng trong chin lc pht trin kinh t x hi t nc. Xut khu lao ng c Chnh ph quan tm t cui thp nin 70 khi m s lao ng lm vic nc ngoi ln ti hn 400 ngn ngi, tuy vy
11

cho n nay cc vn bn php lut iu chnh hot ng ny ch dng li cp B v Ngh nh Chnh ph, cng vi h thng t chc v qun l nh nc v xut khu lao ng yu km ang nh hng khng nh n hiu qu ca xut khu lao ng mang li. Chnh ph qun l v ch o chng trnh xut khu lao ng thng qua B nhn lc vi h thng c quan i din trong v ngoi nc nhm xc tin th trng gip ngi lao ng tm kim vic lm ph hp, v qun l ngi lao ng khi lm vic nc ngoi. m bo quyn li cho ngi lao ng Chnh ph ban hnh ngh nh PER 02/MEN nm 1994 quy nh cc th tc v t chc, iu kin, quy trnh tuyn m, a lao ng i lm vic nc ngoi cng nh cc vn php l v gii quyt tranh chp. Ngoi ra Chnh ph cn xy dng k hoch xut khu lao ng nhm mc tiu gim dn lao ng ph thng, tng lao ng c tay ngh, hn ch lao ng bt hp php phn u duy tr s lao ng lm vic nc ngoi thng xuyn khong 5 triu lao ng vi s ngoi t chuyn v nc hng nm gn 7 t USD. Ngi lao ng mun i lm vic nc ngoi hp php phi trc tip lin h vi vn phng c quan lao ng Idonesia PJTKL, y l c quan duy nht c chc nng xut khu lao ng, c quan ny sau khi lin h vi nc nhp c v c c giy php tip nhn lao ng s k hp ng vi ngi lao ng. Sau , ngi lao ng phi ng k vi vn phng AKAN thuc B Nhn Lc c hun luyn k nng ngh nghip, ngoi ng v kim tra tay ngh khi kt thc kha hc. Chnh v th tc hnh chnh phc tp, l ph cao, thi gian ch i lu, v iu khin i hi cao cng vi chnh sch khng ng b, t quan liu ca b my xut khu lao ng y ngi lao ng n vi nhng vn phng tuyn m lao ng bt hp php c mt mi ni trn t nc Indonesia v chp nhn ra nc ngoi lm vic bt hp php gy rt nhiu kh khn cho cng tc qun l v bo v quyn li ca ngi lao ng khi nc ngoi. Thng k cho thy c 1 ngi i xut khu lao ng hp php th c 1 ngi i ra nc ngoi lao ng bt hp php v s tin h gi v cho t nc tng ng nhau, nhng ri ro v kh khn
12

ca lao ng bt hp php th gp bi. Lao ng i lm vic bt hp php ti nc ngoi bng nhiu con ng nh: hnh hng, du lch, ving thm nhn thn, vt bin, giy t gi, li khi ht hn hp ng. Lao ng Indonesia tham gia xut khu lao ng c tui t 15 n 40 vi trnh hc vn thp, kin thc v k nng ngh nghip hn ch h chp nhn cng vic nng nhc, nguy him vi ng lng r mt, thi gian lm vic di. Indonesia l nc hi gio duy nht c n tham gia xut khu lao ng vi s lng ngy cng tng c bit cc nc Trung ng. Th trng xut khu lao ng chnh l Malaysia, rp X t, i Loan, Nht Bn, Hn Quc, Hng Kng. Vic bo v quyn li lao ng khi lm vic nc ngoi cha c chnh ph quan tm ng mc, cc vn phng i din nc ngoi hot ng khng hiu qu, ngi lao ng ch cn cch t bo v ln nhau hoc nh s gip ca cc hip hi lao ng, cc t chc x hi dn s, cc t chc tn gio mi khi c kh khn. 1.5.3. Bi hc kinh nghim. Mt l nh nc cn to lp mi trng php l, qun l hot ng xut khu lao ng bng lut php, nh hng cho hot ng xut khu lao ng. Hai l nh nc cn c chnh sch h tr v bo v ngi lao ng ti nc ngoi. Ba l cn quan tm hn na v cng tc o to ngoi ng, gio dc nh hng, o to ngh cho lao ng. Bn l nh nc cn c nhng chnh sch to iu kin thun li nht v ti chnh, vic chuyn tin v nc cho lao ng Vit Nam. Mt s kinh nghim rt ra t hot ng XKL ca mt s nc trong khu vc: - Chnh ph cc nc u coi XKL l chin lc gim i ngho gii quyt tnh trng tht nghip ang din ra nn u c chng trnh quc gia v XKL. Vn hp tc lao ng thng xuyn c cp n trong cc cuc trao i cp cao v c th hin trong cc tha thun song phng
13

vi nc ngoi; ng thi, thng xuyn theo di din bin tnh hnh ca cc nc tip nhn lao ng chim lnh th trng XKL. - Vn qun l nh nc v XKL u tp trung vo mt c quan ca chnh ph, l B Lao ng. Vai tr ca i s qun ti nc ngoi c c bit quan tm, thng qua pht huy vai tr ca Ty vin lao ng ti cc nc thm nh cc hp ng v qun l lao ng. - Cng tc bo v quyn li ca LXK nc ngoi c ch trng; ng thi, thnh lp cc qu h tr cho ngi lao ng khi i XKL hay gp kh khn khi ang lm vic nc ngoi. - Chnh ph khuyn khch v to mi iu kin cho cc thnh phn kinh t v ngi lao ng tham gia tm vic lm ngoi nc. Cc ngnh chc nng c trch nhim to mi iu kin cho cc t chc, c nhn thc hin c hiu qu chng trnh vic lm ngoi nc. - Cng tc o to ngh cho ngi lao ng trc khi i c c bit ch vi vic hnh thnh trung tm o to quc gia v qun l nh nc v o to LXK. - Cng tc thng tin tuyn truyn v XKL c ch trng, c s tham gia ca c c quan chc nng v cc cng ty hot ng XKL, cc thng tin v c hi v vic lm nc ngoi c ph bin cng khai, minh bch.

14

CHNG 2 THC TRNG HOT NG XUT KHU LAO NG VIT NAM SANG NHT BN 2.1. Phn tch tnh hnh cung- cu lao ng Vit Nam. 2.1.1. C cu dn s Vit Nam. T cuc Tng iu tra dn s u tin sau khi nc nh thng nht (1975) n nay, Bc tranh dn s nc ta thay i nhanh chng. Quy m dn s tng t 52,742 triu ngi nm 1979 ln 85,155 triu ngi nm 2007 v 88.87 triu ngi nm 2012; c cu dn s cng thay i mnh, c bit l c cu dn s theo nhm tui; t l nhng ngi trong tui lao ng tng t 51% ln 70%. Tng ng t l nhng ngi ngoi tui lao ng gim t 49% xung cn 30%. Dn s trong tui lao ng tng nhanh c s tuyt i v s tng i. Bng 2.1: C cu dn s Vit Nam theo nhm tui phn nh kh nng tham gia lao ng.
( n v: % )

15

T trng nhm tui trong tng s dn Nm 2005 2007 2009 2010 2011 (%) 0- 14 33,48 25,51 24,50 24,70 24,00 15- 59 58,41 65,04 69,10 68,50 69,00 60+ 8,11 9,45 6,40 6,80 7,00 100 100 100 100 100 Tng s

( Ngun: Tng cc thng k )

Quy m v c cu dn s theo tui c nh hng trc tip n vic xc nh s lng ngi "trong tui lao ng". Vit Nam, khng ch quy m dn s tng ln khng ngng m c "T l dn s t 15 n 59 tui" cng tng nhanh. Do vy, s ngi trong tui lao ng tng ln vi tc thng cao hn nhiu so vi tc tng dn s, s ngi ph thuc gim i nhng vn cn cao v vn vic lm vn cha c gii quyt ng k, S lao ng trong tui ny cn xut khu lao ng kim cng n vic lm. Vit Nam tin n thi k dn s vng : + Trong giai on (2005- 2010), "T s ph thuc" ca lao ng Vit Nam khng ngng gim xung. + Sau nhiu nm, "t s ph thuc tr" gim mnh v tr thnh nhn t quyt nh lm gim t s ph thuc ni chung. Trong khi , "t s ph thuc gi" tng ln i cht. iu cho thy tc gi ha dn s nhanh hn tc tng "dn s trong tui lao ng". "Ph thuc tr" gim, "ph thuc gi" tng s to ra nhng vn hi v thch thc khc nhau cho c gia nh v x hi. + Vit Nam ang trong giai on c cu dn s vng - mt c hi ln u tin chng ta c trong lch s nhn khu hc ("C cu dn s vng", tc l s ngi trong tui lao ng cao hn s ngi ph thuc). Theo S liu t Tng cc Thng k cho thy, hin nay, mi nm nc ta c khong 1,4 - 1,6 triu ngi b sung vo lc lng lao ng. S di do
16

ca lc lng ny thc s ang to ra c hi vng cho s pht trin kinh t, vi lc lng lao ng tng nh th tn dng thi k vng ny nc ta cn y mnh xut khu lao ng tng cng gii quyt vic vic lm v tng thu nhp cho ngi lao ng. 2.1.2. C cu lao ng Vit Nam. ng v Nh nc ta tch cc thc hin theo hng cng nghip ha, hin i ha. Do s chuyn dch ca c cu kinh t sang hng ny cng l iu tt yu. Qu trnh tt yu y lm tng t trng lao ng trong cc ngnh cng nghip, xy dng v dch v, lm gim t trng lao ng nng nghip. Bng s liu di y, cho thy r s chuyn dch y trong vng 7 nm tr li y theo ba khu vc kinh t: Nng lm thy sn chim 48,8% lao ng ( gim 6.3 im phn trm so vi nm 2005), khu vc Cng nghip v xy dng chim 21,3% v khu vc Dch v chim 30,3%. Bng 2. 2 : C cu lao ng ca cc khu vc kinh t thi k 2005- 2011
( n v : % )

Nm 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Nng, lm, thy sn 55,1 54,3 52,9 52,3 51,5 49,5 48,8

Cng nghip v xy dng 17,6 18,2 18,9 19,3 20,0 21,0 21,3

Dch v 27,3 27,6 28,1 28,4 28,4 29,5 30,3

(Ngun: 2005- 2010: Nin gim thng k; 2011: iu tra lao ng v vic lm nm 2011)

Nh vy nhm ngnh nng, lm, thy sn vn chim t trng ln nht v nhm ngnh dch v t trng tng ln v thu ht c nhiu hn s lao ng tng thm. y l s chuyn dch theo hng tch cc, ph hp vi chuyn dch c cu nn kinh t. Bn cnh xut khu lao ng d gp nhiu kh khn nhng n vn gii quyt c kh ln tnh trng vic lm v lao ng trong nc. Theo tnh ton s b, vi hn 400 nghn lao ng ang lm vic nc ngoi, hng nm gi v nc khong 1,8 t USD, bnh qun t 4,5 nghn USD/ ngi
17

tng ng vi trn 90 triu ng. Nhng hin ti vn cn mt s nhng hn ch bt cp m s chuyn dch mang li. D nhn thy l do dn s nhng nm trc tng cn cao, nn s ngi bc vo tui lao ng cn ln, s ngi tht nghip cn nhiu, s ngi thiu vic lm cn nhiu hn. iu c th hin bng s liu di y, cho bit t l thiu vic lm v t l thp nghip trong nm 2011 va qua.

Bng 2.3: T l thiu vic lm v t l tht nghip ca cc qu nm 2011

( n v: % )

Ni c tr C nc Nam N Thnh Th Nng Thn ( Ngun: Tng cc thng k )

T l thiu vic lm T l tht nghip Qu Qu Qu Qu Qu Qu Qu Qu 1 3.86 3.97 3.73 2.06 4.64 2 2.82 2.86 2.78 1.55 3.37 3 2.55 2.51 2.60 1.37 3.06 4 2.58 2.61 2.55 1.35 3.12 1 2.82 2.34 3.36 4.35 2.14 2 2.22 1.78 2.73 3.59 1.62 3 1.98 1.50 2.54 3.43 1.34 4 1.80 1.42 2.22 2.99 1.26

Qua bng s liu ta thy r t l thiu vic lm v tht nghip u cao Qu 1 nhng n cc qu sau t l ny c gim i, cho thy s c gng khc phc tnh trng tht nghip v thiu vic lm nc ta. Nhng vn cn cao so vi cc quc gia khc trong khu vc bi h qu ca s gia tng dn s, nn kinh t chm pht trin. Trnh chuyn mn nghip v ca i ng lao ng cn nhiu thiu st. T l lao ng qua o to cn thp, c cu o to cn bt hp l. Vic o to cha hp l gia cc ngnh ngh, gia l thuyt v thc hnh. Vic phn b v s dng cn cha hp l. Yu t nng sut lao ng cng l mt
18

vn cn quan tm. 2.1.3. c im ca lao ng Vit Nam . 2.1.3.1. S lng lao ng tng nhanh. C s khc bit ch yu gia s thch thc pht trin m cc nc ang pht trin gp phi so vi cc nc pht trin l s gia tng cha tng thy ca lc lng lao ng. hu ht cc nc, trung bnh mi nm s ngi tm vic tng t 2% tr ln. S gia tng ngun lao ng lin quan cht ch vi vic gia tng dn s. Theo s liu ca tng iu tra dn s, nm 2012 dn s nc ta l 88,87 triu ngi, trong khong 55,93 triu ngi l lc lng lao ng chim 63% dn s. D bo nc ta mi nm bnh qun tng thm hn mt triu lao ng dn n sc p rt ln v vic lm. 2.1.3.2. Phn ln lao ng lm vic trong khu vc nng nghip. Mt trong nhng c im ni bt nht v lao ng cc nc ang pht trin l a s lao ng lm nng nghip. Vit Nam lao ng nng nghip chim hn 70% tng s lao ng. Loi hnh cng vic ny mang tnh ph bin nhng nc ngho. Xu hng chung l lao ng trong nng nghip gim dn trong khi lao ng trong cng nghip v dch v li tng. Mc chuyn dch ny ty theo mc pht trin ca nn kinh t. 2.1.3.3. Cht lng ca lao ng. Trnh chuyn mn ca ngi lao ng thp : Vit Nam hin s ngi khng bit ch hin nay vn cn chim t l ng k. Trong lc lng lao ng x hi, s ngi lao ng ph thng c s chim 25%, ph thng trung hc chim 13%. Hng nm ch c 7% s thanh nin sau khi hc ht ph thng trung hc c o to tip trong cc trng hc ngh, trung hc v i hc chuyn nghip. Ch c 9% trong tng s lao ng ca x hi l lao ng k thut, cn cc chuyn vin k thut, i ng cn b qun l kinh t v cng nhn k thut gii cn t. Bng 2.4: T l lc lng lao ng qua o to qu 2 nm 2011.
( n v tnh: %)

Ni c tr

Tng s

Khng
19

Dy

Trung

Cao

c C nc Nam N Thnh th Nng thn

( Ngun: Tng Cc Thng K )

100 100 100 100 100

CMKT 84.8 83.1 86.6 68.9 91.0

ngh 3.7 5.6 1.7 6.5 2.7

cp 3.7 3.4 4.0 6.0 2.8

ng 1.7 1.2 2.3 2.9 1.3

hc 6.1 6.7 5.4 15.8 2.3

Qua bng 2.4 ta nhn thy r t trng lao ng qua o to nc ta vn cn thp. Trong tng s 51,4 triu ngi t 15 tui tr ln thuc lc lng lao ng ca c nc, ch c hn 8 triu ngi qua o to, chim 15,6% tng lc lng lao ng. Nh vy, ngun nhn lc ca nc ta cn tr v di do nhng trnh tay ngh v chuyn mn k thut cn thp. Hin c nc c hn 43,4 triu lao ng cha qua o to ngh t c mt trnh chuyn mn k thut no . Con s ny t ra nhim v nng n cho nhng c gng nhm nn g cao cht lng ngun lc lao ng phc v s nghip cng nghip ha hin i ha v hi nhp kinh t quc t ca nc ta. Cht lng ngun nhn lc ca Vit Nam hin nay mi ch t 3,79 im (thang im 10), xp th 11 trong s 12 nc chu tham gia xp hng, theo nh gi mi ca Ngn Hng th gii. Mt nghin cu khc cho thy lao ng Vit Nam ch t 32/100 im. Trong khi , nhng nn kinh t c cht lng lao ng di 35 im u c nguy c mt sc cnh tranh trn th trng ton cu. Mt khng nh na cho thy ngun lao ng ca nc ta c nng sut lao ng qu thp, ng th 77/125 nc v vng lnh th, sau c Indonesia, Philippine v Thi Lan. Ngay ti Th , c cha ti 15% lc lng lao ng bit ting Anh v s dng thnh tho my vi tnh. Theo bng s liu do PGS.TS ng Quc Bo cung cp th t l lao ng khng c chuyn mn H Ni hin l 41,4%, Hi Phng 64%, Nng 54,4%, TP.HCM 55% v B Ra Vng Tu l 62,9%.Hin nay, nhiu doanh nghip
20

khng "dm" s dng lao ng Vit Nam cho nhng v tr cn kin thc v tay ngh cao nn s c lc chng ta phi nhp khu lao ng cht lng cao t nc ngoi vo. Bn cnh , k nng lm vic nhm, kh nng hp tc hon thnh cng vic ca lao ng Vit Nam cn km. Nhiu nh qun l nc ngoi nhn xt rng: "Lao ng Vit Nam lm vic rt tt khi t mnh gii quyt cng vic, nhng nu t h trong mt nhm th hiu qu km i nhiu". Chnh iu ny khin cho nhiu doanh nghip khng th thnh t c, cho d h tp hp c i ng nhn cng c ng cp cao. Tuy vy, lao ng Vit Nam c nh gi l kho lo, thng minh, sng to, tip thu nhanh nhng k thut v cng ngh hin i c chuyn giao t bn ngoi nhng thiu tnh chuyn nghip. Cc ngnh thu ht c nhiu ngi tm vic l: Cng ngh vin thng, hnh chnh, th k, qung co, khuyn mi, i ngoi... v bn hng. Theo thng k gn y, nhu cu nhn lc ti Vit Nam tng 15%, nhng ngnh tuyn mi nhiu nht l cng ngh thng tin, bn hng, tip th k thut v hnh chnh. Lao ng Vit Nam xut khu vn xut thn t nng thn ch yu khng c ngh, khng ngoi ng, khng tc phong cng nghip, thc k lut khng cao, thng gi l "3 khng" rt kh c c tuyn dng v thu nhp thp. Trong khi ti cc th trng lao ng ngoi nc, nhu cu lao ng c tay ngh ln. i loan, Malaysia rt cn lao ng c ngh trong cc nh my, cng xng v khu cng nghip cao. Nht Bn, Hn Quc cn nhng chuyn gia, lao ng k thut. Nhng th trng nh M, Canada, Australia, Singapore l th trng cao nht k c v thu nhp v iu kin nhp cnh. Trnh kin thc, k nng ngh khng phi ch cn c vo bng cp, chng ch c s o to trong nc m phi c xc nh thng qua tuyn la, kim tra, nh gi ca pha i tc nc ngoi, quan trng hn, n phi c th hin trong nng lc lm vic thc s ca ngi lao ng c p ng c i hi ca cng ngh sn xut, phc tp ca cng vic m h phi m nhim nc ngoi. c nhiu lao ng Vit Nam c coi l c ngh xy, trt v
21

h cng lm vic trn cng trng. Nhng khi ngi nc ngoi tuyn chn th khng t yu cu v h cha thc hin c nhng thao tc rt c bn ca ngh, h khng c o to c bn. Mun c mt tm visa vo nhng th trng i hi cht lng cao, c trnh chuyn mn, ngi lao ng phi c k nng ngh cao, kinh nghim lm vic thc t v trnh ngoi ng. Vy nn chng ta kh c th vn ti cc th trng cao cp y tim nng, c thu nhp cao nh Nht Bn gn nh l im n l tng thu ht lao ng Vit Nam. 2.1.3.4. Cn mt b phn lao ng cha s dng. Vic nh gi tnh trng cha s dng ht lao ng phi c xem xt qua cc hnh thc biu hin ca tht nghip. Do sc p v dn s v nhng kh khn v kinh t. cc nc ang pht trin tc ng ln ti vn cng n vic lm c hai khu vc thnh th v nng thn. Tnh trng lao ng tht nghip tht s rt ng lo ngi. Bng 2.5 : T l tht nghip ca lc lng lao ng trong tui lao ng khu vc thnh th phn theo vng .
( n v : % )

Khu vc C nc ng bng sng Hng Trung du v min ni pha Bc Bc Trung B v duyn hi min Trung Ty Nguyn ng Nam B ng bng sng

2007 4,64 5,74 3,85 4,95 2,11 4,83 4,03

22

2008 46,5 5,35 4,17 4,77 2,51 4,89 4,12

2009 4,6 4,59 3.09 5,54 3,05 4,54 4,54

2010 4,29 3,73 3,42 5,01 3,37 4,72 4.08

cu long
( Ngun: Tng Cc Thng K )

T bng trn ta c th thy c t l tht nghip nc ta tuy ngy cng gim nhng vn cn kh cao. Vn to cng n vic lm cho ngi dn tht nghip trong nc cao nh vy lun t ra kh khn cho chnh ph. V vy Nh nc ta khuyn khch xut khu lao ng to vic lm, gim t l tht nghip cho ngi dn, c bit l khu vc nng thn v min ni. 2.1.4. Tnh hnh XKL Vit Nam trong nhng nm qua. Theo s liu thng k Cc qun l lao ng ngoi nc ca B Lao ng - Thng binh v X hi cho bit: Nm 2005 c khong 70.000 lao ng Vit Nam ra nc ngoi lm vic cc th trng nh Libi, rp X t, Php, Canaa, Anh v Hy Lp nhiu a ch xut khu lao ng tim nng nh i Loan, Nht Bn, Malaysia v Hn Quc. Nm 2006, c nc a c hn 78 nghn lao ng i lm vic nc ngoi, vt ch tiu ra, trong ln nht l Malaysia vi 37.950 lao ng, tip theo l i Bc Trung Quc vi 14.120 lao ng, 9 thng u nm 2007 Vit Nam a 62.760 lao ng c a i lm vic c thi hn nc ngoi, t 78,5% k hoch c nm. Trong , ng nht l lao ng i Malaysia vi 21.313 ngi; th 2 l th trng i Loan - 16.554; Tip l cc th trng: Hn Quc - 8.536; Qatar - 4.350; Nht Bn - 3.047; Makau 1.631; cc th trng khc - 7.032 ngi. Nm 2015 d kin s s lao ng xut khu tng ln 100.000 ngi. Hin ti, c hn 400.000 ngi lao ng Vit Nam ang lm vic ti hn 40 quc gia v vng lnh th trn th gii vi hn 30 nhm ngnh ngh. Nhn chung, cng tc xut khu lao ng vn t c nhiu kt qu kh quan, cng vi vic duy tr cc th trng truyn thng, chng ta ang tip tc xc tin m thm th trng mt s nc nh khu vc Trung ng

23

Xut khu lao ng l mt knh em li mt ngun thu nhp quan trng cho t nc. Theo c tnh, s lao ng xut khu nm 2004 gi v cho gia nh khong 1,5 t USD, bnh qun mi lao ng khong 3.750 USD mi nm hay 302,5 USD mi thng, chim khong 3,3% GDP ca c nc v tng ng vi ngun vn ODA gii ngn trong nm. Nm 2005 lao ng xut khu gi v nc khong 1,65 t USD. Ti cc th trng c, phn ln lao ng Vit Nam c nh gi kh tt v kh nng lm vic, chm ch v tip thu nhanh. Nhn chung, thu nhp ca ngi lao ng n nh. c bit, lao ng lm vic trong cc nh my sn xut cng nghip, cng trng xy dng ln c lin doanh vi nc ngoi c iu kin lm vic, n v thu nhp kh tt. Tuy nhin cn mt s lao ng b hp ng ra ngoi lm n, c tr bt hp php nc ngoi. Do , ngi lao ng cn c gio dc hn na v thc t chc k lut. Hin nay, tnh hnh xut khu lao ng thu ht nhiu lao ng, th trng lao ng ngoi nc quan tm, tuy nhin cht lng o to lao ng xut khu cha cao, phn ln chng ta gio dc nh hng cho lao ng ph thng tp trung cc th trng Chu vi yu cu gin n, mc lng thp, cha hp dn ngi lao ng. i vi th trng lao ng mt s quc gia pht trin, nh M, Canada, Australia, Chu u, c nhu cu rt ln, yu cu tng i cao, nht l trnh ngoi ng, mc lng cao, th chng ta cha c chng trnh o to ph hp ngi xut khu lao ng c trnh chuyn mn, trnh ngoi ng p ng yu cu cng vic. Theo k hoch dy ngh, vic lm v xut khu lao ng giai on 20102015, B Lao ng Thng binh v X hi t ra mc tiu trong giai on ny s a khong 32 vn lao ng i lm vic nc ngoi. T l lao ng c ngh trong s lao ng xut khu ln 70% vo nm 2015: tng cng ngun lao ng c cht lng; c ngoi ng; o to k nng, k lut lao ng v tc phong lm vic cho ngi lao ng; tp trung vo nhng th

24

trng c k thut, chuyn mn. Nh vy chng ta mi a c lao ng i lm vic nhng th trng mi, c thu nhp cao hn. 2.2. Th trng lao ng Nht Bn. 2.2.1. Gii thiu chung t nc Nht Bn. Nht Bn c hn 3900 hn o nh v bn o ln l o Honshyu chim khong 60% ton th din tch, o Hokkaido, o Kyushyu v o Shikoku. a hnh nc Nht ch yu l i ni ( chim 71%). C nhiu ngun gc ni la, v mt s ngn vn cn hot ng, tiu biu l ni Ph S (3,776m). Nht Bn l mt x s c phong cnh c coi l mt trong nhng ni p nht trn th gii, c nh gi l 1 trong 10 t nc tuyt vi nht nm (2010) v cng l i din Chu duy nht c mt trong danh sch ny vi bn ma thay i r rt. Nht Bn vi s dn khong 127 triu ngi, xp hng th 10 trn th gii. Mt dn s ca Nht ln ti 327 ngi/km2. Khong 49% dn Nht tp trung quanh ba th ln l Tokyo, Osaka, Nagoya cng vi cc thnh ph ph cn. Tokyo vn l ni ng dn nht vi khong 1/3 tng dn s. Tui th trung bnh ca ngi Nht kh cao so vi trn th gii, n 81 tui v nam: 75 tui. Nht Bn l quc gia c nn kinh t ng th 3 trn th gii, vi t l GDP bnh qun u ngi $47.244 ( 2010), ch s HDI 0.96 (2007). X hi Nht Bn c nt c bit v giao thip. Ngi Nht thng ci cho bng cch gp ngi xung v h thp ty thuc vo a v x hi ca c hai ngi. Ngi Nht ni ting l c k lut, cho d s k lut bt ngun t don cnh sinh sng kh khn, t vic ngh ti li ch chung hay t vn ha..v.v.. tr thnh thc t gic. Khi lm vic vi ngi Nht, ai cng thy l ngi Nht rt trng nguyn tc, h trng k lut, khi tham gia mt t chc no l h tun th mi iu l mt cch cht ch. 2.2.2. Chnh sch i vi lao ng nc ngoi ca Nht Bn.

25

i vi Nht Bn hnh thc xut khu lao ng ch yu l TNS. Th tc v iu kin tip nhn TNS nc ngoi vo Nht Bn c la chn trn cc tiu chun v iu kin ca bn thn TNS v t chc tip nhn TNS. i vi TNS: phi trong tui t 20 n 40, phi c sc khe v th lc v thn kinh p ng c yu cu x nghip tip nhn, c khm sc khe trc khi i v c xc nhn bi c quan y t ca nc phi c m bo trong thi gian tu nghip khng phi n bnh vin iu tr bnh, phi l ngi tt nghip ph thng trung hc hoc cao hn, phi tu nghip trnh cng ngh, k nng m khng th hoc kh c th c c nc phi c, hoc khng phi n Nht Bn tu nghip trong nhng cng vic gin n; phi l ngi ang lm cng vic ging nh cng vic s tu nghip Nht Bn v lm vic ti mt cng ty hoc x nghip ca nc phi c; ngi cha tng i tu nghip Nht Bn; trong thi gian tu nghip Nht Bn khng c mang theo thnh vin gia nh; phi l ngi khng thuc i tng cm nhp cnh vo Nht Bn theo quy nh ca B T Php. Ngoi ra nhp cnh v lu tr ti Nht Bn, ngi nc ngoi trc ht phi c t cch lu tr l TNS. Vic tip nhn TNS nc ngoi c th theo mt trong cc hnh thc sau. - Chng trnh TNS do cng ty thc hin trc tip - Chng trnh TNS do cng ty thc hin thng qua trung gian. - Chng trnh tu nghip c thc hin vi s gii thiu ca C Quan hp tc tu nghip quc t Nht Bn. - Cc trng hp khc: bao gm vic tip nhn ca c quan chnh ph, on th .... Nht Bn khng nhn lao ng nc ngoi khng c tay ngh m ch nhn lao ng c trnh d, tay ngh cao nh cc nh khoa hc, k s, lao ng c tay ngh cao ti mt s lnh vc c bit, dch v, gii tr...hoc trong khu vc 3D thng qua tuyn chn nghim ngt. hn ch dng ngi trn vo Nht Bn tim kim vic lm, Chnh Ph Nht Bn khuyn khch tr gip pht trin chnh thc cho cc nc ang v chm pht trin bng cch to ra
26

c hi vic lm ti nhng nc ny. ng thi chinh ph Nht Bn cng a ra Chng trnh tu nghip v thc tp k thut ngh. Theo quy nh, TNS nc ngoi phi l ngi ang lm ng lnh vc chuyn mn s tu nghip Nht Bn nh ni trn. H c doanh nghip c i cam kt lm s tip nhn li lm vic sau khi ht hn tu nghip. Thi hn tu nghip v lm vic ti Nht Bn t 1 n 3 nm ty theo tng ngh. Trong nm u tin ( giai on 1), TNS va hc l thuyt va c o to thc hnh trong sn xut, hng quy ch tr cp tu nghip. Kt thc giai on 1, TNS phi qua k thi st hch xt tay ngh chuyn sang gia on 2, lc ny TNS c hng quy ch nhn tin cng theo cng vic. Tham gia chng trnh ny ch yu l cc nc: Trung Quc, Thi Lan, Philipin, Indonesia,Vit Nam v mt s nc khc. Vic thc tp s khng c chp nhn nu thi gian tu nghip qu ngn. Thi gian thc tp k thut khng c ko di hn 1,5 ln thi gian ca chng trnh tu nghip. Thi gian ca chng trnh tu nghip v thc tp tng cng khng c qu 2 nm. Tuy nghin, mt trong s ngnh ngh c bit, k t thng 4/1997, thi gian ny c th ko di n 3 nm 2.2.3. Kh nng p ng lao ng Vit Nam i vi th trng Nht Bn. Theo thng k ca Cc qun l lao ng ngoi nc, tnh t nm 2010 c nc a khong 85,546 ngi lao ng i lm vic nc ngoi, trong th trng Nht Bn chim 4.913 ngi i loan 28.499 ngi, cn li l cc th trng Hn Quc, Malaysia... Ring i vi th trng Nht Bn, trong nm 2010 chng ta p ng c mt lng tng i so vi nhu cu ca th trng ny. Tuy so vi cc nc c truyn thng XKL khu vc Chu nh Philipin, Thi Lan, Idonesia...con s trn cn rt khim tn, song y chc chn cng l mt bc khi u to cho cc doanh nghip hot ng trong lnh vc ny phn u m thm th trng, tng dn lng lao ng xut khu ra nc ngoi trong thi gian ti.
27

2.2.3.1. V c cu ngnh ngh. Trong giai oan ny, nh thc hin ng ch trng ca Chnh ph l hn ch vic a lao ng ph thng i, m rng v pht trin vic a lao ng c ngh i lm vic nc ngoi, ta p ng c mt cch c bn nhu cu ca th trng Nht Bn i lm vic ti cc ngnh nh: c kh, xy dng, dt may... 2.2.3.2. V cht lng. S lng tu nghip sinh trong mt vi nm gn y nhn chung p ng c nhu cu ca th trng. Nhng nm trc y, hu nh cha tng xng vi yu cu rt ln ca doanh nghip tip nhn. Bn cnh s lng, cht lng cng l vn c cp n. Do trc y, ch yu lao ng xut khu l lao ng ph thng, i b phn lao ng Vit Nam l lao ng gin n cha c o to v k nng... trong khi , nhu cu ca th trng Nht Bn l kh ln li i hi lao ng c tay ngh cao. Tuy c th mnh v s lng song lao ng ca ta hin nay cn xa mi p ng c yu cu v cht lng k c yu cu v sc khe, th lc ln cc yu cu v k lut lao ng trong cng vic. Vic vi phm php lut ca cc tu nghip sinh tng cao, ch yu l t b hp ng ra ngoi lm vic bt hp php, mt s cn n cp ti cc ca hng siu th... gy nh hng khng tt n nhng tu nghip sinh khc. Trn thc t, ny sinh nghch l l mc d kh nng cung cp lao ng ca ta rt ln v s lng song cc x nghip i tc vn ang phi i mt vi nn thiu lao ng, nht l lao ng c trnh chuyn mn tay ngh gii v ph hp. Nh vy c th nhn thy rng lao ng Vit Nam tha v s lng song li thiu v cht lng. 2. 2.4.Thc trng lao ng nc ngoi ti Nht Bn. Nht Bn l th trng lao ng cao cp v ang hp dn lao ng xut khu cc nc trn th gii, c bit l nhng nc thuc khu vc Chu , nh Trung Quc, n , Malaysia, Lo, Thi Lan v Vit Nam. Chnh sch ca Nht Bn khng cho php tip nhn lao ng nc ngoi trnh
28

thp hoc khng c tay ngh vo lm vic. i vi lao ng nc ngoi c tay ngh, lao ng k thut cao, Chnh ph Nht khuyn khch v to iu kin thun li cho h vo lm vic Nht Bn. Tuy nhin lao ng ph thng( lao ng khng c tay ngh hoc tay ngh thp) nc ngoi c th vo Nht lm vic theo chng trnh tu nghip sinh ti Nht Bn vi thi gian khng qu 1 nm. Chng trnh ny c khi im t nhng nm cui thp k 60 ca th k trc. n nm 1992, b p s thiu ht ngun nhn lc do dn s gi ha v t l sinh thp, Chnh ph Nht Bn m rng thm chng trnh thc tp k thut vi thi gian ti a l 2 nm, nng tng s thi gian tu nghip v thc tp k thut ln ti a l 3 nm. Lao ng nc ngoi, tu nghip sinh, lm vic ti Nht Bn ch yu trong lnh vc c kh, dt may, ch bin lng thc, xy dng, ch bin hi sn, nng nghip v ng ngip. Mc tiu chnh ca chng trnh ny l nhm chuyn giao cng ngh, k thut tin tin, h tr pht trin ngun nhn lc cho cc nc ang pht trin. Nhng nm gn y, s thiu ht nhn lc trm trng do s gi ha dn s v t l sinh thp khin s lng tu nghip sinh nc ngoi vo Nht Bn lin tc tng ln. Bnh qun, mi nm Nht Bn tip nhn trn 70.000 ngi vo lm vic vi t cch tu nghip sinh. Hin nay, c khong vi nghn tu nghip sinh Vit Nam c a sang tu nghip ti cc x nghip va v nh ca Nht Bn, ch yu trong cc ngh cc ngnh dt, may cng nghip, lp rp in t, gia cng c kh, ch bin xy dng v thy sn. Tu nghip sinh Vit Nam c mt trn hu ht cc tnh ca Nht Bn, tr Hokkaido, nhng tp trung ch yu ti cc vng nh Gi, Kanto, Ai-chi v Hiroshima. S lng tu nghip sinh Vit Nam sang Nht Bn c th ni tng dn theo tng nm. Hin nay, ta c khong 35.000 nghn lao ng v tu nghip sinh ang lm vic ti Nht Bn, ch yu trong cc ngh may cng nghip, lp rp in t, gia cng c khi v xy dng.

29

T thng 7/2010, lut php Nht Bn b t cch tu nghip sinh v xc lp t cch lu tr mi thc tp sinh cho lao ng nc ngoi, trong c lao ng Vit Nam. Theo lut mi, sau 1- 2 thng nhp cnh, tham gia kha hc b tr ting Nht, kin thc v vn ha, phong tc tp qun, php lut nc s ti, ngi lao ng s c chuyn sang ch lu tr thc tp k nng. iu ny ng ngha vi vic h c xc lp t cch lao ng, c t cch quan h lao ng, c i x nh lao ng bn a. Ngi lao ng s c k kt hp ng lao ng, c lm thm gi Mc thu nhp ca ngi lao ng nh th cng s c tng ln ng k. Tuy nhin y l mt th trng rt kht khe trong cc khu tuyn chn. c c c hi sang Nht thc tp k thut, ngoi tay ngh chuyn mn, ngi lao ng cn phi trau di ting Nht, rn luyn thc tc phong, tm hiu vn ha i sng Nht Bn mt cch chuyn su. Vi s kht khe, k tnh trn nn khng phi lao ng no cng d dng lt vo mt nh tuyn dng Nht. c bit ch s dng lao ng ngi Nht khng bao gi chp nhn mt hnh ng hay li ni gian di no ca ngi lao ng. y l iu ti k khng nn mc phi. Nht Bn l mt trong nhng th trng chnh m ILO v ang tp trung vo khai thc, vi con s hng trm thc tp sinh v k thut vin ang tu nghip, thc tp v lm vic trong cc ngnh ngh tiu biu nh: c kh ch to, ng tu, in t, in n, nha, lp rp my, nng nghip. 2.2.5. Tnh hnh XKL ca Vit Nam sang Nht Bn. 2.2.5.1. Kt qu t c. Nht Bn l mt quc gia ng dn nhng ang thiu nhn lc tui lao ng trm trng do s ngi gi gia tng. gii quyt tnh trng ny mt trong s nhng gii php c chnh ph a ra l chng trnh TNS cho php lao ng nc ngoi ( gi l TNS) tham gia tu nghip ngh v thc hnh ti cc x nghip va v nh Nht Bn vi s lng khong 45000/ngi/nm.
30

T nm 1992 n nay qua 30 nm thc hin chng trnh TNS ti Nht Bn, khong 100 doanh nghip XKL Vit Nam phi hp vi t chc Hp tc o to Quc t Nht Bn (JITCO) a c khong 35.000 ngi sang Nht Bn TNS. S lng ny tng dn t nm 1996 n nay, trung bnh mi nm c khong 1800- 2000 TNS sang Nht Bn. Lao ng Vit Nam tu nghip ti Nht Bn vi cc ngnh ngh khc nhau nh: dt may, c kh, xy dng, in t, cu ng, ch bin hi sn. Trong , lnh vc dt may v xy dng chim t l ln phn b trn 37 khu vc tp trung ch yu 6 vng. Ngoi ra t nm 1994, thc hin tha thun v chng trnh tip nhn TNS y t, hng nm Vit Nam a 15 n 20 ngi sang hc ti mt s trng y t Nht Bn, sau khi tt nghip ra trng cc y t ny c lm vic 4 nm ti cc bnh vin Nht Bn, c hng lng v cc ch khc nh lao ng ngi Nht. Phn ln lao ng Vit Nam i tu nghip Nht Bn l i tng ang trc tip lm vic ti cc doanh nghip, c kinh nghim, trnh tay ngh nht nh nn tip thu nhanh k thut, cng ngh tin tin v tc phong lm vic cng nghip t cc ng nghip Nht Bn. Lao ng Vit Nam c pha Nht Bn nh gi cao v kh nng tip thu nhanh, tnh cn c chu kh, c ch s dng lao ng i x tt v c thu nhp kh cao. Sau khi v nc tip thu tt nhng kinh nghim tu nghip, s dng ting Nht thnh tho, tay ngh vng v c chuyn sang cng vic i hi trnh cao hn hoc s dng thu nhp tit kim c t lp doanh nghip pht trin kinh t gia nh. Tiu biu l nhng TNS thuc tng cng ty Cng nghip tu thy Vit Nam (VINASHIN), sau khi v nc c giao thc hin nhng phn vic quan trng i hi k thut cao trong vic ng mi cc tu bin c trng ti ln trn 1 vn tn. Song i vi ch lm vic v iu kin sinh hot ca ngi lao ng Vit Nam nh hin nay, theo nh gi ca cc c quan chc nng Vit Nam l rt kh khn. y cng l kh khn chung ca ngi dn Nht Bn v hin nay Nht Bn c coi l nc c gi sinh hot t v cao vo loi nht th
31

gii. Nhng b li ngi Vit Nam cn c chu kh cng vi chnh sch tr lng xng ang ca cc cng ty Nht nn so vi iu kin lao ng trong nc, i sng sinh hot ca ngi dn phn no c thoi mi hn. Nht Bn gi lm vic bt u t 9h sng v kt thc vo khong 5h chiu ( i vi khu vc hnh chnh) cn ngoi gi ra lao ng ca cng nhn c tnh l gi lm thm. Vi cc cng ty x nghip th khong thi gian c ko di ra. iu ny l c li cho ngi lao ng bi s gi lao ng c ko di hn th ng lng h nhn c cng c tng ln. Ch v mc thu nhp hng thng ca ngi lao ng Vit Nam ti Nht Bn cng c nh gi l loi cao nht so vi cc th trng tip nhn lao ng Vit Nam khc. TNS khi v nc c c mt khon thu nhp bnh qun ng k khong 17000 n 20000 USD gp phn ci thin i sng gia nh mnh v trong trng hp khng c ci doanh nghip phi c tip nhn tr li dnh vn t gii quyt vic lm hoc hot ng sn xut kinh doanh. S d, c c khon thu nhp tng i ln nh vy l do ngi Vit Nam vn chm ch cn c nay li c tr lng theo khi lng cng vic hoc theo s gi lm vic trong ngy. Ngoi ra, khi lm thm h s c hng 150% lng so vi mc lng chnh. Theo s liu iu tra thc t nm 2007 mc thu nhp chnh thc ca ngi lao ng Vit Nam ti Nht Bn l trn 1000 USD/thng, c vi ngnh ngh c mc thu nhp t 15002000 USD/thng vi mc sinh hot mi thng khong 780 USD ty theo ngh ( bao gm c tin n). c bit TNS trong ngnh y c mc thu nhp t 25004000 USD/thng vi thi gian 7 nm. Ngoi lc lng lao ng chnh trn cn c mt s ngi Vit Nam lao ng t do ( nhng ngi t hy hp ng vi pha Nht Bn ra ngoi lm vic). Khi hi mt s lao ng Vit Nam tnh Ibaragi v thu nhp hng thng th c tr li rng ngoi tin n , thu nh v sinh hot ph khc cn gi v cho gia nh khong 1500- 2000 USD/thng. Mc d vy nhng nhng cng vic ny hon ton khng n inh. H phi t i lin h ly cng vic, t thu nh ring, nhiu khi h phi nm di nh ch c vic. So vi
32

nhng ngi lao ng t do ny th ch lao ng c p dng ti cc x nghip theo cc hp ng c k kt Nht Bn c thc hin mt cch nghim tc hn. Ngi lao ng cng c k bo him con ngi, bo him y t v c hng mi quyn li ging nh lao ng ngi Nht Bn. Hng nm cc cuc thi tay ngh nng bc cng c t chc rt cng phu. Nhng ngi t c trnh tay ngh cao s c nng bc lng xng ng hn. Qua , to ra ng lc thc y lao ng gn b vi cng vic v vi x nghip mnh ang lao ng hn. TNS Vit Nam nc ngoi c ch i x rt tt, t xy ra nhng vn tranh chp. Cc hp ng c cc bn thc hin mt cch nghim tc, c mt s t bt ng v tranh chp gia TNS v ch x nghip tip nhn c kp thi gii quyt, hoc c gii quyt thng qua ha gii thng lng gia cc bn c lin quan. Nhiu t chc tip nhn v phi c c s hp tc cht ch vi nhau, tao mi quan h mt thit gia 3 bn: TNS, doanh nghip phi c v x nghip tip nhn. n nay trn ton quc c khong 100 doanh nghip Vit Nam a TNS i tu nghip ti Nht Bn. Phn ln cc doanh nghip Vit Nam tham gia a TNS l nhng doanh nghip c kinh nghim trong cng tc xut khu lao ng i vi cc th trng Nht Bn ni ring, c bit c cc i tng ph Nht Bn nh gi cao. 2.2.5.2. Nhng hn ch. Bn cnh nhng mt tt, vn cn mt s tn ti trong vn XKL sang Nht Bn. C th l tnh trng TNS b hp ng i lm cho cc cng ty khc nhm c thu nhp cao hn. Theo thng k ca t chc o to quc t Nht Bn (JITCO), t l TNS Vit Nam b hp ng tu nghip ra ngoi lm vic bt hp php trung bnh qua cc nm c xu hng gim, nm 2000 l 31,2 %, nm 2002 gim xung 27,75% v n nm 2004 gim cn 14.4%, nm 2005 l 12%, nm 2006 l 4,68%. S d c c nhng kt qu ng mng nh vy l do c Quyt nh s 68/2001/Q- TTg ngy 02/05/2001 ca
33

Th tng Chnh ph v mt s bin php x l TNS Vit Nam ti Nht Bn t b hp ng tu nghip. Ngoi ra ny sinh hin tng nhiu TNS Vit Nam ly trm hng ha trong cc siu th Nht Bn, mt s b bt nhiu ln v c ch bo lnh xin tha, nhng tnh hnh vn khng c ci thin, lm nh hng ti uy tn chung ca cng ng TNS Vit Nam. 2.2.5.3. Nguyn nhn. Nguyn nhn khch quan mang li: Th nht, mc thu nhp ca lao ng lm vic ngoi hp ng chnh lch cao so vi k hp ng v thu nhp c TNS. Th hai, theo bo co ca nhiu doanh nghip Vit Nam, c mt s nhm ngi Vit Nam nh c ti Nht Bn chuyn lm tin bng cch mc ni, d d cc TNS b hp ng; gii thiu vic lm bt hp php. Nghim trng hn, nhng nhm ny t chc cho TNS n cp v gip tiu th mt s hng n cp c. c mt s TNS b hp ng ra ngoi sng bt hp php cng gia nhp cng nhm ny. Th 3, vic truy bt v trc xut TNS nc ngoi b trn ra ngoi lm vic bt hp php ca cc c quan chc nng c thm quyn ti Nht Bn khng mnh, vn c nhiu x nghip Nht Bn sn sng tip n , s dng v tr lng cao cho nhng TNS b trn. Nguyn nhn ch quan: Th nht, v qun l nh nc: s phi hp gia cc c quan nh nc chc nng cha tt, bung lng kim tra gim st i vi cng tc tuyn chn TNS ca cc doanh nghip. Mc d c quyt nh s 68/2002/Q- TTg ngy 2/5/2001 ca Th tng chnh ph v mt s bin php x l TNS t b hp ng song Vit Nam cng cha c cn b c chuyn mn qun l TNS Vit nam ti Nht Bn nn khng nm c tnh hnh tnh cht vi phm tm cch gii quyt kp thi. Th hai, v pha cc doanh nghip: mt s khng thc hin ng cam kt v tuyn cng nhn ang lm vic trong x nghip c thm nin cng
34

tc t 2 nm tr ln theo tha thun vi Nht Bn, m ch yu l tuyn hc sinh, lao ng bn ngoi x nghip. C trng hp cn tuyn qua trung gian nn TNS phi chi khon tin ln trc khi i. Thm vo cc doanh nghip cng khng t chc gio dc trc khi i mt cch cn thn, ch qun l v thng tin hai chiu cho TNS trong thi gian Nht Bn cn ri rc khng c h thng gy nhiu kh khn cho ngi lao ng. Th ba, v pha tu nghip sinh, mt b phn khng c nhn thc ng v mc tiu ca Chng trnh tu nghip v thc tp k thut l phi tu nghip tip thu k thut nng cao tay ngh v nc lm vic, nn khi sang ti Nht Bn ch ngh v li ch trc mt l kinh t, bng nhiu bin php c thu nhp cao hn. Bn cnh , c mt s tu nghip sinh mun li sau khi ht hn hp ng, lo ngi v nc khng tm c vic lm hoc ch c vic lm vi thu nhp thp. Qua thng k, phn ln tu nghip sinh b hp ng l nhng i tng chun b ht hp ng.

35

CHNG 3 TRIN VNG V GII PHP Y MNH XKL VIT NAM SANG NHT BN 3.1. C hi v thch thc ca lao ng Vit Nam Trc nhng bin ng phc tp k c v kinh t ln chnh tr trn th gii v xu th Ton cu ho trong nhng nm qua tc ng mnh m ti chnh sch, xut khu lao ng ca cc nc c lao ng xut khu, trong c Vit Nam. Tuy nhin, nhng tc ng ny cng s mang n cho xut khu lao ng Vit Nam nhiu c hi tt, to iu kin Vit Nam y mnh xut khu lao ng ca mnh. Bn cnh , khng phi l khng c nhng kh khn, thch thc nht nh, lm nh hng ti vic y mnh v m rng hp tc trao i lao ng gia Vit Nam v cc nc tip nhn trong khu vc cng nh trn th gii. 3.1.1. C hi. Vi li th ln v ngun nhn lc: quy m ng th 120 trong gn 200 nc trn th gii. Dn s tr, lc lng lao ng ng o, thng minh, nhanh nhn, kho tay, cn c chu kh v c trnh hc vn tng i cao so vi lao ng ca cc nc cng xut khu. Hn na, hnh nh ngi lao ng Vit Nam c gii ch nh gi rt cao so vi lao ng ca cc nc khc. Bng nhng u im ni tri ny, chng ta hon ton c th c kh nng p ng c xu hng cng nh nhu cu kh kht khe v lao ng cht lng cao, hin ti cng nh trong thi gian ti nu nh chng ta c nhng bc chun b hp l ngay t by gi. Nht Bn l mt trong nhng nc NKL c nh gi l th trng tim nng bi dn s gi, lc lng trong tui lao ng t, l quc gia ang tin ti nn kinh t tri thc. ng thi thanh nin Nht Bn cng khng thch lm cng vic nng nhc v l c hi cho lao ng Vit Nam bi nhu cu nhiu v mc lng kh cao mt s ngnh ngh ph hp. Thi gian gn
36

y, n t hng yu cu nhn lc ca Nht Bn dnh cho lao ng Vit Nam ang tng mnh. Tuy nhin, nhng chnh sch sit cht trong vic tuyn dng v qun l lao ng cng khin ngi lao ng kh khn khi tip cn vi th trng ny. .Theo t chc JITCO, th trng cung ng v tip nhn thc tp sinh Vit Nam sang Nht Bn nm 2012 ang dn n nh v pht trin theo xu th tng v s lng, ngnh ngh, nm 2012, Vit Nam xut khu c 8.775 lao ng sang th trng Nht Bn. Trung bnh mi thng c 731 lao ng c a sang Nht. Cc ngnh ngh cng a dng hn t ch ch tip nhn lao ng thuc cc ngnh ngh k thut, c kh, gi y Nht Bn m rng thm th mt s ngnh cho lao ng Vit Nam nh: nng nghip, lp rp in t, ch bin thc phm, trang tr ni tht...y l nhng ngnh kh ph hp vi lao ng Vit Nam. S lng lao ng c tuyn s khng b gii hn m ty thuc vo kh nng m phn ca doanh nghip phi ca lao ng. ng L Vn Thanh, ph Cc trng Cc Qun l lao ng ngoi nc cho bit, hin c hn 100 doanh nghip c chc nng a lao ng trong nc i tu nghip ti Nht so vi s lng v n hng ngy cng tng cao so vi trc cng cc iu khon c li cho ngi lao ng. Nhiu n hng v v tr cng vic c cc doanh nghip ti Nht Bn u tin tuyn dng lao ng Vit Nam. c bit, mi y Vit Nam chnh thc c tha thun hp tc a cc ng vin iu dng v h l sang lm vic v hc tp ti Nht Bn. y s l mt lnh vc rt tim nng cc doanh nghip XKL Vit Nam ln k hoch tuyn dng v o to cho ph hp vi yu cu ca Nht Bn. C th thy cnh ca lm vic th trng c mc lng hp dn nh Nht Bn i vi ngi lao ng Vit Nam rng m. Tuy nghin theo cc doanh nghip XKL th tuy cc n t hng kh nhiu nhng cng l thch

37

thc i vi ngi lao ng bi Nht Bn l th trng i hi kh cao vi nhng iu kin kht khe. 3.1.2. Thch thc. Trong nhng nm gn y, hng nm Nht Bn tip nhn khong 5-6 nghn lao ng Vit Nam sang tu nghip, thc tp k thut v lm vic trong cc doanh nghip. Tuy s lng cha tht ln so vi nhiu th trng khc, nhng Nht Bn vn c coi l mt th trng vic lm ngoi nc trng im ca Vit Nam. Bi l, th trng ny c nhiu c im ni tri: Khong cch a l khng xa; kh hu n ha; phong tc tp qun gn gi, c nhiu nt tng ng vi Vit Nam; iu kin lm vic, sinh hot v quan h ch th tt; thu nhp ca ngi lao ng cao; v nhu cu tip nhn lao ng nc ngoi trong nhng nm ti cn kh ln; quan h hp tc Vit Nam - Nht Bn ngy cng pht trin tt p Tuy nhin, vic m rng hn na th phn lao ng Vit Nam ti th trng Nht Bn, bo m pht trin mnh m v bn vng th trng cn nhiu tim nng ny ang ng trc nhng thch thc khng nh: - Mt l, cht lng lao ng tham gia th trng Nht Bn, c bit v thc k lut: u im ni bt ca lao ng Vit Nam thc tp k thut ti Nht Bn l: cn c, chu kh, tip thu k thut, cng ngh sn xut nhanh, sn sng lm thm gi, lm thm vo ngy ngh theo yu cu ca ch s dng; S ng ngi lao ng Vit Nam c thc chp hnh k lut, tn trng v thc hin ng hp ng tu nghip. Nhng, bn cnh ,vn cn mt b phn ngi lao ng Vit Nam trong thi gian tu nghip, thc tp k thut Nht Bn thc km, vi phm k lut, n cp, nh nhau, b hp ng hoc ht hn khng v nc, trn li sng bt hp php. B phn ngi lao ng vi phm ny tuy nh, nhng tc hi ca n rt ln v trc tip nh hng n n nh v pht trin th phn cho lao ng Vit Nam ti Nht Bn.
38

C th ni, quy m v tc thu hp hay m rng th phn vic lm ca lao ng Vit Nam th trng Nht Bn tu thuc ch yu tng hay gim s lao ng vi phm k lut nu trn, c bit l lao ng b hp ng hoc ht hn hp ng khng v nc. - Hai l, vic u t cho th trng Nht Bn v tnh chuyn nghip ca mt s doanh nghip tham gia th trng ny cn hn ch. n nay c khong 100 doanh nghip tham gia cung ng lao ng cho th trng Nht Bn, nhng mi c khong 1/3 s doanh nghip ny u t c s o to cho lao ng trc khi i Nht tng i tt. S cn li hoc u t cha tm, v tnh chuyn nghip ca b my lm th trng Nht cha cao hoc mi tham gia th trng Nht nn kt qu cn hn ch. 3.2. Phng hng XKL Vit Nam i lm vic c thi hn nc ngoi trong nhng nm ti. Xut khu lao ng l nhim v Kinh t, Chnh tr c ngha chin lc, l nhu cu khch quan ca nn kinh t nc ta v xu th ton cu ho ng thi, cng l vn bc xc trc mt v lao ng v vic lm. c th m rng xut khu lao ng vi quy m ln, c cht lng v hiu qu cao trong nhng nm ti, cng tc xut khu lao ng cn phi qun trit v t chc hc hin theo nhng nh hng sau: u t mnh cho xut khu lao ng trn cc lnh vc. - Pht trin th trng. - o to ngun nhn lc, chuyn gia c kin thc, trnh tay ngh, ngoi ng. - Bi dng, o to chuyn su nghip v cho i ng cn b qun l Nh nc v doanh nghip xut khu lao ng. Thc hin a dng ho. - a dng ho v th trng xut khu lao ng.
39

- a dng ho v c cu ngnh ngh xut khu. - a dng ho cc hnh thc v thnh phn tham gia xut khu lao ng: Cung ng lao ng, hp tc lin doanh, nhn thu cng trnh, cho php mt s doanh nghip t nhn c kh nng tham gia thc hin xut khu lao ng. Hon thin th tc hnh chnh. - Ci cch, hon thin trit , to mi iu kn tt nht cho ngi lao ng v doanh nghip, gim bt nhng kh khn v thi gian v tin bc ca ngi lao ng khi tham gia xut khu. Cht lng ngun lao ng xut khu. - Khuyn khch cc t chc, doanh nghip, ngi lao ng, B, Ngnh, a phng, n v t chc o to nng cao cht lng ngun lao ng xut khu v tay ngh, ngoi ng, php lut V mc ph xut khu lao ng. - Tip tc sa i i vi cc chi ph ng gp ca ngi lao ng trc khi i v c nhng chnh sch u i, h tr ti a cho nhng lao ng thuc din c bit: gia nh chnh sch, ngi ngho nhm lm gim ti thiu chi ph ban u v thu ht ti a lc lng lao ng cho xut khu trong nhn dn, c bit l lao ng nng thn, vng su, vng xa. 3.3. Mt s gii php ch yu nhm y mnh v nng cao hiu qu xut khu lao ng Vit Nam. 3.3.1. Cc gii php v c ch qun l: Cn thit lp quan h Nh nc vi cc nc c nhu cu s dng lao ng nc ngoi: Nh nc ng vai tr quyt nh cho s n nh v pht trin ca XKL. Ngoi chc nng xc nh ch trng, nh hng chin lc... h tr cho XKL pht trin, Chnh ph cn c vai tr ht sc to ln trong m
40

rng th trng lao ng ngoi nc, cng l khu mang tnh quyt nh trong chu trnh XKL ca bt k nc no. Do vy, cn thit lp quan h Nh nc, hnh thnh h thng tu vin lao ng tham mu, t vn cho Nh nc cc Hip nh khung hoc cc tho thun nguyn tc m ng cho cc doanh nghip k kt v thc hin cc hp ng c th. i vi cc nc XKL truyn thng, c th thy vai tr ca tu vin lao ng rt ln, c tnh quyt nh cho vic thm nhp, cnh tranh, chim lnh th trng Phn nh r vai tr v trch nhim ca cc B, ngnh lin quan v chnh quyn cc cp trong XKL c th nh sau : B Lao ng - Thng binh v X hi l c quan Chnh ph, thng nht qun l Nh nc v XKL c trch nhim : y mnh cng tc nghin cu, khai thc th trng lao ng quc t, nhm hnh thnh mt h thng th trng s dng lao ng Vit Nam n nh v pht trin; nghin cu v t chc trin khai cc chnh sch, ch v XKL; t chc qun l, kim tra ng thi ch o v hng dn cc B, ngnh, a phng v cc doanh nghip trin khai cng tc XKL theo ng lut php lao ng. B Ngoi giao phi hp vi B Lao ng - Thng binh v X hi thit lp, thc y v tng cng quan h hp tc song phng vi cc nc c kh nng thu ht lao ng v chuyn gia Vit Nam; ch o cc c quan i din nc ngoi nghin cu tnh hnh v cung cp cho B Lao ng Thng binh v X hi thng tin v th trng lao ng nc ngoi, thc hin chc nng lnh s, bo v li ch chnh ng ca ngi lao ng Vit Nam nc ngoi theo lut php Vit Nam, lut php nc s ti v lut php quc t. B Cng An phi hp vi B Lao ng - Thng binh v X hi qun l vic xut nhp cnh ca ngi lao ng i lm vic nc ngoi k c lao ng t tc, ch o cc cp trit ci cch hnh chnh trong cc khu thuc B, m bo thun li, nhanh chng trnh phin h cho ngi lao ng, chuyn gia v t chc kinh t XKL. B K hoch v u t, B Ti Chnh, Ngn hng Nh nc, B Vn ho, B Xy dng, B Cng nghip, B Nng nghip v Pht trin nng thn...v chnh quyn cc cp theo chc nng ca mnh y mnh hot ng
41

XKL trong phm vi thuc B, ngnh, a phng mnh theo quy nh ca Nh nc; ch o cc t chc kinh t XKL t chc tt i sng vn ho tinh thn cho ngi lao ng v chuyn gia Vit Nam lm vic nc ngoi. Bn cnh cc t chc Mt trn T quc Vit Nam, Hi Lin hip ph n Vit Nam, Tng lin on lao ng Vit Nam, on thanh nin cng sn H Ch Minh v cc t chc chnh tr khc nn t chc vn ng, gio dc tuyn truyn ch trng, chnh sch v XKL v gim st, trin khai cng tc XKL. M rng phm vi v thnh phn kinh t tham gia XKL, ng thi a dng ho hnh thc v ngnh ngh a i: Trong iu kin nn kinh t th trng, cc khu vc kinh t cng tham gia hot ng trong mt lnh vc th s c tc ng hon thin qu trnh v khng ngng tng hiu qu. Tng thnh phn tham gia XKL s gip s lng lao ng i lm vic nc ngoi tng ln, Nh nc thu ht c ngun ngoi t ln, quyn li ngi lao ng c bo m hn do quy lut cnh tranh iu tit hot ng ca cc doanh nghip. a dng ho ngnh ngh, cng vic trong XKL trong giai on ti i vi nc ta l mt gii php mang tnh ch trng ln v c ngha quyt nh cho s pht trin XKL. Tuy nhin chng ta cng cn phi chun b chu o bo v quyn li ngi lao ng. 3.3.2. Cc gii php v chnh sch. i vi cc doanh nghip XKL: u t xy dng cc doanh nghip XKL mnh cnh tranh trn th trng quc t. Trc mt, chng ta cn u t vn, phng tin hot ng, xy dng b my v o to cn b c kh nng tip cn v tm kim th trng. Cc c quan ch qun v cc c quan qun l Nh nc cn h tr v vn v v cn b u t xy dng cc t chc kinh t tham gia vo XKL tr thnh cc t chc kinh t mnh, c kinh nghim v kh nng cnh tranh trn th trng XKL quc t, xy dng mt s t chc kinh t thnh cng ty u thu quc t.

42

Ban hnh cc chnh sch u i vi cc doanh nghip XKL trong cc lnh vc ti chnh, nh cho vay vi li sut thp, xy dng chi ph mi gii... to iu kin cho doanh nghip tm c hp ng XKL. C th xem xt theo nh hng l i vi cc doanh nghip tham gia XKL th c hng u i theo lut thu quy nh, mc u i s c B Ti chnh quy nh c th cc vn bn di lut. Nghin cu thnh lp Hip hi XKL v chuyn gia cc doanh nghip a lao ng i lm vic nc ngoi c s phi hp cht ch vi nhau v bo v quyn li cho nhau trc s cnh tranh quc t trong lnh vc XKL. o to ngun lao ng xut khu: Nh nc c chnh sch h tr cc doanh nghip o to ngun lao ng xut khu. Kinh nghim th gii ch r vi vic chun b c lc lng lao ng ph hp, c cht lng so vi yu cu quc gia s c kh nng cnh tranh v chim gi c th trng. Cht lng lao ng cng cao th hiu qu cng cao. Cho php s dng c ch ba bn, Nh nc - Doanh nghip- Ngi lao ng cng u t o to ngun lao ng cho xut khu. Kt hp o to k thut vi o to ngoi ng, phong tc tp qun, kin thc php lut cho lao ng. y cng l chnh sch o to i ng lao ng k thut p ng yu cu s dng trong nc khc phc tnh trng thiu cng nhn c k thut cao p ng yu cu ca qu trnh cng nghip ho, hin i ho. Hon thin chnh sch v ti chnh: Chnh sch ti chnh l n by thc y m rng v nng cao hiu qu XKL. Trong chnh sch ti chnh, vn c bn cn quan tm l bo m hi ho cc li ch: Li ch ca ngi lao ng, li ch ca cc t chc XKL, li ch ca Nh nc v cng cn ch ti li ch ca ch thu lao ng. Nn phn nh r v giao cc chnh sch ny cho cc c quan qun l chc nng c th nh B Vn ho - Thng tin thc hin tt dch v vn ho tinh thn phc v cng ng lao ng ca ta nc ngoi, cc ngnh c lin quan nh ngnh Hng khng, Thu, Hi quan cn ban hnh cc quy ch u
43

i trong vic lm th tc v gi cc i vi sn phm dnh cho ngi lao ng khi a ra nc ngoi phc v lao ng nc ta. i vi ngi lao ng: Nghin cu quy nh hp l chi ph dch v vic lm nc ngoi. Ph dch v ny nn quy nh thnh 3 mc c nh : i vi lao ng ph thng; i vi lao ng k thut v i vi lao ng cht xm. Khng nn quy nh thnh t l phn trm theo lng, s gy nn vic kh tnh ton v kh thc hin. Cn nghin cu, ban hnh cc chnh sch thu hp l, nn min thu thu nhp cao nhm m bo v khuyn khch ngi lao ng i lm vic nc ngoi. Mt khc, nn sa i b sung ch bo him x hi, cho ngi lao ng t nguyn tham gia bo him x hi ch khng nn bt buc ng bo him x hi nh hin nay. Nghin cu v sa i, b sung chnh sch bo him x hi cho ph hp vi ngi lao ng i lm vic nc ngoi. Nh nc cn c chnh sch cho ngi lao ng c vay vn vi li sut u tin chi ph cho vic i nc ngoi lm vic. Xy dng c ch cho vay tn dng t cc ngun vn quc gia gii quyt vic lm, qu xo i gim ngho v cc ngun khc cho cc i tng ngho v i tng chnh sch c vay vi li sut u i. Nu c th s to tm l an tm cho ngi lao ng i lm vic, chp hnh tt cc quy nh nc ngoi v h khng phi lo lng g v nhng khon vay n c nhn. Tin hnh m ti khon c nhn cho ngi lao ng trc khi i lm vic nc ngoi. Gii php ny s gii quyt c ba vn : Qun l v theo di c lng ngoi t chuyn vo nc ta, ngi lao ng an tm khi h bit c tin ca h c bo v v chuyn v nc an ton, gip ngi nh gp kh khn khi h cn lm vic nc ngoi. Nn c chnh sch khuyn khch ngi lao ng v chuyn gia lm vic nc ngoi dng thu nhp nc ngoi m h kim c u t vo sn xut kinh doanh, t vn vic lm, o to li cho ngi lao ng sau khi v nc. Bn cnh vi nhng lao ng hon thnh hp ng tr v nc khc, cn to iu kin tip nhn h vo lm vic trong cc c s sn

44

xut kinh doanh v h c th mnh tay ngh, tc phong cng nghip, ngoi ng... Nghin cu ban hnh cc chnh sch thng pht nghim minh i vi mi i tng c lin quan n XKL. C cc bin php ngn chn tnh trng tiu cc trong hot ng ca lnh vc ny. 3.3.3. Cc gii php v t chc qun l. Hon thin h thng qun l v t chc b my cn b qun l Nh nc v XKL. ph hp vi c ch th trng v ci cch nn hnh chnh quc gia nhm tng cng v nng cao nng lc ca qun l Nh nc, h thng qun l XKL cn c i mi theo hng tinh gim u mi trung gian, tp trung chc nng qun l Nh nc vo mt s c quan ca Chnh ph. H thng t chc qun l XKL trong thi gian ti cn bao qut c cc ni dung qun l Nh nc trong v ngoi nc nhng bo m tnh linh hot v nng ng. V cn b cn tp trung o to kin thc kinh t th trng, kin thc Marketing, ngoi ng, kin thc v lao ng, lut php, i ngoi mi iu kin lm cng tc qun l. Cc gii php v t chc thc hin v qun l thc hin thnh cng ch trng v phng hng XKL ca ng v Nh nc, nhm y mnh XKL trong thi gian ti, ngoi cc gii php nu trn, c quan qun l Nh nc cn tin hnh mt s gii php khc ch o thng nht hot ng XKL, l cc gii php sau : - Xy dng quy trnh XKL ring bit. XKL ca ta tin hnh c gn 20 nm, nhng cha c mt quy trnh tng qut, thng nht. Do s phi hp gia cc ngnh, cc cp thiu ng b, khng nhp nhng nh hng ln n hiu qu cng vic. Quy trnh XKL gm ba giai on : Giai on mt l giai on tm kim v k kt hp ng, giai on hai l giai on tuyn chn v lm th tc xut cnh, giai on ba l qun l nc ngoi v thanh l hp ng. Trong giai on hai th vic tin hnh lm th tc cho lao ng xut cnh cn nhiu phin h cc cp, cc ngnh thuc cc a phng lm chm tr tin xut cnh nh hng khng nh ti s nghip XKL.
45

Thm ch, nhiu khi, phi b c yu cu cung cp lao ng ca ch nc ngoi nht l i vi thuyn vin (do phi dng hai h chiu) - Xy dng hp ng mu cho cc loi lao ng i lm vic nc ngoi. Hp ng mu l nhng quy nh ti thiu v iu kin lm vic, tin lng, iu kin n , bo him, gii quyt tranh chp v cc iu kin v bo m nhn phm v an ninh. Ban hnh hp ng mu l nhm bo v cc quyn li ti thiu ca ngi lao ng khi lm vic nc ngoi, trnh s bc lt v i x phn bit ca ch i vi lao ng - Xy dng v ban hnh mc lng ti thiu cho tng khu vc th trng s dng lao ng Vit Nam. - Xy dng cc ch tiu nh gi hot ng ca cc doanh nghip XKL. l mt trong cc gii php gp phn tng cng qun l Nh nc, a hot ng XKL t c hiu qu KT - XH cao. Vic nh gi hot ng ca cc doanh nghip XKL hng nm nhm xc nh kh nng v hiu qu ca XKL, ng vin khuyn khch cc doanh nghip nng ng, tm ti mi bin php m rng th trng v kp thi un nn nhng sai lch trong hot ng XKL ca cc doanh nghip. 3.3.4. Gii php i vi ngi lao ng. im yu nht ca lc lng lao ng nc ta l cht lng lao ng bi vy nng cao hiu qu cng tc xut khu lao ng v hon thin cng tc qun l hot ng ny bin php ch yu ca ngi lao ng l nng cao cht lng ca bn thn mnh. Bin php th nht l phi nng cao trnh hc vn v tay ngh thng qua vic tch cc hc tp rn luyn trong nh trng v x hi. H thng gio dc l noi khng ch rn luyn v trau di hc vn, kin thc cho ngi lao ng m cn l ni nui dng c m, hoi bo cng nh nng cao phm cht o c, nhn cch cho ngi lao ng do khng ch Nh nc cn quan tm ch ti cng tc ny m bn thn ngi lao ng cng cn phi ch nhiu hn na n vic hc tp v rn luyn kh nng ca bn thn. Th hai l nng cao trnh chuyn mn k thut v tay ngh thng qua vic tham gia vo cc lp o to ngh. Vic ny khng phi l ch cc doanh nghip ti tuyn dng hay Nh nc ra chnh sch th ngi lao ng
46

mi bt u i hc m ngi lao ng cn phi ch ng tham gia vo cc kha o to tay ngh ny nng cao trnh chuyn mn ca bn thn mnh, chun b cho vic ng k tuyn m, tuyn chn i lao ng xut khu. Th ba l nng cao trnh ngoi ng, thc k lut, tc phong cng nghip thng qua cc lp hc ting nc ngoi v cc chng trnh o to gio dc nh hng ca cc n v xut khu lao ng t chc. Th t l cn phi nhn thc mt cch ng n v hot ng xut khu lao ng, tm hiu v nm r nhng quy nh ca Nh nc v hot ng ny xc nh lm r rng rng mnh i lao ng ch khng phi i du lch t c thc lao ng v tun th k lut lao ng. Nhn thc r hn na nhng hu qu m mnh s phi tr gi nu vi phm hp ng hoc php lut ca Vit Nam v nc s ti. Th nm l thng xuyn lin lc vi cc c quan i din Vit Nam ti nc s ti v c quan i din hoc ngi qun l ca doanh nghip xut khu lao ng ca mnh khi cn thit c th gip mnh gii quyt nhng tranh chp hoc s c xy ra. Khi nc ngoi, ngi lao ng phi lun c thc lm vic v chp hnh quy nh ca ch s dng lao ng. Ngoi ra, ngi lao ng phi lun chp hnh tt php lut v quy nh ca nc s ti v ngi lao ng nc ngoi cng nh cc cng c quc t, Tm hiu k v nhng th tc cn thit chun b tt trnh t gy ra cho mnh nhng phin phc khng ng c v m bo tnh hp php cho vic i xut khu lao ng ca mnh. Khi tr v nc, ngi lao ng phi thc hin tt nhng ngha v khai bo, lm th tc cn thit vi c quan Nh nc nhp cnh tr v qu hng. V vi gia nh, ngi lao ng cn phi tch cc tm kim vic lm cho bn thn v s dng hp l khon thu nhp m bn thn tch gp c trong thi gian lao ng nc ngoi. Tch cc tm kim vic lm n dnh cuc sng ch khng c c t tng c tin ri khng phi lm g. 3.3.5. Cc gii php i vi doanh nghip xut khu lao ng. Cc doanh nghip xut khu lao ng c coi l lc lng lng ct trong hot ng xut khu lao ng ca nc ta. lc lng ny tn ti,
47

pht trin v ng gp cho li ch quc gia chng ta cn c bin php xit cht v h ch. Phi xy dng cho c mt i ng doanh nghip xut khu lao ng mnh, l i qun tin phong trong khu khai thc th trng mi, cnh tranh vi cc nc xut khu lao ng khc, tham gia u thu quc t lm nn tng v dn ng cho i ng doanh nghip pha sau thm nhp th trng. Ban hnh cc chnh sch u i vi cc doanh nghip xut khu lao ng trong cc lnh vc ti chnh, nh cho vay vn vi li xut thp, xy dng chi ph mi gii hoa hng linh hot to th ch ng cho doanh nghip trong vic tm c hp ng xut khu lao ng. Nng cao iu kin, tiu chun cp giy php hot ng cho doanh nghip xut khu lao ng. Bn cnh vic nng cao nng lc ca doanh nghip, cn phi thu hi giy php i vi cc doanh nghip hot ng thiu nng lc v khng c hiu qu, st nhp hoc gii th cc doanh nghip c nhiu u mii xut khu lao ng.

48

KT LUN Hng nm, nc ta c thm trn 1 triu ngi lao ng bc vo tui lao ng. gii quyt vic lm cho lc lng lao ng ny, bn cnh vic to thm cng n vic lm trong nc, XKL l vn khng km phn quan trng trc mt cng nh lu di. Vi mc ch ny, Chnh ph Vit Nam v ang khng ngng y mnh cc hot ng nhm thc y qu trnh hnh thnh v tin ti trao i hp tc thng xuyn hn na gia cc n v c chc nng XKL sang cc nc. Trong thi gian gn y, mt s lng khng nh lao ng Vit Nam c xut khu sang th trng Nht Bn. C c kt qu ny l do s hp tc ht sc cht ch gia Vit Nam v Nht Bn v xut khu lao ng. Nht Bn l quc gia c tnh hnh kinh t pht trin n nh, ng th 3 trn th gii nn nhu cu tip nhn lao ng nc ngoi c chiu hng gia tng. C ch, chnh sch nhp khu lao ng ca nc ny cng ngy cng thng thong v to iu kin thu ht nhiu lao ng t nc ngoi sang lm vic, nht l lao ng c tay ngh v trnh cao. y l mt c hi tt i vi cc nc c kh nng XKL, trong c Vit Nam. Cho n nay, vic m rng th trng lao ng Vit Nam c v s lng ln cht lng sang cc nc ni chung v Nht Bn ni ring lm tng ngun thu ngn sch Nh nc, gii quyt vic lm cho ngi lao ng, gip x hi to ra nhiu vic lm mi, gp phn ci thin i sng cho ngi lao ng v gia nh. Cng thng qua hot ng ny, hnh thnh c mt i ng lao ng c tay ngh, c tc phong cng nghip, gii ngoi ng, kinh nghim v trnh qun l. Bn cnh , XKL gip tng cng hiu bit ln nhau gia nhn dn Vit Nam v nhn dn Nht Bn, thc y vic a t nc ta ha nhp vi i sng ca cng ng quc t. T nhng vai tr trn, ta c th kt lun rng: M rng xut khu lao ng vo th trng Nht Bn l cn thit i vi Vit Nam v ph hp vi yu cu ca th trng.
49

Tuy nhin XKL ca Vit Nam sang th trng ny ang ng trc nhng kh khn v thch thc ln. Ngun lao ng xut khu ca ta va thiu v s lng va thiu v cht lng cha p ng c ht yu cu ca th trng, c bit l ngoi ng, tay ngh, thc chp hng php lut, tun th hp ng cn hn ch. Hn na nhng ngnh ngh m nc bn ang cn nhiu nh: tin hc, y t, dch v, thuyn vin... th ta li ang thiu. Bn cnh , t l b trn t ph v hp ng mt s th trng vn cn l vn nhc nhi. Mt khc, s quan tm phi hp ca mt s B ngnh, a phng cha mnh to ra s thng thong v thun li thc s cho ngi lao ng. Cc c quan qun l v cc doanh nghip vn cn thiu cn b c nng lc, c trnh chuyn mn, ngoi ng, kin thc php lut v s nhy bn th trng... Chnh v vy i hi chng ta phi c nhng gii php hu hiu nhm gim thiu nhng hn ch, y mnh XKL vo th trng ny. iu ny i hi cc B, Ngnh, a phng v cc Doanh nghip phi quan tm thng xuyn xy dng k hoch pht huy th mnh sn c ng thi khc phc nhng nhc im ca lao ng nc ta. Lm c nh vy mi gp phn trin khai thc hin Ngh quyt i hi 7 v Ngh quyt Hi ngh ln th 4 Ban Chp hnh Trung ng ng kha 8 ra cho lnh vc ny, l M rng kinh t i ngoi, y mnh XKL.

50