W-'l^:

.i^X

"^'

'>*#"

^^

JT-

;Srr>.>>>V*

>^i^

"s;

;.,

o^xj&

.:^W??^>;,

FROM THE LIBI^RY

CHARLES SAM?^>PElRCE
(Class ot

lJOar\(|^ollege)

INVESTIGAJudD)^# HISTORY OF SCIENCE

CONTRIBU^mS^QI^^I^O^^^"^

""^

EVOLUTION

^-^

THE GITT OF MRS. CHARLES S. PEIRCE

THROUGH THE HARVARD COLLEGE LIBRARY

4 /-7
J^'

A.

"1

PHILOSOPHIE NATURALIS
PRINCIPIA

MATHEMATICA.
AUCTORE

ISAACO NEWTONO,

Eq. Aur.

PERPETUIS COMMENTARIIS ILLUSTRATA,

COMMUNI STUDIO

PP.

THOMiE LE SEUR ET FRANCrsCI JACQUIER,

EX CALLICANA MINIMORUM FAMILIA, MATH. PROFF.

\.

EDITIO NOVA,

SUMMA CURA RECENSITA.

VOL.

I.

BOSTON COLLE GE
PHYSICS DEPT,

GLASGUtE:
EXCUDIT GEORGIUS BROOKMAN;

IMPENSIS
ET

T.
R.

T.

ET

J.

TEGG, LONDINI;

GRIFFIN ET SOC, GLASGOW.

MDCCCXXXIW.

fc-lj' M'^i.^'-*

V.

LECTORI
S.

TYPOGRAPHUS.
N^EWTONi
illustrissimi

opus hoc in primis laudandum, cujus exemplaria

tibi

sunt rarissima, et impenso pretio parantur, nunc forma commodiore

in

manum tradimus.
velimus.

Quid

in hac editione exspectandum, paucis te moni-

tum

Erat nobis in animo illam Le Seur et Jacquier, Societatis lesu Sociorum,

cum eorum commentario

ubi macula forsan hic
praestitimus.

perpetuo, in omnibus integram edere, nisi rvera

furtim irrepsisset.
1

illic

Quidquid pnes nos

fuit,

Editiones Genevas an.

739-42

et Coloniae

Ailobrogum 1760
hicem

evulgatas, inter sese fidehter collatas, curaverimus, ut discrepantiae in

eductse

omnes

perlustrarentur, qii errores

haud

paucos foras extrusimus.

Denique ut

nihii deesset, quin

librum singulis consummatum faceremus,

studio permissus

erat viri matheseos plane periti Joannis

qui, schedis
(teste ipsius

M. Wright,

Academiae Cantabrigiensis alumni,

lectis,

omnibus

diligentis per-

maculas quidem cumulatim

latuissent,
ejecit.

autographo) quae in editiocauss nobis spes

caeteris

nibus prioribus

Qu de

maxima

editionem nostram prae omnibus eligendam,

rem,
parte

tum

multo emendatiosi

tum
sit

arte typographic longe

adornatiorem.

At

non

in

omni

perfecta, in

memoriam

revoca, Lector bnvole,

quam

difficile

est, fortasse ultra

hominis sortem, hujusmodi studiorum slatum optimum,

quanturavis exoptatum, attingere aut accedere.

Glasguje: Ipsis Nonis Jul. 1833.

Digitized by the Internet Archive

in

2010 with funding from

Boston Library Consortium IVIember Libraries

http://www.archive.org/details/philosophiaenatu01newt

ILLUSTRISSIME
SOCIETATI REGALI
X

SERENISSIMO REGE

CAROLO

IT.

AD PHILOSOPHIAM PROMOVENDAM
FUNDATiE,
ET

AUSPICIIS

SERENISSIMI REGIS

GEORGII
FLORENTI,

TRACTATUM HUNC
D. D. D.
IS.

NEWTON.

RERUM

MATHEMATICARUM
STUDIOSIS,

PHILOSOPHIE NEWTONIANE
INTERPRETES.

QuAM

recondita sint siml et utilia Philosophiae Naturalis Principia

ii

Mathematica, norunt
audierunt.

omnes qui
rerum

vel

ipsum

clarissimi Authoris

nomen

Tanta

est

dignitas atque sublimitas, tanta sermonis

illud

plusqum geometrica brevitas, ut praestantissimum

duntaxat geometris factum videatur.

opus paucissimis
matheseos cul-

Eas ob causas

viris

tiorisque physices studiosis gratissimam fore putavimus, eo

modo compa-

ratam interpretationem, ut omnes tam utQis philosophiae propositiones,

coroUaria omnia atqu scholia inofFenso pede possint decurrere, qui vel
ipsis

geometriae et vulgaris algebr elementis probe imbuti sunt.

Quod
in-

ut praestaremus, mechanices et calculi infinitorum principia,

stituti nostri ratio postulat,

quantum

Newtoni

vestigiis insistentes

demonstravimus ;

perbi'evem, sed theorematum foecunditate plnum, nostris commentariis

inseruimus tractatum sectionum conicarum;

obscuritate lectori

quae vel

minimum, nimi
et in

negotium parre possent, ea omnia exponere

;

bono

lumine coUocare conati sumus

quae in scholiis, corollariis, propositio-

numque

srie, praetermiss

demonstratione, pronuntiat Newtonus, pr-

missis vel interjectis lemmatis scrupulos demonstrata invenient, qui in

VI 11

MONITUM.
;

sola doctissimi authoris verba jurare nolunt

eximia quae in Newtoni

evolvimus
;

propositionibus

latent
illa

inventa,

deteximus
viri principia

atque

tandem
sed

cm

praestantissima

summi

non solm

intelligere,

et illam

quam

sibi

aperuit ad inventionem viam explorare

plurimm
quaedam

delectationis habeat et utilitatis, dispersa

hue

et illuc generalia

probleraata lector reperiet.

Hc

simt quae facere voluiinus, quo exitu,

pens benevolum lectorem esto judicium.

Ex brevi illo commentariorum

nec

nostrorum prospeetu

satis

patet quos nobis lectores postulemus;

praestantissimis matheraaticis nec imperito philosophorum vulgo nos scri-

bere profitemur; ad hujusce operis lectionem eos duntaxat admittimus

qui ea quae

jam diximus elementa

in

promptu habent,

et tali insuper pol-

lent mentis acie, ut longioris demonstrationis

vim atque seriem studios

persequ et animo comprehendere possint.

De
et

nostris commentariis haec sats dicta sint.

Verm

naturalis sequitas

mathematicus candor postulant, ut nos plurimm debere fateamur docDavidi Gregorio, Varignonio, Jacobo Hermanno, Joanni

tissimis viris,

Keillio, aliisque multis, qui varias

lentis scriptis illustrarunt.

Newtonianae Philosophiae partes lucusequitatis

Edem
ut eos

atque ingenuitatis lege a

spoliis

nobis religios factum

est,

omnes quorum

aliquand ditesci-

mus, in commentariorum nostrorum decursu honoris causa nominemus.

Publicum quoque
J.

grati animi testimonium desse

nolumus

clariss.

D".

L. Calandrino in Academi Genevensi Professori in rbus mathematicis

versatissimo, qui

hanc nostram Newtoni Principiorum editionem adornari

illius editionis,

curavt

ad normam elegantissimae

quae additionibus multis

id sibi laboris assimipsit
suis locis disponi, typo-

locupletata Londini prodiit

vir doctissimus

anno 1726.

Deind
incidi,

non solm ut schemata

graphica

menda

corrigi sedulo invigilaret, sed etiam ea quae

jam

laudavisatis

mus sectionum conicarum elementa composuit,

et quae a nobis

non

perspicu videbantur exposita propriis notis aliquand

illustravit.

Hoc

nostro labore fruantur

in Regio Conventu SS^.

rerum mathematicarum

cultores.

Rox^

Trinitatis,

Anno

1759.

ILLUSTRISSIME
SOCIETATI REGALI
A

SERENISSIMO REGE

CAROLO

IL

AD PHILOSOPHIAM PROMOVENDAM
FUNDATiE,
ET

AUSPICIIS

SERENISSIMI REGIS

GEORGII IL

FLORENTL

COMMENTARIUM PERPETUUM
CELEBERR.
IS.

IN

HUNC

NEWTONI TRACTATUM
D. D. D.

THOMAS LE SEUR ET FRANCISCUS JACQUIER.

AUCTORIS PJLFAIO

LECTOREM.

CuM
bus
et

veteres

investigatione

Mechanicam (uti auctor est Pappus) in rerum naturalium maximi fecerint et recentiores, missis formis substantialiqualitatibus occultis, phaenomena naturae ad leges mathematicas
;
:

revocare aggressi sint

visum

est in

hoc tractatu mathesim excolere, qu-

tenus ea ad philosophiam spectat.

constituerunt
:

Mechanicam vero duplicem

veteres

rationalem, quae per demonsti'ationes accurat procedit, et

practicam.

Ad

practicam spectant artes omnes manuales, a quibus

est.

uti-

que mechanica nomen mutuata

operari soleant,
fit

Cum

autem

artifices

parm

accurat

ut mechanica omnis a geometri ita distinguatur, ut

sit

quicquid accuratum

ad geonietriam referatur, quicquid minus accura-

tum ad mechanicam. Attamen errores non sunt artis, sed artificum. Qui minus accurat operatur, imperfectior est mechanicus, et si quis accuratissim operari posset, hic foret mechanicus omnium perfectissimus.

Nam
tri

et

linearum rectarum et circulorum descriptiones, in quibus geome-

tri fundatur,

ad mechanicam pertinent.

non

docet, sed postulat.

Has lineas describere geomeenim Postulat ut tyro easdem accurat

attingat geometriae
; ;

describere prius didicerit,

quam limen

dein

quomodo

per has operationes problemata solvantur, docet

scribere problemata sunt, sed

rectas et circulos de-

non geometrica.

Ex

mechanica postulatur

horum solutio, in geometri docetur solutorum usus.

tri

Ac gloriatur geomequam mechanicae

demonvulgo

quod tam paucis principiis aliunde petitis tam multa prsestet. Fundatur
illa,

igitur geometri in praxi mechanica, et nihil aliud est

universalis pars
strat.

quae artem mensurandi accurat proponit ac

artes

Cum
fit

autem

manuales

in corporibus

movendis praecipu ver-

sentur,

ut geometri ad magnitudinem, mechanica ad

motum

PREFATIO.
referatur.

xi

Quo

sensu mechanica rationalis

erit scientia

motuum, qui ex

viribus quibuscunque rsultant, et virium quae

ad motus quoscunque rePars haec mechanic a

vix aliter

quiruntur, accurat proposita ac demonstrata.

veteribus in potentiis quinque ad artes manuales spectantibus exculta fuit,

qui gravitatem (cum potentia mailualis non

ribus per potentias
illas

sit)

quam

in

pondeartibus

movendis considerarunt.

Nos autem non

sed philosophiae consulentes, deque potentiis non manualibus sed naturalibus scribentes, ea

maxime

tractamus, quae ad gravitatem, levitatera, vim

elasticam, resistentiam fluidorum et ejusmodi vires seu attractivas seu im-

pulsivas spectant
cipia

et e propter,

mathematica proponimus.

hc nostra tanquam philosophiae Omnis enim philosophiee difficultas

prinin eo

versari videtur, ut a phasnomenis

motuum

investigemus vires naturae, de-

inde ab his viribus demonstremus phaenomena reliqua.

Et hue spectant
In

propositiones gnrales, quas libro primo et secundo pertractavimus.

libro

autem

tertio

exemplum hujus
Ibi enim,

rei

proposuimus per explicationem

systematis mundani.

ex phaenomenis clestibus, per proposi-

tiones in libris prioribus mathematic demonstratas, derivantur vires gravitatis,

quibus corpora ad solem et planetas singulos tendunt.

Deinde ex
phaenomena
liceret.

his viribus per propositiones etiam mathematicas,

deducuntur motus pla-

netarum, cometarum, lunae et maris.

Utinam

caetera naturae

ex principiis mechanicis eodem argumentandi gnre derivare

Nam multa me movent, ut nonniliU suspicer ea omnia ex viribus quibusdam pendere posse, quibus corporum particulae per causas nondum cognitas vel in se

mutuo impelluntur

et

secundum
:

figuras regulares cohaerent,

vel

ab invicem fugantur

et recedunt

quibus viribus ignotis, phUosophi

hactenus naturam frustra tentarunt.

Spero autem quod vel huic philosohc posita lucem aliquam prse-

phandi modo, vel veriori

bebunt.

alicui, principia

In his edendis, vir acutissimus

et in

omni literarum gnre

eruditissi-

mus Edmundus
mata correxit
et

Halleius operam navavit, nec solum typothetarum sphal-

schemata incidi curavit, sed etiam auctor

fuit,

ut

horum

editionem aggrederer.

clestium impetraverat, rogare non

Quippe cum demonstratam a me figuram orbium destitit, ut eandem cum Societate

lucem emittend cogitare
inciperera.

Regali communicarem, quae deinde hortatibus et benignis suis auspiciis

efecit,

ut de

edem

in

At

post-

quam motuum lunarium

et figuras a corporibus

insequalitates aggressus essem, deinde etiam alia

tentare cpissem, quae ad leges et mensuras gravitatis et aliarum virium,

secundum datas quascunque

leges attractis descri-

xii

PR^FATIO.
se,

bendas, ad motus coiporum plurium inter

diis resistentibus,

ad motus corporum

in

me-

ad

vires, densitates et

motus mediorum, ad orbes come-

tai'um et similia spectant,

editionem in aliud tempus difFerendam esse

putavi, ut caetera rimarer et

un

in

publicum darem.

Quae ad motus

lunares spectant (imperfecta

cum

sint) in Corollariis Propositionis

LXVI.
rei dig-

simul complexus sum, ne singula methodo prolixiore

nitate proponere, et sigillatim

quam pro

demonstrare tenerer,

et seriem

reliquarum

propositionum interrumpere.
inserere malui,

NonnuUa sero inventa locis minus idoneis quam numerum propositionum et citationes mutare. Ut
et defectus in materi

omnia candide legantur

hendatui-,

tam

difficili

non tam repre-

quam

novis lectorum conatibus investigentur, et bnigne sup-

pleantur, enix rogo.

Dabam

CantabrigB, e CollegioS.

Trinitatts,

Mail

8.

1686.

IS.

NEWTON.

AUCTORIS PR^FATIO
IN

EDITIONEM SECUNDAM.
An
hc secund Principiorum editione multa sparsim emendantur,
In Libri Primi Sectione
II. inventio virium,

et

non-

nulla adjiciuntur.

quibus

corpora in orbibus datis revolvi possint,

facilior redditur et amplior.

In

Libri Secundi Sectione VII. theoria resistentiae fluidorum accuratis investigatur, et novis experimentis confirmatur. In
et praecessio aequinoctiorum

Libro Tertio theoria lunae

ex principis

suis plenis deducuntur, et the-

oria

cometarum pluribus

et accuratis computatis

orbium exempHs con-

firmatur.

Dabam

Londini, Mar. 28. 1713.

IS.

NEWTON,

EDITORIS PR^FATIO

EDITIONEM SECUNDAM.

x\ EWTONiAN^ Phiiosophiae novam

Quae potissimum contineantur
ex
indicibus adjectis
:

tibi,

lector bnvole, diuque desde-

ratam editionem, plurimm nunc emendatam atque auctiorem exhibemus.

in

hoc opre celeberrimo,

intelligere potes

quag vel addantur vel immutentur, ipsa te fer do-

cebit

auctoris praefatio.

Reliquum

est,

ut adjiciantur nonnulla de

m-

thode hujus phiiosophiae.

Qui physicam tractandam susceperunt, ad trs fer classes revocari Extiterunt enim, qui singulis rerum speciebus qualitates spepossunt. cificas et occultas tribuerint; ex quibus deinde corporum singulorum operationes, ignot qudam ratione, pendere voluerunt. In hoc posita
est

summa

doctrinae scholasticae, ab Aristotele et Peripateticis derivat

oriri

Affirmant utique singulos efFectus ex corporum singularibus naturis

at

unde

sint illae naturae

non docent

nihil

itaque docent.
;

Cumque

toti

sint in

rerum nominibus, non

in ipsis rbus

sophicum censendi sunt adinvenisse,

censendi.
Alii ergo melioris diligentiae

sermonem quendam philophilosophiam tradidisse non sunt

laudem consequi sperarunt rejecta vocabu*

iorum

inutili farragine.

Statuerunt itaque materiam universam homoge-

neam

esse,

omnem

ver formarum varietatem, quae in corporibus cernitur,

simplicissimis

ex particularum componentium
facillimis

afFectionibus

orii-i.

Et

rect
si

quibusdam quidem progressio

et

intellectu

instituitur
illis

simplicioribus ad magis composita,

tionibus

particularum primariis

afFec-

non

alios tribuunt
sibi

modos, quam quos ipsa

tribuit natura.

Ve-

rm

ubi licentiam
et

assumunt, ponendi quascunque libet ignotas par;

tium figuras
fluida

magnitudines, incertosque situs et motus

occulta, quae

quin et fingendi

quaedam

corporum poros liberrim permeent, omni-

xiv

EDITORIS
jam ad somnia
quae san frustra petenda

potente praedita subtilitate, motibusque occultis agitata;

delabuntur, neglect rerum constitutione ver
est
:

ex

fallacibus conjecturis,

cm

vix etiam per certissimas observationes

investigari possit.

Qui speculationum suarum fundamentum desumunt

etiamsi deinde

ab hypothesibus
procdant
;

secundum leges mechanicas accuratissim

fabulam quidem elegantem forte et venustam, fabulam tamen

concinnare dicendi sunt.

Relinquitur adeo tertium genus, qui philosopliiam
scilicet

experimen-

talem profitentur.

Hi quidem ex

simplicissimis quibus possunt principiis

:

rerum omnium causas derivandas esse volunt nihil autem principii loco Hypoassumunt, quod nondum ex phaenomenis comprobatum fuerit. physicam in recipiunt, nisi ut quaesthses non comminiscuntur, neque
tiones de

quarum

veritate disputetur.

Duplici itaque methodo incedunt,

analytic et synthetic.
selectis

Naturse vires legesque virimii simpliciores ex

quibusdam phaenomenis per analysin deducunt, ex quibus deinde

per synthesin rehquorum constitutionem tradunt.

Hsec

illa est

philoso-

phandi
suit

ratio long optima,

quam

prse cseteris merito

amplectendam cen-

celeberrimus auctor noster.

Hanc solam

utique dignam judicavit,

in

qu excolend atque adornand operam suam collocaret.

ddit exemplum, mundani nempe

Hujus

igitur

iilustrissimum

systematis exphcationem

e theori gravitatis fehcissim deductam.

Gravitatis virtutem universis

alii
:

corporibus inesse, suspicati sunt vel finxerunt

primus

ille

et solus

ex

apparentiis demonstrare potuit, et speculationibus egregiis firmissimum

ponere fundamentum.
Scio equidem nonnullos magni etiam nominis viros, prjudiciis quibus-

dam

plus aequo occupatos, huic novo principio aegr assentiri potuisse, et

incerta identidem
:

certis

praetulisse.

Horum famam
illa

vellicare

non

est

animus

tibi potius,

bnvole lector,

paucis exponere lubet, ex qui-

bus tute ipse judicium non iniquum

Igitur ut argumenti sumatur

feras.

exordium a simplicissimis

et

proximis

dispiciamus paulisper qualis

sit

in terrestribus natura gravitatis, ut de-

inde tutis progrediamur ubi ad corpora clestia, longissim a sedibus

nostris remota,

perventum

fuerit.

Convenit jam inter omnes philosoNulla dari

phos, corpora universa circumterrestria gravitare in terram.

corpora ver

levia,

jamdudum
non

confirmavit experientia multiplex.

Quae
et

dicitur levitas relativa,

est vera levitas, sed

apparens solummodo ;

oritur a praepollente gravitate

corporum contiguorum.
ita terra

Porro, ut corpora universa gravitent in terram,

vicissim q

PR^FATIO.
corpora qualiter gravitt
;

XV
actionem esse

gravitatis

enini

mutuam

et

utrinque aequalem, sic ostenditur.

Distinguatur terras totius moles in

binas quascunque partes, vel sequales vel

utcunque inaequales: jam

;

si

pondra partium non essent

in se

mutu

aequalia

cederet pondus minus

majori, et partes conjunctse pergerent recta moveri ad infinitum, versus

plagam

in

quam

tendit

pondus majus

omnin contra experientiam.

in
aequilibrio esse constituta
:

Ita-

que dicendum
est,

erit,

pondra partium

hoc

gravitatis actionem esse

mutuam

et utrinque sequalem.

Pondra corporum,
titates materiae in

sequaliter a centro terrae distantium, sunt ut

quan-

corporibus.

Hoc

utique colligitur ex sequali acceleravires

tione

corporum omnium, e quite per ponderum

cadentium

nam

vires quibus inaequalia corpora sequaliter accelerantur,

debent esse pro-

portionales quantitatibus materiae movendae.

Jam

vero corpora universa

cadentia sequaliter accelerari, ex eo patet, quod in vacuo Boyliano tem-

poribus sequalibus aequalia spatia cadendo describunt, sublat

resistenti
:

scilicet a'ris

accuratis autem comprobatur per exprimenta pendulorum.

Vires attractivae corporum, in aequalibus distantiis, sunt ut quantitates

materiae in corporibus.

Nam cm

corpora in terram et terra vicissim in

corpora momentis aequalibus gravitent; terrse pondus in unumquodque

corpus, seu vis qu corpus terram attrahit, a?quabitur ponderi corporis

ejusdem
pore
:

in terram.

Hoc autem pondus

eadem

erit ut quantitas materiae in cor-

itaque vis qu corpus

erit

unumquodque terram

attrahit, sive

corporis

vis absoluta,

ut

quantitas materiae.

Oritur ergo et componitur vis attractiva corporum integrorum ex viri-

bus

attractivis
est,

partium

siquidem auct vel diminut mole materiae, osActio

ita-

tensum
que

proportionaliter augeri vel diminui ejus virtutem.

telluris

ex conjunctis partium actionibus conflari censenda

terrestria
se

erit; at-

que adeo corpora omnia

solutis,

quae sint in ratione materiae

qualis

mutuo trahere oportet viribus abtrahentis. Hsec est natura gravitatis

in clis.

apud terram: videamusjam

sit

Corpus omne perseverare in

statu suo vel quiescendi vel

movendi uniil-

formiter in directum, nisi quatenus a viribus impressis cogitur statum

lum mutare

naturae lex est ab

omnibus recepta philosophis.

adeo de

Inde vero

sequitur, corpora quae in curvis moventur, atque

lineis rectis or-

bitas suas tangentibus jugiter abeunt, vi aliqu perptue agente retineri

in itinere curvilineo.

Planetis igitur in orbibus curvis revolventibus ne-

cessario aderit vis aliqua, per cujus actiones repetitas indesinenter a tan-

gentibus deflectantur.

xv

EDITORIS
est,

Jara illud concedi aequum

et certissim

quod mathematicis

ratonibus coUigitur

demonstratur ; corpora nempe omnia, quae moventur in line

aliqu curv in piano descript,

escens vel utcumque

ribus proportionales,

motum

quque radio ducto ad punctum vel quipunctum illud tempourgeri a viribus quaa ad idem punctum tendent.
describunt areas circa

Cm

igitur in confesso sit

apud astronomes, planetas primarios circm

est ut vis

solem, secundarios vero circum suos primarios, areas describere temporibus proportionales
;

consequens

illa,

qu perpetu detorquen-

tur a tangentibus rectilineis et in orbitis curvilineis revolvi coguntur, versus corpora dirigatur quae sita sunt in orbitarum centris.

Haec itaque

vis
;

non inepte vocari

fingatur.
et haec

potest, respectu

quidem corporis
;

revolventis, centripeta

respectu autem corporis centralis, attractiva

(M-iri

a qucunque

demm

causa

Quin
ratura
ni
;

quoque concedenda

sunt, et

mathematic demonstrantur

Si corpora plura

motu aequabili revolvantur in circulis

concentricis, et quad-

temporum periodicorum

sint ut cubi distantiarum a centre

commu-

vires centripetas revolventium fore reciproc ut quadrata distantiarum.

si

Vel,

corpora revolvantur in orbitis quaa sunt circulis

;

finitimae, et qui-

escant orbitarum apsides

vires centripetas revolventium fore reciproc

ut quadrata distantiarum.

Obtinere casum alterutrum in planetis universis

Itaque vires centripetas planetarum

consentiunt astronomi.

omnium

sunt

reciproc ut quadrata distantiarum ab orbium centris.

Si quis objiciat

planetarum, et lunae praesertim, apsides non penits quiescere ; sed motu

quodam lento ferri in consequentia responderi potest, etiamsi concedamus hune motum tardissimum exinde profectiun esse quod vis centripe:

tas

proportio aberret aliquantm a duplicata

inveniri posse
et

aberrationem illam per comIpsa

putum mathematicum
enim
ratio

plan insensibilem esse.

vis centripetae lunaris, quae

omnium maxime
Sed varier

turbari dbet,
vi-

paululum quidem duplicatam superabit ; ad hanc vero sexaginta fer

cibus propis accedet
si

qum ad

triplicatam.

erit responsio,

dicamus hanc apsidum pregressienem, non ex aberratiene a duplicata

oriri,

proportione, sed ex ali prorsus divers causa

gi commonstratur in hac philosophia.

quemadmedum

egre-

Restt ergo ut vires centripetae,

quibus planetae primarii tendunt versus solem et secundarii versus primarios suos, sint accurat ut

quadrata distantiarum reciproc.

Ex

iis

quae hactenus dicta sunt, constat planetas in orbitis suis retineri

:

per vim aliquam in ipses perptue agentem

constat

vim illam

dirigi

semper versus orbitarum centra

constat hujus efficaciam augeri in accs-

PRiEFATIO.
su ad centrum, diminui in recessu ab

xvii
et augeri

eodem

quidem

in

eadem

proportione qua diminuitur quadratum distantise, diminui in eadem proportione qu distantiae quadratum augetur.
tione instituta inter

Videamus jam, comparavim

gravitatis,
si

planetarum

vires centripetas et

annon

ejusdem forte

sint generis.

Ejusdem vero generis

ermit,

deprehen-

dantur hinc et inde leges edem, edemque afFectiones.

lunse, quas nobis

Primo itaque

proxima

est,

vim centripetam expendamus.

ubi a viribus quibuscunque urgentur,
:

Spatia rectilinea, quse a corporibus e quite demissis dato tempore sub

ipso

motus

initio describuntur,

proportionalia sunt ipsis viribus

matheraaticis.

hoc utique consequitur ex

ut spatium

ratiociniis

Erit igitur vis centripeta lunae in orbit sua revolventis,

ad vim

gravitatis in superficie terr,

quod tempore qum

minimo describeret luna descendendo per vim centripetam versus terram, si circulari omni motu privari fingeretur ad spatium quod eo-

dem tempore qum minimo

describit grave corpus in

vicinia

terra;,

per vim gravitatis suse cadendo.

Horum

spatiorum prius sequale est ar-

cs a luna per idem tempus descripti sinui verso, quippe qui lunge trans-

lationem de tangente, factam a vi centripeta, metitur; atque ade computari potest

centro terrae.

ex datis tm lunae tempore periodico, tm distantia ejus a Spatium posterius invenitur per exprimenta pendulorum,
docuit Hugenius.
Inito

quemadmodm
ad spatium

itaque calculo, spatium prius

posterius, seu vis centripeta lunae in orbita sua revolventis

erit ut

ad

vim
ad

gravitatis in superficie terras,

quadratum semidiametri

terrae

orbitae semidiametri

quadratum.

Eandem habet

rationem, per ea quae

superis ostenduntur, vis centripeta lunae in orbita sua revolventis ad

vim

lunae centripetam prop terrae superficiem.

vi gravitatis.

Vis itaque centripeta

prop terr superficiem aequalis est

vires,

Non

ergo diversae sunt

sed una atque eadem,

si

enim

diversae essent, corpora viribus coii-

junctis duplo celeris in terram caderent

qum ex

vi sol gravitatis.

Constat igitur vim illam centripetam, qu luna perpetuo de tangente vel

trahitur vel impellitur et in orbita retinetur, ipsam esse
restris

vim

gravitatis ter-

ad lunam usque pertingentem.

illa

Et

rationi

quidem consentaneum

est ut

ad ingentes distantias

sese virtus extendat,

cm nullam

ejus sen-

sibilem imminutionem, vel in

licet.

altissimis montium cacuminibus, observare

:

Gravitt itaque luna in terram

quin et actione mutua, terra

v-

cissim in

lunam

aequaliter gravitt

id

quod abund quidem confirmatur

terram oriundus.

in hc philosophi, ubi agitur de maris aestu et aequinoctiorum prcessione,

Vol.
I.

ab actione tum lunse tum

solis in

Hinc

et illud

xviii

EDITORIS
vis gravitatis decrescat in majori^

tandem edocemur, qu nimirm lege

bus a tellure
distantiis.

Nam cm
ratione.

gravitas

non diversa

sit

vi centripeta
;

lunari, hsec ver sit reciproc proportionalis quadrato distantiae

diminu-

etur et gravitas in

eadem

Progrediamur jam ad planetas

reliques.

Quoniam

revolutiones pri-

mariorum circa solem et secundariorum circa jovem et saturnum sunt phaenomena generis ejusdem ac revolutio lunas circa terram, quoniam porro demonstratum est vires centripetas primariorum dirigi versus centrum
solis,

secundariorum versus centra jovis

centripeta

et saturni,

quemadmodum
quem-

lunae vis

versus terrae

centrum dirigitur; adhaec, quoniam

omnes
erit

illse

vires sunt reciproc ut quadrata distantiarum a centris,

vis

admodum

lunae est ut

quadratum distanti a terra

universis.
sic

concludendum

eandem

esse

naturam

Itaque ut luna gravitt in terram,

et terra vicissim in

lunam

etiam gravitabunt omnes secundarii in pri;

marios suos,

et primarii vicissim in secundarios

sic et

omnes primarii

in

solem, et sol vicissim in primarios.

Igitur sol in planetas universos gravitt et universi in solem.

Nam

secundarii

dm
cum

primarios suos comitantur, revolvuntur intere circm

primariis.

solem un

Eodem

itaque argumento, utriusque generis

planetae gravitant in solem, et sol in ipsos.

in solem gravitare

Secundarios ver planetas

inaequalitatibus lunaribus
;

abund insuper constat ex

expositam habemus.

quarum accuratissimam
tertio hujus operis libro

theoriam, admiranda sagacitate patefactam,

in

Solis virtutem attractivam

distantias, et sese difFundere

quoquoversum propagari ad ingentes usque

ad singulas circumjecti
;

spatii partes,

aper-

motu cometarum qui ab immensis intervallis profecti feruntur in viciniam solis, et nonnunquam adeo ad ipsum proxim accedunt ut globum ejus, in periheliis suis versantes, tantm non
tissim colligi potest ex

contingere videantur.

Horum

theoram ab astronomis antehac frustra

faciliter

qusitam, nostro tandem saeculo

inventam

et per observationes

certissim demonstratam, praestantissimo nostro auctori debemus. Patet

igitur

cometas in sectionibus conicis umbilicos in centre

solis

habentibus

moveri, et radiis ad solem ductis areas temporibus proportionales describere.

Ex

hisce vero phaenomenis manifestum est et mathematic

illas,

com-

probatur, vires

quibus cometae retinentur in orbitis

suis,

respicere

solem

et esse reciproc ut

quadrata distantiarum ab ipsius centro.

:

Gravitantin

tant itaque

comet

in

solem

atque adeo

solis vis attractiva

non

ad corpora planetarum

in datis distantiis et in

eodem

fer

piano colocata,

PR^FATIO.
simis distantiis positos pertingit.

xix

sed etiain ad cometas in diversissimis clorum regionibus et in diversis-

Hc
omnes
esse

igitur est natura

corporum gra-

vitantium, ut vires suas edant ad

tantia.

distantias in ornnia corpora graviet

Inde vero sequitur, planetas

cometas universos se mutuo

trahere, et in se

mutuo graves

quod etiam confirmatur ex pertur-

batione jovis et saturni, astronomis non incognita, et ab actionibus

horum

pianetarum in se invicem oriunda

qui supr memoratus
est,

quin et ex motu Ulo lentissimo apsidum,

quique a causa consimUi proficiscitur.

ut

Eo demm pervenimus
omnia

dicendum

sit,

et

terram

et

solem et corpora

clestia, quse solem comitantur, se

mutuo attrahere.

Singulorum

ergo particulse, quaeque minimae, vires suas attractivas habebunt, pro

quantitate materiae pollentes
;

quemadmodum
distantiis,
:

supr de terrestribus osten-

sum

est.

In diversis autem

erunt et

harum

vires in duplicata

ratione distantiarum reciproc

nam ex

particulis

hac lege trahentibus

coraponi debere globos

eadem

lege trahentes, mathematic demonstratur.

Conclusiones praecedentes huic innituntur axiomati, quod a nullis non

recipitur philosophis
;

effectuum

scilicet

ejusdem generis, quorum nempe Quis enim dubitat,

sit

quae cognoscuntur proprietates eaedem sunt, easdem esse causas et easdem

esse proprietates quse

nondm

cognoscuntur.

si

gravitas

sit

causa descenss lapidis in Europa, quin eadem

causa de-

scensus in America ? Si gravitas

Europa

quis negabit

mutuam

esse in

mutua fuerit inter lapidem et terram in America ? Si vis attractiva lapidis

attractivis

et terrse

componatur, in Europa, ex viribus

partium;

quis

negabit similem esse compositionem in America?

Si attractio terras

ad

omnia corporum gnera

omnis philosophia
versis.

et

ad omnes distantias propagetur in Europa ;

?

quidni pariter propagari dicamus in America

:

In hac rgula fundatur

quippe qu sublat nihil affirmare possimus de uni-

Constitutio
:

rerum singularum

innotescit per observationes et ex-

primenta

inde ver non nisi per hanc regulam de rerum universarum

natura judicamus.

Jam cm

gravia sint omnia corpora, quae apud terram vel in clis re-

periuntur, de quibus exprimenta vel observationes instituere licet;

om-

nino dicendum

erit,

gravitatem corporibus universis competere. Et quem-

admodum nuUa
porum

concipi debent corpora, quae

;

et impenetrabilia

ita nulla concipi

debere, quse

extensio, mobilitas, et impenetrabilitas

non sint extensa, mobilia non sint gravia. Cornon nisi per exprimenta,
Corpora omnia de
:

innotescunt ;

eodem plan modo

gravitas innotescit.
et

quibus observationes habemus, extensa sunt

b 2

mobilia et impenetrabilia

XX
et inde

EDITORIS
concludimus coi'pora universa, etiam
illa

de quibus observationes
Ita corpora

non habemiis, extensa

omnia sunt
gravia esse.
via,

esse et mobilia et impenetrabilia.

:

gravia, de quibus observationes habemus

et inde concludi-

mus corpora

universa, etiam

illa

de quibus observationes non habemus,

Si quis dicat coi-pora stellarum inerrantimn

non

esse gra-

quandoquidem eorum
licebit

gravitas

nondum
esse,

est observata;

eodem

ar-

gumente dicere
bilia,

neque extensa

nec mobiKa, nec impenetrasint observatse.

cm

hae fixarum afFectiones

nondm

Quid opus
vel gravitas

est verbis ? inter primarias qualitates

corporum universorum

habebit locum

vel extensio, mobilitas, et impenetrabilitas

Et natura rerum
bilitatem.

vel rect explicabitur

non habebunt. per corporum gravitatem, vel non

et impenetra-

rect explicabitur per

corporum extensionem, mobilitatem,

et

Audio nonnullos hanc improbare conclusionem,

tibus nescio quid mussitare.

de occultis qualita-

Gravitatem

scilicet

occultum esse quid, per-

petu argutari soient; occultas vero causas procul esse ablegandas a

philosoplii.
illas

His autem

facile

respondetur; occultas esse causas, non

quidem quarum

existentia per observationes clarissim demonstratur,

sed bas solm quarum occulta est et ficta existentia

probata.

Gravitas ergo non erit occulta causa

est,

dem ex phsenomenis ostensum

cujusdam prorss
gendis pragficiunt.
fictitiae et

nondm vero commotuum clestium siquihanc virtutem rever existere. Hi

;

potius ad occultas confugiunt causas, qui nescio quos vortices, materiae

sensibus

omnino

ignotae,

motibus iisdem re-

Ideone autem gravitas occulta causa dicetur, eoque nomine

philosophi,

rejicietur e

quod causa

ipsius gravitatis occulta est et

nondum

inventa ?

Qui

sic

statuunt, videant nequid statuant absurdi,

unde

totius

tandem

philosophiae fundamenta convellantur.

Etenim causas continuo nexu pro:

cedere soient a compositis ad simpliciora

perveneris,

ubi ad causam simplicissimam

jam non

hcebit ulteris progredi.

:

Causse igitur simplicissimae

nulla dari potest mechanica explicatio

esset simplicissima.

si

daretur enim, causa

nondum

Has

tu proinde causas simpHcissimas appellabis oc-

cultas, et exulare jubebis ?

Simul vero exulabunt

et

ab his proxira pen-

dentes et quae ab
fuerit et

illis

porro pendent, usque

dum

a causis omnibus vacua

probe purgata philosophi.

Itaque rejiciendam esse volunt,

Sunt qui gravitatem prseter naturam esse dicunt, et miraculum per-

petuum vocant.
ternaturales causse

cm

in physic prae-

locum non habeant.

Huic inept prorsus objectionj

PR^FATIO.
est immorari.

'

xxi

diluendse, quae et ipsa philosophiam subruit universam, vix operse pretium

Vel enim gravitatem corporibus omnibus inditam esse

dici

negabunt

quod taraen

esse affirmabunt,
sis

quod ex

aliis

non potest corporum

vel eo

nomine

praeter

naturam

ajBPectionibus

atque ideo ex eau-

mechanicis originem non habeat.

;

Dantur

cert primariae
aliis.

corporum
Viderint

afFectiones
igitur

quae quoniam sunt primariae,

et hae

non pendent ab

annon
:

omnes

sint pariter prseter

sit

naturam, eoque pariter

rejiciendae

viderint ver qualis

deinde futura philosophia.

Nonnulli sunt quibus haec tota physica clestis vel ide minus placet, quod cum Cartesii dogmatibus pugnare et vix conciliari posse videatur. His sua licebit opinione frui ex aequo autem agant oportet non ergo
;
:

denegabunt
amplecti

aliis

eandem

libertatem

quam

sibi

concedi postulant.

Newet

tonianam itaque philosophiam, quae nobis verior habetur, retinere

licebit,

et causas sequi

per phaenomena comprobatas, potis

quam

fictas et

nondum comprobatas.
summus
opifex
si

Ad

veram philosophiam
:

pertinet,

rerum naturas ex
stabilire

causis ver existentibus derivare

eas vero leges quae-

rere, quibus voluit

;

non

eas quibus potuit,

hune mundi pulcherrimum ordinem ita visum fuisset. Rationi enim conidem
possit
erit causa,

sonum

est,

ut a pluribus causis, ab invicem nonnihil diversis,

:

effectus proficisci

haec

autem vera

ex qua ver atque actu

In horo-

proficiscitur
logiis

reliquae

locum non habent

oriri potest.
;

in philosophia ver.

automatis idem indicis horarii motus vel ab appenso pondre vel

ab intus concluso elatere

vera
sit

Quod

si

oblatum horologium r-

instructum pondre

ridebitur qui finget elaterem, et ex hypo-

thesi sic praeproper confict

motum

indicis explicare suscipiet

oportuit

enim internam machinae fabricam penitis

positi

perscrutari, ut ita

mots pro-

principium verum exploratum habere posset.

illis,

mile feretur judicium de philosophis

Idem vel non absiqui materi qudam subtilissi-

m
suis

clos esse repletos, hanc autem in vortices indesinenter agi voluerunt.

a phaenomenis vel accuratissim satisfacere possent ex hypothesibus

Nam
;

veram tamen philosophiam

tradidisse, et veras causas

;

motuum c-

lestium invenisse

nondum

dicendi sunt

nisi vel

has rvera existere, vel

saltem alias non existere demonstraverint.

si ostensum fuerit, universorum corporum attractionem habere verum locum in rerum natur ;

Igitur

quinetiam ostensum
lutionem
dixerit

fuerit,

qu ratione motus omnes clestes abinde sosi

recipiant; vana fuerit et merito deridenda objectio,

quis

eosdem motus per

vortices explicari debere, etiamsi id fieri posse

b 3

xxii
vel

EDITORIS
concesserimus.

maxime

Non autem

concedimus

nequeimt enim

illo

pacto phaenomena per vortices explicari ; quod ab auctore nostro abund

quidem

et clarissimis rationibus evincitur ; ut somnis plus aequo indulgeant oporteat, qui ineptissimo figmento resarciendo, novisque porro

commentis ornando infelicem operam addicunt.

Si corpora planetarum et

cometarum

circa solem deferantur a vortici-

bus ; oportet coi-pora delata

velocitate

et vorticum partes proxim ambientes eadem eademque cursus determinatione moveri, et eandem habere densitatem vel eandem vim inertise pro mole materiae. Constat ver plane-

tas et cometas,

dm

versantur in iisdem regionibus ccelorum, velocitati-

bus

variis

varique cursus determinatione moveri.

illae,

Necessario itaque

sequitur, ut fluidi coelestis partes

sole,

qua^ sunt ad easdem distantias a

revolvantur
:

eodem tempore
opus

in plagas diversas

cum

diversis velocita-

tibus

etenim
;

ali

erit directione et velocitate,

ut transire possint
explicari nequeat ;

planetae
vel

ali,

ut transire possint cometae.

Quod cm

fatendum

erit,

universa corpora clestia non deferri a materia vorerit,

ticis; vel

dicendum
vortice,

eorundem motus repetendos

esse

eodemque
spatium

sed a pluribus qui ab invicem diversi

non ab uno sint, idemque

soli

circumjectum pervadant.

Si plures vortices in

eodem

spatio contineri, et sese

mutu penetrare

motibusque diversis revolvi ponantur ; quoniam hi motus debent esse conformes delatorum corporum motibus, qui sunt

summ

regulares, et per-

aguntur in sectionibus conicis nunc vald

eccentricis,

nunc ad
qui

circulo-

rum proxim formam

tt ssecula

accedentibus

jure quaerendum

erit,

fieri possit,

ut iidem integri conserventur nec ab actionibus materiae occursantis per

quicquam perturbentur.
difficiJis

San

si

motus hi
illi

fictitii

sunt magis
et

compositi et

explicantur,

qum

veri

motus planetarum
:

cometarum

frustra mihi videntur in philosophiam recipi

omnis enim
licentia,

causa dbet esse effectu suo simplicior.

affirmaverit aliquis planetas

Concessa fabularum

omnes

et

cometas circumcingi atmosphaeris,

rationi

ad instar

telluris nostrae

quse

quidem hypothesis

magis consen-

tanea videbitur

quam

hypothesis vorticum.

Affirmaverit deinde has at-

mosphaeras, ex natur su, circa solem moveri et sectiones conicas describere

;

qui san motus multo facilis concipi potest,

se invicem

qum

consimilis
et

motus vorticum

permeantium.

Denique planetas ipsos

agat.

cometas circa solem deferri ab atmosphris suis credendum esse statut,

et

ob reportas motuum clstium causas triumphum

Quisquis au-

PR^FATIO.

xxiii

(em hanc fabulam rejiciendam esse putet, idem et alteram fabulam rejiciet : nam ovum non est ovo similius, qum hypothesis atmosphaerarum hypothesi vorticum.

Docuit Galileeus,
cursu rectilineo
qualitate.

lapidis projecti et in parabola moti deflectionem a

oriri

a gravitate lapidis in terram, ab occulta scilicet

alius aliquis, nasi actioris philosophus,
ille

Fieri

tamen potest ut
visu,

causam aliam comminiscatur.

tilem, quae

Finget igitur

materiani

quandam sub-

nec

nec

tactu,

neque ullo sensu percipitur, versari in

regionibus quae proxim contingunt telluris superficiem.

Hanc autem
motibus
ferri,

materiam, in diversas plagas,

variis et

plerumque

contrariis

et lineas parabolicas describere contendet.

Deinde vero

lapidis

deflec-

tionem pulchr
in fluido
illo

sic expediet,

et vulgi

plausum merebitur.
ejus

Lapis, inquit,

subtili natat, et cursui

obsequendo, non potest non

in lineis para-

eandem un semitam
bolicis
;

describere.

Fluidum ver movetur

est.

ergo lapidem in parabola moveri necesse

Quis nunc non

mirabitur acutissimum hujusce philosophi ingenium, ex causis mechanicis,

materi

scilicet et

motu, phaenomena naturas ad vulgi etiam captum prse-

clar deducentis ? Quis vero

non subsannabit bonum illum Galilaeum,

qualitates occultas, e philosophia
fli-

qui

magno molimine mathematico

exclusas,

citer

denuo revocare sustinuerit?

Sed pudet nugis

diutis

immorari.

Summa rei hue tandem redit cometarum ingens est numerus motus eorum sunt summ regulares, et easdem leges cum planetarum motibus observant. Moventur in orbibus conicis, hi orbes sunt vald admodum eccentrici. Feruntur undique in omnes clorum partes, et planetarum
:

regiones liberrim pertranseunt, et ssep contra signorum ordinem incedunt.

tronomicis
ticibus

Haec phasnomena certissim confirmantur ex observationibus aset per vortices nequeunt explicari. Im, ne quidem cum vor:

planetarum consistere possunt.

Cometarum motibus omnino

amoveatur.

locus

non
Si

erit;

nisi materia illa fictitia penitus e clis

partes, quae
tatis

enim plantes circm solem a vorticibus devehuntur; vorticum proxim ambiunt unumquemque planetam, ejusdem densiest.

erunt ac planeta ; uti supr dictum

Itaque materia

illa

omnis

quae contigua est orbis

tem

quae vero jacet

vel

magni perimetro, parem habebit ac tellus densitaintr orbem magnum atque orbem Saturn, vel pa-

rem

majorem

habebit.

Nam

ut constitutio vorticis permanere possit,

debent partes minus densae centrum occupare, magis

centre abire.

Cum

dens longis a enim planetarum tempora periodica sint in rations

b 4

xxiv

EDITORIS
rationem servare.

sesquiplicata distantiarum a sole, oportet partium vorticis priodes ean-

dem

Inde ver sequitur, vires centrifagas hariun par-

tium fore reciproc ut quadrata distantiarum.

tervallo distant a centro, nituntur
si

Quae

igitur

majore invi
:

ab eodem recedere minore

unde

minus dens

fuerint,

necesse est ut cdent vi majori, qu partes

centro propiores

ascendere conantur.
fiet

Ascendent ergo densiores, de

invicem permutatio; donec
ita

scendent minus densae, et locorum

fuerit disposita atque ordinata materia fluida totius vorticis, ut conquies-

cere

jam

possit in aequilibrio constituta.

Si bina fluida,
;

quotum
locum

diversa

est densitas, in

eodem vase

continentur

utique futurum

est ut fluidum,
:

cujus major est densitas, majore vi gravitatis infimum petat

tione

et ra-

non

absimili

omnin dicendum

est,

densiores vorticis partes majore

igitur illa et

vi centrifug petere

supremum locum.

Tota

mult maxima

pars vorticis, quae jacet extra telluris orbem, densitatem habebit atque

ade vim

inertise

pro mole materise, quae non minor

:

erit

qum

densitas

et vis inertiae telluris

tia,

inde ver cometis trajectis orietur ingens resistensensibilis

;

et valde

admodum

ne dicam, quae

motum eorundem

pe-

nits sistere atque absorbere posse merit videatur.

Constat autem ex

motu cometarum prorss

regulari,

nuUam

ipsos resistentiam pati quae vel

minimum
seu vis
fluidae,

sentiri potest

atque adeo neutiquam in materiam ullam incur-

sare, cujus aliqua sit vis resistendi, vel

inertiae.

proinde cujus aliqua

sit

densitas

Nam

resistentia

mediorum

oritur vel ab inertia materiae

lubricitatis,

vel a defectu lubricitatis.

Quae oritur a defectu

ad-

modum

exigua est; et san vix observari potest in

fluidis

vulgo notis,

nisi vald tenacia fuerint

ad instar

olei et mellis.

Resistentia quae sen-

titurinare, aqua, hydrargyro, et hujusmodi fluidis

tota est prioris generis
;

non tenacibus

fer

et

minui non potest per ulteriorem quemcunque

fluidi densitate vel
;

gradum

subtilitatis,

manente

vi inertiae, cui

semper
paul

proportionalis est haec resistentia

quemadmodum

clarissim demonstra-

tum

est

ab auctore nostro

in peregregia resistentiarum theori, quae

ntinc accuatis exponitur, hac secund vice, et per exprimenta corpo-

rum

cadeiitium plenis confirmatur.

fluido ambient paulatim

Corpora progrediendo motum suum

nicant, et

commu-

itaque retardatio motui

communicando amittunt, amittendo autem retardantur. Est communicato proportionalis ; motus vero commu;

nicatus, ubi datur corporis progredientis velocitas, est ut fluidi densitas

ergo retardatio seu resistentia

pacto
tolli

erit

ut

eadem

fluidi densitas

neque ullo

potest, nisi a fluido

ad partes corporis posticas rcurrente re-

PR^FATIO.
stituatur
fliiidi

XXV
non
poterit,
nisi

motus amissus.

Hoc autem
est,

dici

impressio

in corpus ad partes posticas aequalis

fiierit

impression! corporis in

fluidum ad partes anticas, hoc

ruit in corpus

nisi velocitas relativa

qu fluidum

ir-

tergo, aequalis fuerit velocitati

qu corpus
nequit.

irruit in fluidum,

id est, nisi velocitas absoluta fluidi recurrentis duplo major fuerit

velocitas absoluta fluidi propulsi
tolli
;

quod

fieri

NuUo
nuUam

igitur

quam modo
iner-

potest fluidorum resistentia, quse oritur ab

eorundem

densitate et vi

inertiae.
tiae,

Itaque concludendum

erit
:

fluidi clestis

esse

vim

tur,

cm nulla sit vis resistendi nullam esse vim qu motus communicecm nulla sit vis inertiae nullam esse vim qu mutatio quselibet vel corporibus singulis vel pluribus inducatur, cm nulla sit vis qu motus communicetur nullam esse omnino eflicaciam, cum nulla sit facultas mu:

tationem quamlibet inducendi.

Quidni ergo hanc hypothesin, quae fun-

damento plan
nam.

destituitur,

quaeque naturae rerum explicandae ne

minimum

quidem inservit, ineptissimam vocare liceat et philosopho prorss indig-

Qui clos materi

fluid repletos esse volunt,

hanc ver non iner-

tem

esse statuunt ; hi verbis tollunt

vacuum, re ponunt.

Nam cum
;

hu-

jusmodi materia fluida ratione null secerni possit ab inani spato

tatio tota fit

dispu-

de rerum nominibus, non de naturis.

Quod

si

aliqui sint

adeo usque dediti materiae, ut spatium a corporibus vacuum nullo pacto ad-

mittendum credere

velint

videamus quo tandem oporteat

propter

illo

pervenire.

Vel nim dicent hanc, quam confingunt, mundi per omnia pleni constitutionem ex voluntate

Dei profectam

esse,

eum

finem, ut ope-

rationibus naturae subsidium praesens haberi posset ab aethere subtilissimo

cuncta permeante et implente

quod tamen

dici

non

potest, siquidem

jam
efli-

ostensum est ex cometarum phaenomenis, nullam esse hujus theris

caciam
:

vel dicent

ex voluntate Dei profectam

dici dbet,
stabiliri

esse,

propter finem aliquem

ignotum ; quod neque

tate

siquidem diversa mundi constitutio co:

dera argumento pariter

posset

vel denique

non dicent ex volun-

Dei profectam

esse, sed

ex necessitate qudam naturae.

Tandem
sunt qui

igitur delabi oportet in faeces sordidas gregis impurissimi.

Hi

somniant fato universa

rgi,

semper
erit

et

ubique

extitisse,

non providentia materiam ex necessitate su Quibus positis infinitam esse et aeternam.

;
;
:

etiam undiquaque uniformis

Erit etiam
;

nam
:

varietas

formarum cum

necessitate

omnino pugnat.

immota

nam

si

necessari moveatur in pla;

gam

aliquam determinatam

cum

determinata aliqua velocitate

pari ne-

cessitate

movebitur in plagam diversam

cum

diversa velocitate, in plagas

autem

diversas,

cum

diversis velocitatibus,

moveri non potest; oportet

xxvi
igitur

EDITORIS
immotam
esse.

Neutiquam profecto potuit

oriri

mundus, pulcher-

rima formarum

et

motuum

varietate distinctus, nisi

ex liberrim voluntate

cuncta providentis et gubernantis Dei.

Ex hoc
tigia.

igitur fonte

promanarunt

illae

omnes quae dicuntur

naturse leges

in quibus raulta san sapientissimi consilii, nulla necessitatis apparent ves-

Has proinde non ab

incertis conjecturis petere, sed

observando

atque experiendo addiscere debemus.

Qui ver physic

principia leges-

que rerum, sola mentis

vi et interne rationis

lumine fretum, invenire se

posse confidit ; hune oportet vel statuere

mundum

ex necessitate

fuisse,

legesque propositas ex eadem necessitate sequi ; vel

constitutus
sit

si per voluntatem Dei ordo naturae, se tamen, homuncioneni misellum, quid opti-

mum

factu

sit

perspectum habere.
:

Sana omnis
si

et vera philosopliia fun-

datur in phsenomenis rerum

quae

nos vel invitos et reluctantes ad hu-

lusmodi principia deducunt, in quibus clarissim cernuntur consilium

optimum

et

dominium

summum

sapientissimi et potentissimi entis;

non

erunt haec ideo non admittenda principia, quod quibusdam forsan homi-

nibus minus grata sunt futura.

dicantur, quas displicent
:

His vel miracula verum nomina malitios

vel qualitates occultas indita

non sunt

ipsis

rbus

vitio

vertenda

nisi illud fateri

tandem

velint, utique

debere philoerit labefac-

sophiam in atheismo fundari.

Horum hominum

grati

non

tanda philosophia, siquidem rerum ordo non vult immutari.

Obtinebit igitur apud probos et quos judices praestantissima philoso-

phandi

ratio, quae

fundatur in experimentis et observationibus.

Huic

ver,

dici vix poterit,

quanta lux accdt, quanta dignitas, ab hoc opre prae;

claro illustrissimi nostri auctoris

cujus

eximiam ingenii

felicitatem, diffi-

cillima queeque problemata enodantis, et

ad ea porro pertingentis ad quae

Clau-

nec spes erat

humanam mentem

assurgere potuisse, merit admirantur et

suspiciunt quicunque paulo profxmdius in hisce rbus versati sunt.

stris

erg reseratis, aditum nobis aperuit ad pulcherrima rerum mysteria.

Systematis
penitis

mundani compagem elegantissimam ita tandem patefecit et perspectandam ddit; ut nec ipse, si nunc revivisceret, rex AlItalicet intueri, et

phonsus vel simplicitatem vel harmoniae gratiam in ea desideraret.

que naturae majestatem propis jam
tione frui, conditorem vero ac

dulcissima contemplacolre et
esse

dominum universorum impensis

rerum
structuris

venerari,

qui fructus est phUosophiae mult uberrimus.

Caecum

oportet, qui ex optimis et sapientissimis

non statim
:

vide-

at Fabricatoris omnipotentis infinitam sapientiam et bonitatem

insanmn,

qui profiter! nolit.

PR^FATIO.
Extabit igitur exiniium Newtoni

XX ru
atlieoruni impetus

Opus adversus
felicis,

nitissimum praesidium: neque enim alicund

contra impiam catervam tela deprompseris.
ruditis concionibus
vit vir in

muqum ex Lac pharetroj

pridem, et in pere-

Hoc

sensit

Anglic Latinque

editis,

primus egregi demonstrafau-

omni literarum gnre prclarus idemque bonarum artium

Academise nostrB

ter eximius Richardus Bentleius, seculi sui et

magnum
:

ornamentum, CoUegii
rimus.

nostri S. Trinitatis magister dignissimus et integer-

Huic

eo-o

me

pluribus nominibus obstrictum fateri debeo

huic et

tuas quse debentur gratias, lector bnvole,

non denegabis.

Is enim,

cum
li-

a longo tempore celeberrimi auctoris amiciti intima frueretur, (qua etiam

apud posteros censeri non minoris

incremento consuluit.
Itaque

sestimat,

qum propriis

scriptis

qu

terato orbi in deliciis sunt inclarescere) amici simul famae et scientiarum

cum

exemplaria prioris editionis rarissimu

suasit ille crebris efimmani pretio flagitationibus, et tantum non objurgando perpulit denique virum praestantissimum, nec modesti minus qum eruditione summ insignem, ut novam hanc operis editionem, per omnia elimatam denuo et egregiis insuet

admodum

comenda superessent ;

per accessionibus ditatam, suis sumptibus et auspiciis prodire pateretur mihi vero, pro jure suo, pensum non ingratum demandavit, ut quam pos:

set

emendat id

fieri

curarem.

Cantabri^ice,

Mail 12. 1713.

ROGERUS COTES,
Collegii S. Trinitatis Sociu^,

Astronomi

et

Philosophie

Experimentalis Prqfessor PlumianuS'

AUCTORIS PB^FATIO

EDITIONEM TERTIAM.
In
editione hacce terti,

quam Henrcus Pemberton, M. D.

Libro secundo de

vir

harum
medi-

rerum peritissimus

curavit, nonnulla in

resistentia

orum paulo

fusis explicantur

qum

ante, et adduntur exprimenta no-

va de resistentia gravium quae cadunt in are.

In Libro tertio argumen-

tum quo Lunam

xponitur
:

in orbe suo per gravitatem retineri probatur, paul fusis

et novae

adduntur observationes de proportione diametrorum

Jovis ad invicem a
aliquot cometse
bri in

D. Poundio

factse.

Adduntur etiam observationes

illius qui anno 1680. apparuit, a D. Kirk mense NovemGermania habitse, quae nuper ad manus nostras venerunt, et quarum ope constet qum prop orbes parabolici motibus cometarum respondent.

Et
tur

orbita cometae

illius,

computante Halleio, paul accuratis dtermina-

qum

ante, idque in ellipsi.

Et ostenditur cometam
astronomiam

in liac orbita

elliptica,

per novem clorum signa, non minus accurat cursum peregisse,

definitis

qum

soient planetae in orbitis ellipticis per

moveri.

Orbis etiam cometae qui anno 1723. apparuit, a D. Bradleio Astronomiae apud Oxonienses Professore computatus adjicitur.

Dabam

Londini, Jan. 12. 1725-6.

IS.

NEWTON.

IN

VIRI PR^STANTISSIMI

ISAACI

NEWTONI
NOSTR^

OPUS HOCCE MATHEMATICO-PHYSICUM,

SECULI GENTISQUE

DEUS EGREGIUM.

En

norma poli, et div libramina molis, Computus en Jovis et quas, duni primordia reriira
tibi
;

Pangeret, omniparens leges violare Creator

Noluit, atque

operum qu fundamenta
victi penetralia cli,

locrit.

Intima panduntur

Nec

latet

extrmes quae

vis circumrotat orbes.

Sol solio residens ad se jubet omnia prono

Tendere descensu, nec recto tramite currus Sidereos patitur vastum per inane moveri ;
Sed
rapit immotis, se centro, singula gyris.

Jam patet horrificis quae sit via flexa comets , Jam non miramur barbati pliaenomena astri. Discimus hinc tandem qu causa argentea Phbe
Passibus haud aequis graditur
;

cur subdita nulli

fraena recuset
:

Hactenus astronome numerorum

Cur remeant
Discimus

nodi, curque auges progrediuntur.

et quantis

refluum vaga Cynthia pontum

Viribus impellit, fessis

dum

fluctibus

ulvam
;

Deserit, ac nantis suspectas nudat arenas

Alternis vicibus suprema ad littora pulsans.

Quse

toties

animos veterum torsere sopliorum,

frustra rauco certamine vexant,

Quaeque scholas

Obvia conspicimus, nubem pellente mathesi.

Jam

dubios null caligine praegravat error,

Queis superm penetrare domos atque ardua cli

Scandere sublimis genii concessit acumen.

Surgite, mortales, terrenas mittite curas;

Atque hinc cligenae

vires dignoscite mentis,

pecudum Qui scriptis

Furta

vit

longe latque remot.

jussit tabulis conipescere caedes

et adulteria, et perjurae

crimina fraudis;

Quive vagis populis circundare mnibus urbes

Auctor erat
;

Cererisve beavit munere gentes

pressit ab

Vel qui curarum lenimen

uv ;

Vel qui Niliac monstravit arundine pictos

Consociare sonos, oculisque exponere voces
;

Ilumanam sortem minus

extulit

utpote pauca
vitse.
alti

Respiciens miseras tantum solamina

Jam

vero superis convivae admittimur,

licet,

Jura poli tractare

jamque abdita

caecae

Claustra patent Terrae, rerumque immobilis ordo.

Et quas

prasteriti latuerunt secula

mundi.

Talia monstrantem

mecum

celebrate camnis.
vesci,

Vos

O clicolum gaudentes nectare

Newtonum clausi reserantem scrinia veri, Newtonum Musis charum, cui pectore puro Phbus adest, totoque incesst numine mentem Nec fas est propus mortali attingere divos.

EDM. IJALLEY,

INDEX CAPITUM
VOLUMINIS PRIML

Pag,

Definitiones

....o.

,.

Axiomata,

sive

Leges Motus

...o.. ......

15

De Motu Corporum Liber

Sect.
I.

Primus.
45 Q5
118

De

metJwdo rationumjprimarum

et ultimarurn

Sect. II.
Sect. III.

-De ijiventione vir-ium centripetarum

Sect. IV.

De motu corporum in conicis sectionihus excentricis De inventione or-bium ellipticorum, parabolicorum et hyperholicorum ex umbilico data

135

Sect. V.

Sect. VI.

Sect.

Sect.

De inventione orbium ubi umbilicus neuter datur. De inventione motuum in orbibus datis VIL De corporum ascensu et desceiisu rectilineo VIII. De inventione orbium in quibus corpora viribus quibuscunque centripetis agitata revolvuntur

146 201

226
241

Sect. IX.

De De

motu corporum in orbibus mobilihus, deque motu ap-

sidum
Sect. X.

258
superficiebus datis, deque Junependu-

motu corporum in

lorum motu reciproco

278
311

Sect. XI. Sect.

Sect. Sect.

De motu corporum viribus centripetis se mutuo petentium XIL De corporum spliricorum viribus attractivis XIII. De corporum non spJiricorum viribus attractivis XV. De motu corponim minimorum, qu viribus centripetis ad
singdas

357

388

magni

alicujus cojporis partes tendentibus agi-

tantur

412

INDEX SECTIONUM
DE MOTU CORPORUM.

Sect.

I.

Sect. II.

De motu corporum quitus resistitur in ratione velocitatis... 425 De motu corporum quihus resistitur in duplicata ratione
velocitatis

461
resistitur

Sect. III.

De

motu corporum quihus

partim

in ratione ve-

locitatis,

partim in ejusdem ratione duplicata

circidari
et

518
534

Sect. IV. Sect. V.

De corporum De densitate
tic

motu in mediis

resistentihus

compressione Jluidorum, deque liydrosta-

552
571

Sect. VI. Sect. VII.

Sect. VIII. Sect. IX.

De motu et resistenti corporum funependulorum De motujluidorumet resistenti projectilium De motu perjluida propagato De motu circulari jlmdarum

615 680
<....

'722

ADMONITIO.
In
initio

singularum notarum quibus numerus praefixus non

:

fuit,

ejus

loco asteriscus * depictus est

reperietur, cujus alius

a pagina ver 525 alter asteriscus subinde

non

est usus

qum

ut distingut ea quae inserta sunt

;

ab Editore (eo jure

sibi

ab Autoribus Commentarii concesso)

idem etiam

dsignt signuni (f ) quibusdam notis prsefixum, ne scilicet turbaretur ordo litterarum ab Autoribus ipsis adhibitus.

PHILOSOPHIE
NATURALIS

PRINCIPIA MATHEMATICA.
DEFINITIONES.
DEFINITIO
Quaititas

I.

(^)
Densitate

Materi

est

mensura ejusdem orta ex

illius

et

Magnitudine conjunctim.

AER,

densitate duplicata, in spatio etiam duplicato

fit

quadruplus; in

triplicato sextuplas.

Idem

intellige

de Nive

et

Pulveribus per compresest ratio

sionem vel liquefactionem condensatis.

Et par

corporum omni-

JLicet

prime dejinitiones

Newtokian js

vix

aliquam postulare videantur exj'UcationeTn ; in

ipso ta-

men

operis

nostri limine, nonnulla levions

momenti prniittenda judicamus, qu ad majora viam

sternunt.

Prima qu

in posterm spis rcurrent Mechanices principia interserere

non

abs re

erit,

tm ut Lectorum

labori

parcamus, tm ut magis continua servetur nostrarum demonstrationum

(^)

1.

Materia

est substantia trin

dimensione

foramina. Massa et volumen

si

non

difFerunt; at

praedita,

solida seu impenetrabilis, mobilis, di-

poris
2.

pertusum

sit

corpus,

Massam volumen
illius

visibilis. Spatium purum est illa immensa, penetrabilis, sui ubique similis, immobilis extensio, in qu corpora omnia liberrim moveri intelliIn corpore dato materiae quantitatera gimus. seu massam, a corporis magnitudine, aut voluMateriae mine seu mole distingui oportet. quantitas est aggregatum, seu summa omnium materiaB particularum quibus compositum est Volumen, seu Magnitudo, est tota corpus. trina dimensio sub exteriori corporis superficie contenta. Porro inter solidas seu impenetrabi-

superat.

Densitas est ratio mass corporis ad

volumen; adeo ut sub qualibus voluminibus, densitates sint in ratione direct massanim; et edem seu quali manente in diversis corporibus massa, densitates sint in ratione voluminum reciproc. Itaque si densitas dicatur massa ;

M, volumen V;

erit

=M

V; seu

densitas

les

corporis particulas sive elementa, plura esse possunt disseminata foramina seu pori, vel omni

materi vacui, vel quos alina materia libre pervadat; sic ar subtilior spongi poros permat, et ad spongiae materiam non pertinet. Si

nuUa

sint inter solidas corporis partes

I.

admixta

exponi potest per massam ad volumen applicatam, sive, quod idem est, densitas erit ut massa per volumen divisa. Si itaque et V, per V multiplicentur, erit M, seu massa aut quantitas materi est ut densitas in volumen ducta; Massa igitur exponi potest per factum ex densitate in volumen. Quare si D et M, per D, seu dividantur, erit V volumen est ut massa ad densitatem applicata,

D DV =

=M

Vol.

PHILOSOPHIE NATURALIS
um, quae per causas quascunque diversimod condensantur.
si

[Dfinit,

Medii

interea,
rati-

quod

fuerit,

interstitia

partium libre pervadentis, hc nullam

sub

onem

habeo.

Hanc autem Quantitatem

intelligo.

nomine Corporis

vel

Massae in sequentibus passim

Innotescit ea per corporis cujus-

que Pondus.

Nam

(^) Ponderi proportionalem esse reperi per expriinstituta,

menta Pendulorum accuratissim

uti

posthac docebitur.

DEFINITIO
Quantitas

IL

(=)

Motus

est

mensura ejusdem orta ex Velocitate

et

Qiiantilate

Materi

conjujictim.

Motus
citate

totius est

sumraa motuum

in partibus singulis; ideoque in cor-

pore duplo majore aequali

quadruplus.

cum

velocitate duplus est, et dupl

cum

velo-

Bve

t ratione
sitates

volumen est in ratione composit ex direcmass et inversa densitatis. Si denfuerint squales, seu
si

describere

nititur.

Motus

conspirantes

sunt

=M
aris,

quorum

directiones congruunt, aut saltem sunt

directe oppositi dicuntur

V,

parallel et ad easdem partes tendunt.

contrarii seu

patet massas esse inter se ut volumina directe.

Motus quorum

His

posiiis facile intelligitur

massam

den-

directiones congruunt quidem, aut saltem sunt

parallelas, sed in oppositas partes vergunt.

sitate

duplicata, in spatio etiam duplicato fieri

Motus
aequalia

quadruplam,

ob duplicatam densitatem in eodem spatio dupla est massa; ergo duplicato etiam spatio massa rursus duplicatur et fit quadrupla.
(b) 3.

nam

asquabilis seu uniformis est,

quo mobile

spatia asqualibus temporibus percurrit.

Motus
spatia
retar-

acceleratus,

quo mobile majora continua

asqualibus temporibus describit.

Motus

Massam

esse ponderi proportionalem,

ob frequentissimum hujusce veritatis usum, hc Gravia omnia, ut notissimis constat experimentis, per lineas ad terras superficiem perpendiculares ac proind ad sensum
breviter ostendimus.
parallelas descendunt,
et in tubis are vacuis

datus quo mobile per minora continu spatia asqualibus temporibus fertur. 5. Ceieritas seu velocitas, est ea corporis

um

moti afFectio qu aptum redditur, datum spatidato tempore aequabiliter percurrendi. Est

igitur celeritatis
portionalis,

levissimaque pluma edem celeritate cadunt, seu aequalia spatia, qualibus temporibus cadeiido percurrunt. Nec successu caret experimentum, etiamsi coarctatis ac diductis poris vel superficiebus, corporis figura mutetur; duramodo eadem remaneat massa, idem semper servatur pondus; ex quo sequitur gravi tatem non solm exterioribus corporis partibus, sed et interioribus aeque inesse; alioquin ejusdem corporis

plumbum

mensura in motu aequabili quaerenda, seu, ut habeatur quantitas velocitati pro-

sub diversis superficiebus, idem non remaneret pondus, nec eadem foret sub diversis figuris

mutat enim superficie, partes quae ant interiores erant, exteriores fiunt et vice versa; aequalia igitur massas elementa asquali urgentur vi gravitatis, seu asqualis sunt ponderisj crescit ergo totius massas pondus ut elementorum qualium numerus, seu crescit pondus ut massa, sive massa est ponderi proportionalis.
ceieritas;
C^)
4.

Locus

corporis est pars spatii,

quam

corpus occupt. Motus est continua loci rautatio. Tria in motu consideranda sunt, corpus quod movetur seu mobile, spatium quod percurritur, et

tempus quo percurritur. Spatium perest linea

cursum
llis

quam mobile

instar puncti con-

sideratum describere
est linea

intelligitur.

Directio

mo-

recta

quam mobile

describit aut

quasrendum est spatium quod corpus dato tempore percurreret, si illius motus constans atque quabilis permaneret. Porr manifestum est celeritatem esse duplam, triplam, si temporibus asqualibus duplum, vel triplum percurratur spatium; et contra, celeritatem esse subduplam, subtriplam, si qualia spatia, duplo, triplo tempore percurrantur; ergo manentibus temporibus, celeritates sunt ut spatia; et manentibus spatiis, celeritates sunt inverse ut tempora, quare variantibus temporibus atque spatiis, celeritates semper erunt in ratione composit ex di-. rect spatiorum et reciproc temporum; seu si ceieritas dicatur C, spatium S, tempus T; erit C ut S : T, sive C S : T, seu ceieritas exponi potest per spatium ad tempus applicatum, S, et multiplicando utrinque per T, erit C T seu spatium est ut ceieritas in tempus ducta, et dividende utrinque per C, erit S C, seu tempus est ut spatium ad celeritatem applicatum. Si duorum mobilium celeritates C, c, seu S T; s T, fuerint asquales, id est S T T: t, seu spatia sunt ut s T, erit S : s tempora. 6. Jam ver cm in mctu nihil nisi corpus,

Dfinit.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

DEFINITIO m.
Materi
vis insita est

{^)

potentia j-esistendi, qu corpus unumqjiodque^ quantum

statu
siio

in se est, persvrt in

vel quiescendi vel

movcndi uniformiter

in directum.

Haec semper proportionalis

inertia massae, nisi in

est

suo corpori, neque

modo

concipiendi.

difFert quicquam ab Per inertiam materiae fit, ut

difficult!-

corpus
tur.

omne de statu Unde etiam vis

suo vel quiescendi vel movendi

insita

deturbe-

nomine

siguificantissimo vis Inertiae dici possit.

sui

Exercet vero corpus hanc vim solummodo in mutatione status

Impetus:

per vim

aliam in se impressam fact; estque exercitium illud sub divers respectu

et Resistentia et
resistentia,

quatenus corpus ad conservandum

quatenus corpus idem, vi
statum obstaculi
illius

statum suum reluctatur

resistentis

vi impressae; impetus,

obstaculi difficulter cedendo,

conatur
et

mutare.

Vulgus resistentiam quiescentibus

impetum moventibus

tribu-

spatium percursum et tempus considerentur, et spatii ad tempus celeritatem exponat (5), satis evidens est ad totum corporis motum seu quantitatem mots inveniendam, solius massae
ratio
et
celeritatis

scriptores
tiva

oremata qu de motuum comparatione, apud mechanicos fus reperiuntur. (d) 7. Vis duplex est, activa et passiva; Ac-

habendam

esse rationem.
sit

Cm
summe
to-

auterai

motus

totius corporis

sequalis

est potentia motum efficiendi ; Passiva est potentia motum recipiendi vel amittendi; vis activa subdividi solet in vim vivam qu cura

motuum singularum
mentorum,
patet

Massse partium, seu eleceleritate,

motu

actuali conjuncta est, et in

est et

vim mortuam

tantm conatus seu sollicitatio ad moex qu motus actualis non producitur, inentorum massas aequalum, seu quantitatem nisi vis mortuae actio aliquandi in corpore conmotiis esse proportionalem mass; manente tinuata fuerit. Sic vis gravitatis in globo qui vero massa, quantitas mots est ut velocitas; ex filo pendet vel piano horizontal! incumbit, est nam si corpus idem duplum spatium eodem vis mortua, qu quidem actu non movetur glotempore percurrit, duplus est illius motus, si bus, sed conatur moveri filumque tendit, aut triplum, triplus, &c. Siquidera manentibus tem- planum premit. Si filum abrumpatur, vel plapore et massa, nulla est alia quam spatiorum num sustentans auferatur, tm continua gravitavarietas, et motus sunt ut spatia; sed spatia tis actione globus motu accelerato cadit. Vis teraporibus qualibus percursa sunt ut celeritaqu corpus in circuli peripheri motum, filum tes (5), ergo quantitates motiis sunt etiam ut centro alligatum tendit, et qu proinde conatur Quare variantibus massis atque ce- a centro recedere est quoque vis mortua. celeritates. leritatibus, motiis quantitas est semper ut massa 8. Inest omni materi vis insita passiva, seu in celeritatem ducta, seu in ratione composit inertia, ex qu nullus motus, nullaque tendenmassae et celeritatis; si itaque mots quantitas tia ad moturn rsultat, sed quae consistit in redicatur Q; Massa M, celeritas C; erit Q, ut nixu quo corpus quodUbet, cuilibet vi externae C, quod it exponimus Q, C, dividende mutationem status, id est, mots vel quieutrinque per M, et deinde per C, erit C tis inducere conanti resistit. Etenim nulla Q,: C; Seu celeritas est ut quan- potest esse actio corporis in corpus, quin lucM; et Q, titas mots ad massara applicata, et massa vicistatio qixaedam, ut loquitur Clar. Hermcmnus in sim, ut quantitas mots per celeritatem divisa. Phoronomi, fit inter corpus agens et patiens, Si quantitates mots Q,, q, seu C, c, fuedum alterum alteri resistit; alioqu corpus morint asquales, erit C c, et c tum posset sine mots proprii detrimento, aliud C, seu massae sunt reciproc ut celeritates; et vice- quodcumque movere. Vis illa inertiae eadem vers si c C, erit C c, seu est in corporibus motis et quiescentibus; tam si massae sunt in ratione velocitatum reciproc, enim resistunt corpora actioni qu a quite ad quantitates mots sunt aequales. Praetere cm, motum concitaTitur, qum actioni qu a motu ad S T, erit etiam Q. S T, quietem reducuntur. Eadem quippe vis requi(5), sit C seu quantitates mots sunt in ratione composit ritur ad motum datum producendum et ad eunex directis rationibus massae et spatii et inversa dem extinguendum. Quia autem vis illa inerti temporis ; invenietur etiam S, eadem in omnibus qualibus materiae partibus T S; S M, T S Q. reperitur, consequens est ut sit materi proporl'ari facilitate demonstrari possunt caetera thetionalis; dupla in massa duplicata, tripla in tritius massae crescere prout crescit

manente

motum

qu

numerus

ele-

tum,

=M

M=

=m

M m=
:

M m M m= M =m
:

=M
M
:

=QT

Q T=

=M

M=

4.

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Dfinit.

it:

sed motus et quies, uti vulgo concipiuntur, respectu solo distinguuntur

ab invicem; neque semper ver quiescunt quae vulgo tanquam quiescentia

spectantur.

DEFINITIO
Vis impressa est actio
iti

IV. (e)
vel quiescendi

corpus crercitUy

ad mutandumejus statum

vel

movendi

uniformiter in directiim.
sol,

Consistit

hsec vis in actione

neque post actionem permanet

in

corpore.
tifE.

Persvrt enim corpus in statu omni novo per solam vim inervis

Est autem

impressa diversarum originum, ut ex

ictu,

ex pres-

sione,

ex

vi centripet.

DEFINITIO
Vis Centripet
est^

V.

qu corpora versus p^inctum aliquod tanquam ad Centrum

undique trahuntur, impelluntur, vel utcimque tendant.

Hujus generis

est

Gravitas, qu corpora tendunt ad centrum terrae;

illa,

Vis Mao-netica, qu ferrum petit magnetem; et Vis

quaecunque

sit,

qu Planetse perpetuo retrahuntur a motibus rectilineis, et in lineis curvis Lapis, in fund circumactus, a circumagente manu revolvi coo-untur.
abire conatur; et conatu suo
revolvitur; et

fundam

distendit,

eoque

fortius

quo
illi

celerius

quamprimum

dimittitur, avolat.

Vim

conatui
et in

contra-

riam, qu funda lapidem in

manum

perpetuo retrahit

orbe retinet,

quoniam

in

manum

ceu orbis centrum dirigitur,

in

Centripetam appello.
aguntur.

Et par
tur ea
isti

est ratio (^)

corporum omnium, quae

orbium recedere;

gyrum

Conanconatui

omnia a

centris

et nisi adsit vis aliqua

contraria,

qu cohibeantur

et in orbibus
rectis lineis

retineantur,

quamque ideo
Pro-

Centripetam appello, abibunt in

jectile,
si

imiformi

cum motu.
si

vi Gravitatis

destitueretur,

non

deflecteretur in terram, sed in

line rect abiret in clos; idque uniformi

sistentia tolleretur.

cum motu,

modo

aris re-

Per gravitatem suam retrahitur a cursu

rectilineo et
et

in terram perpetuo flectitur, idque

velocitate motus.

magis vel minus pro gravitate su

Quo minor
qucum

fuerit ejus gravitas

pro quantitate materiae,

rectili-

vel major velocitas

plicat.

projicitur, eo

minus deviabit a cursu

Majoribus etiam mutatonibus coi-pora mawis rsistant quam minoribus, estqueresistentia actualis magnitudini mutationis proportionalis.
(e)
9.

Nihil

fit

sine causa
et

und omne

cor-

illam actionem recepto persvrt sol vi inertia passiv, qu fit ut sine nova vi extern statum suum mutare null ratione possit; adeoque si semel movetur, sibi relictum, perpetuo atque
aequabiliter per

pus ut pot iners

passivum (8) in suo quo-

lineam rectam movebitur,

seu

cumque

statu persvrt, nisi causa aliqu, seu

vi extern, statum suum mutare cogatur ; cim igitur vis aliqua in corpus actu agit ; vis impressa seu actio mutt quidem corporis statum, sed ces-

secundum directionem qu impulsum fuerit et qu movebatur, dura actio vis extemse cessavit.
(f)

10.

Cm

linea

qusevis curva considerari

infinitis

sant illius vis actione,

corpus in novo statu per

possit

tanquam polygonum, ex

numro,

Definit.1 neo

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Si

et longius perget.

Globus plumbeus, data cum

velocitate secun-

dum
quam

lineam horizontalem a montis alicujus vertice

iii

vi pulveris tormentarii

projectus, pergeret

line curv

ad distantiam duorum milliarium, prius-

in terrain decideret: hic dupl

cum

velocitate quasi duplo longius

si

pergeret, et dcupla
resistentia tolleretur.

cum

velocitate quasi decuplo longius:

modo

aris

Et augendo velocitatem augeri posset pro

minui curvatura
lineae

lubitu

distantia in
ita

quam

projiceretur, et

quam

describeret,

ut tandem caderet ad distantiam

graduum decem

vel triginta vel

nona-

ginta; vel etiam ut terram totam circuiret, vel denique ut in clos abiret
et

vi

motu abeundi pergeret in infinitum. Et edem ratione, qu Projectile gravitatis in orbem flecti posset et terram totam circuire, potest et Luna
si

vel vi gravitatis,

modo
Luna

gravis

sit,

vel ali

qucunque

vi,

qu

in

terram

urgeatur, retrahi semper a cursu rectilineo terram versus, et in

flecti:

orbem suum
Haec
vis,
si

et sine tali vi

in orbe suo retineri

non

potest.

justo

minor

esset,

non

satis flecteret

Lunani de cursu

rectilineo:

si

justo

major, plus

satis flecteret,
sit

ac de orbe suo terram versus deduceret.

et

Re-

quiritur quippe ut

justse magnitudinis:

Mathematicorum

est invenire

atque infinit parvis seu evanescentibus lateribus rectis compositum. Si corpus in curv E B K, moveatur, in singulis cur\se punctis E fertur juxt direc-

Ee

tionem lateris evanescentis E e, adeoque si sibi relinqueretur, nec altra vis in extremitate hujus
rectse,

e,

illud retraheret,

et

in lineam, e

m,

inflecteret, per-

ptue atque quabiliter moveretur per rectam, E e, productam (9) ac proinde cum linea
e producta, sit ipsa curva; tangens E F, uniformiter move retur per tangentem in puncto E, nisi nova vis perptua in illud agens, cujus directio est versus curvam, ipsum a motu rectilineo retraheret et in orbit su retineret, que major est vis aut celeritas secundm directionem

tangentis vel evanescentis

lateris,

e, et

minor

vis illa

qu mobile
gamus, aut, si magis placuerit, supponamus esse vim per totum spatium dilFusam, qu corpora omnia secundm directionem radiorum, E T, A T, ad centrum T urgeantur, et ex vertice E montis E projiciatur corpus juxt directionem rect E F ad normais; corpus illud hc sol vi impress asquabiliter per rectam E F moveretur (9) at vi centripet seu vi tendente ad centrum T ab ill rect perptue retrahitur et

a tangente in curvam retrahitur, eo minus a tangente deviat corpus, adeoque curva quam motu suo describit, ad tano-entem seu rectam lineam propis accedit. Econtr
decrescente vi aut celeritate secundiira directionem tangentis, aut crescente vi altra qu a tangente deflectit, corpus a motu rectilineo magis retrahitur, et
eflectus

D
;

major fit linea; curvatura.

suis

Nam

ET

sunt

causis

proportionales;

autem motus per tangentem

vis

est rectilineus, effectus

secundiam directionem tangentis, et deviatio a tangente, efiectus vis illius qua a tangente retrahit.

11. Sit terras circumferentia

cogitur incedere in curv aliqu quam tangit in recta F (10); augendo vim irnpressam secundm directionem tangentis, F,

E Q

Q, C, illiusque

centrum T, ex quo vim ad centrum trahentem per totum circumquaque spatium propagari fin-

curva E Q, ad tangentem E F, propis accedit, adeo ut corpus variis et successive crescentibus celeritatibus projectum, terram tardis semper

PHILOSOPHIE NATURALIS
cum
et vicissim invenire

[Dfinit.

vim, qu corpus in dato quovis orbe data

possit
;

velocitate accurat retineri

viam

curvilineara, in

quam corpus

e dato

quovis loco data

vis

cum

velocitate

egressum a data

vi flectatur.

Est autem

hujus centripetae quantitas triuni generum, absoluta, acceleratrix, et

motrix,

DEFINITIO
Vis centripet quantitas absoluta
efficacia
est

VI.

(^)

mensura ejusdem major

vel

minor pro

caus eam propagantis a centra per regiones in

circuitu.

Ut

vis

magnetica pro mole magnetis vel intensione

alio,

virtutis

major in uno

magnete, minor in

DEFINITIO VIL f
tionalis,

Vis centripet quantitas acceleratrix est ipsius raensura velocitati propor-

quam data tempore gnrt.

Uti virtus magnetis ejusdem major in minori distantia, minor in majori

:

vel vis gravitans

major in

vallibus,

minor

in

cacuminibus altorum

montium, atque adhuc minor (ut posthac patebit)

a globo terrae
;

in majoribus distantiis

in aequalibus

autem
tandem-

distantiis

eadem undique, propterea

attingat; deind circ

eam

revolvatur,

que

rectam

abeat. Ut igitur corpus per F, data velocitate projectum, curvam datam dcscril)at, certa ac determinata vis Q, centripeta requiritur ; et vicevers, data velocitate secundm reclam E e seu E F, et vi centripet etiam data, corpus nonnisi eertam ac
in infinitum

centralis seu vis centralis quantitas absoluta, erit proporticnalis intensioni vis in singulis dmentis
esistentis
;

E E

quare variantibus massa

et vi singu-

lorum elementorum,

vis centralis quantitas

ab-

soluta erit in ratione composit

(>)

mass et intensionis vis in singulis elementis aqualibus.

1

3.

Si vis centralis

non amplis

in centre,

determinatam curvam

E Q

potest describere

et matbematicorum est ex datis velocitate per tangentcm E F et curv E Q quam corpus describit, invenire vim centripetam, qu a tangente

sed in qucuinque a centro distantia consideretur, possumus in variis illis a centro distantiis superficies sphricas fingere quarum commune cen-

trum

sit

T, et

vis centralis

in

illis

distantiis seu

retrahitur et in orbit su retinetur, et reciproc ex data velocitate per tangentem et vi centripet,

superficiebus
acceleratrix.

sphaericis
Illius

considerata,

dicitur vis

que duo Newtonus mira sagacitate et eleganti perfecit. In centro existere supponatur cor(^) 12. pus, ex quo per omne spatium diffundalur vis, quae juxta directionem radiorum T, E T, T, verss centrum, aut a centro versiis spatia circumposita,juxt directionem radiorum, A, T E, T H, agat ; in 1. casu vis illa centripet, in 2. vis centrifuga, in utroque vis centralis dicitur. Hc vis in centro considerata duplici prsesertim ratione variare potest ; Si enim corpus quod centrum occupt, et cui vis inest, in sua aequalia
;

crvam invenire

erit prodato seu constante tempore in singulis materise elementis a centro sequidistantibus producet ; nam si supponamus vim illam constantem in elementa materias continuo agere, eo major erit quo major erit velocitas dato tempore genita, ita ut si tempore sequali dupla generetur velocitas, dupla quoque sit vis, cum velocitas illa sit illius vis effectus plenus. Si constans maneat celeritas a vi acclratrice genita, erit vis in ratione inversa temporis quo celeritas illa producitur, nam si eadem celeritas tempore subduplo producatur, vis duplicatur.

autem quantitas

portionalis

celeritati

quam

elementa divisum intelligatur, et vis sit singulis elementis aequalis ejusdemque constanter intensionis; vis totius corporis centralis, seu vis centralis quantitas absoluta, erit mass seu summ

Quare
pus
sit

si

manente

vi constante,

celeritas et

tem-

varient, erit vis acceleratrix in ratione

compo;

ex direct celeritatis genit et reciproc temSi igitur vis acceleratrix dicatur,

poris.

G
:

celeri-

dementorum proportionalis. At si manente edem corporis centralis massa, vis semper manens aequalis in singulis elementis aqualibus
intensive crescat vel decrescat, vis tota corporis

tas

=
cet

producta C ; tempus quo producitur, T, erit G C , et G T C, etT C G. L:

autem

variet vis acceleratrix,

eadem tamen
nascens seu

est illius

mensuia,

modo

celeritas

Dfinit.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
levia,

7
parva) sublata

quod corpora omnia cadentia (gravia an

aeris resistentia, aequaliter acclrt.

magna an

DEFINITIO
ris centripetce quantitas motrix
est

VIII. C)

ipsius

mensura proportionalis moiui,

quem dato tempore gnrt.

Uti pondus majus in majore corpore, minus in minore
;

et in

corpore

eodem majus prope terram, minus

et innotescit

in clis.

Haec quantitas

est corporis

totius centripetentia seu propensio in centrum, et (ut ita dicam)

pondus

semper per vim

ipsi

contrariam et sequalem, qu descensus

corporis impediri potest.

Hasce virium
acclratrices,

quantitates brevitatis gratia nominare licet vires motrices,

et

et absolutas;

distinctionis

gratia referre ad corpora,

:

centrum petentia, ad corporum

loca, et

ad centrum virium
totius in

nimirum vim
corporis,

motricem ad corpus, tanquam conatum

centrum ex conatibus

omnium partium compositum

tanquam
efficaciam

et

vim acceleratricem ad locum

quandam, de centro per loca singula

ipsis

in circuitu diffu-

sam, ad movenda corpora quae in

sunt

vim autem absolutam ad

centrum, tanquam causa aliqua prseditum, sine qu vires motrices non pro-

pagantur per regiones in circuitu

initio

sive causa illa sit corpus aliquod cendiis varie

mots tempore qum ininimo producta

propagari supponatur, aut etiam

si

per

consideretur, tune enim vis agit uniformiter. 14. Si vis aliqua per radios divergentes in

lineas curvas diffundi fingatur.

Sed haec fusis

medio non
decrescit

resistente dif'undatur, vis acceleratrix

duplicata distantiarum a quia vis illa, ex hyp., in medio non resistente propagatur, nullus intercipitur radius, nec vis singulorum minuitur, adeoque radii qui in distanti T L, per hemisphc-rium a semicirculo L C descriptum diffundebantur, in distanti T K, per hemisphrium propagantur ; est autem vis acceleratrix ut radiin

ratione

centro

nam

E K

orum

densitas, et

radiorum densitas

est rccipro-

ce ut superficies hemisphseriorum a semicirculis descriptorum ; nam radiorum densitas est ut

summa seu numerus radiorum per superficiem quam occupant divisus hc enim summa radiorum est ut massa, superficies vero cui insunt ut volumen. Verm cum per hyp., idem numerus
;

prosequi praesentis non est instituti. (') 15. Si vis centripeta in corpore ad centrum propulse consideretur ; ut totus illius corporis in centrum conatus seu vis centripet quantitas motrix habeatur, ducenda est massa in vim acceleratricem ; nam vis motrix totius corporis componitur ex omnibus viribus, quibus singula qualia elementa urgentur, adeque ex vi acclratrice toties sumpt quot sunt in corpore sequalia materias elementa, sive ex vi accelSupponimus enim eratrice in massam duct. singula elementa qualia, asquali vi acclratrice urgeri. Sed vis acceleratrix est ut celeritas date tempore genita (13), erg vis centripet quantitas motrix est ut massa in illam celeritatem ducta, seu ut quantitas mots, dato tempore producta.
Si igitur
vis

acceleratrix dicatur,

radiorum superficies singulorum hemisphceriorum occupet, erit densitas radiorum in ratione

inversa illarum superficierum in quvis a centro distanti descriptarum ; illse autem superficies

sunt in ratione duplicata distantiarum a centro ; ergo et vis acceleratrix est in ratione duplicata distantiarum a centro reciproc. Egregium illud theorema, ut ex demonstratione patet, omnem excluait medii resistentiam ; quare ut in physicis valeat, medii resistentia in computum venire dbet. Heec autem virium seu qualita-

tum

e centro emanantium theoria ad majorem uuivrsalitatem reduci potest, si vis in singulis ra-

G, et M, massa, M, vis motrix, p, erit p, ut, ut p G, et G, ut p M, seu massa est ut vis motrix per vim acceleratricem divisa, et vis acSi celeratrix, ut vis motrix per massam divisa. G, et duse fuerint vires motrices P et p, seu g, quales, erit g G, seu massas sunt ut vires acclratrices reciproc ; et viceG, seu versa, si g g G, erit si massae sunt reciproc ut vires acclratrices, vivires accecum Porr res motrices sunt aequales. leratrices sint ut celeritates dato tempore genit (13), in superioribus proportionibus loco virium
: :

M m=
;
:

M m=
:

=M

acceleratricum celeritates

illa-

substitui

possunu

8
traie (quale est

PHILOSOPHIE NATURALIS
Magnes
in centro vis magneticae, vel
sive alia aliqua

[Dfinit.
vis

Terra in centre

gravitantis)

quae

non

apparet.

Mathematicus duntaxat

est hic conceptus.

Nam

virium causas et sedes Physicas jara non ex-

pendo.
Est igitur
tur
trix
vis acceleratrix

ad vim motricem ut
celeritate et

celeritas

ad motum.
et vis

Ori-

enim quantitas motus ex

ex
vi acclratrice et

ex quantitate materias,

mo-

ex quantitate ejusdem materise conjunctim.

Nam

summa
motrix

actionum
totius.

vis

acceleratricis in

singulas corporis particulas est vis

Unde juxta
at
si

superficiem Terrae, ubi gravitas acceleratrix seu

vis gravitans in corporibus universis

est ut corpus:

eadem

est,

gravitas motrix seu

pondus
fit

in regiones ascendatur ubi gravitas acceleratrix

minor, pondus pariter minuetur, eritque semper ut corpus

leratrix conjunctim.

&

gravitas acce-

Sic in regionibus ubi gravitas acceleratrix duplo mivel triplo minoris erit quadruple vel sextu-

nor

est,

pondus corporis duplo

ple minus.

Porro
mine.

attractienes et impulsus

eodem sensu

acclratrices et motrices no-

Voces autem Attractionis, Impulsus, vel Propensionis cujuscunque

in centrum, indifFerenter et pre se

mutu promiscu usurpe; has

vires

non

Physic, sed Mathematic tantm censiderando.

Unde

caveat lector, ne
actienis

per hujusmedi voces cogitet

thematica) vires ver
vires

me

speciem vel

modum

causamve

aut rationem Physicam alicubi definire, vel centris (qu sunt puncta

Maaut

&

Physic tribuere ;

si

forte aut centra trahere,

centrorum esse dixere.

Scholium.

Hactenus voces minus notas, que sensu in sequentibus accipiendai

explicare visum
netissima,
est.

sint,

non

dfinie.

Tempus, Spatium, Lecum et Motum, ut omnibus Netandum tamen, quod vulgus quantitates hasce Et inde oriuntur prin absolutas et relativas,

non aliter quam ex

relatione ad sensibilia concipiat.

judicia quaedam, quibus tellendis cenvenit

easdem

veras et apparentes, mathematicas et vulgares distingui.

{^) I.

Tempus Abselutum, verum,

et

mathematicum, in se
fluit,

et

natur

sua sine relatione ad externum quodvis, quabiliter

dicitur Duratio: Relativum, apparens,
et

alioque

nomine

vulgare est sensibilis et externa

quvis Durationis per

motum mensura

(seu accurata seu inaequabilis) qu

vulgus vice veri temporis utitur; ut Hora, Dies, Mensis, Annus.

II.

semper manet similare

Spatium Abselutum, natur sua sine relatione ad externum quodvjs, & immobile: Relativum est spatii hujus mensura seu

dimensio quaelibet mobilis, quae a sensibus nestris per situm suum ad cor(k)

16.

Quemadmodm Geometr

lineam

fluxu piuicti generari fingunt, ita tempus absolu-

tum mathematic considerare possumus, tanquam eequabilem unius instantis seu puncti temporis

Dfinit.]
pora
definitur, et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
vulgo pro spatio immobili usurpatur
:

9
uti

dimensio

spatii

subterranei, arei vel clestis definita per situm

suum ad Terram.

Idem

sunt spatium absolutum et relativum, specie et magnitudine ; sed non per-

manent idem semper numro.

nunc
ejus
;

Nam

si

Terra, verbi gratia, moveatur ; Terrae semper manet idem,

transit,

spatium Aris nostri, quod relative

erit

et respeetu

una pars
sic

spatii

absoluti in

quam Ar

nxmc

alia

pars

et

absolut mutabitur perpetuo.

est

III.

Locus

pars spatii

quam

corpus occupt, estque pro ratione

spatii

vel Absolutus vel Relativus. vel Superficies ambiens.

;

Pars, inquam, spatii;

non

Situs corporis,

loci

Nam solidorum aequalium aequales semper sunt autem ob dissimilitudinem figurarum ut plurimm insequales sunt; Situs vero propri loquendo quantitatem non habent, neque
Superficies
afFectiones locorum.
est,

tam sunt loca quam

Motus

totius

idem

est

ma motuum

partium, hoc

translatio totius
;

de suo loco eadem

cum sumest cum

est

summa translationum partium de locis suis ideoque locus totius idem cum summa locorum partium, et propterea internus et in corpore toto.
IV. Motus Absolutus
est translatio corporis

de loco absoluto in locum

Sic in navi.quae velis pas-

absolutum, Relativus de relativo in relativum.

sis fertur,

relativus corporis

Locus

est navigii regio illa in

qu corpus ver-

satur, seu cavitatis totius pars illa

quam
At

corpus implet, quasque adeo

est

mo-

vetur un
illa

cum

navi

et

Quies relativa

permansio corporis in edem

navis regione vel parte cavitatis.

spatii illius

quies vera est permansio corporis

in

edem parte

immoti in qu navis ipsa un cum cavitate su

et contentis

universis movetur.

Unde

si

Terra ver
et

quiescat,

corpus
velo-

quod
citate

relative quiescit in navi,

movebitur ver

absolut e

cum

qu navis movetur in Terra.

Sin Terra etiam moveatur, orietur

verus et absolutus corporis motus,

partim ex Terrae motu vero in spatio immoto, partim ex navis motu relativo in Terra et si corpus etiam mo:

veatur relative in navi, orietur verus ejus motus, partim ex vero

rae in spatio

motu Ter-

immoto, partim ex

relativis

motibus tum navis in Terra, tum

corporis in navi ; et ex his motibus relativis orietur corporis motus relativus in

Terra.

Ut

si

Terrae pars
velocitate

illa,

ubi navis

versatur,
et velis

moven-,

veatur ver in orientem

cum

partium 10010;

toque

feratur navis in occidentem cum velocitate partium decem; Nauta autem ambulet in navi orientem versus cum velocitatis parte un movebitur Nauta ver et absolut in spatio immoto cum velo:

citatis

partibus 10001

in orientem,

et relative

in terra

occidentem ver-

sus

cum

velocitatis partibus

novem.
poris punctum flueret, spatiaque ab eo descripta forent temporibus proportionalia (5) ; eo igitur

fluxum.

Quapropter

si

corpus aliquod equabili

celentate moveretur, illud

eodem modo

ac tem-

10
(})

PHILOSOPHIE NATURALIS
Tempus Absolutum
vulgi.

[Dfinit.

a relative distinguitur in Astronomi per JEqaaInaequales enim sunt dies naturales, qui vulgo

tionem temporis

tanquam quales pro mensura temporis habentur.

corrifl-unt

Hanc

inaequalitatem

Astronomi, ut ex veriore tempore mensurent motus clestes.

est,

Possibile

ut nullus

sit

motus

aequabilis

quo Tempus accurat mensuretui'.

Accelerari et

retardari possunt motus omnes, sed fluxus temporis absoluti

mutari nequit.
sive

Eadem

est

duratio seu perseverantia

sive
et

existentise

rerum

motus

sint celeres, sive tardi,

nuUi

proinde haec a mensuris suis

sensibilibus merito distinguitur,

ex iisdem colligitur pr j3quationem

in determinandis

Astronomicam.

Hujus autem quationis

Phaenomenis

ncessitas, tum per experimentum Horologii Oscillatorii, tum etiam per

clipses Satellitum Jovis evincitur.

Ut ordo partium Temporis

tii.

est immutabilis, sic

etiam ordo partium Spa(ut ita dicam)

Moveantur haec de
tempora

locis suis, et

movebuntur
et

de

seipsis.

Nam

et spatia sunt sui

ipsormn
;

rerum omnium quasi Loca.

quoad ordinem
:

In

Tempore quoad ordinem successionis

tur universa.
veri

in Spatio

situs locan-

De
est.

illorum essentia est ut sint

absurdum

Haec sunt

igitur

Loca absoluta Loca;

et loca

primaria

mo-

et solae translationes

de

his locis sunt absoluti

Motus.

Verum quoniam hae

sus nostros distingui
sitionibus
;

Spatii partes videri nequeunt, et ab invicemper sen-

earum

vice

adhibemus mensuras
aliquo,

sensibiles.

Ex

po-

enim

et distantiis

rerum corpore
:

quod spectamus ut im-

mobile, definimus loca universa

deinde etiam et omnes motus sestimamus

quatenus corpora ab iisdem transferri

cum

respectu ad praedicta loca,

Sic vice locorum et
:

concipimus.

motuum absolutorum
in Philosophicis

relativis

utimur,

nec incommode in rbus humanis

est

autem abstrahendum

a sensibus.

Fieri etenim potest, ut

referantur.

nuUum

rvera quiescat corpus, ad

quod loca motusque

Distinguuntur autem Quies et Motus absoluti et

Proprietates suas et Causas et EfFectus.

relativi

ab invicem per
est,

Quietis proprietas
se.

quod corsit,

pora ver quiescentia quiescunt inter

Ideoque cum possibile

ut
;

corpus aliquod in regionibus Fixarum, aut long ultra, quiescat absolut

sciri

autem non

possit

ex

situ

corporum ad invicem in regionibus

nostris,

horumne aliquod ad longinquum illum datam positionem quies vera ex horum situ inter se definiri nequit.
motu tanquam accurat
durationis niensur uti Verm corporum clestium et hopossemus. rologiorum motus, quos ad temporis mensuram adhibemus, licet vulg supponantur quabiles,
variis
e.

servet necne,

tempus per solis revolutonem mensuratum)

;

5het

tercedit

quee proind tempori relativo juncta,

vel ab eo subducta conficit vice versa.

(ni)
]

tempus absolutum

tamen ex

causis accelerantur vel retardanillae

8.

tur, sicque

mensurae

vulgares non sunt tem-

in orbitis curvilineis

Gyrantium corporum partes singuLne moventur, adeoque (10) per

pori absoluto proportionales.

(l)

17.

inter

^quatio temporis aicitur differentia quae tempusabsolutum et tempus relativum, (h,

tangentes orbitarum progi'edi, atque ita ab axe mots reeedere nituntur; ut si trochusvelspboera circa axem rolatur, singulac illorum corpovuin

Dfinit.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
est,

11

Motus

proprietas

quod

partes,

qu datas

servant positiones ad tota,

(")

participant

motus eorundem totorum.

Nam
Motis

gyrantiuni partes

omnes

conantur recedere ab axe motus, et progredientium impetus oritur ex coniuncto impetu partium singularum.
igitur corporibus ambientibus,

moveniur quae

in

ambientibus relative quiescunt.

Et propterea motus

verus et absolutus definiri nequit per translationem e vicini corporum, Debent enim corpora externa non quee tanquam quiescentia spectantur.

solum tanquam quiescentia spectari, sed etiam ver quiescere. Alioquin inclusa omnia, praeter translationem e vicini ambientium, participabunt
etiam ambientium motus veros
;

et sublat ill translatione

non ver

qui-

escent, sed tanquam quiescentia

solummodo spectabuntur.

Sunt enira

ambientia ad inclusa, ut totius pars exterior ad partem interiorem, vel ut Moto autem cortice, nucleus etiam, sine translatione cortex ad nucleum.

de

vicini corticis,

ceu pars totius movetur.

Praecedenti proprietati affinis est,

quod moto loco movetur un locatum

sui

ideoque corpus, quod de loco moto movetur, participt etiam loci

mo-

tum.

()

Motus

igitur

omnes, qui de
et

locis motis fiunt, sunt partes

:

solum-

modo motuum integrorum

ponitur ex

absolutorum

et

motus omnis integer cora-

motu

corporis de loco suo primo, et

;

motu

loci hujus

de loco

suo, et sic deinceps

usque

dum

perveniatur ad locum immotum, ut in

exemplo nautse supra memoi'ato.

per loca immota definiri possunt:
tivos

Unde motus
et

integri et absolut!

non

nisi

propterea hos ad loca immota, relasunt, nisi quae

;

ad mobilia supra retuli.

Loca autem immota non

om-

nia ab infinito in infinitum datas servant positiones ad invicem

atque adeo

semper manent immota, spatiumque constituunt quod immobile appello.

Causse, quibus motus veri et relativi distinguuntur ab invicem, sunt vires in corpora

impress ad

motum generandum.

Motus verus nec gene-

ratur nec mutatur, nisi per vires in ipsum corpus

motum

impressas

at

motus
pus.

relativus generari et mutari potest sine viribus impressis in

Sufficit

hoc correlatio,

enim ut imprimatur

in alia in

solum corpora ad quae

vel

fit

ut

iis

cedentibus mutetur relatio

illa

qu hujus quies

motus

relativus

consistit.

Rursum motus
at

verus a viribus in corpus

motum impressis semper

necessario.

mutatur ;
si

motus

relativus ab his viribus

non mutatur
fit

Nam

eaedem vires in

alia

etiam corpora, ad quse

ris,

relatio, sic

imprimantur

partes circules describunt, et ab illorum centris per tangentes efFugere conantur, cuinque omnia
illa

tes

centra sint in axe mots posita, singul parab axe recedere nituntur. (") 19. Si nauta in navi deambulare suppo-

seu respectu loci secundi, et ex celeritate maSi autem motus nauris respectu spatii immoti. tae, motui navis foret directe oppositus, absoluta

naut

velocitas equalis foret diflereuti celerita-

natur, motusque navis et nautse conspirent, integra et absoluta naut celeritas componitur ex
celeritate nautas respectu loci sui

navis respectu spatii immoti et nutae reTandem si motus nauta? respectu spectu navis.
navis foret obliquus, illius directio et velocitas in duas alias directiones et velocitates ita resolvi debent, ut

tum

primi in navi,

ea celeritate

loci illius, id est, navis respectu

ma-

una

directio

cum

aliorum

motuum com-

12

PHILOSOPHIiE NATURALIS
motus omnis
;

[Dfinit.

ut situs relativus conservetur, conservabitur relatio in qu motus relativus

consistit.

Mutari

igitur potest

relativus ubi verus conservatur,

et conservari ubi verus

mutatur

et

propterea motus verus in ejusmodi

relationibus

minime

consistit.

EfFectus,quibus motus absoluti et relativi distinguuntur ab invicem, sunt

vires recedendi

ab axe motus

circularis.

()

Nam

in

motu

circulari

nud

relativo hae vires nullaj sunt, in vero

autem

et absoluto

majores vel minores

pro quantitate motus.

in orbem,

Si pendeat situla a

filo

praelongo, agaturque pei-petu

rigescat,

donec filum a contorsione

admodum

dein impleatur

aqu, et un
trario in

cum

aqu quiescat
et filo

tum

vi aliqu subitane

agatur motu con-

orbem,

se relaxante,

diutius perseveret in

hoc motu

('')

superficies aquae sub initio plana erit,

quemadmodum

ante

motum

vasis

at

postquam

vas, vi in

aquam paulatim
;

impress, effecit ut

hc quoque
sum)

sensi-

biliter revolvi incipiat

recedet ipsa paulatim a medio, ascendetque ad la(ut ipse expertus

et incitatiore

tera vasis, figuram

concavam induens,
et

semper motu ascendet magis

magis, donec revolutiones in quaKbus

cum

vase temporibus peragendo, quiescat in

eodem

relative.

Indicat hic as-

census conatiun recedendi ab axe motus, et per talem conatum innotescit

et

mensuratur motus aquae

circularis verus et absolutus,

Initio,

motuique

relati-

vo hic omnino contrarius.

in vase,

ubi maximus

erat aquae

motus

relativus

nullum excitabat conatum recedendi ab axe: aqua non petebat circumferentiam ascendendo ad latera vasis, sed plana manebat, Postea vero, et propterea illius verus motus circularis nondum inceperat.
motus
ille

ubi aquse motus relativus decrevit, ascensus ejus ad latera vasis indicabat

conatum recedendi ab axe atque hic conatus monstrabat motum illius circularem verum perptue crescentem, ac tandem maximum factum ubi aqua quiescebat in vase relative. Quare conatus iste non pendet a translatione aquse respectu corporum ambientium, et propterea motus circularis
;

verus per taies translationes definiri nequit.

revolventis motus ver circularis,
efFectui

Unicus

est corporis

cujusque
adaequato

conatui unico tanquam proprio

relativi

et

respondens
et

motus autem

pro

variis relationibus

ad externa
Sys-

innumeri sunt;
nisi

relationum instar, efFectibus veris omnino destituuntur,

quatenus verum illum et unicum motum participant.

Unde et in
orbem

temate eorum qui Clos nostros infra

muni
sit ips pertuncque, ex regulis infr dmonfacillim invenietur tm absoluta nautae strandis, celeritas, tm illius vera directio.

Clos Fixarum

in

revolvi vo-

directione conspiret, alia vero

pendicularis,

quiescendi statu perseverare nitatur, in eam nonnisi gradatim et per repetitam laterum situlae frictionem motus circularis transire potest ; adeoque sub initio raots situl, tota aquae massa quiescit absolut, sive quod idem est, maxim velocitate nud relativ in vase revolvitur ; und
destituta

(o

20.

in quite absoluta corporis inertis,

In motu circulari nud relativo, id est, quod motu

movetur, vires activas null
vi inertise (8
)

duntaxat
sunt.

relativo

omni

vi activa

(20) sicut ant

motum

situl, plana et quieta

(P) 21,

Cum

aqua

in

eodem

laterum vasis

Sed cum iteraio impulsu, motus circularis ad aquam

manet.

Dfinit.]
lunt, et Planetas

PRINCIPIA MATHEMATICA.
secum dferre singul Clorum
;

13
et

partes,

Planet qui

relative

quidem in Clis

suis

proximis quiescunt, moventur ver.

(secus

Mutant

enim positiones suas ad invicem

que cum clis
delati participant

qum

fit

in ver quiescentibus) un-

eorum motus,

et ut partes

revolventium to-

torum, ab eorum axibus recedere conantur.

Quantitates relativae

mina

prae se ferunt, sed sunt

non sunt igitur eae ipsse quantitates, quarum noearum mensurae illse sensibiles (verae an ermensuratarum
utitur.
illa

rantes) quibus vulgus loco quantitatum

At

si

ex

usu definiend sunt verborum

Spatii,
et

significationes,

per nomina

Teniporis,

Loci

et

Motus propri

intelligend erunt bas mensurae sensibiles;

si

sermo

erit insolens et

pure Mathematicus,

quantitates mensuratae hc

intelligantur.

Proinde vim inferunt Sacris

Literis,

qui voces hasce de

quantitatibus mensuratis ibi interpretantm-.

Neque minus contaminant

Mathesin
et

et

Philosophiam, qui quantitates yeras

cum ipsarum

relationibus

vulgaribus mensuris confundunt.

Motus quidem veros coi'porum singulorum

actu discriminare, difcillimum est
mobilis, in
:

cognoscere, et ab apparentibus
illius

propterea quod partes spatii

im-

quo corpora ver moventur, non incurrunt

est

in sensus.

Causa
partim

tamen non

prorsus desperata.

Nam

argumenta desumi possunt, pardifFerentise,

tim ex motibus apparentibus qui sunt

motuum verorum

ex viribus quas sunt motuum verorum causse

et efiPectus.

Ut
fili

si

globi duo,

ad datam ab invicem distantiam

filo

intercedente connexi, revolverentur cir-

commune gravitatis centrum, rum recedendi ab axe motus, et

ca
posset.
"i

innotesceret ex tensione

conatus globo-

inde quantitas motus circularis computari

Deinde

si

vires qucelibet aequales in alternas globoriun facis

ad motum circularem augendum vel minuendum simul imprimerentur,

innotesceret ex auct vel diminut
fili

tensione

augmentum
id

vel

decremen-

tum motus,
quse in

et inde

tandem

inveniri possent facis

;

globorum
est, facis

in quas vires

imprimi deberent, ut motus maxime augeretur

postic, sive

motu

circulari sequuntur.

Cognitis autem faciebus quae sequuntur,

et faciebus oppositis quae praecedunt, cognosceretur determinatio motus.

In hune

modum

inveniri posset et quantitas et determinatio

nihil extaret

motus hujus
et sensibile
coi*-

circularis in

vacuo quovis immenso, ubi

Si

externum

quocum
ts,

globi conferri possent.

jam

constituerentur in spatio Ulo

aqu (18) ab axe moseu a medio vasis conantur recedere, cmque minorem sursm in a're resistentiam inveniant, ad latera situlse accumulantur et ascendunt, et qu celeriiis aguntur in orbem, eo major conatu ab axe mots per tangentes recedere nituntur, (10. 11.) Porr cum inter vim centrifugam et celeritatem corporis in dato circule revolvents certa dbet esse ac determinata protranserit, singulae partes

portio,

ex vi centrifug seu conatu recedendi ab axe cognosci ac mensurari potest velocitas

mots

circularis absoluta,

ut deinceps

demon-

strabitur.
(Q) 2ii. Si in alternas, seu diametro sibi oppositas globorum facis, ad motum circularem augendum vel minuendum, imprimerentur vires quaelibet quales, quae proind non perturbarent

asquilibriuni

globorum

circ

commune

gravitatis

PHILOSOPHIE NATURALIS,
se
"^

&c.

[Dfinit.

pora aliqua longinqua datam inter

Stellae Fixae in regionibus

positionem servantia, qualia simt

scii'i

Clorum
inter

),

quidem non posset ex

his

re-

lativa

globorum translatione

corpora, utrum

an

illis

tribuendus

esset motus.

At

si

attenderetur ad filum, et deprehenderetur tensionem

ejus illam

ipsam

esse

quam motus globorum

requireret, concludere liceret

motum

esse globorum, et corpora quiescere; et

inter

tum demum ex
hujus
et

translati-

one globorum

corpora, dtermination eni

causis,
efFectibus,

motus

coUigere.

Motus autem veros ex eorum

tiis

apparentibus differen-

colligere, et contra

ex motibus seu

veris seu apparentibus

eorum cauin

sas et efFectus, docebitur

fusius in sequentibus.

Hune enim

finem

Tractatum sequentem composui.

centrum, id est, circa punctum quilibrii revolventium, innotesceret ex auct vel diminut fili
tensione
tus,

augmentum

vel

decrementum mo-

&c.
23.

Spectator in globo moto, vel etiam in Stella fixa positus, solo oculorum auxilio, seu ex motibus apparentibus discernere non posset, an globus, an Stella ver moveretur; quemadniodm telluris incol ex apparenti stellarum motu determinare non possunt, an stellfe ver movean(^)

navis quabiliter qui navi vehuntur, urbesque fugere videntur. Ex optices principiis horura phaenomenn petenda est ratio; ea enim corpora quiescere videntur quae, dum nos ipsi nullam actualem voluntatem nosmet movendi exercemus, eandem respectu oculi positionem constantissimo
oculis
illustratur

exemplo
iis

motae, cujus motus, ab

non

percipitur,

dum

littora

ter servant,

ita

ut eorum imago

qu
retina3

in fundo

oculi pingitur,

eandem semper

partem

moveamur, et stellae quiescant absolut, sive e contra moveantur stellae et terra quiescat, eaedem omnino sunt apparentiae, iidem motus relativi; quod quidem notur;
sive

enim cum

terra

occupet: ea vero objecta moveri videntur qu respectu oculi situm suum continu mutant, seu quorum imagines diversas retinae partes successive occupant.

AXIOMATA,
SIVE

LEGES MOTUS.
LEX
(')
I.

Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi unifonniter

in directim, nisi qutenus

a virbus impressis cogitur statum illum mutare.

Projectilia persvrant

in motibus suis, nisi qutenus a resistenti aris

retardantur, et vi gravitatis impelluntur deorsum.

Trochus, cujus partes

cohaerendo perptua retrahunt sese a motibus

nisi

rectilineis,

non

cesst rotari,
et

qutenus ab are retardatur.

Majora autem Planetarum

Cometa-

rum

corpora niotus suos

et progressivos et circulares in spatiis

minus re-

sistentibus factos conservant diutius.

LEX
(^)

II.
et Jieri se-

Mutationem motus proportionalem

esse vi motrici impresst^,

illa

cundiim liueam rectam qu vis

Si vis aliqua

imprimitur.

motum quemvis

generet;

dupla duplum, tripla triplum

generabit, sive simul et semel, sive gradatim et successive impressa fuerit.

Et hic motus (quoniam in eandem semper plagam cum

24.

vi gener-

(s)

Ex

hc prima lege quam (9) dmon-

majora planetarum

et

cometarum corpora nullam

straviraus, sequitur

omnem motum

esse natur

et rectilineum, adeoque nec illius velocitatem retardari, nec directionem mutari, nisi aliquod obstaculum mobili ofFeratur; Unde cm projectilia motum suum sensim amittant, quaerenda est aliqua hujusce retardationis causa, Cum autem corpora projecta vel per mdium resistens deferantur, vel etiam super aliorum corporum superficies scabras incedant, et vi gravitatis deorsm semper urgeantur, necesse est ut eam amittant mots sui partem quam in hisce obstaculis superandis continua absumunt, ac proind quo major vel minor erit medii resistentia,

su sequabilem

sensibilem in spatiis coelestibus experiri resistentiam, cm motus suos diutissime conservent, (t) 25. Si corpus vi activa, qualis est vis gravitatis,

secundm eandem aut parallelam

illius
;

dii-ec-

tionem continua urgeatur, motus

conticeleri-

nu

acceleratur

nam

per leg.

1.,

manet

tas acquisita, et per leg. 2.

nova conspiranti con.

Si vero aliqua vis in corpus jam tinu additur. motum contraria directione perptu agat, motus Si vis illius continua retardatur, per leg. 2. conspirans continua ac uniformiter agat, idest,
si constans sit, corpus e vi impulsum, ajqualibiis temporibus sequalia accipit celeritatis incrementa, seu motu uniformiter accelerato fertur, et celeritates vi ill acquisitae, sunt ut tempor* quibus

eo majus vel minus decrementum accipiet corporis projecti velocitas. Ex his igitur patet

16

PHTLOSOPHIi*: NATURALIS.
si

TAxiom. sive

atrice determinatur)

corpus antea movebatur, motui ejus vel conspi-

ranti additur, vel contrario subducitur, vel obliquo oblique adjicitur, et

Cum

eo secundm iitriusque determnationem componitur.

C)

LEX m.

dctioni contrariam semper et qualem esse reactionem : sive corporum duoriim

actiones in se mutuo semper esse quales et in partes contrarias dirigi.

hitur.

Quicquid premit vel trahit alterum, tantundem ab eo premitur vel traSi quis lapidem digito premit, premitur et hujus digitus a lapide.

Si equus lapidem funi alligatum trahit, retrahetur etiam et equus (ut ita

dicam) aequaiiter in lapidem

andi se conatu urgebit

nam

funis utrinque distentus

eodem

relax-

equum

versus lapidem, ac lapidem versus

equum;
al-

^antumque impediet progressum unius quantum promovet progressum

terius.

Si corpus aliquod in corpus aliud impingens,

vicissim in

motum

ejus vi su

quomodocunque mutaverit, idem quoque

geiierantur.

motu proprio eandem

viciniis,

At

si

vis constans contraria direc-

27.
spatia

Sublat medii resistenti in terra?

tione in corpus

bus temporibus qualia menta, et corpus motu

qualifient celeritatis dcruniformiter retardato movebitur. Generaliter tandem, si corpus quiescens qulibet vi sive constanti sive variabili continua urgeatur, et deinde e celeritate quam vis illius actione continua acquisivit, contra direc;

motum

continu agat

qu corpus quite cadendo percurrit, sunt ut quadrata temporum quibus percurruntur .... Dem. Recta S K, repraesentet spatium quod grave cadendo percurrit; T C, Te, T B,
. . .

tionem vis illius reagentis projiciatur, ut vestigia sua relegat, corpus illud in itu et reditu suo eanhabebit celeritatem, ubi ad eadem vi sufe puncta, eundo et redeundo pervenerit ; adeoque

exponant tempora quibus describuntur spatia et C L, c 1, B D, ad T B, S P, S p, S ; normales, exhibeant celeritates temporibus T C, T c, T B, per spatia S P, S p, S K, acquisitas ;

dem

quia in motu uniformiter accelerato, celeritates sunt ut tempora, (25), erit T C T c r= C L c 1;

:

et

motum redeundo non amittet,

TC T B
:

:= C L

D, adeque
1,

recta,

nisi

cim pervenerit

ad punctuin ex quo cpit eundo moveri ; nam eadem vis in itu et reditu corporis, qualibus temporibus aequales celeritatis gradus gnrt et
extinguit (8). 26. Corpora gravia in terr viciniis, sublat medii resistenti, motu uniformiter accelerato descendunt, et motu unifoi-miter retardato ascen-

T D, transit per puncta L, et et triangula T C L, T cl, T B D, similia sunt. Jam fingalineam, c 1, motu sibi semper parallelo it accedere ad lineam C L, ut tandem cum ips concidt; evanescente terapusculo C c, celeritas, c 1, non differet a celeritate C L, adeoque per tempusculum infinit parvum seu evanescens Ce,

mus

Demonstratio .... Sublat medii resistenti idem est ejusdem corporis pondus, sive eadem illius in subjectum planum pressio, tum in vertice, tum in radie montis ; est autem pondus, seu vis motrix (15) ut massa in vim gra. yitatis acceieratricem ducta erg cum ejusdem corporis massa eadem in vertice et in radice montis permaneat, manebit etiam eadem vis acceleratrix gravitatis. Insuper corpora gravia in radice et vertice montis qualia spatia sequalibus temporibus percurrunt, sublat aris resis :

dunt

PorL, uniformis censeri potest. sequabili descripta sunt ut celeritas in tempus ducta (5), ergo spatium P p, quod tempusculo, C c, percuni supponimus, est quare si ut rectangulum, totum tempus, T C, in tempuscula innumera ut
celeritas,

ro spatia

motu

CLX Cc=Cd;

ut accuratissimis notum est experimentis constans est igitur vis acceleratrix, et per lineas ad horizontem perpendiculares (5) uniformiter agit ; gravia ergo motu uniformiter actenti,
(1

3)

celerato descendu nt, et uniformiter retardato ascendant (25). Q. e. d.

divisum concipiatur, et similiter spatium T C, percursum in totidem spatiola evanescentia, singulis tempusculis correspondentibus percursa dividatur, erit siimma rectangulorum C d, hoc est area trianguli T C L, ut summa spatiolorum P p, id est ut S p ; et eodem modo demonstratur aream trianguli T B D, esse ut spatium S K, tempore T B, percursum. Est igitur triangulum S K. Sed triangulorum similium arese T C I-, T B D, sunt ut quadrata laterum homologorum,
c,

S P, tempore

TCL:TBD=:SP:

Leges Motus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
vi alterius

17

mutationem in partem contrariam

sed

(ob sequalitatem pressionis

mutuae) subibit. His actionibus sequales fiunt mutationes, non velocitatum,

motuum;

scilicet

in corporibus

non aliunde

impeditis.

Mutationes

enim velocitatum, in contrarias itidem partes

factae,

quia motus aequaliter

mutantur, sunt corporibus reciproc proportionales.

Obtinet etiam haec

Lex

in Attractionibus, ut in Scholio

proximo probabitur.

COROLLARIUM

I.

Corpus virihus conjunctis diagonalem parallelogrammi codera tempore descrihre,

quo latera separatis.

Si corpus dato tempore, vi sol

M in J^
cum

ioco

impress, ferretur uniformi

motu ab

ad B;

et vi sol

A pleatur parallelogrammmn A B D
Ioco impress, ferretur ab
ergo S P, ad S K, utquadratum temporis ad quadratum temporis T B. Q.. e. d.
28. Coroll.
sint
1
. .

eodem ad C comin
:

C, et vi
C,

Cum

velocitates acquisitae,

uttempora (25) erunt etiam spatia percursa ut quadrata velocitatum, et tam velocitates quam tempera erunt inter se in ratione subduplicat spatiorum. 29. Coroll. 2 Si grave e quite cadens, dato tempore percurrat spatium, 1, duplo tempore percurret spatium, 4, triplo spatium, 9, &c. hoc est, si tempera ab initie motjs computata sumantur in progressione numerorum naturalium, 1, 2, 3, 4, 5. spatia his temporibus descripta, erunt ut termini pregressionis numerorum quadratorum, 1, 4, 9, 16, 25, &c. spatia vero singulis temporibus seersn sumptis percursa, erunt ut termini pregressionis numerorum imparium, l, 3, 5, 7, 9, &c. nam cm spatium 1. tempore percursura sit, 1, duplo tempore sit, 4 ; spatium secundo tempre seersim sumpto descriptum, erit 4 1 Seu 5, et ita de caeteris. Und spatia motu uniformiter retardato descripta tem- Jj poribus qualibus secundiim numros imparcs rtrograde ordine decrescunt (25). 50. Coroll. S Spatium S K, qued grave e quite cadendo, tempore T B, percurrit, est subduplum spatii qued eodem tempre uniformi-

cum velocitate B D, tempore B, per spatium S K, acquisit, Nam compleatur rectangulum T B A, et spatium quod uniformi cleri tate B D, tempore T B, describitur, erit ut rectangulum T B A (25). Cum ergo (27) spatium S K, sit ut triangulum T B D, subduplum rectanguli T B D A, erit spatium S K, dimidium spatii qued uniformi celeritate B D, tempore T B, percurritur.
ter percun-i potest,

31. Coroll. 4 Celeritas D, motu uniformiter accelerato acquisit, est semper(S) ut

Voi,. I.

18

PHILOSOPHIE NATURALIS
quoniam
per
vis

{Axiom. sivk

utraque feretur corpus illud eodem tempore in diagonali ab

")
vis.

A ad D. Nam
BD B D,

agit

secundum lineam

AC

ipsi

parallelam, haec

Legem

11. niliil mutabit velocitatem accedendi

ad lineam illam

a vi altra genitam.
sive vis

Accedet
sive

igitur corpus
;

eodem tempore ad lineam

illius

N imprimatur,

non

(=)

atque ideo in fine

tate
est motus,
sive

temporis re-

ambiguitas, nihil aliud per hanc legem intellectum volumus, nisi aequales fieri in coq3ore agente et patiente status mutationes; cm enim nulla possit esse actio corporis in aliud corpus, quin

mutua

fit

horumce corporum

collisio (8),

musit

tatio status qualiter in

utroque corpore recipi

et

dbet; und cet actioni asqualis semper

contraria reactio,

non

idcirco

tamen

inter corpus

agcns et patiens fieri dbet asquilibrium, idque Newtoniano exemple manifestum est; si equi lapidem trahentis conatus seu vis activa major sit vi qu lapis per gravitatem suam, plani scabritiem, mediique resistentiam, equo trahenti reluctatur, equus lapidem trahet cum e totius su vis parte, quae post superatam lapidis gravitatem, plani scabritiem, mediique resistentiam, ipsi residua est si autem totus trahentis equi conatus
;

quia idem mobile per diagonalem A D, celeritate sequabili ut A D, ex vi unic impress feratur, sive viribus conjunctis per latera A B, C, impellatur, liquet rnotum per diagonalem, motibus per latera disjunctis quivalere. Si mobile a pluribus qum duabus viribus in loco A, simul impressis impellatur, inveniri semper poterit unica directio et velocitas -ex omnibus separatis composita ipsisque asquipoUens,

motus per diagonalem.

Verm

um um

quae mdia directio dicitur; duarum enim virimdia directio reperiatur (per coroll. 1.
)
;

deinde diagonaUs illa tanquam spatiunic percursum consideretur, et cum spatio terti vi descripto pari ratione componatur,
Neii't.

vi

minor sit, vel si ipsis sit equus lapidera non movebit. Quare totus ac integer lapidis renixus qui componitur
hisce tribus resistentiis
Bqualis,

sicque vires omnes ad unicam reducentur. 37. Motus omnis in quotcumque alios latrales ipsi quipollentes resolvi potest ; nam motus per D, quabilis ; facto triangulo quocumque

ex ipsius gravitate,

plani

scabritie,

resistenti
aliis

niedii et inerti quse lapidi

etiam omnibus

viribus destituto inest, actioni equi lapidem tra-

hentis est semper aequalis. (b) 33. Quoniam vis JV. agit

am A
Leg
ipsi

C, ipsi

secundum lineD, parallelam, haec vis, (per

2.) nihil nisi velocitatem secundiim lineam

D, parallelam producet, ac proind non mutabit velocitatem accedendi ad lineam illam B D, a vi altra genitam; cum corpus iners duabus hisce viribus ac directionibus simul obsequi possit, et (per leg. 1.), debeat, atque hcsupponatur vires il/, et J\^, in mobile eodem modo simul agere ac si singulse seorsim in illud quiescens imprimerentur. (c) 34. Idcirco cum in fine ejusdem temporis, corpus quod hc tanquam punctum consideratur, simul esse debeat in utraque line C D, et B D, in utriusque line concursu reperiatur, necesse est ; quia autem initio et fine temporis dati corpus reperitur in rect A D, nemp primm in A, et deind in D, toto tempore dato motum fuit per lineam D, nam ex duobiis punctis A, et D, datis, recta, A D, positione data est ; et corpus quibuslibet viribus impulsum, cessante virium actione, movetur unifiDrmiter in directum secundiim ultimam directionem ex viribus impressis resultantem, (per Leg. 1. et 9.) 35. Motus compositus per diagonalem A D, motibus per latera A B, AC, disjunctis non est qualis, sed tantm quipollet. Nam cum

motus per latera A B, AC, motui per diagonalem A D, quipollentes (35). Edem ratione motus per A B, in duos quoscumque alios, descripto circ latus A B triangulo resolvitur, idemque de motu per A C, et de aliis quibuscumque motibus dici dbet. 38. Si corpus aliquod A, duplici vi per A C, et per A F, it urgeatur, ut motus in edem ratione acceleretur vel retardetur, sive quod idem est, si spatia A B, et A D, AC, et A F, iisdem temporibus percursa, semper sint in constanti ratione, motu composito paraUelogrammi diagonalem A G, describct ....

A A B D, resolvitur in

sit corporis massa, mots quantitates per diagonalem et per latera suntut velocitatcs uniformes (6) seu utspatia A D, A B, A C, eodem tempore percursa (5) ; est autem summa laterum A B -j- A C, major diagonali A D; ergo summa quantitatum mots per latera, major est quanti-

eadem

ad Ductis ad A B, et corpus conjunctis viribus motirm, E, et reperiri dbet simul in utraque line E B, (34) adeoque in earum intersectione E ; F, similiter ductis F G, ad A C, et C G, ad parallelis, patet corpus motu composito eodem motibus disjunctis in quo G, tempore reperiri attingeret puncta C, et F; cum igitur (ex hyp.) E, ut A F, ad C, seu sit A D, ad A B, seu F G, recta A E, producta transit per punctum G, G; ergo corpus per diagonalem rectam

Dem
D,

DE

BE

parallelis,

incedet. Q,. e. d. 39. Si spatia

secundum unam directionem

Leges Mot.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ill

19

perietur alicubi in line

B D.

Eo-

dem argumente

in fine temporis

ejusdem
et idcir-

reperietur alicubi in line

C D,

co in utriusque line concursu

riri

D
1

repe-

necesse

est,

Permet

autem motu

rectilineo

ab

ad

D per Legem

COROLLARIUM
Ei
hinc patet
(

II.

compositio vis direct k.Ti ex viribiis quibusvis obliquis

cunque

A C e^ C D, et vicissim resolutio vis cujusvis direct A D in obliquas qiiasK G et C T>. Qu quidem compositio et resolutio abu?id covafirsi

matur ex Mechanic.

Ut
filis

de

rotae alicujus centro

exeuntes radii inaequales

et P,

O M, O N
ponderura
perpendi-

M A, N P sustineant pondra A
O

et quaerantur vires

ad movendam rotam: Per centrum

culariter occurrens in

agatur recta

KOL
AEG,
A
D,

filis

K et

L, centroque

et intervallorum
curv

O K, O L ma-

percursa non snt semper in edem ratione cum spatiis juxt alteram directionem iisdem temporibus descriptis, mobile per eandem diagonalem rectam progredi non potest; si autem ratio spatiorum viribus separatis iisdem temporibus descriptorum continu mutetur, mobile per curvam incedet, ut si motus uniformis cum motu continuo accelerato vel retardato componatur. 40. Corpus grave secundm quamlibet directionem C, quas non sit ad borizontem norraalis projectum, in terrse viciniis, sublat medii resistenti, parabolam descrlbit, cujus diameter F, est ad horizontem perpendic'ularis, et tangens C, directio projectionis ....

(39) esse inter se in F, adeoque curvam esse parabolam, (per 20^. lib. 1 Conic. Apollon.) cujus diameter F, et tangens C ordinatis E, F (32. prop. lib. 1 Conic.
ratione abscissarum

DE, F G,

AEG,

AEG,

A A

Apollon.) Q. e. D. (^) 41. QusB de motuum compositione et resolutione dicta sunt, ad vires mortuas possunt transferri. Si corpus seu punctum D, viribus mortuis, seu, ut loquuntur Mechanici, potentiis E, C, agenC, juxta directiones tibus trahatur vel impellatur, et completo paralIfilogrammo A, vires C, ducatur diagonalis C, E, vi mediee, ut A, juxt directionem A, agenti asquivalent . .

DE, D

D D

Bem .. . Sol vi projectionis impress, orave uniformiter movetur per rectam C, (per leg. 1.), sol vi gravitatis motu uniformiter acDem .... vis separata C considerari pocelerato per rectam A F, aut ipsi parallelam, detest tanquam vis acceleratrix qu in corpus D, scendit (26); quoniam vero motus per A C juxt directionem C, continua et uniformiter quabilis est, spatia A B, A C, sunt ut tem- agit, et vis illa est ut celeritas quam dato tempopora quibus percurruntur (5). Spatia D, F, re gnrt aut generare potest ( 3), adeoque illa motu uniformiter accelerato iisdem temporibus celeritas per rectam C, exponetur, cum ea descripta, sunt ut quadrata temporum quibus de- recta sit ut vis ipsa C, fper hyp. } simili arguscnbuntur (27), seu ut quadrata rectarum B, mento liquet rectam E D, esse ut celeritatem vi C, aut ipsis parallelarum et qualium agcnteper E eodem temporedato generandam. F G: cum igitur grave motu composito latum e[ in Cum igitur celeritates ], C, in mediam, fane temporum A B, A C, reperiaturin punctis A, quipollentem componantur (per Coroll. 2. i^, et G, (54) evidens est quadrata ordinatarum

A D

Ncwt.) manifestum

est vires

quoque

latrales

20

PHILOSOPHIE NATURALIS
OL
describatur circulus ocfilo

[Axiom. sive

jore

currens
rectae

in

D:
sit

et actse

O D
refert,

parallela

C,

et

perpendicularis
nihil

DC

(").

Quoniam

utrum filorum puncta, K, L, D, affixa sint, an non affixa ad planum rotae; pondra idem
valebunt,

ac
et

si

suspenderentur a
vel

punctis
deris
^ta
(J)

et

L.

Ponvis to-

autem

exponatur

per lineam

A,

et haec resolve-

tur in vires

trahendo

A C, CD, quarum A C radium O D directe a

movendam rotam;
vis

centro nihil valet ad

autem

altra

D C, trahendo radi-

um D O perpendiculariter, idem valet ac si perpendiculariter traheret radium O L ipsi O D eequalem; hoc est, idem atque pondus P, si modo pondus illud sit ad pondus A ut vis D C ad vim D A, id. est (ob similia triangula A D C, D O K,) ut O K ad O D seu O L. Pondra igitur A et
P, quae sunt reciproc ut radii in directum positi
lebunt, et sic

OK

et

L, idem pol-

consistent in aequilibrio: quae est proprietas notissima (^)

in mediam quipollentem A, (35) componi, atque adeo vim ut DA, in latrales C, quivalentes resolvi posse.

DE, D C,
Quare

DE, D

(55. 56) vires quotcumque latrales in unam aequivalentem componi possunt, et vis quselibet in alias quascumque ipsi simul quipol-

lentes potest resolvi.

42.

Producatur

D, ad
vis,

a,

it
a,

a,

jBquales sint, et

ut

ut A, et juxt directisequalibus et

onem
illud

A,

ilrgeat

punctum D; punctum

D, duabus

viribus

A,

contrariis

sollicitatum,

immotum

permanebit;

sed vis mdia A, quivalet viribus separatis C, (41), ergo si punctum D, sublat vi, A, tribus viribus a, E, C, urgeatur, non movebitur, sed erit inter vires aequi-

DE, D D
4.5.

D, producta, per angulum A, transit, estque A a, parallelogrammi diagonalis, et quia C :^ E. vires sunt ut latera trianguli C. Q. e. d. 44. Cm latera triangiili sint ut sinus angulorum oppositorum, erit vis a, seu A, ad vim C, ut sinus anguli A C D, seu complementi illius C, seu E, C, ad sinum anguli a; siiliter deseu complment! illius E D, ut sinus anguli monstratur esse a D, ad Si igitur C. C, ad sinum anguli a trs potentise in quilibrio circ punctum quodvis D, constentes, dicantur ut libet 1^, 2, S^, erit 1^, ad 23, ut sinus anguli quem 2^ et 3^
ta

^D

A DA

ED

DA D

AD

E D

librium.
Si punctum D, tribus viribus a, E, C, in sequilibrio constitutis urgeatur, complet paralleogrammo C, recta a D, produc-

per angulum A, transit, estque a, parallelogrammi diagonalis, et vires sunt ut latera trianeuli C, nemp ut A, C, seu C . .. Dem .... Duct diagonali D, A. parallelogrammi C, vis mdia ut A, quipollet viribus per latera C, (41); si virium directiones A, a, non eandem efficiant lineam rectam, aliquem angulum in D, continent, ac proind punctum D, a viribus sibi invicem directe non oppositis impulsum moveri dbet (contra hyp. ) ; si ver potenti illae A, a, non sint aequales, major minorera superat, motusque oritur (etiam contra hyp.). Erg recta,

DA=D
A

potentiarum directiones comprehendunt, ad sinum anguli quem 1^ et 3^ directiones formant. Omnes illas de viriiun et motuum compositione et resolutione demonstrationes accuratissimis confirmavit experimentis Clariss. Gravesandius va Elementis Physices.
(e) 45.

Planum

rotae gravitatis expers et circ

DA

centrum fixum O, (fig. Newt. ), mobile supponitur, fila quoquc gravitate destituta finguntur;

DE, D

cumque eadem

sit

in variis a terra distantiis cor-

poris gravitas (26) eademque proind fili longioris vel brevioris quo pondus idem suspenditur

viribus traki, sive

quibusvis

planum rotse iisdem semper fila punctis M, et N, sive aliis A, N P, K, D, aut L, in filis Pondra igitur a punctis sumptis affixa sint. M, et N, suspensa idem valebunt ac si suspen.
tensio, evidens est

et L, vel derentur a punctis et L. (f) 46. Ponderis A, quo punctum D, tra-

Leges Mot.]
Librse, vectis, et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Axis in Peritrochio.
Sin pondus alterutrum
sit

21

majus

tanto major. qum in hac ratione, erit Ans ejus Quod si pondus p ponderi P aequale partim suspendatur filo N p, partim incumbat piano obliquo p G agantur p H, N H, prior horizonti, posterior
:

ad movendam rotam

piano p

G perpendicularis

et si vis

ponderis p deorsum tendens, exponatur

N. Si filo p N perpenp N, diculare esset planum aliquod p Q, secans planum alterum p G in linea ad horizontem parallela; et pondus p his planis p Q, p G solummod
per lineam p H,
resolvi potest haec in vires
vii'ibus p N, N perpendiculariter, Ideoque si tolTavi planum N. et G N, nimirum planum p Q p p tur planum p Q, ut pondus tendat filum; quoniam filum sustinendo pondus jam vicem praestat plani sublati, tendetur illud edem vi p N, qu

incumberet; urgeret illud hsec plana

vi

H H

planum antea urgebatur.

fili

Unde

tensio

fili

hujus obliqui erit ad tensionem

alterius perpendicularis

N, ut p

N ad p
A

H.

{^) Ideoque

si

pondus

sit

ad pondus

in ratione quae

componitur ex ratione reciproc mini-

marum
direct

distantiarum filorum suorum p N,

Ma

centro rotse, et ratione

p H ad p N;

pondra idem valebunt ad rotam movendam, atque

ideo se

mutu sustinebunt, ut quilibet experiri potest. Pondus autem p, planis illis duobus obliquis incumbens, rationem habet
fissi

unei inter corporis

hitur, vis tota

facis internas: et inde vires cunei et mallei innovires

volubilis, haec vectem et libram exhibet atque etiam peritrochium circ axem volubile potest exponere, seu rotam cujus est radius longior O L, et centrum O, circ quod rota et cylindrus cujus est radius brevior O K, revolvi possunt; ex demonstratis autem (46) patet esse in his tribus machinis aequilibrium, cum potentise seu pondra A, et P, sunt inter se reciproc, ut rectae a centro O, ad eorum directiones normaSin pondus alterutrum sit majus liter duct. qum in hac ratione, erit vis ejus ad movendam rotam tanto major; nam, manente distanti O L, vis ponderis P, ad movendam rptam, est ut pondus P ahsolutum, et manente pondre P,

A, resolvi potest (41) in

C. et C, it ut C, secunpunctum D, urgeatur simul vi ut C, et vi ut C A, secundm directionem D, product ; quia dm directionem recta; ver centrum O, rot fixum supponitur, vis ut A C, trahendo punctum O, juxt directionem
latrales et sequipoUentes

D D

O D, nullum motum crt, nihilque valet ad rotam circ centrum O, movendam; vis autem altra D C, ti-ahendo radium D O perpendiculariter, idem valet ad rotam circ centrum O, volvendam, ac si perpendiculariter traheret alterum radium O L, ipsi O D, qualem vires eiiim sequales aequalibus radiis pariter applicatae eodem modo rotam movere debent; si itaque pondus aliquod P, e puncto L, suspensum sit vi D C, aaquale, seu, quod idem est, si pondus P, sit ad pondus A, ut recta D C, A, quae exponit vim absolu tam ad rectam ponderis A, rota his duabus viribus A, et P, in partes contrarias aequaliter tracta non movebitur. Verm in triangulis A D C, D O K, anguli A C, et D O, ob parallelas A C, DO,
radii
;

crescit vis illius

ad movendam rotam in ratione

distantise directionis ponderis a centro; duplicata

enim vel

triplicat ill distanti,

pondus idem

et

praetere

anguli ad

et

C
;

recti, sequales

sunt, adfcoque triangula illa sunt similia et

pondra igitur A, et P, qua; sunt reciproc ut radii in directum positi O K, et O L, seu qu sunt reciproc ut perpendiculares O K, et O L, ex centro O, in eorum directiones ductse idem poUebunt, et sic
:

D A = O K DO,

DC

P, est in sequilibrio cum duplo vel triplo pondre, cujus distanti directionis a centro est subdupla vel subtripla (46). Ergo in his tribus machinis vis potentife seu ponderis ad movendam machinam circ centrum mots, est semper in ratione composit ponderis absoluti seu intensitatis potentiae, et distanti directionis illius a centro mots. Vim autem illam ponderis aut
potentiae

seu

OL

ad machinam movendam momentum

consistent in quilibrio.
(

tis

g ) 47. Sit xpers circ

L, recta inflexilis et gravitapunctum fixum seu fulcrum O,

potenti aut ponderis vocant Mechanici. h ) 48. Vis qu pondus p, tendit filum ob( liquum p N, dicatur ^r, et normalis ex centro O, in filum p N, ducta dicatur n, et erit ex demonstratis t P, seu p p p H. Prastere si vis t, in quilibrio cum pondre A n tr O consistt, erit etiam (47)
:

=
A

22
tescimt: utpote

PHILOSOPHIE NATURALIS
cm
vis

rAxiOM. SIVE
sit

qu pondus p urget planum p Q,

ad vim, qu

in secundum lineam p plana, ut p N ad p H; atque ad vim, qu urget planum alterum p G; ut p N ad N H. Sed et vis Cochle per similem virium divisionem colligitur; quippe quae cuneus'est a vecte impulsus. (') Usus igitur Corollarii hu-

idem

vel gravitate su vel ictu mallei impellitur

jus latissim patet, et lat patendo veritatem ejus evincit;

cm pendeat ex

jam

dictis

Mechanica
facile

tota ab Auctoribus diversimod demonstrata.

Ex

hisce

enim

derivantur vires Machinarum, quas ex Rtis, Tympanis,

Trochleis, Vectibus, nervis tensis et ponderibus directe vel obliqu ascendentibus, cagterisque potentiis Mechanicis

componi

soient, ut et vires

Ten-

dinum ad animalium

ossa

movenda.
erit

pXr= n XpN:KOXpH, seuA:p = nX pN:KOXpH;etp:A=KO X P H n X P N ideoque pondus p, ad

:

und per compositionem rationum

'X

si

sit

in ratione qu componitur ex ratione reciproc minimarum distantiarum, n, et O, filorum suorum p N, a centre rot, et ratione direct p H, ad p N, erit quilibrium. ( i ) 49. Cunei et cochlese vires totanique fer mechanicam hisce theorematibus demonstravit Clariss. Varignonius. Q.um lat pateat eoriim

pondus A,

usus manifestum est ex praeclaro opre Joannis Alphonsi Borelli de motibus animalium, et ex variis, inter quas Bernoullianas eminent, de musculorum motu dissertationibus; sed hsec
fusis prosequi prsentis non est instituti; in proximo scholio machinarum vires generali mechanicfe principio determinare satis erit; ut au-

tem ea
ori

qua nobis illustranda occurrent in meli-

lumine coUocentur, gnrales

motuum

leges,

ne omissis quidem
esse judicavimus.

definitionibus, praemittendas

{^)

50.

Corpus perfect elasticum dicitur

ex ictu
vi
flectiintur,

ciijus partes

seu introcedunt,
sese in pri-

et deind

edem

qu flex sunt,

orem

statum contraria directione restituunt. Corpus imperfect elasticum est cujus partes ex ictu flexaa in priorem quidem statum redire nituntur, sed minori vi e qu flex sunt. Corpus non elasticum vocatur cujus partes ictu percussae null vi sese restituere conantur. Corpus unum in alterum directe impingere dicitur, si

-^

secundum rectam ad contactum perpendicularem impingat; obliqu vero si secundum rectam ad

contactum obliquam.
tu non agant,
nisi

Cm corpora in se muper massam et velocitatem, tanquam axioma ex legibus 2 et 5 notissimum innumerisque confirmatum experimentis supponimus quantitates mots asquales
in conflictu sibi
et contrarias

mutu

aequipollere.

51.

Si globus
10.
;

incurrat, quaeritur illius

.... per

Globus
si

ille

A, in planum immobile B E, motus post impactum in planum directe impingat

elasticitate

AB

globus et planum orani

motus post impactum in B, omnin extinguitur, cm nulla vis globum repellat ; si autem planum et globus perfecto eladestituantur, globi

Leges Motus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

23

COROLLARIUM
partem,
et differentiam factorum

III.

Quantitas motus qu colUgitiir ca-piendo S7immam motuum factorum ad eandcm

ad

co?it7'arias,

non mutatur ah actionc cor-

porum

inter se.

Etenim

actio

eique contraria reactio sequals sunt per Legeni

1 1

111,

adeoque per Legem

contrarias partes.

asquales in motibus efficiunt

si

mutationes versus

Ergo

motus fiunt ad eandem partem; quicquid addisic,

tur motui corporis fugientis, subducetur motui corporis insequentis

ut

summa maneat eadem

quae pris.

Sin corpora obviam eant ; aequalis

erit

subductio de motu utriusque, ideoque difirentia

contrarias partes manebit eadem.
JSFeti't. )

motuum factorum

in

(k)

percurret diagonalem

C F;
omnia

et

cum

in

ictus

idem in iisdem corporibus omni

elasticis

parallelogrammis
erit F C Tandem

=A
si

D B, DE,

C, et angulus F C E, A C B. corpora imperfect fuerint elastica,

sint paria,

destitutis produceret,

elaterio (in corporibus imperfect

manebit quidem post impactum velocitas A D, seu C E, piano parallela, sed velocitas perpendicularis C H, minor erit velocitate D C, seu A B, et completo parallelogrammo E, globus per diagonalem C G, resiliet. 52. Si globi non elastici in se mutuo directe jmpingant, quEEritur illorum motus post confliclum....' 10. Globi in eandem plagam ferantur, subsequens fugientem impellet, donec ambo simul tanquam unum corpus edem directiohe ac

mutatio major est qum in non sed dupl minor. j Nara partes in utroque corpore sequali vi ex ictu comprimuntur (Leg. 5.) Si corpora omni elaterio destituerentur post conflictum vel quiescerent, vel in eandem plagam velocitate communi progrederentur (52) nec partes flexae restituerentur; si autem accdt vis elastica, partes flex sese restituent vi
elasticis,

tantm

velocitate incedant,

eritque (coroll. 5. Neict.).

quantitatum mots eadem ant et post conflictum ; communis ergo post conflictum velocitas invenitur, summ quantitatum mots ant conflictum per summam massarum 2 Globi contrariis direcdivisa (6) tionibus sibi motu occurrant, si qualis in utroque fuerit mots quantitas, post conflictum ambo quiescunt (50). Si ver inquales sint mots quantitates, per conflictum extinguitur in singulis quantitas mots globi debilis moti (50),

summa

contraria (50) qu semper compressiv, et in corporibus perfect elasticis huic qualis, jn aliis minor ; actio igitur corporiun in se mutuo ex elaterii restitutione orta, actioni ex impactu nascenti ccqualis est in corporibus perfect elasticis, minor in aliis, ex quibus et Lege 2 constat quod erat primo propositum .... 20 Corpora perfect elastica edem velocitate respectiv post conflictum recedunt, qu ant conflictum ad se invicem accedebant ; in corporibus vero imperfect tantm elaset

directione

erit vi

impactum communi velociunicum corpus progrediuntur, estque quantitas mots in utroque simul
et

ambo simul

post

tate ac directions quasi

residua, differenti quantitatum

mots ant conflictum qualis (coroll. 3. Newt.) Hinc communis post conflictum velocitas habetur, si diiFeren-

ticis, velocitas respectiv qu post ictum discedunt, est ad velocitatem qu ant ictum ad se mutuo accedebant, in ratione vis restitutiv ad vim compressivam ; nara cm in conflictu corporum non elasticorum omnis velocitas respectiv, qu ad se mutuo accedebant, destruaturex ictu (52), sitque vis restitutiva elaterii perfecti vi compressiv qualis et contraria, manifestum est in corporum perfect elasticorum conflictu, velocitatem

quantitatum mots ant conflictum ad sLimmam massarum applicetur (6). In hoc utroque casu communis post conflictum velocitas in globi cujusque massam ducta, est illius quantitas mots post impactum (6), ex qu et quantitate mots ejusdem globi ante conflictum, persubtractionem invenitur quantitas mots in conflictu acquisita vel amissa; quia vero in omni globotia illa

respectivam ex solo impactu amissam, contraria directione restitui ; in corporibus vero imperfect elasticis eam tantiim restitui velocitatis respectivae partem, qu est vi restitutiv proportionalis

....

30.

tJt igitur

corporum perfect

elastico-

rum non
omnis

elasticorum conflictu directo, vel motus

cesst, vel globi post

impactum communi
est,

celeritate feruntur,

manifestum

respectivam

globorum velocitatem per conflictum extinguL

rant, quritur

53. Globi elastici in se invicem directe incureorum motus post conflictum .

lo.

....
poris

Mutatio quae ex mutuo corporum

dupla
est mutationis

perfect elasticorum conflictu in utriusque cor-

motu

nascitur,

quam

post conflictum directum inveniatur, considerentur coi-pora tanquam omni elaterio destituta, et in e hypothesi quratur (52) quantitas mots ex conflictu in unoquoque corpore acquisita vel amissa secundm eam directionem qu corpus ante conflictum movebatur, eadem mots quantitas duplicata, erit quantitas mots in corpore perfect elastico acquisita vel amissa, qu proind quantitati mots corporis ant conflictum addita vel dempta, dat quantitatem mots illius corporis post conflictum .... 4o Coi-porum imperfect elasticorum motus pos conflictum invenitur, si data bit ratio vis restitu-

rum motus

24
(')

PHILOSOPHIE NATURALIS
Ut
si

[Axiom. sive

corpus sphricum

sit

triplo

majus corpore sphaerico B, ha-

beatque duas velocitatis partes;

citatis

et

sequatur in edera recta

cum

velo-

partibus decem, ideoque motus ipsius

illis

A sit ad motiun ipsius B, ut

et

sex
et

ad decem: ponantur motus

esse

partium sex

partium decem,
si

summa

erit

partium sexdecim.

In corporum igitur concursu,

corpus

lucretur mots partes trs vel quatuor vel quinque, corpus

tes totidem,

amittet par-

adeoque perget corpus

vel undecim, et
sive,

post reflexionem

cum

partibus novel quinque,

vem

vel

decem

B cum partibus

septem vel sex

tivae elaterii

ad vim compressivam,

quod ex

() 55. Cognitis quantitatibus

demonstratis idem est, ratio velocitatis respectivse post impactum ad velocitatem respectivam ant impactum, quam rationem in iisdem corporibus constantem esse, expeiimentis probavit Newtonus, nisi tamen partes corporum ex congressu Iredantur, vel extensionem aliqualem quasi

buscum corpora post conflictum

ts

motuum quipergent, invenie-

tur cujusque velocitas dividende quantitatem mocujusque corporis per illius massam (6), aut etiam quia ejusdem corporis divers quantitates

mots. sunt ut velocitates

(6),

dicendo, ut

sub malleo patiantur. destituta supponantur,

Corpora omni
et in

elaterio

quantitas mots ant conflictum ad quantitatem mots post conflictum, it velocitas corporis ant

e hypothesi quae-

conflictum ad
ses

illius

velocitatem post conflictum.

ratur quantitas motiis in unoquoque corpore ex ictu acqiiisita vel amissa, cui mots quantitati si addatur quantitas motiis vi elasticje proportion-

(n) 56. Si corpora

quaecumque

et

B, diver-

in rectis

mutu
ni

C, moventia, incidant in se C, obliqu in C, et requirantur eorum mo-

vera quantitas motiis ex conflictu corporum imperfect elasticorum in unoquoque acquisita vel amissa, ex qu data et ex quantitate mots corporis cujusque ant conflictum, reperitur, ut supr. omnis quantitas mots illius
alis,

summa

erit

tus post impactum.

Cognoscendus

est situs pla-

post conflictum.
(!)

Exemple lux

affulgebit.

Globus A, sit triplo major globo B, habeatque duos velocitatis gradus, illius mots quantitas (6) erit ut 5 2, seu 6. B, sequatur in edem rectcum velocitatis gradibus, 10, eritque quantitas mots globi B, 1 10, seu, 10, o. Si globi elastici non sunt, velocitas .... communis post conflictum (52) erit 16 4, seu 4 ; quare quantitas mots ipsius A, post conflictum erit 5X4, seu 12. B, vero quantitas moItaque quantitas mots ts erit 1X4, seu 4. a corpore B, amissa est, 6, et corpori A, acquiSi globi sunt persita est etiam, 6 .... 2.
54.

L, a quo corpora concurrentia tanguntur in puncto concurss C ; deinde corporis utriusque motus A C, B C, (per Coroll. 2.) distinguendus est in duos AD, et A F, B E et B H, C, et B unum nemp A F seu seu E C, huic piano F L perpendicularem, alterum A D, parallelum. Quia ver corpora seB E, eidem cundm parallelas A D, B E, ad se mutuo non

accedunt, sed tantm

D A

secundm perpendiculares motus paralleli D, B Ev per impactum non mutantur, adeC,

C, in se invicem agunt,

oque retinendi sunt iidem post conflictum qui erant ante conflictum; et motibus perpendiculaC, mutationes quales in partes ribus C, contrarias CD, CE, tribuend sunt sic ut sum-

ma

conspirantium et

differentia contrariorum

elastici, quantitates illae duplicari debent (53), erunt igitur 12 et 12. Si quantitati mots 6, globi A, ant conflictum jungas, 12, summa erit, 1 S, quantitas mots illius post conflictum; si verex quantitate mots, 10, ipsius B, ant conflictum subduxeris, 1 2, quantitatem mots per conflictum amissam, residuum est 2, quodsignum , ut notum est, contrariam positionem significat, seu corpus B, post ictum in contrariam plagam resilit cum lic mots quan50. Si globi A et B, sint impertitate 2 . . .

fect

maneat eadem ante et post conflictum ( Coroll. S. Newt. ) Ut itaque corporum A et B, in se mutu obliqu incidentium motus post ictum inveniantur, mota duntaxat supponantur per lineas

et

C, velocitatibus

et

C, atque

oA

fect elastici, sitqire v. gr.,

eorum

vis restituti-

va subdupla vis compressivae, erit vis compressiva ad vim restitutivam (seu 2, ad 1 ) ut quantitas mots, 6, ex ictu acquisita vel amissa ad quantitatem mots, S, sol vi restitutiv acquisitam vel amissam ; quare hsec quantitas, 3, addatur quantitati, 6, ex ictu acquisit in corpore A, et
amissEB in corpore B, summa, 9, erit quantitas mots intgra tam ex ictu qum ex elaterio acquisita vel amissa ; unde quantitas mots globi

A, post conflictum est, 6-^9, seu, 10 9, seu 1, quarum summa est,

1 5, globi 16.

B,
in e hypothesi quserantur (52,
si

fuerint elasli-

Leges Motus.]
existente

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Si corpus

2b

semper siiimn partium sexdecira ut prius.

vel

A lucretur

partes

novem

decem

vel

undecim

vel duodecim, ideoque progrediatur

post concursum

cum

partibus quindecim vel sexdecim vel septemdecim vel

cum un novem, vel quiescet amisso motu suo progressivo partium decem, vel cmn un parte regredietur amisso motu
vel

octodecim, corpus B, amittendo tt partes quot

A lucratur,

parte progredietm- amissis partibus

suo

et (ut ita

dicam) un parte amplius, vel regredietur cimi partibus dua-

bus ob detractum

motum

progressivum partium duodecim. Atque

et differentiag

ita

sum-

mae motuum conspirantium 15 + 1 vel 16 + 0,

17

1 et

18

2
(")

contrariorum
et

semper erunt partium sexdecim, ut ante concursum

reflexionem.

Cognitis autem motibus quibuscum corpora post reflexvelocitas,

ionem pergent, invenietur cujusque

ubi corporis

ponendo eam
et

esse

ad veloci-

tatem ante reflexionem, ut motus post est ad

motum ante. Ut in casu ultimo,

partium octode-

motus erat partium sex ante reflexionem

cim postea,
velocitas

et velocitas

partium duarum ante reflexionem; invenietur ejus

partium sex post reflexionem, dicendo, ut mots partes sex ante

ita velocitatis partes

reflexionem ad mots partes octodecim postea,

ante reflexionem ad velocitatis partes sex postea.
(")

du

Quod

si

corpora vel non Sphaerica vel diversis in

oblique, et requii'antur

rectis

moventia in-

cidant in se

mutuo

eorum motus post reflexionem;

cognoscendus
ca,

est situs plani

a quo corpora concm-rentia tanguntur in punc-

53, si non fuerint elastica) eorum velocitas post conflictum in line C D, vel C E, ex qu data, et ex velocitate parallel piano F L, etiam data, compositus corporis motus (per Coroll. 1.

B K E. Jungantur puncta D et K, et recta D K, ex centro E, intersecetur eu qui describiai

tur radio

E H,
et

summsp semidiametrorum

glo-

Newt.)
in

facile reperietur.

Sit

exempU causa C G,

velocitas corporis

A, post impactum. per

borum A et B, aequali. Ex puncto tionis H, ducatur recta H M, ipsi E A

erunt

intersecparallel,

E,

C ; sumpt C

L, aequali et parallel velocitati

R, loca in quibus globorum centra constituentur, ubi secum invicem concurrent, et

D, quae eadem post conflictum remanet, compleatur parallelogrammum G L, et A movebitur per illius diagonalem C K, velocitate ut C K, (per Coroll. 1. Newt.) Si corpora angulosa
sibi

secundm

tum
erit

sumpt line R C, aequali radio globi A, recta F L, ad R C perpendicularis, in puncto C, siplani designabit .... Dem Quoniam
. .
.

per

angulos

occurrant,

orientur

pars corporis ex vi insit altra vero ex conflictu fjertur in alteram plagam circ corporis centrum. 57. Datis duorum globocirculares,

motus

dum

in

unam plagam movetur,

M D B = M H B K= R E E A, ob R E = M H E A= B K; ergo dividendo B M B D = A R A E, et alternando B M A R=BD A E. CumigitursitBM

D
: :
:
:

recta

M,

est lineas

parallel (per const.)

et

rum

et

B, directionibus,

celeritatibusetdiametris,

un

cum eorum situ ant

tum,
facile est

conflic-

determinaxe

punctum concurss C, et situm plani F L, utrumque globum in puncto C, contingentis.

Globus A, feratur

per lineam A E, et celeritate ut A E, globus B ver secundm directionem B E, celeritate ut B D, moveatur. Junctis et B globorum centris per lineam A B, com-

pleaturparaUelogrammum

26
to concurss:

PHILOSOPHIE NATURALIS
est in duos,

[AXIOM. SIVE

dein corporis utriusque motus (per Corol. 11.) distinguen-

dus

unum

huic piano perpendicularem, alterum eidem parallepropterea quod corpora agant in se invicem
retinendi sunt iidem post

lum: motus autem

paralleli,

secundum lineam huic piano perpendicularem,

partes contrarias tribuendae sunt
sic,

reflexionem atque antea; et motibus perpendicularibus mutationes quales in

ut

summa

conspirantium et differentia
oriri

contrariorum maneat eadem

qu

prius.

Ex

hujusmodi reflexionibus

etiam soient motus circulares corporum circa centra propria.

sus in sequentibus
tia

Sed hos

ca-

non considero,

et

nimis longum esset omnia hue spectan-

demonstrare.

COROLLARIUM
Commune gravitatis Centrum
corporum inter
se ?2on
(),

IV.
vel j^lurhan,
;

corporum duor?im
vel

ah actio7iibus
et

mutt statim suum

motus vel quietis

propterea

corporum omnium in
tis

se mutiio

ogentium (exclusis actionihus

et

impedivien-

externis )

commune Centrum

gravitatis vel quiescit vel movetur unifor-

miter in directum.
ad
globi

R, ut

celeritas globi

B, ad celertatem

59.

Ex

hisce definitionibus facile colligitur,

fi-

A; globus

in R, et
.

in

M, eodem
sit

tempore pervenient (6)

Cumque
mutuo

M R=

omnium

circuloinim, ellipsium, spha;rarum et

H,

globi in puncto C, se

et planum F L, ad radium perpendiculariterductum utrumque globum con-

contingent, C, in puncto C,

gurarum quarumvis regularium, centrum gravitatis idem esse cum centro magnitudinis, motio tamen gravia supponantur homogenea. In figuris autem irregularibus, communi duorum gradiametrorum intersectione determinari centrum gravitatis (58). Sic in quolibet parallelogrammo, centrum illud in duarum diagonalium concursu positum est; in triangulo revitatis

tinget.
(o)

Q,. e. d.

Centrum gravitatis corporis cujusque, est punctum intr vel extra corpus pdsitum, circ quod undique partes in sEquilibrio consistunt, it ut si per hoc punctum ducatur planum figuram utcumque secans, corporis segmentaqufiutrinque sunt circ planum illud librata sequiponderent ;
58.
si

potest

peritur in intersectione

duarum rectarum

quae a

duobus angulis duct, latera angulis illis opposita, totumque proind triangulum bifariam, adeoq'e in partes aequiponderantes

igitiir

ex centro

gravitatis

corpus

aliquod
reti-

scant, in pris-

suspendatur,
nebit, et

datum quemcumque situm

semper

quiescet, si centri gravitatis de-

scensus impediatur ; unde totam coi"poris gravi tatem in centro gravitatis locatam fingunt Mechanici, et pro corpore gravi solum gravitatis centrum in suis demonstrationibus surrogare soPlanum gravitatis est figura plana per ient. centrum gravitatis transiens; Diameter ver gravitatis est recta per centrum gravitatis ducta.

centrum gravitatis est puncbasium oppositarum centra conjungentis ; et generaliter in omnibus corporibus quantumvs difformibus centrum gravitatis
matibus
et cylindris,

tum mdium

rectae

Quare planorum
tio

gravitatis,

communis

intersec-

diametmm gravitatis eficit, et in diametrorum gravitatis concursu centrum gravitatis positum est. Centrum magnitudinis vocatur punctum illud, per quod divisa magnitudo relinquit
duas partes utrinque sequales; ut in circulo et ellipsi, ductis utcumque per centrum lineis recfigura in partes quales tis, line illae totaque dividuntur ; ac proind si gravia homogenea, id est, quorum gravittes sunt voluminibus propor.tionales, secundum longitudinem in partes similes et sequales secari possint, centrum gravitatis a centro magnitudinis non differt.

mechaiiic invenitur, si corpus ab aliqu sui parte libr suspendatur, et ab edem parte a qu pendet, demittatur perpendiculum it ut in coi-pore linea quam fecerit pei-pendiculi filum notetur ; deinde ab ali parte corpus idem libr suspendatur ut priixs, noteturque iterm linea perpendiculi ab hc parte super corpus demissi ; concurss enim duorum filorum perpendiculi (que sunt diametri gravitatis) erit centrum gravitatis
corporis dati.
60. Centra gravitatis a et b,

corporum

et

B,

rect seu vecte inflexibili et gravitatis experte,

a b jungantur ; et it dividatur a b, in C, ut sit pondus A, ad pondus B, ut C b, ad C a, punctum C, erit centrum gravitatis commune duorum corporum A et B... Dem... punctum C, fixum maneat, sitque lo. ab, horizonti parallela.

Leges Motus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

27

et quia a b est vectis cujus fulcrum C, ponderis B momentum seu conatus ad vectem circ C movendum, erit ut B m.omentum lit C b, et ponderis C a (47), verm (per hyp.) : Ca B C b C a, adeoque C b ; ergo momenta ponderum A et B, aequalia sunt, et proinde in

AX

AX
C,

BX

sequilibrio circ

punctum

consis-

tunt .... 2. vectis, a b, circ punctum C fixum, rotetur, et situm e f, inclinatum ad horizontem a b, obtineat, ductisy G, e H, rectis horizonti a b, perpendicularibus, qu sunt gra-

vium

directiones,

ponderum

momenta erunt ut A
;
:

H et E X C G, (47) sed ob triangula H C Gf C, similia,G C H C = C seu

X
C
e,
f,

et

B,

Cb oque
situ

BXCG
61.

C a = A B, adeC GC:HC=A:BetAXCH =
e,

sive

equilibrantur.

momenta igitur ponderum

1

A et B, in commune
semper

gravitatis

Quare (58) punctiim C, est centrum duorum corporum

quocurnque date squalia sunt

Coroll.

et

et

B.

Q.

e. d.

porum

A et B, centrum sit c, et tertii corporisD, centrum gravitatis proprium sit d jun;

Duorum corcommune gravitatis

Q
A

gatur recta c d, quae it dividatur in C, ut sit summa ponderum A -|- B ad pondus D, sicut C d, ad C c, trium corporum A, B, D, centrum gravitatis

commune

erit in

nam duo

corpora A et B, (58) considerari possunt tanquam in suo communi gravitatis centro c, coacta, adeoque si fuerit C d Ce, erit C, -f B centrum gravitatis commune trium

D=

Edem ratione quatuor, pluriumve, prout quisque voluerit, corporum

corporum A, B, D, (60).
62. Coroll. 2.
linese
. .

JA
commune
gravitatis

centrum reperictur.

Figuras cujusvis plan et recti-

centrum gravitatis hoc modo inveniri potest. Figura data, A B G E in sua triangula dividatur, duorumquetriangulorum, B G D, B E, centra gravitatis b et d, rect jungantur, et it dividatur, b d, in c, ut area trianguli B G D, sit ad aream trianguli B E, sicut c d, a d, b c, eritque, c, centrum gravitatis commune duorum triano-ulorum B G D, B D E, (60). Centrum gravitalis, a, trianguli BAE, et centrum, c, figura; BGDE, mox inventum jungantur lect c a, quse it di-

vidatur in C, ut area trianguli aream figur sicut C

erit

c, ad C a, et centrum gravitatis totius figur datse A B E, (61). Hase omnia clar intelliguntur,

BGDE,

BAE,

sit

ad

G
si

igurarum area quvis, instar ponderis centro

gravitatis appensi consideretur.

63. Sit recta

ti

R H, horizon-

perpendicularisqu axisrotationis dicatur, et in e su-

matur centrum rotationis R, seu punctum fixum circ quod

vectis horizontalis

R e,

cum

appensis ponderibus A, B, D, E, rotari possit, sintque corporum centra gravitatis propria a, b, d,

e, et

e^
A

.121

trum C,

in vecte

eorum commune gravitatis cenR e, ad eandem axis R H

pavtem,posita; distantia C, communis centri gravitatis C, a centro rotationis 11, acqualib cru

28
(p)

PHILOSOPHIE NATURALIS
Nam
si

[Axiom. sive
rectis,

et distantia

pimcta duo progrediantur uniformi cuni motu in iineis eorum dividatur in ratione data, punctum dividens vel

quies-

swmmse factorum uniiiscujusque ponderis in suara a centro rotationis R, distantiam, per sum-

mam

rotationis dicatur x, ac pronde factum cujusque ponderis in suam a centro rotationis distantiam
sit

ponderum

divisas

IJem

Mo-

cujusque ponderis ad vectem circ centrum R, movendum, est ut factum ex illo pondere in suam ab eodem centro R, distantiam (47), et omnium momentorum summa, seu totus omnium ponderum ad vectem circ centrum R, movendum conatus, ut illorum factorum summa verm quia pondra omnia per vectem U e,
;

mentum

tantia

omnium factorum STimma S x p ; discommunis centri gravitatis omnium ponderum a centi-o rotationis erit generaliter S x p
x
p, et
:

p. Si

ver pondra fuerint ad diversas axis ro-

tationis r h, partes posita, et distantia cujuslibet

ponderis a centro rotationis r, vocetur x, singula ver pondra quse sunt ad partem r e, posita, dicantur p, eonimque summa sit S p ; insuper sin-

dispersa, tanquam in suo communi gravitatis centro C, coacta considerari possunt (58), erit etiam totus omnium ponderum conatus ad vec-

gula pondra ad partem

r,

sita

dicanlur

q,

et

eorum summa
tri gravitatis

sit

q, distantia

communis cena centro rotax

q,

tem circ R, movendum, ut

in distantiam

summa ponderum

ducta; quare summa factorum uniuscujusque ponderis in suam a centro rotationis R distantiam, jequalis est facto ex sum-

RC

Sxp Sxq: Sp-|- Sq, velSxq Sxp:Sp-[-Sq; unde S p = S x

tionis
r,

omnium ponderum
si

erit

manifestum

est,

centrum

rotationis

idem esse

cum

centro gravitatis.

ma ponderum
tri

R J-j R C X A -}- R -f D -f E, &c. = A X a K 4B X R + D X d ii + E X e R &c., adeoque R C = A X a R -f B X b R -f D X d R -f- E X e R &c. A-f B + D-fE &c.
l)
:

in distantiam C communis cengrav itatis C, a centro rotationis igitur ;

Q.

e.

d.

64. Si

pondra ad eandem axis rotationis parsint,

si v.

tem

sita

non

gr. fuerit axis rotationis

= D X dr+EXer AXar B X b A + b -f D -f E. Nam momenta ponderum

r h, erit r

C
r

vendum
conti-aria

sunt

D DX

et

E, ad vectem circ r mo- JVl

r,

ponderum

EX

r,

et

momenta
a
r,

et

B, sunt

quare vis

omnium ponderum ad vectem

AX

BX
r e,

^
66.

movendum erit,

d r E.X e r A ar B b r; sed si pondra in centro C, coac ta supponant ur, e rit vis illa eadem, r C A -4- B B-i-D-f D -f B-\- E.ergrCx A

DX

Harumce
si

gravitatis

figurarum

Nam

= + Xdr-fEXer AXar BX br, ac

rC

proind
65.

B X b
dem
libet

= DXdr-4-Eyer AVr /NOi

'

Quapropter

si

D + E. + omnia + pondra
B

Q.

e.

sint

axis rotationis

H, partem
p,

posita,

ad eanet quod-

natae m, bifariam dividuntur, ut vectis habeatur, vertexque R, ut centrum rotationis et m, ut ''"^^'^ elementa qualia sunt pondra vecti appensa considerentur, distantia centri gravitatis C, a centro rotationis seu vertice R, erit (per primam formulam) a?qualis summse

M Mm

curvae

formularum auxilio, centra curvarum reperiuntur ; R M, axis R P, quo ordi-

M M m

pondus vocetur

summa
si

factorum ex singulis dmentis

ver

omnium

M M m m,
C
et

in

ponderum S p; prtere

distantia a centro

suam a vertice R, distantiam per summam rundem elementorum divisas.

(p; 67.

eo-

Duo

corpora

D,

moveantur in liA C, B D, positione datis, jungaturque recta C D, et it dividatur in K, ut sit D K, ad C K, ut corpus C, ad corpus D ; punctum K, quod est centrum gravitatis corporum C et D, (60) vel quiescet vel movebiquabiliter neis rectis

tur uniformiter in line rect positione data Dem... Concurrant line C et B D, in E. 1 . Corpora C et D, ex punctis fixis et B, in eandem plagam proficiscantur et iisdem

et

temporibus ad puncta C et perveniant, ac proinde spatia et B D, erunt in ratione da-

D AC

Leges Motus.]
cit

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Hoc
si

29

vel progreditur uniformiter in line rect.

si

postea in

Lemmate
non
fiant

XXIII. ejusque Corollario demonstratur,

punctorum motus
motus

fiant in eo-

dem
in

piano; et

C^)

eodem

piano.

edem Ergo

ratione demonstrari potest,

si

illi

corpora quotcunque moventur uniformiter in

gravitatis

lineis rectis,

commune centrum

duorum quorumvis

vel quiescit

~vel

progreditur uniformiter in line rect; propterea quod linea,

horum

corporum centra
ta velocitatum (5).

in rectis uniformiter progredientia jungens, dividiturab

In B E, capiatur E, in ratione data B D, ad A C, et sit A E, dabitur quoque linea B G ; semper qualis datte E G, erit E F

B
sit

G, ad
data
et

cum

quia
erit

seu

B G -f B D, seu G D A E + A C, B D A C, adeque A C B D = E C E C G D, seu E F est igitur E C ad E F

BG: AE=BD:AC,

= G D,
;

F D,

(per const.)

in ratione data, et propterea ex datis angulo F ratione, dabitur F, et laterum C, C specie triatigulum F C, id est dantur trs anDeinde sccetur in guli. C F, L, ut sit C L, ad

E E

C K, ad C D, id est in summam corporum C -\D ; et quia in triangulo E F C, specie dato, datur ratio laterum E F, F C, dataque est ratio C F, ad F L, dabitur quoque ratio ex his duabus composita E F, ad F L, adeque ob .angulum E F C, etiam datum dabitur specie triangulum E F L ; Quare dum progrediuntur corpora C et D, punctum L, semper locabitur in C F, in ratione data ratione corporis D, ad
rect

L, positione data,

utpote quae est basis

L, in quo angulus F, idem constanter manet, et latus E F, positione datum ad

trianguli

E F

'C

30
lioc

PHILOSOPHIE NATURALIS
centro

[AXIOM. SIVE

communi in ratione data. Similiter et commune centrum horum duorum et tertii cujusvis vel quiescit vel progreditur uniformiter in line recta; propterea quod ab eo dividitur distantia centri commimis cor-

porum duorum et centri corporis tertii in commune centrum horum trium et quarti
ditur uniformiter in line recta; propterea
inter

data ratione.

Eodem modo

et

cujusvis vel quiescit vel progre-

quod ab eo

dividitur distantia
ratione, et sic in
in se invicem

centrum commune trium

et

centrum quarti in data

infinitum.

Igitur in systemate

corporum quae actionibus

aliisque omnibus in se extrinsecus impressis

omnino vacant, ideoque mo-

ventur singula uniformiter in rectis singulis,

gravitatis vel quiescit vel
(r)

commune omnium centrum

movetur uniformiter in directum.

sint reciproc

Porro in systemate duorum corporum in se invicem agentium cm

centrorum utriusque a communi gravitatis centro

distantias

ut corpora; erunt motus relativi

corporum eorumdem,

vel accedendi

ad

centrum

illud,

vel ab

eodem

recedendi, aequales inter se.

Proinde cenfactis,

trum

illud

motuum

qualibus mutationibus in partes contrarias

atque ideo ab actionibus

retardatur, nec

horum corporum

inter se,

nec promovetur, nec

mutationem patitur in statu suo quoad motum vel quietem.

excitentur, oh rno-

K, perpendicula H h, K k, tum uniformem punctorum

et

B.

in lines

trum illud H, moveatur n communi illorum planorum ad alia pro lubitu assumpta perpendicularium intersectione,

A C, B D, evidens est puncta a et b, unifora, B b miter moveri in lineis a c, b d, et quia h, parallel sunt ; linese A B. a b, in edem ratione data in H, et h, dividuntur ; idemque dicendum de punctis K, et k, in lineis C D, et c d. Quare, ex demonstratis (67), punctum h, uniformiter progreditur in rect h k, adeoque centrum gravitatis H, semper movetur in piano h k, ad planum a b d c, normali ; si loco plani, a b d c, aliud quodvis ad arbitrium assumeretur, eodem modo demonstrari posset cen

qu cum

sit

linea recta

punctum h, per rectam h k, uniformiter progrediatur, punctum H, In omni igitur quabiliter fertur in line H K. casu centrum commune gravitatis duorum corporum qu motu uniformi per lineas rectas poK. positione
data, et
sitione datas progrediuntur, semper quiescit vel movetur uniformiter in rect positione data.

H K

A
^^-G(r)

K
a
gravitatis

=KB

duobus corporibus A et B, quorum centrum sit K, quales motus quantitates in partes contrarias de novo imprimantur, quibus eodem tempore percurrunt spatia A a, B b, centri gravitatis status non mutatur. Cum enim K, sit commune centrum graB vitatis corporum A et B, fjyer hi/p.J erit A
70. Si

commune

K A (60) et quia impressa^ quantil tates mots (6)AXAa,BXBb quales sunt

;

fper hyp.J,

erit
:

etiam

deoque A B do vel dividendo

:

Kb:Ka=B

=Bb

A B
: :

A a,

=Bb
et

a,

a-

componen b: Aa

trum

gravitatis

H, moveri
;

in piano ad

assump-

A B ; dum igitur corpora A et B, ad puncta a et b, motibus impressis perveniunt, centrum K, jmmotum remansit (60), ac proind ab qualibus motuum mutationibus in contrarias partes factis non mutt statum suuin mots vel quietis. Quapropter cum mutua corporum actio (per leg. 2. 5.) quales mutationes in utroque corpore
versus partes contrarias producat,

tum

pei-pendicuiari

necesse igitur est ut cen-

commune gra-

Leges Motus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

31

In systemate autem corporum plurium, quoniam duorum quorumvis in se

mutuo agentium commune

gravitatis

centrum ob actionem illam nuUatenus

mutt statum suum; etreliquorum, quibuscumactio illa non intercedit, com-

mune

gravitatis

centrum nihil inde patitur; distantia autem horum duorum

centrorum dividitur a communi corporum omniiun centro in partes summis totalibus corporum quorum sunt centra reciproc proportionales,
illis duobus statum sumn movendi vel quiescendi servancommune omnium centrum servat etiam statum suum: manifestum est quod commune illud omnium centrum ob actiones binorum corporum inter se nunquam mutt statum suum quoad motum et quietem. In tali

ideoque centris

tibus,

autem systemate actiones omnes corporum

inter se vel inter bina sunt cor-

pora, vel ab actionibus inter bina compositae; et propterea

communi om-

nium centro mutationem in statu motus ejus vel quietis nunquam inducunt. Quare cum centrum illud ubi corpora non agunt in se invicem, vel quiescit, vel in recta aliqua progreditur uniformiter; perget idem, non obstantibus
corporum actionibus
inter se, vel

semper quiescere, vel semper progredi

uniformiter in directum; nisi a viribus in systema extrinsecus impressis

deturbetur de hoc statu.

vtatis

(')

Est igitur systematis corporum plurium

summa corporum A
gravitatis
et

Lex

centrum duorum corporum ab actionibus horum corporum inter se, nec promovetur, nec

B, in velocitatem centri
et

H K, ducta, aequalis estsuminEefactorum

A
B, in suam velocita-

retardatur, nec

mutationem patitur in
vel quietum.

statu suo

quoad motum

in singulis corporibus D.... 2". tem C,

Si corpora contrariis di-

et D, moveantur, negativa rectionibus C erit quantitas mots corporis A, propter contrariam directionem C A, adeoque difFerentia quantitatum mots corporum, in plagas oppositas tendentium, seu quod idem est, quantitas mots in eandem plagam, aequalis erit facto ex summ corporum, in velocitatem centri gravitatis .... 3. Si parallelas

A C, B

tandemque
(s)

concidant,

D, ad se mutu accdant eadem semper manet d-

71.

Motus
semper

progressivus seu corporis soli-

tarii

seu systematis corporum ex

aestimari dbet. . . .

motu

centri
1 o.

gravitatis

Dem.. ..

Corpora duo
rallelis,

C et B B, in lineis progrediantur cum velocitatibus, ut

et

paC,

monstration qu proind etiam obtinet, dum corpora in edem rect feruntur ... 4. Si corpora non moveantur in lineis parallelis nec in eodem piano, uniuscujusque ponderis directio ac velociquarum una sit tas in duas alias resolvatur,
vice centri gravitatis parallela, altra

ver ipsi per-

D, eorumque commune gravitatis centrum H, per rectam K, lineis A C et B D, parallelam

pendicularis, et ex demonstratis liquet summarn quantitatum mots corponim in plagam versiis

f eratur

ducatur,
:

et

A H AB= M G K M D, CG:CM=GK:MD, adeoque G K M D = B: A-|- B, BXMD=(A4-B)X

:

Quoniam B B -I- A =1 A

=AH
A
B,
et

C M,

rectae
:

B
erit

H (60)
:

AB

parallela,
erit

quam movetur centrum

facto ex
gravitatis....

gravitatis esse

qualem
corporum

summ corporum
5.

in velocitatem centri

et

ob parallelas

B,

Si aequabilis

non

sit

et

motus, sed qucumque ratione acceleretur vel

retardetur, temporibus infinit pai-vis tanquam a;quabilis spectari potest, iisquetempusculis summa quantitatum mots corporum qualis est facto ex

= H G = B M, MD B D= A C quar A -|.BXHK=A-|-'BXAC + A + B X GK= A XAC+BXAC + B X M D obA+BXGK+BXMD, erg A+ B XHK = AXAC + BXB D,

H K= A
; ,

G K

verm quia A C C-f- G K, et

erit
;

-f-

summ corporum in velocitatem centri gravitatis; und quovis tempore quantitas motus singulorum corponim a?qualis est quantitati mots quam habuissent omnia corpora, si communi velocitate centri gravitatis
go. Si

seu

simul lata fuissent . trium corporum systema moveatur, duo

.

32

PHILOSOPHIE NATURALIS
solitarii,

[Axiom. sive

eadeni quae corporis

quietis.

quoad perseverantiam

in statu

motus vel

Motus enim progressivus seu corporis solitarii seu porum ex motu centri gravitatis aestimari semper dbet.

systematis cor-

COROLLARIUM
(')

V.
inter se,
sive

Corporum dato spatio inclusorum iidem sunt motus

illud quiescat,
culari.
sive

spatium
cir-

moveatur idem uniformiter in directum sine motu

Nam

difFerentiae

motuum tendentium ad eandem

initio

partem, et

summ

tendentium ad contrarias, eaedem simt sub

hypothesi) et ex his summis vel difFerentiis
tus quibus corpora se

in utroque casu (ex

oriuntur congressus et impe-

Ergo per Legem 11. sequales erunt congressuum efFectus in utroque casu et propterea manebunt motus inter Idem comprobatur se in uno casu quales motibus inter se in altero.

mutuo

feriunt.

ex hisce corporibus in suo gravitatis centro coacta fingi possunt (ex Dem. ) ac proind trium pluriumve corporum aut etiam ejusdem corporis

partium systema ad duorum duntaxat corporum systema reducitur; ergo quantitas mots progressivi seu corporis solitarii seu systematis corporum,

pingeret ; corpus enim M, in m, non agit per velocitatem c, utrique corpori communem, sed c, per solam velocitatum differentiam C -}- c seu C ; haec autem difFerentia est ipsamet velocitas qu corpus M, in aliud m, quiescens agit.

'

ex motu centri gravitatis asstimari dbet. Q. e. d. Si difFerenti quantitatum 72. CoroU. 1

mots versus

partes contrarias in systemate corasqualis,

si

porum
in

sit

nihilo

commune centrum
est,

gravitatis quiescit;

inqualis

progreditur

Iidem ergo erunt congressus ac proind aequacongressuum effectus in utroque casu (per leg. 2.), et propterea manebunt motus respectivi in uno casu aequales motibus respectivis corporum in altero ; si autem motus circularis navi imprimeretur, corpora, propter vim centrifugam
les

eam partem
T5.
Coroll.

versus

quam

praevalet motus.

(18) in varias partes

lerentur.
(a)

cum

varia velocitate propel-

rum
tatis

in plagam motus in duos motus resolvatur, quorum unus in plagam datam dirigatur, alter ver sit perpendicularis; nam summa corporum ipsi

systematis corpodatam habetur, si centri gravi-

Motus

pus in piano ad horizontem

acceleratricem qu

75- Vis acceleratrix gravitatis, qu corinclinato juxt

plani directionem urgetur, est ad

vim gravitatis secundum directionem horialtitude

ducta in velocitatem centri gravitatis versus datam directionem exponit quantitatem mots
totius systematis in
entis.
(t)

zonti perpendicularem sollicitatur, ut plani ad ipsius longitudinem ....

Dem

....

eandem partem progrediqu continen-

74.

Si navi quiescenti in
variis

motibus agitata, motus in directum sequabilis imprimatur, omnia haec corpora navis velocitatem qu participant {leg. 1. 2.), adeoque singulis corporibus additur in eantur corpora
aequalis velocitas, ac proinde motus navi impressus respeciivas corporum velocitates non mutt; quare differenti velocitatum in corporibus quas ad eandem partem tendunt, et summse velocitatum in corporibus quae ad partes contrarias tendunt, eaedem manerit ant et post rootum navi impressum; sed ex his summiis vel dlfferentiis quae sunt respectivae corporum velo-

dem plagam

oriuntur congressus et ictij magnitudines quibus corpora se mutuo feriunt; nam si corpus aliquod M, velocitate C, in corpus quicitates,

cscens m, incurrat, eadem est ictus magnitudo ac si utrique corpori nova velocitas c, in eandem partem accederet, et corpus M, cum velocitate

inclinato incumbat; ex

"4 c,

in corpus m, velocitate

c,

motum

itn-

C, ad horizontem C B, A, ad horizontem C B: demittatur perpendiculum A B, et ex centro D,

Globus G, piano

Leges Motus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Motus omnes eodem modo
se

33
habent in Navi,

experimento luculento.
sive ea quiescat, sive

moveatur uniformiter in directum.

COROLLARIUM
Si corpora moveantur quomodociinque inter
qualibus secundiim
li7ieas

VI.

se, et

oirihus acceJeratrcihiis

parallelas urgeantur; pergent omnia eodem

modo

moveri inter

se,

ac

si viribus illis

non

essent incitata.

movendorumcorporum) et secundum lineas parallelas agendo, corpora omnia aequaliter (quoad vlocitatem) movebunt per legem 11. ideoque nunquam mutabunt positiones et motus eorum inter se.
vires
illas

Nam

aequaliter (pro quantitatibus

Scholium.

(a)

Hactenus principia tradidi a Mathematicis recepta

tipliai

et experienti

mul-

confirmata. Per leges duas primas et corollaria

duo prima

Galilseus

invenit
glob ad

descensum gravium esse

in duplicata ratione temporis,

et

motum

planum

A
E,

C, ducatur recta
parallela

E, pervira

pendiculo

B,

qu exponat

gravitatis acceleratricem

qu globus secundum

directionem urgetur; vis

perpendicularem E, in duas vires resolvatur F, sit ad planum A C, (41), quarum altra

horizonti
illa,

normalis qua proind tota piano sustinetur, altra vero K;. seu F E, piano parallela qu sol globus ad motum secundum directionem

C, soUicitatur, et erit vis acceleratrix juxt plani inclinati directionem agens, ad vim acceleratricem perpendiculariter soUicitantem,

plani

ut

F, ad

DE

sed quoniam triangula

E F D,
:

temporibus acquiruntur; tempora ver itemque velocitates sunt in ratione subduplicat spatiorurn (27, 28). 3. Spatiura a gravi in piano inclinato percursum ab initio mots computatum, dimidium est illius quod eodem tempore ab eodem mobili uniformiter percurri potest cum velocitate ultim acquisit (29). 77. Coroll. 2. Quia vires acclratrices constantes sunt inter se in ratione velocitatum, quas eodem tempore producunt (13), velocitas lapsu perpendiculari per A B, acquisit erit ad velocitatem eodem tempore in piano inclinato acquisitam, ut longitudo plani, C, ad ipsius

ABC,
rectos

Vis igitur acceleratix C. gravitatis secundum directionem plani inclinati C, est ad vim gravitatis acceleratricem secundum directionem horizonti perpendicularem, ut plani inclinati altitudo B, ad ipsius longitudinem C. Q. e. d.
:

D E=A B
A

ob parallelas E, A B, et angulos et B, quales, similia sunt, est F E

altitudinem
78.

A B

76.

Coroll.

Quoniam

vis acceleratrix

gravitatis juxt directionem

D E,

horizonti per-

pendicularem constans est (26), et vis accelerainclinati trix F E, secundum directionem plani E, in ratione data C, est ad vim B, ad C; vis acceleratrix F E, constans quoque erit; ea igitur omnia qu de motibus vi acclratrice constant! genitis demonstrata sunt, transferre licet ad motus vi gravitatis acclratrice in lo. Grave piano inclinato productos; nempe. per planum inclinatum motu uniformiter accelerato descendit, et motu uniformiter retardato ascendit (25). 2". Velocitates sunt ut temporaquibus acquiruntur (25), spatia e quite cadendo descripta sunt in ratione duplicata temporum quibus percurruntur, itemque velocifatum quae his

A
A

puncto B, perpendiculi Coroll. 3. B, ad planum inclinatum agatur pei-pendicularis B H; spatium A H, in piano inclinato eodem tempore percurritur, que lapsu perpendiculari describitur A B ; nam ob similitudinem triangulorum C, A A B A C, adeoque A H, est ad A B, ut velocitas in piano inclinato acquisit ad velocitatem, eodem tempore in perpendiculo B, acquisitam (77). Sed velocitates motu uniformiter accelerato acquisitae, sunt ut dupla spatia, seu, quod idem est, ut spatia eodem tempore percursa (76) ; ergo A H, B, sunt spatia eodem tempore percursa.

(75). Si ex

AHB, AB

H:AB
A

79.

Coroll. 4.

Tempus quo planum

A C
A

per-

curritur, est

altitudo

ad tempus quo percurritur ipsius B, ut longitudo plani A C, ad ejus

altitudinem

AB

tempus enim per

C, est

ad tempus per A H, in ratione subduplicat Sed ob continuam recA C, ad A (76). analogiam A C, est tarum A C, A B, A ad A B, in ratione subduplicat A C, ad A tempus igitur per A C, est ad tempus per A H,

Vol.

I.

34

PHILOSOPHIE NATURALIS
iiisi

FAXIOM. SIVE
quatenus mo-

projectilium fieri in parabola; conspirante experientia,

tus Uli per aris resistentiam aliquantulum retardantur.

Corpore cadente

gravitas uniformis, singulis temporis particulis aequalibus sequaliter agen-

do iraprimit

vires sequales in corpus lUud, et velocitates sequales gnrt

J^ rectum, tempus per

B, asquale tempari per

C, seu per B. 83. Si corpus in curv immot incedit, vis qu singula curv puncta premit, cum vi finit

qu movetur coipus comparata, major non

quantitate
itifinitesim
;

est

primi ordinis vis seu celeritas quam in singulis curv punctis amittit, major non est quantitate infinitesim secundi ordinis; tandem vis seu celeritas per finitum curv arcum amissa major non est quantitate infinitesim primi ordinis, adeoque corpus in curv progreditur edem celeritate finit ac si nihil omnin virium amitteret ....

hoc

est (78),

ad tempus per
5.

B, ut

tempus per A C, ad tempus per A B et A c, ad A B, ut tempus per A c, ad tempus per A B, (79), tempora quibus percurruntur diversa plana A C, A c, ejusdem altitudinis A B sunt ut planorum longitudines. 81. Coroll. 6. Celeritates gravium in piano
;

80.

Coroll.

Cum

sit

C, ad

B. C, ad B, ut

HL
Dem.

quovis inclinato C, et in perpendiculo A B, asquales sunt, ubi gravia ex edem altitudine ad eandem rectam horizontalem C B, perve-

Curva
B
C,

siderari potest

notum tanquam polygonum

qulibet, ut

est,

con-

AB C

D,

adeoque velocitates in planis inclinaA c, ejusdem altitudinis in C et c, sunt quales; est enim velocitas in B, ad ve(ea enim locitatem in H, ut A B ad A spatia eodem tempore descripta sunt) et ob B, A B C, similitudinem triangulorum A velocitas autem in C, est sicut A C ad A B ad velocitatem in H, in ratione subduplicat A C, ad A H, hoc est, ob continuam analogiam rectarum A C, A B, A H, in ratione A C, ad A B ; quare velocitas in B, est ad velocitatem in H, ut velocitas in C, ad eandem velocitatem in H, adeoque velocitas in C, aequalis est velocitati in B.
nerint,
tis

ex innumeris atque infinitesimis lateribus rectis B, B C, C D, compositum, quorum duo

C,

quaevis

CD,

angulum comprehendunt a
ita

nonnisi quantitate infiut producto latere C D, in E, angulus externus B C E, sit infinitesimus. Centro C, et radio C B, describatur semicirculus B L, ex puncto B ver
rectis,

duobus angulis
nitesim

deficientem,

demittatur in rectam D, perpendicularis B K, et complte rectangulo F, motus corporis latere B C, expositus, in binos B K, F, seu

K
tis

C, resolvitur (Coroll.

1.

Newt.)

His

posi-

manifestum

est (51 )

vim seu celeritatem qu

82. Coroll. 7. Tempus descenss per chordas quaslibet H, B, circuli cujus diameter, A B, est ad hori-

corpus in latus C D, incurrit, illudque premit seu percutit, perpendiculari F C, sive B K, reprsentari; celeritatem post ictum, (suppoC, nendo corpora esse elaterio destituta) recta seu C H, exhiberi, et celeritatem ex impactu

zontem perpendicularis,

quale est tempori descenss per totam diametrum B,' ac proind tempora descenss per omnes chordas sunt qualia; Cum enim angulus B, in semicirculo rectus sit, tempus descenss per H, quale est tempori descenss per B, (78), et duct C, diametro B, a;quali et parallel junctque C B, erit ob angulum B C,

amissam rect K, exponi, sit difFerentia rectarum B C, C ; hoc est, ceJamsi anguleritatum ante et post impactum. K, lus C K, finit quantitatis esset, recta C, rationem, finitam haberet ad rectas B C,
in C,

cum E K,

qu
itur

decrescente angulo B C K, semper minuadeoque infinitesim evadit, dum angulus

AH A

B C
vis

K est

infinitesimus; est igitur

B K,

seu

qu corpus curvam premit in C, (juantitas non major infinitesim primi ordinis; verm
quia in circulo

EK:BK=B
K

K:KL,
B
K,

erit

K, quantitas

infinitesim respectu

K,

quemadmodum,

ex dumonstratis (sima est respectu B C, aut

infini-

C, adeqiie

Leges Motus.]
et

PRINCIPIA MATHEMATICa.
et velocitatem

35

tempore toto vim totam iraprimit,

totam gnrt tempori

proportionalem.
velocitates et

Et

spatia temporibus proportionalibus descripta, sunt ut

;

tempora conjunctim

id est in duplicata ratione teniporum.

vires

Et corpore sursum projecto gravitas unifbrmis

L; ergo celeritas seu vis in puncto non supcrat quantitatem infinitesimam Quare cm velocitas quam secundi ordinis.
respectu

imprimit et velocitates

aiTiissa

corpus per singula curvee latera A B, B C, C D, amittit, non excdt quantitatem infinitsimam secundi ordinis, per latera curvas numro infinita, hoc est, per arcum curv finitum, non potest celeritatem amittere majorera quantitate infinitesim primi ordinis quae est summa quantitatum infinitesimarum secundi ordinis; e igitur quantitate neglect, corpus eodem modo motum suum in curv continut ac si nihil viri-

sequalem esse velocitati lapsu perpendiculari acquisit in punctis correspondentibus b, c, d. 86. Si grave de_, scendat per curvam i\_ Hi 3. quamlibet -rX~ ), ductis lineis ^'
.

ABC
Ce,
recta

a,

b,

horizonti parallelis, et ex puncto curva; infimo

D E, ad borizontem

D,

um

amisisset.

Q.

e.

d.

E F

normali, patet (85) gravis per arcum D, vel a D, descendentis eandem esse velocitatem in punctis sequ altis B et b, C et c. Quar cum ex A, pervenit ad punctum infimum D, ex impetu per lapsum acquisito ascendit per arcum

a,

ad punctum

a,

qu altum,
et

velocitas extinguitur,

in quo omnis in punctis correspon-

dentibus

quam

B et b, C et c, eandem tam in ascensu in descensu habet velocitatem ('26). Si ver arcus a, arcui A, similis et aqualis fuerit, singuli arcus qu alti C et c, B

et

b,

A D

et

a,

qualibus respective tem-

poribus percurruntur (26).

84. Si grave ex quite in A, per plana contigua B, B C, descendat, et flexus seu anguli B, C, motui non officiant, velocitas gravis per plana inclinata descendentis. qualis

CD,

est velocitati quam lapsu perpendiculari haberet in pari ab horizonte distanti .... JDem.

Ductis
cantur
in

rectis

a,

b,

c,

D
A

d,

horizonti

parallelis et perpendiculo,

B,

et

F;

C, donec occurrant rectas a, velocitas lapsu per B, acquisita

a d, demisso, produ-

qualis est velocitati qua; acquireretur lapsu per B, aut etiam per a b, (81), adeque cum

officit (per lij/p. ) grave per planum B C, eodem modo continut, ac si ex puncto E, per planum unicum E C, descendisset; est igitur velocitas in C, qualis velocitati lapsu perpendiculari per a c, acquisit. Similiter ostenditur velocitatem

flexus

B, motui non

motum suum

in

Q. e. d. 85. Augeatur planorum numerus, et singuIcrum longitudo minuatur in infinitum ut linea A B C D cui-va vadt, et quia anguli B, C, D,

qualem

esse velocitati in d.

Velocitas gravis per quemvis circuli arB, descendentis in puncto infimo B, ad velocitatem quam lapsu perpendiculari per totam diametrum A B acquireret, ut chorda E B, ad diametrum A B .... Dem. Duct E G, horizonti parallel adeoque ad diametrum A B, perpendiculari, velocitas per
87.

cum E

est

tum

non officiunt (85), manifesest, gravis per curvam descendentis velocitatem in singulis curvae punctis B, C, D,
velocitati corporis

B, acquisita, qualis est velocitati acG B (85). Est ergo ad velocitatem per A B acquisitam in ratione subduplicat GB, ad B (28. ) Sed propter triangula rectangula B AB similia A E B, B B E E,
quisit per

arcum

B=E

36

PHILOSOPHIE NATURALIS
;

[Axiom. sive

aufert temporiDus proportionales

ac tempora ascendendi ad altitudines

illae

summas
tats ac

sunt ut velocitates auferendae, et altitudines

sunt ut veloci-

tempora conjunctim

seu in duplicata ratione velocitatum.

projecti

Et
solo

corporis

secundum rectam quamvis

motus a projectione oriundus

cum motu a

gravitate oriundo componitur.

Ut

si

corpus

motu

projectionis date

tempore describere posset rectam

AB

et

motu

solo cadendi

posset altitudinem

mum A B D C,

et

eodem tempore describere C: compleatur parallelogramcorpus illud motu composite repe-

rietur in fine temporis in loco T)

et
erit

curva linea
parabola

AE

D, quam corpus
recta

illud describet,

quam

A B tangit in A, et cujus ordinata B D est ut A B q. Ab iisdem legibus et corollariis pendent de- C

experienti quotidian
:

monstrata de temporibus oscillantium pendulorum, suffi'agante horologio-

rum

Ex

his iisdem et lege terti

Christophorus

Wrennus, Eques
et reflexionimi

auratus, Johannes Wallisius, S. T.

D.

et Christianus

Hutem-

genius, aetatis superioris

geometrarum

facile principes, rgulas

congressuum
fere

durorum corporum seorsim invenerunt,

et

eodem

pore cum Societate Regi communicarunt, inter se (quoad has leges) omnino conspirantes: et primus quidem Wallisius, deinde
adeque G B ad

Wrennus et HugeC
F, horizon-

E B, A B

ad
;

velocitas igitur per

B, in ratione siibduplicat arcum E B,

^>
ti

et

exinde demittatur; et recta

acquisitain B, est ad velocitatem per B, acqui sitam, utchordaEB, addiametrum AB. Q.e. d.

pei-pendicularis vim gravitatis acceleratricera i" pei-pendiculo exponat; ea vis resolvatur in

Duct quvis altra chord D B, erit etiam velocitas per arcum D B, acquisita in B, ad velocitatem per diametrum A B, ut D B,
88. Coroll.

duas vires, quarum una exhibeatur rect C E, ad arcum seu tangentem in C perpendiculari ;
altra vero tangente

C G;

vis

E, qu flum

^ C
f'^i't

ad

A B, ac proind velocitates per arcus D B, B acquisitas in puncto infimo B, sunt inter C B

horum arcuum
chordte

directe trahitur, ad globi motum nihil conet sol v ut C G, urgetur; arcus ver

D, considerari potest ut polygonum cujus

se ut

arcus B 1, B 2, B 3, B nt respective ut 1, 2, 3, 4, velocitas gravis per arcus illos descendentis in puncto B, erunt ut
1,

und si capiantur 4, quorum chord

;

latus

tis

G,

unum in C, postionem habet tangentis et si globus per planum C G, vi gravitaurgeatur, sublato filo vis C E, piano C G,
C
G, ad mo-

2,

3, 4.

tum

tota sustinetur, et globus sol vi in piano G, sollicitatur.

Cum

igitur

89.

Si

pendu-

idem

in

omnibus punctis

arcis

C B D, eodem

lumB, circpunctum fixum A, rotetur,

modo
casu

demonstrari possit, patet filum

C, su-

perficiei

et

globus

C B D, vices subire, et in utroque motum globi per arcum C B D, edem

Q,. e. d.
1.

B, filo appensus
tur,
li

B,

ratione perfici.
90.
Coroll.

instar

Pendulum

B, inter duas

puncti considere-

arcum

circudescri-

C B D,

bet,

idemque globo huic motus accidet ac

perficie
si

in su-

sphEericij'
et

immot

perfeo

laminas curvas L C, A D, immotas et sese contingentes in A, it oscilletur ut filum B, in situ ad horizontem perpendicuLiri utramque laminam tangat in vero os; dum ijQ cillatur penduum, curvis laminis filum circumplicetur easque perptua tangat ut in L et ; per banc fili ad laminas applicationem continua impeditur motus penduli in circule, aliamque

t laevigat sublato filo volveretur.

. .

Dem

Ad punctura

C, adducatur globus

curvam C B D, describere cogiturj et eodem quo usi faimus ratiocinio (89), demonstratur pendulum in hac curv eodem modo moveri ac

Leges Motus.]
nius,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

37

inventum prodiderunt.
Societate per

ram Regi

simus Mariottus libro

Sed et veritas comprobata est a Wrenno coexperimentum pendulorum: quod etiam Clarisintegro expcnere mox dignatus est. Verm, ut hoc
ad amussim congruat, habenda
f]

experimentum cum
resistentiae
vis

theoriis

est ratio,

cm

aris

tum etiam

Q-

elasticse

concurrentium

corporum. Pendeant corpora

sphaerica A,
et

filis

parallelis

-^
y,

sequalibus

C,

B D,

centris C,

D.

His

centris et

intervaliis describantur semi-

circuli

C
vis

A,
R,

E A F, G B H radiis Trahatur corpus A ad arcus E A F punctum quodD B bisecti.

(")

et (subducto

jus

R T pars quarta sita in medio; ita scilicet ut R S et T V sequentur; sitque R S ad S T ut 3 ad 2. Et ista S T exhibebit retardationem in descensu ab S ad A quam proxim. Restituatur corpus B in locum suum. Cadat corpus A de puncto S, et velocitas ejus in loco reflexionis A sine errore sensibili tanta erit, ac si in vacuo cecidisset de loco T.
cillationem ad

punctum V.

corpore B) demittatur inde, redeatque post unam osEst V retardatio ex resistentia aris. Hu-

R V fit

redibit

ad punctum C, atque

it

continuas oscii-

lationes itu et reditu incurva

C B D, perficiet(86).
perptuas forent

92. Coroll. o. Si nuUa foret medii resistentia, nullaque circ laminas incurvatas aut centrum
rotationis
frictio,

sequales

et

pendulorum

oscillationes; veriim bas

ob causas

singulis vibrationibus, licet insensibiliter,

itur penduli velocitas,

minu-

arcusque continu brevioquiescit.

res describit, ac 93. Coroll. 4.

tandem omnino

Velocitates ejusdem penduli in circuli peripheriam excurrentis, sunt in puncto

si

grave B, libre et absque

et

filo

immotam
deret.

perfecte laevigatam

C B D,

per curvam ince-

infimo ut arcuum descriptorum chord (88). F (b) 94. Trahatur corpus A, ad arcs E punctum quodvis R, et demittatur ind, sublat medii resistentia ad eandem altitudinem M, ascendere et rurss ad punctum R, redire dbet (92). Cum autem post unam oscillationem ex itu et reditu compositam perveniat (ex hyp.) ad punctum V, arcus exponet medii retarda-

RV

91. Corail. 2.

Quapropter omnia quas de motu

gravium in curvis superficiebusdemonstratafuere, motui penduli per easdera curvas oscillantis conveniunt. Nempe 1 o. Penduli velocitas semper sequalis est velocitati quanri acquireret cadendo per altitudinem perpendicularem arcui per2. Pendulum curso correspondentem (85). ex C demissum, vi gravitatis urgente ad punctum infimum B, descendet, et ex impetu concepto, per arcum B D, ascendet ad eandem altitudinem D, ibique omni velocitate amiss,
vi

gravitatis impellente ad punctum infimum B, relabetur, amissanique recupcrans velocitatem

38

PHlLOSOPHIiE NATURALIS
igitur haec velocitas

[Axiom. sive
A.

Exponatur

per chordam arcs

Nam

veloci-

tatem penduli in puncto infimo esse ut chordam arcs, quera cadendo descripsit, propositio est
tris

geomereflexi-

G-

CD

il

notissima.

Post

onem
locum

perveniat corpus
s,

A
ad

ad
lo- ~,

et

corpus

B
;

cum

k.

Tollatur corpus

B et
si

inveniatur locus v

a quo

corpus

demittatur et post

unam
locum
t

oscillationem redeat ad
r, fit s t

pars quarta ipsius r v

sita in

medio,

ita videlicet ut r s et

V quentur;

et

per chordam arcs

exponatur
C^)

velocitas,
t erit

quam corpus
locus
ille

A proxime post reflexionem habuit in

rus et correctus, ad
buisset.

loco A.

Nam

ve-

Simili

quem corpus A, sublat aris resistenti, ascendere demethodo corrigendus erit locus k, ad quem corpus B as1,

cendit, et inveniendus locus

ad quera corpus

illud ascendere debuisset in

si

vacuo.
essemus.

Hoc

pacto experiri

licet

omnia, perinde ac

in vacuo constituti

Tandem ducendum

erit

corpus

(ut ita

dicam) in chordam
ejus in loco

arcs

A, quae velocitatem ejus exhibet, ut habeatur motus

in

proxim ante reflexionem; deinde

tus ejus in loco
erit in

chordam arcs
Et

A, ut habeatur mo-

A proxime post reflexionem.

B
1,

sic

corpus

B ducendum
reflexiolocis di-

chordam arcs

ut habeatur motus ejus

proxim post

nem.
et

Et

simili

methodo, ubi corpora duo simul demittuntur de

versis, inveniendi sunt

motus utriusque tam ante, quam post reflexionem;

tum demum

conferendi sunt motus inter se et colligendi effectus reflexiin pendulis

onis.

Hoc modo

poribus tam inaequalibus

tervallis amplissimis,

pedum decem rem tentando, idque in corquam aequalibus, et faciendo ut corpora de input pedum octo vel duodecim vel sexdecim, concur-

rerent; reperi semper sine errore trium digitorum in mensuris, ubi cortionem in duplici ascensu et descensu ; quar ut arcubus descrptis proportionales, erit arcus S A A (1) ut retardatio arcus S habeatur medii retardatio in uno tantum de- (x) ad arcum scensu, sumenda est quarta pars totius retarda- quEB statuitur esse b, seu quarta pars totius V, dummodo A quse erit tionis, id est quarta pars arcus V, ad retardationem primi arcus ille descensus neque ex puncto supremo R, neordiatur: nam cum major sit que ex infimo inedli retardatio in arcu majori quam in minori, semperque fiant minores arcus a pendulo oscillante descripti, iuquales quoque erunt retarda- O tiones in singulis arcubus, et retardatio descenA, major erit quarta parte totius ^}i sus per ut retardatio ultimi ascensus retardationis V, rainor erit quarta parte totius retardationis V. Hoc autem aut simili calcule determiiiavit Newtonus punctum S taie ut retardatio in sit quarta pars totius retardadescensu per S V. Dicatur arcus A, 1 , arcus R V, tionis

'M

RV

A R

4 b, arcus quEesitus

S A,x; sintque retardationea

LEGES Motus.]
pora
sibi

PRINCIPIA MATHEMATICA.
directe occurrebant, asquales
illatas,

39

mutuo

esse mutationes

moluum

corporibus in partes contrarias

atque ideo actionem et reactionem

semper

esse aequales.

Ut

si

corpus

A incidebat in

corpus

B quiescens cum

novem

partibus motus, et amissis septem partibus pergebat post reflexio-

nem cum

duabus; corpus

pora obviam ibant,

cum duabus;
utrinque.
hil:

redibat

B resiliebat cum partibus istis septem. Si corcum duodecim partibus et B cum sex, et redibat A B cum octo, fact detractione partium quatuordecim

De motu
:

ipsius

A subducantur partes
du,
et
fiet

duodecim

et restabit ni-

subducantur

aliee

partes

motus

duarum partium

in

plagam contrariam

et sic

de motu corporis

B
cum

partium sex subducendo

partes quatuordecim, fient partes octo in

plagam contrariam.

Quod

si

corpora ibant ad eandem plagam,

et

velocius
et post

partibus quatuordecim,

tardius

cum
;

partibus quinque,

reflexionem pergebat

A cum

quinque partibus

pergebat

B cum

quatuordecim, facta translatione par-

tium novem de

A in

B.

Et

sic in reliquis.

A congressu et collisione corsumm motuum

con-

porum nunquam mutabatur

quantitas motus, quae ex

spirantium et difFerenti contrariorum colligebatur.

Nam

errorem

digiti
satis

unius et alterius in mensuris tribuerim difficultati peragendi singula

accurat.
Difficile erat,

mutuo impingerent
inaequalis

in

tum pendula simul demittere sic, ut corpora loco infime A B; tum loca s, k notare, ad
Sed
et textura aliis

in se

qua

corpora ascendebant post concursum.

et in ipsis coi'poribus pendulis

partium densitas,

decausis irregularis, errores iur

ducebant.

Porro ne quis

objiciat

regulam, ad

quam probandam inventum

esse,

est

hoc

experimentum, praesupponere corpora vel absolut dura

bus

vel saltem

perfect elastica, cujusmodi nulla reperiuntur in compositionibus naturali;

{^)

addo quod exprimenta jam descripta succedunt in corporibus

mollibus aeque ac in duris, nimirum a conditione duritiei neutiquam pendentia.

b: X.

Nam

si

rgula

illa

in corporibus

non

perfect duris tentanda est,

tertii,

Q,usBrantur successive retardationes secundi, quartive arcus edem ratione; arcus autem

secundusestaequalisprimoRA, demptaejusretardationeb; x.Tertius arcusqualis secundo dempta ejus retardatione, et sic deinceps, omnes vero illae retardationes simul sumptse quabuntur toti retardationi

R V seu 4 b
S A, seu
x,

valor arcus

; unde fit asquatio ex qu obtinebitur; per approxi-

correctusad quem corpus A, sublat aris resistenti asccndere debuisset ; nam corpus A, ex t, in medio non rsistante descendens, in puncto infime A, eam haberet velocitatem qu posset arcura A t, ascendendo describere (91), et qu ob aris resistentiam, nonnisi arcum A s, (94) percurreret, ergo cum post reflexionem ascendat

ad

s,

eam habet
resistente
t

in

A velocitatem,
t

qu

in

medio
^

mationem autem mvemetur qualis ^

matur itaque

3 b
2

;su-

non
,

(d)

j %, j 9S. Exprimenta jam descripta succedunt

.

ad punctum

ascenderet.
elasticis

quart parti cum ejus semisse totius retardationis R V, retardatio per

aqualis

in corporibus mollibus et

non

qu ac

arcum S

erit

retardationis eadem est sine crrore to S, ejus celeritas in sensibii, ac si in vacuo decidisset ex T.

qualis S T quartse parti totius V, ideque cadat corpus ex punc-

in duris et elasticis, ut pot a conditione duritiei et elasticitatis, sed tantura ab actionis et reactionis qualitate et oppositione pendentia; nani si rgula illa in corporibus non perfect ^ elasticis

(i-')

95.

t,

(fig.

N'cwt.), erit

locus verus

et

tentanda est, ut ex ipsorum motibus ant conflictum invenantur motus post conflictum, dcbebit
4

40

PHILOSOPHIiE NATURALIS
In theori Wrenni

[Axiom. sive

debebit solummodo reflexio minui in cert proportione pro quantitate vis

elasticee.

et

Hugenii corpora absolut dura redeunt

de perest
si-

ab invicem

cum

velocitate congresss. (^) Certis id affirmabitur

fect elasticis. (^

In imperfect

elasticis velocitas redits

illa, (nisi

minuenda

mul cum

vi elastic ;

propterea quod vis

ubi partes corporum ex

congressu lduntur, vel extensionem aliqualem quasi sub malleo patiuntur,)

certa ac determinata
sit

(quantum

sentio) faciatque ut corpora redeant

sit

ab

invicem

cum

velocitate relative, quae

ad relativam velocitatem concuret fortiter

sus in data ratione.

strict sic. tentavi.

Id in

pilis

ex lan arct conglomerat

et

con-

Primum demittendo pendula

vis elasticae;

mensurando

reflexio-

nem, inveni quantitatem

reflexiones in
aliis

deinde per hanc vim determinavi

casibus concursuum, et respondebant exprimenta.

Revelo-

dibant semper pilse ab invicem

cum

velocitate relative, quae esset

ad

citatem relativam concursus ut 5 ad 9 circiter.

Edem

fere
:

cum

velocitate

redibant pilae ex chalybe

aliae

ex subere cum paulo minore in

quae

vitreis

autem

proportio erat 15 ad 16 circiter. Atque hoc pacto lextertia quoad ictus et reflexiones per theoriam

comprobata

est,

cum experienti

plane congruit.

In attractionibus rem
vis

sic breviter

ostendo.

Corporibus duobus quibus-

A, B, se mutuo trahentibus, concipe obstaculum quodvis interponi,

Si corpus alterutrum
illud

quo congresss eorum impediatur.

tur versus corpus alterum B,

magis trahi-

quam

alterum

in prius

A, obstaculum

magis urgebitur pressione corporis

quam

pressione corporis

B; proin-

deque non manebit in

aequilibrio.

Praevalebit pressio fortior, facietque ut

systema corporum duorum et obstaculi moveatur in directum in partes

versus B, motuque in spatiis liberis semper accelerato abeat in infinitum.

Quod

est

absurdum

et legi primas contrarium.

Nam

per legem

primam

debebit systema perseverare in statu suo quiescendi vel raovendi uniformisolummod

reflexio

minui in cert proportione,

pro quantitate
lasticis

vis elasticae (52).

(e) 97. Certis id affirmabitur de perfect e.

corpora enim perfect dura, seu quorum ; partes null vi finit separari aut flecti possunt, null quoque vi restitutiv aut repulsiv poJlere

adeque cum nihil sine causa fit, corporum perfect durorum concurrentium nulla videtur esse posse reflexio. (f) 98. In imperfect elasticis, velocitas redits minuenda est cum vi elastic, propterea quod vis illa, licet imperfecta, certa tamen ac determinata est, in iisdenr corporil)us, nisi ubi partes corporum ex congressu laeduntur, vel extensionem aliqualem quasi sub malleo patiuntur; dum enim corporis elastici fibrae ex ictu flectuntur, si aliqua abrumpatur fibra, ea non sese restituit, adeque vis corporis restitutiv minuitur ; si vero fibres extendantur, ut ferri lamina repetitis mallei ictibus in longum diducitur, pars ictus huic
videntur;

fibrarum extensioni adhibita, vi restitutivae detrahitur. His causis addi potest intestinus partium corporis percussi motus sono ipso satis indicatus, qui in reflexionem non impenditur. Hc materia variis Rizzeti experimentis illustratur in Commentariis Institut! Bononiensis. Tria globulorumvitreorum paria sibi paravit Rizzetus ; globuli primi paris diametrum habebanl trium unciarum, secundi duarum, tertii unius, it ut essent diversorum parium diametri inter se, ut 3. 2. 1. Fecit ut globuli primi paris filo appensi simul congrederentur, notavitque velocitatem respectivam quam habuerunt vel ante vel post ictum, detract tamen, more Newtoniano,
2.
a'ris

resistenti
pari.

tum

in 3.

cum
ictum

velocitas

idemque tentavit tum in In 1. globulorum pari respectiva ante ictum fuisset 1 1,

;
;

fuit post

ictum 10

in 2. pari

cum

fuisset ant

16, fuit post

ictum 15

in 3. pari

cum

fuisset ant

ictum 51,

fuit post

ictum 50. Unde

Leges Motus.]
ter in directum,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
proindeque corpora sequaliter urgebunt obstacutim,
(^)

l
et id-

circo sequaliter trahentur in invicem.

Tentavi hoc in magnete et ferre.

Si haec in vasculis propriis sese contingentibus seorsim posita, in aqu

stagnante juxta fluitent; neutrum propellet alterum, sed asqualitate attractionis utrinque sustinebunt conatus in se
librio constituta quiescent.

mutuos, ac tandem in sequi-

Sic etiam gravitas inter terram et ejus partes

mutua

est.
:

Secetur terra

F
no

piano quovis

E G in

partes duas

E GF

et

EG

et aequalia erunt

harum pondra
alio
sit,

in se mutuo.

Nam si piaparallelum

H K quod priori E G
EG
I

pars major

secetur in partes
I,

duas

EGK
sit

H et H K

quarum

HKI
:

aequalis

parti prius abscissas

est

manifestum

quod pars mdia

EFG EGKH

pondre proprio in neutram partium ex-

tremarum propendebit, sed inter utramque

in aequilibrioj ut ita dicam,
et quiescet.

suspendetur,

Pars autem extrema

HKI

toto suo

pondre incumbet

in
;

partem mediam,

et urgebit illam in

partem alteram extremam

EGF

ideoque vis qu partium

H K I et

E G K H summa E G

I tendit versus

partem tertiam
partis terti

EG

F, aequalis est ponderi partis

HK

I,

id est ponderi

E G F.

in se

mutuo sunt

aequalia, uti volui ostendere.

Et propterea pondra partium duarum E G I, E G F Et nisi pondra illa aequaaetliere fluitans

lia essent, terra tota in libero

ponderi majori cederet, et

ab eo fuffiendo abiret in infinitum.

Ut corpora

in concursu et reflexione

idem pollent, quorum

velocita-

velocitatis respectivse defectus erat in

]
:

primo pari
1
:

11,

in 2. pari

16. in 5. pari

31

illi

autem defectus sunt

fer diametris S, 2,

1.

eretur tempore 2 ; tandem ut 31, ad 50, in S^tensione, cum chorda restitueretur tempore 1 ; xnid concludit defectus singulos velocitalis post

Aliud experimentum tentavit Chordam calybeam duos pedes lonRizzetus. gam horizontaliter positam variis modis tendebat, donec tandem repererit trs chordse tensiones, qufe efficerent ut tempora quibus chorda puisa
proportionales.

ictum, temporibus restitutionum esse proportionales.

Manente

igitur

corporum homogeneorum

Eas autem sese restituebat, forent ut 3. 2. 1. tensiones se assecutura esse ex graviori vel acuin singulis tiori chordarura sono intelligebat ;
tensionibus

globum eburneum cujus diameter erat duarum unciarum, filo decem pedes longo appen-

constans observatur ratio ictum ad velocitatem respectivam ante ictum ; sed mutat magnitudine, exprimenta Rizzeti ostendunt defectus velocitatis respectivje post ictum in globis homogeneis esse in ratione diametrorum, aut etiam in ratione temporum quibus globi compressi restituuntur.
et figura,

magnitudine

velocitatis respectivae post

sum dam

et in

medio

tantisper

complanatum
aigris

in cher,

(^)

99.

Si

magnes

suberis frusto, similiterque

demittebat, et detract

resistenti, ve-

ferrum

alio suberis frusto

imponantur, ut tam

locitatem respectivam ant et post ictum notabat. Observavit autem velocitatem ant ictum esse ad velocitatem post ictum, ut 11, ad 10, in l. tensione, cum chorda puisa restitueretur tempore 3 ;

magnes quam ferrum

it

in aqu libre stagnent, quali motiis quantitate sibi mutuo obviam eunt,

reciproc

ut eorum celeritates sint in ratione ponderum dum ver ad contactum pervenerunt, ;

ut 16 ad 15 in

2. tensione,

cum

chorda restitu-

in aequilibrio consistant.

Quar hoc experimen-

42
tes

PHILOSOPHIE NATURALIS
sunt reciproc ut vires
insitae:
('' )

rAxiOM. SIVE

sic in

movendis instrumentis mese

chanicis agentia

idem pollent

et conatibus contrariis

mutuo

sustinent,

quorum

velocitates

reciproc ut vires.

secundmn determdnationem virium aestimatge, suiit Sic pondra sequipollent ad movenda brachia librae,

qu

oscillante

libr sunt reciproc ut

si

eorum

velocitates

sursum

et deor-

sum: hoc est pondra,

quae sunt reciproc ut

rect ascendunt et descendunt, aequipoUent,

distantiae

punctorum a quibus suspenduntur

ab

axe

librse;

sin planis obliquis aliisve

admotis obstaculis impedita ascen-

dunt vel descendunt obliqu, aequipoUent, qusa sunt reciproc ut ascensus

et descensus, qutenus facti

secmidum perpendiculum
sit

idque ob deter-

minationem

gravitatis

deorsum.

Similiter in troclilea seu polyspasto vis

mans funem
funem

directe trahentis, quse

ad pondus vel directe vel oblique

ascendens ut velocitas ascensus perpendicularis ad velocitatem manus

trahentis, sustinebit

pondus.

In horologiis
sunt,

et similibus instru-

mentis, quse ex rotulis comniissis constructa

vires
si

contrariae

ad

motum
to

rotularum promovendum et impediendum,

c
ut vires
seu,

sunt reciproc ut
.... Dem.
est,

manifestum est aqualem esse ferri in magnetem et magnetis in ferrum actionem. Similiter quis in cymb aquis annatante positus, cymbam si
alteram libre fluitantem ope funis trahat, vel conto aliove instrumento repellat, cymbas in partes
contrarias
it

absolutas

tentia;,

quod idem

Duse poduo pondra ope

cum

earum ponderum.
ut
(h) 100.
cis,

equali mots quantitate ferentur, velocitates sint in ratione reciproc

machinas cujusvis data; in se mutuo it agant, ut pondus unum secundm propriam directionem moveri nequeat, quin pondus alterum contra propriam illius directionem rapiat; si loco machinsB dat substituatur vectis cujus longitude et hypomoclion talia sint, ut duo pondra data,
vectis extremitatibus appensa,

In movendis instrumentis mechaniagentia idem pollent et conatibus contrariis

sustinent, quorum velocitates secundirectionem virium stimat sunt recipro-

edem

celeritate

se

mutuo

ac in machina data sese mutuo moveantj iidem erunt in vectc et in machina data conatus ponin se mutuo, eadem ipsorum momcnta; enim eadem requiritur ad eandem velocitatem secxmdm eandem directionem in iisdem corporibus prodcendam. Itaque vectis D E,
vis

dm

derum

horizontalis,
tineat,
et

rotetur circa hypomoclion C, ut situm d

A et B, e, obproducatur filum a d, usque ad F; pondus A, secundm propriam directionem, percurrit spatium F d; et pondus B, contra propriam directionem eodem tempore percurrit spatium G e; adeoque horum ponderum velocitates sunt semper ut spatia F d, G e, eodem tempore percursa. Momentum ponderis a, est ut a F C; momentum ponderis b, est ut b C G (47 ). Sed ob similitudinem triangucum
appensis ponderibus

lorum

FCd, eCG;FC:CGr=Fd:
X F d>
et

e,

Ergo momenta ponderum a

b

inter se ut a

X G e;

et b, sunt seu sunt ut

facta ex ponderibus in sua respective spatia eo-

percursa, adeoque etiam ut facta ex ponderibus in suas respective velocitates ; quare si facta illa aequalia sint, aut quod idem est, si pondra seu vires sint reciproc ut velocitates secundm directiones virium aestimatas,
erit

dem tempore

quilibrium.

Q,. e. d.

101. Coroil,

Cm

ex demonstratis,
vi

momenta
qulibet

virium sint semper ut facta ex

Leges Motus.]
velocitates
'

PRINCIPIA MATHEMATICA.

43

Vis cochleag ad

partium rotulariim in quas imprimuntur, sustinebunt se mutuo, premendum coi-pus est ad vim mans manubrium

circumagenti.s, ut circularis velocitas manubrii e in parte ubi a

manu

urgetur, ad velocitatem progressivam cochle versus corpus

(

pressum.

Cuneus urget partes duas ligni fissi sunt ad vim maliei ) Vires quibus cuneum, ut progressus cunei secundum determinationem vis a malleo in ipsum impress, ad velocitatem qu partes ligni cedunt cuneo, secunk

in

dum

lineas faciebus cunei perpendiculares.

Et par

est ratio

machinaruni

omnium.

Harum

efficacia et

usus in eo solo

consistit,

augeamus vim,

et contra:

Unde

solvitur in

ut diminuendo velocitatem omni aptorum instrumento-

rum gnre problema, Datum pondus

sistentiam vi data superandi.

data vi movendi, aliamve datam re-

Nam

si

machine

ita

formentur, ut velocitasusti-

tes agentis et resistentis sint reciproc ut vires;

agens resistentiam
'

nebit: et majori
si

cum

velocitatum disparitate

eandem

vincet.

Cert

tanta

sit

velocitatum disparitas, ut vincatur etiam resistentia omnis,

lineas faciebus cunei perpendiculares.

velocitatem, seu in spatium quod dato tempore secundum propriam directionem ex dispositione machinas percurrere dbet, omnium

suam

Quonicuneus agens secundum lineam basi iusius perpendicularem, totam suam altitudinem

am

igitur

machinarum
(i)

vires mctiri licet.

est

premendum corpus ad vim maniis manubrium circumagentis,

102. Vis cochleae ad
circularis velocitas

dum partes ligni tot basis cunei latitudine a se invicem removentur, erit (in casu
percurrit,
vis cunei ad ligni resistentiam, ut cunei altitude ad latitudinem ipsius basis. (1) 104. Attritionem seu frictionem, aliasque resistentias ex crassitie, rigiditate et funium flexione ortas in machinis considerare necessum est, graves alioquin in praxi errores nascerentur. Hanc difficilem materiam Sturmius, LeibniEcquilibrii)

ut

manubrii e in parte ubi a manu urgetur, ad velocitatem progressivam Nam si resiscocbleas versus corpus pressum. tentia corporis comprimendi ut pondus moven-

dum consideretur, erit (101) momentuin vis manubrium circumagentis, ut factum ex vi ill in suam velocitatem, et momentum resistenti ut factum ex resistentia in suam quoque velociquilibrium, dbet esse resistentia ad vim mans, ut circularis velocitas manias ad velocitatem resistentise, sive ad velocitatem progressivam cochleae; aut quia manu describit circulum cujus radius est manubrii lon-

tius

Amontonius, Parentius, La-Hirius

et

alii

tatem; ut ergo

sit

Bulfingerus Tom 2oComment. Acad. Petropol. ad tentandam experimentis frictionum mensuram duo proponit theoremata qua-; ob eorum facilitatem et usum hic exscribere non abs re erit.
tractarunt.

gitude, ecentro cochleae usque ad

ta,

manum sump-

dum

interea cochlea per altitudinem seu dis-

tantiara.

leae

duarum helicum progreditur, vis cochad premendum corpus erit ad vim mans
peripheria circuli

manubrium circumagentis ut
prsfdicto radio descripti

ad distantiam duarum

helicum.
(k) 103. Momentum cunei est ut factum (101), ex vi impress a malleo in cunei velocitatem, seu in spatium quod dato tempore percurrit cuneus secundum directionem vis a malleo irnpressae ; momentum ver resistentiae ligni

cuneo findendi

est

ut factum ex

ill resistentia

in velocitatem, qu partes ligni cedunt cuneo secundum lineas faciebus cunei perpendiculares, juxt quarum directionem partes ligni a cuneo

Supr horizontem
instituto,

C, experimento saspius

elevetur

planum

B, Ad angulum

moventur; factum ex

est

etiam

momentum
ligni in

resistentiae

ut

resistentia

spatium quod

partes ligni dato tempore describunt,

secundum

B, ad hune C, ita ut si corpus piano angulum elevato imponatur, tantm non descendat ; descendat autem si angulus nonnihiJ

B A

4.4.

PHILOSOPHIE NATURALIS,
et inter se et

&c.

[Axiom. &c.

qu tam ex contiguorum
ex continuorum
ponderibus
oriri solet;
sibi

labentium corporum

attritione,

quam

ab invicem separandorum cohaesione et elevandorum

superat oinni e resistenti, vis redundans acce-

proportionalem, partim in partibus machinse, parJerationem motus tim in corpore resistente producet. Ceeterum mechanicam tractare non
est

hujus

instituti.

Hisce volui tantm ostendere, qum

lex tertia mots.

lat

pateat

qumque

certa

sit

Nam

si

aestimetur agentis actio ex

ejus vi et velocitate conjunctim; et similiter resistentis reactio stimetur

conjunctim ex ejus partium singularum velocitatibus et viribus resistendi ab earum attritione, cohaesione, pondre, et acceleratione oriundis; erunt
actio et reactio, in onini
les.

instrumentorum usu,

sibi

invicem semper sequaet ultimo impri-

Et quatenus
semper

actio

propagatur per instrumentum,

mitur in corpus
reactionis
augeatur
:

omne

resistens, ejus ultima determinatio dtermination!

erit contraria.
ut idem transferatur ad planum horizondbet vis E, piano perpendicularis, consderari ut pondus absolutum, et it planum B, se habebit ut planum horizontale respecta ponderis E; vis autem F E, seu frictio consideranda est tanquam vis in sequilibrio constituta cum vi quali trahente pondus E, secundm directionem piano B, parallelam ; et
tale,

hreat cum aliqu adversus descensi angulus minuatur. Hic angulus dicitur angulus quietis, eoque invento sic
et

Jam

sum

renitenti,

inferatur.

Uti sinus totus ad sinum rectum anguli quietis,

pondus absolutum P, ad frictionem ejus super piano ad prdictum angulum inclinato.

it

Atque iterm.
Radius ad tangentem angul quietis, it pondus absolutum P, ad frictionem ejus super piano horizontali, cm trahitur in directione ad horizontem parallel .... Deni. Linea D F, horizonti perpendicularis, pondus absolutum P, seu vim totam qu corpus in perpendiculo descendere nititur, exponat; et duct D E. ad
Uti

ob triangulorum F D E, B A C, simili tudinem, manifestum est pondus D E, esse ad frictionem E F, seu pondus absolutum in piano
horizontali horizontaliter tractum, esse ad fric-

tionem
etis.

ejus, ut

Radius ad tangentem anguli qui-

Q.

erat Sum.

planum A B, normali; vis D F, in binas vires nemp D E, piano perpendicularera, et E F,

seu G, piano parallelam resolvitur (41); vis E, a piano A B, etiam perfect lasvigato tota sustinetur, et sol vi G, seu E F, pondus P, nititur juxt plani directionem descendere; Cm igitur ob frictionem in piano aspero A B, tantm non descendat, erit frictio qualis vi E F ;

105. Coroll. In his duobus casibus, frictiones, cteris omnibus paribus, sunt pressionibus proportionales; nam frictio in piano inclinato dicatur f; in piano horizontali F, et erit per lum.
theor.

rema

2"= A B B C; =AC B F P= B C A adeoque compositionem rationum P. F:P. = ABXBC:B CXA C,

P f P F
:

et

per
:

theo:

C, seu

C,

per

proinde

F:f= A

B:

pondus absolutum P, ad frictionem ejus super piano inclinato A B, ut D F, ad F E, hoc est, ob angulum E rectum et angulum F D E qualem angulo quietis B A C, ut sinus totus ad sinum anguli quietis. Q. erat
est itaque

AC^FD:DE;

ac

piano horizontali est ad frictipiano ad angulum quietis inclinato, ut pressio in piano horizontali ad pressionera in piano inclinato.
est, frictio in

hoc

onem

in

DE

MOTU CORPORUM
LIBER PRIMUS.

SECTIO
De
methodo rationum primarum
et

I.

ultimarum,

ciijus

ope sequentia

demonstrantur.

LEMMA
Qiiantitates, ut et quantitatum rationes,

I.

qu ad

cequalitatem tempore quovis

Jinito constanter teyidunt, et antejinem temporis illius propis

ad invicem

accedunt

qum pro data

qiiavis differcnti, Jiunt idtimb quales.

ol

negas; fiant ultimo insequales, et

sit

earum ultima

differentia

D. Ergo

nequeunt propis ad aequalitatem accedere qum pro data

contra liypothesin.

difFerenti

LEMMA
Si in figura quvis
i?iscriba?iiur

IL

Aac
^

E,

rectis

A
B

a,

AE
C,
c/*'

e^

curv a c

comprehens,

parallelog7^amma
d,

quotcunqut

b,

c,

&c.

sub' hasihiis

A B, B
b,

C D,

&c. qualibuSi &c. Jigur

lateribus

d,

lateri

a parallelis

contenta; et compleantur parallelogramma

aKbl, bLcm, cMdn,

rum parallelogrammorum
et

&c. Dein

lia-

latitudo minuatur
iiifinitum:

numerus augeatur in

dico
se in-

quod idtim rationes quas habent ad

vicem figura inscripta
circumscripta
vilinea
litatis

AKbLcMdD
-if

AalbmcndoE,
b
c

cur-

d E, sunt

rationes

qna-

46

PHILOSOPHIE NATURALIS
Nam
figuras inscriptse et circumscriptee difFerentia est

[Mot. Corpor.

grainmorum Kl,

m,

M n,

Do,

hoc

est (ob

quales

rectangulum sub unius basi K b et altitudinum Sed hoc rectangulum, eo quod latitudo ejus rectangulum A B 1 a.
'

summa paralleloomnium bases) summa A a, id est, ) (

AB

in infinitum minuitur,

fit

minus quovis

dato.

Ergo

(per

Lemma I.)

figura

inscripta et circumscripta, et multo magis figura curvilinea intermedia,

fiunt ultimo aequales.

Q.

e. d.

LEMMA
Eadem
morum latitudines A B, mmntnr in infinitum.
Sit

IIL

rationes ultimes sunt etiam rationes cequalitatis, uhi parallelogram-

C,

CD,

&c. mnt inquales^

et

omnes mi~

enhn

AF
a
f.

sequalis latitudini
(

maximse,

et

compleatur parallelogramfigurae inscriptee

mum F A
minus
fiet

Hoc

erit

majus qum differentia

et fio-ur circumscriptae; at latitudine sua

AF
a
'

in infinitum diminut,

dato quovis rectangulo.

Q.

e. d.

Corol. 1. Hinc summa ultima parallelogrammorum evanescentium coincidit omni ex parte cum figura curvilinea.

Corol. 2.
linea,

Et multo magis figura rectiquae chordis evanescentium arcuum

c,

a b, b

c d, &c. comprehenditur, coinci-

dit ultimo

Corol. 3.

scripta

cum figura curvilinea. Ut et figura rectilinea circumquae tangentibus eorumdem arcuum

comprehenditur.
-. ( ) Et propterea hee figurae ulperimetros a c E,) non sunt (quoad tim

Corol.

rectilineae sed rectilinearum limites curvilinei.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

47

LEMMA
Si in duahiisjlguris

IV.

a c E,

T, inscribantur (ut infra) du paral-

lelogramviorum

sries.^

sitque idem

amborum numerus,

et

ubi latitudines in

infinitum diminuuntur, rationes ultim 'parallelogrammorum in unjigurd

ad 'paralelogramma in altra, singulorum ad singtda, sint edem dico qiiod Jigur du A a c E, P p r T, sunt ad invicem in edem ill ratione.
,

E
fit

1'

Etenim ut sunt paralelogramma singula ad singula, ita (componendo) summa omnium ad summam omnium, et ita figura ad figuram exis;

tente

nimirum

figura priore (per

Lemma

III.)

ad

summam

priorem, et

figura posteriore ad
Corol.

summam

posteriorem in ratione

aequalitatis.

Q.

e.

d.

Hinc

si

duae cujuscunque generis quantitates in

eundem partium
numerus earum

numerum utcunque

dividantur;

et

partes

illae,

ubi

auffetur et mao;nitudo diminuitur in infinitum,

datam obtineant rationem

ad invicem, prima ad primam, secunda ad secundam, caeteraeque suc

ordine ad caeteras
:

erunt tota ad invicem in edem

figuris

ill

data ratione.
inter se ut

Nam

si

in

Lemmatis hujus

sumantur paralelogramma
hic cylndrus
I.)
sit

usurpari potest pro parallelogrammo 1, aut etiam pro figura A B b a, hoc est, pro diiTeren tia arearum curvilinearum E c a, B c b. 108. Ex his sequitur diversos esse infinilesimorum ordines ; nain ostensum est (107) paral-

infinitesimus, patet (per

Lemma

ultimam rationem solidi ex cylmdris omnibus compositi ad solidum ex rotatiune figura; curviline A E c a, genilum esse rationem
qualitatis.

lelogrammum

1,

infiiiitesimum esse respecta

parallelogrammi A b, hoc vero parallelogrammum infinitesimum esse respecta arese curviline A E ca. 109. Figura A E c a, circa axem suum A E,
revolvatur, et quaslibet ordinata

110. si singulorum parallelogramlatitudoequalis esset line A F, tigurjE inscript et figuras ciicumscriptss diflerentia foret
(")

Nam

morum

parallelogrammum A f, (Lem. II.) cm igitur singulorum paralljjlogrammorum latitude minor

;

a,

b,

de-

sit

latitudine

F, (exhyp.) prdicta figurarum

est

scribet circulum, cujus est, ordinata ipsa radius,

difFerentia

quodlibet rectangulum evanescens ut

a B, describet cylindrum evanescentem, et rectangula, Kl, L m, n, o, singula describent annulos solidos, quorum summa aqualis erit cylindre ex

K B,

minor quoque

parallelogrammo

f,

() 111. Propterea hae figur ultim (quoad primtres a c E) non sunt rettiline, seu non sunt ex lateribus rectis quocumque numro fini-

rotatione rectanguli

descripto.

Quaie cum

to compositee, sed sunt figurarum rectilineavuin

48
partes, siammse

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpok
;

partium semper erunt ut summe parallelograininorum

atque ideo, ubi partium et parallelogrammoruni numerus augetur

et

magnitudo dimiiiuitur in infinitum, in ultn ratione parallelogrammi

ad pai-allelogrammum, id ad partem.
est (per

hypothesin) in ultim ratione partis

LEMMA
Similium jlgurarum latera omnia, qu
tionalia,
tant

V.
muiuo respondent^ sunt propor-

sibi

curvilinea
p ( )

quam

reciilinea; et

are sunt

in duplicata rati-

one laterum.

LEMMA
$i arcus quilibet positione datus

VI,
S7ib.

AGB

tendatur cJiord

B,

et in puncto aliquo
"^

A, in medio curvatur
pimcta A,

continu, tan-

gatur a recta utrinque product

D;

dein

ad

i7ivicem accdant et co'ant;

dico quod aigulus

B A D,

sub cliord et
et

tangente contentus, minuetur in infinitum

dtiino evanescct.

quarum

latera

numro

mutuo
airgentur et longitudine
limites curvilinei.

minuuntur in infinilum,

Dura

proportionalia

enim ordinatarum A a, B b, ac proinde chordarum a b, b c, numerus in infinitum augetur,

et distanti

A E

puncta

a,

b,

K,

cmvam

a c

C, in infinitum minuuntur, L, m, &c. co'unt et formant. B,

1,

respondentia, ut B, a b, C, b c, sunt, et angulos arquales, ut B C, abc, continent; und jam patet summas laterum utriusque figuras esse inter se ut duo DucquEevis latera correspondentia B, a b.

et b, c,

B, ex E, et e, ad omnes angulos lineis E C, e b, e c, figura; in sua triangula dividantur ; et d, quales sunt, lateraet quoniam anguli que c, d c, proportionalia, fper D, e d, C D, e c d, erunt dejintt.j, duo triangula similia, adeoque anguli E C D, e c d, quales, et latera E C, e c, lateribus C D, c d proportionalia; quare cum anguli B C D, b c d sint etiam sequales fper dfinit.) fequantur quoque anguli, E C B, e c b, et quia E C e c, triangula duo E B C, e b c similia erunt.
tis

D D

BC: bc=CD:cd =

Idem edem ratione de aliis triangulis E B A, Verm arese singuloruni e b a demonstratur. triangulorura similium, quae in duabus figuris
sibi

mutu respondent, sunt

inter se in duplica-

ta ratione laterum

homologorum, ac proinde in

ergo summse triangulorum, in ; utrque figura, hoc est, figurarum are rationem habent laterum homologorum duplicatam. Jam numerus laterum B, B C, &c. a b, b c, &c. augeatur, et eorum longitudo minuatur in
data ratione

infinitum,
(P) 112.

et

(per Cor. 4.

Demonstr. Du

ABCD, abcd
figurse,

Lem.

III.) figur
;

fiunt curviline

similium

A D

E,

igitur figurarum latera omnia,

qu

sibi

mutuo

e,

similes dicuntur,

quarum

latera

omnia sibi

repondent, sunt proportionalia tam curvilinea

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ille

49

Nam
gente

si

anguus

non

evanescit, continebit arcus

ACB

cum

tan-

AD

angulmn

rectilineo asqualem, et propterea curvaiura

ad punc-

tum

A non

erit continua,

contra hypothesin.

LEMMA

VIL
et tangentis

lisdem positis ; dico qiiod ultima ratio aixs, cliord,

est ratio qiialitatis.

ad invicem

Nam dum

punctum

ad punctum

cedit, intelligantur

semper

AB
b

et

A acA D ad ^
"^

puncta longinqua b ac d produci, et

canti

se-

B D

parallela agatur
similis

d.

Sitque

arcus

b semper

arcui

Et punctis A,
per
tae

cuntibus, angulus d

A C B. A b,

j>

Lemma superius,
semper
finitae

evanescet; ideoque recb,

Ad,

et arcus in-

termedius

coincident, et propterea
et hisce

sequales erunt.

Unde

semper proj.

portionales rectae

B,

D,

et arcus inter-

mdius

ACB

evanescent, et rationem ulsequalitatis.

timam habebmit
quam
rum.
rectilinea,

Q.

e. d.

et areae

sunt in duplicata late-

Q.

e.

d.

angulum C A B, et o, seu nihilum medics transeat priusquam nullus omnino sit; quod generatim statuendum est de omnibus quantitatibus, qu nascuntur- et continua crescunf, vel quae continu decrescunt et tandem evanescunt ; non possunt enim continua crescere vel decrescere, nec ab uno extremo ad alterum pervenire, quin per omnes gradus magniiudinis inter duo extrema medios transeant. Itaque inter tangentem A F, et
dinis gradus inter

chordam infinitesimam A b, nulla duci potest angulum finitum cum ehord vel tangente efiiciat ideoque inter arcum A B, et tangentem A F, nulla duci potest linea recta quse arcum non secet. (r) 114. Secans R D, supponitur semper
linea recta, quse
;

eflBcere

Curva continua B A, considerari potest tanquam descripta motu puncti B continu mutantis directionem suam qu per rectam
(1)

113.

cum tangente et ehord B, angulos finitos, aut angulos ad quos angulus evanescens B D, rationem habet infinitesimam; nam si anguli B D, B D, essent

AD

tangentem
cus

B
fit

B,

C, progredi nititur. Unde si arubique versus eamdem partem X,

ejusdem

ordinis' infinitesimi, trianguli

ABD
An-

latera finitam haberent inter se rationem.

cavus, semperque ducantur tangentes F, C, sese intersecantes in C, accedente puncto B, ad

gulus enim esternus

internis oppositis

B D d, qualis duobus D A B, DBA, esset ejusillis

C, C B A, quos tangentes et chord complectuntur, continu, non veto per saltur, decrescunt, et evanescente ehord A b, evanescunt, atque nulli_fiunt, dum

A, anguli

B C

F,

B A

dem

ordinis

cum

angulis; et

omni triangulo

latera sunt ut sinus

quoniam in angulorum

finioppositorum, latera A B, B D, tam rationem haberent sinuum angulorum ejus-

AD,

punctum

b, idem omnino est cum puncto A. Necesse igitur est ob continuitatem decrementorum, ut angulus C A. b, per omnes magnitu-

dem

ordinis

BDd, DAB, ABD;

A
et

cm

utem anguli
angulus

B, supponuntur

infinitesimi,

A D

B, est obtusus, adeoque chorda

50
Corol.
vis
1
.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Und
si

[Mot. Corpoi.
F, rectam quam-

per

ducatur tangenti parallela

A F

per

transeuntem perpetuo

secans in F, haec

BF

ultimo ad arcum

evanescentem
aequalitatis,

ACB

rationem habebit

eo quod completo parall-

A F B D rationem semper habet aequalitatis ad A D. Corol. 2. Et si per B et A ducantur plures rectae B E, B D, A F, A G, scantes tangentem A D et ipsius parallelam B F; ratio ultima abscissarmn omnium AD, A E, B F, B G, chordaeque et arcus A B ad
logramme
invicem
erit ratio aequalitatis.

Corol. 3.

Et propterea hae omnes

linese,

in

omni de

rationibus ultimis

argumentatione, pro se invicem usurpari possunt.

LEMMA
Si rect dat

VIII.
B, ckord

R,

B R

cum arcu

AC

triangula tria

RAB, RACB,
et

RAD
A
b,
'

A^

et

tangente

D,

constitinmt, dein

puncta A,

accedunt ad invicem : dico quod idtima

est similitudinis,

forma

trianguloriim evanescenti-

wn

ultima ratio qiialitatis.

Nam dum

punctum
b
d, et

ad punctum

accedit, intelligantur

semper

B,

AD, A R

ad puncta longinqua
arcui

et r produci,
sit

ipsique

R D
Et

parallela agi r

ACB
b

similis

semper

arcus

c b.

countibus punctis A, B, angulus

la tria

evanescet, et propterea triangu-

semper

finita

rAb, rAcb,

rAd concident,
omni de

suntque eo nomine

feimilia et aequalia.

Unde

et hisce semper similia et proportionalia

RAB,
e. d.

RACB, RAD fient ultimo sibi invicem similia et qualia.

Corol.
tione,

Q.

Et hinc triangula

illa,

in

rationibus ultimis argumenta-

pro se invicem usurpari possunt.

LEMMA
Si recta

IX.
se

AE

et

curva

ABC positione dat

in

mutuo secent in angulo dato

A,

et

ad rectam

illam in alio dato angulo ordinatim applicentur

D,

E, curv occurrentes
dico quod

B, C, dein puncta B, C, simul accdant ad

punctum A:

are triangulorum

AB

D,

ACE
A
d,

erunt ultimo

ad invicem

in duplicata ratione laterum.

Etenim dum puncta B,

accedunt ad punctum A, intelligatur semper

e,

A D

produci ad puncta longinqua d et

ut sint

e ipsis

AD

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et

51

A E
EC

proportionales,

erigantur

ordinat d b, e c ordinatis
parallelae

B,

quae occurrant ipsis

in

B,

A C productis
similisj

et c.

Duquae

ci intelligatur,

ABC
C,

tum curva tum recta

Abc ipsi
A g,
in A,

tangat cui-vam utramque

secet ordinatim applicatas

et J]

D
A

B,

E
{')

b,

in

F, G,

f,

g.

Tum
et

manente longitudine

e co-

eant puncta B,

C cum

puncto A;
coin-

angulo c

cident areae curvilineae

g evanescente, A b d,

Ac

cum

rectilineis

f d,

Age;

ideo-

que (per

Lemma V.)
D,

erunt in duplicata ratione laterum

A d, A

Sed

liis

areis proportionales

semper sunt

areae

AB
d.

D,

AC

E, et his lateribus

latera

E.

Ergo

et

are
E.

AB
Q.

D,

ACE

sunt ultimo in dupli-

cata ratione laterum

AD, A

e.

LEMMA
nata
et

X.
illa

Spatia qucs corpus urgente qiicunque vi Jinil describif, sive vis

immutahilis
sity

determi-

sive

eadem continua augeatur

vel coiitinuo diminu-

aiur^ sunt ipso motus initio in duplicata ratione temporum.

Exponantur tempora per

ordinatas
areae

lineas

AD, A

E, et velocitates genitae per

erunt ut
initio

D
D,

B,

C;

et spatia his velocitatibus descripta,

AB

ACE

his ordinatis descriptis,

hoc

est ipso

motus
Q.
e.

(per

Lemma

IX.) in duplicata ratione temporum

AD, A

E.

d.

A
A

B, majori angulo opposita, ad tangentem D, datam habebit majoris inqualitatis ra-

tionem. (s) 115. Tum manente longitudine finita e, et mutat, si necessum fuerit, longitudine d, ut sit semper coeant puncta B, C, cum puncto A, &c. 116. Spatia his velocitatibus descripta (t)

A A

Ad:Ae=AD:AE,
D,

simum, D d, velocitas D B, tanquam uniformi haberi possit ; spatium autem quabili velocitate d b, percursum, est ut factum ex velocitate d b, et tempusculo D d, (5,) hoc est, ut rectangulum D d X d b, seu ut area D B b d; si igitur areae A C E, A D B, in infini ta numro atque infinitesima rectangula, ut d m,
concipiantur, erunt summ spatiorum E, A D, percursorum, seu spatia temporibus percursa, ut summas horum rectangulorum, hoc B D, (Lem. III.) est, utaresB ips A C E, 117. Cor. Vis acceleratrix finita, utcumque

divis

erunt ut are
descriptse.

A B

ACE,

his ordinatis

ducj^ B, in- -^ ta d b, ipsi ita finit propinqua, d, sit infinit- -0 ut sima seu evanescens ^^ respectu A D, A E, liB, d b, et ne rectangulum d m, ac d b B, figura pro aequalibus respective usurpari possunt (107), adeo ut per

Nam

variabiHs, ipso

mots

initio considerari

potest,

tanquam
enim,

vis detenninata et immutabilis. Spatia qu corpus urgente vi acclratrice con-

stante describit, sunt

semper in duplicata tempo-

rum

ratione (27)

duplicatam
vis,
illa

et contra, si spatia percursa habeant temporum rationem, vis

;
;

acceleratrix constans est

nam

si

mutabilis esset

tempusculum

infinite-

quoque temporum et spatiorum proporErgo (Lem. X ) vis quselibet tio mutaretur. acceleratrix finita, utcumque variabilis, ipso

D2

52
Corol. 1.
(

PHILOSOPHIiE NATURALIS
^
)

[Mot. Corpor.
similes similium

Et hinc

facile colligitur,

quod corporum

figurarum partes temporibus proporiionalibus describentium errores, qui

viribus quibusvis sequalibus ad corpora similiter applicatis generantur, et

mensurantur, per distantias corporum a figurarum similium locis

illis, ad iisdem prOportionalibus temporibus sine Adribus istis eadem qu corpora temponmi in quadrata quibus quam generantur pervenirent, sunt ut

proxim.
Corol. 2. {^) Errores

autem qui viribus proportionalibus ad

similes

figurarum similimn partes similiter applicatis generantiu', sunt ut vires et

quadrata temporum conjimctim.
Corol. S.
(

y )

Idem intelligendum

est

de

spatiis quibusvis quse

corpora
ut

urgentibs diversis viribus describunt.

vires et quadrata

Haec sunt, ipso motus motus

initio,

temporum conjimctim.
spatia, ipso
initio,

Corol. 4.

Ideoque vires simt ut

descripta di-

recte et quadrata
Corol. 5.

temporum invers. temporum sunt quadrata Et

ut descripta spatia directe et vi-

res inverse.

Scholium.
Si quantitates indeterminatse diversorum
et

generum conferantur

inter se,

earum
initio

aliqua dicatur esse ut est alia quaevis directe vel inverse: sensus
tanquam immutabilis
spectarl po-

mots
test.

acclratrice sollicitatum spatia

sis

C, e

c,

diver-

temporibus describeret, adeoque spatia illa sunt, ipso motus initio, ut quadrata temporum quibus percumintur (Lem. X.) B C, b c, et quibus absque virium perturbantium actione percurrerentur arcus similes B E, b e; si igitur vires illte perturbantes supponantur constantes,

spatia C, e c, non solm mots initio, sed et tempore finito descripta, erunt ut prsedictorum temporum quadrata (27). Und si

admodum
riatio,

exigua

sit

spatia seu errores erunt

virium perturbantium vaquam proxim

(u)

118.

Corpora duo
e,

et a, eurvas similes

A B, temporibus proportionalibus describant; duobus hisce corporibus, cum ad puncta B et b, pervenerint, accedunt novae viAB
a b,

E, a b B E, b

illaruraque partes similes

e,

ut quadrata temporum. (x) 119. Errores autem qui viribus proportionalibus, seu viribus in data ratione existentibus, ad similes figurarum similium partes similiter applicatis generantur, sunt ut vires et quadrata temporum conjunctim. si tempora sunt eadem, errores sunt in data ratione virium; si vires sunt eaedem, errores sunt in

Nam

res

acclratrices inter se

sequales et similiter

qu prioribus viribus additse corpora dfrant per arcus B C, b cJungantur rectcE El C, e c, qu errores sol virium perturbantium actione genitos exponent ; Linea enim ill sunt spatia sol virium perturbantium actione Cum autem vires perturbantes supdescripta.
applicatae,

temporum quibus generantur ; ciim igitur vires et tempora variant, enores sunt in ratione composit ex data virium ratione et
duplicata ratione duplicata temporum. vires 120. (y)

Nam

mots

initio

tanquam

constantes haberi possunt (117); dupla autem spatia, adeque simplicia spatia, qu corpora urgentibs viribus constantibus describunt, sunt

ponantur sequales

et similiter
si

applicat,

idem

ut vires et quadrata

contingere dbet ac

corpus aliquod edem vi

ergo

spatia

temporum conjunctim (30) qu corpora urgentibs diversis

Liber Primus.]
est,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
vel diminuitur in

53

qaod prior augetur

edem

ratione

cum

posteriore,

vel

cum

ejus reciproc.

Et

si
:

earum aliqua dicatur

sensus
est,

esse ut sunt aliae duee

vel dimi-

vel plures directe aut inverse

quod prima augetur

aliae

nuitur in ratione quae componitur ex rationibus in quibus

reciprocse augentur vel diminuuntur.
et

vel aliarum

Ut

si

directe et

D invers

sensus
1

est,

quod

A dicatur A augetur
A
T

esse ut

directe

vel diminuitur in

eadem

ratione

cum B X C X

P
ad invicem

^r hoc est,

quod

et -yc- sunt

in ratione data.

LEMMA XL
Suhtensa evanescens anguli contactus, in curvis omnibus
(^)

curvaturavi Jini-

tam ad punctum

contactus hahentibus, est ultimo in ratione duplicata sub''

tensce arcus contermini.

Cas.

1.

Sit

arcus

ille

B,

tangens ejus

D, subtensa anguli

contactus

ad tangentem perpendicularis

D, subtensa arcus

A
A

B.

Huic

subtensee

A B
I

et tangenti

AD

perpendiculares erigantur

G,

B
ta,

G, concurrentes in
d, b, g,

G;

dein accdant puncta D, B,

G, ad puncultimo facta

sitque

intersectio

linearum

G,

A G

viribus describimt,
vires et

sunt, ipso

motus
initio,

initio,

ut

quadrata temporuni conjunctim.

Si ita-

que

vires acclratrices,
s,

motus
t,

spatia S,

tempora T,

erit

S
:

=GTT
et

sint

G,

g,
:

cdant puncta A et B, donec arcus A B evanesduae perpendiculares AC, BC, pro a?qualibus usurpari poterunt (Lem. I.), conjungentur duo
cat,

1 1,

ideque
:

G
g,

=S

= ^^
est,

^,

TT

hoc

vires sunt ut spatia

motus

initio descripta directe et

porum

inverse

Temporum

quadrata temver quadrata sunt

ut descripta spatia directe et vires inverse. (^) 121. Circuli curvatura est in omnibus circumferentiae punctis eadem, seu uniformis ; in variis autem circulis eo major est, quo minor est circuli radius, adeo ut circuli curvatura sit semAliarum linearum per in ratione inversa radii. curvatura in singulis punctis determinatur per circularis qui cum arcu infinicurvaturam arcus tesimo curvse in puncto dato congruit, seu, quod idem est, qui curvam in puncto dato osculatur. Est igitur line cujusvis in puncto dato curvatura inverse ut radius circuli curvam lineam in dato puncto osculantis. F, puncta A et B, Sumantur duo curv ducanturque rect C, B C, ad curvam perpendiculares, et ex puncto intersectionis C, tanquam centre, radiis C A, C B, duo describantur circuli, quorum unus radio C A, descriptus tanget curvam in A, alter autem radio C B, descriptus tanget eam in B. Si ad se mutu ac-

puncta contactus A et B, duoque circuli tangentes abibunt in unum B G, qui curvam osculabitur in A, vel B, adeoque curvatura

line 3

F,

in

A,

est

in

ratione

inversa

SI-

PHILOSOPHIE NATURALIS
)

[Mot. Corpok.

^"

ubi puncta D,

accedunt usque ad A.

Mani-

festum est quod distantia

minor esse potest

cir-

quam

assignata quaevis.

Est auteni (ex natura

culorum per puncta

AB
quale

quad. aequale

A A G

b g transeuntium) B G, b quad. aeX B D, et

A
d.

g X b

d; ideoque ratio

AB

quad. ad

quad. componitur ex rationibus

AG

ad

et

BD

ad b

Sed quoniam

assumi potest minor

fieri

longitudine quvis assignata,

potest ut ratio

A G ad A g minus diffrt a
pro differenti quvis

ratione aequalitatis

quam
j

assignata,

ideoque ut ratio
diffrt a

AB
BD

quad. ad

b quad. minus

ratione

ad b

d,

qum pro

differenti quvis assignata.^'

Lemma I. ratio ultima A B quad. ad A b quad. eadem cum ratione ultim B D ad b d. Q. e. d. Cas. 2. {^) Inclinetur jam B D ad A D in angulo quovis dato, et eadem semper erit ratio ultima B D ad b d, quae pris, ideoque eadem ac A B quad. ad A b quad. Q. e. d. Et quamvis angulus D non detur, sed recta B D ad datum Cas. 3. (*=
Est ergo, per
)

Si ergo finitus sit C, linita quoque erit curvatura radius osculi in A ; si vero radius sit infinitus, curvatura erit infinitesima; ac tandem si radius sit infinitesiQuoniam autem mus, curvatura erit infinita. deflectit, quo eo magis curva a tangente C minor est, et concirculi osculantis radius tra, patet angulum coQtacts crescere et decrescere cum curvatura et n edem. ratione inversa
radii circuli osculantis.

A C

puncto aliquo
nescenles diculares

b,

A habente ducantur chorda evaA B,. ad easque agantur perpen-

AD

radii.

122.

Ducantur

clTordae

B,

G;

anguli;?

A B
bi

G, in semicirculo rectus est ; ac proind in curv qucumque curvaturam finitam in

B G, b G, hae lineae convenient in puncto G, junctisque punctis A et G, recta A G ad tangentem A d perpendicularis erit, et finitam habebit magnitudinem, ut pote qu ebqualis est duplo radio finito A C, circuli curvam osculantis in A. '' (a) 123. Ubi puncta D, B, accedunt usque ad A, linea A I (122) est diameter circuli curvam A b B osculantis in A, et quoniam accedente puncto B, ad A, accedit punctum G, ad I, atque evanescente arcu A B, evanescit quoque distantia G I, manifestum est quod distantia G I minor esse potest quam assignata quvis; quia ver anguli A b g, A B G, recti sunt (perhyp.) circuli duo diametris A g, A G, deB, transeunt, adeoque scripti per puncta b, horum circulorum chordae A b, A B, sunt mdise proportionales inter suas respective

abscis-

sas

c,

mtres

B D, b d, ad A D, B D F, b d f, eadem semper, erit ratio ultima B D, ad b d, quse ad A C, paralpris. Ductis enim B F, b lelis, erit ob triangula equiangula B F D, b f d, B F b f sed (123) B F b f BD bd A b 2 est igitur B D b d == A B 2 2. A B Ab
(b) 124. Inclinentur jam in angulo quovis dato
f,
.

XBDetAb2=AgXbd&c.

C, seu sequales d b, g, A G, ac proind

A B^ = A G

B, et dia-

=
D

fc)

125.

Et quamvis angulus D, non

B, d
b,

detur,

sed

recta;,

ad datum punctiun H,

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ali

55
;

puiictum convergat, vel

qucunque lege constituatur

tamen anguli
et

D, d communi

lege constituti ad qualitatem

semper vergent

propis

accdent ad invicem

me

aequales erunt,

qum pro per Lem. I.

differenti quvis assignat, ideoque ultiet

propterea lineae

D, b d sunt
B,
;

in e-

dem
sinus

ratione ad invicem ac pris.

Q.

e. d.

Corol. 1.

Unde cum
b

tangentes

A D, A

d,

arcus

b,

et

eorum
illo-

C,

c fiant ultimo chordis

B,

Ab
d.

aequales

erunt etiam

rum quadrata
Corol. 2.
sagittae,

ultimo ut subtens

D, b

{^)

Eorundem quadrata

sunt etiam ultimo ut sunt

arcuum

quse chordas bisecant et ad

datum punctum convergunt.

d.

Nam

sagittae illae sunt ut subtensae

D, b

Corol. 3.

(^)

Ideoque sagitta

est in duplicata ratione temporis

quo cor-

pus data velocitate describit arcum.

convergant, vel ali
constituantur,

qucumque communi lege tamen anguli D, d, communi

et

rectse

D, b

d,

ad

tangentem

D,

ad A et ad se mutu accedentibus) ad qualitatem semper verlege constituti (punctis b et

normales, per puncta C, c, semper ducantur linese E C, e c, ad datum punctum H, convergentes, evanescente arcu B, rect B, d b,

d f

DF

A_ ..-^EV^X

a_

56
Corol. ^.
^ ( )

PHILOSOPHIE. NATURALIS
Triangula rectilinea

[Mot. Corpor
sunt ultimo in
tripli-

AD

B,

Adb

cat ratione laterum

AD, Ad,

inque sesquiplicat laterum

B, d b;

A D et D B, Ad et d b existentia. Sic et triangula ABC, Abc sunt ultimo in triplicat ratione laterum B C,
utpote in composit ratione laterum

c.

Rationem vero sesquiplicatam voco

triplica-

tae

subduplicatam, quae

nemp ex

sLmplici et sub-

duplicat componitur.
Corol. 5.

Et quoniam

B, d b sunt ultimo pa-

rallelae et in duplicata ratione

ipsarum

erunt arese ultimae curvilineae ex natur parabolae) ( ^ ) duae

AD
A
d

B,

AD, Ad: A d b ([^]

tertiae

partes trian-

gulorum rectilineormn
ta

AD

B,

b; et segmen-

B,

A b paites
A

tertiae

eorundem triangulorum.

Et

inde hae arese et haec segmenta erunt in tripli-

cat ratione

tum tangentium
B,

D,

A d;

tum chor'

darum
(5),

et

arcuum

A b.

enim data
arcus F duplicata

velocitate percursa sunt ut tempora adeque pro temporibus substitui possunt

B, f

b,

sed sagittis sunt in ratione

(126), ergo et tempo-

eorum arcuum,

ordinat C B, quale est rectangulo ex absciss evanescente C, et diametro circuli, qu est proprietas parabolee cujus latus rectum quaie est praedictse diametro.

rum.

(f) 128. Triangula rectilinea A B D, A b d, sunt ultimo in triplicat ratione laterum A D, b d; d, inque sesquiplicat laterum B D, B, per ductis enim B F, b f, ad tangentem F, pendicularibus, erit ob triangulorum B

b d

similitudinem B b d, et proptere areae triangulorum A B D, D, ad sunt in ratione composit laterum Cor. 1.) d, et B D, ad b d; sed (124, 125.
f,

D:bd=BF:bf,
A

BD:bd = AD-:

A b d, sunt in ratione composit A D, ad A d, et A D ad A d hoc est, in ratione triplicat

2, ^,

^bd=AD:
b

Ad^, adeque ^ B D Ad, ergo triangula A B D,

:

laterum

AD, Ad;

sunt etiam in ratione comd,

est,

posit B D,ad in ratione

evanescens A B, in curvis (g) 129. Arcus omnibus curvaturam finitam ad punctum conusurpari tacts A, habentibus, pro arcu parabol f, parallelpotest. Duct enim A C, lineis B F, b
l,

hoc v' B D, ad V b BDXVBDadbdXVbd.

d, et

Nam in sequale diametro circuli osculantis. B, (vid. fig. texts) ordinata arcu circulari

completisque parallelogrammisA B, A b, erunt, quales ez demonstratis, rectse F B, f b, et ipsis cb, quadabscissse A C, A c, ut ordinatum C B, proprietas. rata, qu est notissima parabol spectari potest l.TO. Quare arcus evanescens tanquam arcus parabolE cujus latus rectum est

est mdia B, ad diametrum perpendicularis, C, et reliquam proportionalis inter abscissam cum diametri partem, seu totam diametrum,

tertia pars trianguli rectilinei

A b B, est A C B, vel qualis A D B, adeque areacurviiinea A D Bb A, sequa(h)

131,

Parabolae

segmentum

lis est

duabus

tertiis

partibus ejusdem trianguli

C, evanescit

(Lem.

I.),

adeque quadratum

rectilinei

AD

B.

Vid. Gregor. a S. ^^incentio

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Scholium.

57

Cteruin in his omnibus supponimus angulum contactus nec

infinit

majorem
suis,

esse angulis contactuum, quos circuli continent

infinit

cum

tangentibus

nec iisdem

minorem; hoc est, curvaturam ad punctum A, nec

infinit

infinit

parvam

esse,
'

nec

magnam,

seu intervallum
^:

A J finitae esse

magnitudinis.
lus

Capi enim potest

nuUus per punctum

simili

D B ut A D quo in casu circuA inter tangentem A D et curvam A B duci poerit infinit

test,

proindeque angulus contactus

minor

circularibus.
^,

^
)

Et

argumento

si fit

DB

successive ut

AD^AD

AD

^,

AD,

58

PHILOSOPHIE NATURALIS [Motu

minor
priore.

Corpor.

&c. habebitur sries angulorum contactus pergens in infinitum, quorum

quilibet posterior est infinit

Et

si fit

DB

successive ut
alia

AD-, A Df, A Df, A Df, A Df,

infinita

D^, &c. habebitur

sries

angulorum contactus, quorum primus

est ejusdeni generis

cum

circularibus, secundus infinit major, et quilibet posterior infinit

priore.

major

Sed

et inter

duos quosvis ex

liis

angulis potest sries utrinque in

infinitum pergens angulorum intermediorum inseri,

terior erit infinit

quorum

quilibet pos-

major minorve priore.

Ut

si

inter terminos

D", et

Df, Et rursus inter binos quosvis angulos hujus seriei inseri potest sries nova angulorum intermediorum ab invicem infinitis intervallis differentium. Neque novit natura limitem.
\f
,

A D^

inseratur sries

A D

A DU, A

D|,

Df,

Df,

D^;j,

Dj*,

A Dy,

&c.

'

Qu

de curvis

lineis

deque superficiebus comprehensis demonstraad solidorum superficies curvas

et

ta sunt, facile applicantur

(

contenta.

Praemisi vero

lisec

lemmata, ut effugerem taedium deducendi longas

more veterum geometrarum, ad absurdum. Contractiores enim redduntur demonstrationes per methodum indivisibilium. Sed quoniam dui'ior est indivisibifium liypothesis, et propterea methodus illa
demonstrationes,

minus geometrica censetur; (") malui demonstrationes rerum sequentium

(133).

Loco m,

substituantur numeri

1, 1

_J_

i^

+ i'1+i.i + 'i+l'i + f' A C, successive ut +f + CE%CE-^, c CE E ,C E habebitur ^, I y

i+i-.i
1
,

5.

&c., erit

&c., et

eries

infinita

angulorum

contactis,

quorum

quilibet posterior est infinit

minor priore (153),

et inter binos quosvis angulos hujus alteriusve seriei inseri potest sries nova angulorum intermedionim ab invicem infinitis intervallis differentium; ut enim ea sries inveniatur, sufficit JL, seriem inter duos numros datos, v. G. 1, 1

numerorum crescentium, centium, quorum quilibet major sit

jnvenire

6 vel decres-

meris
(1)

datis,

135.

altero ex numinor altero, quod facillimum est. Id exemplo facili illustrare satis erit.

idem vertex eademque alsit polygonum inscriptum circulo qui basis est coni, numerus laterum polygoni augeatur, et eorum longitudo minuatur
Pyramidis
et coni sit

titudo, et basis pyramidis

ji

finitum, et polygoni ac circuli ultima ratio

7.) erit ratio aequalitatis,
ratio

tima

ac proind ulpyramidis illiusque superficiel ad conum et illius superficiem curvam, erit quoque ratio aequalitatis ; und curva superficies coni aequalis est summe ultimEe triangulorum evanescentium, quorum communis vertex est vertex coni, bases vera latera evanescentia polygoni circulo inscripti. () 136. Qum magnos progressus Geometria fecerit, hinc cognoscere licet. Veteres Geo-

(Lem.

metr in

iis

qusestionibus quse Infiniti conside-

rationem involvunt, suas demonstrationes ad absurdum revocabant, et ex falsis suppositionibus verum eruebant. Ut inter duas quantitates qure ad qualitatem constanter vergunt, et tandem propis ad invicem accedunt qum pro data quvis differenti rationem asqualitatis intercedcre demonstrarent, pris supponebant inter eas quantitates esse vel majoris vel minoris inaequalitatis rationem, deind utrumque falsum demonstrabant, et ex hc reductione quam ad absurdum vocant, inter illas quantitates perfectam aequaliQum autem pertatem esse concludebant. plexus sit et taediosus hic deinonstrandi modus, nemo non videt. Verm licet imperfecta admodm fuerit veterum Geometria, non iis tamei omnin ignota fuerunt methodi infinitesimalii Quantitates infinit parvas seu evaprincipia. nescentes pro nihilo habendas esse in multis demonstrationibus tanquam axioma posuerunt Euclideset Archimedes; in exemplum afferemus unicum vulgaris Geometri theorema. Ut demonstrarent circules esse inter se ut quadrata diametrorum, fingebant iis circulis inscripta esse vel circumscripta polygona similia quorum latera numro augerentur et longitudine minuerentur in infinitum, it ut polygonorum inscriptorum vel circumscriptorura a circulo differenti foret quvis data magnitudine minor ; quia ver hsec polygona sunt ut quadrata riiametrorum circulorum quibus inscribuntur vel circumscribuntur, circules pariter esse ut quadrata diametrorum concluVarios infinitorum ordines supponit debant. illud idem theorema, lict non adverterent vte
.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et rationes,
et

59
primasque na;

ad ultimas quantitatura evanescentium summas scentium, id est, ad limites ( ) summarum

rationum deducere

et

propterea limitum illorum demonstrationes qu potui brevitate prmittere.

His enim idem praestatur quod per methodum indivisibilium; Proinde in sequentibus, piis demonstratis jam tutis utemur.
quantitates
tis

et princisi si

quando
pro rec-

tanquam

ex particulis constantes consideravero, vel

indivisibilia,
(

usurpavero lineolas curvas; nolim

sed evanescentia divisi-

bilia,

non summas

et rationes

partium

determinatarum, sed summa-

rum et rationum limites semper intelligi; vimque talium demonstrationum ad methodum praecedentium lemmatum semper revocari.
Objectio
est,

portio; quippe quae,

runt, nulla est.
esse

quod quantitatum evanescentium nulla sit ultima proantequam evanuerunt, non est ultima; ubi evanueSed
et

eodem argumento que contendi

posset
(

nuUam
veloesse

corporis ad certum locum, ubi motus

finiatur, pervenientis

^ )

citatem ultimam: hanc enim, antequam corpus attingit locum,

non

ultimam; ubi
tatem ultimam
git

attingit,

nuUam
motus

esse.

Et responsio

facilis est:

per velociattin-

intelligi

eam, qu corpus movetur, neque antequam

cesst,

locum ultimum
est,

et

neque postea, sed tune cum

attingit

attingit;
et

id
res.

illam ipsam velocitatem

qucum corpus

locum ultimum

Nam

considerabant polygona circulis ininfinitis

scripta

tanquam composita ex

numro at;

one infinit parvis seu evanescentibus lateribus manifestum autem est diiferentiam polygoni inpcripti a circule quvis data minorem componi ex
infinitis

curatius procederet, loco indivisibilium evanescentia dlvisibilia substituit, et quantitates Mathematicas non ut ex partibus quam minimis constantes, sed ut motu continue descriptas considrt; supponit nimirum lineas describi ac de-

numro atque infinit

parvis seu evanes-

centibus circuli segmentis quorum latera polygo-" ni sunt chordas; haec ver segmenta sunt minimae quantitates illae quas secundi ordinis infini-

scribendogenerarinonperappositionempartium, sed per motum continuum punctorum, superfiper motum linearum, et solida per motum superficierum, angulos per rotationem laterum,
cies

Hc pedem fixetesimas dicunt recentiores. rant veteres, primusque longis progredi au sus est celeben-imus Geometra Bonaventura Cavalerius, qui anno 1635, indivisibilium methodum in geometriara introduxit. Hoc primum posuit sue methodi decretum, lineas nemp ex infiniconstare, superficies ex infinitis lineis, punctis tis et solida ex infinitis superficiebus ; deinde indivisibilia illa elementa, totamque eorum summam
compart in un magnitudine cum singulis elementis eorumque summ in ali magnitudine, et sic duarum magnitudinum rationem dtermiHeec autem quantitatum indivisibilium nt. hypothesis duiior minusque geometrica Newto-

tempora per fluxum continuum, et sic in cteris. (o) 138. Ubi area curvilinea in parallelogram-

ma

rectilinea dividitur, et eorum numerus augetur atque latitudo minuitur in infinitum, ho-

rum parallelogrammorum summa (Lem. 2.), nunquam potest esse major are curvilinea, sed hc area est terminus ad quem parallelogrammorum decrescentium summa semper accedit et quem tandem attingit, ubi parallelogramma evanescunt aut nascuntur. Idem dicendum de
evanescentibus curvarum chordis respectu perimetri curvilineae. Quantitates evanescentes concipi (p) 139. non debent velut determinata; aut determinabiles qudam portiones quantitatum qu certam etdefinitamparvitatem obtineant. Quascumque enim portiunculas linearum, superficierum aut corporum acceperimus aut designaverimus, hae semper reips finitse erunt, non evanescentes; itaque non sunt intr certos terminos quantumvis proximos coarctandae, und hae quantitates semper ut decrescentes ac perptu diminuendae accipi debent. (q) 140 Exempli causa, gravis sursm projecti et

Ko visa
(n)

est.

Kewtonus, ut indirectas et perplexas vitaret veterum demonstrationes, earum tamen certitudinem et evidentiam conservaret, veterum principium lemmate primo generaliter expressit, illudque in lemmatis sequentibus ad curvas generatim applicavit, et ind directas perbrevesque demonstrationes in toto operis decursu deduxit. Ut autem methodi indivisibilium brevitatem assequeretur, tutius tamen et ac137.

ad altissimum locum pervenientis.

60

PHILOSOPHIE NATURALIS
cesst.

[Mot. CoRPOii.

qucum motus

Et

similiter

per ultimam rationem quantitatum

evanescentium, intelligendam esse rationem quantitatum, non antequam

evanescunt, non postea, sed

nascentium

est

ratio

qucum evanescunt. Pariter et ratio prima qucum nascimtur. Et summa prima et ultima est
Extat limes quem
potest,

qucum

esse (vel augeri aut minui) incipiunt et cessant.

velocitas in fine

mots attingere

non autem
limes

transgredi.

Haec

est

velocitas ultima.

Et par

est ratio limitis

quantitatum et proportionum
sit

om-

nium incipientium
problema
nia in
aliis

et cessantium.

Cumque hic

certus et definitus,

est

ver geometiicum

eundem determinare. Geometricaveromsi

geometricis determinandis ac demonstrandis lgitime usurpantur.

Contendi etiam potest, quod

tium rationes, dabuntur
("^)

dentur

ultinice

quantitatum evanescen-

et

ultimse magnitudines : et sic quantitas omnis

jores vel minores

141. Seu, quantitatum determinatarum et

si

enim punctum B,

velocis

indivisibilium, sed, &c.

142. Ut quantitatum evanescentium aut nascentium relationes atque proprietates inveniantur,

semper progrediatur quam punctum C, in liue B C, incrementa B b, fluentis A B, majora erunt incrementis E c, fluentis B C, eodem tempore genitis. ut B b, E c, cuntur, dum
Velocitates quibus
illa

considerantur quantitates finit,

harum

incrementa

investigantur relationes et proprietates et lex qu continu crescunt vel decrescunt ; quibus cognitis facile intelligitur qunam proprietates quantitatibus illis crescentibus ac decrescentibus semper conveniant, adeoque et cum in infinitum

eodem tempore genita, primo nasnemp b c, coincidit cum B C, di-

et evanescunt, vel cum nascuntur. vero ex Lemmate primo aliisque sequentibus invenitur quaenam sint proprietates qualict quantitatibus finitis non conveniant, evanescentibus tamen et nascentibus competunt, cum nemp quantitates finitae decrescentes ad illas proprietates, ut it dicam perptue accedunt, et ad eas tempore dato accedunt magis qum pro difFerenti quvis data. Ex prsEcedentibus Lemmatibus facile deducitur ac demonstratur Neiutoniana fluxionum methodus cujus generalia principia ut pot nobis in posterum profutura breviter explicabimus. 143. Q,u"ititates indeterminatae quse continua crescunt vel decrescunt, variabiles aut fluentes dicuntur ; constantes vero aut determinatae vocantur, qu aliis continuo crescentibus vel decrescentibus, esedera manent. Ordinat B C, B D, super basi F, motu sibi semper parallelo it progrediantur, ut ordinat B D, e-

minuuntur

Im

et methodus ex fluentibus inveniendi fluxiones, methtodus fluxionum directa vocatur; methodus vero ex fluxionibus inveniendi fluentes, methodusJluxionuni inversa appellatur. 145. Velocitates quibus fluentium quantitas

cuntur ^MMo??es,

tum incrementa eodem tempore genita, primo nascuntur, sunt uniformes. Dem. Cum curva A C c, motu puncti C, velocitate quvis fini-

t progredientis

describi possit,

si

illius

puncti

velocitas

secundm directionem C E,

lineae

AB

supponatur uniformis, velocitas ejusdem secundijm directionem E c, pro varia

parallelam,

C c natur, varia quidem erit in diver. curva; punctis, v. gr. in C, et c ; sed quo magis punctum c, ad C, accedet, eo minor erit
curv
sis

velocitatis

secundiim directionem

c,

variatio

dem semper manente, punctum D, rectam

d describat, et intrim continu crescente vel decrescente ordinat B C, punctum C describat curvam C c; abscissa B, ordinat B C, curv arcs c, arex B, sunt quantitates C B, indeterminatfe seu fluentes; recta vero B D, est quantitas constans. 144. Quantitates fluentes, ut B, C, equalibustemporibus crescentes et crescendo genitae, pro velocitate majori vel minori

GD

A GD

qu crescunt, ac generantur, evadunt ma-

LiEER Primus.]
constabit
in libro

PRINCIPIA MATHEMATICA.

61

ex

indivisibi]ibus, contra

decimo elementorum, demonstravit.

Ultimae rationes
illae

quam Euclides de inconunensurabilibus, Vermn haec objectio falsae

quibuscum quantitates evanes(
^

innititur hypotliesi.

cunt, rvera

non sunt

rationes quantitatum

ultimarmn, sed limites

ad quos quantitatum

sine limite decrescentimn rationes

semper appropin-

quant; et quas propius assequi possimt

qum pro

data quvis difrerenti,

nunquam

ver transgredi, neque pris attingere

qum

quantitates dimi-

nuuntur in infinitum.
quantitates duae,

Res

claris intelligetur in
est differentia,

infinit

magnis.

Si

quarum data
ratio,

augeantm- in infinitum, da-

bitur

harum ultima
si

nimii'um ratio eequalitatis, nec tamen ideo daista est ratio.

buntur quantitates ultimae seu maximae quarum

bus
igitur,

In sequenti-

quando

facili

rerum conceptui consulens, dixero quantitates

sed cogita semper diminuendas sine limite.

qum minimas,

vel evanescentes, vel ultimas; cave intelligas quantitates

magnitudine determinatas,

6S
rat in
;

PHILOSOPHI/E NATURALIS

[Mot. Corpor.

T et V linea b c in locum suum prio- inter se directe ut arcus A B, E F, qui angulos B C redeat, et ultima forma triangulorum subtendunt et reciproc ut arcuum radii A P, evanescentium C E c, C E c, C E T, est simiE P. De7n. Est angulus A P B, ad angulura litudinis et ultima ratio sequalitatis [Lem. VIII.) B P C, seu E P F, ut arcus A B, ad arcum ideque fluxiones prime ipsarum A B, B C, B C, adeque ut A B A P, ad B C A P sed ob arcus similes B C, E F, est B C A P A C, sunt (146.) ut trianguli CET, latera C E, E T, et C T, et per eadem latera exponi E F E P; erg angulus A P B,est adanguhim E P F, ut A B A P, ad E F E P. Q. e. d. possunt, vel quod perind est, per latera V B, 154. Hinc sequitur 1. quemlibet angulum C B, et V C, trianguli V B C, similis trianguA P B exprimi posse arcu A B qui ipsum sublo C E T. 2. Quemlibet tendit diviso per radium A P. 151. Quoniam are B b c C, B b d D, corem
: :
:

dera tempore describuntur communi ordinataC, B motu, erunt areae illa nascentes vel evanescentes ut fluxiones arearum A C B, A B G, (146); sed area na.scens B b c C, non difFert parallelogrammo B E, (107); ergo fluxiones arearum G, sunt in raC B, B

arcum

circuli

rum B

P B
nem
ris

in

radium

B, esse ut factum ex angulo A P, atqu ade hoc facto ex-

primi posse.
fluentis

5.

Incrementum nascens angul

et illius anguli fluxio(146) esse in ratione direct arcs circulaillius.

A P

B, adeque

nascentis et inversa radii

tione prima parallelogrammorum

E,
b,

nascentium, seu ob commune latus tione ordinatarum C B, B D.

in ra-

152. Si circulus centro B, radio fluente B C, descriptus per longitudinem abscissa B, ad

idem quod ex

angulos rectos progrediatur, describet solidum rotatione figurae A C B, circ

axem
erit

B generaretur, et fluxio solidi geniti ut factum ex are circuli illius in incremennascens

tum

b, abscisse?

B, et fluxio super-

factum ex perimetro ejusdem circuli in arcum C c, vel tangentem C T, nascentem. Dem. Rectarigulum nascens BE, nondiffertafigurB b c C nascente (107), adeque incrementum nascens solidi ex rotatione figur A C B, geniti quale est solido ex roficiel solidi

geniti erit ut

E, circ latus B b, genito; hoc autem solidum est cylindrus qualis facto ex are circuli radio C B descripti in altitudinem B b ; solidi igitur motu circuli C B per axem B geniti incrementum nascens adeoque et ipsius fluxio (146) est ut factum ex are circuli in incrementum nascens B b, abscissaa A B. Similiter cum arcus nascens C c, cum tangente C T concidt, (Lem. 7.) superficies nascens ex rotatione figur B b c C, genita qualis est superficiei coni truncati, adeoque aequalis facto ex semisumm peripheriarum, quarum sunt radii B C, b c, in latus C T, seuob, B C (107) aequalis facto ex peripheri circuli, cujus radius B C, in latus C T, vel arcum C T, nascentem; ergo factum istud est incrementum nascens superficiel curv ex rotatione A C dcsciipta;, adeque est ut illius superficiel fluxio (146) Q.
tatione rectanguli

155. Recta revolvatur, et

P C

fluens circ
illius

punctum

vam

A C

datum polum P extremum C, curtangit in

c,

describat

V C

dicularis

P c, et producta P c, Capiatur P E P c] P C describatur circuli arcus C E, ut habeantur E c, incrementum rect P C, C c, incrementum curv, A c, P C c incremenl tum areje P A C P, angulus C P c, incre-

P C, in locum novum tangentem secet in T.

seu radio

P, demissa sit perpenV. Sit A punctum in curv A C fixum, progrediaturque recta P C de loco suc

H in quam ex polo
P

quam

recta

mentum
nita.

anguli

APC,
P

bc=

eodem tempore ge

Redeat jam

C, in locum

rem P C, ut incrementa illa omnia evanescant et horum incrementorum evanescentium ralio

ultima erit ratio fluxionum quantitatura fluentium quarum sunt incrementa (146). 156. Quoniam autem pervenientc P c, in loC, triangula C E c, C E T, evanescensunt ultimo similia et qualia (Lem. 8.) circuli arcus C E, cum chord ipsius coincidit, ipsique qualisest {Lem. 7.), et prtere evanescente angulo C P E, anguli P C E, P C, sunt mter se et duobus rectis aquales, adeque C E, ad P T, normalis. Manifestum est, 1.
tia

suum

prio-

e. d.

cum P

155. Anguli rectilinei

AP

B,

E P F

sunt

esse triangulo adeevanescenti c C, smile, ac proind fluxiones arcs C, et rectre P C, esst inter se ut duo latera T, P seu C, P C. 2. Fluxionem anguli esse ut C 3. Fluxionem areae (154.) C P,esse ut fac-

Triangulum

TVP

TEC,

que

et triangulo

T APC,

PC

tum ex rect C P, in normalem C E evanescentem nam area trianguli P C T, aequalis dimidio rect

Liber Primus.]
tanoTilo

PRINCIPIA MATHEMATICA.
E, seu ob
evanescen-

63

P T X C

tem E T, dimidio rectangulo (Lem. 1.)

P C X CE

157. Sirailibus argumentis ex fluentibus calculo expressis fluxiones inveniri possunt, in quantitatibus finitis analysim instituendo, et finitarum nascentJum vel evanescentium rationes primas Hc autem sunt calvel ultimas investigando.
culi fliixionum principia.

fluxiones sint in prima ratione

Nimirm, 1. Cira incrementorum

nascentium et ultim evanescentium (146), fluxiones iis incrementis primo nascentibus vel ultim evanescentibus possunt exprimi. 2- Q,uantitates qu nonnisi suo incremento nascente aut

evanescente differunt, sunt Eequales (Lem. 1.) Quantitatum constantium nuUas sunt fluxio4. Si innes, nulla incrementa vel dcrmenta. ter quantitates indeterminatasaliqu decrescant, dum aliae crescunt, decrescentiura fluxiones sunt negativae, sunt enim ut incrementa negativa, seu
5.

ut dcrmenta. 153. Quantitates fluentes designantur ultimis

v ; constantes indican&c. fluentium fluxiones primas aut ipsis proportionalia incrementa nascentia vel evanescentia Newtonus nott iisdem litteris quibus fluentes exponuntur, sed iis punctuatis sic

alphabet!

litteris z, y, x,

tur aliis

a, b, c,

z,

y, X, V; Leibnitius litteram (/, incrementi nascentis vel evanescentis notam characteristicam

fluentibus praeponit sic dz, dy, dx, dv. Fluxiones

secundas designantur

sic z, y, x, v, vel sic

ddz,

ddy, ddx, ddv ; fluxiones tertise sic z, y, x, v, vel sic dddz, dddy, dddx, dddv, vel sic d^z, d^y, d^x, d^v, et it deinceps ininfinitum. 159. Fluxio quantitatis ex pluribus term'inis per additionem vel subtractionem compositse,
aequalis
est

omnibus singulorum terminorum

fluxionibus per eadem signa -j- vel it fluxio quantitatis composit a -\- z

d z

y, incrementum tempore dato genitum squale est difFerentise incrementorum ipsarum z et y,

y.

Dem.

junctis
-|-

y, erit

Totius quantitatis a

cum nuUum sit constantis a, incrementum (156) adeque incrementum nascens vel evanescens
quantitatis a -f- z

aequale est differentiae

incrementorum nascentium vel evanescentium ipsarum z et y, sed fluxiones sunt in prima ratione incrementorum nascentium (145) erg fluxio totius quantitatis a-\-z dy. Q,. e. y, est dz

Si crescente quantitate y, fluxio foret negativa

d.

z,

adeoque fluxio d z

nemp d y
fieret

decresceret y, ipsius

d y,

(157) z -\-

d y. Quod vandum.
160.
variabilibus

in

sequentibus seraper est obsep-

Fluxio quantitatis fluentis ex pluribus ptr multiplicationem compositae, qualis est summ factorum ex singularum variabiliumcomponentium fluxionibus in aliarumvariabilium facta ductis, hoc est fluxio quantitatis
z y,
e&\.

dy

-\-

yd

z,

fluxio quantitatis a z est

a d

z,

fluxio quantitatis z

\-zydx.

Dem,

y x e^tyxdz-\-zxdy

Recta

B, fluens super

64.

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor
.

Fluxiones secundae ex primis fluxioni1 64. bus, tertiae ex secandis, iisdem regulis colliguntur qrlibtis primae fluxiones ex fluentibus finitis eruUbi tamen sic pergitur ad fluxiones untur.
sGcundas, tertias et sequentes, convenit, quantitatem aliquam ut umforiniter fluentem considerare, et pro ejus fluxione prima unitatem scribere, pro xsecund vero et sequentibus nihil (148j. emplum unicum atferemus ; sit qurenda fluxquantiio fluxionis y d y : d x, supponendo

per formulam secundam invenitur S

et
si

=^ y y,
militer.

y dy
S:

loco

dx, erit S.

{i.

y dy= S. d x d d x {d y ^ -\- y d d y)

substituatur ipsius vaior,

=^ d d =y dy
x
-.
:

=
d

supponendo d x constantem, nam fit d d y d V, adeoque d y v, et fluxio proposita evadet, V d y -^ y d V d x, cujus fluens (per formulam 4^*) est V y d X, oh d X constantem. Cum autem sit y d x yd y: y, erit i> y
X,

=
: :

^d

X.

tatem x uniforraiter fluere, adeque di' constantem seu 1, invenitur fluxio yddy-\-dy''': d x.

Ex fluxionibus fluentes inveniuntur, 165. operationes instituendo iis contrarias quibus ex fluentibus reperiuntur fluxiones ; quar, litter S, significante fluentem fluxionis cui prponitur, seu

168. Postquam fluentes ex fluxionibus collecta sunt, si de veritate conclusionis dubitatur, fluxiones fluentium inventarum vicissim colli-

gend
positis

sammam primam
vel

nascentium,

incrementorum ultimam evanescentiunj (147)

methodi fluxionum inversse fundamentates formule erunt. o s:. S. d s a x. et S. a cZ s 1. S. d s

2. S. et
S.

m dz = m a s " d z = a z ",
3 "

sunt, et cum fluxionibus sub initio procomparandae. Nam si prodeunt quales, conclusio rect se habet ; sin minus, corrigendje sunt fluentes sic, ut eai-um fluxiones fluxionibus sub initio propositis quentur. Nam et fluens pro lubitu assurai potest, et assumptio comgi, ponendo fluxionem fluentis assumpt qualem fiuxioni proposit, et termines homologos inter se comparando.

z ",

169.

Quoniam

constantis quantitatis
fluxio

nulla

est fluxio, et

eadem proinde

d z ex

fluenti-

et S.
3. S. 4. S.

"

"dz

(dz+dy)

{zdy-\-y dz)

= z+y. =
j/ z.

= az'''y\
5. S.

et

^.{amy^z^^^dz^anzyj^y
(y d z

'dy)

z yz d y) : y y cujus fluens quseritur, nulli harum formularum similis fuerit, per novarum variabilium substitutionem aliasque artes quas hic
:

bus z, et s -|- a, colligitur ; fluens omnis quse ex fluxione prima colligitur, augeri potest vel minui quantitate aliqu constante ; quse ex fluxione secund colligitur, augeri potest vel minui quantitate cujus fluxio secund nulla est ; quB ex fluxione terti colligitur, augeri potest vel minui quantitate cujus fluxio tertia nulla est. Et
sic

166.

Si fluxio,

deinceps in infinitum.

170. fluens composita, qu ex proposita fluxione collecta est, unicam variabUem includit,

Cum

tractare nobis
test.

non

licet,

ad

illas ssep

reduci poa;

ut fluens

Sit in

exemplum
d X

fluxio c b -\- c

-|

(6 -j- x)

b c -\- c x \, quae

X,

ponatur
z,

c6-j-ci-=zet

erit c 6 -j- c a

==z

et

^2zd =
'

z,

et

d x

=
',

2zdz
c.

adeoque c-j-ca?^X Hacc autem fluxio similis

z

m=3, ma
adeoque
S.
z,

dz, estque z''5 a 2

maz "
-\-

= z^
:

dx-=2zzdz: est formule m a Y,

adeoque
5c
c,

(166) deducta est ex fluxione c b -\- c x d X, ita determinari solet constans adjungenda vel deti-ahenda in fluente inventa loco variabilis x, ponitur o ; tum si fluens ipsa sit etiam o, complta est. Si quid vero residuum fuerit, ut hic remanet -f- 6 \/ b c, hoc residuum cum signo contrario tiuenti primo invent adjicitur, ut ha:

^X

et

a=2:3c,
b -{- c x)

beatur flue ns c omplta,

dz^=az'^=2z^:
dx

|-

|-

/^

b c.

Hujus

^ c -j- c i ^ -^ x) rgulas ratio est, quod

loeo

scribatur ipsius valor c b -\- c x ^, et in-

venietur S. c b

cx^X

f-^i^c

Xcb

167. formularum auxilio et fluxionibus secundis prim, ex tertiis secundae, &c.

cxi = ^{b + x)X cb + cx\. +Superiarum

inventa supponi possit exhibere aream curvEe alicujus, cujus sit abscissa variabilis x, adeo ut dum a; o ; area, fluente express, sit etiam o ; und si in fluente primo inventa loco x, subfluens

stituatur o,

sitque

aliquod

residuum,

illud ex

inveniuntur.
S.

dx.

dx

= y,

ddx==^dxdx = ^dx^.
et erit

Exempla
d
cl

sint

S.

d d x

= d y,

d x. Nam ponatur

fluente

detrahi

dbet.

Generaliter,

quantitas

constans

et

dxddx== ydy,

adjicJor.da vel subducenda ex natur quaestionis deternunatur, aut arbitraria est.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

65

SECTIO
De

II.

Inventione Virium Cenfripetarum.

PROPOSITIO

I.

THEOREMA

I.

Areas, quas corpora in gyros acta radiis

describunt,
et

ad immobile centrum vriwn

diicis

in planis

immobilibus consistere, et esse temporibus

pro-

portionales.

Dividatur tem-

pus in partes
quales,
et

prima
vi

temporis parte describat

insit

corpus

rectam

A
si

B.

Idem secund temporis parte,

nil

impediret,

rect
c,

pergeret ad
leg.
1.)

(per

describens

lineam

lem
ut
c

B c aequaAB; adeo radiis A S, B S,

ipsi

S ad centrum

ac-

tis,

confect forent

sequales arese

S B,

c.

Verm

ubi corpus venit ad B, agat vis

centripeta impulsu unico sed magno, efficiatque ut corpus de recta B c Ipsi B S parallela agatur.c C, occurdeclinet et pergat in recta B C.

rens

BC
1.)

in

C;

et

complta secund temporis parte, corpus (per legum

C, in

Corol.

reperietur in

eodem

(a) piano

cum

triangulo

S B.

Junge S C; et triangulum
(a) 171.

SBC,
B
C,

ob parallelas

SB, Ce,
V B

sequale erit

Reperitur in C, in eodem piano

;

piano parallelogramm

cum triano-ulo A S B quam viribus conjunctis

Vol.
I.

nam
mobile

diagonalis

V,

c,

c C, cujus latera vlribus separatis describenda, sunt in

describit, est in

piano trianguli

S B.

66
triangulo
si
lis

PHILOSOPHIE NATURALIS
S

[Mot. Cohpok.
Simili

c,

atque ideo etiam triangulo S

B.

argumente

vis centripeta successive agat in C,

D, E, &c.

faciens ut corpus singu-

temporis particulis singulas describat rectas

C D,

E,

F, &c.

jacebunt hee omnes

in

eodem piano;

et

triangulum S
triangulo

SBC,

etSDEipsiSCD, et S E F ipsi
S

D E quale erit
igitur

Equalibus
temporibus
les

aequa-

areae in piano

immoto describuntur: et componendo,

sunt

arearum
quaevis

S.

summae

SADS, SAFS
jam numerus
et

inter se, ut sunt tempora descriptionum. Augeatur minuatur latitude triangulorum in infinitum; et eorum

ultuna perimeter

AD

F, (per Corollarium quartum

centripeta,

Lemmatis

tertii) erit

Imea curva: ide6que

^'is

qu corpus tangente hujus curv

perptua retrahitur, aget indesinenter; arese vero quaevis descriptse S A S, temporibus descriptionum semper proportionales, erunt

SAFS
1.

iisdera

temporibus in hoc casu proportionales.

Q.

e. d.

Corol.

non

Velocitas corporis in centrum immobile attracti est in spatiis resistentibus reciproc ut perj^endiculum centro iUo in orbis tangen>

tem rectilineam demissum. ( ) Est enim velocitas in locis D, E, ut sunt bases aequalium triangulorum A B, B

iUis

A, B, C,

C,

C D,

E,

F;

et

bases sunt reciproc ut perpendicula in ipsas demissa.

Si

arcuum duorum asqualibus temporibus in spatiis non resiseodem corpore successive descriptorum chordse A B, B C compleantur in parallelogrammum A B C V, et hujus diagonalis B V in
Corol. 2.

tentibus ab

e positione

quam ultimo habet

<=

ubi arcus

illi

in infinitum diminuuntur, pro-

ducatur utrinque;
Corol. 3.

transibit

eadem

per-

centrum virium.

Si

arcuum

asqualibus temporibus in spatiis

non

resistentibus

_(')

,\^-V^'V^'"

velocitas in locis

illis

A,

Hum
'^ "*

lrui^AB lorum A13,

BcT'^^'nvKv"''''''^B C, C D, D E, E F, qualibus
(S)
;

autem triangulorum bases sunt recipro^^"'^ altitudines, hoc est, reciproce^,t

ten)ponbus uniformi motu descnptae

qua.

perpendicula ex centro virium S. in bases demissa. Cum igitur evanescentibus trian<.uUs

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

67

descriptorum chordee

B,

B C

ac

E,

gramma

ABCV, DEFZ;
f,

vires in

E F compleantur in paralleloB et E sunt ad invicem in ultim

B V, E Z, ubi arcus isti in infinitum diminuuntur. Nam corporis motus B C et E F componuntur (per legum Corol. 1.) ex E Z: atqui B V et E Z, ipsis C c et F f quamotibus B c, B V et E
ratione diagonalium
les,

in demonstratione propositionis liujus generabantur ab impulsibus vis

centripetae in

et

E, ideque sunt his impulsibus proportionales.

quibus corpora quaelibet in
spatiis

Corol. 4. Vires

non

resistentibus

motibus
se ut

rectilineis

retrahuntur ac detorquentur in orbes curvos, sunt inter

illee
illi

arcuum

aequalibus temporibus descriptorum sagittse

et

quae converin infinitum

gunt ad centrum virium,

diminuuntur.
C^) in Corollario tertio, effimus o
Corol. 5.
tse

chordas bisecant ubi arcus

Nam

hae sagittae sunt semisses diagonalium, de quibus

Ideoque

vires

eaedem sunt ad

(^)

vim

gravitatis, ut hae sagit-

ad sagittas horizonti perpendiculares arcuum parabolicorum, quos pro-

jectilia

eodem tempore

describunt.

Corol. 6.

Eadem omnia

obtinent per

legum Corol.

v.

ubi plana, in qui-

bus corpora moventur, un

cum

centris virium,

qu

in ipsis sita sunt,

non

quiescunt, sed moventur uniformiter in directum.

As
E

S C, &.C. lutima perimeter A B C lineacurva quam (115) rectee A c, B d, f, tangunt in punctis A, B, C, D, E, C e, lianifestum est velocitates in illis punctis esse reciproc ut pei-pendicula centro S, in tangentes demissa. () 173. Transibit eadem per centrum virium. Nam ex demonstratione propositionis hujus, sumptd B C c, erit C, a;qualis et pai'allela linete B c, seu B, adeoque V A, B C, erunt etiam quales et parallel, et B V, qu producta transit per centrum S, erit diagonalis pa^ rallelogrammi 174. Si ducantur per puncta quvis B, et D, perimetri curvae vel diversarum curvarum tangentes B c, e, et demittantur angulorum contactuum subtensa C c, E e, radus S B, 3 D, ad
B,

F,

sit

centrum virium convergentibus parallel, sintque arcus B C, D E, qualibus temporibus descripti,patet ex Corollario 5. vires centripetas in B et D, esse ad invicem in ultim ratione subtensarum

c,

e.

("i)

175.

agonalium

F,

qu
C,

AB
^ ( )

DE

C, sunt chord arcuum evanescentiura Z, biF, alias diagonales B V,

Nam h sagittae sunt semisses B V, E Z, diagonales enim A

di.

scant.

ABCV.

per lineas parallelas ad horizontem perpendiculares agit, et gravia obliqu projecta parabolas describunt (40),
176. Vis

enim

gravitatis

quod etiam in figura superiori contingeret, si centrum virium S, in infinitum abiret, et vis centripeta in omnibus punctis A, B, C, D, ea-

dem

maneret.

68

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO
ad pundum ml immobile,
punctum
II.

[Mot. Corpor.

THEOREMA
moiu

IL

Corptis omne, quod movetur in line aliqu curv in piano descripty et radio

ducto

vel

rectilineo uniformitey^ progredieiis,

descrihit areas circa

illud temporihus proportionales, urgetur

vi

centripet teridente

ad idem punctum.

1. Nam corpus omne, quod movetur in line curv, detorquetur de cursu rectilineo pervim aliquam in ipsum agentem (per Leg. 1.) Et vis illa, qu corpus de cursu rectilineo detorquetur, et cogitur triangula quam

Cas.

minima S A B, SBC, S C D, &c. circa punctum immobile S temporihus aequalibus asqualia describere, ( ^ ) agit in loco B secundum lineam
parallelam ipsi c

(per Prop.

XL.

lib. 1.

Elem.etLeg.il.) hoc est, secun-

lineam ipsi d D parallelam, hoc secundum lineam S C, &c. Agit ergo semper secundimi lineas tendentes ad punctum illud immobile S. Q. e. d. diun lineam

S; et in loco

C secundum

est,

177. Agit in loco B, secundum lineam parallelam ipsi C c, hoc est^^ secundum lineam

C)

P S; nam sol vi insit in A, corpus uniformi cura inotu progrederetur per rectam A B c, et qua^ libus temporibus quales lineas A B, B c, describeret ; verm per vim centripetam in B, detorquetur a rect B c, ut aliam rectam B C, codera tempore describat quo descripsisset B c
;

aquale triangulo S A B, ( per triang. S B c triangulum S A B triang. SBC, adeque per Prop. 40. vel 59. Lib. I, Elem. communis triangulorum S B C

angulum
hyp. )

SBC,

erit

B c qualium basis h
directionera
lit

S, parallela est rectas

c,

quae illorura triangulorum vertices jungit

igitur, per demonstrata, vis centripet in

c ; B, agat

secundum
tB

adeque junct

secundum
Coroll.
1.

C c, vis centripet agit in B, directionera parallelam ipsi C c (per

necessura est

Leg.) sed ob

AB

=B

parallelam linese C c, agat secundum directionera recS, hoc est, ut tendat ad centrum S.

c, et

ob

tri-

Liber Primus.]
Cas. 2. Et, per
superficies,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Legum
Corollarium quintum, perinde
est, sive

69
quiescat

in qu corpus describit figuram curvilineam, sive moveatur

eadem un cum
in directum.

corpore, figura descript, et puncto suo

uniibrmitcr

Corol.

1.

In

spatiis vel

mediis non resistentibus,

si

arese

non sunt tem-

poribus proportionales, vires non tendunt ad concursum radiorum; (^) sed ind dclinant in consequentia, seu versus plagam in quam fit motus,
si

modo arearum

descriptio acceleratur

sin retardatur,

dclinant in an-

tecedentia.

Corol. 2. {^) In mediis etiam resistentibus,

si

celeratur, virium directiones dclinant concursu

arearum descriptio acradiorum versus plagam,

in

quam

fit

motus.
Scholium.

Urgeri potest corpus vicentripet composit ex pluribus

viribus.

lu

hoc casu sensus propositionis

tur, tendit

est,
^

quod

vis illa quae

si vis

ex omnibus componi-

ad punctum

S.

Porro

aliqua agat perptue secun,

dum

lineam superficiel descriptae perpendicularem

haec faciet ut corpus

deflectatur piano sui

motus

sed quantitatem superficiel descriptae nec

est.

augebit nec minuet, et propterea in compositione virium negligenda

PROPOSITIO
describit areas circa

III.

THEOREMA
ad corpus

III.
dticlo

Corpus omne, quod radio ad centrum corporis altrais idcunque moti

centrum illud iemporibus proportionales^ urgetur vi

tendente
illud altcrum, et ex vi

composit ex vi ceiitripet
acclratrice

omni

qu corpus

illud alterum urgetur.

Sit

corpus

primum L,

et

corpus

alterum

et

(per

legum

(^)
si

modo arearum

tardatur,

178. Sed ind dclinant in consequentia, descriptio acceleratur sin redclinant in antecedentia. si
:

Nam
S,

triangulum SBC, quale non est triangulo S B, seu S B c, eodem tempore descripto,

recta

c,

non

erit

parallela lineas

sed

S B, it converget ut tendat in plagam mots, si triangulum SBC, triangulo S B c, majus est, et tendat in plagam contrariam si triangulum SBC, triangulo S B c, minus. Quar vis centripeta in B, agens seproducta
line

cum

cundm

direct! onem

parallelam line

Ce,

in
'

primo casu dclint in consequentia,

casu dclint in antecedentia.

in secundo

(h) 179.

Cum enim mdium

rsistt accele-

ratioid deacsiptic nis

arearum, quet arearum de-

scriptionem etiam sublat medii resistenti accelerari oportere, ac proind per CoroU. i. virium directiones declinare concursu radiorum, in S, versus plagam in quam fit motus. (') 180. Poit si vis illa perptu secundtn lineam superficiel descript perpendicularem agat, planum subjectum duntaxat premit, et corpus in illo piano motum in neutram partem impellit, ac proind nec superficiel descriptae quantitatem auget nec minuit, et propterea in compositione virium in piano agentium negligenda est, (k)181. Corpus L, circ alterum T, n curv L B, it revolvatur, ut c-c illius centrum T, semper describat areas temporibus proportionales, dm intrim corpus T, urgetur vi acclratrice secundm dii'ectionem Q, et pei

E3

70
Corol. 6.)
si

PHILOSOPHIE. NATURALIS
vi

[Mot. Corpor.
qu corpus alterum
;

nova, quse aequalis et contraria

sit illi,

T urgetur,
corpus
vis

urgeatur corpus utrumque secundum lineas paralielas

perget
:

primum

L describere circa corpus alterum T areas easdem ac pris

autem, qua corpus alterum

;

T urgebatur, jam

destruetur per vim sibi

aequalem et contrariam
sibimet ipsi

et

propterea (per Leg.

I.)

corpus illud alterum

tum

et

jam relictum vel quiescet, vel movebitur uniformiter in direccorpus primum L urgente difFerenti virium, id est, urgente vi

reliqu perget areas temporibus proportionales circa corpus alterum

scribere.

T deil-

Tendit

igitur (per

Theor.

II.)

differentia virium

ad corpus

lud alterum
Corol. 1.

ut centrum.
si

Q.

e.

d.

Hinc

corpus

unum L
;

radio ad alterum

T ducto

describit

areas temporibus proportionales

viribus pluribus juxta

atque de vi tot (sive simplici, sive ex

prius

urgetur,

Legum Corollarium secundum composit) qu corpus subducatur (per idem Legum Corollarium) vis tota acce:

leratrix,

qua corpus alterum urgetur

arese

vis

omnis reliqua, qu corpus prius

urgetur, tendet ad corpus alterum

Corol. 2. Et,
si
illce

T ut
T

centrum.

sunt temporibus quamproxim proportionales,

vis reliqua tendet

ad corpus alterum
si vis

quamproxim.

Corol. 3.

Et

vice versa,
arese
illas

reliqua tendit

quamproxim ad corpus al-

terum T, erunt
Corol. 4.

temporibus quamproxim proportionales.

Si corpus

radio ad alterum corpus

T ducto

describit areas,

quae

cum temporibus

collatse

sunt valde inasquales; et corpus illud al-

Leg.

Corol.

6.

si

vi

qualis et contraria dum directionem T

sit illi

nova acclratrice qure qu corpus T secunurgeatur corpus

Q urgetur,
vis

utrumque secundum
easdem ac pris;

lineas paralielas Q, T, Q, ; perget corpus L, describere circ corpus T, areas

autem

acceleratrix

qu

corpus T urgebatur jam destruetur per vim sibi sequalem et contrariam ; et propterea, per Leg. 1. corpus illud T, sibimet ipsi jam relictum vel quiescet vel movebitur uniformiter in directum ;

nimirum quiescet, si null ali vi praeter acceleratricem secundum directionem T Q, ant uj-gebatur ; movebitur vero aequabiliter per rectam aliquam T F, si prter vim acceleratricem per T Q,
agentem,
ali vi

non

acclratrice ferebatur juxt

directionem

F, &c.

Liber Primus.]
terurn
tripetae

PRINCIPIA MATHEMTICA.
movetur uniformiter in direetum
:

71
actio vis cen-

T vel

quiescit, vel

ad corpus illud alterum

T tendentis

vel nulla est, vel miscetur et

:

componitur cum actionibus

tota

admodum
Idem

potentibus aliarum virium

visque

ex omnibus,

si

plures sunt vires, composita ad aliud (sive immobile

dirigitur.
si

sive mobile)

centrum
;

obtinet, ubi corpus alterum

motu

quocunque movetur
ductionem

modo

vis centripeta

sumatur, quae restt post sub-

vis totius in

corpus illud alterum

T agentis.

Scholium.

Quoniam
respicit,

aequabilis

arearum descriptio index

aiicitur,

est

centri,

quod

vis illa

qu corpus maxime
;

quque retrahitur a motu

rectilineo,

et in orbita sua retinetur

quidni usurpemus in sequentibus aequabilem

centri,

arearum descriptionem ut indicem

cularis in spatiis liberis peragitur ?

circum quod motus omnis

cir-

PROPOSITIO

IV.

THEOREMA

IV.

Corporum, qu diversos circulos quabili motu descrbunt^ vires centripetas

ad centra eorundem circulorum tendere ;

simul descriptoruvi quadrata applicata
(')

et esse inter se,

ut sunt arcuum

ad circulorum

radios.

Tendunt
I.

hae vires ad centra circulorum per Prop. II. et Corol. 2.

Prop.

et sunt inter se ut arcuum aequalibus temporibus

I.

qum minimis

descriptorum sinus versi per Corol. 4. Prop.

hoc

est,

ut quadrata arcu-

um eorundem ad diametros circulorum applieataperLem. Vll.et propterea.

182. Corpora duo et a, circulos a, quabili motu describant, et are seu sectores S F, F S G, et a s f, f s g, erunt in singulis circulis ut arcus F, F G, et a f, f g ; hoc est (5) ut tempora quibus describuntiir, ac proind vires quibus corpora et a, in periphe()

ABGA,

a b g

riis

AB

G
s.

A,

centra S et

retinentur tendunt ad Sint arcus B, a b, qualibus

abga

temporibus quam minimis descripti, et ductis tangentibus A D, a d, et ad eas perpendicularibus B D, b d, completisque parallelogrammis
ut rcctse
et a, erunt inter se c d, vires centripet in B, d b, seu ut sinus versi C, a c, Verim ductis chordis B, a b, est (174).

C D,
C

a g, unde

A B ^ A B A G, A B^ jv A ^ A C= A G
:

et a c
et

-.

a b

ab

-,

ab='
;

cum

a g

A, ad vim centripetam in a, utquadratum arcs evanescentis A B diameti-o A G divisum, ad quadratum arcus evanescentis, a b,
centripeta in

igitur chordae et arcus nascentes quales

diametro
arcus, &c.

sint (per

Lem. VII.)

erit

A C

a g,

divisum

et

pi'optere

cum

tu

c,

hoc est,vis

72

PHILOSOPHIE NATURALIS
hi arcus sint ut arcus temporibus quibusvis

TMot. Corpor.

cm

eequalibus descripti, et

diametri sint ut

eorum radii
arcus
illi

vires erunt ut

arcuum quorumvis simul deQ.

e.

scriptorum quadrata applicata ad radios circulorum.

Corol. 1.

d.

Cum

sint ut velocitates

corporum, vires centripet

erunt in ratione composit ex duplicata ratione velocitatum directe, et

ratione simplici radiorum invers.
Corol. 2.
(

"

Et,

cum tempora

periodica sint in ratione composit ex

(

ratione radiorum directe, et ratione velocitatum inverse ;

petae sunt in ratione composit
plicata

vires centri-

ex ratione radiorum
inverse.

directe, et ratione

du-

temporum periodicoriun
(

Corol. 3.

Unde
Si et

si

tempora periodica aequentur,

et propterea veloci-

tates sint ut radii; erunt

etiam vires centriptes ut radii: et contra.

et velocitates sint in ratione subse: et

Corol.

4-.

"^

tempora periodica,

duplicat radiorum; (') agquales erunt vires centripetge inter

tra.

con-

Corol. 5.

Si

tempora periodica

sint ut radii, et

propterea velocitates

aequales; vires centripetse erunt reciproc ut radii: et contra.

ni ) 1 83. Vis centripeta qu corpus in pri( pheri circuli uniformiter incedens retinetur, est in omnibus peripheri punctis eadem, ut pote semper proportionalis constantis velocitatis qua-

et propterea (184) velocitates sint ut radii, erunt

etiara vires centripet ut radii,

V R

V
r.

1 2

R T 2 r,
:

si

T2

nam cum
1 2, erit

sit

(185)
:

drato ad radium constantem applicato. n ) 1 84. Tempora periodica, hoc est, tempo( ra quibus intgre peripheri describuntur, sunt in ratione composit ex ratione radiorum directe et ratione velocitatum invers. ( 5 ) velocitates sunt ut peripheriae ad tempora periodica applicata;, sed peripheriae sunt ut radii, ergo velocitates sunt ut radii ad ternpora periodica applicati, ac proind tempora periodica sunt ut ra-

Et contra si vires centripet sint ut radii, temCum enim sit (185) pora periodica sequantur. r, v V 1 2 R T 2 r, si ponatur

erit

=
:

Nam

adeoque

= R =T
12

T 2 r, unde r 1 2 R

^, et t

= T.
C
r 2
-.

=R =RT

^r,

187. Si tempora periodica sint in ratione ( q ) Bubduplicat radiorum, velocitates erunt in e-

dem

ratione.

Nam
c2
:

(184)

r c= R
7=r
:

a-

dii directe

et velocitates invers.

Si

corporum
et
t,

A et a,
leritates
erit

tempora periodica dicantur

T
t

cer,

C
c

et c, radii

A
.

S,
,

s,

dicantur E, et

deoque 1

C2

= R^
1

-777-,

Unde

si

fuerit

ideoque T = T
r
t
:

=r

Ce
r
: .

1 2

T-.tWi
erit

r * ac proind

T^

=R
r,

r,

C^

c ^

=:
si

R
fuerit

) 185. "Vires centripetae sunt reciproc ut ( quadrata temporum periodicorum applicata ad circulorum radios; nam vires centripetse corporum A et a, dicantur V et v, erit (per Coroll. 1 )

Et

contra
.

il_

-p-t^
R
2 t

__r

=R
T
2,

adeoque
^
:

c2= R R

erit

=
r
,

c''
:

c^

sed quoniam (1S4)

(r)

188.

Si et

und T tempora periodica ac proind

t 2
:

=R

J.-'t-'
r.

- ==

et

T
:

adeoque

C^
r

c*

=
V
.

R^ r2 -=^ -^-erit

ravelocitates (187) sint in ratione subduplicat inter se. diorum, sequales erunt vires centripetse

T^

Cumsit
tur

(185)
t

t^

C^
"R
:

R
fT-

t2

R v_ ^2

V = v.
t

T2

=R
si
r,
;

V:
:

= t2

R: T2

r, erit t 2

R=
sit

si

pona-

r,

unde

t2

Et contra
2
2
(

V
erit

=
r.

R T2
;

t^ = t2R T2r=
(

T2
:

t 2
1

=R

v, t 2

R=T2

cum

(185)
r,

V: v

et

promde

-5-.

s)

89.

Si

tempora periodica sunt ut radii

radii.

aequales, vires cenet propterea (184) velocitates

tripetse

186.

Und ai tempora periodica aequentur

erunt reciproc ut

Quoniam

Liber Primus.]
Corel. 6.
'

PRINCIPIA MATHEMATICA.
tempora periodica

73

Si

sint in ratione sesquiplicat radio ;

rum, et propterea veocitates reciproc in radiorum ratione subduplicat

C*)

vires centripetae erunt reciproc ut

quadrata radiorum

et contra.

Corol. 7.

Et

universaliter, si

(^)

tempus periodicum

sit

ut radii

testas quaelibet

R, et propterea velocitas reciproc ut radii potestas

(y) erit vis centripeta reciproc ut radii potestas

R^

"^

R poR

et contra.

Corol. 8.

Eadem omnia de
:

temporibus, velocitatibus, et viribus,

rum
n j 2

enim fper CoroU.

1.)

v
.
'

=_r
.

^, erit

V
si

si

potestates

R"

^,

r "

',

erunt vires cen-

Et

contra

fa erit

K V

=
:

^5

cum

SX

Bit(Coroll. 1.)

V:
,

v=-?^
adeque

"

-^"4
C

H
( * ) 1

c ^, et

c.

=R adeque T2:t2=R="':r2": cum (185) V:v=t^R: T^r, V =R rR^" = r2' RI" Et V:v = r^" cum V = R T R r-" M R^n = t^R: T-r, adeque t^Xli^"=T^r2'>, und T^:t2=R^": T = R
',

tripet reciproc ut radiorum potestates

R^

"

I.

jvjjijjj

ponatur

"

et
:

sit

erit

r ^ "

i;

I.

contra
' ;

si

fuerit
i

2 "

sit

t ^

^ r,

erit

r ^ "

et

"

r ".

90.

Si

tempora periodica

sint in ratione

sesquiplicat radiorum, erunt veocitates recipro-

c in ratione radiorum subduplicat

nam quoC
3
== :

niam (184) C:

R c=

,
:

adeque
t ^

c ^

R^ X2

=R

r^3,

=J^..J=r:R.

74

PHLOSOPHliE NATURALIS

[Mot. Corpou.

quibus corpora similes figurarum quarumcunque similmm, centraque in figuris illis similiter posita habentium, partes describunt, consequuntur ex

demonstratione prsecedentium ad hosce casus applicat.

Applicatur autem

substituendo aequabilem arearum descriptionem pro sequabili motu, et distantias

corporum

centris

pro

radiis

usurpando.

a b h, centra S, s, in figuris Ulis habentium, paites similes B E, a b e, it descrbant ut are S B, A S C, et cetera, a s b, a s c, et cetera, circ centra S, s, in singulis figuris descript temporibus quibus describuntur sint respective proportionaies, et per Prop. II. vires centripet ad centra S, s, tendent.
similiter posita

um A B H,

1%

mi,

Per puncta A et a, in curvis similiter posita agantur tangentes A D, a d, sintque arcus miniA F, a b, eodem tempore in utraque curv

descripti, et ductis rectis

G, b

d, radiis veclori-

A B D et ab d, sunt similes, est BD: bd=AB:ab, itaque per compositionem rationis estFG:bd=A F^X ^B: AB^ Xab=AF2:ABXab(et quia A B = ^i^->lA^') = A F^ :e-^^Xa b= AI^ '^
et quia figure

A, est ad vim centripetam in a, nt F G, ad b d, (174). Sumatur autem arcus A B similis a b, ( ita ut sit a s ab V A S A S ab: A B,acproindesit A as ducaturque B D radio A S parallela, erit per Coroll. 1 Lem. XI. F G: B D A F^ A B ^
bus
S, a
s,

parallelis, vis centripeta in

B=
:

'

as

as

AS

Cumigiturdemons'atumfuerit vires cen-

tripetas in

et a, esseinter se ut sunt F, b d, erunt vires Ol ut quadrata arcuum F, a b, simul descriptorum applicat ad radios homologos
S,

G A

s.

195.

Coroll.

1.

Quoniam

velocitates

finit

et a, per arcus nascentes F, a b, sunt uniformes, erunt ill ut arcus F, a b, qualibus temporibus descripti (5). Und vires centripeta; in A, et a, erunt ut velocitatum in et a, quadrata, ad radios S, a s applicat. 196. Coroll. 2. Figuras similes S E, a s e, divisas concipiantur in innumeros sectores quales S B, B S C, et cetera, et a s b, b s c,

corporum

A A

mutuo in duabus figuris similes, et ob quabilem arearum seu sectorum in singulis figuris descriptionem, sectores Bequales qualibus temporibus describentur, ac proind arcus A B, B C, et arcus a b, b c, et cetera, asqualibus respective temporibus percurrentur erit igitur terapus per A B, ad tempus per a b, ut tempus per A E, ad tempus per a e, hoc est, tempora
et cetera, sibi
:

AS, a s, ad tempora
leritates in punctis

periodica applicati, id

est, ce-

conespondentibus A et a, sunt in ratione composit ex ratione radiorumhomolo-

gorum

directe et

ratione

tempomm

periodico-

rum

inverse,

adeoque tempora periodica sunt ut

3.

radii directe et velocitates invers.

197. Corol. dicantur C, c,

Celeritates
centriptes
r
:

in

et

a,

vires

quibus describuntur arcus similes AB, a b, sunt ut tempora quibus describuntur alii quicuque similes arcus, A E, a e, adeoque ut tempora periodica. Cm igitur (1 95) velocitates in A et a, sint inter se ut arcus A B, a b, ad sua respective tempora applicati, erunt quoque velocitates Ulss inter se ut arcus A B, a b, seu ob figurai'um similitudinem, ut radii

vectores

homologi
(196)
et

R,

V, v, radii tempora periodica

T,

t,

et erit

C C

R -

et

Liber Primus.]
Corol. 9.
cus,
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Ex edem
demonstratione consequtur etiam
,

75

quod

ar-

quem corpus

in circulo data vi centripet uniformiter revolvendo

est proportionalis inter

tem-

pore quovis describit, mdius

diametrum

circuli, et

descensum corporis edem data

(195) V v = r R eritV:v^=-:- =t^ R
.

vi

eodemque tempore cadendo confectmu.

altitude per quam cadere dbet ut acqurat velocitatem qu peripheri circuli describitur, sitque F arcus eo tempore descriptus quo cadit per eodem edam tempore motu aequabili percurreretur, 2A per velocitatem eam in acquisitam F (30), adeoque erit

^"^

Et quoniam

AL

hoc

est,

vires

centripet sunt

reciproc ut quadrata temporum periodicorum ad radios homologos applicata. Cm igitur caetera omniade temporibus, velocitatibus et viribusin
circulis corollaria,

= =

ex superioribus proportionibus

2 A L siquidem eodem tempore eademque celeritate quabili percurruntur, sed est semper A G (198) cum igitur sit 2 A L A F ac proinde 4 A L ^

AF2 = AL X
erit

deducta

sint,

evidens est

eadem omnia convenire

temporibus, velocitatibus, et viribus, quibus corpora similes figurariim quarumcumque similium,

A LxAGet 4AL=AGetA L=A^= 4 2 A F2

.

= 4AL^=
Tempus
est

centraque in liguris illis similiter posita habentium, partes describunt. Corpus (* ) 198. uniformiter revolvatur in

200.

Coroll.

2.

revolutionis per in-

tegram peripheriam

ad

tempus

descensis

circuli peripheri

AB G

A, et idem vel aUud corpus ex puncto A, per radium A S, edem vi centripet qu corpus A in
circuli peripheri retinetur

continu it urgeatur ut (vi iU centripet constanti

permanente,

quemadmodum

vi gravitatis constante

fit in corporibus cadentibus) corpus illud

cadendo percurrat
corpus A,

L,

uniformiter describit

eodem tempore quo arcum A F.

S, conQuoniam vis acceleratrix per radium stans est et continua agit (per hyp.) corpus per

uniformiter accelerato cadit (25) sunt ut quadrata temporum quibus percurruntur (27), ducatur per A, tangens D, et sumpto arcu minimo B, in tanS,

motu

et spatia percursa

gentem demittatur perpendicularis B D, et compleatur rectangulum CD, eodem tempore quo corpus A, aequabili motu describit arcum A B, per vim centripetam percurrit D B, seu A C,
(ex Coroll. 3. Prop.
1 ^.)

uniformiter accelerati per dimidium radium, ut peripheri ad radium. Nam eodem tempore quo dimidius radius motu uniformiter accelerato percurritur, totus radius describeretur cum aequabili velocitate lapsu per dimidium radium acquisit (30) e ver ipsa celeritate corpus circuli peripheriam (199) describit. Ergo cum spatia edem velocitate uniformi percursa, sint ut tempera (5) patet propositum. 201. Coroll. 3. Hinc data vi centripet qulibet in data a centre distanti, facile est reperire velocitatem qu corpus projici dbet ut circ prdictum cenlrum in data distanti circulum uniformiter describat ; velocitas enim illa sequahs est velocitati quam corpus acquireret cadendo per dimidiam distantiam a centro, si data vi centripet continue urgeretur (199). Date autem circuli radio, dtur peripheri, et data Eequabili in circulo velocitate cum peripheri, invenitur tempus periodicum, et arcus dato quovis tempore descriptus habetur.

erit igitur

utquadratum temporis per

temporis per

A
ob

A C, ad A L B, ad quadratum
motum
:

quabilem

A B
A
:

2
!

;=;

Cr

AC A F2 A
^r
;=,

F, hoc
:

AL=AB^ AF^^
igitur ob
sit

est,

in circulo

TM

cum

arcum nascen-

(jr

tem

AB^. -
p;
,
:

B,

su

chordae qualem,

erit

quoque A Li=-^-

,,^

AF^
=;

A C

atque adeo

=AF
199.
stanti

ALxAG=AF^et
A
G.
1.

proind

A L

A F
Dats circuli radio et velocieo revolventis, facile colligitur preportio vis centripet in eo circulo ad vim quamlibet notam quaUs est vis gravitatis. Prienim inveniatur tempus revolutionis unius in eo circulo peractse (5), mox invenietur tempus
Coroll.

Velocitas qu corpus A, peripheriam circuli F A, uniformiter describit, aqualis est velocitati quam acquireret cadendo per dimidium radium S, si vi centripet conCoroll.

A G

202.

tate corporis in

coutinuo urgeretur quali

:

illi

qu corpus

in peripheri circuli retinetur

Nam sit A L

mum

76

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Coupor.

Scholium.

C*)

Casus Corollarii sexti obtinet in corporibus clestibus,

(ut

seorsum

collegerunt etiam nostrates Wrennus, Hookius et Halleius) et propterea quae spectant ad vini centripetam decrescentem in duplicata ratione

distantiarum a centris, decrevi fusis in sequentibus exponere.

Porro prcedentis Propositionis

et

Corollariorum ejus bnficie, colligi-

tur etiam proportio vis centripetas ad vim quamlibet notam, qualis est ea Nam si corpus in circulo terrse concentrico vi gravitatis suae gravitatis.

revolvatur,

hc

gravitas est ipsius vis centripeta.

Datur autem ex depropositionibus

scensu gravium, et tempus revolutionis unius, etarcus datoquovis tempore

descriptus,

per hujus

Corol.

IX.

Et
sit

(=)

hujusmodi

quo corpus vi ill centripeta continu sollicitatum per dimidium radium caderet (200). Ex data autem vi gravitatis seu ex dato spatio quod
grave libre cadendo, dato quodam tempore eodem percurrit, invenitur (27) spatium ab gravi percursura eo tempore quo corpiis vi cenradium cadit, tripeta soUicitatum per dimidium sed vires acclratrices constantes, rationem habent spatiorum qua dato tempore percurrere faciunt (50) est ergo vis ea centripeta ad vim o-ravitatis, ut dimidius circuli radius ad spatium id quod grave percurreret eo tempore quo corpus vi centripeta sollicitatum dimidium illum radium
percurrit.

emensum,

et in

spatia percursa sint ut quadrata

motu uniformiter accelerato temporum quierit

bus percurruntur (27)

T-

ad

T^ X MS
,

B temseu 4 S ^ ut spatium B 2 ad pore T percursum ad spatium percursum tempore

T X

2MB

S
,

quo corpus, M,

vi centripeta

per-

cuiTt

dimidium radium, quod erit

MS^X MB
4

4MB
,

MS
,
.

M B
-,

est igitur (15) vis centripeta in circu.

S Corpus M, ope fili circ centrum S uniformiter D E, in piano horidescribat circulum zontali positum, eaque sit corporis revolventis

Exempli causa. clavo in S alligati,

lo

ad vim

gravitatis ut
S.

M S ,ad M S
,

MN

M B ad M

4MB

sive

ut

"^ Ex observationbus colligunt astro) 203. ( norai planetas secundarios, ut sunt Jovis vel Sa-

celeritas qua ac(}uiritur a gravi per altitudinem cadente, quritur ratio vis centripetae in

turni Satellites, radiis ad suum planetam primarium ductis, areas describere temporibus propor-

circulo

ad vim

gravitatis.

B, dicatur T, et velocadit per altitudinem acquisita, qu (ex hyp.) corpus citas in

Tempus quo grave

eorumque tempora periodica esse in ratione sesquiplicat distantiarum a centro planet primarii ; planetas vero primarios radiis ad
tionales,

circuli

peripheriam uniformiter describit,

(30), peripheria circuli dicatur p, et

erit

=
ria

cum
-j

solem ductis, areas describere temporibus proportionales, eorumque tempora periodica esse in
ratione
id
sesquiplicat
Corollarii

tempus periodicum
ad velocitatem

2MB applicat (5)

.

in circulo
j^ T

sit

sequale periphe.

V 1.

radiorum. Quare casus in corporibus clestibus obtinet,

erit

id

est, planetarum velocitates sunt reciproc in ratione subduplicat radiorum, et vires centripetae

tempus periodicum

PX T

2MB

jam vero

est

pe-

ripheria ad radium (200) ut tempus periodicum ad tempus quo corpus M, sol vi centripeta conS perstante sollicitatum, dimidium radium

currit, sive

T = PX 2MB
est

ad tempus per
ideo

dimidium radium quod

Cum autem

grave

M B tempore T altitudinem M B
2

TX

MS

'

sunt reciproc ut quadrata radiorum. Hugenius ad calcem tractats de ) 204. ( horologio oscillatorio, de viribus centrifugis in circulo earumque cum vi gravitatis proportione 1 3. Theoremata sine demonstratione proposuit. Eorum aliqua in Corollariis Propos, hujusce IV. demonstravit Newtonus, viamque aperuit, cui insistendo caetera omnia facili negotio absolvi possunt, quod poste perfecerunt multi insignes Mathematici.
<^

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
De

77

Hugenius in eximio suo tractatu

tatis

Horologio Oscillatorio vim graviIn

cum revolventium

viribus centrifugis contulit.

cirsi

C^)

Demonstrari etiam possunt prsecedentia in hune modum.

culo quovis describi intelligatur

polygonum laterum quotcunque.

Et

corpus in polygoni lateribus data

singulos a

cum

velocitate niovendo

ad

ejus angulos

circulo reflectatur; vis,

qu singulis reflexionibus impingit in hoc

po-

circulum, erit
erit

ut ejus velocitas: ideoque sununa virium in dato tempore

illa,

ut velocitas

et

numerus reflexioniun conjunctim

ejusdem ad

est (si

lygonum detur
id est, ut

specie) ut longitude dato illo

tempore descripta,
circuli prsedicti

et aucta

vel diminuta in ratione longitudinis

radium

quadratum

longitudinis illius applicatum ad radium: ideoque,

infinit diminutis concidt

si

polygonum lateribus

cum

circulo, ut

quadratum
vis centri-

arcus dato tempore descripti applicatum ad radium.

fuga, qu corpus urget circulum
circulus continuo repellit coi-pus
a
;

Hc
est

est

et huic aequalis

vis contraria,

qu

centrum versus.
in utroque polygone venumeri laterum eodem tempore descriptorum erunt reciproc ut latera singula, quo enim majora sunt latera, eo minor eorum numerus dato tempore datque velocitate percumtur ; quare manente edem in utroque polygono velocitate, numeri reflexionum sunt invers ut latera, sive ob polygonorum similitudinem, invers ut radii c-culorum. Si vero ponatui* idem circulorum radius, et varia in utroque polygono velocitas unifonnis, eiTint numeri laterum in utroque polygonodato temporepercursorum, directe ut

205.

Duo

intelligantur polygona similia

si

eadem upponatur

et regularia
latera

circulis

duobus

inscripta,

quorum

locitas,

numro

crescant et longitudine minuantur

in infinitum, et corpora

duo

in polygonorum. la-

teribus quabili velocitate ferantur, atque ad sin-

gulos angulos circulo reflectantur. Manifestum est corporum in polygom's revolventium vires centrifugas non esse mensurandas ex sol velocitate qu<\ in singulis angulis incurrunt in circulum et qu ab illo reflectuntur, sed insuper habendam esse rationem frequcnti impactuum aut reflexionum, itut si eadem fueritduorum corporum
revolventiumceleritas, virescentril'ugsintut nu-

velocitates sequabUes, seu, ut

longitudines dato

meri impactuum aut reflexionum tempore dato peractarum; nam qu plures sunt tempore dato impactus et reflexiones, e magis corpus circu-

lum

urget, ut centro recdt et vice-vers eo

magis ad centrum urgetur per circuU reactionem aequalem et contrariam actioni. Quare si varia fuerit corporum in polygonis revolventium celcentrifug erunt ut vloreflexionum tempore dato peractarum conjunctim. Est autem numeru reflexionum tempore dato ut numerus laterum poiygoni eo tempore descriptorum. Porritas Eequabilis, vires

tempore descript (5). Quai- variantibus polygoni velocitate et radio, numerus reflexionum est ut velocitas, seu ut longitudo tempore dato descripta applicata ad radium. Cum igitur supr ostensum sit vim centrifugam in circulo, aut vim
centripetam
ipsi

qualem

et

contrariam,

esse in
reflexio-

ratione composit velocitatis et

numeri

num

cittes et numeri impactuum seu

dato tempore peractarum, liquet eandem vim centrifugam esse quoque ut quadratum velocitatis radio divisum, et etiam ut quadratum longitudinis seu arcs dato tempore descripti appli

catum ad radium.

78

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO
Data quhtscunque

V.

PROBLEMA
describit,

I.

in locis velodtaie,

qu corpus Jiguram datam v'mbus ad

centrum ilud invenire.

commune aliquod centrum tendentibus

Figuram descriptam tangant

pendicula

rectae trs

totidem P, Q, R, concurrentes in

et

V.

P T, T Q V, V R in punctis Ad tangentes erigantur periilis

A,

B,

RC

velocitatibus corporis in punctis

P, Q, R,

a quibus eriguntur, reciproc proportionalia ;

id est, ita ut sit

P A

ad

QB
R

ut velocitas in

Q ad velocitatem in P,
A D, D B
E,

et

Q B ad R C ut velockas m
C
:

ad velocitatem in Q.
ducantur

Per perpendiculorum terminos A, B,

ad angu-

los rectos

E C,

concurrentes in

D et E

Et

actse

D, V'E concurrent

in centro quaesito S.

Nam
roi.
1 .

perpendicula a centro S in tangentes

I.)

T,

Q T demissa (per

Co-

Prop.

sunt reciproc

ut velocitates corporis in punctis

et

Q; ideoque per

con-

structionem ut perpendicula

AP, B Q directe, idest ut

pendicula puncto
gentes demissa.
cile colligitur

per-

in tanfa-

(^)

Qnde

quod puncta S, D, T sunt in mi recta. Et simili argumento puncta S, E, V sunt etiam in un recta,* et
propterea centrum S in concursu rectarum

T D, V E versatur.

Q.

d.

( " )
ta.

T
to

206. Puncta S, D, T, sunt in un recDemissis enim ex centro S, in tangentes V, T F, perpendiculis S G, S F, et ex punc-

FS

D, perpendiculis D K, D H, patet augulos G, D K, lines parallelis contentes esse .-tquales et propter laterum S F, S G, D H, D K analogiam, triangula F G S, K D, esse similiu, adeoque angulos S F G, D H K, quari, ac proinde lineas F G, K, esse parallelas, et triangula F T G, T K, similia, erit erco

TK:TG=HK:FG=DK:SG.
:

TH

TF= H K F G
:

=DH

S F,

et

linea

Quar

D,

producta,transibit per centrum S.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
V.

79

PROPOSITIO VL THEOREMA
revolvatury et

Si corpus in spatio non resistente circa centrum immobile in orbe quocimque

scribatf et sagtta arcus duci intelligatur^

arcum quemvis jamjam nascentem tempore quam minimo dequ cwrdam bisecet^ et producta
ut sagitta

transeat per centrum virium : erit vis centripeta in medio arcus,

directe et tempus bis inverse.
^

Nam

sagitta dato

tempore

est ut vis

(per Corol. 4. Prop.

I.) et

ausa-

gendo tempus
est ut vis

in ratione quvis,
ill

ob auctum arcum in edem ratione,

3.

gitta augetur in ratione

duplicata (per Corol. 2. et

bis.

Lem. XL)ideoque
Q.
e. d.

semel et tempus

Subducatur duplicata

ratio temporis utrin-

que, et
(
f

fiet vis

ut sagitta directe et tempus bis inverse.

tra S et

207. Corpora P et p, circ virium cencurvas P Q,, a p q, des, revolvendo, scribant, sintque chordse minimEe H, dh, radiis vectoribus S P, s p, bifariam divisae, et chordis illis evanescentibus, erit C P H, et P (per Corol. 2. Lem. VII.) adeque C
)

und puncta P et p, sunt in me; arcuum evanescentimn P H, dp h, posita. Prtere quoniam punctis C et P, c et p, coeuntiet H, d et h, simul cum punctis bus, puncta P, p, coincidunt, ultima chordarum evanescentiimi D H, d h, positio congrmt cum tangentium F L, f 1 positione, ac proind chord evanescentes H, dh, tangentibus F L, fl, ccquidistant, adeoque rectse F, d f, radiis S P, s p, parallela sagittis P C, p c, evanescentibus sequales sint. His, ad clariorem eorum qua NewtoNus supponit, intelligentiam positis, demonstrandio

=D PH^PD
D

dum

est vires centripetas in

et p,

esse inter se

ut sunt sagittP C, p c, directe, et inverse ut quadrata temporuni quibus describuntur arcus evanescentes P D, b p d, aut dimidii P D, p d. Dem. Si arcus P D, p d, qualibus temporibus describerentur, sagitt PC, pc, (per Corol. l. Prop. I.) essent ut vires centripet in

et p.

Quod

si

vires in
ai-cus

tempora vero per

sint V. gr.

P et p, P D,

sequales forent,

d, insequalia,

sicut
t ^.

T
Sit

ad

t,

dico sagittas

PC,
;

c,

fore ut

horum temporum quadrata

ad
t

directe

sive

enim arcus P Q, descriptus quo arcus p d, positis viribns in P et p, aequalibus, spatia Q, R, f d, seu P K, p c, virium illarum actione eodem tempore descripta erunt qualia Verim (per Cor. 2.
ut

T^

eodem tempore

et

3.

Lem.

XL) P D

Q,^

=DF
:

QR

sive f d, et

ob motum per arcus evanescentes uni-

formem, sunt arcus P D, P Q ut tempora quibus describuntur, hoc est ut T ad t, ideoque

PD^

P
:

Q^'

fd, et quia

t^=P C
quales,

DF=PC
si

=T^

t2=DF
vires

QRsive
ergo
et

etdf=pc
in
c,

T^:
sint

Quoniam igitur manentibus temporibus sagitt sunt ut vires, et manentibus viribus, sagittse sunt ut temporum quadrata, necessum est ut variantibus viribus atque temporibus sagittas sint ut vires et quadrata temporum conjunctim. Q,uamobrem si vires in P et p, dicantur V, v, erit vXt^, et dividendo antecedentes per T ^, et consquentes per t ^, erit

PC:pc=VXT2:

p c, itaque erunt sagitt temporum quibus arcus

PC,

p D, p

ut quadrata

V- v=-

PC

PC

d, describuntm-.

50
(S)

PHlLOSOPHIiE NATURALIS
Idem
1.

TMot. Cokpoil

facile

demonstratur etiam per Corol.

4-

Lem. X.

Corol.

Si

corpus

re-

jolvendo circa centrum S describatlineam curvarii

A P Q;
cur-

tangat ver recta

ZPR
alio

vam illam in puncto

et

quovis P,

ad tangentem ab
puncto
distanti

quo-

vis curvae

Q
P

agatur

QR
la,

paralle-

ac demittatur

Q T

per-

pendicularis

ad

distantiam

illam
si

S P:

vis centripeta erit reciproc ut

solidum

^ ^3 QR
'

modo

solidi illius

ea semper sumatur quantitas, quae ultimo

C')

fit,

ubi co-

unt puncta
in cujus
pori,

et

Q.

Nam Q R

sequalis est sagittse dupli arcus

P,

medio

est P, et
iste

duplum trianguli S

sive

P X Q
est;

T, tem-

quo arcus

duplus describitur, proportionale

ideoque pro

temporis exponente scribi potest.

Corol.
2.

Eodem argumento
5

vis

centripeta est reciproc ut solidum

sit

SYqXQPq. modo vy-n

si

Y perpendiculum
(')

centro virium in or-

bis

tangentem

P R

demissum.

Nam

rectangula

SY

QPetSP

X
aut

Q T sequantur.
Corol. 3. Si orbis vel

circulus est,

vel circulum concentric tangit,

concentric secat, id est

continet;

quam minimum

angulum contactus aut sectionis cum circule eandem habens curvaturam eundemque ra-

20S.
4.

Idem

facile

demonstratur

etiam

basim S P;
areas sint

per Corol.
drata

Lem. X. quo

statuitur vires esse ut

P Q, cum igitur in edem curv proportionales temporibus quibus de-

spatia, ipso

temporum

seu sagittae tripetarum actione descripta iisdem temporibus quibus percurrun.tur arcus evanescentes P D, p d, patet per supr dictum Coroll. vires centripetas esse inter se in ratione composit ex direct ratione sagittarum P C, p c, et reciproc quadratorum temporum quibus describuntur arcus D, h d. evanescentes P D, p c, seu

motus initio, descripta directe et qua^ invers: Cum enim F D, f d, PC, p c, sint spatia ex virium cen-

scribi possit loco

scribuntur, ac proind rectangulum temporis quo du))lus arcus

QT X

S P,

Q P,
et

seu

duplum triangulum S

Q. P, describitur, erit
.

VIS centripeta

m P, directe ut SP^Xr-QT^ ^,, SP'X QT^

QR

(0 210. Rectangula

(^) 209.
pli arcus Q,

Nam

Q.

asqualis
est

est sagittae

du-

T, asquantur ; nam tangens P R, cum arcu evanescente P, congruit (per Lem. VIL) et proptere tangejis illa considerari potest tanquam

SYXQP, etSPX

plum per Lem. VIIL,tanquamrectilineumconsiderari

potest) aequale est facto ex perpendiculo

P, (207), duver trianguli evanescentis S Q, P, (quod

P, in cujus medio

Q T,

trianguli S P Q, basis P Q, producta, et S Y, tanquam perpendicularis ad illam basim productam, quar area dupli trianguli S P Q, est S Y

in

XQP=SPXQT.

Liber Primus.]
dium

PRINCIPIA MATHEMATICA.
punctum P;
et
si

81
hujus cor-

curvaturse ad

PV
q

chorda

sit circuli

pore per centrum virium acta:

erit vis centripeta

reciproc ut solidum

Yq X P
Corol. 4.
illa

V.

C^)

Nam P V
positis,

Q
est
vis

'

QR
centripeta ut velocitas bis directe, et

lisdem
inverse.
1.

est

chorda

Nam
I.

velocitas est reciproc ut

perpendiculum S

per Corol.
Corol. 5.

Prop.

Hinc si detur figura quaevis curvilinea etiam punctum S, ad quod vis centripeta perpetuo
test lex vis centripetae,

A P

Q,

et in ea detur

dirigitur,

inveniri po-

qu corpus quodvis

cursu rectilineo perpetuo

retractum in figure
scribet.

illius

perimetro detinebitur, eamque revolvendo deest vel

Nimirum computandum

solidum

tv^

^^^

^^^^~

dum S

Y q X P V huic
P Vest
Q,

vi

reciproc proportionale.

Ejus rei dabimus

exempla
{^) 211.

in problematis sequentibus.

QP'
Sit

"oit
et

enim circulus

F C
que
sit

P,

ad tangentem

quidistant, erit angulus

asqualis recto

P Y, VPF

osculator
alla

V F,

duct chorda

Q M,

quam

chorda

V, per viriura centrum S

acta, bi-

prtere angulus F P, in semicirculo S Y P, duo triangula P V F, S Y P, similia sunt ac proind S P S =r P F seu 2 R P V, adeoque P

=PSY
:

perpendiculares
;

cum-

Y V = S:i^<2l^etSY^XPV=^li><lR SP SP
:

'

est dividende

per

numerum

constantem

2,

ut

SP

j-^

Hc
.

est expressio vis centripeta;

quam
et

Joannes Bemoullius, Abrahamus de Moivre

Guido Grandus invenerunt.

SCHOLION.
213. Newtonus generalem virium centraiium theoriam in superioribus propositionibus aperuit,
in Propositionis vi Pluriraas per analysin methoduraque fluxionum poste exquisierunt alii qui primum inter Geometras locum tenebant.

earumque lgantes formulas

CoroUariis tradidit

secat in

VK=VP,
Corol.
1.

QK^ = VK X PK;
et

K,

erit

(per Prop. 35. Lib. 5. Elem. ) sed evanescente K,

(207)
)

Lem. VII

Q K=Q,P, ergo QP2 =

P

QR = PK,

Hos
tariis

inter eminet Varignonius qui in

Commen-

ac

(per

Parisiensibus an. 1100, 1701, 1706, viricentraiium formulas su varietate et universalitate eximia ddit; praiclaras quoque addidit

um

PVXQR, etVP='^.
212.

lisdem

R,

et erit

C, radius osculi vis centripeta in P, reciproc ut solipositis sit

=
et

dum SY3
Vot.

XR, SP

quoniam enim rect S Y,

Joannes Bemoullius in iisdem Conmientariis an. 1710. Duas proposuit Jacobus Hermannus in Scholio ad Propositionem 22= Lib. I. Phoronomi, quas ut pote multum expeditas, nobisque in posterum profuturas, et ex superioribus NewTONi formulis facilUm deducendas, hic esscribemus ac demonstrabimus.

I.

82

PHILOSOPHIE NATURALIS
in
citato.

[Mot. Corpor.

sude Legibus Virium Centripetarum Epistol ad Halleium direct, et Herraannus loco supr
215. Sit

gula similia p

P p :^ d s, et P m= d y, et ob trianz p, P m, P S Q, erit d s d y
;

aaeoque p

'

=
j

zdy
,

et

sumptis utnnque nuxio-

nibus null constante usurpat, invenletur (165)

,

dzdyds-|-zdsddy zdydds;
d
S"

dp

p3dz

dp d S z^dy dz
^

ob p

~
214. Itaque coi-pus P, circ centrum virium describat curvam B p P, et centro C radio C P descriptus intelligatiir arcus infinitesimus P p circuli curvam B p P osculantis in P, ac centro S radio S P, arculus P m, et de-

d y

d~sT
z 3

adeque v

dzdyds^-j-zds^d dy
d y
3

zdydsdds,

d z

S revolvendo

qu formula
risiensibus,

nonnisi nominibus difFert formu-

Us quas Varignonius ddit in Commentariis Pa1701. 1706. 216. Hinc radiorum osculi formula admodum generalis et expedita facile reperitur

Q, p q, pertriangula q r, n C p, seu C p similia sunt, nam equales sunt anguli r q O, C p n, sunt enim ambo recti, et anguli
q,

nique S Q, S
pendiculares.

ad tangentes

Duo

P O

Nam

invenimus

(214')

d = = dp

(215'>

qui cum angulo p duos recSimilia quoque sunt triangula P, p q S, seu P Q, S, ob angulos ad q et p rectos et angulum p P communem, dum count puncta P, p, quare pP: Oq, seu p q, seu P et P SP ; p : Pp unde ex sequo r P C ad S P et P C p:
r
tos

O q, P C p,
efficiunt

PO

s ^

dzdyds-j-zd'sddy
cm in hc formula nulla fluxio
ta
tis
sit,

zdydd

constans assump-

in alias iniinitas transformari potest,

sump-

SPXmp
rq

Q m

q=

rq=PC: = Q

Si centrum S, in pro arbitrio constantibus. infinitum abeat, ut rect S P, vadant parallel, erit d z d y d s, quantitas infinit parva re-

Porto (212)

vis centripeta in

spectu
est

zdsddy
est

et

zdydds; nam cum

z finita

est ut r^-

SP
;

PCX
C,
si

erg

si

substituatur valor

o H'^

ejusdem generis ciun zdsddy; ubi igitur z, evadit infinita z d s d d y, fit etiam infinita respectu d z d y d s ; und si in formula radif

d z d y d s,

ipsius

modo inventus,

rq
eris vis

osculatoris

modo

inventa deleatur

membrum

ut-

SQ3xmp

^,

hoc est, proind

vis centripeta sit

mp=dz,
v :^

=r v, S P z, SQ,=:p, adeque rq
et radius osculi

p, erit

dp p3dz'

CP

= =

ac

=
:dz
-j

d y d d s d s d d'y formula generalis radii osculi in curvis quanuD ordinat S P parallelse axique perpendiculares sunt, et in quibusdz, sunt elementa abscissarum.

dzdyds,habebiturr=

quas duas formulas tradunt Keillius,

Liber Pkimus.]

TRINCIPIA MATHEMATICA.

83

PROPOSITIO VIL PROBLEMA

Gyretur corpus in circumferent
tis

II.

circuli, requiritur lex vis centriptes

tenden-

adpunctum quodcunque datum.

Esto
tia

circuli
;

circumferen-

VQPA

punctum daS; cor-

tum, ad quod vis ceu ad cen-

trum suum

tendit,

pus in circumferenti latum

P; locus proximus,

in

quem

movebitur Q; et circuli tangens adlocumpriorem P R Z.L

Perpunctum S ducaturchorday V^ et act circuli diametro

et

V A, jungatur A P;
quae ipsi
in

ad S Pdemittatur perpendiculum

T, quodpro"

ductum occurrat tangenti

S
(1

P
)

parallela

R.

Et

ob similia

punctum Q agatur L R, sit, et occurrat tum circulo in L, tum tangenti P Z triangula Z Q R, Z T P, V P A; erit R P quad.
Z, ac deniqueper

P R in

hoc

est Q R L ad Q T quad. ut A V quad. ad P V quad. Ideoque QRLxPVquad. - sequatur Q T quad. Ducantur hc aequalia in A V quad.

quad.
-,

QR
S
fiet

et punctis

P et Q

countibus scribatur

P V pro R
X

L.

Sic

quad.

X P
1.

V cub.
5.

quad.

A V quad.
Ergo
(per Corol.
et

quak "

Q T

quad.

QR
quad.)
reciproc ut qua-

Prop. VI.) vis centripeta est reciproc ut

X PV

cub .
'

A V
(')
sunt ob

quad

^^ ^^^

^^ datum A V

217. Triangula Z R, parallelam nem, et triangula

similia

ob angulos

Q R, ZTP, similia mensura dimidius arcus V L QP; quar R P: T P, per constructio- Q T = Z P Z T = A V P V. Est auZTP, V P A, sunt etiam tem R P ^ = Q, R x R L, per Prop. 56. Lib.
: :

rectos

ZT

P,

V P A,

et
est

3.

Elem.

quales

V P Z, V A P,

quorum communis

F2

PHILOSOPHIE NATURALIS
altltudinis

[Mot. Corpor.

dratum distanti seu

et

cubus chordas

P V

conjunctLm,

Q.

e.

i.

Idem

aliter.

Ad

tangentem

P R

pro-

ductam demittatur perpendi-

Y ob similia triangula S Y P, V P A erit A V ad P V ut S P ad S Y SPx P V quale_ ideoque

culum S
:

AV

J,

^^

S S

P quad. X P V c ub.'^

AV

quad.

<equale

quad.

X P V.

Et propterea (per Corol.

S

3. et 5.
est,

Prop. VI.)

vis centripeta est reciproc ut

X P V cub

Vq A ^^
^

toc

ob datani

AV

reciproc ut S
Corol.
1.

x P
si

cub.

Q.

e.

i.

Hinc

punctuBi datum

S,

ad quod

\as centripeta

semper

tendit, locetur in circumferenti hujus

circuli,

puta ad V;

erit vis centripe-

ta reciproc ut quadrato-cubus altitudinis

Corol. 2.

S P.

Vis, qu corpus

in circvdo

A P TV

circum virium cen-

218.

Idem aliter, cum sit

V ^ SPx P S Y ent
^

tiplicata,

SP3xPV3_ ''^

^-^ SF3

det,

=
*

AV3 AV^xSP SP^X PV3X R SY3X R ^''^=

ir^
vis

X FV XR
^

Quod
si

qualis est quadrato areae cui responmultiplicato per quadratum diametri. utique verum erit sive agatur de vi ad S,

sive de vi ad

tendente (vid.

fig.

Cor.

Quod

>

/^

terea

(212)

centripeta

est

reciproc

ut

2'^-^
erit

seu ob

constantem

reciproc ut S

R = A V, et A P^ X P V
i
3,

V,

(") 219' Nam, per constructionem hujus pro~ pos. vis prior est ad vim posteriorem, (hoc est vis circ S, ad vim circ R) ut PT^ ad

XP

sumi intelligantur arcus quali tempore descripti circa utramque vim, sagitt eorum arcuum expriment rationem earum virium centripetanim ; et are illis temporibus aquahbus circa utramque vim descript quales erunt, nam per Prop. 1. tempus periodicum est ad integram superficiem descriptam, ut tempus quodvis ad aream ipsi respondentem, ut ergo eodem tempore periodico idem circulus circa utramque vim absolvitur, quaeriturque area eidem tempori
respectu, ideoque
S,

S P^

X
T.

-P

'

Scilicet in
fig.

Propositionia

O ^R

V PV

(vid. ^

demonstratione hujus Prop.) inventum erat

et punctis

-^C,^

area eadem erit utriusque vis productum quadrati areae per quadratum diametri idem erit tam respectu vis

correspondens,

illa

Q.

TS

P
^,

et Q,

quam

respectu vis R, ergo sagitta pertinens

pro countibus scrbatur P terminus multiplicetur per S P

AV
est

QRXPV^xS P^=QT='XSP^X
^,

R L, et uterque X A V erit

S P area cujus arcus est ver Q, T P, et Q, R, est ejus sagitta, itaque sagitta

per

cubum

chordae, et

quadratum distanti mul-

ad vim S multiplicata per cubum ejus chord P V, et quadratum ejus distanti S P qualis erit sagittfB pertinenti ad vim R, multiplicatae per cubum ejus chordae P T et per quadratum ejus distanti R P, ea enim facta, quadrato are in quadratum diametri ducto aequalia sunt, ideo sagitt ill, sive vires in S et R erunt reci-

Liber Pbimus.]
trura

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ad vim, qua corcirculo et

85

revolvitur, est

pus idem

in

eodem

eodem
,

tempore periodico circuin aliud quodvis

virium centrimi

revohd potest, ut
cubuni rect S G,

R P quad. X S P ad
tangentem
rallela est.
()

quae a primo virium centro

S ad

orbis

ducitur, et distantias

corporis a secundo virium centro pa-

Nam
ad

per constructionem hujus propositionis

vis

prior est ad vira

est,

posteriorem ut

R Pq
PT

X PT
cubT"

cub. ad
'

P
^ ^^

x P V
^^

cub, id

ut

X RPq

P cub. X P V

cub.
^^^'^

similia triangula

PSG,

TP

V) ad S
3.

G cub.
Vis,

CoroL

qu corpus

in orbe

quocunque circum

vii'ium cen-

trum S
ut

revolvitur, est

ad vim, qu corpus idem

P in eodem orbe eodem que

tempore periodico circum aliud quodvis virium centrum

revolvi potest,

PX RP

q,

contentum utique sub

distanti corporis

a primo virium

centro S et quadrato distanti ejus a secundo virium centro R, ad

rectae

cubum

S G, quae a primo virium centro S ad

secundo virium centro

orbis

tangentem

PG

ducitm-,
()

et corporis a

distantiae

R P parallela
P

est.

Nam

vires in

hoc orbe ad

ejus punctimi quodvis

egedem sunt ac in circulo

ejusdem curvatm'.
proc ut
illa;

quantitates

qu

eas miiltiplicant,

ad sagittam in R sicut a P - X PT3 P 2 X P "^' ^- Q- e. d. () '220. Triangula PSG, T P V, similia sunt, ob angulos PSG, S P T aequales, quia sunt altrai inter parallelas S G, T P, et angulos V P G, V P, quales per 32. lib. 3.
hoc
est sagitta in
:

S S

est

^^><^^et TP
(

SG3=SP'XP^' ~
'

P T3

221.

Nam vires in hoc orbe

edem
P,
si

ad ejus punccirculo orilla

timi qucN-is P,

sunt ac in
vis

bitain osculante in

Elens.

und

TP:PV=SP:SG =

in P, est corpus in arcu evanescente cum arcus ille circuli pro arcu orbit evanescente usurpari possit.

enim

semper eadem ac

circuli osculatoris moveretur,

86

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO
Moveatur corpus in semicirculo
centriptes

VIII.

PROBLEMA
:

IIL

P QA

ad hune

effectum requirtur lex vis

S, ut line

tendentis

ad punctum adeo longinquum

omnesV

S,

Il

S ad

id duct, jpro parallelis haberi possint.

A semicirculi
semidiameter

centxo

agatur

CA

parallelas istas

perpendiculariter secans in
et

Met N,

C P. Ob (p) similia triangula C P M, P Z T et R Z Q est C P q ad P M q ut P R q ad ALN Q T q, et natur circuli P R q

jungatur
sequale
est

rectangulo

Q R
counti-

X R

N +Q
P

N,
et

sive

bus punctis

Q rectangulo Q R x 2 P P M quad. utQRx2 PMadQT quad.

g^

M.

Ergo

est

C P

q ad

ideoque

2P Mcub.
C P
2
q"il^d7'

Q T quad.
quad.
'

x S P
1. et 5.

q^^d.

QR
X SP
quad

i^

^ ^ ^^^'- aequale QR 2PMcub.xSP quad

.

CP
vis centripeta

quad.
reciproc ut

Est ergo (per Corollarium

Prop. VI.)

M cub.
CP
Idem

ratione determinata hoeest(neglect s ^

e.
i.

^^^-^' \
Q p quad./

reciproc ut
(1)

M cub.

Q.

facile coUigitur

etiam ex propositione praecedente.

Sciolium.

(')

Et argumento haud multum

dissimili

corpus invenietur

moven

(P) 222.

anguli etiam

quoniam anguli Z P T M P C, M P C M C P, recto quantur, M CP = ZPT; etPR2=Q,Rx R N + QN (per Prop. 36. Ub. Elem.) Cum autem C P radius circuli linea inS P adeque S M =: S P, erunt C P, S P,
sunt, et
-|-

PZ

Similia sunt triangula C P M, T, anguli enim ad et T recti aquales

et

-[-

erit

( 1 ) 223. Idem facile coUigitur ex Propositione preBcedente qu constat vim centripetam esse reciproc ut S P ^ P V3. Nam centre virium S in infinitum abeunte, omnes S P sunt sequales adeoaue constantes, et proptere vis reciproc

."5.

ut

PV3.
" (

sit

et

sit

finita

mox

2 S

P^
quantitate constantes.
2.

p p

Ut multa de sectionibus conicis ) 224. erunt dicenda, visum est eas prEsmittere ex conicis propositiones quae spius occurrent, ne memoriae vitio aut fastidio ad alios Autores recurrendi demonstrationum vis Lectores fligiat.

Liber Primus.]
ellipsi, vel

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sit

87
reciproc

etiam in hyperbol vel parabol, vi centripte, quse

ut cubus ordinatim applicatse

dentis.

ad centrum virium maxime longinquum ten-

Def. 1^. Si Planum quodpiam secet conum, sed per ejus Verticem non transeat, intersectio Coni et istius Plani dicitur Sectio Conica. Si ducatur planum per Verticem Coni, 2 parallelum piano secanti, conum ipsum vel se.-. ^ ^ t j,- cabit, vel tanget, vel totum ent extra eum : mnc jj..\.rdistine-uuntur sectionum Conicanim species, di ^ no T> u oo 2. Parabolae, centur primo casu TT Hyperbol, S". ^ jc ^
_ . 1
j.

sive

AE=IB IF
HneaTb
-,

sive

Eiem.")

C~X^ ^AFV
j^^

BF

et (per 56. 5.
/\

AV.

FVBF
j,

Sitver

^^^

^j^^
,

huic ParaUela, sive in el opposit sectione ; simiH ratiocinio

^ ae^bi:
,

..

j.

c ^a fv
^
. . ^

ostendetm" esse

^ etca^

-p-.y

a 3^.

Si
-,-

c-

smt duo Coni

,.

r^

^ -w per _ ir Verticem similes sibi

? ^ , est emm tota piano lanrallelogramma ; ' ^. % gente Conum, et terminatur per sectiones planonim Parallelorum, nam C c et A a sunt sec-

o
f.

Sed nsura
j::

c^

= ai X ae rn A C ac
. ^ ^

est

C^

-r, Pa-

m
.

..

ulud planum verticale quod unum e Conis secat, alterum etiam secabit, ideo, pla/ o n i num sectionis ipsi Parallelum utrumqae etiam
oppositi,
I 1

-

-11

^-

tiones plani Verticalis

"

,^

'

et
\

plani
i

tt v Hyperbolarum
i

A
^,

t
,

-t"

'

norum

'

basi

ex utriusque Coni sectione formabuntur in eo Piano duae Hyperboles opposecabit,

et sit.

Conum
4^

com

1 arallelorum

t^

XBF =

c a et

c a CA^ afXbf.

; '

est

ergo =>

A^ L A

a"

ac per consequens

AF

Si secundm lineas rectas in quibus plaper Verticem Coni ductum secat Coni superficiem, applicentur duo plana Conum tangentia, eorum cum piano Hyperbolarum intersectiones, dicuntur Hyperbolarum Asymptoti; nam ut ea plana superficiem Coni jam tetigerunt, nullibi eam superficiem iterum attingent, non ergo attingent Hyperbolam qu terminatur in superficie Coni et qu est in piano lineis quas tangunt parallelo. Lemma I. Sit linea ab un Asymptoto ad alSteram ducta, que per Hyperbolam secetur, partes ejus line inter Hyperbolam et Asymptotum utrinque contente sunt asquales. Et si linece, inter se Parallelae, ab un Asymptoto ad alteram ducantur, asqualia erunt facta partium utriusque Parallelae per Hyperbolam

num

>
|\

v. ,

Y V

/WriAAc5/T

'

piXA
\

Tllf

sect.

/ /

.,1

-A

\'\

-\^W''^C

Si vero linea ab un Hyperbol ad oppositam . .- -D ducta per Asymptotos secetur, partes ejus lineae / 'j-^\ inter Hyperbolam et Asymptotum utrinque con- / _. '/..'' tentcB sunt cequales. Et si lineas, inter se Parallel, ab vml'' Hyperbol ad oppositam ducantur, aequaliai'""' erunt facta partium utriusque Parallel per ''.. Asymptotum sectae (Apoll. lib. 2. Prop. 8.
y

\ \\ T XVxm'"'' \\\-'--'' '

\
'

-J^ ^^

'-

et 16.)

*"
-

-pN ^'

Primum talis sit linea B ut plaper eam lineam duci possit basi coni parallelum, cujus sectio cum cono erit circulus C F D, ducatur planum C per verticem Coni piano Hyperbolarum parallelum et secundum lineas applicentur plana C, Conum tangentia, in quibus erunt Hyperbol^e
Demonst.

num

-^*

VCD

.^^^ g^^^^
.j^

q^.^

^j

U^^^

^g
et

V D

ducta
j
et

inter
j,

Asymptotos,

5,,^^

et

erit

Asymptoti
punctis
tr

et et

Tangentes circu

C E F

D m

concurrant ill Tangptes in per centrum circuli ducatur Imea chordam r^ry qiUE ent perpendicularis eamquebifariam secabit ut etiam e^s Parallelam
:

TTT G HI
B,
I

ex

j-i-i,j m CD
)

ducantur Une^ E N, F n, taies ut i^^^ ^^^ ^^^^^ ^^^ ^^^^ ^,'^^. ^^Heia^Xii^^ A E et A F m, B F n et B E N erunt c,',v^;i;o r,,.^^* tj 11 1 a -r? a t? similia propter ParaUelas, est ergo A E A l*

AE=BF

utcumquq Hvperbolam
;

nam

per

4.

A
go

et

chordam
I

B,

et

E F (per 3. 3. Elem est erE =1 F, unde I A - I E

I

EM F m n E n' F est
:

t T?

F R F

^^^^j^,
:

N E Fm X r4

.AEXBE:AFXBF=EMX
n F,

ergo per compositionem

sed per demonstrationem

88
primi cass est
6.

PHILOSOPHIE NATURALIS
in

[Mot. Corpor.
parte,

E M X N E = F m X n F, ergo AExBE=rAFxBF, unde (per Prop. Elem.) A F A E = B E B F et di16. videndo A F A E sive EF: AE = BE E F AE B F sive E F B F, cum ergo = EF: BFest AE=BF.
:

prima demonstrationis

componendo

concluderetur,

non dividendo.

Lemma II. Sint du lineae in Hyperbolarum piano ductse, qu in quodam puncto sibi occurrant ; facta partium singulse Hne sumptarum a puncto concursus usque ad punctum Hyperbolae, sunt inter se sicut facta partium sumptarum ab Hyperbol usque ad utramque Asymptotum.

sit

Lineae A B, D C slbi mutuo occurrant in H, estEHxFH: GHXlH = AExBE: C G X D G.

B a b, priori parallela, et per punctum e ducatur linea P e linese E parallela, similia erunt Triangula
Ducatur veto linea
qusevis

bolae, in
si

M AEM
est

Demonstr. Ducatur per punctum E Hyperquo secatur per Hneam A B productam necesse sit, linea c E d, alteri line dat Parallela similia erunt Triangula

et

a e P,

ergo

AE:ae=EM:eP
:

BEN

et

be

R ob
:

parallelas,

AHC

HD

et

A E c, B H D
:

et

BE

unde ha-

et B E b e per compositionem rationis ...

=EN

R,

est

ergo
:

aeXbez=EMXEN:ePXeR, sedper casum primum est E M X E N = e P X e R,

ergo

A E X B E

AExBE=aeXbe.
3'''\

Casus

Si line de quibus agitur,

ab un

A H sive A E + E H A E= H Csive CG + GH cE et B H sive B F4- F H B E = H D sive D I -j- I H d E, et per compositionem rationis AEXBF+AEXFH+EHX B F (sive A E per Lem. I.) + E H X F H AExBi:.= CGxDl-fCGXIH-|G H X D I (sive C G per Lem. I.) + G H X
: :
:

bebuntur hse proportiones

OC
Hyperbol ad ejus oppositam ducerentur eadem proret per Asymptotas secarentur,
sus foret demonstratio ac in 2. casu, nisi quod I

EX
B F

est

ver

+ F H + H E = B E,

E (sive C G X D G per Lem.

et

DI

I. )

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

89

= D GergoestAEX BE4- VG*:MHXIH=EGXGF:EHX + IH4.HGAEXBE=D GX CG + F H. EHX FH: per verticem coni GHXIH: CGXDG. dividendo E H Linese V E, V F sumptum sunt semper XFH: AEXBE = GHXIH: CGX punctum ergo alternando E H X ergo earum DG FH: GHX I H=AEXBE C GX I M cum line.H M piano Hyperbolarura
et
:

ductae

et

in ejus superficie
coni,

in

superficie

intersectiones

et

in

DG.
Eadem est demonstratio sive lineae sint in eadem
Hyperbola,
sive,

duct sunt in

ips

curv Hyperbolic cujus

parallelae lineis

Asymptoti

sint

T N, T P

una

sit

in

un H3rperbol

alt-

ra inter oppositas, sive amb inter oppositas ducantur. Eigo facta partium, etc.

per punctum I in quo linea Hyperbol ducatur lineis parallel, similia erunt Triangula
;

VB

SIR

H M occurrit

A,

III. Sint duse Parallelae in sectione Conic ductae quae secentur per lineam quamvis,
facta partium uniuscujusque
Parallelae

Lemma

LRI,

VBG
et

D C et A B V A G et
parallelia

et

KSI

lineis

enim

terminantur,

sumpta-

a curv ad punctum ejus intersectionis, sunt inter se ut facta partium linese secantis sumpta-

rum

VG: A G=L I: RI V G G B = K I S I et per com: :

erit

ergo

positionem rationis

rum a

curv ad punctum intersectionis

cum

V G^
(

Parallel.

Sint B, F in punctis
Sit

V, vertex coni ; ex eo ducantur V E, V F ad extremitates lineae E F ; ducatur in B A, planum V A B, per verticem coni transiens et
in

HD=EGX G F:
D

CD, parallelse sectae per lineam G et H, est A G X GB C H

:

=PDX DN
.

:AGXGB = LIXKI: RIXST

per Lera. I.) Sed per

Lemma

EHX

H F.

planum Hyperbolanmi

in piano
ipsi

VBA

ipsi

ducatur

V G,

et in

VG

parallel quae jacebit in

AGXGB = MHXIH:CHX alternando VG^ :MHXIH=AGXGF;CHX Parallelum, H, H M DH. piano HyperErat autem VG^:MHxIH = EGX F G E H X F H, ex prima demonstrationis ergo AGXGB: CHXI>H =
VG2

LIXKI: PDXI>N=MHXIH: CH X D H est ergo

DH
et

II. est

parte,

est

E G X F G E H X F H.
:

Q.

e. d.

Cas. 2. Si

punctum
aequalis

F infinit

E,

linea

ideoque

E H= A G X G B G H X D
:

EGXFG:EHXFH=EG:
H, hoc
secat.

FG

puncto censenda foret line F H,

distaret a
est

ipsae partes secantis forent inter se sicut facta par-

tium parai lelarum quas

Cas. 3. Si punctum F non foret in edem sectione in qua est punctum E, sed in opposit,

eadem foret demonstratio nisi quod puncta I, in eadem Hyperbola forent.

Cas. 4.

et

Eadem

etiam

fiet

demonstratio sive
Paralle-

puncta
larurn

G et H sint A B, CD,
1.

intra extremitates

aut intra vertices

et

Hne
tis

secantis, sive sint extra.

Corol.

Sumatur

mdium

lineae

secan-

puncta E et F sitque c, si intersectio ejus sit intra vertices, lineae per Parallelam erit factum partium ejus asquale quadrato ejus quadrato ejus portionis a dempto dimidii Centro ad intersectionem sumptee, v. gr. erit
ut liquet per 5. 2. sit extra vertices, erit factum ejus partium aequale quadrato portionis ejus a Centro ad intersectionem sumptae dempto quadrato dimidiae lineee, v. gr. foret

E G X G F = c~E 2 _ c'G^
Elem.

Si intersectio ejus line

E G X G F :=7g"^ "c^,
Elem.

ut liquet per 6. 2.

bolarum erunt ergo Triangula G E et E, et I F similia unde habentur h pro:

VGF

MH
et

portiones

VG
et

VG

MH=E G H= F G,
I

H
per

F H,

compositionem rationis

Corol. 2. Ex puncto quovis ductae sint duae Tangentes ad sectionem Conicam, et ex quodam puncto unius ex ilUs Tangentibus, ducatur linea trans sectionem Conicam alteri Tangenti parallel. Quadratum prioris Tangentis est ad quadratum alterius Tangentis ut quadratum partis in prima Tangente assumpt ad factum lineae Pai'allelae alteri tangenti per ejusPaxtem inter Tangcn-

90
tem
et

rHILOSOPHIi: NATURALIS
curvam comprehensam (Apol.
lib.

[Mot. Corpor.

3.

Prop. 16.)

Sint

A
ex
:

C,

CB

Tangentes

sectionis

ABF,

Conicse

ducatur

DEF
2
:

parallela

B,

erit

M evanMm, N line Mme eum A C N n c cum B C, eritque cn=CN = CB, dF=DF, d E = D E, Me=mc=AC, Md=md=AD, ergo
enim c linea secans parallelas c N, d F eseant arcus et n, concident
et
;

D E F secet in d, erit per Lera. sup. c n X cN:dFXdE=:McX me: MdXmd, est

AD D F X D E. Ducatur Mme parallela Tangenti A C, N n c parallela Tangenti C B, et M m c lineam

A
C
2

C B ^ =z

Lemma IV. Dieatur sectionis Conicse Diameter ea linea quae Parallelas in curva termina tas bifariam dividit: sit ejus Diametri vertex
punetum
in

et

quo curvae occurrit

ipsi

ill Parallele,

ordinatim applicatse dicantur, et earura alterutra pars dieatur ordinata illius Diametri ; portio Diametri ab ejus vertice ad Ordinatam usque, dieetur ejus abseissa et denique ea Diameter qu Parallelas bisecando si-

quas bisecat,

mul

est illis perpendicularis, dieatur Axis.

positis

His

bisecabit erit

1. Linea qu duas Parallelas Diameter curvae id est esteras

:

erit

CB
:

^' :

DFX

r>

E ==Tc ^

lp"^

permutando

et alternando

A C
e. d.

C B

et

cm ns
2.

lineas
2.

hisce

Parallelas etiam bisecabit.

(Apol. Lib.

Prop. 28.)

D"^ D F X D E.
arrol.
3.

Q.

Si

ex variis punctis Tangentis ducanturlineae Parallelae trans sec-

Linea in Vertice Diametri ducta et OrTangens curvas in eo Vertice (Apol. lh 1. Prop. 17.) etviceversealinea erit Diameter qu bisecabit lineam quae erit Parallela Tangenti per ejus verticem duct :
dinatis Parallela, erit

Conilionem Quadrata cam,

partiura Tangentis sunt inter se ut facta Parallelarum per ea-

Prop. V.) Quadi'ata ordinatarum erunt inter se ut facta partium quas scant in Diametro. Demnnst. In extremitatibus Unese B ducantur Tangentes quae concurrant in T, per

(Apol. Lib.

2.

Denique

rumpartem inter Tangentem et curvam interceptam.

punctis
Sit

A C
ejus
et

ducatur T ]\I sitque B A hinc inde producB, T A productis si per A B et necesse sit in E et F occurrat ducatur planum A B, et Verticem coni per E F planum ipsi Parallelum quod HyperC linea ad bolam in Cono formabit, erit ergo

mdium M,
linea

linese

AB

DC

parallela linese

ta donec Tangentibus

Tangens ex

Hyperbolam

pertinens,

et

F,

AE,

puncta
f

et

propter Tangentes ad Asymptotes per)

ducantur Parallela

DE

F,

H I,

erit

A D-:

tinebunt, ergo
dividitur

per

Lem.

I.

est
et

EC

= F D,

supea Tangens quas his lineis sit Parallela secetque priorem in C erit per Corolla-

AG^ = DFXDE: GIXGH; nam

B
superius

sed ob parallelas

ponatur in

m FF
lineam
dividit,

^m

AB

F, itaque

BC^^AD^iDF XDE=AG^: GIXGH ergo alternando, Xd^: ~G2_.d FXI>E:GIXGH.

rium

AC^:

T M m erit m E M m E E C (sive m C) = ergo linea T M, m D) D (sive D lineae A B parallelam bifariam

in

B, E F per lineam

quia bifariam

idem vero de quvis

linea c

parellel

Q.

e.

d.

demonstrabitur ergo linea per mdium linearum A B, CD, transiens omnes carum Parallelas in curva temiinatas bifariam dividit. Est ergo Diaraeter curvi.
linese

A B

Mm

Liber
2.

Priivius.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
H
ducta,
et

.91
:

Lnea per Verticem Diametri

O D

curv, pone enim illam lineam sectioni iterum occurrere in qua dividit bifariam omnes Pah, linea T B in curva termirallelas line natas, deberet bifariam dividere lih, sed illud absurdum, sineam
et ordinatis Parallela est tangens

positionem rationis

A OX O

M O = D K M P per coin D MO = A E X D K M~\

et
erit
:

Pariter similia sunt Triangula

A H I,

M H F,

quidem illam

attingt in ejus extre-

ergo linea per verticem Diametri ducta ordinatis parallela curvam iterum non attingit, est ergo Tangens in puncto H. Vice versa
sit

mo H,

Tangens

lineae

ex medio

M line A B per H punc;

AB

parallela, et

tum

contactus ducatur linea, ea erit

si

enim Diameter qu ad h non ver ad pertingeret, ducatur per h linea Parallela line A B, ea erit Tangens in h ; eritque Parallela Tangenti in H, sed illud est absurdum, ergo linea est Diameter. Denique cum Diameter secet
Diameter
transit per

MH

Parallelas sunt (juxta

Lem.

III.)

facta partium Parallelarum, ut facta

partium quas scant in Diametro, sed partes singulse Parallelae a Diametro sect sunt utrinque sequales et ordinatse dicuntur, ergo quadrata Ordinatarum sunt ut facta partium quas scant in Diametro. Lemma V. E quovis puncto Sectionis Conic ducatur ordinata ad

Diametrum, et Tangens quae illi Diametro occurrat in quodam punchujus puncti ab utroDiametri erunt inter se sicut abscissPB ab utroque vertice Diametri sumptae (Apollon. 1. 1. Prop. 34.) E puncto P curvse ducatur ordinata P O ad Diametrum A D, et in e sumatur punctum taie ut sit A AO O, ducaturque linea P M, illa in nuUo alio puncto F curvae occurret, hoc
to
:

distantise

que

vertice

M DM=
:

est,

erit

DH
et

S,

unde

est

Tangens
ordinata
et

in P.

et

pertineat

et

H D
D
A X

MO:MH = PO:FH A HX DH iH H = A IX D S M P M O M H = f^ FI F Sed F ad curvam A OX ad curvam Lem. IV.) A O O D M O = A H X D H Wh S X0D:AHXHD ="F1) TU ergo ergo AEXDK:MP2=AIXDS: W\ A0X0D:AHX HD=:r^ MH^ AExDK=AIXDSetAE:AI alternando A O X O D M O = A H X = D S D K, quod absurdum Hypothesi
:

Demunst.
^

Ex eo F H, erit
:

puncto supposito

D H M H=D
:

H MH=A
:

M P,

MP
2.

ducatur

per compositionem rationis

erit

^,

sed
^

si

si

pertinet
^

invenitur
:

est

(per

foret

-.

sive

esse in data

MH
A

^.

Ducantur autem per

secent et per

pnrallel P X, qua; ejusque productionem in et K, ducatur linea qu parallelas in I et S, secet, similia erunt et TrJanguIa O E, P, O ob parallelas, unde habentur h proportiones t= P.
lineae

D K

M
E

et

sic evincitur.

Ex P

P O P et

D, quEB lineam
secet in
:

ad Diametri exfremitatem D, ducatur A E I (productam si necesse

fit)

DK
A

MO

A
et et

M DM=PX D
X D
:

ob parallelas
:

P M,
E,

XA

est

AE

AO

MO

=XE

P
K,

AO:DO=AE:DK,

ob Triangula similia

A O
et

DOK

est

quia per

Hypo-

92
thesim
est
:

PHILOSOPHIiE NATURALIS
:

[Mot. Corpor.
Hyperbol.

Sed A E ^ quadratum dimidii lineae A semper majus Rectangulo ejus partium A I (per 5. 2. Elem. ), absurdum ergo est ea esse Equalia, quod tamen sequitur supposito P punctum F ad curvam pertinere, ideoiiue, curvam tangit in P. Sed ad idem cujusvis curduci non Tangentes rectas VE punctum duas posse ex natur curvarum liquet, ergo Tangens rn P, ita occurrit Diametro ut sit A O D O. Q. e. d. D A Cor. 1. Si Dianieter A D sit iniinita, hoc est et punctum D ad infinitum removeatur, D O qualia censenda sunt, cum ergo sit

cum Hypothesi X E = A E X XI:XE = DS: DKob ex A E = DS D K quod F ergo A E AI = D S D K, XI AE = AE AI, etAE2 = XlX
et
sit

A M D M = A O D O, XE DK=AE: DK ideoque in data

:

erit

De
Theor.
I,

Lineae omnes
in

ab

Intersectione

parallelas, erit

erat ver

I suppositione
:

est in curva,
:

foret

A I.

est

X X

ductse et utrinque productas, sunt Hyperbolae utriusque Diametri, et earum portio inter utramque Hyperbolam comprehensa, dicitur Diameter transversa, et bifariam dividitur in Intersectione Asymptotorum qu ideo centrum Hyperbolarum vocatur. Tangentes ver in utroque vertice

Asymptotorum

eorum Angulo

ejusdem Diametri ductae et inter Asymptotes comprehensEB sunt inter se ParallelEe et sequales, et bifariam dividuntur ab ea Diametro dicunturque ejus Diametri conjugatae, (ApoL
Lib. 1. Prop. 30. Lib. 2. Prop. 3. et 19.) Dejnonst. Ductenim quomodocumque line in Angulo Asymptotorum Z C S C per earum intersectionem C, si crura C Z et C sumantur reciproc proportionalia sinubus Angulorum adjacentium, ducaturque linea Z illa per lineam S C bifariam dividetur ; nam in Triangulo C Z est C Z : C Sin. :

M=

DM:

AM=DO:AO

erit

M=A O

puneti concursus Tangentis cum Diametro, ab ejus vertice, qualis erit absciss ab eodem vertice sumpt (Ap. Lib. 1. 35.) sit terminata, ejusCor. 2. Si Diameter que mdium sit C sitque P O ordinata fiatque
sive distantia

AD
O,

C A

= CA

erit

M tangens in

Z Co (per const.) Y C o Sin. Z Sin. Z C o. Sed in Triangulo C o Y est Sin. Y: Sin. Y C o= C o Yo, et in Triangulo C o Z est Sin. Z: Sin, Z C o C o Z o,
Sin.
Sin.

Z=

T Y

Y=

Co

Sin.

et alternando,

Sin.

Sin.

Etenim sumendo siimmam et fereniiam terminorum harum rationum est,

puncto
;

dif-

CM+CA: CA+CO=CM CA: CAC O

prima ratione ponendo
:

ergo cim dua; priores rationes sint quales, est Co Y o :=: C o : Z O, ideoque Y o Z o.
:

Omnis autem
similiter

linea

H N linese

Y parallela
per lineam

bifariam dividetur in

pro C A A A O aut alternando O est O A O, ergo (pcr Lemma) A P erit Tangens in P ; est ergo semidiameter mdia proportionalis inter abscissam a centro sumptam, et partem Diametri , centro ad concursum Tangentis compreliensam (Apol. Lib.
sive in

M
1,

DM:

DM D

= M M= D
:

S T, partes autem ejus inter Hyperbolam et Asymptotum utrinque contentcB sunt quales, per Lem. I. ciim ergo sit semper O N,
et

P
sive

NG
per

= GN H OH P = N O O P = O G. Ergo S
est

=0

linea

T, lineas

omnes

linese

Z
V.

parallelas, in est

tentas bifariam

secat,

Hjperbola conergo ejus Diameter

37.) Cor. 3.

Lemma

In Puncto

Sectionis ConicEe du-

Sint ver

catur Tangens, qu secet Diametrum in M, quae secet Diametrum et ducatur ordinata P

occurrit

DR

et puncta in quibus linea S Hyperbolis, per ea ducantur B K,

parallelas

lineae

in

factura partium Diametri

quale facto

CO

XOM
C

AO

XDO

est

content, ergo bisecantur in

sint parallelas ordinatis

ex partibus linea a

Asymptotes D, cm vero Diametro S T sunt Taninter

et

Centro ad Tangentem sumpt et per ordinatam in O sectae. Cum enim

sitCM:CA =
D
:

lendo termines secund rationis a terminis primae erit A O C A (sive C) C O, unde com:

A:C O tolA = M
A O

ponendo

erit

MO:

X MO
prout
erit

O, ideoque
:

AOXDO=CO
:

=DO

et (per S. vel 6. II.

Elem.)

COX MO=AC=' CO^

2

est

inter

et

vel ultra,

vel

C O

A
C

tur

M O O^ A
C 0~

A C

C ^ unde deduci- C O vel C O

Liber Primus.]
gentes in verticibus
et inter se Parallelae.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et

93
Axi ap-

(per

Lemma

IV.)

tum
pali,
ticis

Principale, et tota linea ordinatim

illi

plicata in foco est aequalis

lateri recto Princi-

Dico prterea eas esse Squales ; ducantur enim Parallelae ipsis proximae b i k, f q r erit
:

quod

erit

majus quadruple distanti ver-

fqXqi'=*^'^X ki
est

(P^*"

Lem.

I.) accedentifit

a foco, si denique bifariam dividatur Angulus quem faciunt lineas ab utroque foco ad

sit

q = FD, qr=RD;bi=BA, etki=i K A ergo FDXRD = BAX KA, estFD=:DRetBA=KA ergo F D = BA2etFD = BA=KA. Unde tandem cm Triangula C A K C D F etiam C A = C A C D=K A FD
sed
^
et

busque ordinatis ad Tangentes

tandem f

idem

curva;
lib. 5.

lum

bisecans, erit

punctum ductae, linea eum anguTangens curv in eo puncto.

51.)

(Apol.

sint similia, et

est

CD.
Theor. II. Tertia proportionals Diametro transvers et Diametro conjiigatae dicatur Latus Rectum ; est Diameter transversa ad Latus Rectum ut factum Abscissarum ab utroque vertice

=DA

Demonst, Ducatur quvis linea ex foco II, sumatur I A, et ducta I S ad alterum focum S, fit I S P P I S erit P I P S, ideoque differentia linearum P, S P erit I

=D

=
I

seu axi transverso, dico

iioc posito,

ad Hyperbolam pertinere.
describatur circulus
proportio,

Centro P, radio

P P S,

HI: sumatur dimidium harum linearum manebit proportio,

HS=HG: HN

G N

habebitur haec

sumptarum, ad quadratum Ordinate hinc

;

curva y^j/SaXa sive excedens dicitur, quia quadratum ordinatae majus est facto lateris recti per abscissam a proximo vertice (Apol. Lib. I. Prop. XXI.) Coincidit vero ha;c Propositio cum ista, est quadratum Diametri Transversae ad quad. Diametri Gonjugata ut factum abscissarum ad quaista

dratum ordinatEe. Demonst. Sit ut prius Diameter

versa
inter

trans-

DAT, conjugata B A K
Asymptotas contenta

et ordinata

P O G N

sunt (per

Lem.

II.) facta

partium sumptaa puncto Hyper-

rum

in lineis

DO,

HN

bol ad utramque Asymptotum, sicut facta partium earundem linearum a puncto concursus O, usque ad Hyperbolam sumptarum ; hoc est A C A C GN G

X X = A0XD0:P0XG0.
:

Sed

tangentis nam (per

asquajis est quadrato semiA, sive semi-diametri conjugata ; Lem. I.) est G N G := b ki (et per prjeced. Dem. b i B A ^) et est k.

GN X G H
B

P O
vero

AC^:BA='=A0XD0:P0
L
latus rectum,
est
est

=GO

H i=

ideo i)roportio superior hue redit.

2,

Sit

qum L

2AC:2BA = 2BA:L, ergo 2 A C turHR:CS-f.HR=CO:RP-fCO L=4AC^:4BA2 = AC2:BA^ prions rationis termines terminis secundae 2AC:L= AOXDC):P()^- junffendo habelur HR: CS-|-HR=CO LXAOXDO + H R H R -f R P -f C S C O, sive u- deducitur A A : jr.r. Hinc quod P O ^= quia H R = A C = D C, C S= C H 2 AC DO = \j X L X A O ut ergo D O semper AC: CS-fAC=DO:HP-|-HO. At operationibus contrariis in eandem propormajor qum A D, etiam P O semper major tionem, HR:CS=CO:RP hoc
:

per ejus definitionem

autem iHI = HR, iHS=CS, ^HG = ^-HS-|-fSGet demissa P O i S G = S O, ergo i H G = S G CS+SO=CO. DeniqueiHN = iH ergo H R 4- i N = R -f P == R P C S = C O R P componendo primum habesit

perpendiI
:

culari in

est

est

et

ideoque

-I-

et

est

est

A.

est

factis,

est,

Tlieor.

O, Q. e. d. ITL Diameter illa quae Asymptotorum

dividende et postea prioris rationis termines e terminis secundas detrahendo, substitutionibus factis
erit

Angulum bifariam dividit est perpendicularis suis ordinatis (ut liquet ex Elem.), ideoque est
a centro feratur utrinque in Axem longitudo Asymptoti a centro ad extremum Axis conjugati suniptas, puncta notata in Axi dicuntur foci Hyperbolfe, et si a focis ad quodvis Hyperbol punctum ducantur lineae,
:

AC:
erit

Axis Hyperbol Axis conjugatus

es A C=AO:HP HO,
HO
A

et
si

ejus

Diameter conjugata

multiplicatis ergo terminis utriusque proportionis

AC^: CS^
P
^ 2 2

AC^=AOX
C
^,

DO:
AB

^ sit

autem perpendicularis

erecta ab

earum
aqualis.

differentia

est semper Axi transverso Latus Rectum axis dicitur latus rec-

= CS, etCS^ AC='=AB2jest HP HO =PO

est

usque ad Asymptetam

B, est C B etiam
sed

AC2:AB*=A OXDO:PO*,

erge

94.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
A C* AB
:

[Mot.Corpor.

est

ordinatae in

ipsa iia
pertinet.

^ D O A O ad quadratum O, (per Theor. II.) ergo P O est ordinuta et punctum P ad Hyperbolam

illam non occurrere Hyperbolae in alio quovis tollatur I puncto p ; ex D A, erit P S (per hoc Theor.) et ducta I S erit P1

HP

=
N

perpendicularis in mdium linete I S, ex alio quovis puncto p ducantur rectse p I, p S erunt inter se squales, ob qualia Triangula p I, p S (per 4. I. Elem.)

sed

si

HI =HI

p esset in Hyperbola, esset p -j- p S sive quia p I r= p S esset

-j- I p,

=
1.

quod absurdum (per 20.

Elem.)
Theor. IV. Si sumantur pro abscissis portiones quvis Asymptoti ab Hyperbol
centre, et

Ordinat sint Parallelae alteri Asymptote, Ordinat erunt suis Abscissis

proportienales
;

reciproc

et

area

inter

ordinatam Vertici axis occurrentem et ordinatam quamvis comprehensa erit abscissEe hujus ordinatae Logarithmus. Demonst. Sit C centrum Hyperbol, ordinatae C E, C F abscissae, E G, F

Asyraptotum,

Hyperbolam,

et

= CS+ACetAS = CS AC, DSX AS=CS2 AC2=AB2, ergo AC-: A B^ = A B^: PS^, AC A B=A B P omnes termines 2A C:2A B = 2AB: 2PS P G. Sed naturam 2 A C A B = A B L, L=P G i L = P cum Theor P O = X L X A O P S A D L" = ^XLXA SetiL =
crgo
et
: :

AB^=ASxDS:PS-est

Sit autera

S ordinata in

foco,

erit

AC ver D

CE: CF = FH:EG: Ductis enim per G et H h'neis G g, H h parallelis Asymptote C F, et I G K, M H N inter se parallelis trans Hyperbolam, erunt similia Triangula I

Asymptote C

parallel, dico

quod

est

G E

et

S, et diiplicando

sive

est

S,

per 2 sed

lateris

recti
:

ergo per

II.

fit

--

erit

ergo

D
.

X A S, ut itaque D S est major A

A
S.

D,

erit

J L, major

MHF, GKgetHNh
ideque
est

propter Parallelas

etGK:HN=Gg
F
Denique. Ducantur a
linea
focis line

IG:MH=-GE: HF
(sive
est

C E)

Hh
I

(sivt

IGXGK:MHXHN=GEXCE:
P

C) compositis rationibus

P, S P,

eam

esse

bifariam dividat angulum P, dico Tangentem Hyperbolae in P ; hoc est

H F X F C. Sed, (per Lem. est G X GK = MHXHN, ergo G E X C E = H F X C F est ergo CE:CF=HF:GE,

I.
)

cum autem Parallelogiammata C G, C H,

sint

Liber Primus.]

'

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sicut in circulo
:

95

recprocis contineri sequiangula et ea lateribus demonstratum, sunt qualia. _

sit

esse Dico denique areas Hyperbolse ducatur axis sarum Logarithmes; ex centre C r K, ducantur line C A et ex vertice bifariam Asyiptotis Parallel, ob Angulum C

abscis-

divisum

et

parallelas, erit

R= AR

sit

moveantur
tia

duae AR= Ijetfingantur unius ut

eadem n

ordinatse quae ita sint seraper potenabscissaj concident quidem in R, alterius

;

nam quvis

potentia unitatis est semper

1,

sed

abscissarum quadrato ordinatarum jequalia sunt, Divers Hyperbolae eodem Asymptotorum angulo descriptse sunt similes si vero idem sit Hyperbolarum axis, sed diversus Angulus, erunt ordinatse ad idem axeos punctum sicut Radies quadratse Laterum Rectoium Principalium, et in e erunt ratione portiones earum Hyperbolarum per Ordinatas termiaatarum quarum asquales sunt absciss. Demonst. Axis transversus est perpendicudividitque bifariam angulum laris conjugato, Asymptotorum ; si ergo is angulus sit 90. ejuserit que dimidium 45. Triangulum C := H, caetera ex his facile Isosceles et C
:

AH

deducuntur.

C
X
,

K se
sit

t
x debebit
et

procedendo

C E =r
1

esse
1

C F ==
est

erunt ergo

GE

H F :

enim

CE: CR = AR:
etCF:
fluxio

GE
E

sivex

1=1:
1
=

-^
1

CR=AR: FH sivex": 1=
autem line C x "
fluxio erit

-^'
et

line

C F erit n

are

RG

H, nx
-

=F dx d x X = dx 'dxx =

erit

dx=Ee,
f,

dx

ideo

^*

^^*

dx

-sed"

Hyperbolis anguli Asymptotout bifariam dividuntur per axem, simUia erunt Triangula C A H, c a h ideoque C A*: A H*=: ca^iah^ sumantur ad a d erit abscissae A M, a in ratione A etiam d in eadem ratione; cum sit ergo
Si in duabis

rum

sint asquales,

ndX

n,

sunt ergo fluxiones earum

arearum in Ratione constanti 1 ad n, ideoque quae sunt earum et arese integr R G, R summse, sunt in edem ratione 1 ad n, sunt autem 1 et n Exponentes potentiarum abscissarum. C E, C F ; sunt ergo areae sicut illi exponentes, sed Logarithmi sunt semper ut Ex-

AM:am=AD: ad etDM:dm=AD: ad. estAMxDM: amXdm=AD2:ad sed CA*: A H2=ca2:ah2=AM XD M:MP^=amXdm:mp2, AMxDM:amX<im = MP2: ergo AD2:ad2=rMP2:mp^ mp unde M P m p = A D ad, omnes ergo
est

DM:

et

altern. ^ est
est

ordinatae ac orania puncta Hyperbolae detenni-

ponentes potentiarum quantitatum quarum sunt G, H, sunt Logarithmi, ergo illa areae Logarithmi abscissarum C E, C F. In puncto ubi abscissa est unitas, area est o, ut Logarithmis convenit, fitque negativa retrocedendo ab versus C, simulque cum sint fiunt fractiones. abscissae minores unitate C

nantur per rationem

A D

ad a

d.

Y. Si Angulus Asymptotorum sit Reclus, Hyperbola dicitur quilatera, equalesque sunt Axes conjugati, ideoque latus Rectum Ai transverso est aequale ac (per Theor. IL) facta
Tlieor.
:

96

PHILOSOPHIiE NATURALIS
2

[Mot. Corpor.

Sint denique in duabus Hyperbolis quales axes transversi, sed diversi Asymptotorum Anguli ; diversa erunt Latera Recta, sumantur ergo

quoniam Axis est ad latus partium absciss ad quaAxis vero et factum partium absciss equalia suntutrinque, eademerit utrinque ratio Lateris recti principalis ad quadratum ordinatae, erunt ergo ordinatas quas ad aequales abscissas pertinebunt, ut Radies quadrata; Laterum rectorum principalium, quae rao est constans, sit ergo utraque abscissa in portiones
aequales abscissae, et

AGX(>JD=AC2 CG'- etAHx H D= A C C HS est ergo A C^ CG^jAC^ CH^ = CG^: C H et jungendo teiTninos secund rationis
^.

Rectum

sicut factura

terminis prioris,

dratum

ordinatse,

infinit parvas et utrinque asquales divisa singula

Parallelogrammata
tione ac
ordinatae,

quam minima
ergo
areae

super aequales

absciss portiones formata erunt in

eadem

ra-

Hyperbolarum,

qu

sunt eorum Parallelogrammorum summ, in edem erunt ratione, nempe ut Radies quadratae laterum Principalium.

De

Ellipsi.

ac per consequens ergo lineae per punetum C transeuRtes illie bifariam seeantur. Sunt autem singul Diametri Ellipsis, nam in vertiee B ducatur Tangens, et per Centrum C linea illi parallela, ea dividetur bifariam, cum itaque B bisecet lineam Parallelam Tangenti pet ejus vertieem ductae, est Diameter, per Lemma V, Denique sol lineae per Centrum transeuntes sunt Diametri ; fingatur enim Diameter per centrum non transiens, ducatur Tangens in ejus Vertiee, et illi Tangenti ducatur Parallela per Centrum C, bifariam dividetur in centro, ergo bifariam non dividetur a Diametro supposit quEB per centrum non transit, ergo maie supOmnes ergo ponitur eam esse Diametrum Diametri Ellipsis per centrum transeunt, illic-

H%

B C

= C K.

ideo

estAC^: C H, C G

AC^=CG*:

Omnes

Theor. I. Omnes Ellipsis Diamctri sese bifariam scant in eodem puncto quod dicitur centrum Ellipsis, eaque Diametri ordinata quas per centrum transit est ipsa Diameter, qu respecta Diametri, cujus est ordinata, conjugata dicitur (Apol. 1, ]. Prop. 30.)
:

que bisecantur.
Theor. II. Tertia proportionalis Diametro transvers ejusque conjugatae dicatur Latus Rectum, erit Diameter transversa ad Latus Rectum, vel quod idem est quadratum diametri transversEe ad quadratum ejus conjugatae, ut factum abbcissarum sumptarum ab utroque Vertiee Diametri ad quadratum ordinatae, inde quadratum Ordinatae semper minus deprehenditur facto Lateris recti per utramlibet abseissam, und

hajccurva dicitur EUipsisj (Apol.

lib. 1.

Prop.

2L)

Demonst.
coniugata

Sit Ellipsis est per

Diameter

A C
IV.

D, ejus

B C K

C
Demonst. Si per mdium C, Diametri Ellipsis

sive

AC^:AOXl>0=BC:
sed est 2
:

Lemma

ACX

P O

^ et alternando

4AC^:4CB^=AC^: CB2 P OS ergo = 2AC:L=AOXDO: Diametro A LXA_OX^^_D_0_ AGXGD-AHXHD=GK^: PO*= 2 A C ^ 2~rC G K C, C B H propter triangula BH semper minus quam DO ut sed A G L = BC: X estGK:BH=CG:CH
D, ducatur
et

linea

quaevis

K,

et per

DO-

0\

AC^: BC2 = AOX A C 2 C B = 2 C B:

puncta

ducantur B H, B, ont per Lemma V.

similia

KG

ordinatae

L, ergo

est

^ et

est

C K, est ergo A G X G D C G *: CHS est autem

A HXHD

(per 5. II. Elem.)

Lateri C, est P O ^ semper minus facto recti per alterutram abseissam.

Liber Pbimus.]
Sit Theor. III. feratur utrinque C H,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
axis major,

97

quadratum C
axis majoris

H ^ si%e

axis conjugati

2 (sive B C ^) ab utroque foco ad C C ^' S, Foci, quodvis punctum EUipseos ductarum erit semper; SO^, aequalis Axi majori, (Apol. Lib. TII. Prop. est autem (per 47. I. Elem.) S P ^ S O LU.) ; et tota linea ordinatim applicata in foco O P 2, sed est A C 2 B C ^ AO O erit aequalis Lateri Recto Principali, quod ergo ad quadratum ordinatae in O, est ergo P O ipsa minus erit quadruple distanti foci a proximo illa ordinata, et punctum P ad EUipsim pertinet. Sit autem S p ordinata in foco erit A C ^ Vertice. B C2 S S p % est autem (per S

C C A summa linearum

a centro asquales et taies ut cuni quadrato semiB ^ sit aequale quadrato semi^, dicanturque puncta et

A D

e terminis

secund detrahendo substitutionibus-

C S, CS^

que

factis erit

AC:AC CH=AO: SP SO
autem terminis utriusque propor:

multiplicatis
tionis est C 2

XDO:SP^-

=AO
XD
:

^A

=BCS
Sp
2 S
2 sive,

5. II.

Elem.)
est

ASXSD=:AC2_CS2
ergo
:

AC B
:

omnes termines
ergo

C= B C Sp, etduplicando 2AC:2BC=:2B C:

: :

AC2:BC^=BC=':

2'' ,^XLXDSetiL=A C 2 ^/cx*

2 2 B C 2 B C p, sed 2 S p, et ^ L L S p. Est autem (per Theorema II. ) S p ^, sive J

est

A C

L^

ut ergo est A S minor 2 C erit ^ L minor S, hoc est latus rectum minus est quadruple

distantiae foci a

proximo Vertice.

Angulum

Theor. IV. Tangens Ellipsis bifariam dividt qui fit inter unam e lineis a foco duc-

tam

'.Jtroque

cum quem
erit

productionem alterius et linete ab foco duct, sequales faciunt angulos Tangente, et si bifariam dividatur angulus
et
:

faciunt lineae a foco duct,

linea bisecans

curv perpendicularis. (Apol. 48. b. 3. 48.) Demonst. Ducantur a focis lineae S P, P productaque S P in T, dividatur bifariam angulus

S
Demonst. Ducatur quvis linea ex foco D A et ducta S, in e sumatur S I ad alterum focum, fit I P I P H, ideoque S P I erit I P

P H,

dico lineam

Z P

non occurrere

Ellipsi in ullo alio

punc to

p, sit

=PH

et

H = = P+ H = SP+PI=SI = DA
H
:

sive axi

majori quo posito dico punctum P ad Ellipsim pertinere. Centro P radio P describatur circulus I G habebitur haec Proportio SI: sumendo dimidium harum linearum ma-

SH=SG:SN,
I

autem ^ S = S R iSH=CH;iSG = iSH demissa P O ^ G H i G H = H O ergo i S G G H = C H H O = C O. Denique iSN = iSI |NI = RI ergo PI= RP
nebit proportio
et
;

sit

perpendiculari

in

est

SR:CH=CO:

est

habetur
II P,

tum

SR:SR4-CH=CO:CO +
prioris rationis termines

RPet

componendo
ter-

minis secundse, est:

+ SR:CO-fRP-fSR-l-CH
SR=AC=DCetCH=CS,
At
operatienibus
centrariis factis
in

SR: SR4-CH = CO
est

jungendo

sive quia

duct I H, erit P N" perpendicularis in ejus mdium, ex alio quovis puncto p, ducantur p I, p H, quEe erunt asquales ob qualia Triangula I, p (per 4. I. Elem.) sed si p foret in p Ellipsi, esset S p -(- p H. sive Sp-{-p

NH

I=SI
Elem.)

AC:AC+CH=DO:SP+SO.
proportionem S hec est, dividende et postea prioris rationis termines

quod absurdum (per Est autem Z P S

est I

R:C H=CO;RP,

eamdem

NP

P N
H.

= PN = N P H, per
I
Si ergo

20. I.

Elem.)
(per 15. I.

+
g

FPS=NPH

FPS=FPHestZPS

const. ergo

Z PS

+ FPH,

sunt

Vol.

t.

98
autem
ergo
omries
-j-

rHILOSOPHI^ N ATURALIS
simul

[Mot. Corpor.
.

Z P S

F P

est

angulum S P H bisecans est in Tangentem, que in curvam perpendicularis.

quales duobus rectjs Recto qualis et P F

ideo-

go
1
']

r. ^

C A

ari

modo

addciido termines primse rationis ter-

uiiiis

scciinri erit
:

=AEX
CE*
Si

C A^: C

A 2 e' DE. Quod

est fequalis
-

=A O X DO CO^: CA^ CE^ = go CO^ = CA CE

^

CO

erat

primum.

Junctis ergo quadratis

abscissarum

=C A 2 C O
B C
^

snmma

C O^-f- (:0-=C A^.

p

ergo

CE4.CO^ = CA2
A
C, est
^

C A

nam

est

C O *, C E

(iiameter conjugata diametri

^^-^

A CO et K =
B C Tc

CE=f-^X(AC A C
C

2,

ergo

P O

AC X A
..

C^'

CO* + CO
*
I.

..rpendiculares,

Diameter quaevis A D, et ducantur utlibet du alise Diametri inter se conjugatsE C P, C K, ex utriusque vertice ducantur ordinat E, P O in priorem A D, factura abscissarum a curv sumptarum, unius vertici respondentium erit sequale quadrato absciss a centre sumptas respondenti Vertici alterius Diametri unde quadrata ambarum abscissarum a Centre sumptarum erunt simul aequalia quadrato Diametri in quam surauntur, et quadrata or(iinatarum erunt aequalia quadrato ejus ^ DiaTheor, V. Sit

'et

er

po*+CO* = PC*, EL) C E + K E = C K (per 47. To F 0*+C 0*-i-C E*.fKE* = sed P O *-f K E * = B C P C -f C K CO*4-CE* = AC*, erge P C + C K Quarumvis Diametrorum =AC B C
*
*

auLciii

Di?

'

AC

axis, ordinatae erunt

*,

*,

* -}-

*.

conjugatarum quadrata sequalem ac quadrata axium.

summam facient

metri

cenjugat.

Hinc deducitur
:

summam

quadratorum duarum Diametrorum conjugatarum quarumvis esse semper eamdem eas ver Diamtres conjugatas esse inter se sequales quarum vertices determinantur per ordinatam erec-

Denique si punctum O in axi ita sit sumptum * C * et sit ducta in ejus ut sit i C ordinata et per ejus verticem P ducatur Diameter ejusque conjugata, quadratum abscissse quse respondebit vertici Diameiri cenjugatse erit * sed C sive C* quale

tam in Axem majorera eujus abscissa a centre sumpta sit sequalis radici dimidii quadtati serai axis majoris.

per hypothesim, ergo hoc C *, eadem quadratum erit etiam aquale ^ ergo abscissa ac proinde quales ordinataj verticibus utriusque Diametri respondebunt, aequales

CO^^^CA^

A OX D O

jugat,

Diametri conBemonst. Sint C P C E ordlnat ex earura verticiP O, Tangens ductae ; P bus in Diaraetrum A Triangula P O M, Parallela Diamtre C

D K

erge erunt illa; Diametri conjugat siquidem sunt Hypothenusee equalium abscissarim et ordinatarum. Si a vertice Diametri P C, produ-' Car. 1. et Z, catur Tangens terminata utrinque in

KE
CE,

erunt similia et
vel
:

PO P O2 K E^=
Lem.
est
^'

K E == M O
O

C E^
IM

sive quia

(per Cor. 3.

V.)

est
:

^ C O A C O
A
:

O
^

P O

K E

ad Diamtres conjugatas C A, C B productas, priori conjugata mdia erit somi- Diameter C proportionalis inter partes Tangentis P M, P Z ductis enim ordinatis P F, P O, ob similia TrianC E E, Z F P, P O M, est C gula C

r=

P
C E
2
:

C O ^ ma IV. est P O

^, sed per
2

Lem5. 2.

Elem.)= CA^ CO C A 2 CE* ergo, C A * C O C A* C E*

'-

D O

A E X D E

KE
:

A O X

(per

= M O unde compositis ratienibus CK*:CE* = ZPXPM:CO XMO, sedCOXMO = AOXDO ==

M
Z P
:

K
:

F P

(sive

C O)

et

C E

est

sive

(per

=
et

est

CE*=ZPXPM:
Z P
Q.
e.

C E

Cor. 5. Lem. V.) et * per prsens Theerema, ergo

sive

X PM
d.

C K * CE*et CK* = P C K = C K P M.
: :

A O X D O
:

C A * CO^

tertium

CA* CO- -estCO*; C O CA* CE*=CA* CO*: CE *^

termmum
per
.itiiiendo

CO*

'

CE*,

dividende

primum

Et

conversa per se liquet,

nempe quod

si

duae

et

Diametri occurrant Tangenti duct in Vertice alterius Diametri, ita ut hujus \ Diameter conjugata sit mdia proportionalis inter partes tangentis, du illsB priores Diametri erunt inter se
conjugatae.

terminos secundee ratioms teiiiiuns

mseestCA*! C A*s= C A

C O*

CE

pi,^

Problema. Datis tm pesitione qum magni tudine Eilipseos alicujus non descriptsc duabus

Liber Primu^.1

PRINCIPIA MA.THEMATICA.

99

Diametris conjugatis invenire positonem et trum circuli ex quo si radio 1 C circulus descrimagnitudinem duarum aliarum Diametrorum batur is transibit per C et etiam per V (per conjugatarum, qu faciant inter se angulum const. et 1. 5. Elem.) secabit vero Tangentem in punctis Z et M, e quibus ductis C Z, quemvis datuin. habetur Diametrorum qusesitarum positio. Demonst. Evidens est, sicut in priore hujus

CM

cadere qustio est utrum faciant in C angulum datum, ex centro m, dico illam 1 ducatur IJnea parallela lineae occurrere Tangenti in puncto M, hoc est illam sive 1 C, occurrat enim fore aequalem radio 1

demonstrationis parte, lineas C Z, secundum Diametros conjugatas,

C M,

Tangenti in

et L C sed propter Parallelas 1 1 ; 1 L, sunt similia, estque 1 E, C triangula et sumptis vel differentis vel summis terminomm utriusque rationis L 1, 1 C est vero per conC est L

X erit ob Pavallelas L R R m =
:

RN

)R:lN=Ll:iC,
R
:

Angulus qui datur st rectus, h. e. Diametriquassitae sint Axes conjugati. Sint vero serai- Diametri datas C P, C K, per vertiPrimus Casus.

cem qu
(per

P
:

unius ducatur linea

alteri

K parallela,
ita

structionem C L 1 1 C ergo L 1 1 X 1 C, hoc est est 1

:

N= N=Rm
:

X=
1

*;rgo

M cum

ergo

L R Rm L C, scilicet
: :

cadit in

radius
faciet

sit

Parallelus lineae

R m,

ideo erit Ellipsis

Tangens

in eo puncto.

Lem. IV.) producatur C

V, in mdium Rline C C erigatur perpendicularis tangentem secans in L, et ex C qui sevelut Centro radio qualis est L V; describatur circulus transiens
:

CP CV

K=

P in V

ut

sit

K P

ducerecum perpendiculari qu in lineam Z tur eumdem angulum quem format linea R m cum perpendiculari in eamdem lineam urto M et angulus Z a 'gulum nempe qusitum est ansed angulus Z C ejus erit duplum angulo dimidium, ergo est qualis guli Z 1
:

per puncta C et V, et Tangentem secans in punctis Z et M, dico lineas Z C, C, esse in

quaesito.

axium

positione.

Demonst,

Angulus enim

Detei-minatur autem Diametrorum magnitudo, ductis ex P in utramq. Diametrum ordi-

est

rectus quia est in semi-circulo per constructionem, sese scant in prterea quia chordae C V, Z (per 55. 3. Pest
^ per consed ideostructionem, ergo que, per Corollarii prcedentis conversam, linete C Z, cadunt secundum Diamtres con-

CPXPV=ZPXPM Eiem.) C P X P V = C K
CM,

P O, P F lineis C Z, C M, Parallelis ; | Diametri enim erunt mdise proportionales inter abscissas a centro, et lineas a centro ad TangenCA : tem sumptas, hoc est, erit C O C A
natis

Cli2_-ZPXPM

CM,
cum

etCF:CB=C B:CZ;

und

iugatas.

cognoscantur C O et C M, C F et C Z determinantur C A et C B. CoT- I. Datis axibus, foci inveniuntur si ex vertice axis minoris, ut centro, cum radio SDquali

serai axi

raajori

ipse

major

axis secetur,

XA^i

quotad EUipsim pertinentia inveniri possunt, si ab uno foco ducatur ut libet linea qualis axi majori et ab ejus extremitate ducatur linea ad alterum focura, fit in hoc foco super hanc lineam angulus qualis angulo, qui sit inter lineas a focis ductas, secabitur prima linea in puncto ad Eiipsim pertinente.
et
datis focis

et

axi

majori puncta

libet

Si angulus datus rectus non centrum circuli describendi non erit in L sed in alio puncto 1 ejusdem line R L in medio
Sec. Casus.
sit,

E, lineae

C V perpendicularis

sic

ducatur ex
fiatque

perpendiculiris

vero invenitur in Tangentena

:

eum

cum e angulus Eepalis dato, et lin^^ formans secet Tangejtem in m, ducatur ipsi Parallela, ex C ut C, et per R lineaR

centro, radioque asquali

ductaque

N quae secet

R m secetur R N in N, L R in 1 erit cenG

1

100
Cor.
rallelae

PHILOSOPHIE NATURALIS
II. Si EUipss
et

[Mot. Corpor,

centrum

Axes

p,

f,

ducatur linea,
erit

erit

t data, sic inveniuntur ducantur ut lubet duae Papar earum mdium O, o, Diameter, ejus mdium C

hcBC perpendicularis squalis ordinatae ad eam abscissam pertinenti. Cor. II. Si in Diametro quvis sumatur a vertice quarta pars ejus Lateris recti, ordinatim

secet

Centrum ex quo describatur circulus qui curvam in duobus punctisR, r ducatur per centrum Unea perpendicularis in lineam R r qu<e

applicata ilU puncto erit

Sit

enim

eam

bifariam dividet (per 3. 3. Elem.) erit ergo Axis, aller axis habetur erigendo lineam huic perpendicularem in Centro ad curram usque.

o p appUcat in p

LL

=4

Ao = iLestJLL^op'- et

aequalis

lateri
:

recto.

=2o

ergo

p. sivetoti ordinatim

IX. De Parabola.
Theor. I.

Omnes Diametri
:

infinitas et inter se Parallelae

Parabolae sunt quadrata ordina-

tarum sunt
et

inter se ut Abscissae

Diametrorum,

cum tertia

proportionalis absciss et ordinat

lateris Recti per abscissam est qualequadrato ordinatae, hincque derivatur nomen hujus curvee. (ApoL Lib. 1, Prop. 20.) Dem. Ducatur in basi cora chorda parallela piano Parabolae, et infinit par\-a, per verticem coni et eam chordam ducatur Planum et aliud ilL parallelum per unam e lineis Parabolae in hoc piano fonnabitur Hj-perbola, sed quam proxima Parabolse, et cujus centrum lanto magis a Vertice coni removetur quo minor est chorda per quam transit planum per Verticem coni ductum, evanescat baec chorda, cen-

dicatur Latus

Rectum, factum

trum

ejus Hyperbola in infinitum abibit, et ut

fiet

Planum verticale

tangens cono, coincidet hajc

Hyperbola cum Parabola, sed omnes ejus Diametri a puncto infinit remoto divergentes erunt Parallelae et infinit, taies ergo etiam erunt Diametri

III. constat, qud si secans infinita plures Uneas Parallelas in Sectione Conic secet, abscissae erunt inter se ut facta partium Hnearum ParaUelarum, sed ha bifariam dividuntur a Diametro, sunt erS"*"-

Parabolae. Praeterea ex casu

Lem.

Latus Rectum Diametri cujusvs quadruplo abscissae axis determinatae per ordinatam e rertice Diametri in axem ductam. Ducatur ex vertice a Diametri tangens a quae axi occurrat in INI et a O ordinata axi, per Coroliarium Lemmatis V. distantia verticis axis A ad 31 est aequalis distantiae ejusdem verticis ab O, ergo O 2 A O, * et (per 47. I. Elem.) est a O * (sive 4 A O 2) _|. a O ^ (sive L A O)
Cor. III.
est aequale Lateri recto axis et

M = M =M
X

4AO-|-LXAO;a vertice A axis ducatur

ordinata
est

go Diametri

abscissae

dcut quadrata ordinatarum.

A o ad Diametrum propositam, evidens ob parallelas a o, A O, et Tangentem orA

dinatae parallelam, esse a o

et

= M
a
o,

metri a
1

erit

X A O
ergo

sed erat a
1

A O
unde

1 L 4- 4 O. Q. e. d. Theor. II. Si in axe sumatur a vertice quarta pars ejus lateris recti, id punctum vocatur Pa-

=AM AO Rectum DiaA a]M^ = lXao = M =4AO LX X A O = 4 A O -f L X A O,

sive
;

sit

vero

latus

^,

sive

-j-

Fiat

AO:OP=OP:Lerit
;

A O X L
:

esto vero qusvis alla abscissa

et ordinata o

erit

A O A
:

o
^

=OP
per

O P A
:

=
o
^,

si ver ultra verticem eadem feratur longitudo et per punctum in quo cadit ducatur linea axi perpendicularis, diceturDLrectrix Parabo-

rabolae focus,

lae

Si

autemproducatur quaevis Diameterad Di-

op
erit

rectricem, portio ejus inter verticem et Directricem comprehensa est quarta pars lateris Recti
ejus Diametri, et est qualis distanti ejus verticis

et multiplicando

primam rationem

sed per ergo etiam Hypothesim hoc est factum Lateris recti per quamvis abscissam aequale est quadrato orrespondenti. dinatae ipsi
o
:

X AO LX A
A

L X

Ao=op^
I.

=OP OxL=0

o p

a foco.

P^

CoT.

Si in

Diametrum productam sumatur

a Vertice longitudo aequalis lateri Recto, et ab ejus extrerao ad extremum abscissae describatur semi-circulus, et in vertice diametri Parabol Tigatur Perpendicularis ad circulum usque, erit

et axis sunt paducta perpendiculari a T a vertice diametri ad directricem erit a T O -j- A O, est ver A, quarta pars lateris recti principalis et A O abscissa axis que respondet ordinatae a O a vertice Diametri ductae, est ver (per Corol. 2. Theor. prced.) latus rectum diametri asquale quadruplo lateris recti et quadruplo A O, hoc est 4 A -j- 4
ralleli,

Demonst. Ut enim Diameter

=DA

A O

Liber PEi3irs.'
-}3-2:0 3 Liifii Recti Diametri a o.

PRINCIPIA MATHEMATlCi.
A O
est

lO
ver cause
S,

=D

uarta pars

ob ParaHeias

=XP

F, 'M

S,

et

S,

ergo

31 S

=^ P

TP
est

>'

ei^

/'-M

'D

_L

sunt oppodi, ergo sunt ?qual, sed T P X = aata asj, ^per 47. Elertu ;8st.Sa- = SC)^-jP S po- coEstr. ergo X P o = 2C P S aO = e:aO-=4DA X A O: erso S a - = X Drridattnbiiariam anzuus S P o per lineam S O ^ -f. 4 D A X A 0. 5d "est D O 2 P E ita ut o P E ="E PS; erit X P o -j(per S. 2. EL; = S O - + 4 D A X A O. ergo oPE^NPS-j-E P Shi quatuor Talent
I
.

Srcundi, foco Parabol S. ad Terticeii Diarnetri ducatur S a. sitqae ducta a ordi-

Triangulum Anguli amem

MSP

Isoscees, et
o,

X P

TP

S S P X, per verticem

M =

sit

DO^=Sa2etSa=DO = aT,

T'ie:r. III. Si 3 puncto Parabolae dncatar perpendicularis ad Directricem, et Unea ad focam, Ix&namqae diTdataT Angtdns quesn & dant^ finea emn dvideiis erit Tangois n eo

puncto,

qas prodncatur donec

secet

axem,

portio axis a foco ad occuisom Tangentis contaita erit sqoalis Ifnpg a foco ad punctum Pa-

rabole ducts : Angulus Diametri cum Tangente erit sqoalis angido line a foco dcctse cum e Tangente, ideo ea qas secundum IMametros ad

Parabolam adpenant ad focum reiiectentur, et Angulus Diam^ri cum Kne a foco duc bifenam dividitur per popendicularem. ad cuiram
:

ea perpendictilaris secet axem, pars axii; inter esnn et oardinatam aii ex Vertice Diametri dnctam, e aequaiis drmidio lateris recti principalis,
ti pars axis inter eam et Tangentem compreiiensa, est flimidTmn latpris Recti Diametri, ipsa TCTo perpendictilaris est mdia proportionaKs

inter

ea.

sanlatera recta.

Sit T D directrix, a puncto P P T perpendiailaiis in Directricem ducatur, ducatHX etiam ad focnm linea P S et deniqae ducattir linea P X biferiam dividens angulum S P T illa linea perpendicnlaiiter et biferiam dividet Hnearn S T a foco ad punctum T dnctam. Ex quoTis puncto X iines P X du-

Demonst.

linea

duos
s.t

cantur Irne S, erunt inter se aquales T, (per 4. 1. Elem.', erit vero T direcrid obliqua ideoqae perpendicularis ab in Directricem denaissa erit brevior qaam T ac per consegaens brevior quam S, ergo id punctnm TMdnius erit Directrici quam foco, erit ergo extra Parabolam, ideoque linea P ait Tangens, cum rn unico puncto P Parabols cccurra.

X X X

X P o -}- o P E valent rectum P E perpendicularis in Tan^entem. Est ergo n Triangulo Rectangulo 31 P E (duct perpendiculari P O) 31 P = P O O = ^, / estverP 0^ = 1 X 31 O
rectos, ergo
est
:
:

.Oe3iO= AOeroOE

= LXAO :;AO

Angidi antem

T P X,

X XMS

Ergo etiam E 31 est qualis dimidio lateris Recti Diametri P o, est enim ejus Eatus Eec-

sxint

aeqoal^

tam

sequale lateii Recto^rindpali et quadruple

102
abscissae

PHILOSOPHIE NATURALIS
A

[Mot. Corpor.
dupla superficiei

A O, est vero O E dimidium lateris Recti Principalis et O 2 O, sive dimidium quadrupli O, ergo E ^ 1. Est etiam ob Triangulum Rectangulum ergo est P E hoc est perpendicularis in curvam, mdia proportionalis inter semilatus rectum Diametri et semilatus rectum Axis. Theor. IV. Superficies Parabolica inter curvam, abscissam axis et ejus ordinatam comprehensa, est ad factum absciss per Ordinatam ut duo ad trs, segmentum vero Parabolicum inter curvam et chordam a Vertice ductam termina-

M =

superficies

M=

DAXPT
AV

X.
Si vero ducatur

MPE, EM:PE=PE: OE;

Tangens in A et chorda A P, erit Parallelogrammum D A V T, duplum Trianguli ASP, bases enim A D, A S sun
asquales, altitudo vero Trianguli est

rallelogrammi ergo
tur,
et

UAVTexDAXPT A
S

AVetPO = AV:si
ex
altra
residui,

O, pa-

detraha-

msB
ti

figurjs

A P X

A S P X, residuum priA X P V erit duplum segmenP

hc vero simul
Triangulum

in

sumpta faciunt

A V

P,

vel

tum, est ejusdem facti sexta pars. Demonst. Ex foco S ducatur S P ad quodvis Parabol punctum P et ex P ducatur P T ad directricem perpendicularis, ducatur Tangens in puncto P, et in ea sumantur puncta p, p puncto P proxima et utrinque a puncto P qualiter dissita, ab iis ducantur ad foGum linese S p

p, et

ducaturque q T q, habebitur Parallelogi'ammum p q q p, cujus basis p p est eadem cum basi Trianguli S p p ; si vero ducatur S T, quara

q,

q,

line

P T parallel et sequales

Tangens
dividit in

et

N T=
1.

N, bifariam et perpendiculariter N, erit S N altitudo Trianguli S p p, S N, altitudo Parallelogrammi p q q p?

erit

cum
41.

ergo bases et altitudines sint asquales, (per

Elem.)
t,

duplum Trianguli S p
Trapezio tp p

Parallelogramma p q q p p, sed est p q q p sequale

et tota figura

cum ergo tota superficies

t

DAX

PT
ficies

talibus

Trapeziis

p p

constet, et super-

P X,

talibus

Triangufis

S p

p, erit

P, quod est ergo triplum segmenti P X, A O P ejus sextuplum, et area Parabolica O P X, ejus quadruplum, est ergo area Parabolica ad Parallelogrammum O P ut 4. ad 6. sive ut 2. ad 3. Q. e. d.

AO

HIS
mentem
ligi

vero circa
revocatis, sine

Conicas Sectiones ad quibus sequentia intel-

nequeunt, probabitur, vim centripetam qu corpus tendens ad punctum remotisnmum Sectionem Coniram descrihit, esse reciproc ut cubus ordinatim app)licat ad centrum viriivi tendentis ; Corpus P moveatur in Sectione
conic

PA

F, et vis centripeta agat juxt di- J-

rectionem parallelarum
applicatarum. Linea P gat in P, sintque Z T,
et

PS,

S, axi

bB

H, Sectionem

tan-

triangula
:

X P B, Z T P, Z Q, R, erit P X B X (seu A M) = P R Q, T et A M ^ = P R 2 Q T 2, et (per PX

:

XA
^'

ipsa

Tangens

in

A,

B, axi parallel, et ob similia

2.

Prop. 16. Lib. 5. Conc. Appoll. Lem. III. de Conicis)

qu

est Cor.

PX^X QRX FR ^,ergPX2: v AM2= A X PX^ X QRXFH Q T A X

.

PR*: Q.RXFR
adeque

2,

P R

puncta P, Q, count,

et

Q_TJ_X_S_P2_ ~"
0~R
-.

M"'
I.

PM X S P AX
2
V.
Prop.
vis

Est er
in

(per Cosec-

AX2

et

roll.

et

VI.)

omnibus
reciproc
est,

tionibus
Q,

AM- = QRXFI^'- Q,TS tmd Q R A M2X 2PM A M 'X FR

A'xT

AM^xPMXSSP^
A

conicis

centripeta
,

ut

-y a

hoc

deleto

2 S

P ^,

constante, reciproc ut

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

103

H A X, AM'X HM ^_P M3X AB^XHM ' PM H A 2 ~ L ^X M B^'x H A^' pmxha^^^^^,^ pm;^xh a^^^ und X AB^ delet ratione constant! ^-^ vis HM L* A M^ X HM 2 A M^ X PM PM3XHM2 ^~ ceutipeta reciproc ut "~ PMXHA^' AX=' MB^XHA^' '""'" tur est etiam in omni sectione conic reciproc (pt Prop. 37. Lib. Conic. Appoll. sup. Cor. AM^X HM 2. Lem. V. )posito centro sectionis C, est C M "* ^ PM X HA C A = C A C H, adeoque dividendo vel Conic. componendo CM: A M = C A In Parabol (per Prop. 35. Lib. H A, ac Lem. V. de Conicis) H A proind addendo vel detrahendo terminos secunAppoll. slve Cor. = A M, et H M = 2 A M, et (per Prop. 20. dse rationis e temiinis prioris MB: H M = Conic. Appoll. quae est Theor. de Lib. o H A et ,^ H M 7=r et C A u Parabol) A M, adeque et H M est semper ut M B X H A -"C A Ergo vis centripeta in parabol PM HM2 4 A'M4 A M^ M B ^ X HX2~ C^:^ ^^^ ^^* quantitas recproce ut p-^xAM^ "'' "' T"!^' ^*= constans. Erit igitur etiam in hyperbol et
Porro ob smilitudinem triangulorum

HM

P, est

HM:PM = HA:AX =

erit

1.

'^

-.

I.

1.

1.

I.

^.

erit

est,

ut

M -== PM
4

,,

3,

hoc

est,

reciproce ut

Ellipsi
tripeta

adeoque in omni sectione conic

reciproc

ut

cubus ordinataa P M. In Ellipsi et Hjqierbol, si latus rectum a:!ds A B, dicatur L, erit (ex Prop. 21. Lib. 1. Co^ nic. Appoll. sive Theor. IL de EUip.) P

ut cubus ordinat delet nimirum, in expressione vis centripet supr inventa, quantitate

P P M;

vis

cen-

3,

seu

reciproco

AMXMB = L:ABac proind A M = PM^ X AB A M = PM4 X AB^ LX MB T^ M B

'

HM^

et

*'

G4

104

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO

[Mot. Corpor.

IX.

PROBLEMA
ad

IV.

G/retur corpus in spiral

PQ

scante radios omnes

S P, S Q,

Sfc.

in

an-

gulo dato

requiritur lex vis centripet tendentis

centriim spiralis.

(')

Detur angulus

indefinite parvus

P S

Q,

et

ot datos omnes angulos

dabitur specie figura

PR

T.

Ergo dstur

ratio

estque

^~?s
tetur

R Q T>^

"^ ^'^' ^^^ ^^^ (^

datam specie figuram

illam) ut

S P.

Mu-

jam utcunque angulus

subtendens mutabitur (per

vel

P S Q, et recta Q R angulum contactas QPR Lemma XI.) in duplicata ratione ipsius P R

T.

Ergo manebit

^ ^"^ QR
S

'

eadem qu

prius,

hoc

est ut

S P.
Prop.

Quare

^ QR

est ut

cub. ideoque (per Corol.

1. et 5.

VI.) vis centripeta est reciproc ut cubus distanti

S P.

Q,

e,

i.

Idem
(*)

aliter.

Perpendiculum S

Y in tangentem demissum, et circuli spiralem

et erit per

con-

specie iigur

angulos datos, dabitur et ipsius lateraomnia erunt inter se in data seu constanti ratione, ergo
'^

225.

Ob omnes
S

P Q R T,

Lem XI.
y^
^^^

=b
T
^

adeoque

b^

y^

Q,

~^^^^

~^ ^^^

"Q~R~

^^

manet

datur ratio
ut Q,
,

^-^,

K,

estque proind^-Q,

R X Q

T,

hoc

est,

ob datam rationem Q, T, ad
,

.. oT> v^'^^xOT b i ent ut P, mutetur jam utcum-

Quoniam autem *"* P""^' "iinirm ut S P. evanescente angulo P S R, sive countibus punctis Q, P, recta S R, rect S P parallela evadit, erit ^ per Coroll. 1 . et V. Pro o.
^^'
^^ centripeta reciproc

que angulus

O T2
S Q,
^

ut

OT^VSP^
Q,

et

manebit

ut S P.
substituendo S P, ac proind ^

\.VT r^Ti TioTD . .J-. ubiangulusP MamCiR, SRconstansest, dicatur

n ~r q 7p ^ loco-,

'

vis

Q,Tdicatur b; ubivero angulus que mutatur, Q, Rdicaturs, et

a,

et

P S R utcumQ T dicatur y,

3. centripeta erit reciproc ut S ( ') 226. Sit cb'culi spiralem osculantis in

Liber Primus.]
centric secantis

PRINCIPIA MATHEMATICA.

105
;

chorda

P V
S

sunt ad altitudinem

in datis rationibus

ideoque S

cub. est ut

X P

V, hoc

est (per Corol. 3. et 5.

Prop,

VI.) reciproc ut vis centripeta.

LEMMA
Parallelogramma omna circa dat

XII.
"vel

ellipseos

hjperholce diameti^os quass

conjugatas descrijpta esse inter se qualia.

Constat ex conicis. (^)

PROPOSITIO
Gyretur corpus in
ellpsi
:

X.

PROBLEMA
(^)

V.

requiritur lex vis centripet tendentis

ellipseos.

ad centrum

A, C B semiaxes ellipseos G P, D K diametri aliae conjugaQ T perpendicula ad diametros Q v ordinatim applicata ad diametrum G P et compleatur parallelogrammum Q v P R, erit ([ "] ex conicis) rectangulum P v G ad Q v quad. ut P C quad. ad C D quad. et

Sunto
;

tas

F,

si

chorda per centrum virium S ducta P V, demissumque in tangentem perpendiculum S Y, et ob angalum S Y P, rectum, et S P Y, datum, dabitur specie triangulum S P Y. Erg

est,

dp
p,

et

^-^

unde v :=
^^

^u hoc
,;

ob datam
hoc

vis centripeta v, est directe

ut

ad S P, et in virium centripetadatur ratio S rum formulis S P scribi potest pro S Y. Prad S P, nam (210) S tere datur ratio P

est reciproc ut

^- XQP=SPX QT,ade6queQP= SPVQT

o
jt

V
P

3,

aut quia p

,
b

za

v erit ut

z^
1

directe, reciproc

autem ut z^

unde ob rationem
t>

datam, Q,
i

deletis nimirijm constantibus.

scribi potest

pro Q, ! ^

r rr

ii-,%^

Verum

ra^^\ (211) '

^

P
-D

-iT

Q.

^ ,^ Q, K

'
,

ergo

tradetur ubi
,

Demonstratio hujus Lemmats inferius nempe Newtonus eo Lemmate ad .f". t. .i Problematis solutionem proximi utetur.
( ) ^.

ut^-^. Cmigiturexdemonstra. (i K. T^^QT^ sit ut .riTi T-. tisin Prop. IX. S P, ent et.am
P

V, est

228- Gyretur corpus in Hyperbol, invcnietur Lex vis centralis spectantis centrum

-^-^,
et

Hyperbol
^^^^^-^

simili

modo,

nisi

^.^^^^^^^ ^jt centrifuga, est intra

V, ut S P,

proptere S P,

loco

V,

Hyperbol non

quod vis illa eius quoniam centriim Hyperbolam constitu-

substitui potest in formulis.

tum, sed Hyperbol versus illud convexitatem

227. Scholion. Propos,itio

stratur etiam

IX.

facile

dmon-

v=dp:p3dz;est S Y =r S Y = p et ratio -^
z,
;

per formulam Hermanni (214), enim in hoc casu S P

si

obvertit ; Legatur, si lubet, utraque .solutio hujus Problematis et ad figuram inli- positam in

qu Hyperbol descripta est referatur, liquebit '^^l' dici de Hyperbol ea quse Newtonus de
Elli^si statuit.

data
/

dicatur
X

ent

a p = ergo a z= bp, et (160) a

j d

C
gup.

) Ex Conicis, per 21. 1. Lemma IV. de Conicis.

lib.

Apoll. Vide

106
(ob
smilia

PHILOSOPHIE^. NATURALIS
triaiigula

[Mot. Corpor.

Q V T, P C
quad.est ad
ut

F)

QT quad.
PF

PC

quad. ad

quad. et conjunctis rationibus,

rectangulum

ut

Q T quadCD quad. et PC quad. ad

P
V

ad

P C

quad. ad

PF quad. id est, vG

ad

Q T

quad.
ut

p";;

p c
PFq.
q.

CDq X
quad. ad
Scribe

p C

QR pro P v,et (per Lemma XII.

l^J)

BC

X C A pro C D X

PF

nec non (punctis

et mediis
,

P
,

et

....

m se mutuo

Q countibus) 2 P C pro Q Tquad. X PCq fiet

pr-n

v G,

et ductis

extremis

QR

quale

2BCqXCAq
P C
p^g
est,

Est ergo (per Corol.5. Prop. VI.)

vis centripeta reciproc ut

-'

id ec (ob

datUm

2B CqXCAq)
Q.
e.
i.

reciproc ut

-p~Q~

>

boc

directe

ut distantia

PC

(6) 229. Parallelogramma omnia circn dal Eipseos vel Hyperboles Diametros quawis con-

jugafas descripta sunt inler

se qualia.

Liber Primus.]

PRINCPIA MATHEMATICA.

107

Idem

aliter.

In rect

PG

ab altra parte puncti

;

sumatur punctum u ut
sit

Tu

sit

deinde cape u V, qu sequalis ipsi T v Et quoniam ex conicis ad P C quad.

ut

ad v

G ut
v

est

D
v

est

quad. ad

D C

quad. ad

Adde
Dem.
D,

rectangulum u

P C quad. P v utrinque,

erit

v quad. quale

C quad. P v G X u V.
(*=)

et prodibit

quadratum chord arcs

alttudo

Sunto Ellipseos et hyperbolB a^ea I, diametri conjugatae, B, et G F, ductisque per axiura et diametrorum extrema

et

eadem
proinde
sit

ac

taiigentibus, describantur
et

parallelogrammum

rectangulum L R Y O ; jungatur

K Z T, CHQN,etPCVe:CATD=CATD:CH D H, Q, N, necesse est utsit C A T D = C H O F, quar rectangulum L K Z T, quadruplum rectanguli

igitur

PCVe:

CMSD=CHQN.
D, aquale
est

ob parallelas

C, Q,

CHOF=CHOF:

N; Cum

A T

parallelogrammo

et

D N ordinatim applicetur ad diametrum G F,

2.

X R Y O, H O F-

etiam quadruple parallelogrammi.

Q.

e.

d.

erit fper

Cor.

Prop. 37. Hb. 1. Conic. AppolL sup. Lem. V. de Conicis) P C ad C F, (hoc

C^) Adde dibit quadratum

rectangulum

cliord arcs

est, parallelogrammum PCVe, ad parallelogrammum sequ altum C O F) sicut C F, ad C M, hoc est, sicut idem parallelogrammum C O F, ad parallelogrammum C Q, N ; et similiter V C, erit ad C A, (hoc est, parallelogrammum V e, ad aequ altum, C A T D) sicut C A ad C M, hoc est, sicut idem C A T D, ad rectangulum C S D, seu ad prdictum parallelogrammum C Q, N ; nam rectangulum C S D, duplum est trianguH C D, ejusdem basis C ejusdemque altitudinis et parallelogrammum C, C H Q, N est etiam ejusdem trianguli duplum, cum sit utriusque basis communis C

v utrinque, et proP Q, quale rec-

tangulo

V P X P V. Nam

(per construct.) est

quadratum chord arcus

PQ

Q,

T^

--

PC

PTSsedestQT^c=Q,v2_Tv2 sive quia T V = T u est Q T 2 = Q V ^ T u^ ideo quadratum chordae arcus PQ=Qv^ Tu^ 4- P T 2, est ver PT^ u2=(PT-f T u) X (P T T u) sive P T^ Tv''= P u X P V, ergo quadratum chord arcus P Q = Ov-O-PvXl'U' Quod si rectangulo P v
estPvX

V addas

ergo Q, v ^ -jerat ver P u sive quadratum chord arcus P PV V P, sive V P erit quale Rectangulo P v

Qv^rsPvXuV,
X

Vu4-PvXuP = PvXVP,
Q

idem rectangulum

X P "

108

PHILOSOPHIE NATURALIS
quale rectanv;
(^)

[Mot. Corfob.

P
que
in

gulo

V P

ideo-

circulus, qui tan-

git sectionem

conicam
pei*

et

transit

punctum

Q, transit etiam per punctum V. Coant puncta P et

Q,

et

ratio

ad
est

V G, quae eadem

DCq P C q, fiet ratio P V ad P G seu P V ad 2 P C ideoque P V qualis

cum
ratione

ad

D Cq

ent

PC

Pro-

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ellipsi

109

inde
in

via,

qu corpus P in

revolvitur,

erit

reciproc ut

q
in
:

^
^

PF

directe ut
Corol.

q (per Corol. 3. Prop. VI.) hoc P C. Q. e. i.

1
.

est (ob

datum 2

P Fq)
(^)

Est igitur

vis ut distantia corporis

a centro ellipseos
ellipsi

et

vicissim, si vis sit ut distantia,

movebitur corpus in
in

centrum habente
migrare

in centro virium, aut forte

in circule,

quem

utique ellipsis

potest

Quar datis diametris conjugatis eorumque anfacile invenitur radius circuli secgulo tionem conicam osculantis in diametri cujusvis extremo. 251. Coroll. 2. Datis radio osculi P r, semidiametro sectionis conicse P C, et positione diametrotangentis P R, seu angulo rum conjugatarum, datur altra semidiameter His conjugata C, et describi potest sectio. enim quae diximus datis, datur quoque perpenC, mdia propordicularis P F, ac proind Datis tionalis inter P r, et P F, (230) datas. conjugatis earumque angulo, autein diametris ut potest; notum est ex describi conica sectio Sectionum Conicarum elementis.

PCD,

PCD,

(^) Et vicissim si vis sit ut distantia, movebitur corpus in Ellipsi centrum habente i7i Centro Virium, etc., ut hc conversa demonstretur sequentia sunt prmittenda. 233. Lemma 1. Ducatur in puncto contactus perpendicularis in Tangentem, ad axem termi-

natam,

et

a Centro ducatur ipsi Parallela ad

erit

Tangentem usque, harum linearum factum

quale quadrato semi- Axis. Ex P ducatur peipendiculars in Tangentem P K, ducatur ordinata P O perpendicularis in axem, et in C, ducatur C Q^ Parallela, P K, et C V, parallela P O, triangiila P O K C Q V,
erunt simUia, ergo erit C V, ergo etiam sunt Triangula ergo
Cor. 2.

PKXCQ.= P0XCV C M V, O M P, CM:MO=CV:PO;sed (per ^ A Lem. V. de Conicis) C M C O

similia
erit

P'o

P K

Q,

est

et (per

Cor.

3.

A OX DO
qum de

ejusdem

Lem.)

=
2

et (per

Theor. II. tam de Hyp.

^

EUip.) est
2

CA
C

C B

P O

ergo est

A AOXDO ^^ A C o CB2:P02=CV:PO,
dendo per
est
^
2.

M M O =- C A C O
OX D

A O X D O

=
=

XPO=P02xCV P O C B = X ver PKXCQ=POXCV. Ergo P K Q. X C Q= CB

e.

ideoque C B * utrumque vero divipQ C V, erat

d.

234.
csB

Lemma IL Sit P M, Sectionis ConiTangens, C A axis, C B ejus conjugatus, in

utroque axeos primae Vertice erigantur perpendiculares

E,

232.

Coroll.

aliter solvitur.

sitque P F Pr X PF3' "^ D C2 (per Lem. XII.) et P r =r ^

ut

CP

Hinc etiam problema V. Cm enim sit vis centralis (21 2)

S.

factum earum

AE X D

G, ad Tangentem usque, G, erit sequale qua-

__ = BCXCA

drato semi-Axis.

CD

(230)

His

valoribus in formula

CP
PrX PF3
-,

substtutis, ea

C P fit BC^x C A hoc est, ob constantem quantilatem B C ^ x C A % vis est directe ut P C

Demonst. Ducta P O ordinata ad axem C ad Tangentem usque ipsi Parallela, erit (per Cor. 2. Lemma V. De Conicis) C O C A C A C M. Dividendo ver, est C A C O vel C O C A, sive A O ad C A sive C D, sicut C C A vel C A C M, sive A ad C M, hoc est A O C D A C, jungendo terminos primae rationis terminis secund nc non mutatur, estque
et

M
:

MA:MC=MA + AO

(sive

O)

110

PHILOSOPHIiE NATURALIS
C B
^,

[Mot. Corpor.

et

per naturam focorum (et par

est A S X S D E A X D G = ideoque E A D S X S S = S D D G Edem ratione probatur Triangula G D H, H A E

=C
A A
eise

5. vel 6. II. Elein.) ^ ergo est

similia,
et

ob latera proportionalia

G D

H,

HA
et

et

A E
:

circa anest

gulos rectos ut prius

A. Secundo, Triangula S D G, E sunt similia, latera enim G E, G D et D S circ angulos S

:

DHX HA
A

EAXDG=CB2 = =
ideoque

posita,

enim

DG DH

GH
et

DG
H,

et

E H G

posita sunt proportionalia,

nem ob

triangula similia

MC+
:

C, (ive
:

ternando A sed ob parallelas

AE PO

et

M D) boc est C MD M A M O= MC MD= CV

M O=M
est
:

a'-

DG

DGetestAEXDG=POX
C V POXCV=CB^ AE D =GB
sed

ergo est
per
(

A E

P O

=CV
e. d.

I
:

Lemma

prsecedens est ergo et

235. Lemma III. Ducantur a focis perpendiculares in tangentem Sectionis

2.

Q.

Conic, earum factum quadrato semi-Axis.

erit

asquale

Demonst. Sint ill perpendicvilares S Y, y, ducantur in utroque vertice G, aseos transversse linejB A E, perpendiculares axi usque ad tangentem, et ducantur a focis S et H, ad earum extremitates liriese S E, S G tt E. G, Triangula EAS, G y similia inter se, ut et TrianguA E, G S E, E S Y la G D H,

SDG,EHG,
:

primo, similia sunt Triangula S A et S, S et quia latera G circa anet posita proportionalia sunt, gulos rectos ram (per Lemma prccd. ) est E A G

EAS, D D

D G HA

H A=D
D
S
;

E,

est

G H HE
:

X D

ergo est G Prterea anguli S

S,

G D H A, sed H HE=G D
:
:

DG

et

E H G

sunt

ambo

recti,

DG

quidem per constructonem,

Liber Primus.]
angulus vero
in

PRINCIPIA MATHEMATICA.
similia sunt
est

111

tuin ad duos rectos

angulorumG H D et E H A, Hyperbol eorum summa, cum autem illi duo

H G est in Ellipsi complemensimilia,

Triangula

P
'

PK

=SY

P
:

S Y, E,

P K

E, ergo

est ideo

anguli
giila'

H D et E H A pertineant
rectos
est

ad Tran.

X SY 2Hy=SYPEetPE= ^ ^y SI

Rectangula

simul sumpti
recto

faciunt

Rectum, eorumque compleergo Angulus E est eodem modo probatur Trian-

mentum ad duos
quale,
rectus
;

H G

gula
et

latera proportionalia

H A E, G S E esse similia, ob S E et G S, A E H A, circa angulos H A E et

E E
rectos posita
;

G G

nam ob

Trian-

gula similia

HA
et et

E A S, S D G est E A E D S sive H A
:

et

est rectus per

constructionem

G SE

in Ellipsi est

tum ad duos

rectos
et in

E A
Terli,

S,
illi

complemenangulorum G S D Hyprbola eorum

similia, etc.

summa,

verd Anguli pertinent ad

est simile

Triangula Rectangula

E G H
et

GHy
GHy Y ex
;

(per

8.

VI. El.)
simile

eadem

ratione est

S Y.

quibus liquet Triangula E A S, esse similia ut et Triangula G S E, E S

Ex

sedHyXSY=CB^etSI =2 A
ergo

similitudiiie

Triaugulorum E A S, G y est E A S G H y, et ex similitudine Triangulorum ergo est E A S Y S Y G y

:

=
D

PE

X G D = C B ^ (per Lemma praecedens,) ergo Q. e. d. etiam H y X S Y = C B ^

Lem. IV. Ducatur a foco S linea S P ad punctum contactiis et ex puncto P contactus ducatur perpendicularis in Tangentem quae secet axem in K, et ex puncto K ducatur in lineam S P
236'
perpendicularis

GDetEAXGD=:HyXSYsedEA

GDHetESYetES:GH H =
: :

= 9rR2 4^^AA C
2

et

Latus Rectum
L, sive
237.

4
est

PE C B ^
2
,

= 4CB^ ^ A C
2

C,
sed

ergo 2

PE

est

1. Corol.

dimidium Ex eo quod

lateris recti.

est

Y PE
:

sive

L,

est

Y=

P S ^ _^Z
:

= PK=
^
et

PS PK = LX 2SY
238.
lario
2. Corl.

2PK

Hoc Lemma cum

est,

E, pars

PE

Imese

erit

sequalis semilateri recto.

de Parabola etiam verum monstratur, ducta ordinata

suo Corolsed aliter de-

P O

Triangula

A1

A
S

I)

237. Producatur vel secetur S P in I ut sit I sive Axi ducaturque ex altero A

foco linea I quas dividitur bifariam et perpendiculariter per Tangentem in y (per Theor.

II r. de Hyp. et IV. de Ellip.) ergo I I parallela P K, ergo Triany et est gula P S K, I S sunt similia, estque P S sive 2 P S I I y, sed ob Parallelas Y, P K, et angulos rectos e

H K= ^

=
:

H H

PK

O,

PK E

rectos in

gulum

E latus P K commune, P K O angulo K P E sequalem,

et
;

sunt aequalia, propter Angulos et anducto

112
enim Diametro
Paralldas

PHILOSOPHIE NATURALIS
K PE quiaperpendicularis dividit bifariS

[Mot. Corpor.
modo
demonstratur in

P o, erit o P K aequalis P K O ob A K et P o sed o P K est etiam qualis

Idem eodem
hyperbol.

Q.

e.

prorss 2".

angulo

In

am angulum
ergo angulus

P o (per Theor. III. de Parab.) P K O =K P E, et (per 26. 1. Pr

Elem.) Triangulum

P K E ideoque P E
lis

PK O est asquale Triangulo = K O, sed K O est quaY

= 4 PK L*

Ellipsi crescente
3

L X

focorum distanti manet S P3 adeque idem

2SY3

semilateri recto Cpe- Theor. III. de Parab.) ergo et P E. 239. Lemma V. In omni sectione conic cujus foeus S, P Y, tangens in P, S et P K, tangenti perpendiculares^ L, latus rectum, est

-adius osculi

P r :^

4PK<5_ L X SP3
~

S'Y-s

etiam verum est cum focorum distanti infinita evadit, seu cm Ellipsis in Parabolam mutatur. Q. e. 3""". 240. Corol, 1. Ex his faciUima oritur constructio pro determinando radio cnrvatur in quvis sectione conic. Es K, enim super P K, erigatur perpendicularis H, cum P S concurrens in H, ex erigatur super P per. pendicularis r, erit P r, radius curvatur. Nam ob angulos rectos P H, P r, et lineas P K, S Y, paraUelas est S P S ^ atqu ind S

H
:

Pr:PH=PH:PK, _ p K P r; adeoque P Y = S P K X S P^ sed S Y = L X S P ^^,.

:

Y=
r

"s Y-

(237), er-

ac proind
osculi (239).

Pr

est radius

241. Corol-

2.

Quoniam

in

verticibus

tionum conicarum piincipalibus S S

erit ibi

LX =2

P3_L = 2~ S Y
3

^S

sec-

Y,

seu radius os-

culi asqualis dimidio lateris recti principalis.

242.
tSB

Theor.

Datis in puncto P, vis centripe-

qu corpus curvarn

describit quanti-

tate absolut, vis illius directione

S, veloci-

tate corporis, et positione tangentis

curv Pr.

P Q, datur curvatura in P, seu radius osculi

Dem.

Sit curvas

p B,

et

circuli

oscula-

toris arcus iniinitesimus

tas corporis

p, et quoniam velocirevolventis finita supponitur, vis

Sit ellipsis cujus semiaxes C, semidiametri ronjugataa P C, C, ac proind F, tangenti P parallela, atque ade P F, C, tangenti perpendiculares aequales sunt. Est (per Lem. XII. Newt.) C

Bem.
C,

PB

centripeta constans est, et illius directio sibi pairallela

per arcum

p,

adeque arcus

ille

est

D Q

BC=AC:
:

PF, etCD^: BC^ C ^ P F ^ ideoque est C D ^ _ BC^X AC^ P F 2 Etquia B C2 = c Q X P K sive P F X PK (233.) est C D - = ^^X_ZJ X A C- =

est

PKXAC^ sed P F P = PKX A

;

est

P
2

CD2 =
est

(250.

^ )

ergo

=BC
ideoque

PF
,

autem

AC BC
:

LX A C 2 P K

PFxPK=:iLxAC,
:

i L,

ergo

BC='

= iLxAC,
-

et -"^

ergo P F ^, F 2=:L-X AC^, P idquesub^

P"^

P r mox repeito erit P r 4 P K3 L y SP -^-^-, et qma P K (237.) erit " 4 P K3 L X S P3 ^Q- e. 1""". 2 s Y3 L 2
stituatur in valore

= ^g~ _ ^

portio parabol cujus tangens

Q, et dianaeter

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

113

P s (ex nota 40*.) Quoniam autem vis centripet quantitas absoluta in P, data est, datumque proind spatium quod corpus vi ill con.-...^ n .^ ._ . . percurreret, et prsetere Btante, date tempera
cerporis P velecitas, ac tangentis P Q, positio data sunt, data est ratio q p sive P v ad P q sive p V, data ergo est parabela quam corpus P
describeret, si vis centripet

cribit osculetur in P, quque proind eandem habet tangentem P Q, ut pot radio oscuH P r, pei-pendicularem, impossibile est ut datis iis qu numro 244. posuimus, coi-pus P, hanc novam curvam a priori diversam describat, hoc est, verba Newtoni fer usurpand, orbes duo se mutuo

eadem maneret

et

osculantes possunt.

edem

vi

centripet

describi

non

directionem haberet line P S perptue parallelam. Cm igitur datus sit radius circuli parabolam datam in dato puncte osculantis (239.) datur P r, radius esculi in puncto P. Q,. e. d. 243. Corol. Hinc dtis in puncte P, curvatur seu radio esculi P r, positione tangentis Q,, velocitate cerporis, et vis centripet directione P S, datur vis illius quantitas absoluta in P ; nam propter datas pesitionem Tangentis, et et vis directionem, datur ratio S P ad S

245.
si vis

Hisce

positis

tandem probabimus qud

centripet sit ut distantia a centre, movebicorpus in Ellipsi centrum habente in centre virium, aut forte in circule in quem Ellipsis mitiir

grt

ftjcis

ce'untibus.

'

P3

ad S

Y 3,

S
sive

et propter

datum
Jj^

_ Pr=

L.,, _ LxSP^j datur sive L latus rectum

-

principale Paraboles cujus arcus

Pp

est pertio,

S Diameter

et

P Q

Tangens unde datur

teta

Parabela et Latus rectum Diametri P S ; denique um data"sit velecitas cerporis in P datur lineela P q, vel p v date tempre descripta, datur ergo abscissa P v sive q p quae est vis centripetae quantitas absoluta.

Datis ver in P, vis centripetse quantitate absoluta, vis illius directione

gentis
tur,

Q, radio

esculi

tim

si

datur velecitas ex bis quinque, nimirum,

P S, positione tanP r, sive data curvacorporis in P et genera;

vis centripet

quantitate absoluta, illius directione, velocitate cerporis, positione tangentis et curvatur, quatuor

data fuerint, quintum determinatum est. 244. Theor. Corpus P, circ centrum virium S datum revolvende, curvam P p B describat, sintqne data, vis centripet quantitas absoluta in puncte P, data lex secundm quam in variis a centre S distandis vis centripet agit, positie tangentis P Q, et curvatur in P, determinata ac unica est curva P p B, quam corpus P, circ

Datasint centrum virium C,

et vis centripetas

quantitas absoluta, data a centre distantia C P, ^* corpus data cum velocitate secundm direc-

tionem datam rectae P Q, prejiciatur, erit P Q. tangens curvas describend. Si tuerit C P ad

tangentem

Q, normalis, et velecitas
velecitati

qu cer-

centrum virium

S,

potest

describere.
et

Dem.

P"^ Pj projicitur aqualis

quam idem

Quoniam

(Jatur

centrum virium S

punctum

P, datur quoque positie rect P S, bec est, directio vis centripet, ac proind ex caeteris etiam datis (243.) datur velecitas qu corpus in puncto P mevetur ; sed datis in puncte P, vis centripetse quantitate absoluta, positione tangentis seu rect secundm quam projicitur corpus, velocitate prejectionis

corpus sol vi centripet, ut est in P, constante soUicitatum acquireret, cadendo per dimidium radium P C, curva describenda erit circulus cujus centrum C, et radius C P (201.) si vero talis

determinaturpreximum punctum

p, tangentis in ee puncto p positie, corporis eo velecitas, ut et nova distantia a centre

P
p

in
S,

non fuerit velecitas prejectionis, corpus P, aliam curvam describet, in qu tangens P Q, non semper erit ad radium vecterem C P perpendicularis, cm hc sit solius circuli proprietas, ut netum est. Sit ergo P Q, ad radium vecterem C P obliqua, per centrum C ducatur recta C K,
ipsi

sed data lege vis centripetae in variis a Centro distantiis, datur iterum in puncto novo p, vis centripet, unde proximum punctum etiam determinabitur, ex bis ergo datis omnia puncta curv P p B, successive determinantur ; erge data ac unica est curva quam corpus P, his datis
describere
potest.
Q,.
e.

P Q, parallela, et radio osculi P r date (242. ) describatur circulus rectam P C intersecans in

inter

V; tm sumatur C K, mdia propertionalis C P, et |; P V, et semidiametris conjugatis, C P, C K, describatur ellipsis P D G A, ea erit orbita quam corpus P, describet. Dem.

d.

Corol. lisdem manentibus, si describatur nova curva quee curvam P p B quam corpus P desVoL. I.

A, describi potest per corpus abquod A sollicitatum vi aqu centripet ad centrum C tendente, quaque sit semper ut distantia ab illo centro C P, (Prop. X.) ponamus
Ellipsis

D G

114.

PHILOSOPHIE NATURALIS
C^)

[Mot. Corpor.

Corel. 2.

Et aequalia erunt revolutionum

factarum periodica tempora.

in ellipsibus universis cir-

cum centrum idem

Nam

tempora

illa

in el-

lipsibus similibus qualia sunt (per Corol. 3. et 8 Prop. iv.) in ellipsibus

autem coramunem habentibus axem majorem sunt ad invicem ut

areae totae directe, et arearura particul

ellipseon
;

simul descriptae invers

id est,

ut axes minores directe, et

corporum
illi

velocitates in verticibus principalibus

et

invers

hoc

est,

ut axes

minores directe,
;

ordinatim applicatae ad

idem punctum

axis

communis invers

et

propterea (ob qualitatem ratioaequalitati^.

num

directarum et inversarum) in ratione

Scholiim.

Si ellipsis centro in infinitum abeunte vertatur inparabolam, coi*pus

vebitur in hac parabola; et vis ad centrum infinit distans

mojam tendens

velocitatem corporis A,

eandem

esse ac veloci-

tatem projectionis corporis P, et ex data velocitate corporis illius A, directione tangentis P

directlone vis

lulionuTH circa idem centrum Juctarum periodica tempora in Ellipsibus universis ista ex conicis sunt repetenda.

C P, et ciirvatur Ellipsis in P, datur vis centripetse quantitas absoluta (242.) qii corpus A, in EUipsi motum retinetur in puncto P, sed eadem est ellipsis illius, et orbit quam corpus P describit, curvatura;

radius

semiaxi A C ellipsis est ad hujus Ellipseos aream ut semiaxis C. seu F C, ad alterum semiaxem

Area Lemma. F C quatur

circuli

A F
E

B,

cujus

AE
A

Dem.

B, C,

nam P
et
est

est

radius circuli

ellipsim

P D G A

osculantis in P, (per const.

secun. demonst. Newt. Prop. X.) quoque radius circuli curvamquam corpus P describit osculantis in eodem

puncto P, (per constr. ) adeoque ellipsis P D G A, et orbita quam corpus P describit eandem habent curvaturam in puncto P, praeterea recta P Q, orbit tangens cum sit diametro

parallela ellipsim tangit in

P,

idem est orbit et ellipsis centrum C, idem punctum P, eadem velocitas projectionis, eadem lex vis centripetae ac proind eadem vis illius quantitas absoluta in puncto P, tam in ellipsi quam
in
orbit a corpore
igitur
iis

cum

datis

curvam

describure

P describend ; corpus P unicam possit et rever

si

ellipsim

Axis

PD G
sit

A,

possit describere,

vis

centripeta

luiineras asquales lineolae

ut distantia a centro (nec circulas describatur)

corpus movebitur in Ellipsi centrum habente in

centro virium. Q. e. d. 246. Si vis centrifuga sit ut distantia a centro, eodem modo demonstratur corpus moveri in hyperbol centrum habente in centro virium.
(*)

B, divisas inteUigatur in particulas inN, et per singula divisionum puncta erigantur rectce P M, N, axi perpendiculares. Quoniam ex circuli et

247.

Ut demonstretur qualia

esse revo-

TN^, eritFC:Q,N E C = Q, N TN; verm ejusdem bass rectangula N L, N O, sunt ut altitudines N Q, N T, ac proind N L N O
:

ANXNB = EC=': = E C T N, F C
et

Ellipsis natur,

FC^:

Q.N^=ACXCB:
: :

Liber Pbimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ultima

115

F C

E C

e'g'o

summa

rectan-

p q

b,

ut area

L, ad summam rectangulorum, evanescentium ut N O, hoc est, area circuli ad aream Ellipsis (per Lem. IV.) ratonem habet semiaxis F C, ad alterum semi-

gulorum evanescentium ut

directe et sectores

axem

C.

Q.
1.
si

e.

d.

invers.^Z>e?. centra C, c, descriptionem (Prop. I.) tempus periodicum T, in orbe P B, est ad tempus t, quo describitur sector P C Q,, ut area P Q, B P,

Q, B P, ad aroam p q b p, P C Q, p c q, simul descripti Ob asquabilem arearum circ

248. CoroL demonstratur,

Idem eodem

prorss
Ellipsis

modo ad
comB.

sectorem

P C

Q,

et similiter

tempus

t,

quo

A F B
habens

fuerit

munem axem

A B,

cum

EUipsi

AE

Et generatim du quvis figure A F B, A E B, quarum semiordinats Q, N, T N, sunt in data ratione et quarum est communis diameter

p q c, est ad tempus periodicum , in orbe p q b, ut sector p c q, ad t P aream p q b p, hoc est T B P

describitur
sector
: ;

area undfi per compositionem rationum et ex

PCQett:^^pcq:pqbp

area,

A
est

B, sunt inter se in ratione data ordinatarum

249.

T:^=PQBPXpcq:pqbpXPCQ.
Q.
e. d.

quo

Q N, T N.
CoroL 2. Area circuli cujus diameter mdius proportionalis inter duos Ellipsis
axes qualis est areae Ellipsis.
K,

253. Si corpora duo Ellipses

AE

B,

A F

B,

quarum

est axis

communis

B, describant,

viri-

=R
R

Nam

sit

E C

C, et radio
erit
2,

II,

describatur circulus,

illius circuli area,

ut

^ ad

F C

ad aream circuli A adeoque ut E C ad

F B, F C
;

bus ad centrum Ellipsium C tendentibus, Dem. Sint tempora periodica erunt sequalia. arcus R, A G, infinitesimi eodem tempore R, descripti, Q, tangens ad verticem A,

B, eandem habeat rationem ad circulum A F B (247), manifestum est aream circuli radio R, descripti squalem esse are. Ellipsis A E B.
Ellipsis

Quar cum

A E

250.

Corol.

3.

Quoniam

C, et areae circulorum sunt ut radiorum quadrata, erunt areae Ellipsium ut axium rectangula. 251. Corol.
4.

F C X E

Patet etiam in El-

lipsibus vel ellipsi et circulo aut etiam

quarum ordinatze Q, N, T N, datam habent rationem, et quarum est diameter communis A B, aream R B, esse ad aream correspondentem P B, ut est E C, ad F C,
in quibuslibet curvis

seu ut

ad

sed ductis ex

quocumque diametri puncto S, rectis S P, S R, est etiam triangulum S R, ad triangulum S P, ut R ad P, ob communem

G, axi

B,

parallle,

et

quoniam

vires

centrales sunt ut Q,

utriusque trianguli altitudinem S ; ergo sector S B R, est ad sectorem S B P, in ratione data C, ad F C.

=D
ut

(Prop. VI.) et ob C, quales communem distantiam a centro sunt vires, seu eadem vis (Prop. X.) erit Q, G, sectores ver A C G, A C R, sunt

R,

D G

Ellipsium

G M, R M, A E

seu

B,

E C, F C, (251 A F B, sunt etiam A E

),

et areae

ut

C,

C, (247, 248.) quar cum tempora periodica B, A F in illis EUipsibus sint ut areae C R, invers C G, directe et sectores

(252.) erunt

edem
inverse,

ut

E C
est,

ad
ut

E C
F C
Q.

ad

F C

hoc

F C directe, ECXFC

et

ad

XE

C, ac proind in ratione aequalitatis.

e. d.

esse

254. His posilis facile demonstratur qualia revolutionum in EUipsibus universis circum centrum idem faciarum periodica tempora.

Nam du
Ellipsis

descriptas dicantur

quacvis ellipses circa idem centrum A, et B, describatur terda

C, similis Ellipsi A, et

axem unum

252. Theor. Corpora duo P, p, circa virium centra C, c, revolvendo, orbitas P B, p q b, describant ; tempus periodicum in orbit P Q, B,

est

ad

tempus

periodicum

in

altra

orbit

habens cum Ellipsi B, tempora periodica in EUipsibus similibus A et C, sunt aqualia (per Corol. 3. et 8. Prop. IV. Nevrt.) et tempora periodica in ellipsibus C, et B, axem alterum communem habentibus sunt etiatn aequa-

communem

H2

116

PHILOSOPHIE NATURALIS
Hoc

[Mot. Corpor.

evadet quabilis.

bolica (inclinatione plani

(^) Et si coni sectio paraest theorema Galili. ad conum sectum mutata) vertatur in hyperbolam,

movebitur corpus in hujus perimetro

vi centripet in
si

centrifugam versa.

Et quemadmodum
qucunque
data,

in circulo vel ellipsi

vires tendunt

ad centrum figurae
ordinatarum

in absciss positum, hse vires

vel etiam

augendo

vel

diminuendo ordinatas in ratione

inclinationis

mutando angulmn

^ad abscissam,

semper

augentur vel diminuuntur in ratione

;

distantiarum a

centro,

si

modo tempora periodica maneant aequalia

(0 sic etiam in figu-

ris universis si ordinatae

augeantur vel diminuantur in ratione qucunque

Hujus veritas sea centro. ope patebit. Lemma. In figura quvis A Q, D, cujus diameter A D, ad hanc diametrum ordinat Q. E, n G, augeantur vel minuantur in ratione data Q, E, ad P E, vel ad angulum quemvis datum P E D, inclinentur, novaque describatur curva A P D, per novarum ordinatarum extrema transiens, sitque centrum virium C, in diametro positum utrique curv commune,

lia

(253.) tempora igitur periodica in ElUpsibus quibusvis et B sunt qualia. Q,. e. d.

tione distantiarum

quentium

Lemmatum

(') 255.

Et

si

coni sectio parabolica f inclina-

tione plani

ad conum seclum mutata J, vertatur in hyperbolam movebitur corpus in hujus perimetro

P H, Q, h, quas curvas in punctis correspondentibus Q, P, tangunt, ad converidem diametri punctum v, gunt. Dem. Ductis rectis P t, v parallelis, erit diametro v n (per hypothesim) P t, et P, unde et alternant E t do n V Q, E P, et cotiunet P, erit tibus punctis n et Q, propter similitudinem triangulorum
reclae

GE= m = Q E
:

A D E

=
:

^m

nvQet QEh, mtPetPEH nv: E Q= Qv (GE): Eh

mt: E

P= P
sit

(GE):
:

Cm

ergo

vi centripet in centrifugam versa. Ellpsis centrum C, a vertice A, in

abit, vis centripetaa directio est

Cm

P, erit deoque E

GE:Eh = GE: EH,

H = E h,
punctum
ac proind tanconvergunt.

n v

Q,

=m

EH

enim

gentes ad idem diametri

pkgam F

Q.

e. d.

per lineas P C, P F, a puncto P, ad centrum, et ubi infinita evadit distantia P C, atque P S, ad centrum

258.
escens,

Lemma. lisdem manentibus sector evanC Q. n, est ad sectorem C P m, in altra

ducta axi parallela fit, Ellipsi in parabolam mutata, directio est a puncto P, ad S, secundum lineam P S; mutata in Hyperbolam parabol, et centro ad alteram verticis A partem translate
in
c,

aream

curv correspondentem ut area A A P D. Dem.. ob parallelas G

n, et
est
:

vis centralis directio est

B, a
256.

ad B, hoc

est,

secundum lineam a centro c ad P, adeo;

que

in centrifugam versa (228.).

= Gm:Gn=EP:Q.E.
G G A
gulum C y
:

et

m E P, G E Q, Gy C G= E P C E CG:GL = CE:EQ und ex aequo G y GL=EP: EQ=Gm: Gn (per hinc Gm GytGn GL = ym: Ln
et
:

D,

ad
et
:

const.)

Ex

quibus sequitur hc generalis lex

Si corpus revolvatur in sectione conic, et vis centralis tendat ad sectionis centrum, aut a cen-

Ex puncto C, demittantur in n, perpendiculares m, et C z, C X ; et ex punctis P et Q,, in diametrum D, perpendiculares P V, Q, K, et erit trianob similia triangula C z G, et P V E, C x G et E, est C z P P E, et C G C CX atqu ade per composiQ E Q, tionem rationum

a centro, et contra si vis fuerit ut distantia a centro, corpus movetur in sectione conic. (245, 246.) (f) 257. In Jiguris universis, si ordinatee

tro,

vis illa erit directe ut distantia

m triang. CLn = ymX Cz: LnXCx2=GmXCz: GnX^-'x. Verum

QK

augeantur vel diminuantur in ratione data vel angulus ordinationis mulelur, manente tempore periodico, vires augentur vel minuunlur in ra-

G=
:

(per constr.)

QKXPE=PVX Gn:QKxGm m
cum
ergo
sit

Cz:Cx=:PVxQE:
triangulum

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

117

dai, vel angulus ordinationis

dico ; vires

utcunque mutetur, manente tempore perioin abciss positum tendentes iii sino-ulis centrum quodcunque ad

ordinatis augentur vel diminuuntur in ratione distantiarum a centre.

QK =:GmXPVXGn:GnX ad P V Q G m = P V Q K, m, ad
:

triang.

CLn=GmX
et

Cz:GnXCx
sit

X m

K,
pa-

ut

parallelogrammum

G E P

rallelogrammuin G E Q,n, hoc IV.) et per constnict. ut area A A Q, ; erg triangula C y m,

est,

(per

Lem.

P D, ad aream C L n, sunt in

ratione arearum

at punctis Q, ; m, et P, n et Q, countibus, sector C n trianquatur triangulo C y m, et sector C

A P

D,

se ut rect R, s n punctis P, n et Q. countibus ; verm propter et P E, F G, est, a Parallelas E, a P E, (257) et quia n et G in FG Q, E eadem sunt ratione, iis ex a et F G subductis manent a n ad F sicut ad P E ; ductis autem ex C. Parallelis C B, C ad tangentes et O a H, F H, Triangula B C C sunt similia triangulis a H, F G unde est B G: a C
et

Q, sunt inter

et

QE
G

gulo

C L n

sunt igitur sectores

illi

evanes-

etOG:FG = GC:GH
et
:

centes ut are

AP A

D,

Q,

D,

directe.
si

Q.

e. d.

259. Tlieor. lisdem manentibus, fuerint quaP D, Q. periodica in curvis lia, vires centripetas in punctis correspondentibus et Q, erunt inter se ut distantias a centre C P,
terapora

P CQ.

rectis ex centro C Q, Dcmonst. Figura ductis in sectores innumeros inter se quales, ut P d, in totidem sectores C Q, n, et figura correspondentes, ac proind etiam inter se quales

jungendo termines primas et secundse rationis terminis ultimae est B n O QE: F m. Denique quia ob Parallelas, C B, C O, Tangentibus a H, F simDia etiam sunt Triangula, a n s et n C B, F R et C O, est
:

queBG: nG m G

G= G G H OG=aG: FG=QE:PE =
:

ideo-

PE=an:

sitis

(258), ut

C P

divisas

intelligantur

et

ob

sectorum in utrque figura numerum, quabilem illorum descriptionem (Prop. I.) et qualia tempora periodica, sectores C P m, C Q, n, quali tempore describentur. Quare Vires centripetce in punctis (per Prop VI).

eumdem

m m O ^ R m m C, et CompoRationibus est B n X F m n a X m O = CnXBii: snXniC, sed quia B n O m = a n F m, est B n X F m = a n X O m, ergo etiam CnXB m = s nX niC,
et est

B
F

n:na^Cn:Sn
: :

ideoque

Cn:

Cm=R

m:

n;

sive

dis-

tanti a Centro in
Centrales.

edem sunt

ratione ac viiea

118

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De
motu corporum

III.

in conics sectionibus eceniricis.

PROPOSITIO XL PROBLEMA VL
Revolmtur corpus in
ellijpsi

requiritur lex vis centriptes tendentis

ad um-

bilicum ellipseos.

Esto ellipseos umbilicus S. Agp.tur S

secans ellipseos

tum diametrum

D K in E, tum ordinatim applicatam Q v grammum Q x P R. Patet E P aequalem

quod, act ab altero ellipseos umbilico

in x, et compleatur parallelo-

esse semiaxi majori

line

C, eo

I ipsi

E C

parallel,

ob sequales
tur

S,

CH

aequen-

S,

I, (^)

adeo ut

semi-summa

sit

ipsarum

EP P S,

P P
1

I,

id est (ob parallelas

et

I,

R,

angulos

aequales

R,

H P Z) ipsarum P S,
quse conjunctim

P
S
ris

H,

axem

totum 2

A C
et

adquant.

Ad

demittatur perpendicula-

T,

ellipseos

latere
{^)

recto

principali

(seu

dicto L, erit L A C X Q R ad L X P V ut Q R
-)

BC

quad.

ad

(^)

id est, nt

PE

seu

AC

ad

P C

(S) 260. Quia (per Prop. 48. Lib. 5. Conic. sup. Theor. IV. de Ellipsi) aequales sunt anguli quos rect P H, P S, constituunt cum I, P R, quales tangente P R, et ob parallelas

(^ ) 261. In Ellipsi et Hyperbol latus rectum

principale

ApoU.

quoque sunt anguli

quales
.2

alterni

emnt

rectse

I,

P I H, PHI, P H, adeoque E P =:

BC2 = 2BC:L,undL=^^^-^-^.
4

2 B C ; nam 2 A C = C
^

A.

^^

B C

BC^

? i.+JL = A

(')
ter

c, (Prop. 52. LJbw 3. Co-

nie ApolL superius Theor. III. de EUip.)

P PC.

Per constructionem R=: P x, sedprop% Triangula similia P x v, P E C, P x P v :^ E ( A C) PC, erg Q, Pv C ;

:

Liber Primus.]
et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

119

quad. ad
punctis
est

L X P V ad G V P ut L ad G v C D quad, et (per Corol. 2.

ad

et (^)

Lem. Vil.)

Q et P countibus est ratio aequalitatis; Q T quad. ut E P quad. ad P F quad. id est, ut C A quad. ad Et conP F quad. sive (per Lem. XIL) ut C D quad. ad C B quad. ad Q T quad. ut A C iunctis his omnibus rationibus, L X Q R
(')

P ad Q v quad. ut P C Q v quad. ad Q x quad. et Q x quad. seuQvquad

v
("^)

ft

XLX PCqXCDq, GvXCDqxCBq,

PC
et

seu2
2

CBqXPCqXCDqadPCx
P C ad

sive ut

G v.

Sed punctis

et

co-

untibus aequantur 2

G v.

Ergo

et his proportionalia

Q R et
SPq

QT

quad. aequantur.

Ducantur hsec

aequalia in

a
4,

QR
Prop.

et fiet

L X

aequale

^
e.
i.

9.

Ergo

(per Corol.

1. et 5.

VL)

vis centripeta

reciproc est ut

L X

q,

id est, reciproc in ratione duplicata distan-

tiSP.

Q.

Idem

aliter.

Cum

vis

ad centrum
sit

ellipseos tendens,
1.

qu corpus

in ellipsi ill re-

volvi potest,

(per Corol.
;

Prop. X.) ut

C P

distantia corporis

ab

ellipseos centre

qu
test,

C corpus idem P
si

ducatur

CE

parallela ellipseos tangenti

P R

et vis,

circum aliud quodvis ellipseos punctum S revolvi poconcurrant in E,

si

CE
S

et

PS

(") erit

ut

l3
S

^""'

(per

Corol. 3.

Prop. VII.) hoc

detur, ut

punctum S q reciproc. Q. e. i.
est,

sit

umbilicus ellipseos, ideoque

P E

C' ) Per naturam Conicorum, facta partium Diametri sunt ad quadrata Ordinatarum ut Diametri transvers quadratum ad quadratum (Vide superius de Conicis ejus conjugatsB. Theor. II. de Ellipsi et de Hyperbola.) ^: 2 C 0) Est C ^ PF^ B nam per Lem. XII. P C U = A C

rT'o ^,
tl 1

t et Li

= QT^ q-^Corol.
S.

/i\

Nam

fper

Prop

VU.')

vis

A = p X ^X BC,adeoquePF-XCD-=CA-XBC-,

ac proind Scnptisseorsimanalog..sres Clara ( ) 262.

CA2:PF2=CD2:CB

sit.

LXtiK: LXPv==AL: PC LXPv:GvP=L: Gv

tendens ad centrum C, qam'expont recta C P, g^t ^d vim tendentem ad aliud punctum S, quam gxponat recta A, ut C P S P ^ ad cubum ^^^^^ ^ ^^^^^^^ ^ Tangentem P Z duceretur parallela ad lineam S P a secundo virium centre ad punctum P curv ductam, quas ^^-^^^ recta qualis foret P E, quoniam ipsi gs^gj Parallela et inter easdem Parallelas C>

GvP:Qv^=PC^:CD^ Qv^:QT^=CD^:CB^.
p,

RPZ, adeque CPXSP^:PE3 = PE3 hoc CP:A = --p-^; punctum S

est,
si
i adeoque '

sit

/-." 2PC:Gvjetob2PC=Gv. LiXtiii '^ ^ H4

'

X OR.nT2_Ars^TvPP2vrn2 Pr^J'n 'C nT^^J^nu2^. \ u ob B^, hoc PCXGvXCD^XC p vT^T p2 TVOR-OT2 Q oto/^ ur.V
Und
A

coniunctis his omnibus rationibus

.i -r -oir mbdicus Ellipseos,

^etur,

n t^ PE
.

C (260) =Am
a

/ncrs\

erit
-^

vis
i

ut

est,

P
-

^ reciproc;
.

hic

autem

/-1

r^

v>.

'

'

j supponitur . talem esse vim ad centi-um r-. tendenC. tem ut tempora perodica circ centra C, et S,. ,. ,i: ; tj . quana smt, quod supponi potest.
,

120

PHILOSOPHIiE NATURALIS
brevitate,
liceret

[Mot. Corpor.
et

Edem
et

qu traduximus problema quintum ad parabolam,

hyperbolam,

idem hic

facere

verum ob dignitatem problematis,

usum

ejus in sequentibus

non

pigebit casus cseteros demon'stratione

confirmare.

PROPOSITIO
Moveatur corpus in
liyjperbdl
:

XII.

PROBLEMA
lex vis

VIL
ad

Tequiritur

centripet tendentis

umhilicum Jgur.

Sunto
conjugatae

C
;

A,

C B

semiaxes hyperbolae;

P G,
secans

PF

perpendiculmn ad diametrum

K KD

D, diametri
;

aliag

et

applicata ad
in E,

diametnun

P.

Agatur S

cum

Q v ordinatim diametrum D K
A
C, eo

tum ordinatim applicatam

()

Qv

in x, et compleatur parallelogram-

mmn Q R P x.
quod,

Patet

E P sequalem

esse semiaxi transverso

act ab altero

hyperbol umbilico

H line H
adeo ut

I, ipsi

E C parallel,
semidifferentia

ob aequales
sit

ipsarum R,

C S, C H PS, PI,

quentur

ES, El;

EP
et

id est (ob parallelas I

H, P

angulos sequales

P
.

HP

Z) ipsarum

S,

P H, quarum

difFerentia

axem totum
E,t

2
1

AC
,

adaequat.

Ad S P

demittatur perpendicularis

T.

hyper-

boise latere recto principali (seu

2BCq
~T~n

dicto L, erit

LX QR
L x P

ad

Lx

Gv G v P ad Q v quad. ut P C q ad C D q et (per Corol. 2. Lem. VIL) Q v quad. ad Q x quad. punctis Q et P countibus sit ratio sequalitatis et Q x quad. seu Q vquad. est ad Q Tq ut E Pq ad P Fq, id est, ut C Aq ad P Fq, sive (per Lem. XII.) ut C D q ad C B q et conjunctis his omnibus
C, seu
et (ex

P V ut Q R ad P V, P E C) ut P E ad P X P V ut L ad G V
;

seu

Px

ad

v,

id est (ob similia triangula

P x v,

A C ad P

C.

Erit etiam

v ad

natur conicorum) rectanguliun

rationibus

PCqXCDq, seu 2CBqXPCqXCDqadPCxGvX C D q X C B sive ut 2 P C

G V.
q,

L X QRfitadQTqutAC X L X

ad

Sed punctis

et his

proportionaHa

P et Q countibus quantur 2 P C et G v. Ero-o L X Q R et Q T q (p) sequantur. Ducantur hc

et

(")

263. Est S

lesES, EI,est

PE = SP+2PE,
2

E = S P + P E ob aequaPI=EI+ PE= ES+

ac proinde

EPZ
P Z, P P P
I,

(per 15.

1.

PI

E, ac

P E

H, P R, SP =HPR = IPZ = HIP,

et

ob parallelas I

Elem.) adeoque I P R angulus P

iinde

est

semidifferentia ipsarum

P S, P I ; sed angulus P P S, angulus enim interceptus inter Imeas a focis ad punctum Hyperbola ductas bifariam dividitur per Tangentem (per Prop. 48. Lib. Z. Conic. ApoU. yide Theor. V. de Hyp.) et R P S

R= R

adeoque

=H H HP =
1

S P H, et quia diffientia rectarum P S H, axem totum 2 A C, adquat (per Prop 5i. Lib. 3. Conic. ApoU. Vide sup, heor V de Hyberb ) est E P = A C (?) 264.. '^otandun. est qod byperbola

P, est semidifferentia ipsarum

Liber Primus.]
S P q

PRINCIPIA MATHEMATICA.
?

12)

qualia in

et fiet

j;|

L x SPq

S
sequale

p qX

QTq
.

j^

Ergo(per

Corol.

1. et 5.

Prop. VI.)

vis centripeta

reciproc est ut

L XS P

q, id

est,

reciproc in ratione duplicata distantiae

P,

Q.

e.

i.

Idem
Inveniatur
tantiae
vis,

aliter,

quse tendit ab hyperbolse centre C.

Prodibit lic dis-

C P proportionalis.
erit ut

Inde vero (per Corol.

3.

Prop. VIL)

vis

ad

umbilicum S tendens
ut

P E cub. ^ p

hoc

est,

ob datam

PE

reciproc

P q. Q. e. Eodem modo demonstratur, quod

S
i.

corpus

'^

hac

vi centripeta in

cen-

trifugam versa movebitur in hyperbol opposite.

sicut in
Ellipsi,
et

(ut liquet latus

ex

demonstratione
sive

nim ob

parallelas

Prop. X.
T

XI.)

rectum principale

-.9l^I1
f) 265. Nam ex centi-o C, in tangentem R productam ducta intelligatur recta ipsi
erit

quem C E,
liter

linea

ipsi
erit

R,
P,

CE,
P

et

T,

angulus

parallela

qualis
lineae

angulo
intr

CEP;
Une

HI = HIP=:
A

efficit

cum

H P parallela, et ea qualis

duas parallelas sequainclinatae siint quales. Est gitur, (per Corol. 3. Prop. VII.) vis centrifuga Centro
Q, P,

autem

PE

Ete-

C, tendens qu corpus P, hyperbolam

122

PHILOSOPHIE NaTURALIS

[Mot. Corpor

LEMMA

XIII.

pertinens C) Latus rectum parahol ad mrticem quemvis jigur. tanti veHicis illius ah umblico

est

quadruplum

dis-

Patet ex conicis.

LEMMA

XIV.

Perpendiculum, quod ah umhiiico parahol ad tangentem ejiis demittitiir, mdium est proportionale inter distaiitias umbilici a puncto contadus et a
vertice principali figiir.

Sit

enim

A P

parabola,

S umbilicus

ejus,

vertex principalis,

punctum

contactus,

P O
M,

ordinatim applicata ad diametrum principalem,

P
S

M tangens

diametro prinin
et

cipali

occurrens

N linea perpendicularis
A N
et et

ab

umbilico in tangentem. Jungatur

et

ob aequales

MS MA
rectse

S P, M N et N P, A O parallele erunt A N et O P et inde

;

triangulum

SAN rectangulum
:

erit

ad A,

et

si

mile triangulis sequalibus

S N ad S A. Q. d. e. Corol 1. P S q est ad S N q ut P S ad S A. Corol. 2. Et ob datam S A est S N q ut P S. ) ( Corol. 3. Et concursus tangentis cujusvis P cum recta S N,
ergo

M, S N P

PS

est

ad S

N ut

'

quse

ab umbilico in ipsam perpendicularis

est,

incidit in

rectam

A N qusepara-

bolam
describit

tangit in vertice principali.

ad vim centrifugam a foco tendentem qu eandem hyperbolam percurrit ut C P P ^ ad P E 3. Vim a centro C, tendentem

C) 266. superius in

Dem.

Illius

Compendio de

demonstrationem jam Conicis, Theor. IV,

1.)

quae est ut vim foco

H directam

P, exponat recta C P, et alteram exponat recta A, et erit

de Parobol dedimus. C) Cum sit (par CoroU.

N2 X

CPXHP2:PE3=CP: A=
hoc

^ ^

erit

ob datam

PS, adeoque SAxPS SA, S N ^ ut P S, id

S

AXP

= SN2;
est,

2=

varia-

tiones quadrati

ob P E qualem datas tendens est reciproc ut P

est,

2,

in

edem parabola erunt

A
^.

C, vis a foco

ut variationes rect S

P sive ut distantise a foco.

Liber Pkimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
XIII.

23

PROPOSITIO
dentis

PROBLEMA
:

VIII.

Moveatur corpus in perimetro jparabolce

requiritur lex vis ceitripetce ten~

ad umbilicum hujusjigur.

Maneat

constructio lemmatis, sitque

corpus in perimetro parabolse,

ipsi

et a loco Q, in

quem corpus proxime movetur, ge

parallelam

QR

et

perpendicularem

T, necnon

v tangenti parallelam, et occur-

rentem tum diametro

triangula
(')

sunt alterius
dinatae

P G in v, tum distantiae S P in x. Jam ob similia P x v, S P M, et sequalia unius latera S M, S P, eequalia Sed ex conicis quadratum oi'latera P x seu Q R et P v.
et
v,

v quale est rectangulo sub latere recto

segmento diametri
seu 4

P
fit

V,

id est (per

Lem. XIII.) rectangulo

ratio

PS X P

S x

QR
Q

et punctis

et

Q countibus,
Ergo

v ad

Qx

(per Corol. 2.

Lem. VII.)
^.x

ratio aequalitatis.

Q
e

x
st

quad.

eo in casu a quale

rectangulo 4 P S X R. Est autera(ob similia triangula QxT,

S P N) Q X q ad Q T q ut S q ad S N q, hoc est (per Corol. 1. Lem. XIV.) ut P S ad S A, id est, ut 4 P S X Q R ad 4 S A X Q R, et inde

^
Q T
n
et 5.

-^
q
et

(per Prop. IX. Lib. V. Elem.)

, , T^ r Ducantur hsec asqualia

(")

4 S

A X Q R quantur.
sequale

^Pq
q-j^'
1.

SPq

et fiet

Q^

QTq
S

Pq x
dupli-

4 S

A:

et

propterea (per Corol.

Prop. VI.)

vis centripeta est re-

ciproc ut

q X

4 S A, id

est,
e.
i.

ob datam 4 S

reciproc in

cata ratione distantiee

Corol.
si

S P.

Q.

1.

(^)

corpus quodvis

Ex tribus novissimis propositionibus consequens est, quod P secundum lineam quamvis rectam P R qucunque

(') * Nam ob parallelas P G, est angulus vPx Q ^ T M P S.

= PSMetPxv=
principale

MP

et

v,

MS

et

a centro virium reciproc proportionalis, corpus movebitur in aliqu sectionum conicarum.~Dem.

=4 A
_

(")

267.
S,

Quoniam latus rectum

et est

X Q

etiam in parabol ut in cteris Sectionibus conicis (264), latus

rectum principale

R= Q,T2, OT L =-^i:^

Prima pars propositionis a demonstrata, potest adhuc

demonstrari.
(212-)
,
.
.

Newtono
aliter

eleganter

et

generatim

erit

Q.IILXSP3
oSY^^VSP
,

/^Jm
sed

Vis centnpeta ut

bl-^Xii

omni
(239.)

sectione

conic

{^) 268. Si corpus moveatur in aliqu sectionum conicarum umbilicum habente in centro irium, vis centripeta erit reciproc proportionalis quadrato distantiae locorum ab umbilico, et

g S

Ergo
^
2

SP
y
3

x R

^^

^^ qy3 v T <7^rpl~ T v> *i P2 ijy.ar "^^X.-L^Xu-t

vis est

^^^' "'^

aiaxa

contra

si

vis centripeta fuerit

quadrato distantise
Xi

ut

\-

Q.

e.

J,""

124..

PHILOSOPHIE NATURALIS
velocitate exeat

[Mot. Corpor

cum
nalis

de loco P,

et vi centripet, quae reciproc proportio;

quadrato distantiae locorum a centre, simul agitetur

movebitur hoc

corpus in aliqu sectionum conicarum umbilicum habente in centre virium ;

et contra.
tis,

Nam

datis umbilico, et

puncto contactus,

et positione

tangenillud

describi potest sectio conica,

qu curvaturam datam ad punctum

vi centripet

habebit.
poris
:

Datur autem curvatura ex data

duo
se

vi centripet, et velocitate cor-

et orbes

mutuo tangentes edem

edemque vequ

locitate describi

non possunt.

Corel. 2,

Si velocitas,

qucum corpus
axis

exit

de loco suo P, ea
punctum
S

sit,

Corpus P, data cum velocitate secundum directionem datam P projiciatur, sitque vis centripet ad punctum S tendentis quantitas absoluta data in puncto dato P, in variis a cenU'o distantiis ea vis sit semper in ratione inversa quadrati distantiae a centro S, si ea fuerit corporis P velocitas quam vi centripet ut est in P uni-

perimetri P, data sunt. occurrat in puncto aliquo F, tune focis S, et F, et perimetri puncto datis describatur Hyperbola si puncta S et F caet

S K,

Si vero

PF

ipsi

dant ad eandem partem puncti K, et Ellipsis si cadant ad partes contrarias, et corpus P movebitur in sectione conic per eam constructionem descript. Nam (per construct.) angulus Q, P F, est complementum anguli Q, P S, ad duo& rectos sed angulus S P M, est quoque ejusdem anguli Q, P S, complementum ad duos rectos, ac proind Q, P F S P M, erg subducto commun! angulo S P F, erit angulus F P M, adeoque P, tangens secQPS tionis in P, (Prop. 48. Lib. 3. Conic. ApoU. et per Theor. III. aut IV. de Hyp. Eli. et Parab.)
;

Cum
erit

igitur sectionis axis

sit

S K,

et

K,

ad tangentem

normalis (per constr.) r radius curvatur sectionis in puncto

Q,

P, (239.) eadem igitur est sectionis conic et

orbit quam corpus P describit tangens atque curvatura in puncto P, porr sectio conica P A describi potest vi aliqu centripet ad um. bilicum S tendente qu lit sumper reciproc propoi.tionalis quadrato distantiae ab iUo puncto S (per superis demonsti-ata) et ex datis corporis alicujus A sectionem describentis, velocitate in puncto P, directione tangentis P Q, directione vis P S, et curvatura sectionis conicae in P, datur vis centripetaj quantitas absoluta in puncto P, (242.) qu corpus in sectione conic re-

formiter urgente acquireret cadendo per

et

prtere sit ad Pperpendicularis, corpus P crculum describet cujus centrum S et radius P S (201.) Si ver alla fuerit velocitas, aut P S ad P Q, obliqua, corpus P'aliam describet orbitam in qu tangens P Q., non semper erit ad radium vectorem S P perpendicularis.
Sit igitur

PS

i SP

P, ponamus velocitatem corporis A eandem cum velocitate projectionis corporis P orbitam suam describentis, tm eadem erit ejus orbit et Sectionis Conicae curvatura in P, idem virium centrum S, idem punctum P, eadem tangens P Q, eadem velocitas projectionis, eadem lex vis centripet, ac proind eadem illius quantitas absoluta in puncto P, tam in sectione
tinetur in

P Q

conic

ad

radius circuli orbitam

dam

osculantis in

perpendicularis r
cularis

K, jungaturque S K ; Deind fit angulus Q, P F complementum ad duos rectos

anguli

H,

P obliqua, datur P r, a corpore P describenex r ip P S demittatur ; et ex in P r perpendiS

qum

in orbit a corpore

describend.

Cm
vam cam

igitur

corpus P,

iis

positis

unicam cur-

describere possit et quidem sectionem com'P possit describere, eam rever de-

scribet (244.)

2^".
lis

QP

S,

et

si

fuerit

PF

Q. e. 2"'. hujusce propositionis partem formuanalyticis invenerunt Hermannus et Bernoul-

parallela ipsi

lius

S K,

describatur parabola cujus umbilicus S,

in 1710.

Monumentis Academi

Parisiensis, an.

Liber Primus.]
lineola

PRINCIPIA MATHEMATICA.
particul describi possit
;

12,;

P R

in

minim aliqu temporis

et vis cen-

tripeta potis sit

eodem tempore corpus idem movere per spatium

latus

QR
P R,

rLovebitur

hoc corpus in conic aliqu sectione; cujus

illa

rectum

principale est quantitas

{^)

QR

3^,

quse ultimo

fit,

ubi lineolae

QR

in infinitum diminuuntur.
;

Circulum in his Corollariis refero ad

ad centrum.

ellipsin

et

casum

excipio, ubi corpus rect descendit

PROPOSITIO XIV.

THEOREMA
a centra
;

VI.
sit re-

Si corpora jplura revolvantur circa centrum commune^ et vis centripeta

ciproc in duplicata ratione distanti locorum

dico quod orhium

latera recta principalia sunt in duplicata ratione arearumy quas corpora

radiis
(^)

ad centrum
(per

ductis

eodem tempore descrihunt.

2.

Nam

Corol.

Prop.
est

XIII.) latus rectum

aequale

QTq
quantitati

"q~^

quae

ultimo

fit,

ubi count puncta

et

Q,

Sed

linea

minima

QR

dato tempore est ut vis

centripeta generans, hoc est (per hy-

pothesin) reciproc ut

q.

Ergo
est,

QTq
Q
T>

est ut

Q T q X S P q,
L
Hinc
ellipseos

hoc

latus

rectum
(^)

in duplicata ratione areae

QTX

S P.

Q.

e. d.

Corol.
sjib

area tota, eique proportionale rectano-ulum

recti,

axibus est in ratione composit ex subduplicat ratione lateris

* Patet ex nota 267, 269. Sint in

et

(J) ')

S P, S q p, erg latera recta L, 1, sunt in duplicata ratione arearum simul descriptarum

Hypothesi propositionis XIV.

nam

duarum secconicarum

tionum
arcus

quam minim
P q simul desL, 1, earumVf.

Q.)

cripti,

dem
per

latera recta, (et

are quvis simul dtscriptcB sunt semper ut S Q, P, S q p, simul descripti, ob quabilem circ centrum virium S arearum descriptionem in utrque sectione conic. Hinc in analogiis loco quadrati are dato tempore descript substitui potest sectionis latus rectum et contra, dummodo id ftat in Hypothesi proposisectores
tionis.

Prop.
:

Hyp.) QR: qr S p 2 S P2. Sed

^
^

et

(^) 270. Hinc Ellipseos area tota eique proportionale rectangulum sub axibus (250 ) est in rafinne composit ex subduplicat ratione lateris

Q.

R qr

=L:1
Q,

q t2 = Q,T Sp-i'SP^
2
:

= Q T ^X S P
TX
S P, q
t

S p ^. Sunt autem q t 2 S p, ut sectores evanescentes

Namque tempus periodicum (252.) est ut area tota directe et area tempore dato descripta inverse, adeque area tota est ut area O T X S P quae dato tempore describitur (hoc est, (269.) ut radix quadrata lateris recti) ducta in tempus periodicum.
recti et ratione temporis periodici.

126

PHILOSOPHIE NATURALIS
Namque
area tota est ut area

[Mot. Corpor.

ratione temporis periodici.

Q T X S P,

quae

dato tempore describitur, ducta in tempus periodicum.

PROPOSITIO XV.
quiplicat
(^)

THEOREMA
ellipsihiis

VIL
sunt in ratione seS"

lisdem positisy dico quod tempora periodica in

majorum axium.
inter

Namque axis minor est mdius proportionalis

rectangulum sub axibus

axem majorem et
composita

latus rectum, atque ideo

est in ratione

ex subduplicat ratione

lateris recti et sesquiplicat ratione axis majoris.

Sed hoc rectangulmn (per Corol. Prop. XIV.)

utrobique subduplicata ratio lateris
majoris axis
(^)

est in ratione

composita ex

subduplicat ratione lateris recti et ratione periodici temporis.

recti,

Dematur

et

manebit sesquiplicat ratio

eadem cum
Sunt
igitur

ratione periodici temporis.

Q.

e.

d.

Corol.

tempora periodica in

ellipsibus

eadem ac

in cir-

culis,

quorum diametri aequantur majoribus axibus eUipseon.

PROPOSITIO XVI.
lisdem positis,
et aciis

THEOREMA

VIIL
orhitas^
:

ad corpora

lineis rectis,

qu ibidem tangant

demissisque ah umhilico communi

ad has

tangentes perpendicularibus

dico

quod

velocitates

corporum sunt in ratione composita ex

ratio7ie perpendiculo-

rum

invers, et subduplicat ratione lateriim rectorum

principalium directe.

Ab

umbilico

ad

tangentem
et

PR
in

demitte perpendiculum S Y,
corporis

velocitas

erit

reciproc

subduplicat
.

ratione quantitatis

JNam

veiocitas

ma est

ut ar-

cus

quam minimus P
Lem. VIL)

in

data

temporis particul descriptus, hoc est

(per
id

ut tangsns

[^)

R,

est,

ob proportionales

Q T et S
:

ad S Y, ut

P R ad SP vOT
g

y
X

Q') 271. Sit Ellipsis axis major A, minor B, Latus rectum L, tempus periodicum T ; et B L, erit B * A L, quoniam A B

Circulus est species ellipsis cujus C^) 272. foci centro coincidunt et Latus rectum cum

cum

. -T^ v^ a' x7 B, /o^7r> est^ut : A T X ^X tT (270.) L * est ut T X L et dividendo utrumquc terminum per L* erit A g ut T.

xjAis/i Av-R_A#s/Ta.
**

sed^

^ 1 rectangulum
erg

*'

Ag-X

'^'

sed tempora periodica in Ellipsibus sunt qualia (271.) ergin ElUpsi etcirculo cujus diame,^, \^^ ^i;, i^^^,^, Ji ^ajori eUipsis, tempora periodica aquantur. R, sed ob an(*) Velocitas est ut tangens

diametro

qu* axem majorem aqualem habent

Liber Primus.]
sive ut

PRINCIPIA MATHEMATICA.
S

127

Y reciproc et
Q.
(^)

P X

Q T

directe

estque

P x

Q T ut area

dato tempore descripta, id est (per Prop. XIV.) in subduplicat ratione

lateris.recti.
e. d.

CoroL

1.

Latera recta principalia sunt in ratione composit ex

duplicata ratione perpendiculorum, et duplicata ratione velocitatum.

Corol. 2.

Velocitates corporuni, in

(^)

maximis

et

minimis ab umbilico

communi
verse,

distantiis,

sunt in ratione composit ex ratione distantiarum in-

et subduplicat ratione

laterum rectorum principalium directe.

Nam perpendicula jam

Corol. S.
(^)

sunt ipsae distantiae.

Ideoque velocitas in conic sectione, in maxima vel midistanti, est

nim ab mnbilico
distantia

ad velocitatem in circulo in eadem a centro

in subduplicat ratione lateris recti principalis

ad duplam illam

distantiam.
Corol.
4.
('^)

bus

distantiis

Corporum in ellipsibus gyrantium velocitates in mediocriab umbilico communi sunt edem, quse corporum gyrantium
;

in circulis

ad easdem distantias

hoc

est (per Corol. 6.

Prop. IV.) reciproc

in subduplicat ratione distantiarum.

Nam perpendicula
cum
subduplicat

jam sunt

serai-

axes minores, et hi sunt ut mediae proportionales inter distantias et latera

recta.

Componatur

hsec

ratio inverse

ratione laterum

rectorum

directe, et fiet

ratio subduplicata distantiarum invers.

figuris diversis,

Corol. 5.

In eadem figura, vel etiam in

quarum

latera

recta principalia sunt sequalia, velocitas corporis est reciproc ut perpeh-

diculum demissum ab umbilico ad tangentem.

Corol. 6.
gulos ad
(')

In parabol velocitas

est

reciproc in subduplicat rati-

Y P
quales,

S,

triangulum

mile

erit

et angulos P T, P, countibus ae. Q,, evanescens Q, P T, sitriangulo P S Y, adeoque P (P

et

rectos

punctis

duplicata ratione laterum [rectorum, hoc est in subduplicat ratione lateris recti sectionis conic, ad duplam. illam distantiam quae est latus

RI-OT SP-SY r a X, a
xv;.v^j.
.

fPT &t e a.
c
2,

_SPXQT
^y
est directe

rectum
(>)

circuli.

* Sit

corporis inEllipsi gyrantis medio-

(^) *Velocitatis

quadratum

ut

L (Prop. gY-;^

XVI.). ergLestut c2xSYe,

sit etiam circuli rasemiaxis minor,_ seu perpendiculaex umbilico in tangentem axi ris demissa majori parallelam sit B, latus rectum L, etcir-

cris distantia

ab umbilico,

^ius

A;

(0 * Maximet minim distant! sunt axis partes ab umbilico ad vertices principales content, adeoque cm illic axis sit perpendicularis tangenti, ipsa perpendicula ad tangentem in maximis tt minimis distantiis sunt ips distantias; mediocres distanti sunt distanti ab umbilico ad vertices axis minoris ElUpseos, adeoque semiaxi
majori Eequantur.
(272.) est ellipsis cujus latus rectum est ipsa diameter, ideoque est ipsa
(S) *

^"" ^^^^
^^^P^^
*^*

"^'^''^ (^^2-)

erit
'^'^'^

velocitas in
^'"''P:

^'
^
:

^"^

^"* ^P'^

XVI.) C

ci=:-:

"'"'''^J^

2 B '^ ; sed ex Conicis distanti a foco ad extremitatem semiaxis minoris (qu est mediocris distantia) est qualis seniiaxi majori, est ergo distantia semiaxis major, ideoque cum ex

.^ ^

= ^^.

L X A

Nam circulus ille

conicis

sit^

A:B=2B:L, est2B2=A
C
2

L> ergo
(')

^,

et

c.

dupla distantia ab umbilico seu centro, quare cum eadem ponatur distantia tam in conic sec
tione

In Pcrrabd
ratione
;

velocitas est reciproc in

subdu-

l^Ucat

distarUice

corporis
sit

qum

in circulo, velocitates sunt in sub-

j^wrtE

ciim enim velocitas

ab ^ umbilico reciproc ut per-

128

PHILOSOPHIE NATURALIS
distantiae corporis

[Mot. Corpor.
magis variatur, in

one

ab mnbilico figurae

in ellipsi

hyperbol minus quam in hac ratione.

Nam (per

Corol. 2.

Lem. XIV.) per-

pendiculum demissum ab umbilico ad tangentem parabolae est in subduIn hyperbol perpendiculum minus variatur, in plicat ratione distantiae.
ellipsi

magis.
"^

Corol. 7.

In parabol velocitas corporis ad quamvis ab umbilico

distantiam est ad velocitatem corporis revolventis in circulo ad

eandem a

pendiculum demissum ab umbilico ad Tangentem, per prced. Coroll, et (per Cor. 2. Lem. XIV.) quadratum ejus perpendiculi sit semper

S P, cum autem minuatur denominator S

crescente,

eo

ipso

major

fit

valor

fractionis

Parabol ut distantia a foco, erit velocitas reciproce ut radix quadrata illius distant! a foco,
in

Pquam

ergo crescente S P, S
in sol ratione

Y 2 magis

crescit

sive in mbduplicai ratione distant'uE, &.C. B, cujus axis 276. Lcmma. Sit Ellipsis

diculum in

ellipsi

S P, ergo perpenmagis variatur quam in subver,

A P

dzijdicat ratione distantia

major

D,

foci

y tangens in P,

perpendiculares ; squales (Prop. 48. Lib. 3.

H, semiaxis minor B C; S Y et y in tangentem P y, ob angulos Y P S,

et

In Hyperbol

S P. quoniam
5.

SP
Apoll,

(Prop. 51. Lib. Theor. III. de Hyp.) et

A D

Theor. Y,

Conic. Apoll. sup. IV. de Ellip.) similia sunt triangula

SP
S
...

HPy, undSP: SY:

=S
Y

Y X
S

= HP:

. A j repentur modo eodem ^

Hy

P
^^

XH
SP
est

proind S
2

Y X

Hy=

etiam A et crescente S P, -}- S P, idem maneret denominator cresceret S Y ^

crescit

= A D -f S BCaxSP V2 S Y = -r^ - A D+ P S
H
P
2
.

Conic.

P,
-,

si

si-

P=

eut S P, denorninatore aucto,

B C

(ex conicis. Vid. sup.

fit

P fractio-=----AD-j-SP
S

(Prop. 52. SSe'.f sed Lib. 3. Conic. Apoll. sup. Theor. III. d e Ellipsi)

HP +

SP = A D
S P ergo

minor quam eo manente, sed ea exprimit valorem quadrati perpendiculi S Y, ergo S Y ^

crescit

unde

H P= A D

SY^XAD SP SP
P Erg P B C2 X SP p
S S
.

minus

qum S P

sive j)erpendiculum in

C^X = BC*;etSy* = B D
in Ellipsi,
sive

S Y vanatur m raUone
. .

Hyperbol minus variatur quam, in subduplicat ratione distantia S P. Sit latus rectum parabolas L, adeoC') 277. que distantia foci a vertice A L, et ex xmnbilico tanquam centro ac radio -J L, describatur circulus, ejus latus rectum seu diameter erit -J L i

ob quantitatem

B C ^,

constantem in ra-

unde

velocitas corporis in

vertice parabolee erit

S
^'^"

F
-

AD-SP

ad velocitatem corporis in illo circulo revolventis ut -^ L ad j^ ^ h, hoc est, ut \/ 2 ad 1.

locitas in vertice
.

Crescat distantia S P, minor fiet S P, si non mutaretur denominator

AD
fractionis

(Corol. 2. hujusce Prop.) sed per Corol. 6. veparabol est ad velocitatem in

AD SP = S Y
___?_

2,

crescerer

Y^

sicut

ad y' I L,
citas in

ali4 q uvi- ab umbilico distantia S P, ut y' S F et (per Corol. 6. Prop. IV.) velo-

circulo cujus radius

J L,

est

etiam ad

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

129
'

centre distantiam in subduplcat ratione numeri binarii ad nnitateni

in ellipsi

minor

est,

in

hyperbol major qum

in

hac ratione.

Nam

per

hujus coroUarimn secundum velocitas in vertice parabolse est in hac ratione, et per corollaria sexta hujus et propositionis quartae servatur eadem
proportio in omnibus distantiis.

Hinc etiam

in parabol velocitas ubique

Eequalis est velocitati corporis revolventis

m circule ad dimidiam distantiam,

conic est ad veloci-

in ellipsi

minor

est,

in hyperbol major.

Corol. 8.

Velocitas gyrantis in sectione quvis

tatem gyrantis in circule in distanti dimidii lateris recti principalis sectionis, ut distanti illa ad perpendiculum ab umbilico in tangentem sectionis

demissum.
Corol. 9.

"^
( )
"^

Patet per corollarium quintum.

)

Unde cum

(per Corol. 6. Prop. IV.) velocitas gyranhabet signum

ratio 2,
>y/ 2,

velocitatem in alio circule cujus radius

/^/

S P, ut quar velocitas in vertice paedem parabol aa rabolse est ad velocitatem distantiam S P, ut velocitas in circulo cujus radius i L, ad velocitatem in circulo cujus radius est S P, ac proind alternando velocitas in verS P, ad -^ f

ratio

ad ad

1,
1
;

et ratio c

in

hj-perbol major ob -j- 2

c" ad C.^, minor estquam ad C, minor quam raUo S P

distanti,

(276.) 280. Corol. sectionis foco

Quoniaai

ad velocitatem in circulo radio i L descripto, hoc est, ,/ 2 ad 1, ut velocitas in parabolindistantiSP, ad velocitatem in circulo ad eandem a centro seu umbilico distantiam destice parabolae est

C-=2 H
est,

P:

AvD=HP:^

= A D^ S

ab altre
erit c ^
,

P,

velocitas

in Ellipsi et

D, hoc hyperbol ad quamdis-

^[^

ab umbilico' seu centro virium distantiam

est

ad velocitatem in circulo ad eandem

cnpto. 278. Hinc etiam in parabol velocitas ubique qualis est velocitati corporis revolventis^ in

ad dimidiam distantiam ; nam velocitas S P est ad velocitatem S P, ut 2 ad 1, Prop. IV.) sed velocitas in para(per Corol, 6. bol ad distantiam S P, est ad velocitatem in circulo cujus radius S P, etiam ut -\/ 2 ad 1, velocitas igitur in parabol ad distantiam S P, quatur velocitati in circulo cujus radius ^ S P. (') 279. In Ellipsi velocitas corporis ad quamvis ab umbilico distantiam est ad velocitatem corporis revolventis in circulo ad eandem a centro distantiam in minore ratione quam y' 2 ad 1 ; in Hyperbol in ratione majore. Sit enim EUipsis vel hy-perbolse latus rectum L, distanti ab umbilico S P, perpendiculum ad tangentem sectionis in puncto P demissum radius circuli, c sit velocitas in Ellipsi vel hyperbola ad distantiam S P ; C, velocitas in circirculo

in circulo cujus radius i in circulo cujus radius

culo,

et
.

erit

(per

Prop.
T

^
S

w cp. 9 C Y2. Y^"S pz ^X^^--^'i ,i.eu(,-/o;

2 ^
qprl (9'-(i\

c2:K2=S PX SY;SP, sitiL2;SY2x-L=SPX -L:SY2 i L, et erit^m 2 = S P pjat S P m =^m - L. ac proind c^: K2=m2: SY^et x XVI.) C^ =: c:k=m:SY.
: :

ab tantiam in ratione subduplicat distantise altero umbilico ad semiaxem majorem. ^) * Nam iste circulus et sectio Conica idem j^tus rectum habent, quia in circulo distanti a Centro semi-diametro aequatur et tota diameter est latus Hectum, ideo velocitates sunt reciproc ut perpendicula in Tangentem demissa (per Cor. 5 hujusce) sed in circulo semidiameter perpendiculo quatur, ergo velocitates in sectione et in circulo sunt ut semi-diameter circuli ad Perpendiculum &c. (") 28I. Sit C velocitas corporis gyrantis in circulo ad distantiam dimidii lateris recti \ L, c velocitas in sectione conic ad distantiam S P, velocitas in circulo ad eandem distantiam S P, xy.g. gj gj-jt rper Corol. 8.)c2: Pg r^^ pgj. Cor. 6. Prop. IV.) C '^ ^ :== S P i L. und, ex aquo,

HP

SYz
:

c"^

^2
:

2BC2XSP
AD

282. Sit C, centrum'Ellipss, C B semiaxis ^^^^^^ ^^^. g ^^ jj^ tendatque vis centripeta ad

H P a foco H, 2 B C 2 X L X A D 4- S P seu centro virium S Nam velocitas in P dicaXSP "* et erit (per tur C, velocitas in B dicatur 2BC^;etobLxAD=4BC2seu2BC2 Cor. 5. Prop. XVI.) C c = C B S Y, adeoL D A X __ S Y ^ hoc est, ob C B^ g^j ^ j c ^ = 2 A D ^ + que C ^ c ^ = 2 Hy C^: c2=SYX
:

2.r2
'
'

S P S P

focum S ; tem in B,

velocitas

in

in P erit ad velocitasubduplicat ratione distantiae ad distantiam S P ab altero foco

;

c,

3 S

A D;
I.

und

in ElUpsi in

qu 2 S

P
I

CB2=S YX H y: S Y = H
^

(935.)
:

S Y; sed ob

similia

Vol.

liiO

PHILOSOPHIE NATURALIS
hoc circulo
sit

[Mot. Corpoe.
alio reciproc

tis

in

ad velocitatem gyrantis in circulo quovis

;

in subduplicat ratione distantiarum

fiet

ex aequo

velocitas gyrantis in

conic sectione ad velocitatem gyrantis in circulo in

edem
et

distanti, ut

mdia proportionalis
cipalis

inter distantiam illam

communem

semissem prin-

lateris recti sectionis,

ad perpendiculum ab mnbilico communi in

tangentem sectionis demissum.

PROPOSITIO
Posito qxio vis centripeta
sit

XVII.

PROBLEMA

IX.

reciproc proportionalis quadrato distanti

reqiiiri-

locorum a centro^
tur linea,

et

quod

vis illius quantitas absoluta sit cognita ;

quam

corpus descrihit de loco dato

cum data

velocitate

secundum

datam rectam

egrediens.

Vis centripeta tendens ad punctum S ea

vis

sit,

qu corpus p in orbit qu-

p secundum
cogente

data

q gyretur, et cognoscatur hujus velocitas in loco p. exeat corpus P cum data velocitate, et lineam P

De
Q.

loco

mox

inde,

vi

centripeta,

deflectat

illud in

coni sectionem

Hanc
r or-

igitur recta

P R

tanget in
si

P.

Tangat itidem recta aliqua p

bitam p q in p, et

ab S ad eas tangentes demitti intelligantur per-

triangula

SPY,

HP:SP, etC:c S P. Erg C2:c^ P *, S P % Q. e. d. Theorema illud invenit clarissimus Geometra

HP

y,

Hy: SY = HP:

laris Q,

angulus
284.

T pro arcu crculi haberi P S 0,=^ (155.)

Corol.
1.

potest,

unde

Hinc

velocitas

angularis in
sec-

Abrahamiis de Moivre.
283. Velocitas angulariscorporis P, inquvis orQ,Pp, revolventis seu angulus P S Q, quem radius vector S P, dato tempore minimo describit est directe v.t Q. perpendicularis ad radium vectorem a P, et distanti S P inverse, dum
bit

edem
tores

orbit est ubique reciproc in duplicata

ratione distanti

SP a centro virium S. Nam

S Q, p S q, codera tempusculo descripti sunt quales (Prop. I.)'Und Q, T X S q t S p, adeoque Q, T q t Sp S P, et hinc

X QT.qt
285.

puncta

et

count,

nam

linea perpendicu-

_S P.SP_ s^-s^s^'sy-^p
Corol, 2. Velocitates

P=

^^

angulares in sectio-

nibus conicis circ umbilicum communem ceu centrum virium descriptis sunt inter se ^t radires quadrat laterum rectorum principalium directe Nam, (per et quadrata distantiarum invers. Prop. XIV.) Latera recta L, 1, sunt in duplicata ratione sectorum P S Q, p S q, simul
descriptorum, seu

L*:1^
r

q
et

* S p, adeoque-^-p-.

= i
^

Q,

TX^P:
Q,

^
q

=
t

hinc velocitates angulares seu anguli niinimi

P
1

S Q, p S
I

Q,T
q,

hoc

est,

II?
'spi'

Sp^"

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
1.

131

pendicula, erit (per Corol.

sectionis

Prop. XVI.) latus rectum principale coni

orbitae in ratione

ad

latus

rectum principale

composit ex dupli-

cata ratione perpendiculorum

et duplicata ratione velocitatum, atque ideo

Datur prseterea ejusdem coni ad duos rectos fit ancomplementum sectionis umbilicus S. Anguli R P S et dabitur positione linea P H, in qu umbilicus alter H lo~ gulus R P H
datur.
(^)

Sit

coni sectionis latus rectum.

catur.

Demisso ad

P H perpendiculo S K,

erigi intelligatur semiaxis conju-

286. Solutio hujus problematis duas (*) continet partes ; Sit enim corpus e puncto P secundum lineam P R data cum velociate projectuin et retineatui" circa punctum S per vim centripetain quse sit reciproc proportionalis

tur etiam velocitas in eo puncto p ;' velocitas corporis gyrantis in circulo ad distantiam S p (sive arcus in eo descriptus tempore quo

Nam

arcus
inter

quadrato distantice locorum a centre cujusque quantitas absoluta in puncto P sit cognita, id corpus describet (per Cor. 1. Prop. XIII.) sectionem aliquam conicam cujus 1. quritur
latus

P Q, describitur) est mdia proportionalis vim centripetam in p, quse inventa est, et duplam distantiam S p (per naturam circuli),
ad velocitatem in hc sectione S ad tangentem communemdemissum ad mediam proportionalem inter distantiam S p et semissem lateris recti
est

hase vero

conica, ut perpendiculum ab

S
et

rectum principale, 2. ilUus sectionis, puncto P,

latere

Dato

iimbilico

tangente

rtcto

quseritur

alter umbilicus,

R, quo

istius sectionis.
1. Prop. XVI.) Latera prmcipalia sectionum circ umbilicum communem descripfarum sint in ratione composit ex duplicata ratione perpendiculorum et duplicata ratione velocitatum et ob datas tangentes in y et P dentur perpendicula ex S in eas tangentes demissa, deturque velocitas corporis moti in P et inventa sit velocitas in puncto p, datur ratio lateris recti sectionis assumptae ad latus rectum sectionis quam corpus P describit ; Q.uod ergo inyenitur, eratque priraum.

Cura ergo (per Cor.

nempe
ClUTt.

invento et ex cseteris datis describetur sectio conica quam corpus propositum per-

recta

Ad primam solutionis partem, fingtur secto qufelibet conica cujus umbilicus sit S, et alter umbilicus et latus rectum ad arbitrium sumuntur, unde in quovis ejus puncto P duci poterit tangens, et quantitas vis in eo puncto erit cognita, est enim ad vim in puncto P qu data est reciproc ut quadrata linearum S p, S P j Invenie-

132
gatus

PHlLOSOPHIiE NATURALIS
B
C,
C^)

[Mot. Corpor,

Pq 2KPH +P Hq=:SHq = 4CHq = 4BHq 4BCq =: S P + P H quad. L X SP + P H = SPq+ 2SPH + PHq Lx s p + p H.

et erit

(<=)

Addantur utrobique
fiet

2KPH SPq PHq+L

X S P

+P

H,

et L X SP + PH = 2SPH + 2KPH, seuSP + PHad PHut2SP+ 2KPadL. Unde datur P H tam longitudine quam po-

fuerit

Nimirum si ea sit corporis in P velocitas, ut latus rectum L minus quam 2 S P+ 2 K P, jacebit P H ad eandem partem tangentis P R cum linea PS; ideque figura erit ellipsis, et ex datis umbilicis S, H, et axe principali S P + P H, dabitur. Sin tanta sit corporis velocitas ut latus rectum
sitione.

= S JI%
omni

(^)

Erit

5P = 2XPX F H -{- P H"^

Eteniir (per 12. et 13. 2. Elem.) in triangulo S P H, quadratum lateris S

P H P H et dividende 2SP+2KP L: L = S P P H unde quo magis accedit valor lateris recti L ad quantitatem 2 S P -^ 2 K P, eo major est P H respectu S P, si L 2 S P -|- 2 K P, infinitum est S P respectu P H, hoc est, ellipsis abit in parabolam, si L sit majus quam 2 S P -|- 2 K P, primus terminus proportionis fit negativus, ideoque P H in partem op: :

unde

est2SP4-2KP:L=SP +

positam tangentis cadet et sectio fiet hyperbola ; manentibus autem cteris crescit latus

H D

rectum cum velocitate in puncto quo major fit velocitas respectu

data

Unde

vis centripetae

eo magis elongatur ellipsis quam describit corpus propositum vel etiam in parabol movetur,
et

tandem in hyperbol.

quod consideratur ut hypothenusa anguli P, quatur quadratis aliorum laterum S P, P dempto duplo rectanguli lateris P in quod

cadit perpendiculum, ducti in partem P ab angulo P ad perpendiculum usque intercepquidem lam, qu P sumitur cum signo 4-

si

sit

signo

et

ab tdem parte tangentis ac S

si sit

et

cum

in parte opposit.

C C) 287. S H"" 4 C^, &c. Ex natur ellipseos est 2 aequaUs axi majori 2 A C ideoque a>qualis S

=4 H^=4 B H^ ~

HA
288. Demonstratio pro hyperbol ita instituitur non est in edem parte tangenQuia P ideoque est tis ac S, sumitur P cum signo
:

=LX 2 A C
est

2AC:2BC=2BC:
sive

H
4

B H^

=:

SP+
S

BH P 4-

P"H*,pariterest L est ergo 4 B C ^

4B
H.

L X
C

=S

+ P~H unde + ph''

L X ST^-f P

Collatis itaque valoribus

SPXPH+PH^ = manet 2KPXI'H=2SPxPH

LX
2
tivis est

SH^, estSP^ 2K PXPH-I- PH^ S P^ + 2 Lx 5 P -{- P H, utrinque detractis sequalibus

S

ejusdem quantitatis

P + P H transpositisque partibus negaL X S P P H 2SPX P H P X P H sive 2 S P + 2 PX P H

li.

K SH^=SP^4-2KPXPH + PHS per naturam hyperbolae S H^^4CH^ = 4CA2_^ 4CB2 quia 2 C A = PH SPet4 CB^=LX2CA S H = P H^ 2SPXPH+SP2 valoribus -j-LX PH SP unde quantitatibus communibus S H 2 K PX P H = 2SPXPH4-LX quantitatibus negaP HS P 2 K^ X PH+2SPXPH=L X P H"S P unde est2SP+2KP:L convertendo L = P H S P P H, 2SP 2KP:L=SP:PH.
et
sive
est
^

collatis

^ et detractis

est

et transpositis

tivis est

et

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
S

133
;

quale

fuerit 2

P +
si

P, longitudo

infinita erit

et

propet

terea figura erit

parabola axem habens S

parallelum line

P K,

inde dabitur.

Quod

corpus majori adhuc

cum

velocitate de loco suo

exeat, capienda erit longitudo

H ad alteram partem tangentis

erit

ide-

que tangente inter umbilicos pergente, figura

principalem sequalem difFerentise linearum S

hyperbola axem habens

et

P H,

et inde dabitur.
sic inventa,

Nam

si

corpus in his casibus revolvatur in conic sectione

est in

demonstratum

Prop. XI, XII,

et

XIII, quod

\is centripeta erit ut

;

quadratum

distantise corporis a centro

virium S reciproc

ideque linea

PQ

rect exhibetur,

quam corpus
omni

tali vi

describet, de loco dato P,

cum
e. f.

data velocitate, secundum rectam positione datam

Corol. 1.

egrediens.

Q.

Hinc

in

coni sectione ex dato vertice principali

D,
ad
S.

latere recto L, et umbilico S, datur umbilicus alter

H capiendo D H
rectum
et

D
(<i)

S ut

est latus

rectum ad difFerentiam inter

latus

Nam

proportio S
fit

P + P
S

hujus coroUarii,

ad

D H ut 4 D
Corol. 2.

L ad L.
si

H ad P H ut 2 S P + 2 K P ad L in casu + D H ad D H ut 4 D S ad L, et divisim D S
duplam
dis-

Unde

datur corporis velocitas in vertice principali D, inve-

nietur orbita expedit, capiendo scilicet latus rectum ejus ad

tantiam

S, in duplicata ratione velocitatis hujus datas ad velocitatem

corporis in circulo ad distantiam

D S gyrantis
P
omni

(per Corol. 3. Prop.

XVI.) ;

C) 289. In casu hujus coroUarii punctum

cadit in

=:DS=SP, etPH=DH.

D, punctum

cadit in S, fitque

Quar in

S, ut latus H, ad sectione conic est rectum ad difFerentiam inter latus rectum et 4 S.

15

13-t

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpok.

dein

D H ad D
S.

S ut

latus

rectum ad diiFerentiam inter latus rectum et

corpus moveatur in sectione qucunque conic,

4D
et

Corol. S.

Hinc etiam

si

ex orbe suo impulsu quocunque exturbetur ; cognosci potest orbis, in quo postea cursum suum peraget. Nam componendo proprium corporis
illo, quem impulsus solus generaret, habebitur motus quocmn corpus de dato impulsus loco, secundum rectam positione datam,

motum cum motu

exibit.

Corol. 4.

Et

si

corpus illud vi aliqu extrinsecus impress continu

perturbetur, innotescet cursus

vis illa in punctis

quam proxim,
ex

colligendo mutationes quas

quibusdam

inducit, et

seriei analogi

mutationes con-

tinuas in locis intermediis sestimando.

Scholium.
Si corpus

P vi

centripet ad

punctum quodcunque datum

R
C

tendente moveatur in perisectisit

metro datae cujuscunque

onis conicae, cujus centrum

;

et requiratur lex vis cen:

tripetae

ducatur C G radio R P parallela, et orbis tangenti P G occurrens in G et vis

;

C^)

illa

(per Corol.

1.

et

Scho].

Prop. X. et Corol.

3.

Prop. VIL)

erit iit

C G cub. ^ p ^^^
Corol.
S.

C) 290. Vis ad centrum vel a centi-o C, tendens est ut C P, (per Corol. 1. Prop. X. et Not. 232.) adeoque exponatur per lineam C P ; vis ad punctum R, tendens exponatur

per lineam A, et (psr

erit

CPXRP'':CG3=:CP:A=:
3

Prop.

VIL)

C G

jTP*'

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

135

SECTIO
De inventione

IV,

orbium eUpticorum, parahoUcorum

et hyperholco-

rum e

umbiico dato.

LEMMA
Si ah ellipseos
vel liyperhol

XV.
H, ad punctum

cujusvis iimhilicis duohus S,

quodvis tertium

inficctantur rcct

du S V,

H V,

quarum una

HV

tequalis sit axi principali figur, id est^ axi

in quo imbilici jacent^ altra

a per-

pendicido

TR

in se demisso biseceUir

znT

T;
gif,

perpendicidum illud

T R

sectionem

conicam alicubi tanget :

erit

et contra^ si

tan- c,

H V

qualis axi

principali

JigurcE,

T R rectam H V productam, si opus fuerit, sequales T S, T V, aequales erunt et rect anguli T T R S, R V. (0 Uiide punctum R erit ad secS R, V R et d. tionem conicam, et perpendiculum T R tanget eandem et contra. Q.
Secet enim perpendiculum
in

et jungatiir

S R.

Ob

e.

* Si fuerint S, et

erit

ind

R R

-(-

RH

= H V :^
R

H,

Ellipseos i:mbilici,
axi majori, ac pro-

punctum

j)eriinetri Ellipsis

quam

TR

T S, T V, quales (par Frop. 52. et 46. Lib. 5. Conic. Apollon. Theor. III. et IV. de El.) etcontr si T tangat Ellipsim in R, et ducatur .S V, ad T R perpendicularis, erit ob angulos T S, T R V, quales
tangit in R,"ob angulos

VR=SR,
T
S,

R etVH=SR-{H, HypoJjola;
S

RH =

axi majori.

* Si fuerint S, et
a;quales

R = H V cEqualis VR
R

V,

erit

R =V R R

R,

axi majori, et

Hyperbolae quam tangit in

gulos

recta

et H R R punctum T R ob an-

umbilici ob

T, T S, equales (per Prop. 51. et 46. Lib. 3. Conic. Apoll. Theor. II I. et IV. de Hyperb.) et contra si T tangat Hyperbolam in R, et agatur S V aJ T R perpendicularis
erit

VR=

S R,

et

HV= H RR

S,

1 4

Qualis axi inajori, ut patet.

136

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO
Datis umhilico
perholicas,
tingent.
et

XVIII.

PROBLEMA

X.

axibus principalibus descrihere trajectorias ellipticas et hytransibunt per puncta data, et rectas positione datas con-

qu

S communis umbilicus figurarum A B longitude axis principalis P punctum per quod trajectoria dbet transire et trajectorise cujusvis
Sit
; ;

T R recta
Centro
si

quam

dbet tangere.

P
ea

intervalle
sit ellipsis, sit

orbita
si

A B S P, vel A B +
Ad
tan-

\ /^
yX.T
,

^p

p
1|\
/

S P,

hyperbola, descri-

batur circulus
o-entem

H G.
et
sit

L''

TR

demittatur perpen-

diculum

S T,

producatur
sequalis

\ \^
AB
describatur circulus
p, sive duee tangentes
circuli duo.
illo

//

"
F H.
R,
t r,

jg"

idem ad V, ut

centroque

T V V et

intervallo

Hc
sive

methodo

sive dentur

duo puncta P,

T
P

punctum
toria.

et

tangens

R, describendi sunt

Sit

eorm

intersectio

communis,

et umbilicis S,

H, axe

dato describatur trajec-

Dico factum.

ellipsi, et

H S P in hyperbola aequatur axi)

superius) tanget rectam
puncta,

Nam

trajectoria descripta (eo

quod

H + S P in
T
R,
t r.

et (per

Lemma
e.
f.

R.

punctum P, Et eodem argument vel

transibit per

transibit
i^)

eadem per

duo P,

p,

vel tanget rectas duas.

Q.

PROPOSITIO XIX.
puncta data,
Sit
et rectas

PROBLEMA XL
qu
transibit

Circa datum umbilicum irajectoriam parabolicam describere,

per

positione datas continget.

trajectorise

S umbilicus,

Centro

intervallo

P punctum et T R tangens P S describe circulum F G.

describend.

Ab

umbilico ad tangen-

et produc eam ad V, ut sit T V agqualis S T. Eodem modo describendus est alter circulus f g, si datur alterum punctum p vel inveniendum alterum punctum v, si datur altra tangens

tem demitte perpendicularem S T,

( ^ )

Si orbita

sit

Hyperbola, focus

H,

erit in rect

H S, ultra S, product.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
F
quae tangat duos

137

tr; dein ducenda recta I

circules

G, f g si dantur duo puncta P, p, vel transeat per duo puncta V, v, si dantur quae

tangentes

T R,
R.

tr, vel

tangat circulum
si

G et
P et

y F

transeat per

punctum V,

datur punctum

tangens

T
^

Ad F

demitte perpendiculaet

rem S

I,

eamque biseca in K;

axe S K, vertice

principal i

describatur parabola.

Dico

facet
et

S K Nam tura. ( ) punctum P I K, S P et F P, transibit per (per Lem. XIV. Corol. 3.) ob aequales S T
parabola, ob aequales
;

et

T V et angulum rectum T R. Q. e.
f.

R,tanget rectam

138

PHILOSOPHIiE NATURALIS
In
et

[Mot.

Coirori.

ad distantiam umbilicorum.
ea ratione cape

t
~
f

KB

ad

B S,

y^^iC.
""

L C ad C
tervallis

S.

Centris B, C, in-

JK.
\

K,

C L, describe
in

cir-

cnlos duos, et ad rectam

K
et

L,

quae tangat eosdem

L, Q.

g
et

^V

a
ad

demitte

perpendiculum

S G,
ita ut sit

demque seca in

A et a,

G A ad A S

Ga

ad a S ut

est

KB

Sit

S et axe A a, verticibus A, a, describatur umbilicus alter figur descriptas, enim

trajectoria.
et

Dico factum.

cum

sit

Ga

ad a

S, erit divisim

G A seu A a ad a S
quam habet
;

G A ad A S ut A S seu S H in

edem
ta est
et

ratione, ideoque in ratione

axis principalis figuras des-

cribend ad distantiam umbilicorum ejus

(^) et propterea figura descrip-

ejusdem speciei cum describenda.

Q)

Cum que

sint

KB

ad

B S

LC
(k) * Si

ad

CS

in

edem

ratione, transibit hase figura per puncta B, C, ut

ex conicis manifestum

est.

sumi dbet partem line

a,

et a,

4- A que in

describenda sit byperbola, punctum in perpendiculo S G, ad alteram L, producto ut sit G, inter A, a A, seu A a ad a S tumque erit ad A S, adeoS, seu S H, in ratione G

recto, (per

+G

Theor. III. de EU. et Hyp. et Cor. 2 de Parab. n. 224.) 294. 2. Erit G A ad A S sicut axis rnajor ad distantiam focorum, hoc est G A A b
Theor.
.
:

Aa

ratione

quam

habet axis principalis

liy-

peibolse describend

ad distantiam umbilicorum

ejus, et propterea hyperbola descripta similis est byperbola; describend.

gens secat ab utroque vertice sunt inter se sicut abscissa AS, S a ab utroque vertice Diametri sumpta, sive est (per Lera. V. de Conic. n. 224.)

G sit punctum m quo TanDiametium, ejus distanti G A, G a,

nam cum

K
(')

Ut

demoiistretur pimcla

et

tionem conicam itescriptam pertinere praevia ex conicis sunt usurpanda.

293. Lennyia.
axis major
Kit sectionis conicse

ad secquaedam

Aa=AS:Sa AS = H ergo alternando G

a)

GA:Ga=AS:Saet
S H.

sive

convertendo G (quia S

H
A

A A S Aa
: :

AZ

B,

a, foci S,

H,

semiaxis minor c E,

perpendiculari S Z per punctum Z G quas axi occurrat in Z, ducatur tangens tuni ex punctis G, A, et quovis alio axis ; puncto M, eriiranlur ad axem perpendiculares
erect ad

axem

G
.

K,
S

A
Z

X,

IM

D,

et ex

puncto sectionis B,

S c quale quaS 295. 3. Erit factum S drato semiaxis minoris, nam quia est S S A S a S H, est componendo -}- A a S H, et sumendo dimidium terminoS c -{- c a S S : rum ultimse rationis est (sive S a) : S c, est ergo

GA A

=A
S

GSXSc=ASX

ducatur ad

= L, seu dimjdio

K, perpendicularis

K,

erit

lateri recto,

etenim

ordinata in focc est semper qualis semilateri

S a, (partium ab uno S a, sed factum foco ad utrumque axis majoris verticem sumptarum) est semper quale quadrato semiaxis nii-

Liber Primus.]
Cas. 2.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
S, describenda sit trajectoria quas rectas

139
duas

Dato umbilico

T R, t r alicubi contingat.
S T, S
V,
t S.
t et

Ab

umbilico in tangentes demitte perpendicula

produc eadem ad V,
t V,

ut sint

T V,

aequales

Sj

Pv'---,

\Jk...

Biseca

V v in

O,

et rige

O H, producinfinit V S rectamque tam seca in K et k, ita ut sit V K ad K S et V k ad k S ut est traperpendiculura infinitum

iectorise

x:>

^H

describendae axis prindistanti-

cipalis

ad umbilicorum

K k desam. cribatur circulus secans O H in H, etumbilicis S, H, axe principali ipsam V H sequante, describatur trajectoria. Dico factum. Nam biseca K k in X, et junge H X, H S, H V, H v. Quoniam est V K ad K S ut V k ad
Super diametro
noris,

nam
^

id factum quatur in EUipsi c (per 5. 2. Elem.) et in Hyperbola c

S^

c A ^ (per 6. 2. Elem.) ntrumque vero quatur quadrato semi-axis mnoris per naturam focorum(Theor. III. de Hyper, et Ellip. 224.) cE*. est ergo in axis Vertice 296. 4. Perpendicularis A terminata ad Tangentem in extremierecta et tate Z ordinatsB quse insistit foco S est aequalis ASdistandafocaVertice. Nam cum ob TrianA, Z gula simiha S sit 2 c E ^ ^ et sit c GS sivei ^ S SZ .

B M addendo utrinque B M % M + BM S B per 47. Elem.^ = D M S B = D M.

D M
S
2
2 et 2 2 (sive

1.

^ et

GSxSc =

Si ex sectionis quovis puncto B, du298. catur perpendicularis B ad lineam K, et li6.

G
:

nea

B
:

S ad focum,

erit

semper

KB

S =r

XG

G
'

S c
c

est
:

A GA A X= G
2 c
(et

L=

G A AX= E =
:

AS, nam propter Triangula similia G M D, G A X, est G M (sive K B ob Parallelas G M et K B, G K et M B) M D (sive B S per 297) = G A A X (sive A S per 296) hoc est K B BS= G A A S ideoque KB:BS=Aa: SH quoniam G A A S = A a 5 H (per 294).

G A

G
:

=
:

X c

S c

299. Conversa etiam vera est ci ducatur perpendicularis in lineam K, et in ea sumatur B,

ita

duplicandohos termines) S H, sed in eadem ratione est G A ad

SC

= Aa
A
S
est

ut

sit

=A enim In Parabol idem verum GA = AS, GS=2ASetSZ = iL =

S.
est,

(294) ergo

GA:AX=GA:ASetAX
in ea
1.

punctum B est in Sectione Conic descript. S Sit enim Sectio Hyperbola aut Parabol, illa
in unico puncto

KB

B
B

=G

=A

eritque

(per 298)

KB:BS=Aa:SH,
punctum
si
/3

secabitur per lineam

B,

dico autem nullum aliud

in ea linea
:

sumi posse

A S CCor.

Lem. V. de

hc

proportio

ergo hanc mutatur A S A X. 297. 5. Linea a foco S, ad curvae punctum M, quie quodvis B ducta est sequalis linese per id punctum transit, et perpendiculariter ad

AS:AX=2AS:2AS
D

GA: AX =GS: SZ

Coni. 224.)

Ergo
in

a S H, fingatur enim dari illud punctum j3, subtralianturque termini duarura p'riorum rationum a se mutuo, erit B / (sive B/3):BS SHsed quia /3S

K 3 producta
A
:

lubet, ita ut sit

KB

axim ducitur, terminaturque hinc ab axi, illinc a ad Q. ubi Tangente G Z. Produc enim D iterum occurrit Sectioni Conic sitque Q III. Conic. n. Lem. de 2. B M, erit (per Cor.

M = 224.) ZX^: ZD2=AX^:DMXI>B Elem.) sed ob D M B M ^ per Z X Z D = Parallelas A X, S Z, M D AS: SMetZX^:ZD^=AS2:SM^ A S Ergo S M = A X AS unde S M = oer 296) D M * B M
(sive
2
6. 2.

minor quam S H, et in B /3 minor aut as/3, sed S B /3 est Triangulum, ergo absurdum est (per 20. 1. Elem.) unum ejus latus ut B /3 esse minus aut sequale difFerenti aliorum, non datur ergo punctum
in

Hyperbola

est

= Aa:

a,

Parabol

ei est

qualis, erit

qualis differentia;

SB S

illud
2.
sit

/3.

Sectio

sit

EUipsis; Ducatur S

aequalis semi-aximinori, erit

:

est

est

^'

^ (sive est

A a S H nam (per 295) est G S c G KexHyp.) = c E: ScetGS^: c E ^ S c ^, et componendo G S ^ -|;

:

K
:

(.ive

per 47.

1.

Elem.)

GK^

K^ E GK^ = GK = E
G
c

si

GK

(sive

14^0

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.

k S;

composite ut

V K ad k S K S, id est, C") ut 2 VX ad 2 K Xet 2 K X ad 2 S X, ideoque ut V X ad H X et H X ad S X, similia erunt triangula V X H, H X S, et propterea V H erit ad S H ut V X ad X H, ideoque utVK ad K S. Habet igitur trajectorise descriptae axis principalis V H eam rationem ad
ejusdem
ipsius umbilicoriun distantiam

V K + Vk ad K

+k

S; divisimque ut

S H, quam habet
v

trajectorias des-

cribendse axis principalis ad ipsius umbilicorum distantiam, et propterea

est speciei.

Insuper ciun

V H,

H
K

aequentur axi principali, et

-j-

SK: GK^cA:Scet duplicando terminos posterioris rationis est S K G K = A a S H. major quam c E erit G S ^ G K ^ Si G K
:
:

s c * ==

(sive c

A ^ per nat. focorum)

c ^ et

ret sinu
la

sit

S B quod quidem est absurdum, nulergo duci poterit linea S B qu determinel punctum B taie ut sit B ad S B si-cut A a ad S H, sicut etiam in eo casu linea B nullibi

in minori ratione

quam

c
-J-

componendo
ad G ad S c

erit

E ^ GK

ad S c ^, ^, sive S

et

occurrit Sectioni Conicse.

K^

minori ratione quam c E ^ -J- S c ^ ^ unde tandem deducetur in hoc casu esse S in minori ratione quam A a ad ad G
^ in

pariter si G sit minor quam c E, erit S K G K in majori ratione quam A a ad S H. Sed (per princ. trigo.) est in triang. S G, sinus totalis ad sinum ang. S G (sive ad siimm anguli S K B huic qualem ob Parallelas G S, B) sicut Ergo ratio S ad G.

S H. Et

Denique si G K sit minor c E, est sn. tt. ad S K B in majori ratione quam sinus K S B ad sin. S K B, dabitur ergo sinus S B, sed ut ad acutum vel obtusum angulum qualiter pertinet duae duci poterunt lineae S B (sed non plures)
sin.

qu

ad

requisitam cum B habeant rationem, ut etiam linea B hoc in casu duobus in punctis Ellipsim sccat.

Ergo H punctum B est in Sectione Conic. Ex his autem liquet curvam secundum New-

siKB:BS=GA:AS=Aa:

sinus totalis ad sin. Ang. S B, sequalis est rationi a ad S H, si sit requalis c E, est ill minor si superet c E, est ill major si

GK
Ut

GK

GK
E.

minor

sit

quam

ver line B, B S habeant rationem a ad S H, oportet ut in Triang. B S, sinus angulorum B sint in e ratione S B, S a sit equalis c E, est siad S ergo si G ;

tonianam solutionem descriptam transire pei puncta B et C omnia enim plan conveniunt ad Lemmatis (293) Hypothesim. In ils omnibus parabolam usurpamus pro ellipsi in qu distantia focorum infinita est, ac proind axi majori sequalis. (") * Id est, ut 2 V ad 2 S X; nam
constr.
)

K
:

nus

totalis

Sin.

K K KB

Sin.

B, ideoque in hoc casu erit Sin. tt. S B, hoc est, linea S B erit perpendicularis in S K, unica ergo erit, unicumque punctum B, sicut etiam linea B in unico puncto Sectioni Conicae occurret. Si G sit major c E est sin. totalis ad sin. S B in minori ratione quam sin. S B ad ein. S B, unde sinus totalis minor esse debe
Sin.

Sin.

VK-J-Vk=2VK-|= 2KX = 2VX, etKS + k S=rKk=Vk

adeoque

KX = kX=HX
et

Xad2

ICX,

et

2rX
(per

VK = 2KX; quia k S = k X -f SX=KX + S X=KS + 2SX, kS KS=2SX, adeoque V K K S = VX:HX = HX: SX. Quare
:

erit

similia

erunt triangula

VX

et

X H,

V X H, H X S, quorum latera H X et K S, proportionalia comcomplectuntur.

munem angulum X,

U2
erit

PHILOSOPHIE NATURALIS.

[Mot. Corpor,

ad p q ut est s h ad s q, id est (ob similia triangula V S P, h s q) ut est V S ad S P seu a b ad p iEquantur ergo v h et a b. q. Porro ( p ) ob similia triangula V S H, v s h, est V ad S ut v h ad s h, id est,

.^'

axis conicee sectionis

axis a

jam

descriptae

ad iUius umbilicorum intervallum, ut

b ad umbilicorum intervallum s h ; et propterea figura jam descripta Transit autem haec figura per punctum P, (*) similis est figuras a p h.
60 quod triangulum
tur ipsius axi et

rectam

R.

P S simile sit triangulo p s h et quia V H aequaS bisecatur perpendiculariter a recta T R, tangit eadem (O Q- e. f.
;

nam
V
:

p ) Similia sunt triangula (per constr.) angulus

(

s p, et

angulus

lus

VS H=vsh;et praetere s p
similia triangula
s h,

SH, etsv:

H S P = h s p, adeoque anguh = S P sp=sh: sq=SV:SP,

:

VS P=hsq =
s

S H, v

s h,

figur cccurrens in P, et angulum P S H, asqualem faciens angulo p s h, patet ob similitudinem sectionum conicarum, triangula duo P S H,

ob

(juo

sv:sh^SV:
r''"

S P, h s q ; quar ex asS H, triangula igitur V S

proportionalia asquales

p s h, fore similia ; und vicissim manifestum est punctum P, esse in perimetro figuras, si triangulum P S H, simile sit triangulo p s h.
*

H, V

quorum latera

Eadem
si

est constructio ac

demonstratio

pro h3rperbol,

foci

H,

h, et vertices

B,

b,

ad

angulos complectuntur sunt similia.

conti'ariam partem transferantur.

Nam

'^

''"'catur recta

S P, primtre

Liber Primus.]

PRINCIPA MATHEMATICA.

143

LEMMA
A
daiis tribus jptmctis

XVI.
injiectere trs

ad qiiartum non datum

rectas

quarum

differenti vel dantur vel null sunt.

illa data A, quartum Z, quod B, C et punctum difFereninvenire oportet ; ob datam

Cas.

1.

Sunto puncta

tiam linearum

Z,

B Z,

locabitur
cujus

punctum Z
bilici

in hyperbola
et

um-

sunt

B, et principalis axis
data.
Sit axis ille

difFerentia

illa

M N. M N ad A B,
Cape
pendculari ad

M ad M A
P R;
B.

ut est

et erecta

P R

per-

B, demissaque

ZR
(')

perpendiculari

ad

erit,

ex natur hujus hyperbolas,

Z R

ad

A Z

ut

est

M N ad A

Simili

g
C
et

discursu

punctum Z

locabitur in ali hyperbola, cujus umbilici sunt A,

et principalis axis difFerentia inter

AZ

Z, ducique potest

ipsi

ACperpendicularisjadquamsiab hyperbolse hujus puncto quovis Z demittatur normalis Z S, hc fuerit ad A Z ut est difFerentia inter A Z et C Z
ad

C.

Dantur ergo

rationes ipsarum

et

Z S

ad
si

Z, et idcirco

datur earundem

Z R
et

et

Z S

ratio

ad invicem ; ideoque

rectae

R P,

concurrant in
et recta

T,
in

TZ
(*)

Z et T A, figura T R Z S dabitur specie, alicubi locatur, dabitur positione. punctum Z qua Dabiagantur

tur etiam recta

A, ut et angulus

AT

Z;

et

ob datas rationes ipsarum

AZ
* (^

ac

TZ
M

ad

Z S

dabitur earundem ratio ad invicem; et inde dabi-

tur triangulum
)

AT
A

Z, cujus vertex est punctum Z.

Q.

e.

i.

Erit ex natur hujus kjperboL-e Z R, B, (298). N, ad (') 300. Et recta T Z, in qu punctum Z, alicubi locatur, dabitur positione; ductis enira F ad T, et T G ad S T perpendicularibus,

ad

Z, ut est

rju sint in ratione data

RZ

ad

S,

agantur

GZ, FZ,ipsisT

S,

RT

parallela; et se

mutuo

Z, intersecantes in puncto aliquo Z, juncta habebit positionem quaesium ; patet enim per-

pendicula

S,

Z R,

T R, demissa, esse lineis T G, T F

que
in data ratione,

ex puncto Z, in rectas T S, sequalia ade-

144

PHILOSOPHIE NATURALIS
A Z
et

[Mot. Corpoh,

Cas. 2. Si duse ex tribus lineis, puta

Z, aequantur, ita ge

rectam
supra.

Z, ut bisecet rectam

AB

dein quasre triangulum

ATZ

Cas. 3. Si

omnes

trs aequantur, locabitur

punctum Z

in centro circuli

per puncta A, B,

transeuntis.

Q.

e.

i.

Salvitur etiam hoc

lemma problematicum per librum Tactionum Apol-

lonii a Vieta restitutum.

PROPOSITIO XXI.
Trajectoriam circa datum umbilicum

THEOREMA
describei'e,

XIII.
puncta

qu

transibit jper

data

et rectas positione datas continget.

Detur umbilicus
tangens

S,

punctum P,
sit

et

T R,
H.

et

inveniendus

umbi-

Y\:.

licus alter

Ad

tanojentem demitte
et

perpendiculum S T,

produc idem ad
et erit

Y, ut sit

T Y aequalis S T,
S P

YH

qualis axi principali.

Junge S P,

H P,
et

et erit

differentia inter
(")

HP
si

axem

principalem.

Hoc modo

dentur plures tangentes

R,

vel plura

puncta P, devenietur semper ad lineas totidem

H,

vel

P H,

a dictis punctis

Y vel P ad umbilicum H ductas,

S P

quse vel aequantur axibus,

vel datis longitudinibus

differunt ab iisdem, atque ideo

;

quae vel

aequantur

sibi

invicem, vel datas habent diierentias

ille

et inde,

per

superius, datur umbilicus

alter

H.
;

Habitis autem umbilicis una

vel,
si

lemma cum

axis longitudine (quae vel est

sin hyperbola,

H
da-

YH

trajectoria ellipsis est,

trajectoria.

S P) habetur

Q.

e.

i.

(") 301.

Si dentur trs tangentes,

buntur tria puncta ut Y, ex quibus ad umbilicum H, inflectendse erunt trs rectae quales ut Y H, quod fit per Cas. 3. Lemmatis superioris. Si duse dentur
tangentes et punctum perimetri sectienis P, dabuntur duo puncta ut Y, ex quibus ad umbilicum H, inflectendee erunt duse rectas sequales, et 3"*" punctum P, ex quo ducenda P H, cujus differentia a llne H, est data S P. Nam ellipsi P

=S
tria

+ S P = Y H,
P
;

adeoque

Y H

in hyperbola

Y H,
Casus Casus

dentur perimetri puncta ut P, locum habet

si

2"^

und Lem. XVI.

1"^

PH YH =

HS
SP,

P H
P

estque

Tandem

ejusdem Lemmatis.

Liber Primus.]

PRINCIFIA MATHEMATICA.

145

Scholium.

Ubi

trajectoria est hyperbola,

sub nomine hujus

trajectoriae

oppostam
in

hyperbolam non compreliendo.

Corpus enim pergendo in molli suo

oppositam hyperbolam transire non potest.

Casus ubi dantur

C, D.

tria

puncta

sic solvitur expeditius.

Dentur puncta B,
ad

Junctas

C,

D produc ad

E, F, ut

sit

EB

E C

ut

B ad

S C, et F C ad F D ut S C ad S D. Ad E F ductam et tam demitte normales S G, B H, inque G S infinit product cape G A ad A S et G a ad a S ut est B ad B S; et erit A vertex, et A a axis
produc-

principalis trajectoriae
fuerit

quse, perinde ut

GA

major, qualis, vel niinor

quam

S,

erit ellipsis,

para-

bola vel hyperbola;

puncto a in
ca-

primo casu
partem lineae

dente ad eandem

GF
A
,

q.

cum puncto
in

secundo casu
infi-

abeunte in

nitum; in
cadente

tertio

ad con-

trariam partem lineee

I,

DK

erit I

et vicissim I

ad

Nam si demittantur ad G F perpendicula C ad H B ut E C ad E B, hoc est, ut S C ad S B; S C ut H B ad SB sive ut G A ad S A. Et simili

F.

argumento probabitur
ergo puncta B, C,

esse

KD

ad S

in

edem

ratione.

(^) Jacent

in coni sectione circa umbilicum

ita descripta,

ut rectae omnes, ab umbilico

S ad

singula sectionis puncta ductae, sint

ad perpendicula a punctis iisdem ad rectam

tione.

G F demissa

in data

ill

ra-

Methodo haud multum dissimili hujus problematis solutionem tradit clarissimus Geometra de la Hire, Conicorum suorum Lib. VIII. Prop.

XXV.
(

*) * Jacent ergo puncta B, C,

D,

in coni sectione (vide n. 298.)

Vol.

I.

K.

146

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO

V.

Inventio orbium ubi umbilicus neuter daiur.

LEMMA
P R, P

XVII.
trapezii alicujus

Si a dat conic sedionis puncto quovis

P ad

nic ill sectione inscripti, latei^a quatuor infinit producta

A B C D, /n coA B, C D, A G,
erit

D B totidem rectce P Q,

S,

P T in

datis angulis ducantur, si7igidce

adsingula: rectangulum ductarum ad opposita duo latera

PQ X P R,

ad

rectangidum ductarum ad alia duo latera opposita

P S X P T / data ratione.

Cas.
alterutri
lateri
sibi

1.

Ponamus primo

lineas

ad opposita

latera ductas parallelas esse

lateri

reliquorum laterum, put

B.

PQ

et

PR

C, et

Sintque insuper latera

duo ex

oppositis,

put

P S ac P T A C et B D,
una
in

invicem parallela.

Et

recta, quas bisecat parallela illa latera, erit

ex diametris coniese

sectionis, et bisecabit

etiam

Q.

Sit

punctum

quo

RQ

bisecatur, et erit

PO

f^

ordinatim applicata ad

diame-

trum
ut
sit

illam.

Produc
aequalis

O K

P O ad K, P O, et erit

OK
igitur

ordinatim applicata ad conpartes diametri.

trarias

Cum

puncta A, B,

et

sint

ad conicam sectionem,
secet

et

PK
erit

AB

in dato angulo,

(per Prop. 17, 19, 21 et 23. Lib.

III.

Conicorum ApolloniiJ

rec-

tangulum

P Q K ad rectangulum
)

A Q B in data ratione. (y Sed Q K et P R aequales sunt, utpote qualium O K, O P, et O Q, O R difFerentiae, et inde etiam rectangula P Q K et P Q X P R aequalia sunt atque ideo rectangulum P Q X P R est ad rectangulmn A Q B, hoc est ad rectangulum P S X P T in data ratione. Q. e. d.
;

(^) Erit rectangulum P Q ad rectangulum A Q B in data ratione. Liquet (per Lem, de Conic.) quod si Unea quvis in

rectangulum partium

linefe

A B

ut rectangu-

m,

lum partium linea?

cujusvis alus Parallelse lineae

neam etiam

Sectione Conic terminata ut P secet aliam liin Sectione Conic terminatam ut

P et ad sectionem terminataf, ad rectangulum partium quas hsec nova linea secat in line E:

A B,

rectangulum partium

lineae

P K

ideo

ubicumque

sit

erit

ad

P Q

et

QB

punctum P rectangula erunt in edem data ratione.

Liber Primus.]
Cas. 2.
parallela.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

147
esse
in
t,

Ponamus jam trapezii latera opposita A C et B D non Age B d parallelam A C et occurrentem tum rect S T
Junge

tum
in

conicae sectioni in d.

d secantem

PQ

in

r,

et ipsi

PQ

pa-

rallelam ge

DM

secantem

Cd
si;

M et A B in N.
triangula

Jam ob
t,

DBN seu P Q ad T ut D N est B R r est ad A Q ad N B. Sic et seu P S ut D M ad A N. Ergo

milia

B T

(^)

ducendo antcdentes in antcdentes et consquentes in consquentes, ut rectangulum

est

P Qin R r
t,

ad rectangulum

P S in T
est

ita
,\_

rectangulum N D M

ad rec-

tangulum tangulum
Cas.
3.

AN

B, et (per Cas.
t,
)

1.) ita

rectangulum

gulum P S

in P (f P S X P T.

ac divisim ita

B Q^ N PQ in Pr est ad rectanrectangulum P Q X P R est ad rec-

Q.
R,

e.

d.
li-

Ponamus denique

neas quatuor

Q,

PS,

PT

non

esse parallelas lateribus

A C, A B,
clinatas.

sed ad ea utcunque in-

Earum

vice

ge
et

P
P
;

q,
s,

P P

r parallelas ipsi
t

C;

parallelas

ipsi

A B
r,

et

propter datos

angulos

triangu-

lorum

Q q,

PR

s,

P
ad

T
P
et

t,

dabuntur rationes

Pr, PS adP s, P t atque ideo rationes compositae P QxPRadPqX P r, et P S X P T ad P s X P Sed, per superius demonstrata, ratio PqXPradPs X P tdata est: ergo et ratio PQxPRadPSxPT.
q,

PRad
ad

PT

t.

Q.

e.

d.

D M, trian- X Pr: PSX Pt, et divisim NDM A NB gula r C R M C D similia, ideque R r D JM = PQ.XPr PQXRr-.PSXPt = C r CM; sed est C r C = A Q vel PSX Tt=PQX PR:PSXPT, P S A N ergo R r D M= Q A vel P S sed ratio N D M ad A N B data est, ergo et A N et R P S = D M A N. ratio PQxPRadPSxPT.
Sunt enim propter
;

C)

Rr A
:

seu

S= D M AN. ANB = PQXRr:

:

parallelas

SyTt= PQ
:

r,

iVI

r.:

(f) *Ac

divisim.

Ex

flenuonstratis

NDM:

K2

148

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

LEMMA
lisdem positis,

XVtlI.

si rectangulum ductarum ad opposita duo latera trapezii P Q ad rectangidum ductarum ad reliqua duo latera P S X P T m data ratione ; punctim P, a quo line ducuntur, tanget conicam sectionerti

X P

R sit

circa trapeziimi descriptam,

Per puncta A, B, C,
gre.
Si negas, junge

et aliquod infinitorum
:

concipe conicam sectionem describi

dico

punctorum P, put p, punctum P banc semper tan-

AP

secantem
sectionem
si fieri

hanc
alibi

conicam
in P,
b.

quam

potest,

put in

Ergo
ad

ab his punctis p et b ducantur in datis angulis

si

latera trapezii rectae

p b

r,
f,

p q, p s, p t et b k, b n, b d ; erit ut b k X b n

X b d ita (per Lem. XVII.) p q X p r ad p s X p t, et ita (per hypoth.)

ad b f

PQxPRadPSxPT.
Est
et propter similitudi-

nem

trapeziorum b k
S, ut

f,

PQA
PR
ad

b k ad b f

ita

ad

PS.

Quare, applicando terminos

erit

prioris proportionis

ad terminos correspondentes hujus,

b n ad b d

ut

P
(^)

T.

sunt, et

(f ) Ergo trapezia quiangula Dnbd, eorum diagonales D b, D P propterea coincidunt.

DRPT

similia

Incidit

il^que

puncto P.

b in intersectionem rectarum A P, D P ideque coincidit cum Quare punctum P, ubicunque sumatur, incidit in assignatam
Q.
e. d. {^)

conicam sectionem.
(f ) *

PQXPR:PSXi'T
item
erit

Cura

sitbkXbii:bfX<ib

bf:bk=PS: PQ bn:bd=PR:PT.
et
;

(^)

Ergo trapezia quiangula

DRPT, similia sunt, eorum, diagonales D d, D P, propterea coincidunt nam jungantur n d,

duo triangula n d b, R. T P, quiangula erunt ob latera b n, b d, et P R, P T, proportionalia, et angulos n b d, R P T, quaK. T, et

Dnbd,

quar et duo triangula n d D, R T D, ; quiangula erunt ob angwlum D, communem, et angulos ad T et t, R et n, qualeSj erit igitur RD, adeoque ductis dian, gonalibus b, P, duo triangula b P R, erunt similia, ac proind angulus P R, n, quod esse non potest, aequalis angulo b
les

bn:nD=PR:
D D D
nisi

D D

diagonales b, P, coincidant. XVIII. per analysim facile C") 302. Lemma Producta enim P S, donec demonstrari potest.

D D

Liber Primus.]
Corol.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
recta; trs

149

P R, P S, a puncto communi P ad alias C D, singulse ad singulas, in datis totidem positione datas rectas ano-ulis ducantur, sitque rectangulum sub duabus ductis (=) P Q X P R ad quadratum tertise P S in data ratione punctum P, a quibus rectaa ducuntur, locabitur in sectione conic quae tangit lineas A B, C D in A Nam coeat linea B D cum line A C, manente positiet contra. et C one trium A B, C D, A C dein coeat etiam linea P T cum linea P S et rectangulum P S X P T evadet P S quad. rectque A B, CD, quae
Hinc
si

Q,

B,

singulis trapezii lateribus occurrat in

F, E, S,

H, ob
tio

datos

omnes angulos
S,

figure, data erit jca-

laterum quibus siugulatriangula

PE

R,

E C

S H, A,

FPT, FED,

punctum P, cadit in C, si ponatur C E C D, invenietur quoque valor unus P E o, ac proind punctum P, cum puncto D,

Q, clauduntur.

coincidt

idem

pari

argumento respectu punctorum A, B, reperitur, si ponatur A Q, o vel A 0,=

=
si

B.
("^)

Hinc

rect

trs,

&c.

tangant sectionem A et C, et a puncto communi P ducantur trs rect P Q, P R, P S in datis angulis ad singulas A B,
B,

A A

B, Sint trs linese C positione dat, et linee

CD,

oonicam in

C D, A C
terti

erit

Q.

XPR
P
S

in ratione data ad quadratum

P
P

Sit

enim

parallela line

D
P

R
E, tanquam absciss et P E tanquam ordinat loci punctorum P, data erit ratio P E, ad P R, adeoque P E, in datam quantitatem ducta quabitur ipsi P R ; ob datam C D, invenietur E D, ut pot qualis specie datura C E, et per triangulum
Assumptis igtur

P,

Q, parallelae

C, et sint line

C A

sitque

chorda

sectionis,

sumatur

mdium

O chordse C ducaturque per punctum D, O, quce secabit tam cbordam P quara totam Q, in medio (vide Lem. IV. de Conic. n. 224.) hinc erit P Q,

RK=

invenietur

et inde per

E F E P,F, ac proind P F invenietur P T, triangulum omnesque illse line exprimentur per lineas C E, P E, unius dimensionis, et alias datas quantitaE

FED

CD

FPT,

ES et CSetSA^CA per triangulum S A H, specie datum, et hinc PH=HS4-SE-1-EE, adeoque P Q,, per triangulum P H Q, invenites.

Similiter

S,

atqu

S,

entur in lineis
lis

C E

et

et aliis datis quantitatibus.

E, unius dimensionis Quar in rectangu-

P T, rect variabiles R> P S E, non plures quam duas dimensiones obtinebunt, und aequatio qu ex rectangulorum

Q,

E,

X P

illorum ratione data reperitur secundum gradum non superabit ; Cm igitur, ut vulgo notum est, aquationis quadraticje locus sit sectio conica, patet locum punctorum P, esse ad sectionem conicam. Quod autem sectio illa per puncta C, D, P, A, transeat inito calculo facile ostenditur, nam si in quatione loci ponatur C E :^ o" invenietur valor unus ipsius

P E

o,

adeoque

sed est (per Cor. 2. Lem. III. de Conic. n. 2 ad R P in data ratione, 224.) C ^ ad i data raP P ideoque est C P tione, sed ob parallelas CK, S P et C?, P est P S C R, ergo P S ^' est ad P Q, in data ratione.

X R K R X

150

PHILOSOPHIiE NATURALIS
in

[Mot. Corpor.
curvam
in punctis

curvam
illis

punctis

et

B,

et

secabant,

jam

(f)

coeuntibus non amplius secare possunt, sed tantm tangent.

Scholium.

Nomen
rectilinea

conicae sectionis in

hoc lemmate

lat sumitur, ita ut sectio

tam
vel

per verticem coni transiens,

quam

circularis basi parallela inclu-

datur.

C^)

Nam

si

punctum p

incidit in rectam,

qu puncta

et

C et B junguntur,
recta
illa

conica sectio vertetur in geminas rectas,

incidit,

in

quam punctum p
rectis,

et altra est recta

quarum una est qu alia duo ex

punctis quatuor junguntur.

Si trapezii anguli

duo oppositi simul sumpti

sequentur duobus

et

line quatuor

Q,

R,

S,

P T

ducantur

ad latera
duabus

ejus vel perpendiculariter vel in

angulis quibusvis aequalibus,

asquale rectangulo sub
()

sitque rectangulum sub duabus ductis

aliis

PQ X PR

P S X P
R
P,

T, sectio conica evadet

in aliis

circulus.

Idem

fet,

Si linea

S,

angulis ad lineas A C, C D, inclinenfiar, dabuntur earura ratioues ad has priores, linde

P Q

sed datis

AD

incidit in rectam

qu quaevis ex punctis quatuor A, B, C, D, junguntur et cotiica sectio vertitur

in ge7ninas rectas

quarum una

est

recta

illa

in

qu punctum P incidit et altra est recta qu alia duo ex jninctis quatuor junguntur.
Si (^) 304. Sectio conica evadet circulus. ex trapezii B C circulo inscripti angulo quovis D, agatur recta N, lateri C parallela, et lateri B occurrens in N, deind ex

deducetur Btrdem modo ac in in isto etiam casu fore

SP^adRPxPQin
Lemma

Lemmate XVII.

data ratione. Pariter et conversa demonstrabtur ut

XVIII.
* Jam curvam in punctis illis coeuntibus (f ) non amplius secare possnnt, sed tantm tangent ; puncta enim A et B, C et D, semper supponun-

tur in conicae sectionis perimetro posita ; quar evanescentibus distantiis B et C D, lineae et C D, ultim coincidunt cum tangentibus secet C. Vid. Lem. VI. Newt. tionem in punctis

AB

C) 303. Puncta quatuor A, B, D, C, sint in perimetro hyperbol vel in perimetris duarum hyperbolarum oppositarum, planum sectionis quo hyperbola in cono generatur accdt ad coni verticem ; hyperbolae in triangula rectilinea mutantur quae erunt loca punctorum P, et quorum latera vel coincidunt cum duobus trapezii lateribus vel sunt ipsius diagonales, ac proind punctum P,

altero

angulo B, ducator
in

d,

lateri

A C

pa-

rallela circulo occurrens in d,

jungaturque

rectam

=
et

"Nam jungatur A K, quoniam arcus C D, et A K, D d, et

B, inter easdem parallelas intercepti sequasunt, anguli

D N, secans A N X N B.

M,

erit

DNX DM
K, C

C d

K
les
et

d,

et

B A

D K

A K

D,

iis

arcubus insistentes et aequalium

Liber Primus.]
si lineae

PRINCIPIA MATHEMATICA.

151

quatuor ducantur

in angulis quibusvis, et rec-

tangulum sub duabus ductis

P Q X P R sit ad rectangulum sub

aliis

duabus

PSX
si-

P T ut

rectangulum sub
S,

nubus angulorum
quibus duas ultim

T, in

P S, P T

ducuntur, ad rectangulum

sub sinubus angulorum Q, R, in quibus duae primae

P Q,PR, ducuntur. (f)

teris in casibus locus

Cee-

puncti

erit aliqua

trium figura-

rum, quae vulgo nominantur sectiones conicae. (^ ) Vice

AH
autem
trapezii

J^ U,

15

A B C D substitui potest quad-

rilaterum, cujus latera

duo opposita

se

Sedet punctis quatuor A, B, C,

arcuum chordae C D,
triangula

mutuo instar diagonalium decussant, possunt unum vel duo abire ad infiut in articule superiori onem casus 2'. Lem. (504)
;

K, quantur
;

A K

sunt

est igitur

circ.ili

ANXNB = DMxr)N.

ANXNB:=K NXDN,

D M, similia D M = N K sed
N,

qiiar

et erit

per demonstrati-

et aequalia

ex natur ergo

ANXNB = PqXPr:PsXPX
XVII.,

ND

PqXPr=PsX
C A
B,
et S.

t,

hoc est

Pt.

Jam
S.

veio an-

gulomm
==
S.

sinubus litter S designatis

305. Si ergo sectio conica trapezio circum-

S.

Pr C

A C, et S. P s S. P s C P t T= S. A B D, ob parallelas s A B, et ob angulum A C D, complementum anguli A B D ad duos rectos, S. P t T =5 S. A CD.

parallelas

q,

C A

= S =

erit S.

P q.A
D, ob

AC

B,

et S.

t,

Porr
:

P Q: P q S. P q A (S. C A B) S. P Q B Ps PS S. P S C S. P s S (S. C A B). P R: Pr=S. PrC(S,AC D.): S. PRC P t P T= S. P T t S. P t T. (S. A C D).

: : : :

= =

PQXPRXPsXPt:P SXPTX PqXPr = PQX PR: PSX PT = PSCXS. PTt': PtiBX

S.

Ergo per compositionem rationum

S.

C. Q. e. d. 306. Corol. Edem manente proportone, si omnes anguli ad S, T, Q, R, fuerint quales,

S.

PR

rectangulum
rectangulo
( f
)

P Q X P R> erit quoque quale P S X P T. Nam vel punctum P, locabitur in

seetione rectiline per verticem coni transeunte,

scripta vertatur
it

crCDlntn,

hoc

est, si sectionis

planum basi coni fit parallelum, erit rectangulum P Q X P R ad rectangulum P S X P T,

ut rectangulum sub sinubus angulorum S, T, ad rectangulum sub sinubus angulorum Q, R

tandem in aliqu trium sectionum conicarum, nullse enim aUe sunt secvel in circulo, vel

tiones conicae, ut

notum

est.

Dem.

fact constructione

Cas. 5'.

Lem. XVII.
parallelae,

agantur rectae

N,

d, lateri

A C

(8) 507. Vice autem trapezii substitut potest duo quadrilaterum C, cujus latera B, CD, se muiuo instar diagonalium decussant ; huic enim qiiadrilatero absque mi^^

A B D

K4

152
nituin,

PHILOSOPHIE NATURALIS
eoque pacto latera
:

[Mot. Corpor.

figuras, quse

ad puncta

illa

convergunt, evadere
et in

parallela

quo in casu

sectio conica transibit

per caetera puncta,

plagas parallelarum abibit in infinitum.

LEMMA
Invenire punctum P,
si rectcB

XIX.

a quo

quatuor

P Q, P R,
alias toti-

S,

P T

a^

dem

positione datas rectas

A
tis

B,

C D, A

C,

D,

singul ad singuas, in daangulis ducantur,

rec-

tansulu7n suh duabus

tis,

duc-

PQ X P

R,

sit

ad

rectangulum suh
hus,

aliis

dua-

PS X P T, m
A
B,

data

ratione.

Lineae

CD,

ad quas

rectae duae

Q,
aliis

P R unum

reetangulodatis

rum
libet

continentes ducuntur, conveniant

cum

duabus positione

lineis in punctis

H,

in

A, B, C, D. Ab eorum aliquo A ge rectam quamqu velis punctum P reperiri. Secet ea lineas oppositas

D,

C D,

nimirum

in

H et C D
ad

in
et

I,

et

ob datos omnes angulos

P A ad P S, ideoque ratio P Q ad P S. Auferendo hanc a data ratione P Q X P R ad P S X P T, dabitur ratio P R ad P T, et addendo datas rationes P I ad P R, et P T ad P H dabitur ratio P I ad P H, atque ideo punctum P. Q. e. Co7'ol. 1. Hinc (^) etiam ad loci punctorum infinitorum P punctum
figuras,

dabuntur rationes

PQ

PA

i.

demonstrationes

Lemmatum XVII.
Cas.
1.

et

XVIII.

Exemplum

sit

Lem. XVII. ponamus

lineas ex puncto P,

rallelas esse alterutri

ad opposita latera ductas pareliquomm laterum, put

Q, et
;

R,
et

lateri

A C
sibi

et

S,

ac

T,

lateri

AB
put

sintque insuper latera

duo ex

oppositis
et

A C

D,

invicem paraUela

recta quae bisecat, &c. cseterse omnes demonstrationis partes eodem modo transferuntur ad quadrilateruns
{^)

A B

D.
sit

308.

Minima

tantia

D, agantur

in angulis datis

PS
D

punctorum P, D, diss, D q, ad A C, A B, C, P Q, A, et junct, AD

r,

ex
lateri

illius

quovis puncto Y, ducantur "Y

parallela, et

C D,

Ki
tatione aptari possunt

angulo dato P T r, ad Y r, ducatur punctis P, D, countibus

ad B, in tum ex puncto D, ; in angulo dato P R I ;

t,

= Dq:DA,
D
s,

erit

etPA: PS

P Q P A

tam construcliones quam

adeoque

P Q,:P

S=Dq:Ds,

= DA:

et

Liber Primus.]
quodvis

PRINCIPIA MATHEMATICA.
duci potest. ubi

153

conveniunt, hoc

Quo

ubi puncta P ac per punctum D, tangens evadit. in casu, ultima ratio evanescentium I P et P invenietur ut supra.
est,

D tangens
AD

Nam

chorda

P D,

H ducitur
C

Ipsi igitur

duc parallelam

F, occurrentem
erit,

D in

F, et in e

ultim ratione sectam in E, et

D E tangens
et in

propterea quod

evanescens I
Corol. 2.

H parallelae sunt,
locus

C F

et

et

similiter sect.

Hinc etiam

punctorum omnium

definiri potest.

Per
et

quodvis punctorum A, B, C, D, puta A, duc loci tangentem

AE

per aliud quodvis punctum

duc tangenti parallelam

currentem loco in F.
tur

B F ocInvenie-

autem punctum
Biseca

XIX.

F per Lem. B F in G, et
erit positio

act indefinita

AG

diametri ad

quam B

G et F G
Haec
f)
et

ordinatim

applicantur.

A G occurrat loco in H, erit A H diameter sive

tum
erit ut
i^)

latus

transversum, ad quod latus rec-

B Gq

ad

AG X
oc-

G H. Si

A G

nusquam

154
currit loco, line

PHILOSOPHIE NATURALIS AH
B G
(1

[Mot. Corpor.

existente infinit, locus erit parabola, et latus rec-

tum
rit,

ejus ad

diametrum

A G pertinens
ubi puncta

erit

^q

Sin ea alicubi occursunt ad easdem partes

locus hj^erbola

erit,

et

sita

ipsius

et ellipsis, ubi et in super

intermedium

est,

nisi forte

angulus

AGB
in casu

rectus

sit,

BG

quad. asquale rectangulo

AG

H, quo

circulus habebitur.

Atque

ita

problematis veterum de quatuor lineis ab Euclide incpti

et

ab ApoUonio continuati non calculus,

sed compositio geometrica, qualem

(')

veteres quaerebant in hoc corollario exhibetur.

LEMMA
Si parallelogrammum quodvis

XX.
angulis duohus oppositis

Q
Q,

AetV

tan-

git sectionem quamvis conicam in pujictis A. et

et lateribus uniiis

angu-

lorum illorum
in

infinit productis

AS

occurrit eidem sectioni conic

et

a ptindis autem occursuum

"Q et

ad

quiiituyn quodvis sectio-

nis co7iic

punctum

agantur rect du

B
et

D, C

duohus

infinit

productis parallelogrammi lateribus

D occurrentes S, P Q in T
P

alteris

et^:

erunt semper absciss laterum partes

tione.

V ^

VT

ad invicem

in data ra-

Et

contra^

si

partes ill abscisses sunt ad invicem in data ratione,

trans-

punctum
euntem.
Cas. 1.

tanget sectionem conicam per 'puncta quatuor A, B, C,

Jungantur

P,

C P
rum

et

rectae duae

D agantur D G, D E, quaprior D G ipsi A B

a puncto

parallela sit et occurrat

P B,

P
ra
et

Q,

C A in H, I, G altD E p r.Jlela ipsi A C occurrat P C, P S, A B

;

sit

in

F, K,

et

erit

(per

Lem. XVII.) rectangulum

DE

D F ad rectangulum D G X D H in ratione dati. Sed est P Q ad D E

X
Cseu I
bola.

Q)

ut

P B

ad

H B,
Lib. 1. Conic. Apoll. sive ex 224. de Conicis tradita fuere).
(') *
iis

E
quee in nota

Porro

datis sectionis

conic vertice, dia-

mtro, hujus latere recto ac ordinatarum angulo sectio describi potest (per Prop. 52, 55. 54. 55.

Hoc veterum problema

primus in su

Liber Primus.]
ideoque ut

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

155

P T atl D H et vicissim P Q ad P T ut D E ad D H. Est et P R ad D F ut R C ad D C, ideoque ut (I G vel) P S ad D G, et vicissim P R ad P S ut D F ad D G et conjunctis rationibus fit rectangulum P Q X P R ad rectangulum P S x P T ut rectangulum D E x D F ad rectangulum D G X D H, atque ideo in data ratione. Sed dantur P Q et P S, etpropterea ratio P R ad P T datur. Q. e. d. Cas. 2. Quod si P R et P T ponantur in data ratione ad invicem, (^)
;

tum

simili ratiocinio regrediendo,

sequetur esse rectangulum

DE

ad rectangulum

DGXDH
agatur

in ratione data, ideoque

punctum

(per

Lem. XVIII.) contingere conicam sectionem transeuntem per puncta A, B,

C, P.
Corol. in ratione
*ionis

Q.
1.

e.

d.
si

Hinc

ad

P r quam

habet

B C secans P Q P T ad P R
:

in

r,

et in

PT

capiatur

erit

tangens conicas sec-

ad punctum B.

Nam

concipe punctum

coire

cum puncto

B,

ita

ut chord

dent

B D evanescente, B T cum C B et B t.
Et vice versa
si

tangens vadt ; et

D
P

ac

BT

conci-

Corol. 2.

Bt
P

sit

tangens, et ad quodvis conicae sectionis

erit

punctum
contra,

D conveniant B
P R ad P T
Conica

D,
ut

CD;
r

PR
:

ad

PT

ut

ad

t.

Ec

si sit

ad

convenient,

D,

ad co-

nicae sectionis

Corol. 3.

punctum aliquod D. sectio non secat conicam sectionem

in punctis pluribus

quam
d,

quatuor.

Nam,

si fieri

potest,

transeant duae conic sectiones per

quinque puncta, A, B, C, P,
et
;

ipsam
(")

PT

B D in punctis D, P Q secet recta C d in q. Ergo P R est ad P T ut P q ad unde P P^ et P q sibi invicem sequantur, contra hypothesin.

easque secet recta

LJ^.MMA XXI.
Si rect

du

mobiles et infnit

B M, C

M per data puncta B,

duct^ concur&u sua

et

M describant
rect

ceu polos

tertiam positione

datam rectam

MN

ali

du infnit

B D, CD,

cum priorihus duahis ad puncta

illa

Geometri
(
)

Cartesius per calculum analyticum

SI

mutu

g.neraliter resolvit.
*

Nam

PR

et

P T

ponantur in

m-

tione data,

rectangulum

I'

T,

ent quoque ob aata.i P Q, P S, P P K, ad rectangulum ratione data ; sed per demonstrata

QX

PS P

intersecent in punctis rt B, (r-er hyp ) duci poterit recta B D, quaj diius, lectionum arcus in B et O conven-ciites secet in punctis duobus, critque per Cunl. i Lem

T=

l".i^

X^}^' "^"So ^?r D H X -T?^^. D G m ratione data. (") * Cum enim du sectiones

V'^'l^

w^ ^JJ^

X p T= D E cem quantur, ac D E X D F ad C D, et punctum

:

PT

Pr Pt P q P T,
:

XX PRP R

]^

P T.

adeoque

und P
proind
d,

et

sibi invi-

C d, coincidit cum cum puncto D, (contra

hyp.).

conic

se

166
data B,

PHILOSOPHIE NATURALIS
duce

[Mot. Corpor.
ducantur: dico quod

h
B,

C datos angidos M B D, B D, C D concursusuoD

Et

MCD

efficientes

describent sectionem conicam

per puncta

transeuntem.

vice ve^s, si 7-ect

D,

conciirsu suo

D des-

cribant sectionem conicamper data puncta B, C,

gulus

DB

M semper

qiialis angulo dato

A transeuntem^ et sit anABC, anguusque D C M sein-

per qualis angulo dato

datam.

ACB

punctum

M
in

continget

rectam positione

Nam
B
N,

in recta

M N detur punctum N, et ubi punctum mobile M incidit

incidat

in immotimi

punctum mobile

immotum

P.

Junge

C N,

P,

P, et a

P P T, P R occmrentes ipsisBD,CDinTet
puncto

ge rectas

R, etfacientes angu-

lum B P
et

qualem

angulo dato

angulum

B N M, C PR
ergo

sequalem angulo dato

C
les

N M. Cum
sint anguli

(ex liypothesi) aequa-

MB

D,

NB

P, ut et an-

guliMCD,
aufer

NCP;
:

B D et N C D, et restabunt quales N B M et P B T, P C R ideoque triangula N B M, P B T similia sunt, ut et triangula N C M, P C R. Quare P T est ad N M ut P B ad N B, et P R ad N M ut P C ad N C. Sunt autem puncta B, C, N, P immobilia. Ergo P T et P R datam habent rationem ad N M, proindeque datam rationem inter se atque ideo [per Lem. XX. ()] punctum D, pei'petuus rectarum mobilium B T et C R con cursus, contingit sectionem conicam, per puncta B, C, P transeuntem. Q. e. d.
communes N

N C M et

()

Jtque

ideo

per

Lemma XX.

&c. ut pa-

teat

Lemma XX.
haec

applicari,

ad hanc demonstrationera sunt supplenda constructioni

N M infinit distanti, hoc est, sint linea; N M parallel, et ducantur line B A lineis B M, C M anC A facientes cum gulos M B A, M c A datis M B D, M C D
linese
illis

NewtoniansE. Concurrant lne

B M, C

in

puncto
illae

quales.

lelas lineis

Dico lineas B A, C A fore paraiP , P R secundum construction em Newtonianam descriptis Productis enim B P et
:

N M NX X et X B N, anguli vero B PZ et B N M quales sunt per constiTictionem Newton, ergo anguli X et P Z X quales sunt angulis X et X B N, unde angulus P Z X, quem facit linea P T cum recta N M est sequalis angulo X B N sive angulo dato M B D quem facit linea B A cum linea B M ipsi N M
X
aequalis angulis

donec secent rectam datam angulus B P Z exterior respectu Trianguli P Z X, ideoque sequalis et angulus B angulis Z X, et P erit exterior respectu Trianguli B ideoque

M N in X

PT

(si

necesse

sit)

et Z,

erit

Liber Primus.]
Et contra,
B, C,
ffulus o
si

PRINCIPIA MATHEMATICA.

157

punctum mobile
an-

contingat sectionem conicam transeun.

tem per data puncta

A,
et sit

D B

sem-

per sequalis
dato
]us

angulo

AB

C, et angu-

D C

semper

sequalis

angulo dato

AC
tum
sive

B, et ubi punc-

D incidit succesin

duo

quaevis

/^

sectionis

puncta un-

mobilia p, P, punc-

tum mobile

M incidat
puncta

successive in

duo immobilia n
perpetuus puncti

per eadem
mobilis

n,

N, agatur recta n N,
si fieri

et hase erit locus

illius

M. Nam,

potest, versetur

punctum

in line aliqu curv.

Tanget ergo punctum

D sectionem

conicam per

puncta quinque B, C, A, p, P transeuntem, ubi punctum perpetuo tangit lineam curvam. Sed et ex jam demonstratis tanget etiam punctum sectionem conicam per eadem quinque puncta B, C, A, p, P, transeuntem,

(P)

ubi

punctum

perpetuo tangit lineam rectam.

Ergo duse

sectiones

,X

parallela,

ergo

per naturam

Parai lelarum, est

linea

PT
sit

parallela lineae

A.

Eodem plan modo C A esse Parallelam

positis,

demonstrabitur lineam
lineas

sectio

P R, Quibus Conica per puncta B, C, P et

transiens, lineae

B
P

D,

juxta condi:

tiones in

suo

Lemmate prscriptas duet, concursu percurrent eam sectionem Conicam Proenim

lineis

ductis

T,

R,

donec secent

lineas C A, B A, in S grammum A S P Q, quod

tis

\''\K

A et P tangit sectionem conicam et lateribus anguli Ajiroductis occurrit eidem sectioniin B et C, et linecB BD, CD apunctis occursuum B et Cductce
(secundumconditionesLemmatishujusceXXl.)

et Q, fiet Paralleloin Angulis suis opjfosi-

abscindunt a Parallelogrammi lateribus S, Q partes T, qu sunt ad invicem in data rations (per demonstrationem Newtonianam hujus-

PR

ce) ergo (per 2, tangit sectionem

Casum Lem. ^X.) jmnctum D

Conicam per puncta quatuor A,

B, C,

P transeuntem.
* Ubi

C)
rectam

punctum M, perpetuo tangit lineam n N, &c. cum enim angulorum da-

ABC, A C B, latera duo coincidunt cum rect C B, punctum A, aliorum laterum B A, C A, intersecto, locatur in sectione conic per polos C, B, transeunte ; dum
torum

158

PHILOSOFHIiE NATURALIS
punctum

[Mot. Corpor
3.

conicas transibunt per

eadem quinque puncta, contra Corol.

Lemmat.
e. d. (i)

XX.

Igitur

M versari in line curv absurdum

est.

Q.

ver latera duo

et

n, et

sese intersecant in n,

C n, B N, et C N, N, aliorum laterum B p,

p,

in

edem

rum

descriptione, angulorum cLrc polos mobilium crura utrinque producantur, ut cum duo crura v. gr. C P, B P supr lineam C B diverSi recta

C)

intersectiones p, P, sunt et C sectione conic ex demonstratis. 510. In hc organic sectionum conica-

BP

eandem producta convergant. M, per polorum alterutrum C, vel B, transeat, aut si anguli B C D, C B D, simul evanescant, punctum D describet lineam rectam. Nam in 1. casu angulorum datorum unus immobilis manet, dum alter circ polum suum rotatur et crurum suorum cum immobilis
gunt, infr

N M ob similia triangula und B H = M crure altero C M coincidat, immobili b hz g manente angulo D C M, alterius D B M crura B E D, B H M, B H fS m H b Tectas M C, C D perptu intersecabunt deind fz crure B M, concidente cum C B, ut rectam = B E (a x) D E (y) quar faz C M positione datam perptu secet in C, im- ( fzx = gby hz mobilis maneat angulus D B M, alterius D C etz = crus C D rectam B D b e y by M circ polum C g 2 ^ adeoque g c x ~ 4Ht-, perptua intersecabit. ^ cx-fdy' fa |.hy fx 2 B C N, CBN circ
;

anguli cruribus intersectione lineam rectam descum anguli dati cribit ; Si enim recta

..

si

y,

rotati

zr-

^'

In

polos C, B concursu, rectam

casu anguU mobiles, crurum

duorum C N,
positione

BN

gdy^fae-j-hey
aequatio
sit

f e x. igitur unius dimensionis, locus punctorum

Cum

datam

et

conaliorum crurum C B, B C seu C D, B lineam quamlibet percurrant, sintque cursu puncta mobilia ducet punctum fixum tis ex puncto L dato ad latera data C N, B ex puncto mobili perpendicularibus L F, L G, ad easdem perpendicularibus ad rectam C B, perpendiculari et ex puncto

D
-,

D,

est linea recta.

M
z,

M H
a,

DE

sit

LF =

CN=e, LK=f, N K = h, et ob triangula N M G, similia, N (b^ L L L F (c) = M N NF G M = -^, et L N (b; F N (d) = M N

c,

proind

C E E B

= DE= CB= = a M N = L N=
x, y, x,
;
: :

ac
b,

FN=-d, NB =g

(z)

(z)

N=,adeoqueCG=CN GN
;

b
^-

porr ob angulos quales

C E,
z

D C E, M G, D E C, M G C, triangula ,b e d G L ^ M C G smilia sunt quare ^ ^

et
^
;

= C E(x) czx^bey dzy,

GM(^-i)
b
^
'

D E

(y).

U.id

et z

=
c

triangula N L K, N M H, similia N L (b) = M M M H =-^, N L LK

(f)

b e y ^^^ X -j- d y

ob

(z)

et

(b)

N K

(h)

=M

(z)

N H

-r^.

Liber Frimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
D
adeoque 2
Si

159

F et ei qualis C B. quar cum gulus E descripta, necessario transeat curva concursu seu per puncta data C, et B, patet punctum

A P (C P) P T 2 P punctum contacts T, in infinitum

:

T A M.
:

abeat, erit

T,

in-finita

respectu

A M,
est,

et

proind

P,

sinus totus C anguli infinitus evadit respectu tangentis P quar angulus ille infinitesimus est, et tangens asi C P parallela, altra tan gens B S,
infinita respectu

T, hoc

TCP,

axem

secet in

D,

punctum
angulus S

contactiis

DP

tangenlem C T in B, et erit S in infinitum abeat infinitesimus et angulus T B U

et
;

duobus

BD C
313.

C internis atque infinitesimis aequalis, erit quoque infinitesimus.

Super data rect

D,

mentum circuli B

M m C, quod capiat angulum BMC, daiorum M C D, M B D supplemea.

B, describatur seg-

verticem anguli dati

tentis esse in

D B chord

C B

insissi

circuli peripheri.

Et

contra,

concursus D, tangat circulum per puncta C, et B transeuntem, dabuntur trs anguli C B, atque ade in quadrilatre B C D, conC B M, cujus duo latera C M, B currunt in M, dabitur angulus C B, quod distantiam ad infifieri nequit, nisi recta nitam abeat, hoc est, nisi parallela fiant crura

M M M D

N M

tum ad quatuor
Si recta data

rectos et

compleatur circulus.
in descriptione suc-

CM

M.

N
recta

M, quam

tionis conicEB percurrit

'cursus

M
;

crurum

BM, C

con-

hune circulum
si

perbola
si

NM
;

scribetur parabola
Cas. 1.

si

describetur hycirculum contingat, derecta circule nullibi

secet,

NM

occurrat, describetur ellipsis.

Recta

N M circulum secet in
d,

punctis
sibi

m, M,

et crura

d,

et

C D, B D,

inviceni parallela erunt sive concurrent ad distantiam infinitam ; nam cum in quadrilatre

MBD dCmBd
angulus ad

angulus
et

M vel m

D C

sit

com-

plementum angulorum C
tos,

ad quatuor Rec-

linesB

vel d, evanescit, ideoque erunt parallelse. Cum verQ in omni Sectione Conic inveniri possit Tangens parallela chordae cuivis dat (per Lemma IV. de Cenicis pag. 129.) ductae intelligantur Tangen-

C D, B

tes Sectionis cherdis

C D, C d

Parallela,

illse

Tangentes facient inter se angulum sequalem angulo C d quem faciunt inter se ill chordae, et puncta contactuum erunt ad distantiam infi-

512. Lemma. Si duae rectse parabolam tangant, et puncta contactuum in infinitum abeant, biuEe tangentes se mutu intersecant ad angulum

nitam,

nuUa ver

est sectio conica praster

hyper-

bolam cujus ad infinitam distantiam tangentes

infinitesimum et evadunt parallel axi paraboIeb. Sit enim parabolse axis C P, vertex A, C T tangens in T et axem secans in C, T P ad

angulum finitum communi intersection e faciant ; in Ellipsi enim nuUa est tangens ad distantiam
infinitam, et in

angulum infinitesimum duntaxat,

parabola hujusmodi tangentes facfrent (per

axem

ordinata, A M latus rectum ajds, CP=2AP, et AP- PT=P T: A M,

erit

Lemma superius
lum secet,

313). Si igitur recta describetur hyperbola cujus

M N circuasymp-

160
toti

PHILOSOPHIE NATURALIS
adeoque

[Mot. Corpok.
axi qui asymptotorum
et si

seu tangentes ad distantiam infinitam rectis d parallelse sunt et se mutu intersecant in centro trajectoriae. Q. e. i. Cas. 2. Quoniam angulus C M, in 1. casu qualis est asymptotorum angulo C d, ob

C D, C

angulum
pius
sit

punctum K regulse proquam punctum oppositum L, erit anbisecat

;

C Z

parallela

gulus
rectae

sequales

D D

C M, d C

M acutus, ac proind axis major qui

bisecat,

angulum asymptotorum acutum

erit

culo et distanti polorum

tionum m, ad se mutuo accdant, decrescet angulus co'unC d, et tandem punctis m, in tangentem mutibus, hoc est, scante tat angulus ille evanescet, dum rectas C D, B manent parallelae, et ad distantiam infinitam cum trajectori conveniunt In hoc igitur casu duEe rectae, ipsis C D, C d parallelae et trajectoriam ad distantiam infinitam tangeites, se mutu intersecant in angulo infinitesimo, seu in unicam lineam count axi trajectorice paraUelam, et proind hyperbola casus prni mutatur in parabolam (312).Q. e. 2.

manentibus cirB, puncta intersecsi

paraUelus, axis ver minor huic rectse perpendicuaris ; und si detur trajectoriae cenaxes, et si descripta sit trajectoinvenitur axis positio, duct ad C Z normali ad trajectoriam utrinque termiiiat quam axis perpendiculariter et bifariam dividit ; inventa autem axium positione, habetur centrum in eorum intersectione communi. Superior autem constructio non solum hyperbolae convenit, sed et parabolae in quam hyperbola mutatur, dum
ri,

C Z

MN

trum dabuntur

puncta m,

count, atque

etiam EUipsi
recta

quam

vertitur parabola,

dum

M N,

in'

extra

Cas. 3.
rectae

Si recta

D, C

N M nullibi circulo occurrat, quarum concursu D sectio

conica describitur nunquam possunt fieri paralet proind curva non abit in infinitum, sed in se redit, estque adeo EUipsis. Q,- e. 3.
lelae,

circulum transit, 515. Corol. 2. Axium trajectoriae quadrata sunt ad invicem ut nam axes H, ad L ; sunt inter se ut cosinus dimidii anguli asymptotorum ad sinum dimidii ejusdem anguli ; est vero qui aequalis est dimidio anguli asympC totorum, etiam aequalis angulo L K, adeoque L est ad ut axis ad axem ; sed L := H, ac proind L * *. Erg quadrata axium L sunt ad invicem ut L ad H.

H mH

Hm Hm K H H m
:

H H KH
:
:

abhoc centro in M Butsupr rectam N M cadat perpendicuaris O H circulo occurrens in punctis K L, N M in

(.513) descripti,
et

314. Corol. 1 determinantur.

Ex
Sit

his axes trajectorias facile

centrum

circuli

m
angulorum mobilium sumfuerit, rectae B D, C D fiunt parallelae, quando punctum occurrit rect pervenit ad m, ubi recta N abit C B productae, si opus est, et quando
316.
Co7-ol.

et rectse

5.

Si

H, jungatur C K,
lii

et fit

aut quod idem est, ducatur ad positionem C K, et alterum crus C Z erit parallelum axi majori, et perpendiculare axi minori trajec-

angulo mobili

anguli

MCD

angulus

KC

Z sequa-

ma

duobus

rectis aequalis

crus

C D, C M

toriae,

Cfuaxa

KM

modo punctum K sit rectae N pi-opius punctum oppositum L ; nam arcus K m,

sunt quales et angulus
;

M =im C M= D C Z
aequalis sit

cumque m C angnlo quo asymptoti se mutuo in-

m= K

utroque casu evanescat N, in hc angulus Si itaque linea hypothesi alicubi occurrat rectre B C product,
in infinitum, in

cum

BMC.

tersecant, erit

C 2 dimidium

illius

anguli.

duae rectae trajectoriam in contingent, et se mutuo tum intersecabimt, adeoque bola j at si rectae C B

distanti

intftit

ad

angulum

da-

MN

describetur hypernon occurrat, sed

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

IQl

PROPOSITIO XXII. PROBLEMA XIV.

Trajectoriam per data qm?ique

punda

desci-ihere.

Dentur puncia quinqiie A, B, C, P, D.

parallelas

Ab eorum

aliquo

ad

alia

duo qusevis B, C, quae poli nominentur, ge rectas

B,

C, liisque

T P

S,

Q q
V''^^^^;::;;....

R P

per

punctum

quartum P. Deinde \ a polis duobus B, C ;jV

ge per punctum quin\

^^^^^^^::;::;-......
'

p
V-,

+.

^^~^-^ -

...--""
"'-^^^^^^^^^^

''.--'

^^^^^-^
\

'

tum D,

infinitas

duas

RV^~\.^^
\

BDT,CRD,novissimductisTPS,PRQ
(priorem priori et posteriorem
posteriori)

\ \
\

\^^.

\
\

\
\

^\
\ \
Q-

occurrentes in

et

R. Denique de reclis P T, P R, act P t, P r ipsis P T,

t,

p^
rect
t r

.^^^^

ipsi

T R
;

parallel,
et
si

abscinde

quasvis

P R

porportionales

per earum terminos

B t, C r concurrant in d, locabitur punctum illud d in trajectoi'i quaesit. Nam punctum iQud d (per Lem. XX.) versatur et lineis in conic sectione per puncta quatuor A, B, C, P transeunte
r et polos B,

actae

R r, T t evanescentibus,
sectio

punctum d cum puncto D. Transibit ergo conica per puncta quinque A, B, C, P, D. Q. e. d.

coit

Idem

aliter.

punctis

datis

junge

tria

quvis A, B,

et

circum duo eorum

B, C, ceu polos, rotando angulos magnitudine datos

plicentur crura
ipsi parallel

ABC, A

B, ap-

A,

CA

primo ad punctum D, deinde ad punctum P,

cundi generis per polum alterum B transeuntem, praeterquam ubi anguli B C D, C B simul

sit,

parallelae, nisi

rect C D, B quando punctum

trajectoria

D non vadent
abit in infierit

nitum,

ac^ proind

Quoniam
duct

igitur recta

MN

parabola.

rect

C B

pro-

occurrit, vel ipsi parallel est, patet

mm-

quam

posse Ellipsim describi, si angulorum mobilium summa. duobus rectis qualis fuerit. Scholium. Si crura C M, B concursu suc percurrant sectionem conicam per polum alterum C transeuntem, crura duo reliqua C D,

BD

concursu suo Vol. I.

describunt curvam se-

evanescunt, quo casu punctum describet sectionem conicam per polum C transeuntem, et edem methodo curvas varias tertii, quarti, superiorum generum describere licet. Sed hsev, ad prasens institutum non pertinent, qui plura desideraverit lgat Geometriatn Orgtiicam Celeberrimi Matheseos Professons Colini Mac Laurin, ex quo eximio opre non pauca excerp. simus.

162
et

PHILOSOPHIE NATURALIS
M,

[Mot. ConroR.

notentur puncta

N in quibus
infinita

altra crura

L,

C L

casu utroque
illi

se decussant.

Agatur recta

M N,

et rotentur anguli

mobiles

circum polos suos B, C, e lege ut crurum

tersectio, quae

B
I

L,

jam

sit

C L vel B M, \/ /
.P.

CM

iii-

m,

incidat

semper in
infinitam

rectam

illani

MN
C
sit

et

crurum

A, vel

D,
quse

B A, CD,
jam

intersectio,
d,

trajectoriam

quassitam

delineabit.

P A D d Kam
(per

punctum d

Lem.
per

XXI.)

continget sec- j^;^^

tionem conicam
puncta B,

transe-

untem^

et

ubi puncaccedit

tum

ad

puncta L, M, N, punctum d (per constructionem) accedet ad puncta

A, D5P.
Corol.

Describetur itaque sectio conica transiens per puncta quinque

A, B, C, P, D.
1.
C")

Q.

e.

f.

Hinc

recta expedit duci potest,

continget.
quaesita.

qu trajectoriam

quaesitam

m puncto quovis dato B

et recta

Accdt punctum d ad punctum B,

d evadet tangens
(^)

Corol. 2.

Unde

etiam trajectoriarum centra, diametri et latera recta

inveniri possunt,

ut in corollario secundo Lemmatis

XIX.
D
concursus D, repe-

(')

317. Tangens in B, coincidit

cum

crure

donec crurum

C D, B

d anguli mobilis d
crus

m,

dum

alterius anguli

d C m,

d,

coincidit

cum
d

rect

B.

riaturin rect tangenti parallel; vel tandem punctum illud in que recta tangenti parallel trajectoriaeoccurrit,

Nam in hoc

casu, chorda

evanescit et po-

geomctric quaeraturper Lem.XIX.

tangente; und tangens per punctum quodvis datum expedit duci potest sectione conic, si descript tiam nondm punctum illud datum pro polo usurpetur. Per quodvis punctorum datorum (') 318. puta h, duc trajectoriaD tangentem, et per aliud quodvis punctum datum C, duc tangenti parallelam occurrentem trajectorise jam descriptse aut si descripta non fuerit in puncto aliquo trajectoria circ polos, rotentur anguli mobiles,
sitione congruit
;

cum

et demonstr. Lem. XX.) cum daquinque puncta C, A, B, D, P, dabitur ratio constans rectangulorum P T, hoc est, rectangulorum F, G H, adeoque (per Lem. XIX.) invenietur punctum concursus trajectorice cum line Csetera fiant ut per punctum datum C duct. in CoroU. 2. Lem. XIX. possent etiam tra-

Nam (vid. fig.

ta sint

PQXPRjPSX
D EX D
D

XD

jectoriarum axes et centra inveniri eo docuimus num. 514.

modo quo

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Scholium.

163

Constructio prior evadet paulo simplicior jungendo

P, et in e,

si

opus

est,

product capiendo

p ad

BP

ut est

PR

ad

PT

et

per

agendo

rectam
ipsi

.C

infnitara

p e

S
in

P T parallelam,
e
(*)

et

capiendo

semper p e sequalem P r; et agendo

rectas

e,

r con-

currentes in d.

Nam
P t,

cum

sint

Pr

ad

P R ad P T, p B ad P B, p e ad P t in
edemratione; erunt

e et

Pr

semper

aequales.

Hc methodo puncta

trajectoriae inveniuntur

expeditissim, nisi mavis curvam, ut in constructione secund, describere

mechanic.

PROPOSITIO
Trajectoriam describere,

XXIII.
jper

PROBLEMA

XV.
et 7'ectam

qu

data quatuor puncta transibif,

continget positione datam.

Cas*

1.

Dentur C
B,

tangens

H B, punctria

tum
et

contactus

alia

puncta

C,D,P. JungeBC, S et agendo P S parallelam rectse B H,

et

Q
B

parallelam

rectae

C,

com-

ple

parallelogram-

mum B S P Q. Age B D scant em S P

C)
*

Hoc

est

linearum p

e,

P r,

alterutra

ad

fit,

aganturque

rectae

e,

r,

concurrentes

arbitrium capiatur, et altra assumptse qualis

in

nam

(per pricrem constr

L2

164
in

PHILOSPHI^ NATURALIS
T,
et

[MoT.CoRroR.

P Q in R. Denique, agendo quamvis abscinde P r, P t ipsi P R, P T t r ipsi T R parallelam, de P Q, PS et actarimi C r, B t concursus d (per Lera. proportionales respective
C

secantem

XX.)

(")

incidet

semper in trajectoriam describendam.

Idem

aliter.

Revolvatur tum angulus magnitudine datus C B productus radius quilibet rectilineus et utrinque

H circa polum B, tuni

D C
secat
circa

polum C.

Notentur puncta
ubi crus alterum

M,

N, in quibus anguli crus

BC

radium illum,

concurrit

cum eodem
con-

radio in punctis

et

D.

Deinde ad actam infinitam

currant perpetuo radius
et
ille

MN
vel

CP

CD

anguli crus

C, et

cruris

alterius

H concursus cum radio delineabit traNam

si

jectoriam qusitam.
in
(^)

constructionibus pro-

blematis superioris accdt

punctum
et

ad punctum B,
cident,
fiet

lineae

CA

CB

coin-

et linea

AB
;

in ultimo suo situ

tangens
ibi

atque ideo construc-

tiones

positae

vadent eaedem
hic
descriptis.

constructionibus
lineabit igitur

cum De-

cruris

H
Q.

concursus

cum

radio sectionem conicam per puncta

C, D,

transeuntem, et rectam
e. f.

H
punctum contactus
de Conic.
p. 119.)
erit

tangentem in puncto B.

PR:PT = pB:
et junct

PB,

(per hanc constr.)

;
;

(per Cor. 3.

Lem. III.

ad A I ^ ut rectangulum X Y ad rectangulum PIC, sed ratio P rectanguli P Y ad rect. PIC, potest considerari ut composita ex ratione roct. Y ad punctum B accdt ad punctum A, et rect. D, et ex ratione ejusdem rect. BHDad rect. PIC. Est vero rect. recta A B Q, sectionis conicae tangens vadt. Y ad rect. B XXII. ut rect C G P ad rect. G B (per Lem. -) * Nam in altra problematis solutione A B C, A C B, sunt anguli circ III. de Conic. p. 117.) sunt enim X, G C, polos C et B mobiles ; und si punctum A acc- duas Parallelae in Sectione Conic ductae et per tertiam lineam G sectae, ideoque factum pardt ad punctum B, concidant crura C A, C B, tium et unicam rectam constituunt, evanescente anX, Y Parallel X, quae sumunet Y, gulo A C B, remanet vero angulus tur ab intersectione ad curvse puncta quem tangens A B cum B C continet ; quar est ad B factum partium lineae secrus B C cum radio A C, ad dum anguli cantis G sumptanun ab intersectione puncta curvsB B et D, sicut factum partium alsi necessum sit, producto, perptu concurrit in

ob parallelas p e, P t, erit p B B p e P t, atque ade P r P t p e t, unde P r p e. (") * Demonstratio clara fit, si in figura Lem.

=
:

t,

H XH

HA^

XX

BH

XH

XH
D

HD

ABC

ABC,
Eni

HXHD

H H

X H

rect aliqu positione data ut M, cruris concursus trajectoriam describit. et radii C

AB
sit

terius Parallelse

CGXGP, adDGXGB
H

(^) 31 9.

ex Conicis

scilicet

si

factum partium correspondentium lineas secantis. Est ergo ratio A ^ ad A I ^ qualis

Liber Primus.]
Cas. 2.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

165

Dentur puncta quaC,

tuor B,

D,
sita.

extra tan-

gentem
lineis

HI
D,

Junge bina
concurren-

B
in

C P

tibus

G, tangentique oc-

currentibus in
tur

et I.
ita

Seceut
sit

tangens in A,

ad I A, ut

est rectan-

gulum sub mdia proportionali inter C G et G P et mdia proportionali

et

inter

H
si

D G et G B et mdia proportionali rectae Nam erit A punctimi contactas. inter P I et I C; et P I parallela H X trajectoriam secet in punctis quibusvis X et Y erit quad. (ex conicis) (^ punctum A ita locandum, ut fuerit H A quad. ad A I H D, rectangulum B ad X H Y rectanguli in rtione composit ex ratione rectanratione ex et B, seu rectanguli C G P ad rectangulum D G puncto A, guli B H D ad rectangulum PIC. Invento autem contactus
sub mdia proportionali inter
:

D, ad

rectangulmn

describetur trajectoria ut in casu primo.

Q.

e. f.

H G convenientes in G, et sectionem conicam srationi compositae ex ratione rect. factum cantes in punctis quatuor C, P, D, B D G B rect. B H D ad rect. PICG P ad factum D G B X PI C, ad A I ut V C X C G P X B H D, est H A ad nempc in ratione H A .V/BHDadVDGBX\/PIC, sed in data ratione, A I ^ Ducta enim linea H Y X
CGP
et,

ad rect. ideoque

erit

^,

li-

ne

C P

parallela, erit

ut prius

(per

Lem

BHD=CGP:X B HD C GP
(

H Y= X est vero H A ^ D GB C G PX B H D A I^= X H Y DGB PIC (per Cor. 5. ejusdem Lem.) ergo
^'

III. de Conic. p.

117.)

DG

B:

D GBX P
Quod
si

HA^tA I2=CGPXBHD:
I C.
linea

X, extra sectionem cadat aut eam tangat, ex puncto quovis h line I, ducatur alia linea h y x liquse sectioni ocneae I C parallela licurrat in x et y, et ducatur alia

HY

HA

nea h d b g
Radies quadratee illorum Rectangulorum sunt
ipsB
ita

lineae

medi proportionales intef iUorum latera Ergo est HA ad A lut est rect. sub mdia propor;

ut sectioni occurrat in d et b, et Uneae g, habebiturque ut prius

XbhdcdgbXPIC.
G
et

H D B G Parallela P C in hA^:AI^=CgP
Sed

cum ob
de

tionali inter

inter

H HD
et

C G
et

et

nali inter

secetur in e I in I et I C. Si itaque ratione, habebitur punctum contactus.

DG

mdia proportionali ad rect. sub mdia proportioB et mdia proportionali inter

G P et

parallelas

H, b h
(per

sit

(per

Con.

p.

117.)

CgP:

D G

dgb=CGP:
3.

Lemma S,
ejusd.

B,

sithA2:b

hd=HA2:BHD
prius.

Cor.

Lem.)

substitutis

320.

Ctrol.

et

rectae

gentis in

ex punctis quibuslibet I sectionem conicam tanA, agantur du qusevis rect I G,

1.

Si

hA^:A I2=C gPXbhd:dp-b^ PIC fietHA2:AI2 = CGPXBHD

:D

his ultimis rationibus loco

priorum in proportione

GBXPICut

Lnd

satia

166

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.
et I, vel extra
;

Capi autem potest punctvun

A vel inter puncta H

et

perinde trajectoria dupliciter describi.

PROPOSITIO XXIV.
Trajectoriam describere,

PROBLEMA

XVI.
et rectas

qu

transihit per data tria puncta^

duas

positione datas cuntinget.

Dentur tangentes
quEevis B,
tis

I,

KL

et

puncta B, C, D.

Per punctorum duo

ge infinitam
seca in
et

ge rectam infinitam
alia

BD
duo
I,

tangentibus occurrentem in puncquaevis C,

H, K.

Deinde etiam per

D
ita

tangentibus occurrentem in punctis

sit

L.

Actas

et S, ut

H R ad K R

ut est mdia proportionalis inter

inter

diam proportionalem
portionalis inter

B K et K D

et I

S ad

B H L S ut

H D ad memdia proet

est

C I et I D

ad mediam proportionalem

inter

CL

D.

Seca autem
dein
ao-e

pro lubitu vel inter puncta

et

H,

I et

L, vel extra eadem;

S secantem tangentes
si
;

in

et P, et erunt

et

P puncta
I,

con-

tactuum.

Nam
sita

et

supponantur esse puncta contactuum alicubi in

I,

tangentibus
alterutra

et per

punctorum H,

K,

quodvis

in tangente

I situm, agatur

recta

Y tangenti alteri K L parallela, quae occurrat curv in X et Y, et in ea

I

sumatur I

Z mdia propor-

tionalis inter I

X et I Y, erit
rectangulum

ex

conicis,

{^)

XIY seu I Z
rectangulum ad S

quad. ad

LP

quad. ut rectangulum C I

D ad
S
I

C L D,

id est

(per constructionem) ut

quad.
ideo I

Jacent ergo puncta S, P, Z in un recta. Porro tangentibus concurrentibus in G, erit (ex conicis) rectangulum seu I Z quad. ad I A quad. ut P quad. ad G A quad. ideoque I Z ad I A ut G P ad G A. Jacent ergo puncta P, Z et A in un recta, ideoque

Z ad

L quad. atque L P ut S I ad S L.

XIY

patet

demonstratonem
esse,

constructionis
rectas

univcrI,

inhoccasuHA':

salem

quomodocumque
adeoque etiam
occurrit.
2.

G H

flectantur,
Sectioni

valere, ubi recta

HX
I,

non

321. Corol.

IGfit tangensinCet

GP:= GC, C 1= P jueCGP=GC%et PIC=CI^; und

Countibus punctis C, P, recta

hA*:AI^=gC2Xdh-^:Cl2X ac proind hA:AI = gCX <ih: g d CIXgd;ethAXCIXgd=AIX

2,

Countibus quoque punctis B et D, et scante G H, in tangentem g h, mutat, erit

X D G B,

AIS=GC^X BHD:

CI*

gC

d h. Quare

si

ducantur

trs rectae sue-

Liber Primus.]
puncta S,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
(*)

167

quod puncta R,

tuum

A sunt in un rect. Et eodem P et A sunt in un rect. Jacent A et P in rect R S. Hisce autem invcntis,
P
et
{^).

argumente probabitur
igitur

puncta contac-

trajectoria describetur

ut in casu primo problematis superioris

tionem conicam tangentes
et

Q.

e. f.

inter se

concur-

rectan.
rect.

rentes in punctis I, g, h, facta ex tribus tangentium partibus inter concursuum et contactuum

^K

adeoque erit A R 1-1 H, quare puncta Q, R, et A erunt in eadem rect. Porr Tangentibus concurrentibus in G ert (per Cor. 2. Lem. III. de
ad
^ (per const. )
: :

HR

B K D

VKT
ad

(sive
rect.

K
B

Q. ^)

ad A H sicut H D hoc est ut K R

^ ^

KQ

'

Conic.)

G P^
et

et

VKT(KQ,2): PK2=GA^: K Q P K = G A G P, unde

: :

erunt P, Q. et

in

edem

rect,

ideoque P, R,

G, Newt.) concurrentes in G, sectionem conicam tangant in A et P, jungaturque

A in edem rect. (b) 322. Corol. 1. Hincsi dua; rect

(vid. fig.

P G

AP

et producatur, et ex punctis quibusvis 1 et

puncta altematim sumptis Ah, I C, g d, sunt aequalia.

(^) Erit ex Conicis rect.
rect.

I,

g,

h, et

CIB

XI Yad L P^
Scilicet

ad rect.

C L D.

cum P

ut sup-

ponatur punctum contactus alicubi in Tangente sit (per const) L situm et cum linea I parallela Tangenti L et utraque secetur per iineam I L, illa in I haec in L erit (per Lem. III. de Conic p. 117.) rect. partium Parallel I Y ab intersectione I ad curvae puncta X et Y sumptarum ad Rectang. partium Parallelse L P ab intersectione L ad cmr puncta (quse count in uno P quia L P dbet esse Tangens, H, in un tangentium H, sumptis agantur ideoque illud rectangulum est quadratum L P) ad idem sectionis conicae punctum D, duae nempe quia sicut rect. C I D, ad rect. C L rect I D, D, quarum altra I secet sechaec rectangula sunt facta partium Knese secantis tionem conicam in C, rectam A P in S, et tanI L factis partium singulae Parallelae corres- gentem G P in L, altra vero secet secpondentia, ideoque (per const.) I Z ^ L P ^ tionem in B, rectam P, in R, et tangentem ^ S I S I ^ S L ^ atque adeo I Z L P G P, in erit semper R R^ ; S L, cum igitur sit I Z parallela L P (per const.) puncta S, P, Z, jacent in un rect. C L D, quomodocumque inflectantur recta Porr Tangentibus concurrentibus in G, cum I D, D, et tangentes G A, G P. supponatur punctum contactus alicubi situm in 323. Corol. 2. Si puncta ID et C, coant, erit (per Cor. 2. ejusdem Lem. Tangente G (vid. fig. NevFt.) ut I L S, tangens vadt in (sive I Z ^) I III. de Con. p. 118.) D. seu C, erit C I I, et C L L, ideoque, &c. adeoque ^ Et eodem argumenta probabitur quod I S L S I L. h. e. si Tangens I L, ( ) puncta R, P et A, su7it in un rect, si per terminata per duas alias Tangentes, secet in S V, tangenti G H, Iineam A B jungentem puncta contactus earum punctum K, agatur recta parallela, qu occurrat curvae in T et V, et in Tangentium, ejus partes a sectione S ad utramproportionalis inter mdia T que Tangentem sum.pt, erunt inter se icut e sumatur Q, Parallelas secet et recta ejus cum partes a puncto contactus ad easdem TanY, et erit (per Lem. III. de Con. p. 117.) gentes termihatae.

HD
:

BHD:BKD. etlS^'iLS^^CIDH

IA^=GP^: GA^

X Y K

IS2:LS='=DI2:DL%et

=D

=D

=D

AH

KH

K KV

L4

168

PHILOSOPHIE NATURALIS
et casu

[Mot. Corpor.

In hc propositione,
tiones

secundo propositionis superioris construcin

eaedem sunt,

sive recta

X Y trajectoriam secet
sectione,

X et Y,

sive

non

secet;

eque non pendent ab hc

illa

Sed demonstratis construc-

tionibus ubi recta

trajectoriam secat, innotescunt constructiones, ubi

non

secat

iisque ultra demonstrandis brevitatis grati

non immoror.

LEMMA
Figuras in alias ejusdem

XXII.
Jiguras mut are.

getieris

Transmutanda
duse parallelas

sit

figura quvis

HG

I.

Ducantur pro lubitu

rectae

O,

B L tertiam
Deinde a

quamvis positione datam

AB

scantes in

et

B, et a figur puncto quovis G, ad rectam

AB

ducatur quaevis
in linea

G D,
dato,

ipsi

O A
D,

parallela.

puxicto aliquo O,

OA

ad punctum
ta

ducatur rec-

ipsi

B L occurrens
d g datura

in d, et a puncto occursus

erigatur recta

quemvis angulum
ta

cum

rec-

B L

continens,

atque

eam habens rationem ad O d quam habet D G ad O D et erit g punctum in

;

figura nova

h g

puncto

G
ta

respondens.

Edem
fi-

ratione puncta singula

guras primae dabunt punc-

A
Concipe
igitur

totidem

figurae novas.

punctum
et

tinu percurrere puncta

omnia

figurae

primse,

itidem continuo percurret puncta omnia figurae

Distinctionis grati

G motu conpunctum g motu novae et eandem describet.

primam, d g ordinatam

nominemus

abscissam primam, a d abscissam novam; Opolum, radium abscindentem, radium ordinatum primum, et a (quo parallelogrammum B a completur) radium ordinatum novum.

novam;

AD

D G ordinatam

OD

OA

OA

si punctum G tangit rectam lineam positione datam, punctum g tanget etiam lineam rectam positione datam. Si pimctum G tangit conicam sectionem punctum g tanget etiam conicam sectionem.

Dico jam quod,

Conicis sectionibus hic circulum annumero.

Porro

si

punctum

tano-it

Liber Primus.]
lineam
ordinis
C^)
;

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ordinis analytici,
lineis

169
tertii

tertii

punctum g tanget lineam

puncta G, g tangunt. D, d g ad G, et A

itidem

et sic

de curvis

superiorum ordinum.

Linese duee erunt

C^)

ejusdem semper ordinis

ut est a d ad

analytici quas

Etenim

OA

ita

sunt
est

Od

ad

ad
a

AD
^

ideoque

il

A D sequalis

ad
ordinatam

etD

G asqualis

est
cL

Jam si punctum G tangit rectam

relatio inter abscissam

lineam, atque ideo in sequatione quviS5 qu

A D et

D G habetur, indeterminatae
(^)

illse

A D et D G ad unicam tantum dimensionem ascendunt, scribendo in hc X ^j pro A D, et ^ ^ ^ ^^ pro D G, producetur sequatione Q ^ ad ad

gequatio nova,
in

qua abscissa nova a d

et ordinata

nova d g ad unicam

tantum dimensionem ascendent, atque ideo quae dsignt lineam recet Sin A G, vel earum alterutra, ascendebant ad duas tam.

dimensiones in

sequatione prima,

ascendent itidem

ad

et

d g ad duas

in sequatione secund.

Et

(^) sic

de tribus vel pluribus dimensionibus.

C) 324. Newtonus lineas geometricas in ordines analyticos distinguit secundm numerum dimensiomim sequationis qu relatio inter ordinatas et abscissas definitur, vel (quod proinde est) secundm numerum punctorum in quibus a
line rect secari possunt ; tt enim dimensiones habet aequatio ad curvam quot possunt esse illius curvse et rectse intersectiones ; nam si intersectiones illa seorsim quasrantur, quoniam eadem
est

D ^ 'y=-X,

y,

a d

z,

dg

u, et erit x

=
il-

b a
(

au

* Sit

I,

recta postone data et ad

lam qua

aequatio quvis
-j-, significat

cx-j/

dy-|-ef^o,

vel -j-, vel

1

in

loco x et y, sub-

stituantur

eorum
,

valores (25.)

^-

ba au

et

produre-

omnium lex

et conditio,

idem

erit

calculus in

cb a
cetur
z

d a u
z

-4-

1'

=r

o,

hoc

est,

casu unoquoque et proptere eadem semper conclusio, quE igitur dbet omnes intersectiones simul complecti et indifferenter exhibere, adeque tt esse debent aequationis radies ac proinde diHinc linea mensiones quot sunt intersectiones. primi ordinis erit recta sola, lineae secundi sive quadralici ordinis erunt sectiones conicEe et circulus, et linese tertii sive cubici ordinis parabola cubica, parabola Neiliana, Cissois veterum et Cum autem recta inter curvas non sit nuali. meranda, curva primi generis eadem est cum line secundi ordinis, et curva secundi generis ea-

denominatorern fact cba, -}-dau-|-efz=o quatio nova unius dimensionis ad rectam lineam g i. (f) * Sit G I, sectio couica et ad illam sequatio

ductione ad

communem

generalis, cxx-|-dyy-j-exy-[-g^x -|-m^y-^n3 v, loco x, y, substituantur

=
'

b a
,

a u
,

-.,

et prodibit aequatio

nova ad conicam
e b a ^

u
sectionem
\-

z ^

r
0,

75
est,

r
reduc-

dem cum line

bas^

m^au

tertii ordinis, et

linea ordinis in-

j-n

hoc

finitesimi ea est

quam

recta in punctis infinitis

secare potest, qualis est spiralis, cyclois, quadratrix et linea omnis quae per radii vel rotae revolutiones infinitas generatur.

tione fact,
(S)

cb2a^4- da^uS-j-ebaSu
sic

-j-bag2z-f-m^auz-[-n3z2=:o.
*

Et
si

525. Etenim ob similia triangula, a d O, O D, (et per Od D, a d O A d g D G, et ob rectas O D constr.) O d parallelas Od: A O, B d dg:D :AD, unde
(
"^

bus,
X,

nam

in srie

de tribus vel pluribus dimensioni1, x, x ^, x 3, x +, &c. loco

AO

ad:OA =
T^ JJ
Sit

^ ^ atque adeo A

A O A X dg -.

OD=AB: AD; G=AB =- O AX AB etD G =

a d

= =

et

dignitatum ejus substituantur , et ipsius

sries prodibit disnitates r b

, &c. nova 1,, , ZZ^Z-^Z'',

,1

111.
Similiter

et

reductione ad

communem
4, Z 3,

denominatorern
si

z2
4

z', 1

ad
j

fact habebitur

O A

a,

A B

b,

A D

z
jjj ggi-jg y,

^,

3,

i, &;c.

loco y, subititiiatui

170

PHILOSOPHIE NATURALIS
d g
in

[jNIot.

Corpor.

Indeterminatae ad,

sequatione secund, et

A D,
diet

D G

in

prima ascendant
ad

eundem mensionum numerum,

semper
propterea
ta
linese,

quas puncejas-

G, g tangunt, sunt
ordinis analytici.
{^)

dem
si

Dico

praeterea,

quod
li-

recta

aliqua tangat
in

neam

curvam

fisfur

prima; hc recta eodem modo cum curv in fgu-

ram novam
ta quvis
prodibit

translata tan-

getlineara illam curvam in figura nova; et contra.

Nam si

curv punc-

duo accedunt ad invicem

sries

et coe'unt in figura

prima, puncta

nova

"^

z 3'

2 4

'

&c. et per reductionem ad denominatorem com^ z ^, u ^ z, u 4 _ _ u z 3, u

.

z 4

usdem x

et

valoribus substitutis in seriebus factorum x y, X y ^, X y 3, &c. et X ^ y, X 3 y, &.C. et reductione

Porro eequatio omnis ex hujusmodi dignitatibus et factis composita est, et abjici potest communis omnium teiminoium denominator qui hic est z 4, ergo hujusmodi subsdiutionibus non mutatur gradus sequationis. Eadem quoque demonstrari possunt ex eo quod si linea recta

curvam

HG

I,

secet in quotlibet punctis, ea-

ad

communem denominatorem
"

* fact, habe3

u, z

buntur

^,

sries z 4

^
et

z u, z 4

curvam h g i in totidem punctis intersecare debeat, quoniam singul nec plures intersectiones in novam figuram transferuntur.
recta translata

dem

O
";.,
1

Liber Primus.]
eadem
rectae,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ad invicem
et coibunt in figura

171

translata accdent

nova ; atque ideo

quibus haec puncta junguntur, simul vadent curvarum tangentes in

figura utrque.

Componi possent harum assertionum demonstrationes more magis geoSed brevitati consulo. metrico.
Igitur
si

figura rectilinea in aliam transmutanda est, suficit rectarum,

a quibus conflatur, intersectiones transferre, et per easdem in figura nova

lineas rectas ducere.

Sin curvilineam transmutare oportet, transferenda

sunt puncta, tangentes, et lineae rectae, quarum ope curva linea definitur.
Inseryit

autem hoc lemma

solutioni dificiliorum

problematum, transmu(^)

tando figuras propositas in simpliciores.

Nam

rectae queevis conver-

gentes transmutantur in parallelas, adhibendo pro radio ordinato primo

lineam quamvis rectam, quae per concursum convergentium transit

327. Radius ordinatus primus

idque

(')

A, per

runtur capiendo in nova ordinat

concursum
duct

rectarum

F G, F C

transeat,

G D

radio

O A

paiallel, transferantur

=Bk:

=BE

B K, BK: BO BO. etBE: BO=Be: B O.

;

Bk
)

est

enim (per

constr.

puncta G, C, in
rectx
rectas

g,

c, et

kg,

c,

erunt parallelae
radio

telligatur

OL

puncta K, E, in k, e, nam ducta in; A infinit proxima, et

329. Corol.

2.

Si

A,

coincidat, erunt
;

punctum g k, ce,

F,

cura puncto

rectis

parallelae

A D, a secans in L et 1, et act Q, P radio A, parallel, puncta P, Q. in p, q, translata concipiantur, et erit : 1

nam ob
(B

et (per constr.)

AB:AD:=Od:0 D =
A,

parallelas

K,

A, a G, A

O
:

PL:pl=QL:q).

O L

dg

A D

P, Q. F erit O 1 infinita adeoque p 1 =: q 1. Punctum ifiitur '-oncursus F aa distantiam mfinitam transfertur, et lineae g p, c q, ad illud convergentes sunt parallelae. 528. Corol, 1. Puncta et E, seu intersectiones linearum F G, F C cum a B, transfe-

etQL=FA=PL,
K

countibus ver punctis

Bk D g k line B d est
:

=BK

G,

et countibus punctis F,
:

A B

G k) G, adeoque d g d g, unde k G, ac proind

parallel.

530. Corol-

3.

Si recta linea

G, coincidat

cum A D, transformabitur in rectam coincidentem cum a B, nam punctum D, transfertur in d, punctum L, in 1.

172
quia concursus
quae

PHILOSOPHIiE NATURALIS
ille

[Mot. Corpor

hoc pacto

nusquam concurrunt.
;

lineae autem parallelae sunt, abit in infinitum Postquam autem problema solvitur in figura
;

nova

si
(^)

per inversas operationes transmutetur

habebitur solutio quaesita.

hc

figura in figuram pri-

mam,
(')

Utile est etiam hoc

lemma

in

solutione

solidorum problematum.

Nam
vel

quoties duae sectiones conicse obvenerint,

so.lvi potest,

quarum

intersectione prosi

blema

transmutare
ellipsin
:

licet

earum

alterutram,

hyperbola

sit

parabola,
et

in

deinde

ellipsis facile

mutatur in circulum.

Recta item

sectio

conica, in constructione

planorum problematum,

vertuntur in rectam et circulmn.

d, ad d g, ita O D, ad formatur, faciendo ut G, parallelam radio O A. (1) 332. Sit curva CGI, parabola cujus diaradio meter C D, diametri vertes C, ordinata O parallela, latus rectum 1, sitordinato primo

hg

{^) 331. (Videfig. in figuram i data

Newt. pag. 218.) Figura

primam

H G

=
b a
c

o,
,

quas
.,

est

ad circulum cujus diameter

rectis a,

I,

trans-

ex tribus autem
et c,

....
b,
c,

binas

et

b, vel a

GD

possunt ad arbitrium assumi, et tertia determinatur per Eequationem 1 c b b,

que

C D = X G D^ nova ordinta g d ^ Ix lc=:yy,

c,

OA

a,

A A B = b, A C = c, A D = x,
y,

in circulo. Si vertex
si

nova

abscissa, a

z,

u, erit ex natur parabolae

et substitutis

pro
,

x,

et y, eo-

rum valonbus

ba

b u
,

(325. ) producetur quatio

puncto coat, hoc est, o sequatio ad novam curvam Iba z erit b* u^ o, hoc est, curva g i, erit parabola ; et eodem modo invenitur Ellipsim et Hyperbolam atque adeo Sectiones omnes conicas in parabolam transformari, dum diametri

A C=

C cum

=
O

A D

radio

a parallel vertex

coincidit

novaadnovamcurvamgi,

.Iba

=b

2u2
-j-

cum puncto A

radii ordinati primi

OA

ordinatis

^ ba, a F =
c z 2
o,
,

hoc

est,

reductione fact
sequatio ad
latus

b^u2 Ibaz

ad diametrum paralleli.
Si parabolae vertex
erit

EUipsim cujus diameter baz la rectum -r- nam c b

c,
,

C cum puncto B coat, adeoque Ellipsis vel circuli g i diaerit

b a
meter
Si curva

= O A ^ a B.
2clx-j- dix
communem
producetur.

ba la

fuerit hyperbola cujus sit diameter d, latus rectum 1, manentibus caeteris denominationibus ut supr, erit ex natur hy-

CGI,

perbola;
1

dy^z^lx^'
1

d c

-|-

c c, et substitutis loco x et y, eofact,

nim

valoribus et reductione ad

denominatorem

dlbaz lc^z^ o nova aequatio ad parabolam vel hyperbolam aut EUipsim prout aseumitur linea c, aequalis vel major vel minor diametro d, Ellipsis autem in circulum abit ponendo 1 d c d b *, et angulum g d a, rectum, 1 c ^ ut ex locorum geometricorum doctrin liEdem ratione transformatur Elquet.

db*u^ + 2clbaz4-ldcz- Ib^a*

lipsis.

333. His praemissis facile intelligitur hujus lemmatis usus in solidorum aut etiam

planorum problematum
sit

solutione.

Nam

Si

nova ordinata g

d, perpendicularis,

sive

IX ... quatio m

AC^

ponatur ad abscissam prtere fit 1 c b ^. superior ad Ellipsim b a z a ^^ hanc mutab:tur u

d,

et

AB^
, .

+
;

quaerenda intersectio G conicae sectionis B I cum altra sectione conic aut rect Une F positione data, transformetur (332.) secC a, et linea tio conica B G I in circulum B C G F, in lineam c g f, tum ex puncto interscctionis g, circuli B g a, et linese c g f, dmit.

G G

Liber Prmus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
XVII.

173

PROPOSITIO XXV. PROBLEMA

Trajectoriam describere,

qu per data duo puncta

continget positionc datas.

trannhit-, et rectas ires

duarum cum

Per concursum tangentiura quarumvis J^ se invicem, et concursum

^!_^

Vfc

tangentis tertiae

cum

recta

il la,

quae per

puncta duo data

finitam
;

transit,

ge rectam inper
()
c-\-

eaque adhibita pro radio orditransmutetur figura,

nato primo,

lemma
sibi
fiet

superius, in figuram
illae

novam.

In hc figura tangentes

duae vadent
tertia
ii\.

invicem parallelas, et tangens

parallela rectas per puncta

duo data

parallelae,
illa a,
i

transeunti.
tertia,

Sunto h
1

i,

tangentes ill

du

k
b,

tano-ens

et

recta huic parallela transien

per puncta

per quae
i

conica sectio in hc figura nova transire dbet, et parallelogrammum h

nova ordinata sive pertatur ad a pendicularis g d, et per punctum d, agatur radius abscindens

O
D,

secans rectam agatur denique per

A B

in

G D
inter-

radio ordinale primo sit ad lela quae

O A paralO D ut g d,
Cum
enim in
li-

ad

O d,

et erit

punctum

sectionis

qusitum.

puncto inter sectionis duarum

nearum B G I, C munis sit ordinata G

F, commanifes-

tum est intersectionem illam transformari in intersectionem linearum

a, c g f, et vice versa (331). (m) 334. Sit O, concursus tangentium duarum O V, O P, A con-

Bg

cursus tangentis terti T, cum rect G, quae per puncta duo E, G, data transit, ge

rectam infinitam O A, eque adhibita pro radio

ordinato primo, et o T, pro radio ordinato novo usurpa- it, transmutetur figura in figuram novam, quod facillimum est, si ordinatae novae parallel sumant.ur radio ordinato novo X, nam recta transforraatur in rectam B i (330), recta in rectam C h ipsi parallelam (529) et punctum illius C, reperitur, capiendo B C
parallela

O X

ARC
X

AT AG

BX

S Q, et alia puncta duo (per Lem. XXII.) facile reperiuntur. Puncta E, et G, transferantur in b, et a, et productis lineis pa-

=B

=BM

V, O P transmutantur in rectas parallelas Rk, Si, (327); earuraque puncta R, S, habentur capiendo B R B N,
(328). rectae

B i et C h, k, et S i, donec sibi mutuo occurrant, compleatur parallelogrammum 1 h i k, et nova sectio conica transibit per puncta b, et a, et tangetur a rectis tribus h i. 1 k, k
rallelis

(526).

174
complens.
(^)

PHILOSOPHIE NATURALIS
Secentur rectae
ita

[Mot. Corpor.
d.

i,

k,

1\

Vj^

kl
et

in

c,

d,

e,

ut

sit

h
b,

c
i

ad

latus
i

quadratum rectanguli a h

c ad

d,

ad k d ut

est

summa rectarum

i et k 1 ad summam trium linearum quarum prima est recta i k, altre

duae

sunt latera
et a
1

quadrata

rectanguc,

lorum a h b

et

erunt

d, e

puncta contactuum.

Etenim, ex coni-

quadratum ad rectangu Ii\ cis, sunt h c ^ \r lum a h b, et i c quadratum ad i d quadratum, et k e quadratum aa k d quadratum, et e 1 quadratum ad rectangulum a 1 b in edem et propterea h c ad latus quadratum ipsius a h b, i c ad ratione
;

id
ill
1

keadkdetelad latus quadratum

ipsius a

b sunt

in subduplicat
i

ratione, et composite, in data ratione

omnium antecedentium h

et

k ad omnes consquentes, quae sunt latus quadratum rectanguli a h b, Habentur igitur ex et recta i k, et latus quadratum rectanguli a 1 b.
data
ill

ratione puncta contactuum

c,

d, e, in figura

nova.

Per inversas
Caeterum

operationeslemmatis novissimi transferantur haec puncta in figuramprimam,

et ibi

(per Frob.

XIV.) describetur

trajectoria.
1,

Q.
Si

e.

f.

(")

perinde ut puncta
c, d,

a,

b jacent
i,

vel inter puncta h,

k,
1,

vel extra, debent puncta

e vel inter puncta h,

capi, vel extra.

punctorum

a,

alest.

terutrum cadit inter puncta h,

et

alterum extra, problema impossibile

PROPOSITIO XXVI. PPtOBLEMA

XVIII.
et reeias

Trajectoriam describcrey qu transibii per puncium daturUf positione datas continget.

quatuor

Ab

intersectione

communi duarum quarumlibet tangentium ad

^^J^ ^ e -

intsri

* r) Inter ah, hb tionabs quae dicaur M, et inter a 1 1 b, ledia secentur rect ; et demde ita 1 roportionalis

quratur mdia propor-

N
k

k d
e

i,

ik,
et

1,

in

c, d, e,

1 d,

e ad

d,

ut sit h ut est h i
d, e,

jyi _L N, et erunt Etenim si fuerint

c, c,

d, e,

i c, ad ad i k -(puncta contactuum ; puncta contactuum,

c,

ad

M,

+k

1,

k d

Va

= h X
1
:

c *

a h
e
1

X h b = c -. d - = fa ^7 X b, et propterea
i

h b
1

(M)

=
:

k e

\/ a

b, h 1 parallelam tangenti i k, quse cum altra tangente h i, concurrit in i, erit (per Prop. 16. et 18. lib. 3. Conic. Apoll. sive per Corol. 2. Lem. III. deConic. p. 118.)hc2: ^ i d ^, et o b, h i, occurrentem sectioni in solo i c puncto c, et parallelam tangenti Ik, quse alteri tan<Tenti i k occumt ink, erit (pereasdem Prop.

ic:id=ke:kd=el:N = hc .j-ic-j-te-f-el (hi + kI):M-f-id-|ahXhb= k d + N k + M + N). Habentur puncta

(i

summa omnium antecedentium est ad summam omnium consequentium ut quilibet antecedens ad suum consequentem, hoc est h c

b (N),

et

composite

M=

igitur

tuum

contac(per constr.) ex data ill ratione c, d, e, in figura nova per inversas ope-

k e ^ k d 2, et ic (i c ^) : i d ^ Apoll.) i c o b, h 1, parallelam tangenti i k, qu cum altra angente 1 k, convenit in k, erit (per easdem

rationes (531).

Quoniam dua parallelae h i, 1 k, () 335. neque parabolam, neque hyperbolam simplicem

contingere possunt, tangent hyperbolas oppositas

Liber Primls.]
section em

PRINCIPIA MATHEMATICA.
reliquarum duarum agatur recta
infinita,

175
et

communem

edem

pro radio ordinato primo adhibit, transmutetur figura (per Lem. XXII.) in figuram novam, et tangentes bin, quae ad radium ordinatum primum
concurrebant,

Sunto

illse

jam vadent parallelae. et k 1, i k et h 1 contii

1!

nentes parallelogrammum h

1.

Sit-

que p punctum in hc nova figura puncto in figura prima dato respondens

(P)

Per

figurse

centrum
per

et existente

O q punctum alterum
conica in hc

aquali

O agatur p q^ O p, erit q
quod
sectio

figura

nova transire

dbet.

Per Lemmatis XXII. opraIK

trajec-

tionem inversam transferatur hoc punc-

tum in figuram priraam, et

ibi

habebuntur puncta duo per quae

ellpsim, circiilo inter ellipses annumerato. Porr Ellipsis tota inter tangentes parallelas, et hyperbola oppositse totse extra easdem sunt ; quar in Ellipsi puncta a, b, inter puncta h, 1, sita sunt ; in hyperboUs extra ; atque adeo si punctorum a, b, alterum cadit inter puncta h, 1 et alterum extra, problema impossibile est. In Ellipsi punctum contacts d, in. ter puncta i, k, necessari cadit ; alia duo c, e, inter puncta h et i, 1 et k, vel aliquando extra esse possunt ; in hyperbolis oppositis contactuum puncta duo ut c, d, extra puncta h, i, k, 1, necessari posita sunt, tertium ut e, vel

vel

extra vel intra esse potest,

und

prascribit

Newto.

nus ut puncta

puncta h, i, k, 1, vel extra capiantur, perind ut punota a, b, jacent vel inter puncta h, 1, vel extra. C) 336. Parallelogrammi li, i, k, 1, sectioc,

d, e, vel inter

ni conicae circumscripti diagonales in sectionis

176

PHILOSOPHIE NATURALIS
Per eadem vero describi potest
e. f.

[Mot. Corportrajectoria illa per

toria describenda est.

Problema XVII.

Q.

LEMMA
Si rect ducs posltione dat

XXIII.
ad data puncta A, B, terminentur^
et recta

C,

BD

datamque haheant rationem ad invicem,

terminata C,

C D,

qu puncta inde:

jungimtur, secetur inratione data in

dico

quodpunc-

K locahitur in recta positione data. in B E capiatur B G (1) Concurrant enim rectae A C, B D in E, et aequalis datae E G et ad A E ut est B D ad A C, sitque F D semper
tum
;

erit

ex constructione
est,

ad
ut

G D, hoc A C ad B

E C ad E F

D, ideoque
specie
trian-

in ratione data, et propte-

rea dabitur

sulum o

E F C. Secetur c F in L ut sit c L ad C F in ratione C K ad

CD;

et

ob datam illam
dabitur

rationem,

etiam

specie triangulum

EFL

H
C L
K, K.

proindeque punctum

locabitur in rect

B F E L positione

TT
data.

Junge

K,

et similia erunt triangula

CF

et

ob datam

et

datam rationem L K ad et erit semper E L K

Corol.

dabitur

Huic qualis
Locatur

capiatur

E H,

H parallelogrammum.

igitur
e. d.

punctum

in parallelogrammi illius latere positione dato

H K.

Q.

Ob datam specie figuram E F L

Dj

C, rectae trs

F,

EL

et

E C,

id est

H K et E

C, datas habent rationes ad invicem.

LEMMA
ac dentur positione
sit
;

XXIV.
du parallel
sint

Si rect trs tangant quamcunque coni sectionem, quarum

dico quod sectionis semidiameter hisce duahus parallela^

mdia proportionalis inter harum segmenta,

pimctis contactuum

et

tangenti terticB interjecta.

Sunto
et
;

F,

G B parallelae
F
et
;

duae coni sectionem

ADB

tangentes in

B EF
:

recta tertia coni sectionem tangens in

I, et

occurrens prioribus

tangentibus in
rallela

dico

quod

G sitque C D semidiameter figur tangentibus paA F, C D, B G sunt continue proportionales.

27. et 31. Lab. 2. Conic.

Nam rectae centro O, se mutu intersecant. quae cpposita contactuum puncta jungunt, sunt se( tionis dmmetri centro O bisect (per Prop.

ApoU. utque sequitw

ex

Lem. XV. de Conic. p. 119). C) * Vid. not. 67. pag. 28.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

177
occurrant in

Nam

si

diametri conjugatae

B,
in

D M
C,
et

tangenti

F G

E et H seque muml KCL; H

C A
ad

mutuo
erit

secent

compleatur

paiallelogram-

ex natur sectionum conicarum ut E C ad C A

ita

C L, et ita divisim E C C A ad C A C L, seu E A

ad

A L, et composite E A ad E A + A L seu
CA
seu

ELutECadEC +
EB
;

ideoque
trian=

ob similitudinem

gulorum

E A F, E L I, E C H, E B G, A F ~ " ad L I ut C H ad B G. Est itidem, seu C K ad C D ut C D ad C H ad C D ut C D ad B G. Q. e. d.

;

Q^

^
LI

ex natur sectionum conicarum,

atque ideo ex aequo perturbat

(')

AF

tangentes duse F G, P Q tangentibus parallelis A F, F et G, P et Q, seque mutuo secent in O erit ex quo perturbat A F ad B Q ut A P ad B G, (*) et divisim ut F P ad G Q, atque ideo ut F O ad O G. Corol. 2. (") Unde etiam rectae duae P G, F Q, per puncta P et G, F
Corol. 1.

Hinc

si

BG

occurrant in

rum, &c.
121.)

natur sectionum conico' (per Prop. 37. 38, Lib. 1. Conic. Apoll. vide Cor. 2. Lem. V. de Conic. p.
(')

Erit ex

EL ) * Cum sit E ob similitudinem triangulorum

:

=E C
seu

B, et
I

sit

C H E B G E C E B = C H B G, AF CK = C H B G, C K C D = C D C H, AFX CK ckxcd=chxcd:bgxch; hoc AF:CD=CD:BG. Est enim A F C D= C D: B G, miHter B C D=C D A D B = A P C D, adeoque A F X C C D CDXBQ=CDXAP:BG X C D, hoc A F B Q = A P B G = AP AF:BG BQ=FP:GQ = F O O G, ob
similitudinem triangulorum
sit
: :

E A E L= A F L
: : :

EAF E
C K,
erit
:

L
ob

I,

et

et

quia (ex Conic. loco citato)

:

erit

est, (t) *

et si:

Q,

P, seu

Q.

est

sknilia

triangula

GO

F O P

Q.

(") *

Agatur enim

occurrens in T, et jungatur secans in g, oritAF:B

AP B
:

g, sed per

YoL.

F Q, ipsi A B P T, rectam B G, Q,= AT:B T Corol. 1. A F B Q, =

recta

178
et

PHILOSOPHIE NATURALIS
ductee,

[Mot. Corpor.

concurrent ad rectara

ACB

per centrum figure et puncta

contactuum A,

transeuntem.

LEMMA
cunque conicam^
et

XXV.
sumantur

Si parallclogravnni latera quatuor infinit producta tangant sectionern quam-

ahscindantur ad tangentem quamvis quintam

autem laterum quorumvis duorwn conterminorum ahsciss ierminat ad

a?is;ulos
latis

oppositos parallelogrammi :

dico

qiiod abscissa

alterutra

sit

ad

illiid

a quo

est

abscissa^

ut pars lateris alteriiis contermini inter

est

punctiim contadus et latus tertium

ad abscissarum altcram.

Tangant parallelogram-

-p

mi

tuor

M L I K latera quaM L, IK, KL, MI

et

sectionern conicam in A, B,

C, D,
quinta

secet
liasc

tangens
latera in

F, Q,

etE; sumantur

autem
vel

laterum

I,

K I abscissee ME, K
laterum

Q,
L

L,

M
:

abscissse

K H, M F

dico

quod

sit

M
I

A M ad M F. M E ad E ut A M seu B K ad B
ad

E ad Nam

M
Item

ut

B K

ad

Q;

et

K H

ad

K L

ut

pei corollarium

primum lemniatis superioris est E ad I ut B K Q, et componendo

K Q.
Corol. 1.

Q.

e. d.

KH
A

ad

H L ut

(^)

M B K seu A M ad A F,

et

dividendo

KH

ad
si

KL

ut

M ad M F.
X

Q.

e. d.

Hinc

datur parallelogrammum I

tionem conicam

descriptum, dabitur rectangulum

K L M, circa datam secK Q X M E, ut et

E.

mic aequale rectangulum

illa

K H

M F.
H,

Equantur enim rectangula

ob similitudinem triangulorum

KQ
X

Corol. 2.

Et
;

si

sexta ducatur tangens e q tangentibus

I,

occur-

rens in
'

et e

(^)

rectangulum

KQ
e ut

ME
q ad

sequabitur rectangulo

X
ad

Me;
E
:

eritque

KQ

ad

M
A

E,

et divisira ut

Kq Qq
(536)

e.

AP BG
punclum
g,

est i^itiir coincidit. cum

B G

=B g

ac proind

mune

sectionis conicaeet parallelogrammi,

erit

adeoque

M :=

K.

si puncta contactuum A, et B, {^) * rect juflgautur, hsec transibJt per centrum com-

Nam

{^)

* Nam rectangula a-quantur rectangulo

KQxME, KqX M I X B K.

LfBER Pbimus.]
Corol. 3.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
etiam
si

179
et recta

Unde

q, e

Q jungantur
ad

et bisecentur,

per

puncta bisectionum agatur, transibit hase per centrum sectionis conicas.

Nam cum

sit

q ad
q, e

e ut

dium omnium

Q,

KQ MK
(^)

(^)

(per

eadem recta per mLem. XXIII.) et mdium rectsEi

e,

transibit

MK

est

centrum

sectionis.

PROPOSITIO XXVII.
T7^qjectaria7n describere,

PROBLEMA
qumque

XIX.

qu

reclas

positone datas continget,

Dentur
sitione
tes

po-

tangen-

A B G, B C F, G G D, F D E, E A.
Figuras quadri-

laterae

sub quaquibusvis

tuor

contentaeABFE
diagonales

F,
in

B E

biseca

et

N,

et (per

Corol. 3.

Lem. XXV.)
rectis

recta

N
datis
e,

per puncta bisectionum acta tranHinc si lineae quatuor ut E D, e q, E Q, sectionem conicam tangant et sibi mutu

{^)

In

M,

K,

positione

(^)

F, ut est q Q, ad capiaiur q N, ad puncta N, F, tanquam data seu fixa considerentur,

et

Q B
TV/T

F E

Q K
F

=
:
:

et

erit
:

N
et

J\_

q
e

Q E
M,
q
e
:

posite,

N
;

N Q F

=N
si

= comE =
e

quar

rect
quibiis

E q, e Q, puncta indeterminata E, et et q, E, Q, junguntnr, secentur in

M K,

K
o,

ratione data in x, y, o,

puncta omnia

x, y,

locantur in un edemque rect x y, (per Leui. XXIII). Siita-

que

rtcta

x y, lineas

icctam bisecabit, adeoque (336) per centrum sectionis conic transibit.

q, e

Q,

bisecai.

MK

occurrant in punctis

e,

E,
E,

q, q,

Q, junganturque

puncta opposita

e,

Q et

bifariamque divi-

M2

180
sibit

PHILOSOPHIE NATURALIS
per centrum
trajectorise.

[Mot. Cohpor.

Rursus

figuras

quadrilateras

BGDF

sub

aliis

quibusvis quatuor tangentibus contente, diagonales (ut ita dicam)

et

D,

G F biseca in P
centrum
Sit illud

et recta

per puncta bisectionum acta

transibit per

trajectorise.

Dabitur ergo centrum in concursu bi-

secantium.

O.

(^)

Tangenti cui\ds

B C

parallelam ge

L,

ad eam distantiam ut centrum

acta

in

medio

inter parallelas locetur, et

K L tanget trajectoriam describendam. Secet haec tangentes alias quasvis duas G C D, F D E in L et K. Per harum tangentium non parallelarum C L, F K ciun parallelis C F, K L concursus C et K, F et L
ge

K,

FL
Lem.

concurrentes in R, et recta

OR

ducta

et

producta secabit

tangentes
Corol.
2.

puncta, et

C F, K L in punctis contactuum. Patet hoc per XXIV. Edem methodo invenire licet alia contactuum tum demum per construct. Prob. XIV. trajectoriam describere.
parallelas

Q.

e.

f.

Scholium.

Problemata, ubi dantur trajectoriarum vel centra vel asymptoti, inclu-

duntur in praecedentibus.

[^)

Nam

datis punctis et tangentibus

im cum

dantur lineje e Q, E q, Hnea easbisecans erit loIdque semper verum erit cus centri figur quamcumque figuram faciant linea2 E D, e q, sive sese dussent sive trapezium conE Q, stituant, concipiatur illas diametros duci quarum vertex estin puncto contacts harum linearum donec occurrant curvEe altero suo vertice, tangentes
:

QB

tangentibus non parallelis vel duabus tangentibus convergentibus et puncto, vel tangente et punctis duobus, vel punctis tribus, dantur sex tangentes, vel tangentes quatuor et puncta duo, vel tangens et puncta quatuor, vel puncta sex,

in eoverticeducteruntparallelasprioribus:

DaQ, B,

buntur ergo

parallelse

duabus

lineis

D,

qusB erunt tangentes curvse, ideoque fiet ut Lemmatis hypothesi parallelogrammum constans quatuor tangentibus quarum oppositae erunt inter se parallel, et tangentes E Q, et e q considerari poterunt ut quinta et sexta tan-

m MIKL

gens de quibus agitur in hoc Lemmate, ideoque per ejus CoroUarium 3. si hisecentur Unpo; Eq, e Q et recta per bisectionum puncta agatur^'ransibit hc per centrum Sectionis Conicce, &c. Datis sectionis conic centro O, et ('') 537. dat tangente quvis B F, altra tangens L parallela facile invenilur ; Nam per centrum O

ducatur recta quasvis

infinita et

MON
O

dat occurrens in N,
per
lela,

M ducatur M K tangenti datae F B paralenim per punctum M K tangens

erit
;

sumpt
si

M z=

tangenti

O N
quibus datis trajectoria describi potest per Prop.

T et centrum O agatur sectionis diaO T et tangens in S meter T O S, erit S O tangenti in T parallela lineam N O M ita secaO N, ob, S O O T M, ut sit M O bit M O O N.
contactis

iii

= =

Ex datis centro, (27. 26. 25. 24. 23. 22.). alterutro axe, et duabus tangentibus non parallelis, vel tangente et puncto trajectorise Elliptic
et

Hyperbolicae ex Lemmatibus sequentibus

()

338.

Hinc

datis

prter centrum tiibus

facile describuntur.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

181

centro, dantur alia totidem puncta aliasque tangentes a centre ex altra

parte sequaliter distantes. Asymptotes autem pro tangente habenda est, et eius terminus infinit distans (si ita loqui fas sit) pro puncto contactus.

Concipe tangentis cujusvis pmictum contactus abire in infini tum, et tansens vertetur in asymptoton, atque constructones Problematum prsece-

dentium vertentur in constructiones ubi asymptotos datur.

339.
tionis

Lemma.
conicse

trovis

S tangentem P Q, normales S T, F G, rect C T, C G centrum sectionis C et puncta intersectionum T, G jungentes aequales

erunt
semiaxi
principali

Si ex secumbilico udemittantur ad

C B, et parallelae lineis F P, S P ex altero umbilico F et S ad punctum conProdutactus P ductae. cantur enim F P, S T,

donec concurrant in K,
erit et

(per

Lem.

Newt.)
etiara

K T^T
F C

K
S,

=2
C

XV. C B,
sit

ST:
in

SK=SC:SF,
SK, S F
paral-

curaque
S,

erit

et ideo quia latera

secantur

proportionaliter

T
:

et

C
S

erit

lela

sive

C T F P,
:

ideo-

que

erit

T
et

CT F
i S K I F K,

quia S

T=
C
B.

erit

C T

aequalis

seu aequalis

odem modo

probabitur,

C G
.540.

esse asqualem

C B
S.

et parallelam lineae

Datis centro C, duabus tangentibus P Q, E convergentibus et axe principali B, describitur sectio

conica.
intervallo

Nam
C B

si

centro

Cet

aequalis semi-

axi principali describatur circulus tangentes secans in et

R, agantur tangentibus perpendiculares S, S, concurrentes in S, erit punctum S, alteruter umbilicus quo daj^ to cum centro C, dantur positio axis principalis C B, et ipsiuslongitudo ac umbilici duo. 341. Datis centro C, tangente P Q, et puncto contactus P, cum axe principali, trajectoria conica describitur. Centro enim C, et intervallo sequali semiaxi principali describatur circulus tangentem secans in et in excitetur ;

tum

perpendiculum

S, et junct

G, per punc-

M3

contactus duc;itur P S ipsi perpendiculo T S occurrens in S, cus (359).

C G
erit

parallel

S umbili-

182
542.
tionis

PHILOSOPHIiE NATUKALIS
Si ex

[Mot. Corpou

centre

sec-

conicas

ad

tangentem

Q, deraittatur perpendicuC D, et ex altero umbiagatur normalis lico S ad C

laris

S X, minus
ellipsi

sitqiie

C
^'

semiaxis
erit

principalis,

=C

D
C

^'

in

=C
tem

C E

2,

et in hj-peibol

D2

C E

2,

et dc-

miss ex umbilico in tangenperpendculai-i S T, juncstque C T, rectam S cante in N, erit in utrque squalis P section e distant! puncti contactas P Narn perpendicubi'i C a ;

X N

in

Ellipsi

C S

^
2,

C T

(C B2)_ bolC

S-=C

CE

in

Hyper-

T2

+ CE^

et in utrque sectione

C S^ CX2.f s X-'= CX^-}- D T-;

in
Ellipsi

=
_^
et

Erg

DT'=CT=' CE2==.D
-

C X

hinc
et

CX2=CD2 CE^ in hvperbol C X DT- = CT--fCE2 = CD24-DT2+ CE^ adeque CX2=CD2J_

^

D T2_CE

2,

-|-

CE^
Ex
S P,

Q.
altero

e, 1.

umbilico F, in

tangentem demittatur perpen.

dicularis

F P
tium
et
et

Y, etjunctis F P, erunt triangula Y, S P T, ob angulos

similia

aequales
et

(per

naiur.

tanjcen-

focorum)

F P Y, S PT,

S T P, F Y P rectos; quoniam F P et C T, F Y

et

C,D sunt

parallelee, similia

quoque

erunt

triangula

C T

CD-fDX:DT+PT. Und quoniam m CD DX=CX, etDT PT= D P hyperbol C D + D X = C X, D T + P Tver = D P^erit utrque sectione
D
Ellipsi
;

ideoque duo triangula C T D, similia ; quar C P T, et divisim P T, et composite T

D F P
s'

Y<
uunt

D:

CD: DT:=rCD--DX: CD- D T

DT:=STrDX)-

P T

scribenda sit bypcrbola siigantur ad C D, C

in

et

Verm

C
Q.

D D T=
:

ob

CD:D T=C X-D X

tangenti

in

C X:
datis

N, erg

D T parallelam" X N= D P

et per et L puncta, perpendicula S, L S conciirrentia in S, erit S focus ex que si ad tangentem alterutram Q, demittatur normalis S T, juncta C T, erit semiaxis principalis. .344. Datis centro C, semiaxe inins principali C E, tangente P Q, et puncto contacts P, sectio conica describitur. Nam duct S, infnit ut supr (343.) -capiatur =r P et jungatur C N, producaturque doncc tangenti
;

XN

X D

secabit rectam

e. 2.

occunat in T, recta T S, tangenti normalis X S in umbilico S,' eritque C T

343.
lelis,

Hinc
Q,

principali

C E,

centro C, semiaxe minus tangentibus duabus non paraltrajectoria Elli]3tica

et

Q,

Hv-

ex centro C, ad tangentes demittantur perpendicula C D, C R, et capiantur C X, C L, it ut C ^ ^ C

perbolica

describitur.

Nam
^

semiaxis principalis. 545. Dato centro cum tangente et alterutro axe datur positio recta; per umbilicum transeuntis ; und si prsetere detur p'unctum exr

tangentem, facile

CE^
benda

CL

^
;

sit ellipsis

C E ^

et

c L

=cR cE^ C X == C D =CR + C E^

si

dem

fer

erit umbilicum invenire. Emethodo qu superiora Lemmata de-

descri^

vel it ut

monstravimus, Hermannus in Tom. IV. Academ Petropolitan solvit problema de Ellipsi

Conic, cujus axis alteruter datus est, angulo positione et magnitudine dato t inscribendS ut

4-

si

dX

Liber Primus.]
centrutn ejus intr datum
sitione datiim.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
angulum
sit

Il

etiam po-

dantur hyperbolse 546. Datis centrum seu asymptotorum concursus ; 2'-'. datur positio axium qui asymptotorum angulos deinceps positos bifan'am dividunt, 3. datur eorum axium ratio, sunt enim sicut sinus dimidiorum C G ideoque illorum angulorum C G A, datis asymptotis cnm puncto vel tangente, hyperbola describi potest (per Prop. 4. et 9^". Lib. 2. Conic. Apnll.) Scilicet per punctum P ducaasymptotis,

A, inventur alter scmiaxis C A, seu rectaj C noimalis in E, et asymptoto occur rens in G, et hinc reperitur umbilicus. 348. Asymptotus data, ut notum est, in problematum solutione asquivalet tangenti datas cum puncto contactiis ad distantiam inMiiitam posito,

E G

atque ade recta quaevis ex puncto dato ad punctum contactas asymptoti ducta ipsi asymptoto
parallela est et positione data.

Hinc

facile

erit

problematum sectionis IV. constructiones ad hyperbolam transferre ubi asymptotus alterutra

tur

PO

pei-pendicularis in

axem

et

P V asymp-

cum

tote parallela et

descripto circulo super diame-

O V, trum C O in eo secetur chorda O Z C Z et erit A vertex hyet sumatur C A Nam sit a verus hyperbol vertex, perboUe. sit C a semi-axis major et a g semi-axis minor,

=
:

C
et

umbilico data est. Datis umbilico S, axe principali, et asymptoto G, invenitur axis positio, demittendo ex um-

bilico

S ad asymptotum perpendicularem S T, capiendo T C qualem semiaxi dato, est

erit
.'per

nat.

et Cor. 1.

Hyp. Lem.

const.) est

a g
sive

=O

OZ='=CO^ CZ2 Ca2=C02 CZ2eCa = A C Z = C A, ergo

erit

C O2

Ca^

f a^ P O ^ O^ Theor. 2. de Hyp. p. 93. 3. de Conicis p. 90.) sed (per a g P O, sive C a ^ O ^ 2 p O 2 est ergo O Pi,ursus (per constr.) est O V^ ergo C O ^

=: C

enim C hyperbola; centrum, C S axis principalis positio, T S semiaxis minus principalis (348).
Datis umbilico et asymptoto describitur hyperbola specie data, per constr. Cas 5. Prop.

vid.

XIX. vel brevius, observando datam esse T S semiaxem minus principalem, und ob datam axium rationem, dabitur centrum et axium positio

cum

altra asymptoto, et hyperbola descri-

bitur (348).

vertex
illa

hyperbol. Si detur tangens, producatur

utrinque terminetur, ejus

usque ad utramque asymptoton ubi

punctum

contactiis,

mdium erit sive pimctum

ad hyperbolam pertinesis. cujiis ope axis major invenietur ut supra.

347.

Datis asymptotis et umbilico

vel alterutro axe, facile est hyperbo-

lam

describere.

C D

concurrentes

Sunto asjmptoti CG, in C, S uni-

Datis asymptoto, umbilico et tangente, invenitur umbilicus alter ac proind axis iransversi positio et centrum. Sit enim asymptotus data C G, umbilicus S, tangens B D, ex umbilico S, ad asymptotum et tangentem, demittantur pei'pendicula S T, S t, et producantur ad Y et ut sint T Y S T, t S t ; per punctum Y, agatur Y H, asymptoto parallela, et juncta Y V, bisecetur in M, perpendiculo perpendi; culi hujus et rectse Y communis intersectio H, est imibilicus alter, recta enim Y, asymptoto parallela transit per punctum contacts asymptoti, adeque ob T Y T S, transit etiam per umbilicum Porro rectae Y H, V H, per ; umbilicum H, ductse sunt asquales axi principali hyperbolas per Lem. XV., et ideo quales inter se ; quar perpendiculum M, ex umbilico in rectam Y V demissum eam in bisecat. Datis asymptoto C G, puncto P, et umbilico S, invenitur umbilicus alter H, demisso ad asymptotum perpendicuo S T, et sumpt Y S T, actque Y asymptoto parallela jungatur Y P, et in e capiatur S P, et it locetur ut sit Y P N, hyperbola umbilicis Y, P, et axe principali N, descripta, rectam Y secabit in altero umbilico quteiiito.

V=

M H H

bilicus,

S, in

C A, semiaxes; si ex umbilico asymptotum qu est tangens, demittatur

CE

perpendiculum S T, erit C T, qualis semiaxi principali C A, (339), et S T sequalis semiaxi minus principali C E seu G A, ob triano-ula C A G, C T S, similia et a>qualia propter latus C A quale lateri C T. Quare dato prseter asymptotos semiaxe principali C T seu C A,
datur umbilicus S, et contra. Dato prter asymptotes semiaxe minus principali C E, seu
iVI

M=

M N= M
H

184^

PHILOSOPHIE NATURALIS
S seu

[Mot. Corpor.
rectara inet tangenti

Nam P

MN

est

rectarum

Y,

P,

Per puncta duo data C, D, ge finilam C D, asymptoto

ita seca in S,

occurrentem in punctis I, L, actam ut sit I S ad L S, ut

est

mdia proportionalis

inter

et I

inter

ad mediam proportionalem et L D, deinde ge S P asymptoto G I parallelam, hase secabit tangentem G L, in puncto contacts P ; nam si P supponatur esse punctum contacts, et per punctnm I agatur I tangenti G parallcla quse occurrat hyperbol in et Y, et in e sumatur I Z, mdia proportionalis inter I X et I Y erit (per Prop. 5. et 10. Lib. 2.

C L

differcntia, quae

semper

aequalis est axJ princi

paU

H Y.

Aliter, Hue redit problema, datis in trianP latere P Y, angulo Y, et laterum gulo P differentia P S, invenire latera. Ex Y, Y, demittatur perpendicularis puncto P, in Y, differentia P A, capiatur laterum HP,

HY H

H
et

YSadSC^2YA, scribendo 2 Y A, angulus H Y P est obtusus, et -j- 2 Y A, fuerit rectus, acutus, et delendo ^^ Y A, erit H punctum qusesitum, est dmons
si

P C

=P

S,

sumatur

YH

ad

C Y,

ut est
si

si

facilis

;ra-

ob angulum rectum A.
Sectionis

Vas. problemata, ubi

asymptotus

alterutra data est ad sequentia revocantur.

349. Data asymptoto C G, cum tribus punc tis A, D, B, vel b, hyperbokm describere. Per punctum. quodvis A, datum et alia duo D, B, vel b, agantur linee infinitae D, B vel b, asymptoto dat occurrentes in L et G, vel g ; tum capiantur F L, B E A, vel b e =: g A, juncta F E, aut F e, erit asymptotus altra (per Prop. S'"". Lib. 2. Conic. Apoll. per Lem. I. de Conic. p. 87.) quai-e (346.) hyperbola describitur, cum facile inveniri possint quinque sectionis puncta, per arigulos mobiles organic potst describi. 550. Datis asymptoto I, tangente L,

=A

punctisqueduobus C, D, hyperbolam describere, constructio et demonstratio esedem fer sunt ac Problematis (XVI.).

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
2=
h

18

sit

sive I Z P G^, I Conic. Apoll.) I enim CO punctum contactus hyperbolas et

XX Y
G

asymptoti

erit00l2:Q0G2=IXXlY:
G

2hi = -^h L X + V'hLXha: Nam (per Cor. Lem. III.

c.

2. et 3.

nic.

Cor. 2. Lem. III. de Conic. p. 90.) sint line infinitas quanOO I et CO sed I diffrentes, pro aequalibus hctitate finit sive I Z ^ I bentur, ergo etiam I '^, atque adeo I Z G, et consequ enter 1 ; recta juncta P Z, parallela est asymptote
2 (per

PG

hLXha:hc2 inde est d k

r=,y/hL
y,

p. 90.)

est

dk2:kL2
:

cum

= di2:ic^ = k L= d
i
:

h a: de Coi

XX

PG

=P

sumende summam Antec. et Conseq. k -^ d i -{est d -y/hLXhatkL-l-ic-j-hc sive i k -jk L -f h i (2 h i) 4/ h L X h a

h a

c,

et

Z P

IZ2:LP^=
Not. ad Probl.
p. 89.)

producta secet rectam I L, in puncto aliquo S, et ob similia triangula S I Z, S L P, erit

I

\/ h

LXha:

hc;
d,

Invente autem puncta c

si

S2:L

mvenitur punctum

quidem

est

S2; verm
^

= =

(vid.

XIXIY(IZ^):LP2=CI XlD:CLXLD; ergo S L S^ =

I
:

XVI.

aut Lem. III. de Conic.

CIXlD: CLXLD.
sit

quare

secetnr in S, ut

CL

lela, erit

X c, d X L D, et agatur S P, asymptote G I paral- L f P punctum contactus. Datis autem triI S 2

:

=C

si

recta I
I

L ita

Construitur autem haec solutio capiendo h f, qualem medi proportionali inter L h et a h, et producta L k ad P, k L, agende per f et P rectam f P, ut sit k P illa f P latera h i, i k secabit in punctis qusesitis

y'bLXh

a:h

c:

nam
k

ob parallelas c

h,
:

PL

et

k,

est

(i

bus punctis G, P, D, hyperbola describitur (349).

2ih)

-I-

X h L) L P (2 k L sive hf(VahXhL):hc, ethc:hf

v^ a h

per inversas

operationes
(331),
ta c, d, in

Lem. XXII.

transferantur punc-

figuram primam, nimii-um in C, D, et data erunt tria hyperbol puncta D, C, A, cum asymptote O L, quar describetur hyperbola (349). 352. Data asymptote O a, f Vid. Fig. prim. pag. seq.j et tiibus tangentibus C,

F,

O A H hypejbolam desintersec-

cribere, solvitur ut Proble-

ma XVIII. Ab
tione

351. Datis asymptote O L, duabus tangentibus O C, D, et puncto A, hyperbolam describere ; (solutio facile deducitur ex Proble-

a,

et tangentis

O O

munem A

asymptoti C, ad intersectionem com-

communi

mate XVII). Per concursum O asymptoti O L cum tangente O C, et concursum R tangentis alterius R D cum rect R A qu per punctum datum
et punctum contactas asymptoti transit, seu quse est asymptote parallela ; ge rectam infinitam O R, eque adhibit pro radie ordinato primo, O L ver pro radio ordinato nove usurpat, sumptisque ordinatis novis asymptote parallelis (ad majorem constructionis faciUtatem), transmutetur figura per Lem. XXII. infiguram novam, nimirm linea B in lineam B a,

aliarum tangentium F, agatur recta infinita A, et edem pro radio ordinale prime adliibit, a ver asymptoti parte pro radio ordinato novo sumpt, transmu-

tetur figura in figuram

in i k ipsi (330), punctum A in a, linea parallelam (329) O C in i h, O L ink B ipsi i h parallelam (327) et punctum contactus

RD

asymptoti infinit distans transferetur in L ; Nam punctum contactus asymptoti est communis intersectie linearum A, L infinitarum,
et ide transfertur in

novam, nimirm tangens asymptotus in parallelas i h, k 1 punctum contactus asymptoti in a, et duae tangentes A F, A in parallelas i k, h 1, et parallelogrammi h 1 k i, latera singula novam sectionem conicam tangunt, et quidem latus k 1, in a, per a, et parallelogrammi centrum m, agatur a q, tangenti, i h, occurrens in q, et erit q, punctum alterum que i h, novam sectionem tangit. Per Lemmatis XXII. eperatienem inversam transferatur hoc punctum in figuram primam, nemp in C, et erit C, punctum contactus tangentis O C, quar datis asymptote O a, duabus tangentibus A F, H, et puncto C, describetur hyperbola.

OC

et

(351).

O R L communem intersectienem rectarum k L, B L parallelogrammi h k L Tria erge latera h k, k L tangunt noi

;

bus punctis

i,

vam

axium ratione, duepuncto et tangente aut binis tangentibus, hyperbolam describere. Sunto hyperbola asymptoti C E, C G, centrum
vel

353. Datis asymptote,

sectionem conicam quae transire dbet per punctum a, dicantur c et d puncta contactuum li.

neaEum h i, ik, sic invenietur punctum c, sumatur Radix quadrata facti h L X h a et addatur line i k, illa summa erit ad duplum lineae h i ut ea ipsa Radix quadrata ad portionem h c. Hoc est i k

C, vertex principalis A, semiaxis, transversus C A, semiaxis conjugatus ad C A, normalis; in triangulo rectangulo C data ratione crurum C A, E, datur angulus C A, est enim C A, ad A, ut sinus

A E

A E

totus ad tangentem anguli

EGA,

quar data

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Coupor

specie hyperbolfe seu

axium ratione datur asymp-

per punctum

datum agantur

angulus E C B, et vicevers dato asyiiptotorum angulo datur specie hyperbola ; his positis prublema facile solvitur. Cas. 1. Data sit asymptotus C H, cum axium ratione seu asymptotorum angulo et punctis duobus D, F, per puncta illa ge rectam infinitam D F, asynototo datas occurrentem in H, fac F G D, et per punctum G, ge rectam infinitam G C, qu cum asymptoto C H, tificiat angulum C G, aequalem angulo totorum

angulum

D B E

recta B D, ad datum, seu aequalem asymp-

=H

totorum angulo, et D E tangent! F A parallela, capiantur B S qualis mdise proportionali inter B E et A E, et A C aqualis 2 S E, erit C hy parallela perbol centrum, C F vero vectfe B asymptotus altra. Nam sit T punctum conalter.^, duct T L asymptotus tacts, C F

asymptote
Prop.

dato, erit C G, asymptotus altra (per Prop. 8""". Lib. 2. Conic. Apoll. sive

asymptotorum

Conic, Apoll sup. Theor." 1. de Hyp- p. 95.) ac proind L A C L: Est autem ex natur hyperbolae infer asymptotes C L L T, hoc est
Lib.
2.

Lemma
Cas.

I.

de Conic

quar describetur hyper-

bola (346).

asymptotus C E, cum asymptotorum a:igulo, puncto D, et tangente F A ;

2.

Data

sit

=TA = ALxLT=CBX X B D, adeoque BD!LT=AL: CB. A L T. A L A B) ob BD, BD:1, T=BE: AL; ergo B E A L= A L A L A B,
F C
parallela, erit

F T

(per

3""^.

(2

-}-

et

triangulasimilia

-f-

scd (per

Liber Primus.]
Postquam

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Lemmatis XXI.

187

trajectoria descripta est, inveinre licet axes et iimbilicos ejus

hc methodo.

In constructione

et fiffur

fac ut anffuio-

rum mobilium P B N, P C

crura

P,

P,

quorum

cciicursu tra-

jectoria describebatur, sint sibi

invicem parallela, eumque servantia situm

et

constr.)

BE: BS=BS;BE-f-AB,
:

composiiioiietr. r-ationum

composite

E= A L=
S

BE: BS=SE:SE-}-AB,etBE: S E 2 S E -f A B, est igitur S E, et 2 A L seu A C 2 S E.

GL^xHIxLH=D12:GP2=LJ2

L1-X<^HXLH-

Data sit a-symptotus G I, eu ni asymptotonim angulo et duabus tangentiCds. 3.

bus

FI, G

Q se mutuo
in

intcrsecaiitil)us in
;

et

asymptotum

G
sit

et I

ex puncto

L
in

agatur ad asymptotum
catur

I recta

L
I,

II,

angulo asymptotoium date

H G,
H

produut est

G L ad
sequalis

N, ut

L N

ad

ad G H, capianturque G mdias pl-oportionali inter G L,

GL

qualis

L P
P,

L K,

erit

tactiis

tangentis
esse

G Q. puncta contactuum,

et L N, et P punctum conNam si supponamiis

asymptotum alieram tangenti

rentem in
t'x

et C Q, Q. occur-

Q et
D

nlteri

asymptote in C,

et

punctis D,

i= L

E P = L I L S, adeoque componendo G P L P = I S L S, sed (525.) I S L S = D I L D quare G P L P D I L D, ac proind G P -f- L P G P

; :
:

et P S, asymptotis C I et C parai lelffl ac M, P 11 asymptote C I occuriant in M, R, P S vero tangenti F I in S, erit C R G, et C I et ob similia triangula G L I, P L S, G L

F duct

intelligant'ur rect

M, P

=
:

=M
:

D
:

I.

Pono

in triangulis simi:

L H, I D M, L I ^ H I X L H D I 2 D M X M I, et in triangulis simiHbus G L H, G R P. G H X L H
libns I
:

= GL-=GRXRP;GP='=DM G P ob M X D M = c M X M X D M= C R X R P= G R X R P natur
I
:

2,

^x

X GH GL^X H
:

liyperboke

inter asymptotes, quar per

GH

H I = G L=' G L X L N, et G K -= G L
:

I.

Verm

(per constmrt.)

188

PHILOSOPHIE NATURALIS
angulorum illorum crura

[Mot. Corpor.

revolvantur circa polos suos B,

tra

C in figura ill. Interea vero describant alC N, B N, concursu suc K vel k, circulum

^l

BGK

C.

Sit circuli

liujus
illa

centrum O.

Ab

hoc centro ad regulam

M N,
K K
et

ad quam altra

crura

trajectoria describebatur, demitte

N, B N interea concurrebant, dum normalem O circulo occurrentem in

L.

Et ubi crura

illa

altra

quod regul propius

est,

C K, B K concurrunt ad punctum illud crura prima C P, B P parallela erunt axi

;

majori, et perpendicularia minori

et

contrarium eveniet,

si

crura

eadem

concurrunt ad punctum remotius L.

Unde

si

detur trajectoriae centrum,

dabuntur axes.
(^)

C^)

Hisce autem

datis, umbilici sunt in

promptu. ad

Axium

vero quadrata sunt ad invicem ut

K H

H,

et inde

facile est trajectoriam (^) specie

datam per data quatuor puncta

autem

descri-

bere.
bit

Nam si

duo ex punctis

datis

constituantur poli C, B, tertium da;

angulos mobiles,

P C

K,

P B K

his

datis describi potest cirratio

culus

BGK

C.

Tum

ob datam specie trajectoriam, dabitur

ad

K, ideque ipsa

H.

Centro

et intervallo

OH

describe alium

circulum, et recta,

qu

tangit

hune circulum,

et transit

per concursum

B K, ubi crura prima C P, B P concurrunt ad quartum X L N, ac proind GH: H I=GL2: Q, C altra asymptotus, et hyperbola describeG K ^ und DI2:GP2=LI2X tur (346). * Vid. not. 314. GL^: GL^X GK2 = LI2:GK^, * Vid. not. 315. etDI: GP = LI: GK, atque adeo
crurum

K,

(1)

L
it

venimus
erg

G K = G P + L P, seu G L + L K = G L + 2 L P, ac proind L K =: 2 L P, et L P ^^ L K invenlo autem puncto contac;

GK: GP=GP4-LP:
capiatur

GP+LP:GP=L
:

(*=)

G K

G P

sed supr in-

I:D
GP,

I,

atqu

ts P,

si

Q,

= P G,
L

et

per puncefit

tum Q,

agatur

C, ipsi

parallela,

(f) Sit describenda trajectoria specie data per puncta quatuor C, B, P, Q, duo puncta C, B constituantur poli et junctis C P, B P erunt P C B, P B C anguli mobiles, fac ut angulorum illorum crura B P, C P sint sibi invicem parallela, nemp in positione quvis B p, C p, et crura alla B C, C B se mutuo intersecent in F ; et centro O describe circulum per

LiBFR Primus.]
datum punctum,

PRNCIPIA MATHEMATICA.
erit

189
(6)

rgula

illa

M N cujus ope trajectoria describetur.

(si

Unde

etiam vicissim trapezium specie datum

casus

quidam mpossibiles

excipiantur) in data quvis sectione conic inscribi potest.

Sunt
lis

et alia

lemmata quorum ope

trajectori specie datae, datis punc{^)

et tangentibus, describi possunt.

Ejus generis est quod,

si

recta

tria

puncta C, F,

transe-

untem cujusque segmentum C F angulum C F B,

radio
culus,
ita

proind

capit

centro

describatur cir(punctum ver H,

determinetur in Diame. ad L L ut sit ut sunt ad invicem quadratro

KH

ta

axium

trajectori).

Turc

crurura B P, C P concursus adducatur ad punctum et intere notetur punctum ubi concurrunt alia crura C A, B D, et ex agatur recta puncto tangens circulum raK, dio descriptum, erit IN rgula cujus ope trajec-

MN

M
R

toria describetur

(314).

Si describenda foret paranoa,

to

ducendaes^t ex puncrecta R N, circulum

tangens
;

K B

nam

parabol
cidit

punctum H,

in coin-

cum puncto

(313).

to

Quoniam autem ex puncR, du tangentes ut R N

duci possunt, patet duas trajectorias specie datas per da-

ta quatuor puncta posse describi,

'

(^) *

Nam

si

des-

cribatur trapezium

quodvis specie datum, et huic circumscribatur sectio conica datae si-

|7'

milis

Methodo

in

nota

praecedente exposit, deind in sectione conic data quatuor agantur jj^

lineae in e siraiUter
positEB ac

quatuor
in
trapezio

trapezii

latera

sectione

circumscript, ha-

bebitur trapezium specie datum in data sectione conic inscriptum. * Hoc Lemma facile demonstratur in
C') circulo.

Intra vel
sit

extra circulum
et

AFDE

datum
circuli

punctum P per quod

agatur

cribatur

cJrculus

P D PK
;

per centrum tum diametro P C desC P, cliorda qulibet

ducta, bifariam divisa est C occurrit ; rectus ac C, erit angulus C. junct bisecta in K. proind chorda * Idem Lemma pari fecilitate in ctein puncto

G H per punctum P

ubi circulo

PK

Nam

K P

HG

ris
sit

sectionibus

conicis

punctum P,

per hoc

Datum demonstratur, et per centrum C

190
linea per

PHILOSOPHIE NATURALIS
punctum quodvis
bisectionis

[Mot. Corpor.
sec-

positione

datum ducatur, qu dalam coni

tionem in punctis duobus

cetur,

intersecet, et intersectionum intervallum bise-

punctum
utilia.

tanget aliam coni sectionem ejusdem speciei

parallelos.

cum

priore, atque axes

habentem prions axibus

Sed propero

ad magis

LEMMA
Trianguli specie
datasj
et

XXVI.
angulos

magnitudine dati

ires

qu non

sunt omnes parallelce, singulos

ad ad

rectas totidem positione

singidas ponere.

A C, B C, et oportet trianlineam A B, angulus E litangat. Super DE, D F et E F, C lineam B angulus F et C, neam A F, E M F, quae capiant anE, D segmenta R G D circulorum describe tria
Dantur gulum D
positione trs rectae infinitse

B,

EF

ita locare,

ut angulus ejus

sectionis

conicee

A F D E
P
cum

agatur diameter

C, quas similis sit diatiim diametro D, describatur alia sectio conica P mtro

AD

in et sectioni in M, erunt S M, C diametri similes, et earum ordinatse parallel, sed quia in triangulis similibus P S L, P C est

C, ejusdem speciei

data,
"E*

et diameter

proind

PL K eritordinata ad diametium SM, adec(jUe G K H erit ordinata ad diametrum ^ C quare G K = K H ergo pumtu/n bisecaxes habentionis K tanget cnrvam jmori similem
;

S C

erit

quoque

P L

=
et

K, ac

tem

jiricris

stratio, si

axibus parallelos. Eadem est demonpunctum extra sectionem sumatur.

354.
'

Adjungemus
8i

aliud

universale.

ex puncto quovis
cuilibet

recta

B, curv

ABC

Lemma maxime P dato ducatur

occurrens
in.

B, et recta illa P B it dividatur in b, ut sit semper P b ad P B in ratione data, punctum b, tanget curvam abc ejusdem speciei et ordnis

cum
si

curv
fuerit

AB

similibus

curv

conjugata ipsus P C, similis erit et parallela diametro Q, conjugatse ipsius A D, et quia

in duabus figuris similibus, si duo latera homologa parallela sint, caetera omnia latera similia

sunt etiam parallela, ambarum sectionum conicarum similes diametri omnes, adeoque et axes paralleli erunt ; agatur nunc per punctum datum P, chorda qusevis P H, sectioni P C occurrens in K, dico esse G. Nam jungatur C K, et producatur donec trajectori occurrat in N, et per centrum S trajectorise P C, agatur S parallela C K, chord occurrens

rectilineum cujus latus unum B C, cum sit (per hyp.) P b P B P c P C, similia erunt triangula P B C, P b c, et latera B C, b c, parallela et in data ratione P B, ad P b, ac proind totum simile polygono a b c, et polygonum

Nam

ABC ABC polygonum

C, atque lineas habentern

lineis

parallelas.

ABC

KH = K

AHD

PK

homologa parallela erunt. Latenumerus augeatur in inpolygoni finitum et ipsorum longitudo in infinitura minuatur et duo polygona A B C, abc mutabuntur in curvas similes in quibus latera homologa sunt parallela.
latera

eorum

rum

ABC

Liber Primus.]
gulos angulls BAC,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
e,'

J91

A B
tive.

C,

A C B
respec-

fequales

Describan-

autem haec segmenta ad eas partur

tes

linearum
F,

D
-E

E,
ut

F,

IJterse

D R

D
B,

eodem ordine cum

literis

liierse

B A C D G F
A,

D
eo-

eodem cum

literis

ABC
rae

et lite-

MFE
in
;

dem cum

literis

C B A
redeant

orbem
deinde
haec

compleantur

segmenta in circulos integros.

Se-

cent

circuli

duo

priores
in

se

mutuo
9

G, sintque cen-

tra

eorum P

et

Q.

Junctis

P,

P Q,

cape

a d

AB

utestGPadPQ,
et centro

G,
a

inter-

vallo

des-

cribe circulum, qui secet circulum

primum

D G E in
tum
d
a

a.

Jungatur tum a

secans circuluni

secundum
Et jam
a b c

DFG
F.

in b,

secans circulum tertium

in c.

licet

figuram

AB C

e f constituere similem et

qualem

figuras

DE
P D.

Quo

facto perficitur problema.

Agatur enim

Q
et

D,
(^)
(')

F c ipsi a D occurrens in n, et jungantur a G> b G, Q G, Ex constructione est angulus E a D qualis angulo C A B, angulus a c F aequalis angulo A C B, ideoque triangulum a n c tri* Jngulus a c F qualis angulo C B, anguli in segmente E M F complementum ad
c

sam angulus F

est

angiiU a c

F atque etiam

duos

rectos,

quar angulus a c F, est aegualis

192
angulo

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

ABC
c

aequiangulum. Er-

go angulus a n
seu

F n D angulo A B C, ideoque angulo F b D

agqualis
est
;

et

propterea

punc-

tum n incidit in pimctum b. Porro angulus

(^)

G P Q,
sequalis
cir-

qui dimidius est

anguli ad centrum

G P
est

D,

angulo ad

cumferentiam

D Q P,
trum

et angulus

G
D,

qui dimidius

est anguli

ad cen-

G Q
est

sequalis

comad

plemento ad duos
rectos

anguli

circumferentiam

b D, ideoque qualis angulo G b

a
;

suntque

ideo

triangula

G P
;

Q,
et

G a b similia G a est ad a b
M
G

ut

anguloquemcaptsegmenisum E F, hic autem angulus aequalis est angulo ACB (per constr.)
(t)

Angulus

G P

Q. di-

anguli ad centrum P D, recta enim P Q, quae D, circulorum centra jungit, perpendiF cularis est ad rectam G D, quse

midius

est

D R G

D G

puncta intersectionum circulorum jujngeret adeque angulum

GP

Dbisecat

355. Si trium rectarum

G C,

B}

C B

positione datanua

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

193

G P ad
que a b

PQ
et

id est (ex constructione) ut

;

a ad
c,

A B

et

propterea triangula a b

A B. ^quantur itaA B C, quae modo similia

tangant insuper trianguli
c,

esse probavimus, sunt etiam aequalia.

Unde cum
b c

DE
atque

anguli

D, E,

F ti'ianguli abc
d

latera a b, a

b c

respective,

com-

pleri potest figura

ABC

e f figure a

DE

similis et

aequalis,

Corol.

eam complendo solvetur problema. Q. e. f. Hinc recta duci potest cujus partes longitudine
Concipe triangulum
accedente,
et

datae rectis tribus

positione datis interjacebunt.

latus

EF

lateribus

in lineam rectam, cujus pars

D E F, puncto D ad D E, D F in directum positis, mutari data D E rectis positione datis A B, A C, et

A
B,

pars data

F rectis

positione datis

C, interponi dbet

et appli-

cando constructionem praecedenteni ad hune casum solvetur problema.

PROPOSITIO XXVIII.
Trajectoriam specie
et

PROBLEMA XX.
rectis

magnitudine datam describere^ cujus partes datce

tribus positione datis interjacebunt.

Describenda

sit

trajectoria,

quae

sit

similis et aequalis

linea; curvae

DE

F, quaeque a rectis tribus

A
F

B,

A C, B C positione

datis,

in partes

datis hujus partibus

D E et E

similes et sequales secabitur.

Age
D, E,

rectas

E,

F,

F, et trianguli hujus

DE

F
A

pone angulos
(')

ad rectas

illas

positione datas (per

Lem. XXVI.)

dein

circa

du G C, A B sint parallelse et oporteat triangulum datum D E F it locare ut angulus

lineam B, angulus E lineam G C, et angulus F lineam B C tangat, centra uovis 8 in line G C, ad arejus

in x, et B in b, et compleaf d e similis et aequalis figuras x b Si recta minor sit paral(p S s, patet factum. lelarum B distanti, problema impossiC,
rallela secans

GC A

tur figura

C B

ED

bile est

scriptus,

oitiium sumpto et radio e S, squali E D, describatur circulus rectaj B, occurrens in S ; super basi t S construa-

si major fuerit circiilus radio s S, derectam A B in duobus punctis secabit, rectae S positiones. erunt du F, trian() * Si enim data sit curva gulo dato E F circumscripta, dabitur diame;

et

DE

trorum
anguli
rectae

et

axium ejusdem curvse

latera,

positio

ad

tri-

tur triangulum
et ex

(p

simile et

E FD
et

et hinc habebitur positio

aquale triangulo dato E D F, angulo illius ^ agatur f

diametrorum

axium curvae

similis et

aequalis

BC

pa-

circ triangulum e f

describendae.

Vol.

I.

194>

PHILOSOPHIiE NATURALIS
ciirva?

[Mot. Corpob.

triangulum describe trajectoriam

D E F

similem et senualem

Q.e.f.

LEMMA
Trapezium specie datmn
datas,
describere^

XXVII.
anguli ad rectas quatuor positione

cujus

qu ntque
singidi

om7ies parallel

sunty neqiie

ad commune punctum con-

vergunt,

ad singidas

consistent.

Dentui' positione rectse quatuor

secet
sit
f,

A B C, A D, B D, C E
et

quarum prima
descril:)endum

secundam

in

A, tertiam in B,
i,

quartam in

et
;

trapezium f g h

quod

sit

trapezio

GH

I simile

et cujus

angulus
i.

angulo date

qualis, tangat rectam

ABC;

caeterique anguli g, h,

caeteris angulis datis

G, H,

I quales, tangant caeteras lineas

A D, B D,

C E

respective.

Jungatur

et

super

F G, F H, F

I describantur

totidem circulorum segmenta

F S G angulum aequalem angulo

capiat

angulum aequalem angulo

FSG, FTH, FVI; quorum primum B A D, secundum FTH capiat

ac tertium

C B D,

FVI

capiat

angulum

aequalem angulo

ACE.
I,

Describi autem debent segmenta ad eas partes

ut literarum

iinearum

G,

F H, F

qui literarum
literis

BAD
C,

B, utque

literae

C B D

et literae

F V

F S G F idem sit ordo circulant F T H F eodem ordine cum F eodem cum literis A C E A

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Compleantur segmenta in
primi
circules inteoros

195
sit-

m
que

orbem

redeant.

F S G, et Q centrura secundi F T H. Jungatur et utrinque producatur P Q, et in e capiatur Q R in e ratione ad P Q quam habet B C ad A B. Capiatur autem Q R ad eas

centrum

circuli

partes puncti

Q ut
R

literarum P, Q,
et intervalle

B,

centroque

R idem sit ordo atque literarum A, R F describatur circulus quartus F N c

secans circulum tertium F V I in c. Jungatur F c secans circulum primum in a, et secundum in b. Agantur a G, b H, c I, et figur abc F G H I similis constitui potest figura ABC f g h Quo facto erit
i.

trapezium f g h

illud

ipsum, quod constituere oportebat.

Secent enini circuli duo primi

F S

G,
c

FT
K,

se

mutuo

in

K.

Junad L.

gantur

K,

K,

K, a K, b K,

et jn-oducatur

QP

FaK, FbK, FcK sunt semisses angulorum F P K, F Q K, F R K ad centra, ideoque angulorum illorum dimidiis L P K, L Q K, L R K aequales. (") Est ergo fio-ura
Anguli ad circumferentias
a b :^ P R, P, ac proind trianb, simile triangulo P Q, K, et similiter patet triangulum b c, esse simile triC")
*

Est enim angulus

b a

angulus giilum a

K K

KQ

angulo Q, R, adeque totam figuram a b c K, similem esse figur P Q. R K.

A D, B K, CL, punctum quodvis i, rect B K agatur S R, paiallelis A D, B K| C L iiormalis, iisque occurreiis in S, et R, producatur I, ad O, ut sit H I ad 10 ut est R i ad S junganturque F O tum tx puncto i, agatur
F,
I,

H,

cequales, rectas

C, tangant, per
i

parai lelam secans in f, it ut sit ano-ulus f i seu i f D, qualis angulo I F O,*' et super latere f i, simili F 1 construatur trapezium
i f,

A D

fi h g simile trapezio

G, ac per angulum

recta P ipsi A C parallela, et tansuper rect A C, construatur figura similis figurae P h i f g. Dico factum.

g agatur

dem

rallela

Demonstrandum est angulum h esse in paC L si punctum h, non est in line

;

producatur i h donec rectee C L occurt, et producatur t i, donec occurrat in o et erit I I O h i i o i i S, ob figuras o i f h, O I F H, (per consir.) similes; sed ob similia triangula t i R_, o i S, t i o i i S, erg h i i o == t i i o, atqu adeo h i t i ; quar punctum t,

C L

=R

rant in rect

A D
:

=R

cum

h, coincidit.

ON

* Si ex quatuor rectis positione datis

trs fuerint parallle

du

vel

manet eadem

constructio.

Potest lamen hec alla adhiberi quae eiam valet, ubi quatuor sunt parallelEc. Dat sint trs
parallela)

AD, B
F

A, B,

secat et

imile trapezio

K, C L quas quarta C in oporteat describere frapeziura I et cujus anguli angulis

HG

196

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

P Q. R K figuras a b c K aequiangula et similis, et propterea a b est ad b c ut P Q ad Q R, id est, ut A B ad B C. Angulis insuper F a G, F b H, F c I aequantur fAg, fBh, fCi per constructionem. Ergo figuras a b c F G H I figura similis A B C f g h compleri potest. Quo facto trai

pezium fghi constituetur

h,
i

simile trapezio

G H I,
Q.
e.
f.

et angulis suis

f,

g,

tanget rectas

AB

C,

D,

D,

E.

Corol.
tis

Hinc

recta duci potest cujus partes, rectis quatuor positione da-

dato ordine interjectae, datam habebunt

proportionem ad invicem.

Augeantur anguli

H,

GH

I usque

eo, ut rectae,

G,

H,

HI
et

in directum jaceant, et in

hoc casu construendo problema ducetur recta

i,

fg

hi, cujus partes f g,

gh, h

rectis

quatuor positione datis

AB

AD, A D et B F G, G H, H I,
fit

interjectae, erunt ad invicem ut lineae D, B D et eundemque servabunt ordinem inter se. Idem ver sic

CE

expeditius.

Producantur
;

AB

ad K, et

B D ad

L, ut
;

sit

B K
i

ad

AB

ut

H I ad

G H et D L ad B D ut G I ad F G et jungatur K L occurrens rectae Producatur L ad M, ut sit L M ad L ut G H ad H I, et C E in f^atur tum M Q ipsi L B parallela, rectque A D occurrens in g, tum Dico factum. h. g secans A B, B D in Secet enim M g rectam A B in Q, et A D rectam K L in S, et agatur A P quae sit ipsi B D parallela et occurrat L in P, et erunt g M G I ad H I, A K ad B K) et A P (") Mi ad L ad L h (g ad h ad B L in edem ratione. Secetur D L in R ut sit D L ad R L in ei.

f,

i,

i,

dem
ad
et

ill
;

ratione, et
erit, (")

DL

mixtim,

BL RLadLh BLutAS DSadgS AS.

ob proportionales g S ad g M, A S ad A P, et ex aequo, ut g S ad L h ita A S ad B L et D S ad R

S
;

Id

B R ad B h ut A D ad A g, ideoque ut B D ad g Q. Et vicissim B R B D ut B h ad g Q, seu f h ad f g. Sed ex constructione linea B L edem ratione secta fuit in D et R atque linea FI in G et H Ergo f h est ad f g ut ideoque est B R ad B D ut F H ad F G. id est, ad h ut M ad L F H ad F G. Cum igitur sit etiam g ut G I ad H I, patet lineas F I, f in g et h, G et H similiter sectas esse.
est

ad

i,

Q.e.f.

parallelas.
()

AS:Lh consquentes cum antecedentibus Mi:Li= BL=AS DS:BL RL=gS:Lh; GI: HI^AK!BK=A P:B L ob und invertendo permutando altemando B L RL:Lh BL = A S D S:gS AS estB R:Bh = AD'Agz= Quoniam enim A D B gM: Lh=AP:BL = DL:RL BD:gQ, ob AP=DS: DL A g Q. S: g S: gM = A
HI=A
*
:
: :

() *

Nam (per B B

constr.)

=GH

patet esse

K, ac proind componendo

S:Lh = AS:B L=:D

et

S:

L, et consequenter g S

id

similia

triangtila

et

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

197

In constructione coroUarii hujus

postquam

ducitur
in
i,

ad
ut

L K secans C E producere licet E V, ut sit E V ad E

i

H ad H
(1)

I,

(?)

et

agere

Vf parallelam ipsi
Eodem recidit

B D.
si

centro i, intervalle I H,

describatur circulus se-

cans

ducatur
sit i

D in X, et proX ad Y, ut
i

/..

Y
Y f ipsi B D parallela.
alias

Y aequalis

I F, et agatur

Problematis hujus solutiones

tarunt.

Wrennus

et Wallisius

olim excogi-

PROPOSITIO XXIX. PROBLEMA XXI.

Trajectoriam specie datam describere,

qu a

redis quatuor positione datis

in partes secabitur, ordine, specie et proportione datas.

Describenda
cujus partes,

sit

trajectoria, quae similis sit lineae curvae

GH

I,

et

illius

partibus

G,

H,

I similes et proportionales,

rectis

AB
F

et

D,

AD

et

B D, B

et

CE

positione datis, prima pri-

mis,

secunda secundis,

tertia tertiis interjaceant.

Actis rectis
f

F
i,

G,

H,
sit

I,
*

I describatur (per
enim ex puncto
f,

Lem. XXVII.) Trapezium

superiorem
(^)

g h

quod

(P)

Si

per

Nam

si

constructionem invento agatur fV parallela B et lineae i E product occurrens in V, erit ob similia triangulai Eh, iVf, fh: h \, sed ex supr demonstratis f h h i F I, erg E Ei : F : I.

D
:

EV:Ei = = H H H
:

agatur f Y, ipsi productas occurrens in Y, erit ob similia triangula iXh, iYf, 1 h:h
I

ex puncto f, ut supr invento B D, parallela et rect i X,

H H
:

f=iX:XY =
i

F.

hyp.)eritX

Y=HF.

Und cum

sit

X=IH

(ex

N3

198
trapezio

PHILOSOPHIE NATURALIS
F

[Mot. Corpoh.
il!

GH
A

I simile, et cujus anguli

f,

g, h,

tangant rectas

as po-

sitione datas

B,

A D, B

D,

E, singuli singulas dicto online.

linese

Dein
I con-

circa

hoc trapezium describatur trajectoria curvae

GH

similis.

ScJiolium.

Junctis F G, G H, G F ad V, jungeque F H, I G, et angulis F G H, V F H fac angulos C A K, D A L aequales. Concurrant A K, A L cum recta B D in K et L, et inde agantur K M, L N, quarum K M constitut angulum A K M asqualem angulo G H I, sitque ad A K ut est H I ad G H; et L N constitut angulum A L N eequalem angulo F H I, sitque ad A L ut H I ad F H. Ducantur autem A K, K M, A L, L N ad eas partes linearura A D, A K, A L, ut literae C A KMC, ALKA, DALND, eodem ordine cum literis F G H I F et acta M N occurrat rectae C E in Fac angulum in orbem redeant angulo aequalem IGF, sitque ad ut ad P E E F EP G G I et per P agatur P Q quae cum recta A D E contineat angulum P Q E aequa-

Construi etiam potest hoc problema ut sequitur.

I,

produc

i.

f,

lem angulo
autem

F
et

G, rectaeque

A B

occurrat in

f,

et

jungatur f
E, ut

i.

Agantur

PE

Q ad

eas partes linearum

E,

literarum

PEiPetPEQP
F

idem

sit

ordo circularis

qui literai'um

GH

F;

et si

super line fi eodem

i

quoque literarum ordine constituatur trapezium f g h

trapezio

FG

H I simile, et circumscribatur trajectoria specie data,

Lemma.
Si

solve-

tur problema. C)
(') Ha-c nova constructio hoc prmisso Lemmate demonstratur

FG

H dato

ex puncto extra triangulum agatur ad angulum F recU F,

Liber primus.j

PRINCIPIA MATHEMATICA.

199

Hactenus de orbibus inveniendis.

orbibus inventis determinemus.

Superest ut motus corporum in

et

ad angulum

situra

struatur

G, secans latus opporecta F, conin O, et super rectatn P, simile triangulo triangulura F

enim

=rfAg-|-

DAL=rDAB-f-BAK-|-KAL PAf+hPA; sed (per constr.) PAf=fgh, etfPA:=fhg; cumque

sit

triangulum f

h,

simile

triangulo f f P h f

+ fAg = hP A+fPh = f P A = f h g quar D A L = fgh + fhg = V fh (per 32.

;

g, g,

(356.) angulus

adeoque h

P A

Elem. ) Et

similiter ostenditur

angidum
angulo
f Q.
i,

DAT,
i,

Vf

e^se sequalem ob triangula f A Q,

triangulis f

i,

similia.

Agantur rect

K
K,

g,

M,

L N,

quae

cum

rectis

AL

constituant angulos A M, L angulis g h i, f h i aequales,

rectisque

O,

occurrant in

similia gula A M, A L erunt triangulis g h i, f h i, (unde juxt constructionem New-

A T
et

productis
et trian-

N,

et

F G H, jungaturque P H secans A G in X, A F in Y, similia erunt triangula P H F, A G F, et anguU H X G, H F G quales

:

quoniam enim anguli

AFP, H

= h h Etenim angulus M A K := P A Q = PA f_QAf=fgh fgi = igh,

i
:

toni erit

KM:AK:=h:hg, etLN:AL
fj.

G
:

sunt

qiiales (per hyp.) aequales

=H
positi

H F G,

P F H, A F G
F
:

et

quoque erunt anguli quoniam duo triangula P F A,

erit

similia sunt (per hyp.)

G, adeoque triangula

P F A F A F G,

quoque (per constr.) triangula M, g h i sunt similia, angulus vero i (per Dem.) sed h f V fi i f h, erg triangula i f h,
(per conctr.) quar
sit

cum

angulus

AK

M =r g h

i,

DA

T= V h Vf =
M

NAL^DAL
Vf

AK

NAL

P F H, quorum latera proportionalia qualem angulum continent sunt similia, et hinc anguli H F F, G A F asquantur; cumque anguli opP Y F, A Y X, sint etiam aequales, liY sive quet angulum A G, aequalem esse angulo A F P F G. Q. e. d. 357. Hoc itaque, posito, demonstratur

=H

HX

est similia sunt. jungatur hanc lineam productam transire per angulum quo trapezium tangit lineam E C i, ex puncto A, ad rectam P h, agatur A R rectae B h, parallela, ob similia triangula f g h,

N, demonstranduni

A P

erit

fg:

g=A

P A

tio.

Newtoniana construcTrapezii f g h i,

anguli quatuor tangant rectas C i, B h,

A g, A Super rect A construantur triangula f A P, f A Q,

f.
f,

triangulis f
similia;

h, f

i,

junganturPh,

Q,

i,

et latera

A,
ut

Q A, producantur,
rectis

h, Ci, occur-

rant in K, et

O
i

erunt

anguli
tis

BA
h, f

K,

BAO,

aequales
f

angulis da-

tur

L,
i

agan; T, rectis

P h, Q

parallel, et

producto latere g f, ad V, erit angulus A L, qualis angulo V f h ; angulus

a/
N.4

200

PHILOSOPHIiE NATURALIS
AM
Q
i

[Mot. Corpor
Quoniam
igitur

ob sim. tJ. f g i, f A Q, . ..gi:fg=QA: Af ob sim. tri. g h i. AK]\I . .hg:gi=AKt obsim. tri. AKL,PAIl. AK:AL=PA:PR obsim. tri. f Qi, f Ph, fh:fi=Ph: Qi; sed ob sim. tri. f h i, A L N, f h: A N. ergo A P h Qi
.
.
,

seu

Qi

AN-|- AN.
i,

rectse

AN, Q

sunt parallelse

(per constr.)

et

fi= AL AL: N = AL: A N=Ph- AL Qi A N et quia AL=Rh est AL AN=PR Qi AN

: : :

patet puncta M, N, i, esse in un rect, atqu hac est prima pars constructionis NewtonianaB qu erat demonstranda. 2^ lUius pars facile ostenditur. Nam (vid.

lum P

Newt. ) junct P i, erit (per constr.) triangui E, super rect E i constructum simile triangulo fig, ad cujus angulos i et g, duct
fig.

]V

a>
und per compositionem rationum

AK:

AM=QAXAK:AMX Qi
ac proind

(Q i

AN=QAX A N) A K
quar

AK:
:

AMx A M: A N
X

et ex aequo,

sunt ex puncto E, rect E i, (356), si per punctum P agatur recta

quar

Q, quas

cum

rect

E
f

g,

contineatangulum

Q E sequa-

AM

adequeAM:

AN=QMseuQA4-AM:

A N

=QA

AN,

~N',

lem angulo

angulum
Q.
e.

f,

i g, recta illa Q, producta tanget trianguli f i g, seu trapezii f g h i.

d.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

201

SECTIO
De
inventione

VI.
in

motuum

orhbus datis.

PROPOSITIO XXX. PROBLEMA XXII.

Corporis in data
trajectori paraholic

moti invcnire locum

(^)

ad tempus

assignatum,

A vertex principalis parabolae, sitque 4 A S X M quale areae parabolicse abseindendae APS, quae
(*)

Sit

S umbilicus

et

radio S P, vel post excessum corporis de

vertice descripta
ejus
fuit,

vel ante

appulsum
Inno-

ad verticem describenda
quantitas
areae
illius

est.

tescit

abseindendae

ex tempore
in

ipsi proportionali.

Biseca

G, erigeque perpendiculum

G H

se-

quale 3

M,

et circulus centre

H, intervallo

A G
(")

o
Nam, demiss ad
q
(

H S descriptus secabit parabolam

axem
(*)

in loco quaesito

P
:

perpendiculari

PO

et duct
:

P H,

est

H P q = AO AG quad. + PO + POq 2GAO 2GH X PO + AGq+GHq. Unde 2GHxPO(=AOq+POq 2GAO) = AOq+fPOq.

(y)

+ GHq = G quad.) = A O q
AG

Pro

AO

scribe

AO X

^ g;

et applicatis terminis

omnibus ad 3

PO

ductisque in

PO =

AO+3AS
S P O)

2AS, fietfGH X

A PO

AS(=iAO X PO+^A Sx 4AO __ 3SO X PO = X P O areae = are APS. Sed G H erat 3 M, et inde | G H
S umbilicus, et A, vertex principalis datumque sit tempus quo corpus in parabol motum, ut modo exposuimus (558.) ex vertice A ad punctum P, aut ex puncto P ad verticem A pervenit, seu datum sit tempus quo
(*)

Newtonus in hc tot sectione sup(') 338. -ponit corpus in trajectori conic data it moveri,
ut radiis ad trajectorise umbilicum ductis areas seu sectores describat temporibus proportionales ; e enim lege planetas omnes in orbitis conicis revolvi ex phenomenis lib. 3 ostendit. Prtere supponit notum esse tempus que corpus ex puncto trajectori date v. g. ex vertice illius

* Sit

paraboles,

sector quUibet (") * Est lus

ad aliud ejusdem trajectoriae punctum datum pervenit, datamque esse aream seu trajectoriae sectorem huic tempori correspondentem,
principali
jectori

atque ex his datis quaerit locum mobilis in traad aliud quodvis tempus datum, aut contra quaerit tempus que mobile datum quodvis
trajectoriae

G rectus (per constr.) quar H A ^ = H P * = A G 2 -f G H ^ (') * H P2=:( AO AG)2+(P O G H). Nam es puncto H, ad rectam P O demissa Ln-

APS A G -f G H = H P AG=GS, HP=HS=HA,

^

describitur. ^

nam

et

angu-

telligatur perpendicularis, hase erit qualis ipsi

punctum

attingit

nam cum sint areae

GO=AO A G,
PO

et pars rectae

perpendicularem
lis erit

temporibus proportionales, dato tempore quovis, datur area hoc tempore descripta, et vicissim data are descripta datur tempus quo describitur.

et

punctum H.

P O inter P intercepta aequa-

(^) *

Und

sublatis utrinque quadratis

A G'

202

PHILOSOPHIE NATURALIS
X M. Ergo
Q.
e. d.

[Mot. Coepor.

dse 4

A s est 4 A s A S X M.
Hinc

area abscissa

APS aequalis est abscindenarcum

per-

Corol. 1.

G H est

ad

A S,

ut tempus quo corpus descripsit

AP

ad tempus quo corpus descripsit arcum inter verticem

erectum.

et

i^)

pendiculum ad axem ab umbilico S

Corol. 2.
4(^)
et

Et

circulo
utrinque

ASP per
rectangulo
4

corpus

motum P perpetuo

transe-

2GHXPO>est2 G HxPO O; quoniam = A0^= P O 2GA AS= rectum = parabol autem G A O= A G X A O 8 A G, i O P P OS G A O= PO^ 2GAO = |PO^. Cum vero 4 A S X adcoque 4 A S X A O = P O AO^=AOXPOSetAO* = A OX PO^ 2 G H X P O = 4 A
^,

G H
in

addito
^

latus

ex natur parabolfe (Vid. Cor. 2. Theor. I. de Par. p. 131.) S Q aequalis dimidio lateri recto i^ 2 A S, erg area A S P est ad aream A S Q, seu tempus per A P ad tempus per A Q,, ut

est 8

sive

et 2

et

I G
ad

sit

2,

S ad f A S 2, hoc est. ut G Date igitur tempore quo describitur arcus A Q, et tempore quo describitU' A P, per simplicem proportionem invenitur G, et ind punctum P habetur.

H X A
S.

..

erit

igitur

s'

A O X POV
4

"^

PO
I

et

dividende utrin-

que per 3

O,

fiet

HXA S = iAO X P + i AO+SAS ^^ X P0 = ASX P = S O 4 A O XPOob A S=AO 3 A S = 3 A O 5 S O. Vecnde S O

fietfG
^
t)

4- i

O, ductisque

O X P O 2 A S omnibus terminis in 2 A S, GH
i

=A

est

rm

A O X
6

seu |

A O X P

O,

est

A G
'^)

A, (Archimed. Prop. area parabolica 17. quadr. Pavab. sup. Theor. IV. de Parab. 3 S O X P O S O X pag. 133.) et

AP O

Jungatur
q,

P,

et

ad mdium

ejus

O,

est area trianguli

S O, erg area

secto-

punctum

ris parabolici

X P O,
sed

H = 3 M,

APS, sequabs est quar 4 G H X A S =

4AO5SO
areae

erigatur perpendiculum q L, axem secans in L, et quoniam (ex Dem. ) est semper

APS;

(per constr. ) &c.

ideoque est A P chorda circuli H. Itaque (per 1. 3'- Elem.) perpendiculum illud q L, lectse G H, occurrit in et ob similitudinem triangulorum L G H, ; L G L q A, est q A seu A A P 2 A S dimidio nemp L q. Sumatur A C lateris recti parabolse et centre C, et inten'allo C A, describatur circulus A N, hic parabolam osculatur in A (241) ; countibus vero punctis P et A, et G, count etiam L et C, fitque S, et 2 A S C A atque arcus A P quacujus centrum est

H P = H A,
H

GH

= Lq=LA = LG=CG=3GS,
G
:

= 4G

chord A P, (Lem. VII.); und cum in LG P proportione superiori sit ^ q erit in hoc casu Verm 8. 3 P 4 S hoc est, ob motum aequabilem et rEquidiuturnum per nasH in G, est velocitas puncti centes P, G H, ad A P, ut ad velocitatem corporis P in
lis

G H A

A ^ GH GH:-A P=3GS:
:

=
A

et
(*)

quoniam (ex Dem.)

are

est

semper

j-

GH A SX

Ci

A
J

* Sit perpendiculum illud S S P, ad aream A S Q, ut G

HX A

Q,,

erit

area

aequalis

A P

S, et

S,

ad

constans, erit semper

est,

f A

S,

est quantitae

Q, (Theor.

IV. de Par.

p. 133.); sed

ut tempus quo punctum

H, ut H,

area

percurrit

APS, hcc G H

Liber Prii^us.]
unte,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

203

velocitas puncti

ut 3 ad

ideoque in e etiam ratione est linea

H est ad velocitatem quam corpus habuit in vertice G H ad lineam rectam

A A
ad P, e

quam

corpus tempore motus sui ab

cum velocitate quam

habuit

in vertice A, describere posset.

Corol.
cripsit
3.

Hinc etiam

vice versa inveniri potest

tempus quo corpus deset

arcum quemvis assignatum

P.

Junge

AP

ad ifiedium ejus

punctum

rige pei"pendiculum rectae

G H occurrens in
XXVIII.
pro

H.

LEMMA
Intra ovalem detur

Nulla extat Jtgura ovalis aijus area^ redis

luhitu abscissa, passif

per

quationes numro teniinorum ac dimensiomim Jinitas generaliter inveniri.

(")

punctum quodvis,

circa

quod ceu polum

revol-

vatur perpetuo linea recta, uniformi

cum motu,

et interea in recta illa

exeat punctum mobile de polo, pergatque semper e

sit

ut rectae

illius

intra

ovalem quadratum.

cum velocitate, Hoc motu punctum

quae
illud

describet spiralem gyris infinitis.

Jam

si

areas ovalis a rect ill abscissae

portio per finitam aequationem inveniri potest, invenietur etiam per ean-

dem

aequationem distantia puncti a polo,

{^)

quae huic areae proportionaill

estque proind motus illius quabilis et velocitas Quar velocitas puncti H, est ubique eademubique ad velocitatem quam habet corpus P in A, ut nascens G H, ad nascentem A P, hoc Q. e. d. est, ut 3. ad 8. () 359. Intr ovalem A C B A detur punctum quodvis P, circ quod ceu polum revolvatur perpetuo linea recta infinita P S, uniformi cum motu, it ut punctum datum A illius linoje cirarcus aequales aequalibus tempoculi A a

ribus describat, et intere in rect

S, exeat

punctum mobile p de polo in edem rect P s cum

rectffl

P, pergatque semper velocitate quas sit ut

est,

illius

intr

ovalem quadratum, hoc

pervenit ad situm P s, et punctum mobile p ad P, velocitas puncti p sit ut quadratum rect P inter polum P et ovalem

cum

linea

P S

mX

content, hoc motu punctum illud p, Q, C describet spiralem p n Z, gyris inhnitis.

C) 360. His suppositis erit semper recta P p ut area P P ; n-.im circulus a divisus intelligatur in arcus innumeros quales ut

AQ

mX

a m, et ductis radiis P Q, P q spirali, circulo et ovali occurrentibus in p et n, a et m, Q, et et p, ad P q, q, demissa capiantur ex punctis

204
lis est,

PHILOSOPHIE NATURALIS
ideque omnia
spiralis

[Mot. Corpor.

puncta per aequationem fnitam nveniri posintersectio

sunt: et propterea rectae cujusvis positione datae

nveniri etiara potest per aequationem finitam.

cum

spirali

Atqui recta omnis

infinitis,

infinit

producta spiralem secat in punctis, numro

et

{)

aequatio,

qu

perpendicula Q,

r,

p L,

punctum

a,

percurret

percurret rectam L n ; qupropter nascente arcu a m, erit n ut velocitas puncti p in rect P s, hoc est, (per hyp. ) ut quadratum rectae Q. ; porro ob triangula similia P a m, r est

et eodem tempore quo arcum a m, punctura p

PQ=am:Q,rz=
proind sectoris nascentis

QX a
Pa
a

P P Q

r
2

y.

=
PQ
*,

^^

P Q, q area Cum igitur

QrX
m
)

et
erit

P a,
Q,

sint quantitates constantes (ex hyp.

P H, et prastere ex natur ovalis C B, datur alia aequatio inter P et H, inveniuntur ergo quatuor sequationes finit qusa simul quinque tantum variabiles, iiimirum P p, continent, quaeque proP F, p F, P H, Q. ind ad unicam aequationem finitam poterunt reduci in qu duae tantum variabiles P F, p F reperientur, adeoque per hanc aequationem finitam omnia spiralis puncta nveniri poterunt, et propterea rect cujusvis S p positione datae intersectio p cum spirali inveniri etiam poterit per aequationem finitam ; cum enim duae

A Q

q, nascens seu uxio are P ut atque ide ut nascens n, seu ut fluxio rectae P p, et hinc tota area fluens P Q, erit ut tota recta fluens P p, (Cor. Lem. IV.) Q. e. d. 361. Puncta p et referantur ad rectam A B,

sector

A Q

rectae

p,

positione datae sint, linea

datam demissis ad B perpendicuaribus H, p F sitque area A Q, aequalis quantitati finitae ex lineis variabilibus P H, et aliis constantibus quomodolibet compoQ, sitae, et quoniam linea P p areae seu quantitati finitae proportionalis est (360) linea
positione

triangulum S p F specie dantur, et hinc datur ratio lineae S F seu S P ip P F ad F p, et nova invenitur aequatio inter P F et F p ; per hanc igitur aequationem et per alteram qu ad spiralem est, determinabuntur P F, et F p, punctumque intersectionis p invenietur per aequationem finitam.

magnitudine

et

(^)

562.

Line duae

SMS,

m s se mutu

PA Q

illa

exprimi poterit per factum ex quantitate in quantitatem constantem B, eritque P H'. p B quatio finita. Verim ob similia triangula

AQ A A P absciss communes, et Q, S, P M, P m E ad eas ordinatae quoniam in communibus linearum S M s, S m s, intersectionibus S, S, ordinats P M, P m sunt cequales, si in duabus ad lineas
s, S m s aequationibus, manente absciss S communi, loco ordinatarum P M, P m, eadem scribatur littera, v. gr. y, et deind ex illis qua;

intersecantes in punctis S, s ad eandem rectam positione datam referantur, sintque Q,

P F Pp

p,

P
F

Q,

et

= P Q,

angulum ad

seu

QH,

etPp: P

F=P Qseu VPH+QH*:

P H^'^To U

rectum,
.

Liber Primus.]
intersectio aliqua

PRINCIPIA MATHEMATICA.
duarum linearum
invenitur, exhibet

205
intersectiones

earum

omnes radicibus totidem, ideoque ascendit ad tt dimensiones quot sunt Qiioniam circuli duo se mutuo scant in punctis duobus, intersectiones.
intersectio

una non invenietur

nisi

per sequationem duarum dimensionum,

(^

qu

intersectio altra etiam inveniatur.

Quoniam duarum sectionum

qu omnes

conicarum quatuor esse possunt intersectiones, non potest aliqua earum

generaliter inveniri nisi per asquationem quatuor dimensionum,

simul inveniantur.

Nam

si

intersectiones

illse

seorsim quaerantur, quoni-

am eadem

est

omnium

lex et conditio, idem erit calculus in casu unoquoconclusio, quae igitur dbet

que, et propterea

eadem semper

omnes

inter-

sectiones simul complecti et indifferenter exhibere.

Unde

etiam intersec'

tiones sectionum conicarum et

curvarum

tertiae potestatis,

eo quod sex
et inter-

esse possunt, simul prodeunt per aequationes sex

dimensionum,

sectiones

duarum curvarum

tertias potestatis;

quia

novem
(^)

esse possunt,
nisi necessario

simul prodeunt per aequationes dimensionum novem.

Id
(f)

Sint
et

P'' b X X X = y

ap

Exempli causa. yy> -J-

y,

ae-

quationes ad parabolam et circulum, et invenie.

y y

a P

b y

-^

b a p

y* 2apyy-^aapp

=y
p^
X X

y,

aequatio quatuor

dimensionum, quoniam quatuor esse possunt parabol et circuli intersectiones.

Sint

-^

x=y^,

ad
tionibus eliminetur littera quas abscissam communem exprimit, oblinebitur a-quatio ex sol y,
aeqitatio
testatis et

y ^ aequationes parabolam 3^^. pox

etb X

ad circulum,

erit

:=

y
-

Porro hc uliima composita. non ma^is primam ordinatam commuintersectionem S, quam primam seu nem S Q, secundam aut tertiam, &c. determinabit, cum sit eadem omnium lex et conditio idemque calculus ; haec igitur aquatio dbet omnes communes ordinatas Q S, omnesque intersectiones S,
et constantibus

by3

bap^

y"

2ap
de

ap y3 + a^p4
3

=yy

aequatio sex

dimensionum quod

esse pos-

sint intersectiones sex, et it

caeteris.

Ge-

simul complecti et indifferenter exhibere, et it y valores reddere quot sunt communes ordmatae seu intersectiones, aquatio autem tt dimensiones habet quot radies ; Si intersectiones s, itaque linearum S s, S S, s, sunt numro finitae, sequatio quoque qu illas dtermint finita est ; at si fuerint intersectiones numro infinitie, erit quatio numro
tt radies seu ipsius

neratim vero tt esse possunt curvarum duai-um intersectiones quot sunt unitates in facto ex potestatis curvae unius indice seu exponente in alterius exponentem ; index autem potestatis curVcB
tionis

idem est cum numro dimensionum sequaad lllam curvam.

in solidorum problematum con(^) * structione duae adhibentur seciiones conicae quarum intersectiones, seu ordinatae duabus coni

Nam

sectionibus

communes, problematis solutionem

squationis
radices

dimensionum

et

radicum

infinita.

seu

ultimae

suppeditant.

206
fieret,

PHILOSOPHIE NATURALIS
reducere
liceret,
{^)

[Mot. Corpor.
et

probleniata

omnia

solida

ad plana,

plusquam

solida,
si

ad

solida.

Loquor

hic de curvis potestate irreducibilibus.

Nam
reduci

quatio, per
:

quam

curva definitur, ad inferiorem potestatem

possit

curva non

erit unica,

sed ex duabus vel pluribus composita, quadiverses

rum intersectiones per calcules eundem modum intersectiones

seorsim inveniri possunt.

Ad

bine rectarum et sectionum

conicarum

prodeunt semper per aequationes duarum dimensionum, ternae rectarum et curvaruni irreducibilium terti potestatis per aequationes triuin, quaternse rectarum et

curvarum irreducibilium quart

potestatis per aequationes

rectae et spiralis

dimensionum sectiones numro

irreducibilis,
nitas,

quatuor, et sic in infinitum.

infinitse,

Ergo
sit

inter-

cum

curva haec

simplex et in curvas plurcs

requirunt aequationes
intersectiones

quibus

numro dimensionum et radicum infiomnes possunt simul exhiberi. Est enim

(')

eadem omnium
Quar
si

lex et idem calculus.

Nam
punctis

si

a polo in rectam illam

hujusmodi intersectiones vel ordinat

generaliter

Ex

possent per EBi|uationem quadraticam inveniri, problemata solida per aequationes duarum dimensionum solvi ac construi possent, atque it ad plana reducerentur, edem-

communes

positione
;

infinitam et S, s, ad rectam P datam demittantur perpendicula S F, manente secantis S I, I I, positione, cons f stantes sunt rectae S F, F P, S P, quibus illa
I

positio determinatur, et demiss ex

ad

que ratione plus quam ad plana revocarentur.

(^)

solida

ad

solida,

indeque

perpendiculari I

m dalur
S P,

aequatio aliqua inter

Nonnunquam
curvam
inferio-

vel 1

et datas

P, S F, qu inter-

proposita ad

quatio
in nes

ad

rem potestatem aut

duas
aequatioinferiorls

po-

testatis resolvi potest.

a^x^ bx^ y axy^-|-abxy

l)

Sic aequatio

ax

test in

>- o resolvi duas x o, et a X -j- y y o quab y aX rum prior est ad circulum, posterior ad parabolam. Paralwlae

^ ^

pox
3

-j-

autem

et circuli

cum

interllne quvis sectiones per calcules diverses seorsim in-

veniri possunt.
() * Sit polus P, secans S I, I 1, ad eam ex polo normalis P s, intersectio prima in I, secunda in 1 1, &c. circ polum P, revolvatur perpendiculum P S, un cum scante SI, 1 1 ad illud semper normali, ubi perpendiculum perveI I ad sitiim iiit ad situm P s, et secans SI, sis, intersectio prima I, percurso arcu I i, pervenit ad i, et post integram revolutionem cum s i 2, redit ad situm S I, I I, prima

sectio I exhibetur ; ubi ver secans

nit

S 1,1

1,

perve

intersectio I, seu

i,

pervenit ad II, et
fit

fit

secunda,

et post

duas revolutiones

tertia et sic deinceps.

ad situm s i 2, manente secantis s i 2 positione, vel P m et datas s P, seu datur quatio inter i SP, Ff, sf, et quatio ha?c a priori diversa non est, nisi ratione quantitatum F P F S, quae mutatae sunt in f P, f s, per quas secantis s i 2, positio determinatur, cum utraque quatio in situ SI, I I, et situ s i 2, ab aequatione ad spralem quae eadem semper manet et ab quatione secantis poQuoniam sitionem dterminante diducantur. igitur lineae f s, f P post primam revolutionem

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et

207 un cum
s-

secantem demittatur perpendiculum,

cante

perpendiculum
spiralis

illud

revolvatur

circa

polum, intersectiones

iransibunt in

se

mutuo, quaeque prima erat seu proxima, post unam revolutionem secunda nec interea mutabitur aequatio nisi erit, post duas tertia, et sic deinceps
:

pro mutat magnitudine quantitatum per quas positio secantis determinatur.

Unde cum

quantitates

illae

post singulas revolutiones redeunt ad

magnitudines primas, aequatio redibit ad formam primam, ideoque una

eademque exhibebit intersectiones omnes, etpropterea radies habebit numro infinitas, quibus omnes exhiberi possunt. Nequit ergo intersectio rectae et spiralis

per aequationem finitam generaliter inveniri, et idcirco

area, rectis imperatis abscissa, possit per talem

nulla extat ovalis cujus

aequationem generaliter exhiberi.

C')

Eodem argumento,
longitudo
(')

si

intervallum poli et puncti, quo spiralis de-

scribitur, capiatur Ovalis

perimetro abscissae proportionale, probari potest

quod

perimetri nequit
ovalibus

per finitam aequationem generaliter

figuris

exhiberi.

De

autem hic loquor quse non tanguntur a

conjugatis in infinitum pergentibus.

ac proind post singulas redeunt ad magnitudines primas F S, F P intersectione prima in secundam transeunte, secund in tertiam, et sic deinceps, aequatio inter I M, vel P M, et datas P F,
i

S,

S F,

redibit

ad formam primam
I

quam

nabebat aequatio inter

eademque
nes
I,

F, datas quantitates tequatio exhibebit intersectiones I I, &c.

m, vel P m, et easdera P S, S F, adeoque una

I

seu

valores

m,

I I

omM, &c.

proptere radies exhibebit

numro

infinitas qui-

bus omnes exhiberi possunt. * E enim ratione spiralis describetur C') gyris infinitis ad quam proind aequatio erit numro dimensionum infinita, quae quidem finita
deberet
esse,
si

longitudo

perimetri ovalis pro

/^

lubitu abscissa seu intervallum puncti spiralem describentis et poli, per finitam aequationem generaliter exliiberi posset.
(1)

Ovalem

A BC D
cujus rami

tangat in

curva
infi_ni-

conjugata b

d,

b,

d in

lum pergarit, pro hujusmodi ovalibus non valet Newtoni demonstratio. Supponit enim circ punctum datum in ovali perptu revolvi lineam rectam uniformi cum motu quas sit ad peripheriam ovalis terminata,
portionales;
si

et

abscindat areas

sibi

pro-

autem

ovalis

tangatur a figura

conjugata b

C d, cujus rami in intinitum pergunt, evidens est line rect intr ovalem revolvente non percurri totam novfe hujus figure

aream, nec gyris perpetuis ac infinitis simplicem spiralem describi.

208

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

Corollarium.

Hinc area ellipseos, quae radio ab umbilico ad corpus mobile ducto describitur, non prodit ex dato tempore, per aequationem finitam; et
("*)

propterea per descriptionera curvarum geometric rationalium determinari

nquit.

Curvas geometric rationales appeilo quarum puncta omnia per

est,

longitudines aequationibus definitas, id

per longitudinum rationes

complicatas, determinari possunt; caeterasque (ut spirales, quadratrices,

(") 363. Sit Ellipseos

bilicus S, radius vector

A P B, axis S P, dataque

A B,

um-

364. Circuli fadeque et Ellipsis)

quadratu-

sint lotius

ram seu

rectificationem indefinitam finita aequa-

Ellipsis area et tempus periodicum, sitque terapus periodicum ad tempus per arcum A P, it area totius ellipseos ad aream sectoris APS, obtinebitur aequatio inter aream A P S, et tempus quo illa describitur. Unde si poste inveniri posset aequatio finita inter aream indefinitam P S et radium vectorem S P ac datas quan-

tione exhiberi

non posse demonstravit Saurinus

Parisiensibus
an. 1720. illius

in Commentariis

demonstrationem ut pot facilem et brevem referemus. Sit quadrans circuli C A B, et ex puncto quovis arcs B demittatur ad ra-

A C perpendicularis N P, demonstrandum est arcus A N, et rectarum A P, P N relatiodium

inveniretur quoque aequatio finita inter tempus per arcum quemvis A P, et radium vectorem S P, qui it ex dato tempore per quaEt vice versa, si ex tionem finitam prodiret tempore quo arcus A P describitur, radii vectotitates,
;

nem

null aequatione finita posse exprimi. cujus Descripta intelligatur curva hc sit natura ut recta P ex puncto quovis ad radium C perpendiculariter demissa,

A O

MD

A
P

sit

rectae
si

AMD P G
per

aequalis

arcui

abscisso

A N

ope curvae
quvis
;

arcus

AN

ad

in ratione
dividi

data

potest in

R nam A

punctum G agatur recta G o, ipsi occurrens normalis et curvae C in o, atque ex puncto o, ducatur ad in R, secans ai-cum perpendicularis o Q,

AMD
N

erit

A R
:

=Q

c,

A N adeoque A R

A N

per aequationem finitam posset determinari, ope hujus a>quationis et superioris

ris

P longitudo

proportionis inter tempora et areas

obtineretur

quatio finita inter aream quamlibet ASP el radium vectorem S P ac datas quantitates,

demonstravit ClaSectionum riss. Hospitalius Art. 443. Lib. 10. sit in partes Conicarum, quod si arcus A R, aeaequales dividendus quarum una sit quatio qu determinatur partis unius Chorda R, tt dimensiones obtinet quot sunt in arcu A N, partes aequales, atoue ade si dividendus

P G

P M.

Verm

quod

impossibile esse demonstratum est

et

propterea longitudo (ac proind positio qu -^ ex longitudine data est) radii vectoris S P, U> per descriptionem curvarum geometric rationalium determinari nequit. Sunt autem curvae geometric rationales in quibus ordinatarum et abscissarum rectarum relatio aequatione finita exprimi potest, quarumque proind puncta omnia per harum rectarum linearum rationes complicatas determinari Si in aequatione ad curvam a x possunt. o numerus terminorum -j- b y -|- &c. finitus sit et exponentes m, n, rationales fuerint, curva erit geometric rationalis,contr si

numerus terminorum infinitus fuerit, etsummari nequeant, aut si exponens aliquis irrationalis fuerit, curva est geometric irrationalis.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

209
sunt vel

trochoides) geometric irrationales.

Nam

longitudines

qu

non
tem-

sunt ut numerus ad niunerum

sunt arithmetic rationales vel irrationales.

pori

(quemadmodum Aream
per

in decimo elementorum)
igitur ellipseos

proportionalem abscindo

curvam

geometric

irrationaiem

ut sequitur.

PROPOSITIO XXXI.
Corporis

PROBLEMA

XXIII.

in data trajectori elliptic moti iwenire locum

ad tcmpus

assig-

natum.

Ellipseos
sit

A PB

vertex prin-

cipalis,

S umbili-

cus,

et

O
sitque

cen-

trum,

corporis locus in-

veniendus.

Pro-

duc
ut

O A ad Gj O G ad O A ut O A ad O S. Erige perpendiculum G H, centroque O et intervallo O G describe circulum G E F, et super rgula G H, ceu fundo, proe-rediatur rota G E F revolvendo circa axem suum, et interea puncto Quo facto, cape G K in ratione suo A describendo trochoidem ALI. quo corpus progrediendo ab tempus, ut est ad rotB perimetrum G E F G, A descripsit arcum A P, ad tempus revolutionis unius in ellipsi. Erigatur perpendiculum K L occurrens trocboidi in L, et acta L P ipsi K G parallela occurret ellipsi in corporis loco quaesito P. Nam centro O, intervallo O A describatur semicirculus A Q B, et arcui
sit
sit

arcus

A N in ratione,:ndefinit rectae P G
-sse

ad

tificatio

quvis
est

qu arcus ^ lilibet A N in rationn ad P pe. eandem semper constructionera dividitur geometric, rationalis non

P M,

AMD,
;

Eequatio illa finita^

nequit.

Ergo curva

P G
si

arcs N, aequatione finit generaliter Q. e. d. exhiber] non potest. 365. Hinc patet curvas omnes quarum descriptio

culi et nales.

pendet a quadratur vel rectificatione cirovalium indefinit qualcs sunt spirales,

sed

arcus

AN

et

rectarum
finit

relatio posset aequatione

P, P exprimi, eadem

quadratrices, trochoides esse geometric irratioEx demonstratrs autem minime sequit?

quatio exhiberet quoque relationeni abscissae P ad ordinatara P M, ac proind cm-va esset geometric rationalis. Erg rec-

circuli et

AMD
Vol.

ovalium quadraturam vel rectificatioiem determinatam seu quadraturam vel rectiticaiio.nem totius ovalis aut portionis illius determinatee im.
possibilem esse.

I.

210

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor,

A Q occurrat L P
si

opus

est pro-

ducta in Q, jungariturque

S Q,

O Q. Arcui EFG occurrat O Q

in

F, et in ean-

dem
tatur

OQ

demit-

perpendi(")

culum S R.

Area
torem

APS,

est ut

area

S,

id

est,

ut difFerentia inter

sec-

O Q A et triangulum O Q S, sive ut difFerentia rectangulorum ^ O Q X A Q et i O Q X S R, hoc est, ob datam i O Q, ut differentia inter arcum A Q et rectam S R, ideoque (cum edeni sint dat rationes S R ad sinum arcus A Q, O S ad O A, O A ad O G, A Q ad G F, et divi&im A Q S R ad G F sinu arcus A Q) ut G K difFerentia inter arcum G F et sinum arcus A Q. Q. e. d.
(i')

(")

(")

Q S Q

366. Area S (251 ) sed area

AP

est

ut area

A Q
Q
Q.
S,

S sec-

qualis est differenli inlcr sectorcm

A et

triangulum

tor vei
et

O QA

triangulum

0Q,S=70QX
O

=4O

XA

Q,

S R.

Ergo ob datam ^

area Q, S adeque et area est ut differentia inter arcum A Qet ex foco S in radium rectam S perpendiculariter demissam. Q, (P) 367. Si ex puncto ad diametrum B, demittatur perpendiculum seu sinus arcs Q, triangulum O S R, simile erit triangulo contento sinu cosinu et arcsA Q.; undeerit sub radio Q, ad sinum arciis S ad S Q, in data ratione A; sed (per constr.) S Q, seu G, et ad O ut arcus Q, F, et divisim ad arcum est ad S sinu arcs ut S ad sinum arcs F S ad A. Est Q, sive in data ratione

APS

Q,

=
G A

O OA O G
:

igitur

difFerentia
et

G A Q R AQ R O O inter arcam A Q, et rectam

area

O A

O O A A

per rectam O C, altero tempore punctum A in circuli peripheri uniformiter percurrat semiperipheriam A V B, et centrum O, circuli mobilis A V B
uniformiter
qiio

feratur

eodem

sit

in

percurrit
quabili

quando punctum A pervenit in L et jam arcum L Quoniam in motu aespatia eodem tempore percursa sunt in da-

ta ratione, erit recta

OC

(hoc est semicircumfe-

S R, adeque
inter

APS,

ut difFerentia

sinum arcs A Q. C) Quod autem sit G K aequalis difFerenti inter arcum G F et sinum arcs A Q, facile est Sit enim dimidia trochois demonstrare. semirevolutione rotae G F E descripta, erit G H, aequalis semiperipheriae G F E, et I aequalis Per pun.cta A, O, L et parallela rectse G B agantur rectse A D, O C, T parallel et
F, et

E) quam centrum O percurrit, ad semiperipheriam AV B, quam eodem tempote L, percurrit punctum A, ut O P ad arcum
rentia rotas

G F

ALI
;

sed semiperipheria F E est quoque ad semiF ad arcum peripheriam B, ut arcus est igitur F Q, seu qualem X X, ac proind O P

AV

Y X Q = = =Y YX YL=LX= GK=G F

ML;

Q X; est vero Q, X sinus G K qualis difFerentias

arcus
area

arcus
inter

A Q, ergo est G F et sinum

K, adeque

sequales

rectse

G H,
motu

et

trochois

descripta in-

Q.

Q,. e. d.

telligatur duplici

circuli

A V B

Q,

alt-

Itaque area

APS,

est ut

re quidem quo centrum

O cum

piano circuli

APS.

=*

ad aream

semiellin'i's

4 ^

^"'

Liber Primus.]
(vid. fig.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
K
cum B
vel

211

ad G H, et area Newt.) ut G ad aream totius ellipseos ut G ad 2 G H, seu tempus per arcum A P, est ad tempus unius revolutionis in Ellipsi ut G K ad perimetrum rotas. Si ergo capiatur G K ad rotse perirnetruin ut est tempus per A P, ad tempus periodicum et ctera fiant ut in Newtouian con-

APS,

est

A
S f

structione, erit P locus corporis in Ellipsi. demontratis queedam deducuntur corollaria.

Ex

datus fuerit arcus B Q. vel priori addatur arcus vel q, et posteriori dematur arcus n q sequalis recta; S F vel S f erit arcus B proportionalis tempori quo planeta feitur per arcum B P, arcus n propoitionalis tempori per arcum A p, et arcus B A n propoitionalis tempori per
vel
n.
si

S f= A = q Et

P, vel

p, erit

BQ+
N

SF = BN,
F

n,

adeoque S

Q,

N^

N Q

arcum

B P A

p.

570. Arcus B Q, dicitur anomalia excentri, angulus B S P sub quo distantia planet ab aphelio B P ex sole videtur anomalia vera vel coaequata seu angulus ad Solem dicitur ; tempus vero quo planeta ab aphelio B ad
orbitae
tur,

suse

punctum quodlibet

digredi-

anomalia mdia sive simplex appellaUnd si tempus periodicum tot cirtur. culi peripheri seu 360. gradibus exprimatur, erit arcus B anomaliae mdias asqua-

lis,

seu anomaliam

mediam

exhibebit

cum

B N ad totam peripheriam ut tempus Difper B P ad tempus periodicum (569.)

sit

ferentia inter

seu

difFerentia inter

anomaliam mediam angulum N

et

veram
et

O B

angulum

aequatio centri seu prosta-

pharresis vocatur.

Planeta revolvatur in Ellipsi ad umbilicmn S quem sol occupt, sitque linea apsidum, seu axis major B, centra m O, ac proind excentricitas seu distantia centri O a sole S, S O ; B aphelion seu punctum in orbit a sole remotissimum, A perihelion sive punctuin soli proximum, locus
368.
Corol.
1.

A PB

vi tendente

571. Ex data anomalia ver seu angulo S P, facile invenitur ei congrua anomalia mdia, seu arcus B N, quoniam enim sumpta tangens anrecta SRpro sinu toto, est P guli P S il, et tangens anguli QSR, atque P ad Q, ut minor axis ellipseos ad majorcm ; si fit ut axis minor ad majorem, it tangens anguli dati P S B ad 4"., invenietur tsngens anguli S B sive Q,S O, ac proind angulus Q, S O ; hinc datis in triangulo S Q O,

QR

planetse in

centro

duobus lateribus S O, invenietur angulus S

rectos
centri

radio

O B

describatur

et per

Q, A qui dicitur circulus excentricus, axi A B normalis et agatur recta Q, circulo occurrens in Q,, junganturque S P (qufe Ex demonstratis dicitur intervallum) et S Q.

circulus

O Q cum angulo Q S O, O Q, et illius ad duos complementum Q, O B seu anomalia exB Q, dabitur. Fiat ut Q O, ad S O, it
a-qualis)

57. 29578 (qui arcus est radio quartum et dabitur arcus equalis S

ad

in gradi-

(251) manifestum est aream S aream totius circuli ut est area S

totius ellipseos.

Q B
P B

ad ad aream
esse

Quar si area circuli B Q, A rect S Q ex foco S duct in data ratione divisa fuerit, demisso ex puncto Q, perpendiculo Q, R
occurrente in P, et junct S P, erit etiam area ellipseos in dem data ratione divisa. Ut itaque rect ex umbilico S duct abscindatur ellipseos area data, seu quse sit ad aream totius
ellipsi

bus gradsque partibus decimalibus, dicatur hic arcus B, et quoniam est S O ad S F, ut O Q, ad QR, seu ut radius ad sinum anguli sive arcus B Q, fit ut radius ad sinum arcs B Q, it S O sive arcus B, ad 4"",, et dabitur in gradibus

QOB

arcus in peripheri
rectas

cumque

B Q A sumendus asqualis sit recta S F a;qualis arcui

Q,

N,

B N

(569) dabitur arcus Q, N, et proind anomalia mdia, atque hinc facile est ano-

maliarum et quationum centri tabulas construere. 572. In orbitis planetarum non admodm excentricis, data anomalia inedi facile per apratione secet. proximationem duabus methodis sequentibus 569. Corol. 2. In radium Q, O si opus fuerit invenitur anomalia coasquata. productum, ex umbilico S demittatur perpenMethodusWardi. Ad secundum focum s, fvid. diculum S F, et erit, (ex Dem.) area S Q, B Jig. prim. pag. seq.J fit angulus B s P, qualis ut arcus B Q, -|- recta S F si motus fit ab anomaliasmedie, jungatur SP, erit angulus PSB, aphelio B ad perihelium A per arcum B Q, A, anomalia vera, quod quidem ipseWardus assumesed si planeta a perihelio A ad aphelion B fera- bat ut verum ex Hypothesi mer, sed quod etiam tur per A p B, erit area A S q, ut arcus A <] ex suppositione areasesse temporibusproportionarecta S f bine si capiatur arcus B N, vel A n, Ics deducitur, saltem quam proxim est enim anproportionalis tempori quo planeta percurrit argulus N O B sive anomalia mdia, aequaUs an
circulo ducere

Ellipseos in ratione data, sufficit rectam S Q, in quas aream circuli in ill data

212

PHILOSOPHI/E NATURALIS
ad G, ut S G, erit
(ex nat.
sit

[Mot. Corpok,
P G

sG=SP+Ps=AB
=

=P

S,

et

jungatur

) adeoque in triangnlo G s S, datis lateribus G s, S a, angulo S s G dantur anguii S G s (= G S P, ob S P P G) et G S s, und cognoscetur angulus P S s sive P S B a3qualis nempe difFerenti angulorum G S s, G S P, quarin triangnlo S P s, datis angulis duobns P s S^ P Ss, angulo SPs, qui estsumma angulorum GSP, S G P, et latere S s, invenietur

Ellips.

latiis

SP seu intervallum.
paulo

Ubi excentricitas

major

est.

Wardi methodum it corrigit Bulliadus. Per punctum P Wardi methodo determinatum agatur Q, R axi A B normalis, et
s

excentrico occurrens in Q, jungaturque Q, orbitam secans in p, erit p, locus

planet accuratior.

Methodus
gulis
lia'

Cassini.

Omnibus

positis

QOB
B
B

et

NO

Q,

et Q,

O B
P

sive

anoma-

et

excentri, est

tequalis angulis Q,

(sive

S B, S Q, O, proxim qualis est Q, quibus etiam quam angulus P s B, nam coeuntibus focis S et s cura centra O, puncta Q et P etiam coiiunl et angulus S P O angulo S Q, O est quara proxim cpqualis pariter ut Q, O proxime coincidit cum P O fingatur S F esse perpendicularem in ipsam P O, et produci donec cum P s producto in i concurrat, erunt quam proxim O F, s (p parallel, ideoque ob quales S O, O s, sequales erunt S F et F (f, S P et r <p, ut et angused ob S F li S P F et F P ip sive O P s, qualem Q, N et A Q sive S P prope qualeni O Q. est angulus S P F sive O P s
;

NO NO

neglecto Q. S P) et S est Equalis angulis

Q O,

ergo angulus

(ut supr num. 369.) jungantur S N, agantur N rect F parallela et line<e S F occurrens in H, et E parallela S F rectcs Q. F occurrens in E, erit E F sinus arcs cumque sit S F Q, (369) erit S

ON

difFerentia

inter

N E;

si

excentricitas

arcum N Q, et ipsius sinum S O exigua fuerit_ erit fere

T

=H =NQ

Q N N

O Q, ergo totus prap a;qualis angulo angulus S P s est a^qualis angulis S Q, O /1et N O Q, slmul sumptis, et cum angulus P s B sit qualis angulis P S B et S P s, O Q, qualis prope erit angulis P S B, S Q, O, sicut angulus N O B, ergo angulus P s B est quam proxim anomalia mdia cujusanomalia
:

NQ NE=H F= N F
S
parallela
datis
seqiialis

Q, adeoquc angulus S
;

SFet proind N O,

coa'quata est
l)ato

S B. autem angulo

P,

angulum
s

S B,

it querit

Wardus.

Producatur

P,

angulo O Q Porro in triangulo duobus lateribus N O, S O, et angulo intercepto (complemento nempe anomalies mdise datas ad duos rectos) invenietur angulus S N O seu N O Q, et ipsius mensura nemp arcus N et inde innotescet ano; malia excentri B Q, ; Hinc in triangulo S Q. O, datis lateriTjus S O, O Q, et angulo S O Q,, invenietur angulus S O, et sumpt S R pro sinu toto, erit Q R ad P R seu axis major ad minorem, ut tangens ar.guli dati Q, S B ad tangentera anguii ad solem P S B, qui it cbtiiieS

O,

SON

bitur.

Hc satis sunt in orbitis planetarum non valde excentricis, sed in orbitis Mercurii et
Martis quarum major
venitur arcus
lateribus
est excentricitas
it

in-

N Q. Ex datis in
decimalibus rdii

triangulo S

O,

latus in

SO, NO, et angulo SON, inveniuntur S N, et angulus S N O; deind quritur

partibus

O N

diferentia

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATFIEMATICA.

213

Scholium.

C) Cseterum,

cum

difficilis sit

hujus curv descriptio, prsestat solutioInveniatur

nem

vero proximam adhibere.

tum angulus quidam B,

qui

ad angulum graduum 57. sit 29578, quem arcus radio sequalis

'

subtendit, ut est umbilicorum

distantia

H
B;

ad

ellipseos

dia-

metrum
radium

A
in

tum etiam

lon-

gitude qusedam L, quae

sit

ad

edem

ratione invers.

Quibus semel

inventis,

problema

BT

H
P

B
prox-

deinceps confit per sequentem analysn.

Per constructionem quamvis,

vel utcunque conjecturam faciendo, cognoscatur corporis locus

arcum qui metitur angulum S N O, et ejus S O F, siraile est triangulo Q O R erit Q. O sinum quas citr errorem sensibilem supponi po- Q, R S O S F, hoc est, radius ad sinum anguli Q, O A, ut arcus B ad alium arcum test aequalis rectaa S H, seu difFerenuas inter arcum N Q, anguli N O Q, mensuram et qui erit qualis rect S F Si itique arcus A Q rect assumptus fuisset foret arcus D qualis ejns sinum N E. Sitque ille decimalium numerus A. Invenietur humrus decimalium arcui Si vero arcus A Q, acQ. (5b'9) curatus non est, capiatur N radii S N quem eadem linea S continetdicenD, punccadet supr vel infra punctuni Q,. do ut S N ad N O sic A ad numerum qusitum tum N est Sit anomalia excentri accurata (qu est incognita) B, et quoniam in triangulo rectangulo S A q, et in radmm q O cadat perpendicuiuin sive B ad sinum S N ad sinum totum ut S invenietur erg S E eritqiiale N q (5i)9) und anguli S N angulus S N H, S F, ex angulo invento S N O subducendus, ut hoc est fer L E Nq N q relinquatur angulus N O, seu qualis Q, q Q, M. Quoniam vero anguius <^ o q, parvus est, erit O E N O Q, sive arcus O q sive O Q, Q.. L E (") 573. Sit axis major ellipseos A B, centrum O, umbilici S
inter

=
N

M=

H N

SE M=M =

et

H,

et feratur planeta

a perihelio

A ad
est
fit

aphelium

radio
circuli

cribatur circu lus excentricus

A O HesA QB;
aequalis
si

quoniam
arcui

radius

graduum 57.29576,

AB

ad S

H seu Q O

ut arcus vel ad arcum B, erit B arcus quaCognoscitur arcus lis lect S O. tempori proportionalis, et A deind dicatur per methodum Wardi aut Cassini vel ali ratione inveniatur arcus Q.,

ad S O, angulus 57.29578,

proxim

a perihelio

anomali excentri sumpt, erit arcus N Q, equalis recta; S F ex umbilico S in radium Q, O perpendiculariter dcmissa ad A B sive ut S O ad Q, O, (569). fit ut S it radius R ad longitudinem quandam L, et S O X L ent ti U , et quoniam triangulum jcequalis

Q.q=Qq Q,M
OQ lis O

O E, est ter quaO Q, O F O Q = Q. M Q q. Porro O Q, est ad R O, seu radius ad cosinum anguli A O Q, ut S O, ad O 1Q,
:

= M
F, ergo

Qq.
Sed

UndOQ OE:
: .

Q, q.

214.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Demissque ad axem
diametrorum
applicata

[Mot. Corpok.

iraus vero ejus loco p.

ellipseos ordinatim ap-

plicat

R, ex proportione

ellipseos,

dabitur

circuli

A Q B ordinatim A O Q existente A O radio, quaecircumscripti

Q, qu&e sinus
^.

est anguli

que

ellipsin secat in P.

Sufficit

/ij1\P|

angulum illum rudi

calculo

in

numeris proximis invenire.

Cogad

noscatur etiam angulus tempori

proportionalis, id est, qui
sit

quatuor rectos, ut est tempus, quo

corpus descripsit

arcum

Ap,
in

A
ellipsi.

SR^O
Sit

JJ
iste

J^

ad tempus revolutionis unius

capiatur
et

angulus
est

N.
iste

Turii
ano-uli

angulus radium,
longitudo

D
et

ad angulum B,
angulus

ut

sinus

A O Q
D,
ut

ad
est

ad angulum

est

A O Q +
sinus

ad

longitudinem eandem
iste

cosinu ano-uli

AOQ

diminutam, ubi angulus

recto

minor

est,

auctam ubi major.

ano-uli

Postea capiatur tum angulus

ad angulum B,

ut

adeoque

=SOX
Q R,

COS.

AQ ^ Crescentibus
.

piendo arcum F, ad arcum B, ut est sinus A -|- E seu A q ad radium, et arcum

arcs

O, et evanescit ubi A est circuli (juadrans, ac tandem fit negativa ubi A Q quadrante major est. Quar
Q,
decrescit

AN, A

arcum

cum sit+ O

O F

Q:+ SO=RO:OF, habere dbet cum idem signum

-|- vel
si

A q -f- F eu, -\- F, ut est longitudo L, ad longitudinem eandem cosinu anguli O-Q. 4q seu diminutam ubi angulus O q recto minor est,

N
A

Q E
E

ad

A O A

angulus A O Q., seu arcus quadrante minor, O F est quantitas affirmativa si A Q, quadrans est, O F evanescit ; si A Q, est quadrante major, OFfitnegativa. EstigiturOQ,

O, adeoque
est
;

auctam ubi major, erit A Q, -j- E -j- G, seu G, arcus magis verus, et similiter si

Aq+

A Q

loco arcs

q,

usurpetur arcus

-|-

et

idem repetatur processus, invenietur novus

ar-

SOXcos.AQ^^^^^^^
R

q,

seu ob

QO

SOXL S OX R S OXL L
R
'

= S O RX L
COS.

AQ

sive
:

COS.
si

A Q

= AQ+ NM= N AQ-f. D, quar arcus E, EjN AQ +.D =

si

et L A Q L = Q, M Q q, si fuerit A Q major quadrante. Est autem arcus Q M A N

L == A Q

Q.

M
:

Q,

q,

fuerit

minor quadrante,

COS.

Q, q, Q,
;

dicatur

eril

-1-

COS.

et

Q,

E, erit qualis A q ultimam proportionem,

-j-

invente itaque per si loco capiatur arcus accuratior O Q, 4q, seu angulus E, et instituatur processus priori similis, ca-

cus

A Q A

A Q 4- E + G +
A

I,

seu

q -f

I,

accuratior arcu q -j- G, et sic pergere licet in infinitum et quantumvis proxim ad veritatem

accdera.

Liber pRiMus.j

PRINCIPIA MATHEMATICA.

215

A O Q + E ad radium, tum angulus G ad angulum N A O Q E + F ut est longitude L ad longitudinem eandem cosinu anouii A O Q + E diminutam ubi angulus iste recto minor est, auctam ubi
major.

Terti vice

capiatur

angulus

AOQ + E + Gad radium angulus ad angulum N G + H, ut longitudo L ad eandem longitudinem E AOQ

nus anguli
;

ad angulum B,
I

ut

est

si-

et

est

cosi-

nu anguli
minor
est,

A O Q AO

-H

E + G
Et

diminutam, ubi angulus

pergere
licet in in fini tu m.

iste

recto

auctam ubi major.

sic

capiatur angulus

q qualis angulo

AOQ +
r,

Denique
ejus

E +

G-f-I-f- &c.
q r
est,

Et

(')

ex cosinu ejus

et

ut ellipseos axis minor ad

correctus p.
(*)

p axem majorem,

ordinata

quse est ad sinum

Si

quando angulus

NA O Q + D

habebitur corporis

locus

dbet signum

ipsius
est

ubique mutari in

Idem intelligendum
git

de signis ipsorum

E-l-F, etN AOQ E G +

autem
sries infinita

G et

I,

H negativi prodeunt.
+
&c.

+. ubi anguli N A O Q
,

negativus

et

signum

in

Convercelerrim,

AOQ-{-E + G +

quam

adeo ut vix unquam opus fuerit ultra progredi quam ad terminum secundum E. Et fundatur calculus in hoc theoremate, quod area sit ut

APS

differentia inter et

arcum AQ
umbili-

rectam

ab

co S in radium

O Q percalculo

pendiculariter demissam.

Non
perbol.

dissimili

conficitin'

problema in liySit

ejus

cen-

trum O, vertex A, umbilicus S et asymptotes O K. Cognoscatur quantitas

areae

abscindcndfe

tempori
Sit ea

proportionalis.
et fit conjec-

A,

tura de positione rectse

P, quae aream

APS

et

r. Est eninj radius ad ) * Ex cosinu posinum anguli inventi A O q, ut q O ad O r

dbet
,

mvementur ergo punctum

IJeinde

et

signum signum
Q,
si

r,

et

ordinata q
it

r.'

ad p

r,

si fit ut axis major ad minorem, habebitur locus corporis p.

invenimus
COS.

q r

E:N A Q-|-D=
fuerit arcus
erit

ipsius -{. in -j-.

E, ubique mutari in Quoniam enim supr

(') * Si quando angulus A Q -L seuarcus M, (vid. fig. Not.) negativuV est! seu SI punctum M, cadit infr punctum Q,

gativus, dbet

quoque arcus

NA Q+
E
Idem

L,

L, ^: D, ne-

arcus

A
est

gendum

A Q

E.

esse negativus,
intelli

de signis ipsorum

eandem rationem.

et

I,

&c.

oJb

04

216
abscindat
verag

PHILOSOPHIE NATURALIS
proximam.
I,

[Mot.Corpor.

Jungatur

P, et ab

A et P

ad asymp-

toton agantur
(^)

asymptoto

alteri parallelse, et (^)

perbolici

per tabulam logaAgantur

574. Dixims superius (Theor. TV. de aream inter asymptotura, Hyperbolam, ordinatam in vertice erectam et aliam ordinatam comprehensam, esse Logai-ithmum absciss, idem ver, more veterum demonstrare et ad hanc Propositionem propius accomm:odare

C B E, C

D F erunt quales.
E F
:

Hyp.

p. 94.)

enim rect
in punctis

D,

asymptotis occurrentes
et

M,

O, N, P,

D, C

erit

et

NL=

ob parallelas

FP

L E, G F, C P erit etiam N E C G sed, ex natur hyperbol

:

MB MK=D
;

ob

parallelas

B,

C H,

hic

non

pigebit.

Lemma.

Sint

duas

hyperbol

M,

A N

inter asymptotes

quarum centrum C, semidiameter commimis

B, C D, per ordinatim ad diametrum C P applicata, hyperbolis occurrens in punctis et N, junganturque C M, C N spatiahyperbolica MP, P et sectorcs A C, sunt ad invicem in ratione semidiametrorum conjugatarum C B, vel etiam ordinatarum P M, P N. Nam ex natur hy^ perbole (Theor. II. de Hyp.) C B^
C, semidiametri conjugat

punctum quodvis P agatur

B = D O. N E = F und K = CH etNL=CG; Porro C G M C H =CK CL hoc L M K = CK: CL = LE:KB, ex N natur hy-

(Lem.

I.

et

de Conic. pag. 87.) P,

:

(per hyp.)

est,

ANC

AN

perbol iutr asymptotos (Theor. IV. de Hyp. p. 94.) rect igitur E, B, hoc est, E F,

CD,

= CP2 CA^rCA^, etPN2:CD2 = CP CA^tCA-, und P M

:

PM

M P N= C B C D, cmque idem semper eveniat qucumque in parte cadat ordinata P M N, liquet spahypebolica A M P, A N P esse inter se ut C B ad C D, vel P M ad P N, sed triangula C P M, C P N sunt ad invicem ut P M ad P N vel C B ad C D ergo
B
2
:

=C

CB2=PN2:C
C

D2,

D 2,

etPM^:P N^
: :

ac

tia

CPM AMP: CNP ANP = AMC:ANC=PM:PN=CB:

;

C D.

Q.

e. d.

575. Corol. Si duje semidiametri

k,

conjugat

fuerint

aequales, hyperbola

OX A N BXZ

B erunt parallelse, ac proind, linea per eanim mdium X, Z ducta erit Diameter, transibitque per centrum C; (Lem. IV. de Conic. p. 90.) unde facile deducitur trapezia Z N, Z P fore qualia ut et are mixtiline

MX

E,

DX

F,

unde

singulis ex con-es-

erit quilatera ; quar inventa quadi-atur spatiorum hyperbolicorum vel A C in

ANP

hyperbolis quilateris, habebitur etiam quadratura spatiorum hyperbolicorum P vel C in aliis quibusvis hyperbolis. 376. Ijenuna. Si super hyperbol B F

M
E

asymptoto
;

C N sumantur quatuor partes C G, C H, C K, CL, ut sit C G C H C K C L ducantur autem lect G F, H D, K B, LE alteri asymptoto C Pparallel, et hyperbol
:

occurrentes in punctis F, D, B, E, junganturque seinidiamclri C F, C D, C 13, C E, sectorcs hy-

pondenti trapezio substractis rehnquentur are quales, quibus addantur Triangula B C, O C, qualia ob bases aequales B, O in edem linea positas, et ob vertices ad idem punctum C concurrentes, erunt quales are C, ex quibus denique substractis Triangulis E C, P F C qu qualia sunt ob bases quales E, P F in edem line posifas, et ob vertices ad idem punctum C concurrentes, supererunt sectores hyperbolici C B E, C F inter se quales, Q. c. d

MBENetODFP
M

D N

CMNEBC, COPF

Liber Primus.]
377.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
H D
seu d. L.
militel

217
Et

Lemma. Si per puncta quJEvis asytnpalteri L, agantur duse rectse G F, asymptoto C P parallel, et hyperbol occurrentes in F et D, junganturque semidianietri C F, CD, trapezium hyperbolicum G F Nam, ex natur hyperequatur sectori C F D.
toti

l-}-x=ydxr= dx
}

DH

elementum logarithmi numeri cujusvis d z j T z seu d. L.

D, C G F, bol inter asymptotes, triangula C et iatera aequantur ob sequales angulos G et reciproca (per Tlieor. IV. de Hyp. p. 9-1.) adeoque sublato commuiii trimgulo C G A.,
residua spatia
quibiis
si

H H

DA

H, C A F erunt aequalia, G A addatur idem spatium hyperbolicum F H, C F erunt F, summss

quales. Q. e. d. 1. Hinc iisdem positis quae 378. Corol. F (num. 376.) trapezia hyperbolica H, B E L sunt aequalia. Si asymptoti partes C G, C H, 379. Corol. 2. fuerint continue proportionales, duo secC

tores
lica

C F D, C
H,
ratione qu

GFD

H DB

DB

et

duo trapezia hyperboK, quantur. Edem

enim

B F

tangenti per

num. 376. ostendetur rectam punctum D duct esse paral-

lelara.

partes

Und si super asymptoto C L sumantur quotcumque C G, C H, C K, C L, &c.

in continua progressione geometric, et ex punctis G, H, K, L, &c. agantur rectje F, D, B, L E, &c. alteri asymptoto parallel, Irapezia hyperbolica F H, B K B erunt qualia; et vicissim si trapezia illa aequantur, erunt rectae C G, C H, C K, CL, &c. in continua progressione geometric.

H
K

HD

E L

Sit hyperbola F B E centrum C, asymptotus C L, semiaxis transversus C F, capiantur in asymp-

380.

Corol.

3.

quilatera, cujus

C G, C H, C K, C L, &c. in continua progressione geometric, aganturque F, D, B, L E, &c., alteri asymptoto C P parallelaa, trapezia hyperbolica F H, B K, B L, &c. erunt oqualia;
toto partes

H D
G

quar

eorum summre,

scilicet

o,

F B K, F' L, &c. erunt in continua progressione arithmetic. Si itaque C sit unitas, C H, C K, C L, &c. numeri, erunt

G FD
G

H,

383. Corol. 6. Cum sit y :^= si ne. 1 -jX ragatur divisio, erit x -j-x^ x^ -f- X *, &c. in infinitum, ac proind y d x == d X X d X -f X 2 d x X 3 d X, &c. in infinitum, et sumptis utrinque fluentibus S. y d x == G F X X L. X -f i X4 XX 3 X S, &c. in infinitum. Si au,

y=l

HD= +1

r+-^-=

o,

G F D

H,

GF B
4.

K,

G FE

S.

L, illorum

tem numerus propositus sit unitate minor, seu 1 X, eodem mod o nven ietur ipsius logarithmns
3

numerorum
381.

logarithmi.

_ydx=L.l x=_x_ix2_lX ^

Itaque per logarithmorum hyperbolicorum tabulas, inveniri possunt trapeCorol.

_iX4_

J.

5,

&c.

ziorum quorumvis G F D H, B G F K, &c. are ; Sumpt enim C G pro unitate, quaerantur in numeris valores rectarum C H, C K
&c. et

584. Scholium. Observandum est logarithmos hyperbolicos. Neperi a logarithmis Briggii quibus vulg utimur differre ; verm cum hyperbol ici sint

semper ad Briggianos seu vulgares in

ratione, nimirum logarithmus numeri denarii 2. S025S5 est ad logarithmum Briggianum 382. Coro/. 5. numeri denarii 1 -f X, D y, et e rit, ex natur hyiierboL-e ^" ^00000, ut quilibet logarithmus hyperbolicus .^jj^^'^em numeri logarithmum BViggianum, inter asymptotes y =l,adeque y *acile est hyperbolicos ad Briggianos, ^ ^ et contra 1 et trapezii G F D elementum Briggianos ad hyperbolicos reducere, adeoque ^ l "" hyperbolarum quadraturam per logarithmos , ^"^ vulgares invenire. Si dividatur 1 000000, D Q. seu y d si io-itur L. 1 4- x " ' per 2. 302585, &c., quotiens 0. 4342948, l x &c. denotet logarithmum numeri 1 per logarithmum quemvis hyperbolicum multix, erit L.(l-j-x)=:G F D H, et elementum logarithmi Pli^atus, dabit logarithmum vulgarem, et vicetrapezia hyperbolica

horum numerorum

G F D H, G F B K, &c. Site G=l, G H==x, C H =^

logarithmi exhibebunt

^^"^*^ constant!

^'yperbolicus

r+7x

= f

H M

x=-?

218

PHILOSOPHIE NATURALIS
A IK P,
(^)

[Mot. Corpok
subduc-

rithmorum dabitur area

ta de triangulo

eique qualis area

OPA, qu

OP
et

relinquet

aream abscissam

APS.

Applicando are

abscindendae
scissae

ab-

APS

differen-

tiam duplam 2

2 A vel A P S ad

A PS A
lineam

S N,
in

quee ab umbilico

tangentem

T P
(*=)

perorie-

pendiciilaris est,

tur

lonffitudo

chord
autem
inter

Q.

Inscribat-iir
illa

chorda
etP,
si

area abscissa
sit

APS
P
punctum

major

area abscinden-

d A, secus ad puncti
contrarias partes
;

et

erit

locus

corporis accuratior.

Et

computatione repetit invenietur idem accuratior in perpetuum.

Atque
tentibus

his calculis

problema generaliter

confit analytic.

Verm

usibus

astronomicis accommodatior est calculus particularis qui sequitur.

Exis-

O,

B,

OD

semiaxibus ellipseos, et

ipsius latere recto, ac

difFerentia inter semiaxem minorem O D et lateris recti semissem | L quaere tum anguium Y, cujus sinus sit ad radium
;

ut est rectangulum sub difFerentia

illa

D,

et

semisumma axium

A O + O D ad quadratum axis majoris A B tum angulum

;

Z, cujus sinus
est

sit

ad radium ut

duplum rectangulum sub um-

bilicorum distanti S
axis majoris
vers,
0.
si

H et difFerentia
viilgaris

illa

ad triplum quadratum semicorporis sic dein-

O.

His angulis semel

quilibet

inventis, locus

logarilhmus

per

43429481
*

et dividatur, quotiens erit logarith-

mus

hyperbolicus. Et per tabulam. (381.384). * qualis area C') Eique * Orietur longitudo.
l^)

---'Q APS, neum S Q P =

:^

ssquatur diferentiee spatorum hyperbolicorum A S seu A ; sed triangulum rectili^

PQXSN
,

ergo

,PQ,XSN
ac

OPA (377).
Nam cum
;

A.

arciis

Q, exiguus sit, accipi potest pro chord P ur.d seu parte P Q, tangentis T P productae triangulum rectilineum S Q, P, quam proxim

Q P Q=
prcut

2A
A

2APS
^^N

S,

vel

= A P S A, proind 2APS 2A = SN
""^

'

ci'ca

major tcI minor.est are

APS.

LiBEK Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Sume
angiilum

219

ceps determinabitur.

T proportionalem tempori quo arcus

(ut loquuntur) eequalem
;

BP
"V,

descriptus est, seu motui

medio

et

angulum

primam medii motus sequationem, ad angulum Y, aequationem

est sinus dupli anguli

maximam
7

primam, ut

T ad
se

radium ; atque angulum X, qua-

tionem secundam, ad angulum Z,

^uationem

maximam secundam,

ut est

X vel summse T vel differentiae T + X V, + X + V, recto major est rectisque duobus minor, qualem cape angulum B H P, motum mdium asquatum; et H P occurrat ellipsi in P, act S P abcubus sinus anguli
si

T ad cubum radii. angulus T recto minor

si

Angulorum T, V,

est,

ti

is

scindet
satis

aream

B S P tempori proportionalem quam proxim.

si

Hsec praxis

expedita videtur, propterea quod angulorum perexiguorum

placet, positorum, figuras duas tresve

et

X,
in

in minutis secundis,

primas inve-

nire

sufficit.

Sed

et satis accurata est

ad theoriam planetarum.

Nam

orbe vel Martis ipsius, cujus aequatio centri

error vix superabit

maxima

est

graduum decem,
et distantia

minutum unum secundum.

Invento autem angulo

motus medii aequati

in

P, angulus veri motus

C^)

S P
Fieri

promptu sunt

per methodum notissimam.

Hactenus de motu corporum

spectant, pergo
C^)

in lineis curvis.

autem potest ut

mobile rect descendat vel recta ascendat, et

qu ad

istiusmodi motus

jam exponere.
quam
planeta describit
sit

385. Ellipseos

centrum O, umbilici S, H, et semiaxes O D ; Sole in S posito umbilicus alter fer centrum medii motiis planetse, (372)
si

B,
erit

id est,

ex umbi ico

H agatur linea H

O H distantia centri a H distantia foci H ad ininctum P ellipseos, exigua M H respectu H P, ideque mmimus est angulus M P H respectu anguli
sit

MH

semper minor

foco, sitque

erit

I,

quae

cum

lineapsidum OB, constitut angulum IHB anomalia? medice qualem, recta illa I, fer transibit per locum planetse in orbit el-

liptic

parum

excentric revolventis, transeat

autem
erit

P, per

angulus

locum verum planet P et PHI, anomalise mediae IHB,

addendus (vel detrahendus) ut motus mdius quatus B P habeatur, et angulus

PHI

aut

ipsi

quipollens dicetur quatio tota

medii motus,

quam

in duas partes dividit

nem
cat
'

Newtonus, quarum unam primam quatioet alteram secundam aequationem vo;

maxim
beudam
'

dtermint singulas in iis punctis ubi sunt, et rationem maximae asquationis ad alium in dato quovis puncto adhiindicat.

traecedentes mthodes illustrarunt demonstrationibus et exemplis Keillius et Gregorius, banc non minus ingeniosam intacreliquerunt, vestigiis Newtoni insistere conabimur, et aperire quibus fundamentis nitatur hc approximatio. 386. Producatur I in donec occurrat perpendiculo O M, a centre O in ipsam demis'o jungatur(jue P, erit angulus aqualis angulis P et P H quorum silius erunt iiiter se sicut P ad sed cum ;

tam

M MH

M H MH

PHI

illum itaquenegligit, ethuncsolum ut quationem totam considrt Newtonus. Ducto vero ut superius expositum est circulo B A super magnum axem ellipseos A B, et ex P loco planette duct P perpendiculari in eum magnum axem eque P li product donec secet circulum B A in ; ducatur Q. pcrpendicularis in O (ideque pa-

PMH,

PMH

QN

QN

220
ralk'la lineae T

lineam P etiam productam, erit (per 29. 1. El. ) angulus T C qualis angulo C sive

M)

et

PHILOSOPHIE NATURALIS [Mot. Corpor. pror^ucatur ut in HOM complementuiB ad duos

ita

secet

H, eritque T C P quatio totalis motus medii ducatur pariter Q. O qu prodiicatur in F donec secetur a perpendiculo S F a foco S
:

MH

ejus rectos, fiatque ut radius (qui in toto hoc calculo sumitui asqualis B) ad Cos. sic ad

HX
.

Cos.

T
;

(sive

prterea arcus

H MH= N Q, = S F,

et est

quo Sol versatur ducto, sumaturque arcus S F et ducatur N O, erit N O B anomalia mdia (369) et erit N O parallela
in

Q N a?qualis
OT

O Q, O H) ad
Q,

O
.

B) ad

lineis

I M, ducta ex Q, in

T O

Q,;

sit

Q G
G

et erit

illi

N, erit Q, sinui qualis.

perpendicularis sinus arcus Q, N,

in lineam

Ducatur denique in O, O f, perpendicularis O Q, idcque parallela linea? S F, et ex H in illam ducatur perpendiculum f, triangulum O f sequale erit triangulo S O F, ob lineas quales S O, O H, angulos rectos

OHX QR unde superms pj-R O B N = M H M E hanc OHX Q R_OH X T ^^ M B~~ OB

proportio
in
: :

ideque

Q R ut est O S (sive S F sive N Q =

...
: .

inventa

vertitur

Cos.

OB ^ = E
:

Cos. T sive quia (per nat. ^ Elli ps.)OH^= OB^ OD^r=QB4-U D X O B o D (pe r 6. IL E lem.) est M E jr O B-fUDXOB OUxQRXCos.T
^

H X Q_ RX

ver hac ratione determinaducatur ex P Unea P p, perpendicularis in T Q. ac proinde pai'allela lineae E, ejus portio terminata in linea E est qui
tur
:

Radms

KM

dem
pro

ita

illa

M
P

proxim qualis ipsi P p, ut P p sumi possit, est vero ob parallelas

p

E
p,

=KM

K
R

P.
ratio
est

Facile

autem determinatur
Q,

ad

nam angulus T

tum anomaliae medi

dius
"

Qt

complemenR, unde est, ra-

B, ad Cos.

sicut

Q P ad P p =
Q,

.-

Q. Pj est
et

autem

difFerentia

inter

QR

R,

est vero Q,

ad

P R ut
D,
est

semiaxis major

O B

ad minorem

angulos squales in S et O ob paralf ; erit ergo concurrant line f H, O in E, et ex E ducatur per linea E Q, secans C (productam si necesse sit) in K, angulus T C erit qualis
in

et

f,

et

Jelas

S F,

angulis

E K

et

Of=SF=Q,Nj M M M
C
sive

Dx QR =-^ Q R XOB OA O B
OB

ergoPR=:^^J^etClP=QR-~ O B
it.ique

Pp=

Cos.Tx QR

ideoqueME ad O B^ X OB OD,

Pp si-

Q,

Q,

(per

32. 1. Elem.) sic ergo

tionom totara T C in angulos Q E, quos separatim dtermint.

Newtonus

dividit

qua-

E K M,
duct

H M ex foco quae faciat cum axi angulum anomalia mdias qualeni, et duct ex centro line O M in illam perpendiculari, tum etiam duct ex foco line H f qu faciat cum axi angulum
anomali excentri qualem, secetque lineam O (productam si necesse sit) in E ; ex ducatur linea per locum planet P et ex E du-

Prima ergo

aequatio

determinatur,

catur linea per Q, punctum correspondens in circula, et concurrant illa lineEB in K, et angulus

E K

radius,

est

prima aequatio
iliius

et

si

sit

E est sinus

K^'m

quationis.

Ut ergo determinetur E, observandum angulum H E esse qualem angulo N O Q,

cum

sit

E per constructionem, sumpto ver pro radio erit E tangens ejus anguli E qu in exiguo angulo pro arcu ipso sumi potest, ideoque radius O sive O B erit ad arcum ad lineam Q, ut E ; dicatur autem tiigulus anomali mcdia T erit (per construct."

N O

pai-allela

MH

et

QO

parallela

MH

MH

MH

Liber Pkimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
pnma? maximse
5

221

OPXOB ODXQRXCog-T O B + "^ O B

multiplca

Quod
588.

utAB = adDXOB-{-OD.
T Q E
circuli

erat 1.

ergo valores
eritque

sin.

QR AB ad K ut 4 O B dius ad siniim O pxOB+ODXO^ O^X sin.TXogil

aniruli
^ (sive

TX O D

K M et M E per K M ad M E sive ra^) '

^

Dem.
continetur

lineis ductis

puncta
ter in

'2

(rB"3
et

cum sit

semi latus rectum ^

O Di O B O D,

L=OD
vocctur

D o M =^ ^^, ent O B O DO D T E sinus, eorumque ratio est investiganda, O B O B X vero Q. E paulo major quam T et
.

L.

qualis sinui arcus Q, S F ex f ducatur ad focum linea f H, intersectio ejus line f (product si necesse sit) cum linea O dat alterum punctum E. In hc ergo quationis parte est Q, E radius,

vero

OT
et si

T et E linea; O M qu perpendiculariO N lineam motus medii ducitur, est

Secunda quatio a puncto Q,

QNA

ad

N=

f,

est est

Q,

ea difFerentia semiaxis
et substituto

qualis

minoris et semilateris

recti,

D loco O B
cum

Q,

G, qu paul major

est

V
anguli

Ou OU
ut
sin.

erit

Radius ad sinum

K
TX

2 Cos.

AB T

adDX<JB

+ ODX

unde Q E pro O B commode assumi potest, quamvis e sit paulo minor; Ut autem valor linea; T E assignetur, notandum est quod
sit

O N

sive

O
est

M in

ON

perpendicularis, et

B587. Ergo in quovis gradu anomali mdise erit, est semper Radius ad A B ^ ut sinus anguli

K, ad

,_ DX

utDXOB + ODX adDXOB + ODX 2

t,

B * sit constans, veto ratio Radii ad hsec altra etiam erit constans, ideoque in omni ubi anomalia mdia est casu sinus anguli T, erit ad ejus sinum ubi anomalia mdia erit Cos. T sin.
cum

^ ^BA
K

OB+OD

SCos.TXsin.T

-4

N O Q. Cognoscetur ergo arcus mensurans angulum f O M sive f O E, assumpto O f pro radio, dicendo radius O N sive O B ad arcum N Q ut O f (sive N Q) ad arcum mensurantem anN Q. ^ gulumf O E qui ideo erit secans
arcus est

Q,

angulus f

qualis

f in aiigulo

O B
Cos.
t

N Q (asqualis O O dum lineam O T T tum arcus N Q suum sinum excedit, et tantm citra E quantum radius iile O f a scante anguli
cujus arcus est
dficit
:

E, cum. vero

sinus arcus f) feratur longitudo f secunM, cadet tantm ultra quan-

O B T O sit

illius

O B
2 Cos.

Dato ergo arcu

eius sinum,

sive multiplicando

utrumque teiTninum per con-

QB

T X sin. T

N
. et

Q, inveniatur ejus excessus super

A , dato arcu

^^"^^^Dx-B+^d"'
,

B_,
.

ad
cis,

2 Cos. t sin. jr-

N Q^ OB
radium

mveniatur excessus eius

'

O B

sed constat ex Irisionometri

secantis super
his

duobus

Q, sive habebitur linea

O f et inventis T E qusita.
ejus sinum.

quod duplum facti sinus anguli dati cujusvis per ejus Cosinum, divisum per radium, est sequale sinui Anguli qui est duplus ejus anguli dati, ergo sinus angulorura K in diversis anoma-

Lemma
Sit radius

I.

Dalo
r,

C B,

arcu, invcnire sinus quaesitus

Cosinus
v,

C A, a/

T r
sit

x
d v.
et

A,

x,

ejus

x,

arcus datus

E,

medi gradibus sunt inter se ut sinus dupli anguli anomalije. Unde sequitur, quod cum duplum anomalia medi 45. graduum sit 90.
lie

ejus fluxio

qualis Radio seu sinui totali, angulus erit maximus in 45 gradu, sive est illic anomalise mediee aequatio prima maxima, et si ea data sit, invenientur in aliis gradibus quationes adhibendse, dicendo ut Radius ad sinum dupli anomalies medi ita sinus sequationis maxi-

ejusque sinus

sit

radio proximo C e et sinu arcus B e, ductoque ex in F perpendiculo, erit e f fluxio sinus quaesiti sive d x. riangula vero C A, e f E, pro similibus sunt

Ducto radio C E,

habenda,

nam

angulus f

EA

est reclus

ut et

mae prim ad sinum cequationis qucesit, sive (quia hic de minimis angulis agitur qui sunt
inter se ut sut sinus) ita
facile

ipsa quatio
:

maxima
sutem
Radius

ad aequationem qua;sitam

Invenietur
sit

maxima
.

illa aequatio,

cum enim

j AT,, ad A B 2 ut smus
si

C)B4-ODXsin.2T ,^ K ad DX ^ C
Tr

T sit 45, sin. 2 T est ipse Radius Est erso Radius ad A B ^ ut sinus

O B

D X

OB+OD X TTu
O B
est

angulus

CE

e quia circulus est

perpendicularis

ad

^ B O

in radium, et

dempto communi

C E f rmanent

sive,

ut statuit

Newtonus,

Radius

ad sinum sequationis

C E A et f E e quales, et ob rectoi in f et A, angulus tertius f e E qualis erit tertio E C unde habetur hc proponio, C A ad C E ut

222
e f ad e E, sive

PHILOSOPHIE NATURALIS
y'rr xx:r
r r
est

[Mot. Corpor.

unde
r r

d V
^

= y'

:^

= dx:d
et

XX

"-

d v

d X

r r d x'
sive r r

-^ x x

d7^

est r

d V

=yd
.

V
prseterea

Tri-

angula

A C

B, a

f,

sunt similia,
f

nam ob
com-

aAB
ver supponatur valorem x hac srie exA v -}- B v 3 _|_ C v , &c. erit d x primi, x dv, &c. v-1-3

angulum rectum f A C angulus plementum anguli C A B sive

a est

Jam

_-Ad
etdx='

angulo A C B, anguli vero B et f sunt ambo BA quales ut pote recti, est ergo C B y d V d y et y' rr:= A f fa, sive r: yy
est asqualis
:

= A^dv^+6ABv-dv2-j-9BBv4dv%&c. + 10 A C 4dv% etxx = A^v24-2ABv4- + BBv, +2AC underr xx =rr A v 2A Bv4, &c.
V
^*^V s.

Bv^d v4-5Cv+

quadrando, r r

y y d V
:

yy
4
r r
^,

dy

sive r 4.

esse

estdyi=2Bvdv-|-4Cv3dv-|-6Dvidv,&c.

= y y Fingatur ergo d y=A + Bv2 + Cv3-|-Dv &c.

V
*,

d y-

et

!lLli-=rr
d
'

A^+6r rABv^+9 rr BBv4, ;

4--0f'ACv4,&c-

etdy2=4B2v^dv2-fl6BCv4dv2

V '

und

rum

hae duse sries quales sunt, et terminoA, B, C, &c. valor ex comparatione termi-

ciy^=A^ + 2ABv2 + 2ACv4

et y 4

+ 16 C 2 v" d v^^p -j-24DBv0dv^,

= rr A A + + lOrr ACv4, = A A, ideoque A = und ^V, A v^= 6rr A B v^und =6rr B =4r4B^v='-4-16r4BCv4^16r4C DB -f 24 B= = A4^4A3Bv2 + 6 A^ B^v4, 2ABv4 = 9rrBBv4_|_i0rrACv4, r^'A^ 2rABv24-4A3Cv4 2r2 ACv4,&c. B V Unde ^6rr ^ 36rr' lOr A rum serierum A = ideoque A
6 r

iorum correspondentium harum serierum eruilui-, erit ergo 2 A B V 4, &c. A^V2 r r

=A

-I-

A Bv
3

+B +6A
-f 4

B v 4, B 2 V 4,
4,

"^'^

A3 CV

^^^

rA Bv^ + QrrBBv*.
1.
1

r 4

d y

^c.

erit r r

r r

r 4

'^

",

et

et

y 4

r r

y ^

sive

substitutione

facta

et

terminis
\-

per v

r 2
^

4,

divisis-4

C, sive

collatis terminis

correspondentibus hao,

est

r ^

lOr
etC
und
hanc

A C==-

3 6 r r
1

_ ,&c. 10X36r4 iiX3X4X5r4'

Av+Bv^^Cv^,
V
2
3
1
'

4A3Bv^ 2r*ABv^;
4r4B = 4r3
nibus terminis per

A2=r^,

et

A :=

r;

est

4:r'^B'^v^:=
sive divisis

om-

sries

&c.=

Bv^ 2r3
,

et posito r

loco

x,

ad

redit

3 r 2 &c. quae sries facile continuatur, et arcu existente parvo citissiiii convergit.

x r= v

ideoque est B V S ^ 2 r 2X3X4X5r4 estl6r4BCv4=:6A 2B2v4 +4A3X Cv4_2 r^' A Cv4_r2B Bv4, quae divisa per v 4 substitutisque valoribus A et B
dant

Lemma
y,

II.

Dalo arcu invenir e secanlem.

Sit ut prius radius

B,

r,

r r, Arcus datus Tangens B A, -y/ y y B E, V, ejus fluxio E e, d v Ducatur ex centro secar.s C a, proxima propositse, et radio C A
;

secans qusita

A,

r3 C
est

=
C

_j_4r3C

r3C5

unde
,

r 3

=
5

et

^ C

=
'^'^'

2X3X4r3

&c.

Sries ergo ad secantis valorem

exprimendum
-|-

centro C, describatur arcus a f erit f a fluxio secantis quaesit sive d y, erunt autcm arcus e et f ut eorum radii C E, C A ideoque

~T + 2 X

A-|-Bv^-[-Cv3, V ^ 5\ 2

&c. in hanc vertitur r

^'

4 r

^"^ ^^^'^ prompte

Liber Primus.]
convergit
casu.
si

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sit

223

modo

arcus v

exiguus, ut isto in

His
linesE

positis,

invenientur

commode

partes

E, sive sinus secund quationis, ea

^ ; Itaque cum in hc secund quaradius sit in omni anomalie gradu idem aut prope idem, et anguli sint minimi erunt inter se quam pi-oxim ut eonim sinus

X QR

tione

QE

enim constat ex differentia inter arcum N Q et sinum (dato radio O B) et ex differentia inter eum ipsum arcum N Q sumptum ut radium
ei;s

in angulo f

OE

3WWI
QR
3,

TE, O H

ciimque
3
_

in

valore

T E
illi

quantitas

^^*

constans, sinus

sunt nter se nt

et illius anguli

secantem.

rxxmum

=N Q

ejus sinum, ex

ergo diferentia mter arcum et pnma sene mvenitur, sU enim v O B, smus arcus N per eam et r

NQ

sed

Q R

est suius

anomalie excentn,

eriem invenitur

Q ^L^-, N Q _ - ^ <J B 2 X
-3

&c. et

omisss reliquis terminis seriei, hic admodum exiguis, liquet difFerentiam inter arcum Q. et
ejus

sinum

esse

termmum
2

erat in e srie ex arcu

N Q toliendus ut obtine'

N N Q3 X5O B

qui

et in edem prope sunt ratione sinus anomalie medi, hinc ist squationes secund in variis anomali* medi gradibus adhibend, sunt inter ^^ ^* ^"^i sinuum anomaU medi. Si itaque sumatur anomalia mdia 90. graduum ejus sinus est ipse Radius, eritque illic maxima a-quatio, qu erit ad aliam quamvis, ut cubus Radii ad cubum sinus anomali mdias ipsi convenientis ut statuit Newtonus.

Ut

vero determinetur hsBC

sequatio ubi est

retur sinus.

maxima, notandum quod si in foco S erigatur usque ad EUipsim ordinata S 1 ea erit

qualis semi-lateri recto, et si ducatur, ordinata in minorera axem erit 1 n
sive

H,

et

=OS
A

erit

diiferentia

semi-

lateris recti et minoris axis quam Newtonus vocat D, et ex natura Ellipseos erit O^

sive

DnX nm
O

OB2:ln2(OH2)=:OD:
(sive

axi minori 2

= 2 D XOB^
(T'Y)
ij
-r.

H2=OD^:DX20DetOH2
.

n m) sed n if qualis, ergo erit

,

DX

m est fer
O B^
:

'

1^^ posito valor

,.

^ E _ T
,

20H3 2 O H X 2D - est equalis Q, R r^ ^ ^ 30B 30B3XOD X Q R vel quia 2 O H = S H est 2 D V S H

3
-,

^^ = 3QB?xgD
In
nonagesimo ver

^^^-
in

mdias linea

cadit et Q, cui fer sequalis est Q, coincidit cum Q, R, unde pro Q, sumi potest, et prtere Q, nonnihil

O T

M sive

gradu

anomalia

OE

axem

O B E

Q E

radium et secanobtineatur, loco radii r in srie superius inventa valor radii f sive Q, est substituendus, et loco arcus v, valor arcus
Secundo,
iit

differentia inter

excedit lineam S d sive

axem

minorera,

O,

tem anguli f

O E

cum non
est radio

qui mensurat

eum angulum

et qui inventus fuit

citra focum cadat, minor tamen B, unde satis accurat sumi potest, sicque valor E 2 D X S ^

nihil

QR^proOB
'

XOD =
^ ^ TE

=
m hanc

ergo sries quE secantem exprimit

abit

NQ

+ _^^^-__, &e.
est

H 2DX = ^ ^wT"p2
S
aequationis
(sive

O B3 X O

D^ ^
'

"'

''^"'=

^^"

^^" Radius

est

ad sinum ad

re-

liquis terminis ut pote

minimis omissis, excessus

secantis super

radium

NQ3 qm junctus O B^ " ^ ,> 7T--J5 O E sicut 3 O B 2, ad 2 D X

'

2DXSH_^^ _^ ,2DXSH XQ,E)etQEad:

3

maximas secund ut Q.

O B

cum
2
.

excessu arcus super sinum superius invento

N Q3 efficit X5O B^ 3 2N Q pro

O B

summam2

N
3

0,3

o B^

S FI, ergo quatio secunda maxima invenietur dicendo ut triplum Quadrati semi-axis majoris ad duplura rectangulum sub umbiiicorum distanti S et differentia
ita

valore sinus quationis secun-

sem! -axis minons et semi-lateris recti, radius ad sinum secund quationis ubi

d; sed est (569) ut Radius O B ad S sive O H ad S F sive N Q, ergo

O R ita H N Q= ^^VOT X Q R .t2^^'-TF-2^H3 etj-B^ = T E=g-^-^ -

est maxima, et ea data reliqu invenientur dicendo ut cubus radii ad cubum sinus anomali medi proposit ita hc maxima quatio, ad qusitam. Q, e. d. 589. Anniliilatur prima quatio in 90. gradu

224
ano.naliae

PHILOSOPHIiE NATURALIS
medi
et

[Mot. Corpor.

in

primo, negativa

fit

in

In

tertio

quadrante hrec eadem figura deor-

secundo quadrante, positiva in tertio, negativa iterum in quarto. Etenim in 90. gradu anomali mdias O
coincidit linea f
tionis.

cum O

ex

consti-uctione,

H, non amplius

E, evanescit itaque

secat lineam

sicque in

sum convertatur sub axe A B, lquebitque angulum M H B seu anomaliam mediam, qu hic 180 gradus superat, angulo M H P sive angulo C esse minuendara ut habeatur anomalia quata P H B, ideoque cum sit C E Q, T

sinus primae jEqua-

K secunda
debebit, et

asquatio

Q,

substractiv

sumi

prima

K additiv.

Excdt vero anomalia mdia 90. fiatque alia figura secundum constructionem a
nobis indicatam, sit locus verus planetie P, A, in magdescribatur circulus B Q, perpendicLinum axem B A, sitque P Inris a loco planet in axem ducta, quae

A in Q, producta secet circulum B Q, ducatur Q, O, in quam ex sole S, ducasumaasqualis cui tur perpendiculum S F, tur arcus Q, N, erit N O B anomalia perpenmdia, ducatur in lineam O per quse terminetur in dicularis O ductum, perpendiculum a foco altero et B parallela O erit ergo ducaanomalite mdias, ex a;qiialis P, erit ergo antur ad Planetam linea gulus P angulus anomali medi a ddendiis ut prodeat motus mdius asquatritus P B, fit etiam super O angulum O f simile et quale triangusecet donec lo S F O, et producatur f Ducatur in E lineam O productam ex Q, ad linea Q, T, parallela lineas O

M H

MH H

M H
H

In ultimo denique quadrante

vei'tatur

in-

figura

prima,

liquebit

anomalia medi I B ; seu detrahendum esse angulum

seu

ex

H M P,
'I

P, sive angulum C ipsi qualem, ut prodeat motus mdius quatus, sed angulus C est

H M

P,

utriusque partis quationis, anguli K, et anguli C E, ergo in ultimo quadrante utraque quatio ngative assumitur,
sive

summa

nempe T

KQ

3'JO.

Exeraplum

sit

AD
ideoque etiam parallela
lineee

in orbe Martis
si

B, qui omnium,

M
C

curiiexcipias, est

orbem Mermaxime excentricus.

H,

et

erit

O
neam

sequalis Q,

etiam linea
Q,

sinui arcus Q, N. Ducatur qu producta secabit in C liet

C, qui erit a:qualis angulis angulo (per 32. I^'i. Elem. ) sed ob exiP P et guitatem lineas respectu P, omittitur P H, et angulus angulus C, sive angulus C, pro angulo P quaiione motus medii assumitur ; Denique ex E per ducatur qu lineam P linea E C secabit in erit angulus E Q, T sequalis angulis et C (per 52. I. Elem. ) ergo si ex angulo E Q, T subtrahatur angulus remanebit angulus C, sive sequatio quassita, est vero angulus E Q, T sive E secunda aequatio et angulus prima, ut liquet ex constructione, ergo in secundo quadrante prima aequationis pars iubstralii dbet sive ngative bumi, secunda vero positiva rema-

HM H

productam

angulus

erit

qualis

M H

M H MH

M HM

Excentricitas S O, sitpartium 141. et semiaxis 1525. 69. erit semiaxis minor =: 1516. 93. semilatus rectum seu ^ L J4. dii'erentia inter semiaxem mino1510. rem et semilatus rectum i L, 6. 746. D. DifFerentia inter logarithmum radii et loo-arithquadrati axis B, per tabula:=

major

O D

mum

QK

Log. Log-

A O

SILt

4-

O D

= =

3. 0.32156".
3.

62.
75.
75.

3097621. 36.

K
:

=0.7580591. Summa := 7- 0999380.

K M

aqualis logarithmo sinus anguli Y, per primam proportionem Newtoni, atque hinc in tabulis invenietur angulus Y, minutorum primorum 4', secundorum 21. 14"
DifFerentia inter logarithmum radii et

loga-

rithmum
Log,

facti

A O

^,

facti

2 S

H X D = 3.

uet.

= Summa =
erit

3.

1570755. 62. 509328-2. 75 .

57.

6. tjb6-iU3b.

Liber Primus.]
las invenitur esse

PRINCIPIA MATHEMATICA.

226

lequalis logarithmo sinus anguli Z, qui per tabu-

= Log.
Und

minutorum secundorum 100. 59". Inventis jam sequationibus maximis Y -|Z, anguli V, et X, pro quolibet anomali mediae

i tang, Ang. i S Q'h invenietur i S 1', 35. 5" ; et hinc anomalia vera S 38. 3' 11", (sive S Q, S P)

Q H

iQSH SQ.H. = =Q H = quam

19.

gradu

facile reperiuntur v. gr.

Est enim Log. anguli Z Log. cubi sinus 45.

31. 5501403. 46. detrahe logarithmum cubi radii 30. 0000000 ; residuum 1. 5501403. 46. erit logarithmus sinus anguli X, qui per tabulas inYenietur esse minutorum secundorum 35. 41". Quar cum in 45. anomaliae gradu angulus V, asqualis sit angulo Y, erit motus mdius aequa45, 4', 56. 55". tus, seu angulus P B, Jam vero ut inveniatur anomalia vera, seu angulus P S B, dato angulo P B, producatur P ad ut sit P S P, et erit Q, A B, ex natura ellipseos, atque angulus

horum summa

= = =

pro

45''.

2.

0016853. 46.

29. 5484550.

Ex

hc

summa

=
P
S

Q=

B, sequalis summse angulorum Q, S H, quar semisumma laterum S H, Q, ; est ad eorum semidifFerentiam, hoc est, A -(S O, uttangens dimidii anguli S O, ad O B, ad tangentem semidifFerentiae angulo-

PH

rum

= horum summa = Log. A 0+ S O = =

S
d
Differentia

Q S H, S Log. tang. i Log. O

Q H. H B=

9.

5-

6181066. 717. 1407247. 98.

12.

7588314. 698._ 2212068. 41.' 9 5376246. 246.

^-

proxim ; Nam si ex data hc anomalia ver, quratur (371) anomalia mdia, invenietur esse 45, graduum quam proxim.

Vot.

I.

226

PHILOSOPHI/E NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De
corporum

VII.

ascensii et descensu rectUneo,

PROPOSITIO XXXII. PROBLEMA XXIV.

Posito quodvis cerdripeta sit reciproc proportionaljs quadrato distant

h-

corum a
describit.

centra, spatia definire

,

qu

corpus recta cadendo datis tempoiibus

Cas. 1. Si corpus
l'iter,

non

cadit perpendicula1.

describet id (per Corol.

Prop. XIII.)
umbilicus

sectionem aliquam conicam cujus

con'ifruit

cum

centro virium.

Sit sectio illa

conica

A R P B et umbilicus

ejus S.

Et

pri-

mo
jore

si

figura ellipsis est; super hujus axe

ma-

A B

describatur semicirculus

AD

B, et

per corpus decidens transeat recta

perpendicularis ad
erit

DPC
S,

axem
arese

actisque

P S

S P, atque ideo etiam tempori proportionalis. Manente axe

area

A B minuatur
tionalis.
(^)

perpetuo latitudo

ellipseos, et

semper manebit area

D tempori proporconcidente

Minuatur

latitudo illa in infini-

tum

et

orbe

A P B jam

cum axe

AB
A

et umbilico

S cum
evadet

axis termino B, descendet corpus in rect

C, et area

ABD
axe

tempori proportionalis.

Dabitur itaque spatium

meter

C, quod corpus de cum

coincidit.

(^) 591. Lemnia. Si sectionis conicae latus rectum ad axem transversum pertinens perpetuo minuatur, et tandem evanescat, manente sectionis axe transverso, omnes ad axem ordinat pei-petuo minuuntur et tandem evanescunt, ac

sectionis conicae

Por-

perimeter sectionis cum axe et umbilici cum axis verticibus coincidunt. Est enim, (ex conic.) ordinata cujusvis quadratum ad rectangulum abscissarum in ratione data lateris recti ad axem transversum; quar si maneute axe transverso ; adeoq. et abscissarum rectangulo, latus rectum perpetuo minuatur ac tandem evanescat, ordinatae quadratum adeoque et ordinata ipsa perpetuo minuitur et tandem evancscit, et peri-

r ordinata per umbilicum sequalis est dimidic lateri recto (Vid. sup. in Conicis, Theor. III, de Hyperbola et de Ellipsi et Cor. I. heor. I. de Parab.) adeoque quadratum dimidii lateriE. recti est ad rectangulum ex distantiis umbilic?
a verticibus, ut latus rectum ad axem transversum, und rectangulum sub quart parte lateris recti et axe transverso quatur rectan^ gulo ex distantiis umbilici a verticibus ; quar evanescente latere recto et manente axe transverso, rectangulum sub distantiis umbilici a verticibus nullum fit, et umbilicus cum proximo
vertice coincidit.

Liber Primus.]
loco

PRINCIPIA MATIEMATICA.
si

227

perpendiculariter cadendo tempore dato describit,

modo tem-

pori proportionalis capiatur area

AB

D,
e.

et a
i.

puncto

ad rectam

AB

demittatur perpendicularis
Cas. 2. Si figura
illa

DC

(^).

Q.

R P B hyperbola est, diametrum principal em A B hj^erbola recet (^) quoniam arese C S P, tangula B E D
:

describatur

ad eandem

C B f P, S P f B sunt ad areas C S D, (^ C B E D, S D E B, singulae ad sin-. ratione altitudinum C P, gulas, in data CD; et area S P f B proportionalis est S tempori quo corpus P movebitur per arcum !B P f B erit etiam area S D E B eidem tem;

pori proportionalis.

hyperbol
transverso,

R P B in infinitum
et coibit arcus

Minuatur latus rectum manente latere

P B cum recta B et recta S D cum rect B D. Proinde area B D E B proportionalis erit tempori quo corpus C C B. descensu describit lineam recto CB
et

umbilicus S

cum

vertice

Q.

A_

e.

i.

Cas. 3.

(^)

Et

simili
est,

argumento

si

figura

RPB
cipali

parabola

et

eodem

vertice prin-

describatur alia parabola

qu semper maneat data, interea

bola prior, in
cujus

B E Dj dum para-

perimetro corpus

P
j

movetur,

diminuto et in nihilum redacto

ejus latere recto, conveniat

fiet

cum

line

segmentum parabolicum B proportionale tempori quo corpus vel C descendet ad centrura S

Q.
(f)

DE
vel

C B B illud P
B.

-gt

e. i.

392.

Perpendicularis

I)

C.

Quoniam
est

area A B D, seiper proportionalis qiio corpus ex puncto A per rectam

erit totius semicirculi

tempori
cadit,

A C

E B, proporarea tionalis tempori quo corpus idem cadendo perB, et divisim area segmenti cunit lineam B, proportionalis tempori quo corpus B

A D

DE

ex A, cadendo percun-it lineam C B. (S) 593. Quo,iiam are. Nam 1. triangula quorum est basis coramunis C S, C S P, C S sunt ut altitudines C P, C D. 2. are hyperbosunt ut edem altitulic C B f P, C B E

= C P C D. 2 lectum B P= natura Parabo= L, la3CP^=lXCBetCD^ = X ^ adeoque C P C H = \/ V P n^'^ ad B

C S S P rectum Paraboles rabol B E D C
:
:

P, C D (374) ,md 3. clivism C B f P C S IX hoc est, S P ad C B E O 1' sector S P f B ad sectorem S D E B ut C ad C D. 1 io t t> In Parabola 1 (!>) 394. Siviili arguviento.
"^'"^;^

-C

sit

latus a_ij,

1,

latus

erit,

ex
\

1>

in ratione data, ergo area C D, in edem ratione data aream C

^ i

e;jt

BE

U r aa

228

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO XXXIII.
ad
velocitatem corporis centra

THEOREMA
BC

IX.

Positisjam inventis, dico qitod corpors cadentis velocitas in loco quovis

est

intervallo

circulum descrihentis,

in sibdnplicat ratione quant

A C distantia

corporis

circuli vel

hyperbol

rectangul vertice ulteriore A, habet ad Jigur semidiametrum principa-

lem J

B.

Bisecetur
in

B, communis utriusque figure

et

agatur recta

T,

R P B, D E B diameter, quae tangat figuram R P B in P, atque etiam

O--

A
secet

communem
S

illam diametruni
et

A B

(si

opus est productam) in

sitque

Y ad hanc rectam,
3. divisim

BQ
B
dmon-

ad hanc diametrum perpendicularis,

centro distantiam circulum describentis, vel in ratione minore quam y' 2, ad 1, vel in ratione majore aut in e ips ratione. In 1. casu recta

=CP
;

Quar
:

SPfB:SDE

CD.

Caetera se habent ut in

stration e cass secunJi.

S95. Sc.liulium. Corporis per rectam C S, ad centi'um S, cadentis velocitas in loco quovis C, est ad velocitatem corporis alterius ad eandem a

S C, usurpanda
scentis
;

est pro eilipsi latitudinis

evane-

in 2. casu, recta S C, est hyperbola cujus latus rectum evanescit ; in 3. casu, recta

Liber Primus.]
atque figur

PRINCIPIA MATHEMATICA.
latus

229

R PB

rectum ponatur L.

Prop.
locitas

XVI. quod

corporis in line

RPB

circa

Constat per Corol. IX. centrum S moventis ve-

in loco quovis

sit

ad velocitatem corporis intervallo S

circa

idem centrum circulum describentis in subduplicat ratione rectanguli quadratum. Est autem ex conicis A C B ad C P q ut ^L X

SPadSY

AO

ad L, ideoque

L
xl Ky Jj
A

sequale L.

Ergo
Il

velocitates

illae

sunt ad invicem in subduplicat ratione

CPaXAOXSP r_L ad
ACB B O ad T O,
!3

quad.

est C O ad B O ut et composite Unde vel dividendo vel B T. componendo fit B O vel divisim ut C B ad vel + C O ad B O ut C T ad B T, id est, A C ad A O ut C P ad A O X SP^^^^l^ CPq X -_BQqXACxSP ^r^ sequale i!Li est, B Q mdeque ^' ^ ^
(')

Porro ex conicis

ACB
line

AOxBC
S

Minuatur jam
coat

in infinitum figurae

RPB
;

latitudo

P, sic ut
et linea

punctum

cum

puncto C, punctumque S

cum puncto B,
et corporis

P cum

linea

C, lineaque S

cum

B Q

jam

rect descendentis in

line

C B

velocitas fiet
;

ad velocitatem corporis centro

in subduplicat ratione ipsius ^

intervallo

B C

circulum describentis

3^ AO

X B C

ad S
ad S

Y q, Y q) in

hoc

est (neglectis aequalitatis rationibus

SPadBCetBQq

subduplicat ratione

AC

ad
fit

Corol. 1. Punctis
Corol. 2.

et

countibus,

A O sive | A B. Q. e. d. T C ad T S ut A C ad A O.

revolvens,
distantiam.
S

circula quovis (^) Corpus ad datam a centro distantiam in motu suo sursum verso ascendet ad duplam suam a centro

C,

est

parabola laters recti

evanescentis.

Haec omnia patent ex CorolL

:

7. Prop.

XVI.
:

AO=CP:BQ etCP= " ^AXOA

ac

C
'

AO=AO O AO= do est C O B O = B O T O et in EUipsi composite C O B O = C B (seu C O + B O) B T (seu B O + T O) et in hyperB O = C B (seu C O bol divisim, C O B O) B T (seu B O T O) Quar in
:
: : :

C) 396. Forro ex conicis. (Vid. Lem. V. de C Conicis, Cor. 2.) est T O B O, invertendo et peimutanet quia

C P

X A
-

CP^'XAOXSP BQ^XACx S P

A O

ndpmio '"''""*'
'

ACXCB

~ AOXCB

C^) 597. circulus, et

Corpus ad datam.

O,

erit

AC=AO=iAB,
A

punctum C

Si fuerit B coincidat cum puncto

ED

adeoque velo-

utraque sectione, C Und in ellipsi dividendo fit A C, seu seu C O, aut BT C B B T, et in hyperliol, componenO: seu do A C seu C B -)- B T B T ; adeoque in utrque secC T B T. Sed tionc A C B O seu A O propter similitudinem triangulorum T B Q, C T B T C P B Q. crgo A C
: :

0:BO=CB:BT. BO AO CO:BO=CT, BO=iCT CO-j-B

:

^
:

TCP,
:

per radium O cdendo acquisita est qualis velocitali corporis centro B intervallo circulum describentis. Und si corpus illud, ad datam a centro distantiam B O in circulo revolvens, sursum per O A, projiciatur cum e velocitate qu circulum describit, seu quam per A O cadendo acquisivit, ascendet ad punctum A, per spatium O A (25) seu ad duplam suam a centro B distantiam B A 2 B O. 3
citas

BO=AO

230

PHILOSOPHIiE NATURALIS PROPOSITIO XXXIV.

[Mot. Corpor.

THEOREMA X

Sijigura

B E D parahola
iri

est,

dico quod cmyoris cadenlis

velocitas

loco quovis

a-

qualis est velocitati qu cor-

pus centra
valli sui

B dimidio interB C circnlum uniparabolam

for miter descr ibre pot est.

Nam

corporis
circa

RPB
quovis

centrum S dein

scribentis

velocitas

loco

(per

Corel. VII.

Prop. XVI.) aequalis est velocitati

corporis dimidio inter-

valli

circulum circa idem centrum S uniformiter describentis.

Mi-

nuatur parabolae latitudo

C P

in infinitum eo, ut arcus parabolicus

et intervallum

cum
valle

rect

B, centrum S cum vertice B,

P cum

inter-

BC

coincidat, et constabit propositio.

Q.

e. d.

PROPOSITIO XXXV. THEOREMA XL

lisdem positis, dico quod areajigur
aequalis sit

DES,

radio indefinito S
lateris

D descripta,

are quam corpus, radio dimidiiim

rccti Jigurce

DES
C
c
ad

quante, circa centrum

potest.

uniformiter gyrandoy codem tempore describcre

Nam
vis

concipe corpus

C quam minim

temporis particul lineolam

ratione composit ex ratone
c
/^^

398. Corol. 1. Velocitas in puncto quoC, est ad velocitatem in alio puncto C c, in ratione subduplicat rectanguli B c. B C, ad rectangulum A c Nam velocitas in C, est ad velocitatem corporis intervallo B C circulum descri-

A
C^

c, n

y'

A C

^ i A B, ratione y' B ad ut A B ad V A V B C, hoc A ad

c.

sive

B C, et ratone -y/ ACX-y/I^c

in ratione

bentis ut

hancce
tervallo

V A Prop.);
B C

ad y'""|~~B, (per
corporis
inest

Q"

velocitas

circulum describentis

ad velocitatem corporis intervallo B c

(per Cor. 6. circulum describentis, Prop. IV.) reciproc in ratione subdu- "R^. plicat radiorum, hoc est, ut y' B c ad y' B C ; denique velocitas corporis intervallo B c circulum describentis est ad velocitatem in c corporis ex A cadentis ut y' i A B ad y* A c (per hanc Propositionem) ; ergo (per compositionem rationum) est velocitas in C ad velocitatem in

C B c ad rectangulum duplicat rectaiiouli Q. e. d. C. c Si fuerit B f P paraboln, 399. Corol. 2. corporis in ea moti velocitas in loco quovis P, erit ad velocitatetn corporis ad distantiam S P, circulum describentis in ratione y' 2, ad 1 ; si si fit ellipsis in minori ratone, in majori vero

v'

V'

est,

sub-

X B

latitudine orbis

fuerit hyperbola (per Cor. 7- Prop. XVI.) et imminuta in infinitum ut coinci-

dat

P cum

axe

C,

erit corporis

cadentis

velocitas in loco quovis

poris ad distantiam

B C

2:lin 2 ad 1. adeque 2. casu ratio C, ad \ A B, minor erit 5''. casu major, et contra. quam ratio 2 ad 1 ; in
ut

AC:iAB =

ad velocitatem corcirculum describentis

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et

231
in

cadendo describere,

interea corpus aliud

K, uniformiter

circulo

O K

ciica

centrum S gyrando, arcum

k describere.

Erigantur per-

Ar

232

PHILOSOPHIE NATURALIS
indeque S

[Mot. Corpor.
'

D d,
^

d,

K k sequale SYxDd, et^SKxKk sequale id est area K S k aequalis areae S D d. Singulis igitur
X

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

233

PROPOSITIO XXXVI.
Corporis de loco dato

PROBLEMA XXV
-A-

cadentis determinare tempora

descensus.

Super diametro
Lnitio,

dstanti corporis a centro sub

describe semicirculum

AD

S, ut et

huic qua
S.

lem semicirculum
poris loco quovis

OKH
C

circa

centrum

rige ordinatim

De corapplicatam C D.

A S D sequalem constitue sectorem Patet per Prop. XXXV. quod corpus caO S K. dendo describet spatium A C eodem tempore quo corJunge S D,
(')

et areae

pus

aliud, uniformiter circa

centrum S gyrando, des-

cribere potest

arcum

K.

Q.

e.

f.

et S E A enim are semicirculorum O K asquales, tempus vero quo corpus ex A demis-

ad

1,

hoc

est,

quam proxim 565685, 100000,

spatium quodvis A C sum est ad tempus quo percurret A S, ut area A S E S, sive ut sector O S ad semicirculum A ad sectorem quem describit corpus in circulo revolvens sequalem semicirculo A E S, H. qui sector erit ipse semicirculus O 401. Corol. 2. Si corpus ad distantiam S A, circulum describens omni molu revolutionis privaretur, et ad centrum virium S, sol vi centripet urgeretur, tempus quo ex A usque ad S cadendo perveniret, esset ad tempus unius revolutionis in circulo ut 1, ad 4 y' 2 est enim tempus periodicum corporis ad distantiam S O circulum describentis (hoc est, duplum ejus temporis quo corpus ex A, cadendo percurrit A S, (400) ) ad tempus periodicum corporis ad distantiam A S (= 2 S O) in circulo revolvcntis ut Radies quadrat cuborum distantiarum 1 et 2, sive ut 1, ad \/ 8 (191), hoc est, ut 1 ad 2 2 ; ergo tempus quo corpus cadendo percurrit A S, est ad tempus periodicum corporis ad distantiam A S in circulo revolventis ut i ad 2 ,^ 2, hoc est, ut 1 ad 4 -y/ 2. 402. Scholium. Si planetarum orbitas circulares esse suponamus, vimque centripetam qu

cadendo percurrit

ut 39343, ad 6955. 5, seu dies 4, hor. 19, min. prim. 55, et secund. 30, tempus quo luna cadendo ad centrum telluris perveni.
ret.
(^)

* Patet per Prop.

KH

semicirculorum

AD

S,

XXXV. Cum enim O K H, et sectorura

erit

S K, A S D, areae asquales sint respective, quoque sector S K qualis segmente S E D, adeoque (ICI.) tempus quo coi-pus ex

cadendo percurrit

S,

a?quatur tempori,

revolvens quo corpus aliud in circulo O K describit arcum K H, et quoniam tempus per A S cadendo quatur tempori quo coi^pus re-

volvens totum semicirculum O H, describit (401), erit tempus per C, sequale tempori

per arcum

K.

403. Corol. Arcus O K, aequalis est summse arcus A et linese C D. Est enim sector A S D, asqualis sectori A O D, -|- triangulo

DOS,

sive

iAOxOK=iAOxAD-fiAOX
OK=AD-|-CD.

sectorver O K, sed est sector

OSK,

fAOxAD-l-iAOxCD: = iSOX OK=iAO

O
S

K := A

S D.

Quai

in suis orbitis retinentur, in duplicata

ratione

C D, atqu ade Si itaque fit ut radius ad arcum grad. 57. 29578, 4""". qui radio aqualis est, ita C D, ad B, erit arcus rect C aequalis, et obtinebitur
-|- B. Hinc dato tempore quo S ex puncto cadendo percurinvenitur tempus quo datam rect S partem C describit, si fit ut semicirculus H, seu grad. 180., ad arcum -{- B, seu cadendo K, it tempus quo corpus ex percurrit S, ad tempus quo percurrit

distantiarum a centro decrescere, ex datis temporibus periodicis, facile erit tempora definire

B O K

A D
A

corpus datam
rit,

quibus usque ad centrum sui motus cadendo

pervenirent.

Exempli

causa,

cum

tempus
sit

periodicum lunse circ terram

revolventis

dierum 27. hor.

est,

7. minutorum pnmorum 43, hoc minutorum primorum 39343, erit \/^ 2,

OK O

AD A

A C

234.

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO XXXVII.

[Mot. Cohpou.

PROBLEMA

XXVI.

Corporis de loco dato sursum vel deorsum projecti drfinire tempora ascciisus
vcl descensus,

Exeat

cor-

pus de loco dato

secundum

lineam

G S cum
quf

velocitate

cumque. In duplicat

ratione

liujus velocitatis

ad

uniformem
Hl k

in circule velo-

citatem,qu cor-

pus

ad

inter-

vallum datum S
volvi posset,
ratio illa est

circa

centrum S
ad i

re-

cape

G A

S.

Si

numeri

binarii

ad unitatem,

punctum

infinit distat,

quo casu para-

bola vertice S, axe S G, latere quovis recto describenda est.

Patet hoc per Prop.

illa

XXXIV.
est

Sin ratio
1,

minor

vel

major

quam

2 ad

priore casu circulus,pos-

teriore hyperbola rectangula

super diaPatet per

S, inter-

metro S
Prop.
vallo

A describi dbet. (*) XXXIII. Tum centro

li^

quante dimidium

lateris recti, des-

cribatur circulus

H
G
G

k K,

et

ad corporis

descendentis vel ascendentis locum G, et locum alium quemvis C, eriganti

r perpendicula
(')

I,

occurrentia conic sectioni vel circulo in I ac

Scilicet,

Pntet per Prop.

XXXIIT.
quam

fingatur sectio conica latitudinis nt proxim concidt cum axe

fingatur esse punctum cum data velocitate, primo quseritur species illius
sectionis,
et

minimae, A B, et in ea ex quo corpus movetur

r& ad velocitatem corporis in distantia S volventis in siibduplicat ratione distanti puncti a verice ulteriore Ellipsis vel Hyperbolae ad
est

ejus semi-Axem, unde si fiat in duplicata ratione veiocitatis in

G A ad ^ S A G ad velocita-

ex proportione velocitatis dat ad

tem corporis

in

dislanti

revolveniis, erit

velocitatem

tum S

circa

qucum corpus ad intervallum da- A vertex ulterior Ellipsis Centrum S revolveretur, agnos- i S A semi-axis qusitus.
Prop.

vel Hyperboles, et

cetur, ex Cor. 7.

XVI.

et, si sit

Ellipsis
in

vel Hyperbola ejus

axis

major ex veloritate

data etiam innote'^^cet, per Prop. XXXIII. quia velocitas corporis cadentis in puncto G,

Fiat ergo in vertice S Parabola qua?vis, si curva evanescens in qu G est, sit Farabola, vel fiat Circidiis, vertice S Diamotro S A, si sU
Ellipsia
;

vtl

Hyperbola

a'quilattra

edcm

Liber Primus.]
D.

PRINCIPIA MATPIEMATICA.
I,

235
sectores

Dein junctis S
K,

S D,

fiant segmentis

SEIS,

HS

H S k sequales, et per Prop. XXXV. corpus G describet spatium

tempore quo corpus

SEDS
K k.

G C eodem

describere potest

arcum

Q.

e.

f.

PROPOSITIO XXXVIII. THEOREMA

Posito quod vis centripeta proportionalis
'

XI.
distanti Icco-

sit

altitudini

seii

rum a

centra, dico

quod cadentium tempora,

velocitates et spatia descripta

sunt arcubus, arcuumque sinihus rectis et

tionalia.

si?iibi/s

versis respective propor-

Cadat corpus de loco quovis

rectam

A secunclum

et centre

virium S, intervallo

A
et

S,

describatur

circuli

quadrans

sitque

CD

sinus rectus arcus cujusvis

A E, AD

corpus A, tempore

D, cadendo de-

scribit

spatium

C, inque loco

acquiret

velocitatem
(")

C D.
Propositio

Demonstratur eodem modo ex Pro-

positione

X, quo

XXXII.
fuit.

ex

Propositione

XL

demonstrat

Diametro si ea curva sit Hj'perbola, et si Corpus ex G perveniat in C, erectis usque ad curvas crunt descriptas perpendicularibus G I, proportionalia temposegmenta S E I, S E ribus quibus corpus propositum ex G ad S, et ex II. Sed per C ad S movebitur per Prop. Prop XXXV., corpus G spatia G S, C S, ii.sdem temporibus cadendo percurrit, quibus corpus K, describit arcus H, k eodem ; igitur tempore percurritur G C, quo k. Nam (") * 404. DemonMratur eodem modo.

quo percurritur

c,

(ex demonstr) atqu ade

c, et

co'untibus punctis

d D,
ob
d
r

CD,
:

erit velccitas in

C,

ut
ij

c
(5,

145), sed

XXX

S C D,

similia
est, -

cr^.j a U, id

Ce CD zr= .
D

seu

SU
lioc
d.

Dr d, C D ^ V,. Quare velocitas m

trian-rula
:

D=

loco C, est ut -^-p,.

est,

ob constantem

S D, ut

C D.

Q.

e.

corpus non cadit perpendiculariter, describet (per Cor. 1. Prop. X.) ellipsim aliqaam A P F B, cujus centrum congruit cum centre virium S; Super hujus ellipseos axe majore B, describatur seniicirculus B, et per corpus decidens transeat recta P C perpendicularis ad axem, actisque S, P S, erit area A S D, area; atqu adeo etiam tempori proportionalis. Manente axe A B, minuatur perptue latitudo Ellipseos, et semper manebit area A S D, tempori proportionalis. Minuatur latitudo illa in infinitum, et orbe A P B jam concidente cum axe A B, puncto P cum C, et F cum S, descendet corpus in rect A C, et area A S D, seu huic proportionalis arcus A D, evadet tempori proportionalis. In rect C capiatur lineaquam minima Ce, agaturque c d, parallela C D, etcirculum secans in puncto d, ex quo ad C D, demitt; tur perpendiculiim d r, et arcus d proportionalis erit tempori
si_

id

AD D

ASP,

236
Corol.
1.
(^)

PHILOSOPHIE NATUPtALIS
Hinc
S, et

[Mot. Corpor.

eequalia sunt tempora, quibus corpus

unum

de loco

cadendo pervenit ad centrum

corpus aliud revolvendo describit

arcum quadrantalem
Corol. 2.

AD

E.
locis

Proinde qualia sunt tempora omnia quibus corpora de

(-^)

quibusvis ad

usque centrum cadunt.

Nam

revolventium tempora om-

nia periodica (per Corol. III. Prop. IV.) sequantur.

PROPOSITIO XXXIX.
Posit cujuscumque generis vi centripet^

PROBLEMA

XXVII.
curvilinearum

et concessis Jigurarum

quadraturs, requiritur corporis recta ascendentis vel desceyidentis tum velocitas in locis singulis,

tum tempus quo corpus ad locum quemvis perveniet :

Et

contra.

De loco
corpus E,

quovis
(^)

in recta

ADE C
E

cadat

deque loco ejus

erigatur

semper perpendicularis E G, vi centripetse in loco illo ad centrum C tendenti propoitionalis

:

Sitque

B FG

linea curva

quam

punctum
tem
lari

G
et
(^)

perpetuo tangit.

Concidt au- p-

EG

ipso motus initio

erit

cum
potest
i.

perpendicuin loco

B,

corporis

velocitas

quovis

ut recta,

qu

aream cur-

vilineam

A B G E. Q. e. In E G capiatur E M rectse, quae potest aream A B G E, reciproc proportionalis, et

sit

VL

linea

curva,

quam punctum

M
ABTV

perpetuo tangit, et cujus asymptotos

ta

est rec-

AB

producta

et erit

tempus, qo corpus l^
ut area curvilinea
*

cadendo describit lineam

* Corol.

A E,

M E.

Q.

e.

i.

1. Hinc aijuaUa. Nam per Cor. C) 2. Prop. X. tempora revolutionum in ellipsibus B, adeque et tempora quibusvis A P F, P F seu S, per ellipseon quadrantes E, sunt qualia. * Ad usque ctntrum. Ex quite ca-

-^

AD

AD

(J)

dunt. 405.

JEqualia sunt tempora

quibus corpus

unum
culi

de loco
;

cadendo pervenit ad locum C,

revolvendo describit arcum cirenim corpus in circulo uniad formiter revolvatur, erit tempus per tempus per A E seu ad tempus per A S, ut quadrantem A E, sed est etiam arcus A D, ad tempus per A C, ad tempus per A S, ut arcus D, ad quadrantem A E, ergo tempus per C, quatur tempori per A D. Id est, per om('') * Deqve loco ejv.i E. nia lincae A C puncta erigantur peiiiendicula
et corpus aliud

A D

Cum

A D

A A

Ut

G,

vi ctntripet

in

singulis

lUis punctis

Liber Primus.]
Etenim
dinis,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

237

in recta

AE
F

capiatur linea

quam minima

sitque

DL

locus lineae

M G,
qu

ubi corpus versabatur in

D E datse longituD
ABG
I,

et si ea sit vis

centripeta, ut recta,
:

potest aream

E,

sit

ut

descendentis velocitas
est, si

erit

area ipsa in duplicata ra^ione velocitatis, id

pro velocitatibus in
ut

et

E, scribantur

et

A BFD
area

V,

et

area

ABGEutVV + 2VI +
jp

V +

erit

area

II,

et divisim

DFGEut2VI+II, ideoque

DFGE ut 2VI
^

^p^

+ IIm/m ^^ )
j

est si primae quantitatum

,

nascentium rationes sumantur, longitude

ut

2VI>ideoque etiam ut quantitas

illa

quantitatis

.... Ix V hujus dimidium

D E,

_.

Est autem.tempus, quo corpus cadendo describit lineolam

directe et velocitas

utlineola

insers, estque vis ut velocitatis

si

incrementum I

directe et
I

tempus
j

inverse, ideoque

prime nascentium rationes sumantur,

F.

ut

V X ^^^ ^^N "TTy

^t longitude

Ergo

vis ipsi

D F vel E G prosit

portionalis facit ut corpus e

cum
Q.

velocitate descendat, quse

e. d.

ut recta

quae potest aream

C^)

ABG

E.

Porro cum tempus, quo quaelibet longitudinis datae lineola

sit

DE
quae

describatur,

ut velocitas inverse, ideoque inverse ut linea

;

recta

potest

aream
ut

A B F D
eadem

DL
nia
illa

M E,

C^)

sitque

T>
:

L, atque ideo area nascens

erit

linea recta inverse

tempus ut area

D L M E,

B F curva ad quam omperpendicula terminentur. Possunt autem perpendicula illa ad arbitrium assumi, duramodo singula vi centripetse in singulis locis proproportionalia, sitque

^^

I
I V

~D~'

^^'" ^**^' "* quanutatis hujus

dimidium

V
:

Quoniam autem

velocitas

portionalia

Ut recta, qu potest aream curviiineani In prioribus Editionibus erat, ut E. are curviline A B G E latus quadratum ; hae scilicet phrases synonymse sunt ; phrasis qu hic juxta Editionem Londinensem adhibetur, veteribus Geometris est familiaris Ea autem
(')

sint.
^
j_

,as

TT.

...

AS G

^. ^ ri t per spatmm evanescens t\ E, est umformis -^ ^ j/,^rN -r -c percumtur, dicatur ^^^^^' '' ''"^P^^

T,

erit

T=

' ^ ^
(5).

,
*

Est autem

vis

ut

'
vis

/js)

adeoque siloco
^'^ ^''^

linea quse potest figuram datam, est linea cuius quadratum est quale ilU figur dat. * Id est, si prim quantitatum C") 406. nascentium, &c. Seu countibus punctis, et E, F et G, fit area qualis rectan-

,IXV
"*

T ponatur ^^ V
"* loDgitudo

erit

"D^"'
("^)

.,__ D F,

ergo vis

^.

DFGE,

gulo E C107) et velocitatis finitae F V, incrementem nascens I, evanescit respectu V, (107) ac proind cum sit I V II VI, quadratum II, evanescit respectu rectanguU
:

X D

G, &c. Porrn cum tempus. Tempus enim est ut spatium uniformiter percursum directe et velocitas invers (5), quar si spatium constans
ij)si

D F, vel E
*

fuerit,
(d)

tempus
^j^^we

est

ut velocitas inverse.

jn

V I, aut 2 V I Quaro ia hoc casu "^ g^ D E D F X D E _^ ^ 2VI-|~II jj E DE 2V Est igitur longitudo D F, ut quantij
; ,
'

Est enim D L, ut D L D E ducta, hoc est, ut area nas^'^"^ ^, ^ M E, sed D L e.t ut latus quadratum are A B F D inverse (per constr. ergo area nascens D L M E, est ut idem latus quadraconstantem
)

D L.

^^^

inverse,

hoc

est,

ut velocitas inverse,

sive,

^* tempus per

p<

temporum
centium.

est ut

summa omniiun summa omnium arearum naS'

E. Quar
&c.

Hoc

est,

2f>8

PHILOSOPHIE NATURALIS
ut

[Mot. Corpor.
lioc est

et

summa omnium temporum

summa omnmn
linea

arearum,

(per

Corol. Lem. IV.) tempus totum quo

A E describitur

ut area tota

TV ME.
Corol.
1.

Q.

e. sit

d.

Si

locus,

de quo corpus ca-

A
P'

dere dbet, ut urgente aliqu uniformi vi centripet nota (qualis vulgo supponitur gravitas) velocitatem acquirat in loco
velocitati,

qualem

quam corpus aliud vi qucunque cadens acquisivit eodem loco D, et in perpendiculari D F capiatur D R, qu sit ad

ut vis

illa

uniformis ad vim alteram in

loco

D,

et

compleatur rectangulum

eique qualis abscindatur area

P D R Q, A B F D erit
;

Alocus de quo corpus alterum

que completo rectangulo
fcit

NamS E, (^) cum K

cecidit.

area

VV
tum tum

ad 2

A B F D ad aream D F G E ut V I, ideoque ut ^ V ad I, id est,

ad incremen;

ut semissis velocitatis totius

velocitatis

corporis vi inquabili cadeniis

C)

et

similiter

area

PQRD

ad aream

DR
F,

ut semissis velocitatis totius ad incremen;

velocitatis corporis uniformi vi cadentis

sintque incrementa

illa

(ob

sequalitatem

temporum nascentium)

ut vires gnratrices, id est, ut ordiu<-

natim applicatae

R, ideoque

areae nascentes

D F G

E,

DR SE;
ut semisses
Corol.

erunt ex aequo areee tot

A BF

D,

QRD

ad invicem
veloci-

totarum velocitatum,

et propterea,

ob qualitatem

tatum, eequantur.
(S)

2.

Unde

si

corpus quodiibet de loco quocunque

ad

data

= VV:2VI = iV:I.
D R S E,
ut
semissis
velocitatis
{^)

(^) * Cuvi (co'untibus punctis D, E) sit area ad aream G E, ut V V, ad 2 V X. I ; Si enim sit locus ex quo corpus cadere dbet vi qucumque ut eamdem in velocitatem acquisiverit ac si ex P vi gravitatis decidisset erit area V, B F D, ut F et area E, ut 2 I -{- I I, hoc est, I. Quar (406) ut 2

BFD
V

DF

P E ut dividende
2

V V ad V V + 2 V X -f X ^ et PD: DE = VV:2VX + X^= (et oraisso X ^ ut pote infinit parvo) V V

VX=iV X
: :

A V

ABFD:DFGE
P D

sunt vero incrementa illa I et ; F ad ut vires gnratrices id est ut E ad S E. Est R, sive ut F ergo per hanc demonstrationem.
:

=iV =X
(13)

X,
-j

sive

PQRD:DUSE invertendo DRSE:PQRD

;

unde

D R

Et

similiter area

P QRD
ad
ejus

hoc

est,

linea

ad aream ad lineam E

(propter altitudinem
corporis

communem
totius

D R^

S E)

DFGE:DRSE=DF:DR=I:X DRSE:PQ R D=X:i V

Unde

ABFD:DFGE = iV:I
ex compositjone rationum

velocitatis

incremejitvm
scilicet

uniformi

vi cadentis,

cum
in

velocitas
sit

in

PClRD = iVXlX X:IXXX|V

Sit

A B FD
A

sit

V,

incrementum
altitudines ex

X, ex natur

gravitatis

sive in ratione sequalitatis. (S) * Corol. 2. demonstratvr,

punc-

quibus corpus cadit sunt ut quadrata velocitatum in fine lapsus acquisitarum, ergo erit P

tum ex quo corpus

loco

cadere dbet ut acquirat

velocitatem

cum qu sursum vel deorsiiia

Liber Pribius.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sursum vel deorsum
projiciatur,
et

239

cum

veocitate vel

detur lex vis cene,

tripetee,

invenietur velocitas ejus in alio quovis loco

erigendo ordina-

ut est tam e g, et capiendo velocitatem illam ad velocitatem in loco are curviline F g e vel recta, qu potest rectangulum P

QRD

auctum,

si

locus e est loco

D inferior,
quadrato ex

vel diminutum,

si is

superior

est,

ad rectam quae potest rectangulum solum

Corol.
3.

P Q R D.

Tempus quoque
lateri

innotescet erigendo ordinatam e

proce proportionalem

capiendo tempus quo corpus descripsit lineam

alterum
line
vi

Q R D + vel D e ad tempus
P

D F

m
g

recie,

et

quo corpus
cor-

uniformi cecidit a

et

cadendo pervenit ad D, ut area curvi-

D Lme

ad rectangulum 2

D L.

Namque tempus quo

pus

vi

uniformi descendens descripsit lineam

est

ad tempus quo cor-

pus idem descripsit lineam

id est (lineola

PE
E,
2

in

(^)

subduplicat ratione
in ratione

DE
P

jamjam nascente)

PDad

PD+iDE

ad

E,

seu 2

ad 2

D+D

et

(')

divisim,

ad tempus quo corpus idem

ideoque ut rectangulum

descripsit lineolam

DE

ut

PD
;

ad

DE,

D L ad aream D L M E estque tempus quo corpus utrumD E ad tempus quo corpus alterum inaequabili motu descripsit lineam D ut area D L M E ad aream D L m et ex aequo tempus primum ad tempus ultimum ut rectangulum 2 P D X D L ad aream D L m
2

que

descripsit lineolam

e,

e,

e.

projicitur, prit,

(ex

Dem.) area

portionalis quadrato velocitatis

g e procorporis in loco

AB

lis

Est autem (ex Dem.) area A B F D, quarectangulo P Q, R D, adeoque area A B

ge=PQ,RD-j- DFgesi locus e loco D

inferior fuerit,

etABge^PQRD
D
superior,
;

Fg

e,

si

locus e loco
e, est

hoc

est, si

corpus sursum projectum

poris in loco

sit

erg velocitas cor-y'

Et divisim. Tempus par P D, vi unidescriptum est ad tempus per E, ut 2 P D, ad E, adeoque ut rectangulum 2 P L, ad rectangulum E D L, seu ad aream L E ; tempus per rectam P D, vi uniformi descriptam sit T, tempus per E, sit , et tempus per e, sit t, erit (ex Dem.) 2 P T E, est(')

foraii

DX D D
:

M
D

ut

ai/

PQ,RD^DFge;
D, ut

XD L:DL M
D
:

cumque

sit

velocitas in

sive ut huic qualis

erit velocitas

in e.

(ex Dem.) Q, ad velocitatem in D, ut

A B F

D,

describit

que idem tempus , quo utrumque corpus lineam D E, siquidem utriusque eaest velocitas

RD

dem

in

sed (ex construction e)

a/ p

q TD qrD 1
*

g e, ad a/ P

C)

Jn
est,

subdvplicat ratwne
lineola

(27), id ratione

tione duplicata

'*"- ^'* spatmm a corpore cadente descripP D ^ -f P D x, velocitas in E acquisita AE v, X E + D E etcum sit P D quanttas tum tempus quo A E, percumtur t, vis ceutripefinita et D nascens, evanescit (107) | D E ^ y, erunt d x, d v, d t, respectu P D X D E P D X D E *^ '" .^' ^'^^ ^^^' ^ G ~ I DE^=PDX Dadeoque quantitatum s, v, t, fiuxiones seu incrementa Und est P D E. pj)2_j_p]jyj) E4-iDE^r=PD^' nascentia vel evanescentia (146. 158), cumque pjjiip j) V ) j^ "L_ p D P D 4- '^^locitas per spatium nascens D E, sit uniformis D E, seu P E est igitur P D P E in ra- (145) grit v velocitatis (5), ac proind ^

P D,ad P D -U^D E;
P'D
^'
:

Q R D. P D, ad P E
quadratis

E, jamjain nnscente in

tempus quo corpus incequabili motu describit lineam D E est ad tempus quo describit lineam E, ad aream D L 1^ e, ut area D L e, ergo und
:

enim

^^^

T:t=2PDXDL:DLme.

t^DLME:DLme;

his ultimisterminis fiet A ^ ; F)

;

PDadPD-{-iDE,
in l'atione

=
-,

atque

^
d
t

^'

P D ad P D -j- i E D, plicat P D. ad P E.
ade

subdu-

incrementum d v

d x =d -^-^,

si

sumatur d

t,

ctn-

240

PHILOSOPHIE NATURALIS
,

[Mot. Corpob.

stans (164) sed est (13)

si

a V y=
,

adeoque

potenti motrice uniformiter agente et tempore

actionis

quivalet quantitati

actionis

crescit

loco

V,

substituatur

invenietur

enim

actionis quantitas

cum

potenti motrice et

d
.

tempore actionis proportionaliter, et factum ex massa corporis et celeritate, seu quantitas mots
producti est id quod actione ill effectum est, seu quantitati actionis sequipoUet, cum necessarius sit nexus inter quantitatem actionis et quantitatem effects et alter alteri aequivaleat. Quare

dt

Hae sunt formula quas ^

tradidit

Varig-

1700. Harum formularum ope, data inter duas ex variabilibus quatuor y, x, v, t, sequatione quvis, obtinebuntur trs spquationes quse simul quatuor duntaxat ex quibus proind variabiles complectentur,

nonius in

Comm.

Paris,

an.

ydt=mdv,
. ,

'

ety
-^

d V
.

410.

Si itaque

quationibus par calculum fluxionum

litas

et

so-

sis proportionalia,

reductiones inveniri poterit sequatio iuter duas quaslibet ex quatuor variabilibus y, x, V, t, ut demonstravit Varignonius in Comm. Paris, an. 1700, qui in iisdem Commentariis an. 1707. 1720. prclara de ascensu et descensu corporum perpendiculari theoremata edidit. 408. Corol. Cum sit juxt superiores formu.

massae

M,

pondra non supponantur maset corpora duo A, a, quorum ad idem vel diversa virium centra

C, perpendiculariter cadant,
tripetae in singulis locis

earumque
e, sint

=
A
T,

e g, velocitates

E, X
t,

=a

e,

G, y V, v, spatia descripta tempora quibus descripta sunt

E,

Y= E

vires cen-

X=
,

dv .,, dx promde = lasdt= y d V =r y d x = ^ yd X= d Sed y d = E G X D E, A B G E; ergo = y d A B G E, = i ^ vz= a/ A B G E.

,

invenietur (409) ' v

^

dx
V

et

ac

etydt
miUter

(408), S.

vel

V,

erit S.

S.

2.

srese

(147)

S.

seu fluxioni x area

ob constantes

= d V= d ^ T = mdv, YdT = M dV, adeoque d X = m b = y g I YdX=ABGE = iMVV. bge M, m und = a/

-rr-^,
t
,

V v

et

si-

y
.

V et 2 Est igitur ob constantem 2, velocitas in loco E, ut recta qucB potest aream curvilineam A B G E. Hinc est 1"'. casus Prop. XXXIX. Newt.

V
a/
d X
*

y
-v"

A B G E
^7
:

promdeque v
_

,.
:

Quoniam
erit

ver

dt

d = etv = -^2AB GE,

X

abge ^_
.\/
si

__ ^,2ABGE

Quar d
d
2

,,

=
M

d X y'

m
:,

=
\/ 2
1

et

==; AB GE
^

quar

si

capitur

2ab ge

=^

VM
et

A^BCT'

und
t

ponatur e
1

m
^/ 2 a b g e
=, erit

EM =
t

= E M v' D E, etsumptisutrinque = X A L M E. Hic

area

2A B

GE

erit

=E MX d

x
-v/

fluentibus

XXX IX.
409.

est casus 2"^.

Prop.

V'm,

Newt.
expressio
. .

consequenter
vis

etdT=DEXEMX'V/M, ac t=aIm&XV-^^ T =

A B GE

dt=deXemX

Superior

centnpet y

V =d

si vis

cen-

tripeta consideretur ut gravitas in centrum, supponit massam corporum aut eandem esse aut ponderibus proportionalem. Verm
si

portionalia,
est

sint massis prodiversEeque inter se masscB conferantur, tum babenda

pondra non

massarum ratio ut determinetur tota corporis gravitas, seu vis

tota
Sit vis illa
erit

qu centrum versus urgetur. m, y, et massa

quidem semper v

(5), at fiet

mdv y= dt

= = d

Ete-

vis centripeta considerari pout potenti motrix, quse corpori indesinenter applicata, motum in eo su actione producit, quasque tempusculo evanescente eadem constanter permauet,
test

rdm

A L

M E X -v/ M. Unde T = a X'V/m:ALMEX'V/M.

t
:

mo

et unifomter

agit (117).

Porro factum ex

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

241

SECTIO
De

VIII.

inventione orbiim in quibus corpora viribus quibuscunque cen.

tripetis agitata rexsolvuntur,

PROPOSITIO XL.

THEOREMA

XIIL
et corpin

St corpus, cogente vi qucunque centripet,

moveatur utcunque,
velocitates

aliud recta ascendat vel descendat, sintque enrum

in aliqiio

iEqualium altitudinum casu quales, velocitates eorum in omnibus qualibus

oUitudinibus erunt quales.

Descendat corpus aliquod ab

corpus aliud a

in line curv

Oescribantur circuli concentrici

A per D, E, ad centrum C, et moveatur I K k. Centro C intervallis quibusvis D I, E K rectse A C in D et E, curvae\^

K occurrentes. Jungatur I C ocK E in N et in I K demittatur perpendiculura N T sitque circumferentiarum circulorum intervallum D E vel I N quam minimum, et habeant orpora in D et I velocitates aequales. Quoniam distantias C D, C I aequantur, erunt vires centripetse in D et I
que

in I et

cru rrens

ipsi

a?quales.

Exponantur

liae

vires per

quales lineolas
2.)

E, I

et si vis

una

N
T,

(per
vis

legum Corol.

re-

solvatur in duas

NT

et I

T, agendo secun-

nm
jem,
1

lineam
nil

NT

corporis cursui I

TK

perpendiculaillo,

muta bit velocitatem corporis in cursu

sed

etrahet

solummodo corpus a cursu

rectilineo, facietque
i^

ipsum de orbis tangente perpetuo

curviline I

defectere, inque via

TK

k progredi.
:

In hoc effectu produ-

cendo vis illa tota consumetur vis autem altra I T, secundum corporis cursum agendo, tota accelerabit illud, ac dato tempore quam minimo accelerationem generabit
proportionalem.
(k)

sibi

ipsi

i^)

Proind corporum in
I acceleralinece

D et I accelerationes qualibus
D
DE,
I

* Troind corporum in JO et

tiones qualibus temporibus

D E,

fact sunt ut

autem inqualibus ut vires accelerati'ices ettempora conjunctim ; sed lineee E, I T, sunt ut

vires acclratrices in directionibus

I T.

Sunt enim

vires acclratrices ut

accelerationes nascentes, seu celeiitatum increraenta nascentia directe et tenipora inverse (13), nnd temporibus qualibus accelerationes nas-

wntes sunt ut
Vol.
I.

vires acclratrices,

temporibus

erg corporum in et I accelerationes aequalibus temporibus factae sunt ut lineae E, I T ; temporibus autem insequalibus ut line ill et tempora conjunctim.

242
temporibus

PHILOSOPHIE NATUPtALIS
factae (si

[Mot. Corpor.
E,
I

sumantur linearura nascentium

N,

K,

T,

NT

rationes primae) snnt ut lineae

E, I

temporibus autem

inae-

Tempora autem quibus qualibus ut line ill et tempora conjunctim. describuntur, ob sequalitatem velocitatum et I

DE
ut

suiit ut
;

vise

descript

DE
K

et I

K, ideoque accelera-

tiones, in ciu-su

corporum per

lineas

D E et
(')

K, sunt

DE D E et I Sed rectanguquad. et I T X I K rectangulum. lum I T X I K sequale est I N quadrato, hoc est, sequale D E quad. et pvopterea accelerationes in transitu corporum a D et I ad E et K quales generantur. j^quales igitur sunt corporum velocitates in E et K
DE
et I

T,

conjunctim, id est ut

T/
i^

et

sequentibus aequalibus distantiis.

eodem argument semper reperientur sequales in subQ. e. d.

Sed
et (")

eodem argumente corpora quivelocia

ad aequales

et

sequaliter a centro distantia, in ascensu

dis-

tantias aequaliter retardabuntur.

Corol.
1.

Q.

e. d.
filo,

Hinc

si

corpus vel oscilletur pendens a

vel

impedimento quovis politissimo

et perfect lubrico

coo-atur in line curv moveri, et corpus aliud rect ascendat vel descendat, sintque velocitates

eorum

in

edem qucunque
filo

altitudine sequales

erunt velocitates eorum in

quales.
lut lubrici

aliis

quibuscunque aequalibus altitudinibus

vel
(")

Namque
non

corporis penduli
vi

impedimento

vasis abso-

idem prsestatur quod

transvers

T.

Corpus eo non

retardatur,

acceleratur, sed tantum cogitur de cursu rectilineo disce-

dere.
Corol.
2.

Hinc etiam

si

quantitas

sit

maxima

a centro distantia, ad

quam

corpus vel oscillans vel in trajectori qucunque revolvens, deque

quovis trajectcrise puncto, e

quam

ibi

habet velocitate sursum projectum

ascendere possit

sitque quantitas

distantia corporis a centro in aiio

sit

quovis orbitae puncto, et vis centripeta semper

ut ipsius

dignitas

et linea

K NT crus I N nusam I K et illins abscissam

(") 411.
acceleratrix

N Quadrato, cum

(')

Sed rectangulum, I
sit

anguliis reclus, normalis, adeque ab basim I mdium proportionale inter hypotheI

KN

T ^ I K quale

est

412. rect

Si

centrum

in

C, I

fiunt parallel
lineis

I T.

Et eodem argumenta.

Vis enim

A C, Valet igitur propositio lares, mutantur. C, 1 C am ubi vis centripetae directio perptua parallela est, dummod puncta
in rectas,

E K

infinitum abeat, et arcus I, I C perpendicu-

etisibi

D,
ad

motum

corporis ascendentis

eodem

que

alta

sint,

hoc

est,

in

edem

rect

quo motum descendentis acclund vera est proport in iisdem locis (25) sitio sive corpus utrumque descendat aut as-

modo

retardt,

directionem vis

centi'ipetse

perpendiculari su-

mantur.
(")

Imi^edimento vasis,

(Vid. not. 83. 86.

cendat, sive dcscendente uno, alterum ascendat.

89.

90 91.)

Liber Primus.]
quselibet

PRINCIPIA MATHEMATICA.
cujus index
in

243

"

',

1 est

numerus

quilibet n unitate tlimierit ut

nutus

velocitas corporis
()

omni

altitudine

V P

",

atque ideo datur.

tis

Namque
est in

velocitas rect ascendentis ac descenden-

(per Prop.

XXXIX.)
velocitas

hc ips ratione.
C P B ad C E G ut P " ad A ", earum ergo difFerentiae erunt semper ut P " A ", ideoque velocitas corporis cadentis in E erit

(^)

413.

Namque

rect ascendentis
est

semper

ac

descendentis

(per Prop.

A ; Sit enim cenP" hc ips ratione trum virium C, distantia C P ex qu corpus incipit cadere dicatur P, visque centripeta sit semp.r ut abscissarum C E (quse dicuniur A in hoc CoroUario) dignitas n 1, erigantur in omnibus

XXXIX. j

in

punctis

C E

Eproportionales, perpendicularis P B in
perpendiculares
vi

E G

centripetce

'

puncto P erecta dicatur b, et per omnium perpendicularium vertices ducatur curva, dicantur X absciss C E, dicantur y ordinatse E G, erit

=P
"

'

',

ideoque y

= bx" n_^
G,
et loco

^
.

corpus vel oscillans vel in trajectori qucumque I k revolvens in puncto I velocitatem eam habeat qu (line C I in P product) ex I in P ascendere potuisset, vel quod idem est quam acquireret (25) ex P ad I decidendo, in omni ali altitudine C sive eamdem habebit celeritatem quam corpus acquiret rect descendendo ex distantia P a centro usque ad altitudinem a?qualem C K, per Prop. prsentem, sed celeritates corporis ex P rect dessi

semper ut -^ His positis

"

A
V

".

Unde
lici

liquet

et

ejus
e

enim

EegG:^ydx fluxio area "

b X
^

curvam hanc esse generis paraboquadraturam facile obtineri, sit d x fluxio abscissaj C E, erit

C E
erit

cendentis erunt semper ut y^ P " ". Ergo etiam velocitates corporis in trajectori revolventis eru nt sem per in quvis distantia A a centro ut a/ p " "7 Q. e. d.

posito

ejus

valore

P "

y d x

=
"

414. Scholivm. Vera est Propositio

XL.

si

p n_i
areae

d -

X, -'

cujus J

fluens est

^ 65)
1

b X

-/

corporum duorum (quorum unum in rect alterum in curv line fertur) masste sint aequales et pondra in locis aqu altis qualia aut pondra massis inqualibus propoitionalia in locis aequ altis. Illud idem theorema ad majorem universalitatem admodum eleganter reduxit Varignonius in Comm. Paris, an. 1719. Nos quoque principiis supr positis insistentes, universalius Newtoni propositionem demonstrabi-

quas exprimit aream quas respondet abscissa; x, sive A, itaque deletis constantibus, erunt semper

C E G

sicut

" sive

".

mus. Corpora duo quorum Massa; M, fvid. fig. in sub. pag.) ad idem vel diversa virium centra

ex locis quibuslibet datis H, descendant, alterum quidem M, perpendiculariter per rectam C ; alterum vero per rectam vel curvam

quamvis

K.
loco quovis

Primm. De
in loco illo

line

eri-

gatur semper perpendicularis

sitque
tis

E G

vi centripetae

RGB
A
;

ad centrum leudenti proportionaiis, linea curva quam punctum G

:

perptu tangit

H
b

et

sint

H R et A
E
sit

perpendiculares in punctis daB, perpendicularis in

puncto
linea e
sint

variabili

E G

cui

proxima ducatur

velocitates in punctis datis

et

puncto variabili E sit V, et vis centripeta in eo puncto dicatur F, cui E G est proportionaiis, sit abscissa E, s, ejus
et a, velocitas in

fluxio

bitur
et

E e erit d E e lapsu
.
.

409)

vis

Jam
test

ver per Prop.

XXXIX.,
E,
B,

velocitas cor-

et (5) d s sive fluxio

=
i

tempusculum quo descricorporis sit d T erit ( 3 V d V, centripeta F sive E G ^ d T V d T. Unde erit E G X d s

f,

et

=M

poris cadentis in puncto

est ut linea

qu

po.

fluens erit

aream P B entiam arearum

sive quse potest differ-

qudam

C P

C E

G,

est

autem

et

cujus (165) junct aut detract constanti quantitate ; countibus enim est in H, b ideoque fit ^ V

are

MVV
V

HRGE=:MVdV,

MV

244

PHILOSOPHIE NATURALIS
M
H R G E evanescit, M V V detrahenda M b b ut aresB H R G E
-|

[Mot. Corvqr.

:= b b dum area itaque (170) ex fluente est quantitas constans ^

sit

quale u d

ideoque
u, sed

qualis

countibus vero

piincto

= iMaa iMbb, puncto E sumpto G HRBA HRE E GBA=iMaa iMbb iMVV+iiMbb =

et

casu

V A HRGE
Si'v

u d
est

et

A, cum in

=mud
aie

fluxio

L O Q

QPX Qq, X QPX Qq = mudu

i

P, hujus fluens ebt

a erit in eo

sive

HR

B A

quvis

erit

sive

iMaa fMV V,Unde

in

sic

tandem incidimus
tiones

duas qua-

HRGE=iMVViMbbet EGBA = iMaa iMVV

cum
iis

quibus comparatis
respect'U

corporis

in

quas curv

VIK
cemus,

moti simili
velocitates

modo deducorporum in

quibusvis asqualibus vel inaequalibus altitudinibus, in quvis virium centripetarnm hypothesi et in qulibet ponderum et massarum proportione conferri ptte-

runt

datum

Secundo itaque, per locum in curva V 1 agatur recta

per punctum quodvis I lineae V I describatur arcus circularis I Q, rectae C L occurrens in per punctum erigatur semper jperpendiculum P Q, proportionale vi centripetae qu corpus in distanti C Q, versus C urgetur sitque curva quam punctum P perptua tangit, et perpendiculares in punctis datis sint L et et k. Dicatur arcus
aequalis
et centre

K L
Q

u u (165)

stanti quantitate,

L, u
area

addit aut detract countihus enim

fit

qudam conL,
fit

e ideoque

L O

1k

I, X. et linea

QP = imuu u = Q K LOK kr=imcc imee LOKk L O Q p' QPKk=imcc

^ i

ente ^

QP
et

^muu = imee
et
sit

Q et

in

dum

evanescit,

itaque (170) ex fluest quantitas constans

u u detrahenda

me m e
m
u

e,

eritque

L O

e,

countibus
sive

et

et

cus

et lincEB CI in N, erit N, ex q erigatur perpendicularis q p usque ad curvam O P k, et ex N ducatur N n perpendicularis in arcum I i.

V I, et radio C C L occurrens in q,

Q, y
i

sit linea I i fluxio ar; describatur arcus lineae

u, sicque

tandem incidimus

in bas duas

quationes

Qq =

LO QP=^muu ^meeet
do qu
-.

QPKk = ^mcc ^jmuu ede methoin

Velocitates corporis in punctis datis et dicantur e et c velocitas in puncto variabili

sit
:

415. Corol,
,

primo calcule sumus usi. 1. Ex prima aequatione primi

K
Q

calculi est

V=
-,
=i^=

-^

V2H
e e
,

R G E

-f^

M bl)
,

ex

u Vis totalis centripeta in semper exprimatur per Q, P, eadem vis Q, P aget in I (propter quales C Q, C I,) secundm directionera I N, resolvatur ergo illa vis in vires duas quarura

prima
/y/
'

quatione

secundi

calculi

est

u
:

L (Jq7P+ m
/^

agit in corpus secundm directionem I n, altra secundm directionem n, erit I ad I n ut vis tota Q, P ad vim qu corpus urgetur secundm curvam, sed ob triangula I n, i similia est I I ad I n sicut I i ad I sive Q, q, ideoque I i ad Q, q ut vis Q, P ad vim

una

unde invenitur

= =

N V/2HRGE+Mbb ^y/TTOOP+niee
>

Ex

secund vero sequatione primi calculi est

-v/

N
.

V=

iVlaa
"^

2EG BA
et
^]^

ex secunda

ae-

agentem
7-;

QPXQq
.

secundm curvam quae itaque

.

erit

sit

,,, t, tempusculum
,

qualione

S"", calculi

quo descnet

_,

betur I
VIS

QPX

per

eam vim,

m Qq 2 =-
.

d u
1

^-^

eritque (15 et 409) ea j . ; unde erit Q,

hinc est

Y^mcc 2UKk u = i/ m -y/ M a a 2 E G B A

^ P

_
ti q

=mdu X

V'

c c

2QPKk
V
1"

sed (5) est I

t

spatiolum
est

percursum tempore d

velocitate

ergo

416. Corol. 2. Si in perpendiculo Q. P, it capiatur tt, ut factum tr i^ ^i^ ubique

QX

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

245

PROPOSITIO XLI. PROBLEMA XXVIII.

Post cujuscunque generis vi centrpet
et concessis

figurarum curvilineamm

guadraturis, requiruntur ium trajedori in quibus corpora movehuntur, tum

tempora motuum in

trajectoriis inventis.

Tendat

vis quaelibet

ad centrum

et

invenienda

sit

trajectoria

V I K k.

Detur circulus

V R

centro
alii

intervallo quovis

CV

descriptus, centroque

eodem describantur

quivis circuli I

D,

KE

trajectoriam scantes in

I et

K rectamque
K
Y.
E,
in

C V
in

in

et

E.

Age tum rectam C

NIX

secantem

circules

VR

N
K

et

X, tum rectam
I et

KY
A

occurrentem circulo

VR

Sint

autem puncta
ad k
;

sibi

invicem vicinissima, et pergat

locus iUe de quo corpus

corpus ab

per I et

sitque

punctum

aliud cadere dbet, ut in loco

velocitatem acquirat aequalem velocitati

gravitati
rectoB

corporis

in

proportionale,

seii

Q,

asquale, erit

2LocrQ,Xni
^-

=
K.
G,

H R G E -fMbb ~~ _
V=

OQP + mee
m
'

Q ym =^y LO'T Q,-|-eeetu=y'cc 2 Q Et similiter ponatur E y X M =

LO
P, adeque u

=:

, ^^r

eri t

V=\/2Hr y4-bb y'aa 2Ey/3A.

417. Corol. S.
Si

si

et

V
E E

=
et

omnibus punctis asqn akis et V, E et I. Si in punctis qu altis et nj E et I, vires centripet massarum R G E rationem semper habeant, erit RGE 2 ,. ^ ^ ^ ^ ,. m, proindeque L O Q, P
adeoque
n, in

=M

puncta
et in

et

V,
sint

2L O

QP

Und

si

praetere ponatur b b
est Propositio

I, fuerint a?qu alta,

illis

lineae

P centripet per a?quales, erit

vi

HRGE = LOPQ.
massre

proportionales,

G, sem-

e,

erit

V = u,

qu

XL.

Quar
tates
b,

si

prsetere
e,

M, m,

et

velocierit

in punctio

H, V, quentur,

Newtoni. Patet etiam in 4. superioribus formuexterminari, si fuelis (415), Massas et rint ponderibus proportionales.

246

PHILOSOPHIE NATURALIS
I.

[Mot. Corpob.

corporis prions in
T

Et stantibus quae

in Propositione

XXXIX.
C

lineola

K, dato tempore quam minimo descripta,

erit ut velocitas,

atque ideo ut

recta quae potest areani

A B F

D,

et (?)

triangulum I

tempori

proportionale
id est,
.

dabitur,

ideoque

K N

erit

reciproc

ut altitudo I C,

si

detur quantitas aliqua Q, et altitudo I

nominetur A, ut
esse magnitudi-

Hanc
A.

quantitatem

_ nominemus
A.

Z, et

ponamus eam
ad

nem

ipsius

ut

sit

in aliquo casu
v'

VAB FD
ad

ut est I

et (1) erit in
*

omni casu

ABFD

ut I

ad

N,

K ad K N, et A B F D

C)

Triangulum I

scribitur proportionale

418. Ducatur L parallela G quse curvje occuriat in L, et ex centro C ad tangentem in V, ac ad q I, tangentem in I, demissis perpendiculis C Q, C q, erit C quantitas constans et Eequalis C q >^ A B F D. Nam (per Covol. 1. Prop. I.) (adeoque /y/ B L V) est ut velocitas in

A B F D ad Z ut I K ad K N adeoque -y/ A B F D ad I K ut Z ad K N, erit in omni casu V A B F D ad I K ut Z ad K N, ac proind -v/ A B F D ad Z ut I K ad K N.

K K N X I C. Quar erit rectangulum K N X I C quantitati constanti quale, et hinc lineola K N sequalis quantitati constanti ad I C applicat, hoc est, K N reciproc ut I C C) * Erit in omni casu. Quoniam I K est semper ut y' A B F D, hoc est I K ad .\/ A B F D in data ratione, et similiter Z ad in aliquo casu K N in data ratione,
pore dcibitur ;
=a=
si

tempori quo dcC (pcr Prop. 1.) dato temEst autem trianguli I C aiea

sit

B F G

QV

ABLV

QX

CQ
ind

reciproc, id est, ut

CQXVABLVut

directe et pro-

quantitas constans

Liber Primus.j

PRINCIPIA MATHEMATIC.
I

247
(")

adZZ

ut I

K qadKNq, etdivisim
quad. ideoque

quad. ad

K N
et

ABFD ZZadZ Z ut N Q IN VABFD ZZadZseu^^ut

A.

ad
de

N,

propterea

K N aequale

,.,,,,

(')

Un-

cum

lum

Y X X X C sit ad A X K N ut C X q ad A ^_ ^ _^ ,Q X I N X C X quad. X Y X X C sequale -^- ^

,

A,
,
.

erit

rectangusi

AAVABFD
,,

,.

ZZ

Igitur

per-

pendiculo

D F capiantur semper D b, Do ipsis

. .

2VABFD ZZ
et

2AAVABFD ZZ^
line a b, a
c,

'

aequales respective,

describantur curv

quas puncta b, c perptue tangunt

erigatur perpendiculum
c
a, et

deque puncto

ad

lineam

A C
a,

a abscindens areas curvilineas

VD

V D

erigantur etiam ordinatae

z,

Ex:

quoniam rec-

D b z E sequale est dimidio rectanguli A X K N seu triangulo I C K et rectangulum D c X I N seu D c x E sequale est dimidio rectanguli Y X X X C seu triangulo X C Y; hoc est, quoniam arearum V D b a, V I C aequales semper sunt nascentes particulae D b z E, I C K, et arearum V D c a, V C X aequales semper sunt nascentes particulse D c x E, X C Y, erit area genita V D b a
langulum

b X

seu

aequalis arese genitse

C, ideoque tempori proportionalis, et area genita

VD

c a aequalis sectori genito

discessit

VC

X.

Dato

igitur

tempore quovis ex

quo corpus

de loco V,

(f) dabitur area ipsi proportionalis

VD

a, et

inde dabitur corporis altitudo

C
I,

D
in

vel

et area
I.

V D c a,
illo

eique aequalis sector

VCX
Q.
e.

un cum
I

ejus angulo

VC

Datis autem

angulo

VC
1.

I et altitudine

C
i.

datur locus

quo corpus completo

tempore reperietur.
Co7'oL

Hinc maximse minimaeque corporum

altitudines, id est, ap-

1, et
.

pariter velocitas in I (adeoque

,

-v/ABFD)
1
.
^

est , ut

P C q
C
1,

. V ^ reciproce,

, id est,

.,

ut

directe,

ad K N \ Est enim ob C) X Ut I N V A B F D, ut quantitas con- angulum N K rectum, I K^ KN^ = CqXv'ABFD=CQ. IN^. X-v/ABLV. iV itaquc capiatur = CQXv'ABLV C) Und cum Y X X C A X A' = C X'^ A A. Sunt enim triangula nasQ (unde = CqX'V/ABFD, etZ= proind eorum centia C K N, C Y X
proind
stans
Si

a/ABFD: z ergo IK:KN= et -^Ajjfj^.Z

^,

=CqX'S/ABFDestIC:Cq=
I
I

C:Cq

q adeoque

Q,

y.

est

similia et

Q= Z X C) semper a/ A B F D = IC:Cq=IK:KN. Nam

I
erit

Z
ad

^'^* <^"P^^

propter

X K

N,

Y X X X C, 1 C X K N, seu A m ratione duplicata homologorum laI, sive

triangula I N, ut I C ad C

K N

I
q,

similia,

est

sed quia

C (= Q) ^

^"" C X, C
(t)
"^l^-

A.
area
ipsi

-Do^^-iw

proportionahs.

Data
4

corporis velocitate et directione seu

tan-

248

PHILOSOPHIE NATURALIS
l

[Mot. Corpor.

sides trajectoriarum expedit inveniri possunt.

illa

Sunt enim apsides puncta

in quibus recta

per centrum ducta incidit perpendiculariter in

sequationes ad curvas a b,
et solis variabilibus
sitEB,

S quod corpus in gente in V, datur spatium ill tangente dato tempore quo describitur area unifonni motu describeret. Porro junct

c,

ex constantibus

Vie

C D,

b, vel

c,

compo-

curveque illae poterunt describi. Quoniam porr est (per constr.) sector C X, sequalis

are

VD

c a, erit arcus

quar invenitur angulus

V o D ca V X = " V- V C X, et ind punc;

tum

I, in trajectori

421. Scholium.
lis locis trajectoriss

V I K. Data vi centripet in singuVI K, et concessis figurai-um

V

curvilinearum quadraturis, trajectori I describi potest, ut in Probl. XXVIII. licet gravittes massis

non supponantur proportionales,

a centro

nec

vis centripet aequalis in sequalibus

distantis.

Nam

poris

massa

factura M X E G, ex corM in perpendiculum E G, ejusdem

I

corporis gravitatem in loco quovis

sitque

exhibeat,

B L F G

curva

quam punctum
in

perptu tangit,

velocitas

loco

C, linea A B ita abscindatur ut A B L V = ^ C C erit velo citas

;

dicatur
sit

area

in I

S,

Vie,

area irianguli qualis erit are quam corpus in curv I motum

CSV

-V/2VLFD-f-2ABLV (416), id est = y' 2 A B F D, adeoque ut V A B F D, und lineola I K dato tempore qucim minimo
desa-ipta erit ut

describit

eodem tempore quo unifomiiter

per-

curreretur

S.

Mam

\/

A B F

D,

et

triang-ulum

tempusculo nascente

describatur in S, et eodem tempusculo arcus n describatur in curv I K, erit (per Prop. I.) area C C n, et ob velocitatem uniformem in tangente singulo tempusculo lineolse

velocitate aequabili spatium

tangente

Vm

m=V

C&tera qua; in Probl. XXVIII. solutione sequuntur radocinia et constructiones manent eadem.

I CK,&c.

quales V m, p, &c. percurrentur ideoque sequabuntur triangida C M, m C p, &c., sed

pariter
sive

omnes

arese asqualibus tempusculis de-

script in curva

V C

quantur are

V C

m, und

patet

,VCm-|-ra Cp-|-,

summam

ai-earum

&c. qualem esse sumquae eodem tempore in curv describuntur, hoc est, totas areas C S, I C, eodem tempore descriptas esse quales. igitur data sit tangens S et perpendiculura

m arearum

Cum

Q, in eam ductum, ex tempore dato dabitur area trianguli C S, et area I C ei qualis ; Hmcque concessis figurarum quadraturis, invenietur area et

ind dabitur D, atque dabitur quoque constans

VDba=VCS=VIC, V CD=CV V D
Q.

AB V420.
X, data

L V

=
I

Q,

(418).
a, erit

Si ponatur variabilis

VC

VD = a x

C =: C
et

D=
Z

Q. -^, concessisque figurarum curvOineanim quaaraturis area

tas

422. Trajectori I K. geometric ratonalis est ubi per quationes finitas inveniri potest sector circuli qualis are "V et hujus
sectoris

radius

est
1

ad

V,

VC

A B FD

exprimi poterit per daet variabilem x, ac proind iisdem

eslque n n numerus rationalis positivus integer vel fractus. Sit enim

sector circuli L P C == are c a, id est, qualis sectori C X, sitque radius C P ad radium C V, ut n, ad 1, erit C P PL

V X

Dca:

radium,

circuli

Y, ut n n ad

"quantitatibus exprimi poterunt

et

Si>< C ^' 2 A A VA B
D
b,

2VABFD_Z"Z
"^"
"'"'^'"^"

VD

F~D"::r^z"^z'
et

tim applicat

D c;

hinc obtinebuiitur

P L, P R

CVXVX, etCP:CV = n:l=VX:

(per hyp.)
:

V X

= etCP:CV=n:l =
X
Quare per

(ex natur circuli).

Liber Primus.]
trajectoriam

PRINCIPIA MATHEMATICA.
(*)

249
sequantur, ideo-

que

V I K, id ubi area A B F D
Corol. 2.

quod

fit

ubi rectss I

K
C

et

NK

sequalis est

Z
I

Z.

(")

Sed

et

angulus

N, in quo
I

trajectoria alicubi secat

lineam illam I C, ex data corporis altitudine

expedit invenitur
I

ni-

mirum capiendo sinum

latus
(^)

ejus

ad radium ut

KN

ad

K, id

est,

ut

ad

quadratum are
Corol. 3.

ABF
C
S, et a

D.
et vertice principali

Si centro

describatur sectio

quselibet conica

VR

quo vis

ejus

puncto

agatur tangens

RT

occurrens axi infinit pro-

ducto

C V C

in puncto

dein junct
recta

C R

ducatur
sit

P, quae sequalis

abscissse

T, angulumque

VCP

sectori

V C R proC

portionalem constitut; tendat autem ad centrum

vis centrig|eta

cubo distan-

ti locorum a centro reci-

proc

proportionalis,

et

exeat corpus de loco

t

V jus:

cum velocitate secundum

lineam rectae
toria

CV

perpendicularem

progredietur corpus illud in trajectangit

;

VPQ

quam punctum P perpetuo

sit,

ideoque
:

si

conica sectio

VR

S hyperbola

descendet idem ad centrum

Sin ea

ellipss sit, as-

cendet illud perpetuo et abibit in infinitum.

cotnpositionem rationum et ex aequo n n 1 P P L. Si ergo fuerit n n, ad 1, ut numerus ad numerum, dato arcu P L, inveniri poterit arcus P per asquationem finitam, cum possit semper arcus datas in data ratione numeri ad numerum per aequationem finitam dividi. Quoniam igitur assumptae C I positio et puncper finitas quationes tum I, in curv I determinantur, erit V curva algebraica seu geometric rationalis. Hermannus Prop. XXV. Liib. 1. Phoron. hoc elegans et difficile problema solvit invenire canonem generalem determinandas gravitatis variabilis pro omnibus curvis algebraicis in infinitum, quantitatibus finitis expressum. (') * Id quod fit ubi rect I et
:

Et

contra,

si

corpus ququantitati datas.

= IC2xABFD=:QQ
Hinc cum
sit

Concessis

curvarum quadraturis data

area
est,

ABFD

in quantitatibus constantibus

et variabili I

hoc

C seu C D, invenietur valor I C, maxim et minim altitudines corporis

trajectoriam
(")

VK
2.

describentis.

K K

Corol.

Ob angulum

KN

in

K N
rum

triangulo nascente I N, I est ad sinum totum, ut

I rectum sinus anguli

I

id est, ut

(seu

-^)

ad

K N ad A B F D.
D,

K,
Veob

data I

datur area

A B F

et ind

quantitatem Q, datam datur ratio

-V'

Q. -q ad

aquantur. Tune enim punctum cum puncto I, ob angulum I adeoque ob proportionem y' A B F

KN

A B F D, hoc est, ratio

N rectum, K D Z= (^)
:

coincidit

ad

I N, sinus anguli radium. Invenietur erg sinus anguli cognoscetur. I N, et hinc angulus ipse

IK:KN, fitABDF=ZZ = p^, et

C, circuli 423. Lemma. Si fuerit r abscissa C quadJrans cujus radius C

DV

B
r,

z,

ordinatse infinit propinquae

R, b

250
cunque cum

PHILOSOPHIE NATURALIS
velocitate exeat

[Mot. Corpor.

de loco V,

et pei inde ut incperit vel obliqu

descendere ad centrum, vel

figura
la
sit

ab eo oblique ascendere, V R S vel hyperbovel

ellipsis, inveniri

potest trajectoria augendo

vel

minuendo
in

angulum
vi

VCP
tione.

data aliqu raet,

Sed

centri-

pet in centrifugam versa,

ascendet corpus oblique in

trajectoria

V P

Q, quae

invenitur capiendo angu-

lum
tico

V C P sectori ellipV R C proportionalem,

D R
ent

et longitudiriem

C P

longitudini

C T

quaet

fluxio arcs

sectoris

Est puncto
siinilia

^ i d C D R= enim BR=v rr zz,

r r r r

r d z
.

. et fluxio

z z

Sunt enim sectores C D R, C E G, adeoqiie eorum fluxiones in data ratione r ad c, (251).

>

/y/ r r

z z

et derniss ex
r
s,

r in

B, perpendiculari
r

triangu la

RC

B,

s,
,

dant
,
:

R B (V
r

r r

P.

C
e.

(r)

r s

(d z)

=
^

r r

Q.

1 .

Porio sector nascens

C Rr

^^C

d
z

z z)

^
z z

XRr = 4l4^.
-y' r r

Q.e.2.

z z

C, quadrans G 424. Cornl. Si fuerit ellipseos cuius centrum C, semiaxis unus /- -D r' TP c, abscissa C B :^ r, alter semiaxis C E ordinatim applicata ad axem C V, z, et B
1 ''

V
1

r, hyperliola Si fuerit 42.'j. Levimci. quilatera cujiis centrum C, semiaxis transversus z, B ad axem orr, abscissa C B C

V R
R

CV. ""*'"
=
__

dinatim applicata, sectoris liyperbolici

.

C R V
,

ent fluxio ^'"^

^'^''dz =-. a/ z z r r

Aatur enim *

,,

b orsitque
r

dinata,
_
Fce)

priori

R B

infinit

propinqua,

sectoris

C E G

fluxio erit

=^

r r

z z*

y y

y, erit (ex

z z

natur liyper bclee aquilater

r,

et

= y'

r.

Liber Primus.]
lem ut supra.
brevitatis grati

PRINCIPIA MATIIEMATICA.

251

Consequuntur hase omnia ex propositione prEcedente,

satis

per curvae cujusdam quadraturam, cujus inventionem, ut

facilem,

missam

facio.

XX OD F = 2zdz, etdy = / d OA o XX qualis quanO i = Porr triangulum C R B = Azdy+iydz = Bb R ^^^^^ ^^ x x B C R R Area = y ergo C R= ^ dy i O A B o = ^ i y d = i!Ai_^ OVho=^_*;arca XV a -^ -i-zzdz ^zzdz+TOABo = proind v'OVLo:!!: = i
Und

2ydy

f *

f *

i;;;^;^^;:^

=r:

id est, area

o, vel

Z x ^"~ r r
et

z y,

illius

versus
^j^^^^

in infinitura extensa,

est

fluxio

t'rapezio

r
r

-j- triang.
rt

sed trapfziiim nascens

r

b
z

z,

sector nascens
.

429.

Corol.

1-

infinit

protensa

(z z

et

z z

r r

r r

r r)

'

?^

d z

ff

-v/

r r

d z

/y/ z z

r r

Q.

e.

d.

ff

Quoniam
et

(ex demonstratis)
z z

430. Corol. 2. Area

y y

r,

ent

_Q

A B

V^2 rr
ade6(]iie

=^^^ =
C
r

"T~,
-

et z
^.

1 = y'z-^-'rr = ^yy-j_rr

irrdz

a/ y y

irrdy ^

r,

-.

aa L V A B ^ ^
ponendo 431. Corol.
jnter

ABL"V = OVLo rr = f+cc = f+Vaa rraa rraa rr = cc und

-,

(41'9)

=
S.

p _
.

r a

427. Carol. 2. Si descripta fiierit altra hy perbola G V, cujus idem centrum C, idem semiaxis transversus C V r. semiaxis conjuffiiius
I

C E
1

si piinctum siv puncta data C, V, et punctum A Intel puncta data V, A ; erit area A B * A, vel

Similitor

c
I

Afcdz

^rcdy

sectoris j
;
"'

C G V
Estenim

tiuxio erit

A B F
f +

/y'z z rr \/yy-\-^ ad sectorem C G V, adeque prions fluxio ad fluxionemposterioris indat rationerad c. (.374.) ad c. (374). 428. Lemma. lisdem positis qu in superioribusNewtoni propositioni-

sector

C RV

)< D= H a A x X r XX A O L V

4-

a a~^^~'x'~x

VLFD f^Xxx rr
i

r r

X X

(428. 429. 4;50.)

432. lisdem mancntibiis quae in superiori (428) si corpus de loco V,

Lemmate

cum

velo-

bus,

sit

C V

vel

C A

r,

X,

a, C A F vel A O

= CD =y

et si fuerit vis centripeta in loco

vis

quo-

ut T^-p:-, sitque 2 f * quanti-

tas data, erit

=2
G,

f 4

, quatio ad
et

curvam
riatur
si

B F
o, liquet

quoniam in
pox infinita fit

quatione y

^ y =

intinita evadit si x

o, et similiter

rectas sibi

mutuo

perpendiculares C O, C S esse curv F G asymptotes. Area F G E 2 f4 d X -, und sumpy d X X 3 tis fluentibus additque constanti Q, erit area in intinitum versus S pro-

tensa

CDFsS
C

C=Q
f 4

X X

Ponatur x
et area

infinita, et erit

D Fs

que

C Oos S C=Q,;et COosSC VIK CDFsSC=ODFo = (i Q-f puncto V,

liinc

infinit

X X S, mutabilur in aream utrinprotensam C O o s S C ; quar

o,

citate qulibet

C V
in

ad secundiim directionem V perpendicularem projiciatur ut curvam hujus curv tangens describat, erit V

C V

ad tangenteni

V M normalis.

252
et

PHILOSOPHIE NATURALIS
projectionis a?qualis erit velocitati

[Mot. Corpor.
Quoniam
decrescit
est

velocitas

sectori

C
seu

Y.
X,

autcin

cres-

corpus ex distanti infinit O V, cadendo acquireret in loco V, vel e minor, vel major. Velocitas 433. Piimus casus. projectionis sequalis sit velocitati per

quam

cente

sector

(434)

scribendum

X Y

Y X C

spatium infinitum
quisitEB in loco
titas

O V
erit

V,

data

Q,=

CV /v/OVLo
V'

cadendo ac(418) quan-

= Sed Z=
:

ff(429)etZ=^ = ^
(per Prop. 41.)
I

O D F
est,

I N, proindque angulus rectus est (Cor. 2. Prop. 41.) In

=K

-= X X

K N, hoc K N, I K
:

(428)

srg I

K K N

hoc igitur casu

est circulus

trajectoria V I K V X Y radio C V dessi

criptus.

434.
nis

Hinc

velocitas projectio-

minor

fuerit velocitate

qua; ex

infinit distanti

cadendo acquiritur

in loco V, corpus in trajectoria

motum ad centrum
ptua
per
fiitum.

perptua accedet, velocitas illius percrescet, et

virium

punctum

erit

inter data puncta

D semV et C
I

Si ver projectionis velocitas

velocitate per infinitum spatium

sit,

corpus in trajectoria
I

major sit cadendo acquiK, a centre sem-

r r c

dX
(159).

Ponaturx=

erit

per recedet,

illius velocitas

punctum A puncto

continu decrescet et correspondens, puncto

= ,rr xx
7,

r*
r

rrzz r*
z z
et z X

_,
r
r,

-V/

(rr

dato V superius erit. 435. Si manente cass primi hypothesi, diad C V perpendicularis non sit, et rcctio perpendiculum e centio C in projectionis direcP f f

XX)

\/

z z

r r

sumptis-

que fluxionibus d X d z

zdx-|-xdz

=
/^

o,

etproind

tionem dcmissum dicatur

p,

erit Q.

= -

=
X
Y,

hisque valoribus substitutis inveni-

v ^

r r c

I-

r c

= LLf,e.^OI>Fo()..z(^0
:=r:p=IK: KN.
2.

x-y/rr

xx

z z

Hoc

est,

(per Corol.

Prop. 41.), sinus totus ad sinum anguli I N, in data ratione adeoque angulus spiralis logarithmica. datus, et trajectoria V

N
^

Velocitas projectionis 456. Casus secundns. qualis sit velocitati quam corpus de loco aliquo C dato A, cadendo haberet in V, erit Q, ff f f c Z (430)

XVABLV=-

= V =

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
R
tabitur

253
. .

bola R, ex cujus puncto quovis R, demittaB, et tangens tur ad axem perpendiculuin z, T, axi occurrens in T, et C B, dicatur

r3edx
2 X ^
-

X
b
-ii^
-

/\/

X ^r^edx -^ =TTr =
X X
r r

b x y' xx
c.

rr

"

erit
lici

(427)

R V, et (ex conicis) C B (z) C V (r) CV(r): CT= = x=CI. Itaz

C
:

^
'

z z

r r

fluxio sectoris hypeibo-

= x^xx rr
^

r^CQX
C

ponendo -
b

T G

Quar
Fiat x

sector circuli

XY=

^
.

,y/

X X

=
i \/

r r

d X

et erit

=
atque

dz
,

que cum

sit

XY=
fluentes

ac v' X X
c d X

r r

r r

'^

/y/ Z Z

si

suman-

r -y^ r r

r r

erit addit constanti V, qualis sectori hyperbolisector circuli C o. co C -j- Q, invenitur autem

tur utrinque

X V* X X
r c r r

RV

posit

C T
X, et

seu x

=
B

Q=
z

r,

sit

quoque

Nam
ob

r,

C V

T r

r,

==
z z

Y.

Centro C, semiaxe

et altero

semiaxe

c,

descri

puncta
V,
et

et

V count,

evanescitque

r corpus quoniam posit x projectum est in V, punctum X coincidet quoque in hoc casu cum puncto V, et fit C X V o, und quatio

sector

batur ellipseos quadrans E, ex cujus puncto quovis agatur ad axem C V perpendiculum B, et tangens T axi producto occurrens in z, erit (ex conicis) C T, et C B dicatur

=o XV= R tur punctum in trajectori sectorem C X V = C R sumendo C 1 ^ C T.

mutatur in banc o
I
V^,

CXV=:CRV-|-Q,
-|- Q,.

(z)

C V

(r)

C V
2=^=

(r)

C T
L,

=
C

''-^

=x=

Nulla igitur

est

quantitas constans addenda vel subducenda, sed Quare inveniest semper C V. C

I; et (424)

/y/ r r
;
.

fluxio sectoris elsit

.

z z

K, capiendo
line

liptici
i

C R E
z

quar

cum

X Y=
C

et in

>y/ r r

437. Castis 3"^ Projectionis velocitas major velocitate per spatium infinitum cadendo acquisit. Sit P locus de quo corpus cadere dbet ut urgente gravitate uniformi velocitatem acquirat in loco qualem velocitati projectionis. ad In perpendiculo L, capiatur L in ratione vis gravitatis uniformis ad vim ceniripetam variabilem in loco V, et cotnpleatur rectangulum P cujus latus quadratum dicatur e ; et velocitas projeuionis erit ut e, (perCor.l, Prop.XXXIX.) Quar (430)
sit

d i
r c

-^
z z

SI

sumantur utrmque uuentes adejit sector circuli

dit consianti Q,

C R E.
RE
;

Q,

XV

Ut inveniatur

consentis Q, ponntur

sed ubi

CX V= Q= C X V = o puncta X et
o, et erit

valor quantitatis

VR

V R Q

Q=

e,

Z Z

r r e e
;

et

quoniam

velocitas cor-

poris trajectoriam

describentis continue!

decrescit atqu corpus a centro

perptu recedit

ee A*LV=ee f^xx-Uf'^rr f ^Xx X rr, rreexx rrxx"-' (431)= rrxx quantitas A B F D Z Prop. XLI.) r^e^xx f 4- f * T r+ee hic =
<^ipienda est quantitas
,
'

(454),

loco

are

A B F

D, (Prop. XLI.)

, '

et

Z,

erit

,.

+ X x

rrxx
o, ,.

-L.

Est aute'm area rectanguli

infinit protens

PVR
hoc
est,

O VL
-

major are

quantitas e e

major

quam

f+

et

promde

r r e

+,

quan-

titas positiva, fit igitur

et quantitas

evadet

f4-=bbrr, A B F D Z Z, (Prop. XLI.) bbrrx x bbr*

rree
zr^rzr-z
,

cum puncto

V count,
;

et

fit

C T

seu

et

V, adeoque punctum puncto V, et sector C

rant!

V AB FD ZZ=
factis

^V"^^

debitis substitutionibus,

XLL).
2

QX C X^
AA
-v/

hinc X formula (Prop

,

per c Itaque ut inveniatur trajactoriae tum I, capiatur sector circuli C

sectori elliptico

C C

EV

V=

erg

EV CRE = CRV.
V
I

=C

R E

coincidit etiam

cum

R, qiialis fit quad"V. Est igitur sem-

puncsequalis

V,

X IN ABFU ZZ

inhancmu-

duct capiatur

C R C I=

V, et in line C X, proC T, erit I punctum in

trajectori qusit.

254.

PHILOSOPHIE NATURALIS
sector circuli
erit

[Mot. Corpor

438. Data velocitate projectionis et magnitudine vis centripetaB variabilis, hoc est, ipsius ratione ad aliquam vim centrjpetam uniformem notam in loco dato V, (fig. not. 450) describi I K. lis enim datis, dapotest trajectoria bitur locus P ex qiio corpus urgente vi ceiitridatam cadere dbet in loco constante ut pet projectionis velocitatem habeat ; et sumpt ad V L in data ratione vis centripetae constantis ad vim centripetam variabilem in loco V, dabiV. Porr si rectantur rectangulum P Q.

aqualis sit sectori C C V, etiam ad sectorem C S in data ratione C E ad C F, atqu it punctum trajectorias I invenietur capiendo sectorem C V ad sectorem C S V, in data ratione C E ad C F, et in radio C X, capiendo C I C T. Idem eodem modo demonstratur in casu 3.

XV

V R

3.

gulum

quale fuerit areae infinit protensae O V L o, corpus circulum describet (per cas. 1. not. 433); si rectangulum minus est are O V L o, inveniri poterit punctum A, ex quo ducta perpendicularis A B, abscindat aream A B L V equalem rectangulo P Q, R V ; et
illud
trajectoria
2'.)

(436).
5".

Si

K, describetur (per rectangulum P Q,

est,

constr, cas.

R V
est

are
sec-

O VL
cass

o majus
(437).

adhibenda

erit

constructio

Observandum autem

tores circutares esse angulis suis ad centrum propordonales ; und in superioribus constructioni-

440. Hinc si (juxt constructionem Corel. Prop. 41.) describatur curva I capiendo angulum C I sectori conico V C proportionalem, vel quod in idem recidit, capiendo sectorem circuli C ad sectorem conicum in data ratione, et C I C C T, inveniri poterit velocitas qu corpus de loco V, secundiim lineam ipsi C perpendicularem projici dbet ut in trajectoria descript V I progrediatur. Nanr sit S hyperbola quaevs, centro C, semiaxe transverso C r, semiaxe conjugato C F descript, data erit ratio sectoris circuli V, ad sectorem hyperbolicum C (ex hyp.) seu (439) latio C E ad datam C F; erg dabitur C E, seu c ; est autem in cas. 2.

X V

CSV,
a seu

(450, 436)

bus loco sectorum circuli, uti possumus angulis qui ad sectores hyperbolicos vel ellipticos datam habeant rationem.

cci^aa

rr adeoque a

r r

-f- c c ; et hinc datis r et c, dabitur a, (fig. not. 428.) Dato autem puncto

C,

centripet, datur

rectangulum
et

are

ind velocitas projectionis habetur, (458'!. Si trajectoria I, per sectores ellipseos descript fuerit, similiter invenietur c ;

A BL

PQ R

A, et vi V, quale

V,

est

autem
f *

in casu 3.

(437)

c= ,etrr b'
=
f
4-

e e

=bb
et

r r,

adeoque b
r e e

r e

b b

r r e

b b
+ f *

r r e e

c c

r r

quar c c r r c e
f
4-

ee ce

ce'
f''-cc,

etee

=
o

c c

c c r r
datse

r 4
c, et r,

r r

cum

kitur

smt

ac

=
-^

are data

r r

O VL

dabitur e e, seu rectangidum P (429) (437) et hinc velocitas projectionis in V, habetur (438). Patet autem in hoc casu c majorera esse debere radio r, seu C V, alioquin proble-

QRV

ma
<y/

esset

impossibile,

cum

sit

:=

ff

ce

r r

E F
439. Casus 2"^ et 3"^ construi possunt per Jhyperbolam vel ellipsim, ciijus sit semiaxis C

r,

et altr semiaxis quilibet.

Nam

441. Vis centripet in centrifiigam vertatur, seu directionem in contrariam mutet, et corpus per rectam ad C V perpendicularem cum quvis velocitate projiciatur, ut trajectoriam

iisdera

qu in constructione casiis 2'., semiaxe transverso C V r, et semiaxe quovis conjugato C F, describatur hyperbola altra S V,
positis

I describat. Sit ut in casu 3. (457) P spatium per quod vi centrifug constante urgeri dbet coi-pus ut velocitatem acquirat in velo-

VK

citati projectionis

S secat perpendiculum R B tangentes R T, S T per puncta R, S ductse axi occurrunt in eodem puncto T, (257) et sector C R V est ad sectorem C S V in data ratione C E ad

quam

in

vis centrifug

C F

(374).

Quar cum

sequalem, et V ad L ut constans ad variabilem in V, et rectangulum V, dicatur e e ; velocitas projectionis in V, erit ut e, (per Cor. 1. Prop. 39.) et quoniam velocitas in recessu a centro

PR Q

(per constr. cas. 2'.)

semper

crescit,

erit velocitas

in

I vel A, ut

Liber Primus.]
a/ ee-j- A

PRINCIPIA MATHEMATICA.
rium centripetarum

255

O L V,

substitui dbet loco

qnas (in formula Prop. 41.) \/ A B ' D. Jnvenietur

in ratione triplicat distantiae

a centro decresceniium generaiim ac perspicu

eliam (430)

Q =r

e,

Z Z

=
Z

^,e

e+AtuLV

=ee-j-

f4Xxx rr
.rrxx

= -(431) ^
'
'

n-eexx-}-f "^ XX

f
r +

*rr

Hincquanlitas
hic

f+rr = rreexx4-f''^''x rrxx

r r

AB FDZ
l> 1<

rrxx
(Prop. 41.)
fiel

ce

et trajectoriarum qiJcB in hc hypotbes describuntur pliires proprietates demonstravit, inter alias istam, earum omnium, si circulum exceperis, areas esse perfect quadrabiles, quas quidem de omnibus trajectoriis per Constr. Corol. 3. Prop. 41. descriptis facile demonstratur. Nam (per Prop. 41.) arearum illarurn fluxio
solvit,

h h

.X

C
,

ix)iio:i(lo r

e e

QX
C
I

I_N_

-|-

2V AB FD ZZ
K
m
r r

^IcXdX
v'rr
I

f4

=bh
X

r r.

Q.iiQre

A B FD
,,-
,

ZZ=

in cas. 2. et

=
2
.V/

rr b\/xx

r ai tis

,..

N A B F D

QX

XX
IPZ

igitiir debitis substitutioni-

f
y'

c X d X

bus, formula Prop.

XLI.
-

QX CX^X

TN

XX

y^

casu 3. (457. 441.)

X X

Po

.,banc m

I^r^edx
mutatur
-

bx/y/xx
ponendo

2AAy ABf U ZZ'

natiir 1.

r r

^
d
,

et

ent

r r

=
rr

Jr^cdx -*
.

=
,

z,

X d X

=
d
z,

z,

et
/y/

^ '

c X
r r

x.y^xx

rr

= b

=-.
c.

Quar
r,

sector circuli

C X Y
Igi-

tor

C C

IV=^cz=ic'v/rr
^ "
r r

=^

xx d x xx
r r =

et

sumptis flueniihus, sec-

xx, nulla

c d X

enini est fiddenda quantitas constans.

bx.y' XX..rr
tur trajc'ctoria

Ut in cas. 5. (437).

2.

^
^
c

y, et

proind x x
I

Ponatur

I construetur per sectores elbpticos prorsus ut in hoc 3. casu. 442. SchoL Keilliiis ad cakem Introduction is
vi-

y y,
:f=

X d X = y d

y, erit

K=
/y/

d y, et sector fluens
X X

ad Verani Astronomiam, iiwcrsum Problema

i c

.y/

CIV = ^cy==

X X

r r

r r.

t56

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO
Data

XLII.

PROBLEMA XXIX.
dato, data

ege vis centripet, requiritur moins co7'poris de loco

velocitaie, seciindum

cum

datam rectum

egressi.

Stantibus quae in tribus propositionibus praecedentibus

exeat corpus
aliud,

de loco
vi

secundum lineolam

K, e cum

velocitate

quam corpus

aliqu

uniformi centripet, de

loco

cadendo acquirere posset in

haec
vis

sitque

uniformis

ad

vim,

qu

corpus

primum urgetur
F.
;

in 1, ut

DR

ad

Pergat aucentroque

tem corpus versus k

et intervallo

C C k describatur circulus k e occurrens rectae P D in e, et erigantur curvarum B F g, a b v,

a c

e w.

R Q, datque Iege vis centripet qu corpus primum agitatur, datur curva linea B F g, per constructionem Problematis

ordinatim applicatae e g, e v, (^) Ex dato rectangulo P

XXVII.

et

ejus

Corol.

1.

(^)

Deinde ex dato
et inde,

angulo
a b

C
a c

K
:

datur proportio nascentium I K,

N,

per con-

structionem Prob.
V,

XX VIII.
e vel

datur quantitas Q, un

cum

curvis lineis

ideoque, compjeto tempore quovis

corporis altitudo

C
k,

k,

X
Q.

C
e.

y,
i.

angulusque I

D b v e, datur tum tum area D c w e, eique pqiilis sector et locus k in quo corpus tune versabitur.

dato rectangulo Q, &c. Ex centripet Iege, datur curva linea F G, (per constr. 1^ partis Prop. 39.) Dato rectangulo P Q, datur locus A, de quo corpus urgente vi centripet variabili cadere dbet, ut velocitatem acquirat in loco D, aequalem velocitati quam corpus aliud urgente aliqu uniformi vi centripet nota ex loco cadens acquisivit eodem loco D, (per Cor. 1. Prop. 59.) dato autem loco A, et descript curv 3 g,

C)

Ex

PB R

C)

* Deinde.

Cm

sit

K
duti

ad

K
I

data

vis

nus totus ad sinum anguli

Corol. 2.

N, ut siK, (per

D R

IK:KN = ^ABFD (sive ^ P D R Q)

;

Q, un cum curvis
est

Prop. 41.) dabitur quantitas conslans lineis a b u, a c w, est enim

:

ergo data

(per constr. Probl. 28. et

sive

not. 418.) et

Q =^

A X Z

= Q

unde

habetur

Q,

ex

quibus

describi poterit altra curva

et fig. 2^. partis Prop. 39.)

V L M,

(per constr.

Q
2v'A

hibentur quantitates Q X r \

2 A'^XV'^ii " qusB sunt ordinatas curv arum a b v, a c w.

BFU ZZ

D ZZ

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATKEMATICA.

257

Supponimus autem in his propositionibus vim centripetam in recessu quidem a centre variari secundum legem quamcunque, quam quis imaginari potest, in aeciualibus autem a centro distantiis esse undique eandem.
Atque hactenus motum corporum
vuntur, adjiciamus pauca.
in orbibus

immobilibus consideravimus.

Superest ut de motu eorum in orbibus, qui circa centrum virium revol-

Voi.

T.

258

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De
motu corporum

IX.

in orbibus mobilibus, deque

motu apsidum.

PROPOSITIO
(^)

XLIII.

PROBLEMA XXX.
edem
trajectori

Efficiendum

est ut

corpus in trajectori qucunque circa centrum virium

revolvente jperinde moveri possit, atque corpus aliud in

quiescente.

In orbe
sus

K.

lumque
(*)

V P K positione dato revolvatur corpus P pergendo a V verA centro C agatur semper C p, quae sit ipsi C P aequalis, anguV C p angulo V C P proportionalem constitut; et (^) area.
est.

Effidendum
trajectori

Sit

V P K qulibet
P

ad

V C p,

atqu adeo sector

P C

K, ad

secto-

ad centrum virium C tendens describat pergendo ab V versus K, invenienda est lex vis centripetae ad C tendentis, qu urgente corpus al'ud p feratur in

immola

quam

corpus

rem p C

u, in

edem

ratione data.

Und

(per

periraetro figuras
vitur in

p,

priori

similis
p,

et aequalis,

intereadum haec ipsa figura u

circ

revol-

uno eodemque piano, it ut dum corpus P, arcum quemlibet ut V P, percurrit in orbe quiescente V P, aUud corpus p, similem et equalem arcum u p, percurrat in orbe revolvente u p.

P in 443. Si fuerit C ad trajectoriam puncto V perpendicularis, hoc est, si fit C linea apsidum in orbe quiescente, et correspondens C u linea apsidum in orbe revolvente, motus angularis linese C u dicitur apsidum motus,

qui in consequentia

fit,

ubi linea

u, in
p.

eandem
In ante-

partem fertur cum corpore P, vel

cedentia vero ubi linea C u, et corpus P, vel p, in plagas contrarias tendant.

n curva quam corpus p in orbe mobili u p revolvens describit, centro C, intervallo C P,

Vp

C")

t area quam

linea

C p,

describit.

Sit

C p, describatur circuli arcus P p q, agatur radius C orbem quiescentem secans in K, et radius C q, trajectoriam p n, secans in n, sintque K, n, loca in quibus eodem tempore reperiuntur corpora P, p, id est, arcus
vel

V P K V

K, p

n, sint

eodem tempore
q,

descripti.

centibus arcubus P R, p p C n, sequales sunt factis

sectores

NasC K,

illi p q adeoque ob p sunt inter se ut arcus P R, p q, seu ut anguli P C K, p C n ; sed quoniam angulus C K, est ad angulum V C n, in data ratione anguli C P, ad angulum C p (pcr hyp.) erit dividende angulus V C C P, ad angulum Cn C p, hoc est, angulus P C K, ad angidum p C n, in data ratione anguli V C P
;

^PCxPRiaP^ V C = P C sectores
V

V K

Cor. Lem. 4.) totus sector p C, est ad totum sectorem P C, eodem tempore descriptum in data ratione, sive sector p C, est ut sector P C, pj-oindque (per Prop. 1.) ut tempus quo sector uterque describitur. Quar manifestum est (per Prop. 2.) quod corpus p, cogente justse quantitatis vi centripet revolvi possit in curv line p n, quam punctum p perptue Porro dato orbe P K, et virium centangit. tro C, datur longitudo et positio linea C P, per (superioren Newt. constr.) ideoque et lineae Cp, et hinc datur punctum quodlibet p, in trajectori

Liber Primus.]
quam
linea

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ad aream

259
linea

Cp

describit, erit

VC
C p

P,

quam

CP
lineae

simul
des-

describit,
criberitis

ut velocitas lineae describentis

ad velocitatem

C P,

hoc

est,

ut angulus

VCp

ad angulura

VC

P, ideoque

in data ratione, et propterea

tempori proportionalis.

Cum

area tempori

proportioualis

sit

quam

linea

in

piano imniobili describit, manifestum

est

quod corpus, cogente

justae

quan-

titatis

vi centripet revolvi possit

ill

un

H--'

cum puncto p in curv quam punctum idem p ratione jam

linea

exposit describit in piano immobili.

Fiat angulus
et linea

VC
lineae

u angulo

P C

p,

figurae

C V, V C P

atque figura
aequalis,

et

corpus in p semper existens movebitur in perimetro figurae revolven-

eodemque tempore describet arcum ejus u p quo corpus aliud P arcum ipsi similem et aequalem
tis

p,

VP

in figura quiescente

VPK
linea

describere potest.

Quseratur

igitur,

per Corollarium quintum Proposiill

tionis VI., vis centripet

qu corpus revolvi possit in curv

in

quam punctum p
Q.
e.
f.

describit

piano immobili,

et

solvetur problema.

PROPOSITIO XLIV. THEOREMA XIV.

Differentia virium, quihus corpus in orbe quiescente, et corpus aliud in eodem

orbe revolvente cequaliter moveri possunty

nis altitudinis inverse.

est in triplicat

ratione

commu-

Partibus orbis quiescentis

P,

sunto similes et sequales orbis re-

iiiii

Inven, adeoque et ipsa tiajectoria datur. igitur potest (per Cor. 5. Prop. 6.) lexvis centripet qu corpus p, in trajectori ill pn

nea

revolvi potest.

atque figura u C p, figur et corpus un cum puncto p, semper latum et figuram immotara V p n describens, describit etiam perimetrum

linese

"V,

V C P similis
u

et

qualis,

C P aequalis est Quoniam autem angulus angulo V C p (per constr. ) erit quoque angulus V C v aequalis angulo P C p, adeque data C p, magnitudine et positione, facile invenitur
positio lineae

p, figura; revolventis

u C

p,

eodemque tem-

pore describit arcum ejus v p, quo corpus aliud P arcum ipsi similem et aequalem V P, in figura quiescente

apsidum

Fiat

enim angulus

C v in orbe mobili V p V C v angulo P C p, et li:

V P K, describere potest. Vide Varignonium Legem vis centripetae in trajectori Vp n determinantem, in Comm. Paris. 1705

2G0
volventis partes

PHILOSOPHIE NA.TURALIS
u
p,

[Mot. Cokpor.

p k ; et punctorum P, K distantia intelligatur esse quara minima. A puncto k in rectam p C demitte perpendiculum k r, idemque produc ad m, ut sit m r ad k r ut angulus V C p ad angulum

V C
PC

P.
et

Quoniam corporum

altitudines
'

k C, semper aequantur, manifestum est quod linearum P C et p C incrementa vel dcrmenta semper sint aequalia, ideoque si corporum in locis p C,
et

KC

/
f

p existentium distinguantur motus singuli (per legum Corol. 2.) in binos.

et

pV

quorum
lineas

hi versus

centrum, sive secundum

determinentur, et alteri

C, p

prioribus transversi sint, et

secundum

li-

neas

ipsis

PC,
et

perpendiculares di-

rectionem habeant; motus versus centrum

erunt quales,

motus transversus corporis p

erit

ad motum transversum

corporis P, ut motus angularis lineae p

id est, ut

angulus

V C

p ad

C ad motum angularem lineae P C, angulum V C P. Igitur eodem tempore

quo corpus P motu suo utroque pervenit ad punctum K, corpus p acquali in centrum motu cjualiter movebitur a p versus C, ideoque completo illo
tempore
p
re[)erietur alicubi in line
;

perpendicularis est
s*t

et

m k r, quae per punctum k in lineam motu transverso acquiret distantiam a line

P
accjuirit

p C, quae
ut est

ad distantiam quam coipus alterum

a line

C,

motus iransversus corporis p ad motum transversum corporis

alte-

rius P.

Quare cum k
C,
sitcjue

r aequalis sit distantise

r ut

quam corpus P

acquirit a

line

p ad angulum V C P, hoc est, ut motus transversus corporis p ad motum transversum corporis P, (^) manifestum est quod corpus p completo illo tempore reperietur in loco

ad k

angulus

VC

m. p

Hc
et

ita

se liabebunt ubi corpora

et

sequaliter

secundum

lineas

P C moventur, ideoque

aequalibus viribus

secundum

lineas illas

urgentur.

Capiatur autem angulus p

Cn

ad angulum p

Ck
P R

ut est aneodcm tem-

(') * Manifestum est qvnd corpus p, &c. Ex puncto K in lectam P C, demissum intelligatur perpendiculum K R, et irit F R Finp r. gamus corpus P de loco P it piojici ut vi secundum diroctionem P C, urgente percurrat spatium P R, eod(.m tempore quo vi aliei secundum rectam ipsi R K, parallehim impellente, percurrit spatium sequale rectic R K, adu ut eo tempore viribus ci njunctis describat diagonalem P K. Fingamus similiter corpus p, de

aut vel P K, et vi aitcr secundum directionem rect.- impellente, corpus eodem r ni, parallelam p, tempore describat spatium a?quale rect r m, quE est ad R K, in ratione velocitatis transversa; coiporis p, ad velocitatem transver-am corporis
alterius

p C urgente percurrat p r pore quo corpus P percurrit

= P R,

R K

P.
et
p,

His

positis

manifestum

est cor-

pora P
sa,

de locis P, et p, simul egrcseodem tempuris puncto reperiri in locis K,

Voco

it projici,

ut vi secundum directionem

et

m.

Liber Primus.]
gulus

PRINCIPIA MATHEMATICA.

261
et

VC

p ad angulum
teuipore
C^)

V C

P, sitque n

C
C

aequalis
;

k C,

completo
urgetur
id est
si

illo

rever reperietur in n

(^)

ideoque

vi

corpus p majore

quam corpus
orbis

P,

si

modo
sit

angulus n

u p k

vel

movetur

in

p angulo k C p major est, consequentia, vel movetur in antece-

dentia majore celeritate

tia fertur
;

quam
si

dupla ejus qu linea

C P

in consequen-

et vi

minore

orbis tai'dius

movetur in antecedentia.
445

Estque

C^)

Eever reperietur in punctn n.

enim angulus p C k
si t'uerit

=PCK

Est
)

(per hyp

et

n iocus corporis p, erit (pur Prop. 43.)

angulus p C n, ad angulum p C k, ut angulus V C p, ad angulum V C P. et puncta C, n, m,

Nasceiitibus eniin angulis jacent in un lect. p C n, P C K, perpendii'ula r m, li K, sunt ut arcus circulares nascentes radiis a-qualibus C R, C r, K C 11, (per C r descnpti. seu ut anguli

Lem.

7.)

Est ergo angulus

r, H, st u k r, P, i>eu k C p, ut hoc est, ut angulus V C p, ad angulum V C P, sive, ut angulus p C n, ad angulum k C p, (per constr. ) quar angulus ni C p p C n, et bine puncta C, n, m, jacent in un rcct. (jvam (*) 444. Ideoqut: vi majore uriiciur corpus P, si inotio angulus n C p, uh^uIo k C p C p, angulo major; vi minore, si angulus

m m C p, m ad K

ad angulum

Porro angulus m C p, angulo k C p major est, si orbis v p k, vel movetur in con~equi.'ntia (ut palet) vel movetur in antecedentia majore celeritate qum sit dupla ejus qu linea C P in consequentia fertur. Nam in hoc casu angulus v C V, est plusquam duplo major angulo V C P, seu v C p, adeoque angulus V C p, major angulo V C P, seu v C p, et liinc angulus p C m, major angulo p C k, cum sit angulus p C m, ad angulum p C k, ut V C p, ad V C P. 446'. Si orbis v p k, movetur in antecedentia cum celeritate dupl ejus qu linea C P, in consequentia fertur, erit angulus V C V C P cum(]ue sit etiam C p C P, corpus p descriseu

C P

p=

bet orL-em
orbi

immotum V p, sinn'leni et wqualem V P K. In hoc casu corpus p, non fertur

versiis

ab V,
patet.

P, sed in partem oppositam ut

k C p minor ;

et vi acquali,

si

angulus

p,

/^V

angulo k C p qualis. C m, major est quam C

Nam
n,
et

in 1. casu linea

punctum m. extra

peripheriam circuli radio C k, vel C n, deseripti cadit, adeoque prter vim qu corpus utriim-

que ad centrum urgetur, requiritur vis altra qu corpus p, aJhuc describat m n. In 2. casu C m, rainer est quam C n, puncto m, cadente inter puncta k, et r, in line k r. In 3'^. casu . n, coincidentibus punctis m, n, k.

Cm =

447. Si orbis v p k movetur in antecedentia minori celeritate quam sit dupla ejus qu linea C P in consequentia fertur, erit angulus m C p, angulo k C p minor. In hoc enim casu angulus V C V minor est duplo angulo C P, vel V C p. adeoque angulus V C p, minor angulo C P, vel v C p et hinc angulus C p, minor angulo k C p (per constr.)

202

PHILOSOPHIE NATURALIS
m
n,

[Mot. Corpor.

virium difFerentia ut locorum intervallum

ipsius actione, dato illo temporis spatio, transferri dbet.

tervallo

per quod corpus illud p Centro C in-

Cn

vel
s

Ck
t,

describi intelligatur circulus secans lineas

et
(^)

r,

productas in

et

erit

rectangulum

m n X m t aequale
ideoque

rectangulo

mk
s
.

X
(^)

s,

m n aequale

m k X m
k,

Cm

autem triangula p

p k

C
et

n dato temet

pore dentur magnitudine, sunt k r

earumque

difFerentia

summa

m m

r,

reciproc ut altitudo

p C, ideoque rectanquadEst
et

gulum
ratum
ut ^

mk
t,

est reciproc ut

altitudinis

p C.

m t directe
Hag sunt
et

m
fit

id est, ut altitudo

p C.

primae rationes linearum nascentium;

hinc
"^

m
]
.

id est lineola nascens

n,

eique proportionalis vi-

rium

cubus altitudinis p C. Q. e. d. Hinc difFerentia virium in locis P et p, vel K et k, est ad vim qu corpus motu circulari revolvi possit ab R ad K eodem tempore quo corpus P in orbe Lminobili describit arcum P K, ut lineola nascens
difFerentia reciproc ut

Corol.

mn

ad

{^)

siniun versum arcus nascentis

R
s,

K,

id est ut

k X

mt

ad

(f) * Erit rectangulum recn f k "^ Per Prop. 35. vel. 36. tangulo s. Lib. 3. Elem. (^} Cm autem triangula p C k, sive P C K, et p C n, dato tempore describanlur (per hyp.) dantur magnitudine (per Prop. 1.) Porro triangulum R, et triangulum p C n Junctis enim p n, p m, erit triangulutn nascens p n C asquale nascenti p n evanescentem respecta C, ob lineiB finit C n, et triangulutn p C =r ^ p C Sunt ergo facta r. r, constantia seu data et hinc k r, et r, sunt reciproc ut altitudo p C, et proptere dividende

^m

m k, m

ut

s,

:^

^. Hinc rectangulum m k X p L G FF ut quadra

T7"j

est reciproc

PCK = iPCXK

= ^p

CXnir.

mtz=Cn==Ck = pC, quar m FF et ideo ... mkXms ^ = GG m m 2 C

t

tum

altitudinis

PC;

est et

t,

directe ut ^

n =^ n
est

, '

reciproc ut cubus altitudinis

Xm m
ma

m pCXkr, etpCX m
;

quantitatem

G F
ad

p C ob datam

F
-.

seu

et

componendo, earum

difFerentia

m k, et sumesse quanti^

C) Z

*
k,

Ad sinum
hoc
est,

versum arcus nascentis

r,

nam Z

r et

m
(ex
^

RK
illis

n, sunt

spatia nascentia

eodem tempusculo

viribus

s,

Quod
k
r

sunt reciproc ut eadem altitudo p C. ut claris intelligatur, supponamus esse

yr,

descripta, et iisdem proind viribus proportionaiia.

F = p C

G m r = C
p

iist

autem

et

et

mt
hoc
est,

Uem.) '

tates datas, erit

-^-

= m = G +F hoc
s

F m r kr = m k ^ G mr C
-,

et

Z
r

= 2 k C
k
r ^
-

^r-.

Nam, ex

natur circuli
quia

Z
r

^kr:KC-|-rC,
Z

^;;,

est,

ob quantitates

usurpari potest pro

C, et quia

F, G,

F,

+ F,

datas, erunt

r,

Zr:kr
r,

= kr:

2kC, etZr

Z C = k C, =k und -j-^^
r 2
;

Liber Primus.]
^

PRINCIPIA MATHEMATICA.
quadratum
;

263
capiantur daiie

2 k

^ C

vel

utmk X msadrk

hoc

est,

si

quantitates F,

in e ratione

ad invicem quam habet angulus

centro C C p describatur sector circularis aequalis are loti V P C, quam corpus P tempore quovis in orbe immobili revolvens radio ad centrum ducto descripsit differentia virium, quibus corpus P in

angulum

VC

p, ut

GG

F F ad F F.
:

V C P ad

Et

(')

propterea,

si

intervallo quovis

C P

vel

orbe immobili

et

corpus p in orbe mobUi revolvuntur,

erit

ad vim

centri-

petam, qu corpus aliquod, radio ad centrum ducto, sectorem illum eodem

ut G G F F ad F F.

lempore, quo descripta

sit

area

VPC

uniformiter describere potuisset,

ille et

Namque

sector

area p

Ck

sunt ad in-

vicem ut tempora quibus describuntur.

Corol. 2.
;

Si orbis

VPK

ellipsis sit

umbiKcum habens

et

apsidem

summam V eique similis et aequalis ponatur ellipsis u p k, ita ut sit semper p C aequalis P C et angulus V C p sit ad angulum V C P in data ratione G ad F pro altitudine autem P C vel p C scribatur A, et pro
;

ellipseos latere recto

ponatur 2

R A

erit vis,

qu corpus in
et contra.

ellipsi

mobiii

revolvi potest,

FF + ut
AA

G C
in

R F
cub.

T^

Exponatur enim

vis

qu corpus revolvatur

immot

ellipsi

per quantitatem

FF
,

et vis in

A.

J\.

V erit
2 k C.

FF
CV
.

(^)

Vis autem qu corpus in circulo ad distantiam

quad.
ob

mn: Zr

= m kXmstkr*,
quam

m t=
habet

stanti divisas per

Si vero capiantur duse quantitates

F, in e ratione ad invicem

G, habet angulus

Prop.

XL)

constanti,

quadratum distantiae a foco (per Sumatur ergo pro ill quanlitate quadratum F Fcujus latus F est prima

V m

C
r,

p,

ad angulum
r,
;

ad k
:

erit

mkXs:kr^ = GG
F
:

VC

P, seu

quam

ex

illis

indeterminatis (sed constantibus) quas

F F F F
erg

ut ex supr demonstratis liquet,

r

mn

=G GF
si

exprimunt rationem anguli _, _ ,^

F.

VC

p,

ent vis

FF m V = --^.
.

VCP

ad angulum

Sit corpus eu-.

() * Et propterea
in orbit

VPK
P C

sectorem

Corpus P, centro C, revolvens dato tempore datum K, radio ad centrum C ducto deset

c centrum quod vis in circulo revolvens, ad dis. tantiam C V, edem velociiate qu corpus in el\.^^i revolvens urgetur in apside V, suroantur in
circulo
et in
ellipsi

cribit (per

Prop. I.)

corpus in circulo radio

et arcum K, seu sectorem C R K == C P K, describens eodem tempore quo corpus P describit arcum P K, seu sectorem C P K, dato tempore datum quoque sectorem describit. Quar corpus P, in orbit V P K, et corpus in circulo

arcus

quamminimi eodem

descripto uniformiter revolvens,

tempore descripti, iUi arcus erunt inter se qua\^^ ob quales velocitates (ex hypoth.) et eoerunt inler se ut vires centrales Prop. I.) in ellipsibus autem omnibus in quibus vis centripeta ad focum tendit (et iis annumeratur drculus) lalera recta gunt invers ut arcuum quamminimo lempore descriptorum sagittae et directe ut quadrata perpendiculi ducti ab extremitate eorum arcuum in lineam ad centrum virium tendentem (per Coroi. 2. Prop. XIII.) sed in apside ellipseos et circuli, illa perpendicula sunt ipsius arcs, ideaque sunt aequalia ; ergo latera recta hujus ellinsis et hujus circuli erunt invers ut sagitt
sagitt
(per Corol.
4.
:

rum

praedicto revolventia, radus ad

centrum

ductis,

sectores

aequales temporibus sequalibus descri-

bunt.
vel

Et propterea

si

centro C, intervallo

P,

C p,

describatur, &c.

(^) Vis autem qu corpus in circulo, &c. Deraonstratio Nevi^toniana ita procedit Vis qu corpus in ellipsi circa ejus focum revolvi:

lur, est

semper

equalis

cuidam

quantitati eon-

4*

264

PHILOSOPHIE NATURALIS
e

[Mot. Corpor.
in
ellipsi

C V

cum

velocitate rcvolvi posset

quam corpus

revol-

veus habet in V, est ad vim qu corpus in eLipsi revolvens uro-etur

in apside V,

ut dimidium lateris recti ellipseos ad circuli semidiame-

trum

V, ideoque valet
F, valet

- F F ad F

R FF ^yy~^^ et vis, RGGRFF ^ V cub.

'

quae

sit

ad hanc ut

G G

estque haec vis (psr hujus Corol.

ferentia virium in
lipsi

1.)

dif-

V
K,

quibus corpus
et

in elellipsi

immot

V P

corpus p in

mobili u p k revolvuntur.

Unde cm
in

(per

hanc Prop.)
aldtudine

difFerentia illa in ali

sit

qu vis

A
1

ad seipsam
1

altitudine
difFe-

C V

ut

^^^
in

eadem

rentia

omni

altitudine
Iffitur *=

RGGRFF A cub.

valebit

ad vim
ellipsi

F F

a'

qu corpus, revolvi potest in

immobili
,i, ,,^

RGG-RFF
A cub.
qu corpus in
Corol.
3.
(^)

^j

,p,

V P K, addatur excessus FF ^ RGG-RFF A cub. AA

si

ellipsi

mobili u p k iisdem temporibus revolvi possit.

colligetur quod,
orbis immobilis

Ad eundem modum
ut vires centrales
;

arcuum

sive

inverse

latus

dem tempore
ob asquales

rectum circuli est ipsa diameter, ergo sumendo dimidium utriusque lateris recti est vis qu corpus in ellipsi revolvens urgetur, &c. Reliqua
demonstratio est plana.
(')

descripti illi arcus erunt asquales, velocitates, et eorum sagittse erunt ut vires centrales quibus corpora in circulo et ellipsi retineiitur (per Cor. 4. Prop. I.) ; in
ellipsibus

autem

diversis

(et

iis

Ad eundem modum,
ellipsi

volvatur in

corpus revi centripet tendente ad

Si

&c.

circulus) in quibus vis centripet ad

tendit,

annumeratur centrum
sagittae

in distantiis qualibus a centro, dupla

facii

ut distantia a centre, ideoque erit asqualis quantitati constanti multiplicatae per distantiam (per pro axe transverso et 2 R Prop. X. ), posito 2
ellipseos.

centrum

vis

centralis est

directe

quadrata

axium sunt inverse ut

desc-riptae,

quam minimo tempore

et directe ut

pro latere recto,

vis in

sit

ea quantitas constans

F F
T3'

V erit

F F

^^aliis

V
vel

T,

erit

^^-^ in

FF

T3

quoniam C

V=
erit

ver omnibus punctis

FFX A
Sit corpus in circulo revolvens circa

centrum

quadrata arearum dnto tempore descriptarum (per constr. Prop. X.), ciim ergo hic sumantur arcus fequales et perpendiculares in lineam ad centrum ductam, et distantias a centro sint aequales, illae areae utrinque sunt aequales, ergo sagitt arcuum in ellipsi et in circulo sunt invers ut ipsa quadrrtta facti axium, seu quia axis transversus ellipseos et circuli diameter idem sunt, sagittae arcuum in ellipsi et circulo sunt invers ut quadratum axis conjugati ad quadratum transversi, siv inverse ut latus rectum ad (sive T axem transversum.ergo 2 T 2 R)
:

sed tali ut edem velocitate feratur qu corpus in eilipsi latum urgetur in extremitate axis transversj, sumantur in eo circulo et in extremitate axis transversi ellipseos arcus quamminimi eovi centripet,

ad distantiam

V, qulibet

F F
;

ad vim in circulo

quae-

itaque erit

R X F F sed haec vis est ad rtifFerentiam virium

T
3

in orbe mobili et iramobii, ut

FF

ad

G G

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
centrum habens in virium centro
ponatur
eliipsis

265
;

VPK

eliipsis sit

C
;

eic^iie

similis,

quali.s et concentrica

mobilis u

p k

sitque 2

ellip-

seos hujus latus rectum principale,

et
sit

latus

transversum sive axis

major, atque angulus

vires,
1

VC

p seniper

ad angulum

V C P

ut

ad

quibus corpora in

ellipsi

immobili et mobili temporil)us sequalibus

et
,

, , erunt ut revolvi possunt. ^

F F A

cub,

F F A+ R G
,

cub.

GRFF A cub.
V

^^_^^ respec^

tiv.

Corol. 4.

Et

universaliter,

si

corporis altitude

maxima C
in

nominetur
cir-

T,

et radius curvaturae

quam

oi-bis

VPK

habet

V, id

est radius

culi qualiter curvi,

nominetur R,

et vis centripeta,

qu corpus in trajec-

tori

qucunque immobili
aliis

VPK

revolvi potest in loco

dicatur ___

V F F
,

atque

in locis

indefinit dicatur

X,

altitudine

C P

nominat A,

et

capiatur
C") vis

p ad angulum V centripeta, qu corpus idem eosdem motus in etiem

ad

in data ratione anguli

V C

C P

erit

trajectori

u p k

circulariter

VRGG VRFF rium X +

A
cub.

mot temporibus iisdem peragere

potest, ut

simmia

vi-

F, ergo

.
illa

differentia est

,.

RGG

=-^

RFF
,

V O 4- F
2

autem differentia in V, est ad diflferentiani in alio quovis loco invers ut ciibi altitudinum
hase

V O X V F, et similiter BE2=SVCX V E = 2 V O X V F und V F V E = V C V O sed vis centripeta corporis arcum

;
:

O,

seu 2

O, adeoque

'^

ergo

A 3 C ,V 3 (sive T 3) = ^^^~/^^ R G G R F F cum erffO vis m orbe im A3

: : . .

niobili sit ut

R G

G
A3

, 13

111

orbe mobih ent

>

RFF
vis

Q.

e. d.

(") * Erit

centripeta.
Si corpus

Ut hc commode
sequens.

demonstrentur adhibendum

Lemma

ad centrum virura C teiidens describat trajuctoriarn immotam V P, vis centripeta qu in apside V urgetur est ad vim

448

l.ciiima.

ccntripctam corporis alterius in circulo V B Q, ad eandum distantiam C V, edem cum veloci,tate revoiventis,

circuli

\i
ri

radium ut distantia C V ad trajectoriam P osculantis in Capiantur in circulo B et in trajectoP arcus quam minimi et a;quales V B,

VO

S,

D, et ex punclis B et D ad rectam C demissa intelligantur perpendicula B E, F; arcus evaiic^centcs V B, V D eodem tempore a corporibus duobus p< reiiirer.tur, ob utriiisque corporis velocitatem qualem. eruntque perptndicula B E, F aqualia (per Lem. VH.) Quouiam autem arcus evanescens V usurpari pctcst pro areu circuli curvam V P osculantis in V, erit ex natur circuli F F i= F

V D
us

describentis, est ad

vim centripcfam
descrilientis ut

alteri-

ror)5oris

arcum

\'

F ad

E, quae sunt spatia vin'bus illis urgentibus eodem tempusculo descr'pta, quar vis ientri])eia qu corpus in apside V urgetur. est ad vim leotripetam alterius corporis in circulo ad eiindem
distantiam
latoris in

edem cum

velocitatc revoiventis,

ut

distautia illa

C V
Q.

ad radium
e.

V O

circuli

oscu-

V.

d.

266
Corol. 5.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Dato
igitur

[Mot. Corpor

motu

corporis in orbe quocunque immobili, au-

geri vel minui potest ejus motus angularis circa centrum virium in ratione
data, et inde inveniri novi orbes immobiles in quibus corpora novis viri-

bus centrlpetis gyrentur.

Corol. 6. Igitur si

ad rectam

CV

positione

datam erigatur perpendi-

culum

V P

longitudinis indeterminatae,

jungaturque

P, et

ipsi

aequalis agatur

p, constituens

angulum

VC

p,

qui
;

sit

ad angulum

VCP

in data ratione

vis

qu corpus gyrari potest

in curva illa
tangit,

V p k quani punctum
erit

p perpetu

reciproc ut cubus altitudinis

(")

p.

Nam
ali vi

corpus

per vim

inertiae, null

urgente, uniformiter progredi po-

test in rect

P.

Addatur

vis

in

centrum C, cubo
et si vis centralis
erit

altitudinis

CP

vel

449. Corol. 1. Si radius VO circuli trajectoriam VP osculantis in apside V dicatur R, distantia C V, VF F

ad centrum
:

ellipseos dirigatur

VF F

T, distantia
haec erit ad

P, A, vis centripeta in V,
in circulo

TT = A

T et X = VFJ^^X
T"3

vim centripetam

Q,,

ad

eandem distantiam C Vedem cum

cripto ut

velocitate deserit

ad R, (448) haec ergo

V R F F
=r-^

erit
.-

quae erit ad differentiam virium centripetarum P, et oret u, orbis immobilis in apsidibus (per bis mobilis u p, ut F F ad

G G

FF

V R G GVRF
=r^

Cor.

1.

Newt.)

ideoque

differentia

illa

quse erit ad ditterenti-

.,,

am

3 ad ^, ideoque in in aliis locs ut quibusvis locis erit differentia virium in orbe

mobili et immobili

,.,.

,.,.

VRGG VRFF
A
r3
demonstravit Phoronomise.

Quod

ali

ratione

Hermannus

Prop. 25. Lib. 1. 450. Corol. 2. Hinc si vis centripeta iii quoP, dicatur X, vis puncto P, orbitse imraobilis vis in puncto sequ alto p, orbitae mobilis u p

V RFF ent = ^ X ^ V RG Gj-j

,

^
.

Q.

e.

d.

P et u p sint el451. Corol. 3. Si orbitae quarum umbilicus communis C, erit (240) aequalis dimidio lateri recto elradius osculi et (per Prop. XI.) lipseos V P, vel u p
lipses

et

VIS

m
.

uorbita

mobili ent

^r

F X A V F , T3

-f-

VRGG VRFF
_.

VF

TT

TT A
:

A, adeoque

= VAF AF

'

Ergo (450)

vis in orbit mobili

VRGG VRF F
-,

V F F erit A A "^
omnibus
ter-

V ent
potest

A3 .FFXARG =- "
"T'3
1

et divisis terminis

per
.

RFF
A3
;

sicut

in Cor. 3. et (") * centripeta

4.

Nam

Nevpt. inventum fuerat. P considerari corpus P. Linea

et divisis

tanquam

trajectoria

immota,

in
est,

qu
et

vis

unis per

FF
ut

j-^

R G GR F
j-^

X in loco

quovis
;

nulla

ra-

dius osculi

R infinitus

erit igitur in

hoc casu

(per Cor. 4.) vis centripeta in loco p, trajectoriae

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

267

proportionalis, et (per p, reciproc motus ille rectilineus in line^ra curvam

G
V

jam demonstrata) detorquebitur

Vp

k.

Est

()

autem haec curva

inventa, in

in Corol. 3. Prop. XLI. p k eadem cum curv ill V P Q qu ibi diximus corpora hujusmodi viribus attracta oblique ascendere.

PROPOSITIO XLV. PROBLEMA XXXI.

(p)

Orhium qui swit

circuits

maximeJinitimi requiruntur motus apsidum,

(1)

Problema

solvitur arithmetic faciendo ut orbis,

proxiin accedet,

quem corpus
,

in

VRGG VRFF adeA que ob datam quantitatem VRGG VRFF,

moblis, sequalis
3 1

nam

si ellipsis

culum perfectum mutetur, quoque circulas,

orbis

V P n m cirV p n T
fit

C)

Problema

solvitur arithmetic.

erit

X, seu

vis in p,

ut ~3'

Vp k (<^) Est autem hc curva Nam si centro C intereadem, &c.

valle

C V

quem

recta

describatur circulus C P secat in R, recta

V R
C

S
p,

ad angulum R C V in data ratione, erit quoque sector S V C ad sectorem R V C in data ill ratione, et duct per puncin S, sitque angulus S

C V

tum R tangente R T, qu radio C V producto occurrat in T, ejusdem anguli

R C V

scantes

C
Q,,

P,

C T enmt

Bquales, atqu

adeo curva

dem cum

curv

V P

p k, eain Corol. 3.

Prop. 41. inventa, in qu recta C 2^ est semper ccqualis abscissce C T, et angulus V C p est semper sectori V C R
proportionalis. (P) * Orbium qui sunt,

&c.

lis-

dem
tjus
orbis

positis

qua

in Propositions 44. et
1.

Corollariis

et 2.

sit

p n

corpus p in ellipsi mobili u p b revolvens describit in piano immobili, et V n, v b, ellipseon immobilis et mobilis axes transversi, mani-

quem

festum

est

punctum V

esse

summam tam in ellipsi immot V P

qum in orbe V p n dem imam in orbe
w, et esse
5r

apsidem n,
apsi-

p n r si fuerit in qu hypothesi locum t, ubi corcorpus p pervenit ad pus P, in ellipsi immot pervenit ad

Cr=Cb=Cn,

apsidem imam n et in ellipsi revolvente corpus p pervenit ad b, ac in orbe V p n T, puncta p, b, t, coincidunt. orbe

Jam
n

vero data vi centripet in

or,

quseritur motus apsidum, hoc est, motus axis u C b, seu quod idem est, quseritur ratio F, ad G, vel anguli V C P ad angulum V C p, aut anguli V C n, 1 80. ad angulum V C r; quod si ellipsis V P n, sit circulo maxime finitima, orbis V p n T ad circuli formam quam

Vp

X/u

268
ellipsi

PHlLOSOPHliE NATURALJS

[Mot. Corpor.
3.)

mobili (ut in Propositionis superioris Coroi. 2. vel.

revolvens

describit in

piano immobili, accdt ad formam orbis cujus apsides requi-

runtur, et quaerendo apsides orbis, quem corpus illud in piano immobili

describit.

Orbes autem eandem acquirent formam,

collatae, in

si

vires

centripetse

quibus describuntur, inter se

tur proportionales.
altitudine
Sit

sequalibus altitudinibus reddan-

punctum

apsis

summa,
et vis,
2.)

et

scribantur
vel

T pro

maxim C V,

pro altitudine quvis

ali

pro altitudinum
circa

differenti

CV
(ut

CP
in

C P

p, et

qu corpus in
revolvente
?

ellipsi

umbilicum

suum

Corol.

id est ut m Corol. 2. erat ut u A cub. FF A + RGG RFF substituendo T X pro A, erit ut A cub. RGG RFF + TFF FFX Reducenda similiter est vis alia A cub.

quseque

FF ^f + AA

RGG RFF.
a

movetur,

quaevis centripeta
tores, fact

ad fractionem cujus denominator

sit

cub. et numera-

homologorum terminorum
patebit.

collatione, statuendi sunt analogi.

Res exemplis
vatur corpus

in orbe

immoto
apsis

YZ

f vi cen-

cribit

tripeta data tendante

ad centrum

S, sitque

punc-

tum

apsis

summa, f

ima

in illo orbe.

e ratione quam exposuimus Prop. 45. et inveniendus est apsidum motus. Id autem absolvitur faciendo ut orbis V p n t (fig. superiori) qui omnes orbes ut Y Z f quarcumque sit in illis vis centripetcB lex gencraliter exhibet accdt ad
orbis

formam
fit,

YZ

f,

sive ei similis

et

aequalis

ac quferendo apsides r, vcl rationem angulorum V C P, C p, in orbe illo p n ^r.

si supponamus orbem p n t, similem aequalem factum esse orbi Y Z f, erit vis centripeta in ellipsi immot cujus umbilicus S vel

Porro

et

ut -

FF.
r. A

et vis centripeta in

loco quovis

Z
-

A.

FF orbis Y Z f, vel in loco P, orbis V p n y, ut --AA R G G R F F F F A-fR G G R F F

"T

RG

A3 G RF

F+T FF F FX _
pro
toto.

A3

P
et

substituendo P f ro numeratore

TX

in numeratore,

Und

si

quantitas

vim centripetam

in loco quovis
T'

orbis

YZf

exponat, caque

sit data, erit

Q ad -j

in data

Umbilico

S, et

axe transverso
est

=YS
Y

ratione.
-|-

Sit illa ratio

ad B,

et erit

f,

descriptae inteiligantur e.iipsis imiriobilis et

et

P B

Q=

mobilis,
1'

orhem ut corpus Y Z dfscribens, simul revolvatur in hc ellipsi mobili, dura corpus aliud ellip&im immotam desefficiendiim

substituatur

X, et aqualitatis Q, o. termini omnes analogi se mutuo desttuere dati debeiit, hoc est, termini omnes seu in quibus

o.

Loco A,

in

PB_ Q A3~ Ai' qutmtitate Q, PB

Liber Primus.]
C)
ut
-r

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Ponamus vim centripetam uniformem
esse,

269
ideoque
ui

ExcmpL

1.

cub.

X pro 3TTX4-3TXX Xcub

p, sive (sribendo

in

numeratore;

et collatis
datis, et

numeratorum
datis

RFF+ 3TTX + 3TXX X cub. XX. Jam cm ponatur

non
daiis, fiet

terminis correspondentibus

nimirum

datis

cum
ad

RGG

TFF

sive ut

FFad 3TT + 3TX

quam maxime
atque
finitimus, coat

cub. ut

FFXad

non

cum

orbis

circulo

infinitum diT minutam, rationes ultimes erunt R G G ad T cub. ut F F ad 3 T T, seu G G ad T T ut F F ad 3 T T, et vicissim G G ad F F ut T T ad ad 3 ideoque G ad F, hoc est angulus V C p ad 3 T T, id est, ut ad V S. Ergo cum corpus in ellipsi immobili, ab ano-ulum V C P, ut apside summ ad apsidem imam descendendo conficiat angulum V C P
orbis

cum

circulo

et

ob

factas

R,

sequales,

in

(ut ita dicam)

graduum 180

corpus aliud in

ellipsi mobili,

atque ideo in

orbe immobili de quo agimus, ab apside

summ ad apsidem imam descen180

.
.
~

dendo

conficiet

angulum

VC

p graduum

id ideo

ob similitudinem

orbis hujus,
illius

quem corpus agente uniformi vi centripet quem corpus in ellipsi revolvente gyros peragens
Per superiorem terminorura collationem

describit, et orbis

describit in piano
similes redduntur

quiescente.

ni orbes, non universaliter sed tune

cum ad formam circularem quam

maxime appropinquant. Corpus igitur imiformi cum vi centripet in orbe propemodum circulari revolvens, in ter apsidem summam et apsidem
erunt simul non reperitur quantitas variabilis nihilo sequales, et termini non dati, seu in quiinvenitur, erunt etiam simul bus variabilis

STTX 3TXX + X3 = o,seuBFF und = 3TT 3TX-fX2, deducitur BRGG BRFF+BTFF:

ha?c proportio

nihilo quales, atqu ind determinabitur ratio

seu anguli C p, C P ad angulum faciendo ut sint termini dati in quantitate P ad terminos non datos ejusdem quantitatis, ita termini dati in quantitate Q, ad terminos non daQuod exemplis patebit. tos ejusdem quantitatis.

ad

BFF=T3:3TT 3TX + X2=: RGG RFF-}-TFF:FF. Jam cum

orbis

Y Z

f,

ponatur circulo

C) petam
esse,

Exemphim l"". Poiiamns vim centriin orbe Y Z f imifoi^mem seu constantem

1,

= T hirc T = R FF=TF = RGG:FF: = TGG:F

o,

timus, coeat orbis qua'es, atqu

quam maxime cum circulo et ob factas X =: o, erit X ^ o, 3

F, et
3
:

fini-

R et TX T T
:

F,

3T^=:1:3=GG:FF,
:

etT*:

=A = P B T T T X -f T X X X =:BRGG P>RFF-4-BTFF B F F X atque adeo B RGG BRFF TTX -f B T F F B F F X T -^ S T X X X = BRGG BRFF + BTFF T3 = B R G G B R F F + B T FF
ideoque ut

seu ut -r,
?.

"A3

erit Q.

r= 1 gulum

3,

et

-f-

o,

et

3 termini dati

adeoque G F angulus C p, est ad anV C P, ut 1, ad \/ 3. Erg cum corellipsi immobili ab apside sumpus in V P n, in V ad apsidem imam n descendendo, tonficiat angulum V C n grad. 180. corpus aliud in ellipsi mobili u p b. atque adeo in orbe immobili V p n vT, seu Y Z f, al) apside summ V vel Y, ad apsidem imam v vel f, descendendo conficiet
-v/ 3,

hoc

est,

o,

seu
3,

s= T

et lennini

non

dati

B F F X

angulum

V C

r,

vel

f grad.

80
1

-}-

270

PHILOSOPHIE NATURALIS
180
conficiet

[Mot. Corpor.

imam
sec.

semper angulum

graduimi, seu 103 gr. 55 m. 23

se-

ad centrmn; perveniens ab apside summ ad apsidem imam ubi

et

mel confecit hmic angulum,

inde ad apsidem
;

summam

rediens ubi ite-

rum

eundem angulum et sic deinceps in infinitmn. Exempl. 2. Ponamus vim centripetam esse ut altitudinis
confecit

dignitas

quaelibet

A"
"^

. :

seu -t~3

ubi

3
"*

et

significant dignitatum

mdices

^.

quoscunque integros vel

vel ngatives.

fractos,
ille

rationales vel irrationales, affirmatives

Numerator

seu

T X

" in

seriem indetermireductus, evacoUatis hu-

natam per
dit

(')

methodum nostram serierum convergentium

-^

TnXT
terminis

+
1

""~"

X X T "
alterius

^,

&c.

Et

jus

cum terminis numeratoris R G G R F F TFF FFX, fitRGG RFF + TFFadT"ut + FFad nT-^ ^+ " " ~ " X T ^ &c. Et sumendo
"

ra-

tiones ultimas ubi orbes ad

Tut
que

F Fad nT-^ S seu G G ad T-^

GG
ad

formam circularem accedunt,

^
"^

fit

RGG
;

ad

et vicissim

FF

ut

ad n

"^

Md

ut

FF
C

ad n T^
ad n
1

V
n.

est ut 1
"V

ideo-

ad F, id

est

angulus

VC

p ad angulum

P, ut

ad

Quare cum angulus

apsidem imam in

VC

P, in descensu corporis ab apside

summ ad
in orbe

ellipsi confectus, sit

gTaduum 180;

conficietur angulus

V C p,

in descensu corporis ab apside

circulari

summ ad apsidem imam,

180

propemodum

quem

corpus quodvis vi centripet dignitati

"^

proportionali describit, qualis angulo

petito angulus redibit ab apside

graduum

et

^ hoc angulo re-

im ad apsidem summam,
sit

et sic deinceps

in infinitum.

Ut
^

si vis

centripet

ut distantia corporis a centre, id est,

ut

seu ~~3j erit n qualis 4 et

n sequalis 2

ideeque angulus inter

apsidem

summam

et

apsidem imam qualis ~

.180

gr. seu

90

gr.

Com-

(')

mentum
quiras

Vide fragFer methodum nostram. Epistola Newtoni ad Oldenburgium,

demonstrationem reex

reperire

peritur ipsius

et theorematis ibi propositi

Elementis Algebr clarissimorum Abbatis de Molieres, vel ex Analysi demonstrat Patris Reyneau, aut ex Intrim cm hic satis aliis passim authoribus.

ob evanescentes terminos n quibus redignitas prima altior, facile demonstratur ex dignitatum per continuam radicis multiplicationem formatione duos illos priores

Virorum

Wolfii,

terminos esse

sit

duos priores terminos dignitatis

(T

X) "

= duo erunt T 3XXT

n
2,

T " nX^T"
2

*.

Utsifuerit

priores termini dignitatis(T

X)^>

X TX

si

n
;

^, et it

porro

erunt ^ atque hinc patet

3,

LIBER Primus.]

principia mathematica.
quart parte ad apsidem

271

plet igitur quart parte revolutionis unius corpus perveniet ad apsidem

imam,

et

complta

ali

summam,

et sic deinceps

per vices in infinitum.

Id

(*)

quod etiam ex Propositione X. manifesellipsi

tum

est.

Nam

corpus urgente hc vi centripet revolvetur in

est in centro virium.
1

imsit

mobili, cujus

centrum

Quod

si

vis

centripet

A2
n
aequalis 2, ideo-

reciproc ut distantia, id est directe ut -r seu T~3"j erit

que
127

inter
gr.

apsidem

summam
sec.

180
et

imam angulus
tali

erit

graduum

'

seu

16 m. 45

et

propterea corpus

vi

revolvens, perptua
et

anguli hujus repetitione, vicibus alternis ab apside

summ ad imam
centripet
sit

ab

im ad

summam

perveniet in aeternum.

Porro

si vis

reci-

proc ut latus quadratoquadratum undecimae dignitatis

reciproc ut

altitudinis, id est

A^,
,

1
{^)

A-^
seu ut -r-j erit n aequalis
^',

ideoque directe ut

xtt

et

7-

180

gr. aequalis

360

gr. et propterea corpus

de apside

summ

disce-

dens et subinde perpetuo descendens, perveniet ad apsidem

complevit revolutionem integram,
dein

imam
et sic

ubi

perpetuo

ascensu

complendo
:

aliam revolutionem integram, redibit ad apsidem

vices in aeternum.

summam

per

Exempl.

3.

Assumentes

et

n pro quibusvis
datis,

indicibus dignitatum

altitudinis, et b, c

pro numeris quibusvis

ponamus vim centripetam

sit Newtoniana methodus motiim apsidiim determinandi, nam praeterquara quod sufficit duos dignitatum termines invenire, possunt quoque termini aequales R F F, T F F, in formula F F X, deleri und tantummodo conferendus

qum compendiosa

RGG RFF-|-TFF
;

terminus datus R G G et terminus non datus

datis.

FF

cum

aliis

terminis datis,
aliis

X cum

noo

Nam (*) * Id quod etiam ex Prop. X., &c. corpus urgente hc vi centripet revolvetur in ellipsi immobili p ir n, cujus centrum est in centro virium C, axis transversus n, axis conjugatus TT q, apsides summae duae V, n, im t, mobilis ellipseos autem V P umbilicus n, qj erit C, axis transversus

C)

Ideoque directe ut

Vn=VC-j-ClI. Ai 1 seu ut TT' A T

[

4.

cum
AI ^,

sit

A
A
^

atque

ita

= A"4~,
*

12

et

promde

...

est

A3

A4

j-f

A~4'

A3

272

PHILOSOPHIE NATURALIS
b

[Mot. Corpok.
c in 1'

"

"
,

b
id est, ut

in 1

'

X
1

""
|

esse ut

^--|^;
(per

j^-^^^

mm m bXXT" bT^ + cT^ mbXT"" ^ ncXT'' + ^ A cub. nn c X X T " ^ &c. numeratorum

11
-'^
I
'
.

seu

(^)

eandem methodum nostram serierum convergentium) ut

et collatis

terminis, fiet
1

-ncT"-^ +
Et sumendo
^

RGG RFF+ TFFadbT'^ + cT", ut FFad mbT" n n n mm m cXT"-^&c.

^^^^^^2

cub.

bXT--^ +
"^
^

r,

G G ad b T " + c T S ut F F ad larem accedunt, + vicissim G G ad F F ut b T mbT' + n cT" S 'pn ladmbT*" + ncT" ^ Quae proportio, exponendo
fit

rationes ultimas

qu prodeunt
et

ubi orbes ad
"

formam
"

circu-

altitudinem

maximam C V

seu

arithmetic per unitatem,

fit

GG
est

ad

FFutb + cadmb +
ad F, id
est

m
nc, ideoque ut
p ad angulum
1

ad

b ^

+ nc ^
1

Unde

G
c

angulus

VC

VC

P, ut

ad

+n b ^
\)

Et propterea cum angulus

VCP
180

inter

apsidem

summam
p
inter

et

apsidem

imam

in ellipsi immobili

sit

gr. erit

angulus

VC
.

easdem appropor-

"

+ c A"
c

sides, in

orbe

quem corpus vi

centripet quantitati

rab^
^
c*

jtionali describit,

qualis angulo

graduum 180
b
sit

b + V j^ ^ ^ A" cA"

^^

(^^

eodem argument
apsides in venietur

si

vis

centripet

ut

TcE

'

angulus inter

graduum 180

'^

-j^]^

^'

^^' ^ecus resolvetur

eandem methodum. Etenim 'T~ir"x| " evoluta, estT"" j ' V- ro m p u ^ ^ V m ^ . ~^, "Z ^-^J " X r '^'""T^ ^T-"- m D V^'; S &c. et stmiliter c X

T " c T m b X T*" '4-n c X T ^^ ,t,^^' &C. collatis terminis fiet RGG, lioc est T G G ~ ad b T - c T , ut _ F F ad - m T ^ t " -', adeoque G G ad b T""- T Xl "=cT" cXT" &c. und c " ut F F ad mb T n cT " F F= b c 1, erit G G -^X " + c X T x'I " b T " + et ponendo T hXT " '" " " ^ c T -mb X 1""-' -ncXTn-S&c. 1 ^^_^,^,._ F et G vis
C)
* Scv. per
dienitas

1 '

I.

'

'

',

',

'

',
:

(')

eodem

argumenta.

lentnpeta

sit

ut

bA""

cA" r

oi

.,
>

id
".

est

ut

*/

.mb ne

X T

AJ

"

X T

xl

sttu

ut

Liber Primus.]
problema in casibus
tionalis est, resolvi

PRINCIPIA MATIIEMATICA.
difficilloribus.

273

Quantitas, cui vis centripeta proporsries convergentes

semper dbet in

denominatorem
ill

habentes

cub.

Dein pars data numeratoris qui ex

ipsius

operatione

provenit ad ipsius partem alteram non datam, et pars data numeratoris

hujus

RGG RFF + TFF FFXad

in

partem alteram

non datam
Corol.

edem
si

ratione

ponend sunt

Et

quantitates superfluas

delendo, scribendoque unitatem pro T, obtinebitur proportio

1
.

G ad

F.

Hinc

vis centripeta sit ut aliqua altitudinis dignitas, inveniri

;

potest dignitas
angularis,

illa

ex motu apsidum
redit

et contra.

Nimirum
sit

si

motus totus

quo corpus

ad apsidem eandem,
ut

revolutionis unius, seu

graduum 360,
nominetur

motum angularem numerus aliquis m ad numerum

ad
vis

alium n,
n^n

et altitudo

erit

ut altitudinis dignitas

illa

2,

...
est.

un
"z^
liquet

cujus iudex est

(^)

3.

Id

(^)

quod per exempla secunda

majore qum
triplicat alti{^)

manifestum

Unde

vim illam

in

tudinis ratione, in recessu a centro, decrescere

non posse

Corpus

tali

") 452. * Jd quod per exempla secnnda maSi in exemple secundo loco indinifeslum est.

in recessu

ad confusionem toUendam scribatur p, erit vis centripeta, ut A ^, et angulus confectus in descensu ab apside summ ad apsidem imam 180 '^ qualis angulo adeoque duplus ille ancis n,
"

hoc est, vi qase ; a centro decrescat in ratione altitudeque apside discedens, &c. Sint enim ut in Corol. 3. Prop. 41. du curvas
C")

* Corpus tali vi revolvens

dinis triplicat

P gulus seu motus totui angularis quo corpus ab

apside
.,

v
j-

summa

redit

ad eandem

erit

360 m
.

emplo secundo. Est autem in casu corollarii hujus, motus totus angularis quo corpus redit

ex-

ad apsidem eandem iBqualls angulo

^

-^

ergo

=
360

SiSO

m
,

mm
,

et

P n n

m = , = n
1 1

et

et

quare

Nnm

=:;

(*) 453.
1

Und
q'

liqutt vim, illam.

si

vis

esset ut

A3 +

seu ut

sitque -j-

quantitas positiva, esset

mm
est,

= 5
est
:

p O,

VP

Q, quas corpora duo de loco V,

n n
q, et

secundum directionem ad C

perpendicularem

q,

hoc

quadratum quanti-

tatis

egressa, vi centripeta ad C lendente, et in triplicat altitudinis ratione decrescente in recessu

negativum quod absurdum

non

potest igilur vis in majore

.

quam
.

in triplicat al1
5-,

titudinis ratione seu in ratione -?

j.

in re-

"i

cessu a centro decrescere.

a centro describunt, et corpus in curva V p O latum ad centrum semper accdt, corpus vero in curv V P Q,, motum a centro semper recdt ut in eodem Cor. 3. Prop. 41. manifestum est punctum esse apsidem summam in curv p O, et esse apsidem imam in curv V P j

Vol.

I.

274.

PHILOSOPHliE NATURALIS
deque apside discedens,
si

[Mot. Corpor.

vi revolvens

cperit descendere

nunquam

per-

veniet ad apsidem

imam

seu altitudinem

minimam, sed descendet usque

3.

ad centrum, describens curvam illam lineam de qu egimus in Corol.

Prop.
dere
;

XLI.

Sin cperit

illud,

de apside discedens, vel

minimum
est in

ascen-

ascendet in infinitum, neque

unquam
Sic

perveniet ad apsidem sum-

mam.

Describet enim curvam illam lineam de qu actum

eodem
a

Corol. et in Corol. 6. Prop.

centro, decrescit in majore

XLIV.

(')

et ubi vis, in recessu

quam

triplicat ratione altitudinis,

corpus de ap-

side discedens, perinde ut cperit descendere vel ascendere, vel descendet

ad centrum usque vel ascendet

centro, vel decrescat in
crescat in altitudinis ratione

in infinitum.

At

C^)

si

vis,

in recessu a

minore quam

triplicat

ratione altitudinis, vel

qucunque; corpus nunquam descendet ad

[")
*

Quar cum in cur-ra V p O, corpus ad centrum semper accdt, nunquam pervenire potest ad apsidem imam, seu altitudinem minimam quje nulla est, std gyris infinitis descendit usque ad

Sic et ubi vis in recessu a centro.

1
,

Si vis

fuerit ut

(455)

mm = q :^
apside
.,
,

A3-i-i n n

et q,

quantitas positiva, ent

p, et

(452) motus totus

^

angularis ab

ad apsidem eandem
,
, ,

erit
:

360

q quar ob imaginariam quantitatem <^ q, impossibile est ut corpus de apside summ disce. dens, adeoque ad centrum accedens, ad apsidem imam unquam perveniat, et ut de apside im discedens ac proind a centro recedens unquam perveniat ad apsidem summam.
_

et

ab apside una ad alteram ent

.180

V H

C)

*
,

^t

si vis

in recessu a centro.
. .

Sit vis ut

:=

n n

::

et q, quantitas positiva

ent

+
3
'

q, et

mm = q = p (452).
, .

Und
erit

motus

totus angularis ab apside

,

ad eandem
-j

in curv vero P Q, de apside im di'cedens corpus ascendit in infinitum, nequ unquam pervenit ad apsidem summam quas nulla est. Hsec demonslrari etiam possunt hc ra-

rentrum

m motus ^ 560 n \^ p 180 180 m := ad akeram = "

360
, ,

angularis ab apside

una

queb sunt quan. ,

titates reaies et positiva?,

quar in bac hypothasi

tione

Si fuerit vis ut

-r. seu ut

A3

corpus ab apside ad apbidem eandem redire et ab apside summ ad imam atque ab im ad

erit

summam

pervenire poterit.

Est autem

,j ,

n n

mm
et

=
.

n n
5, et

mm
560
o
; '

=: o

p (452) \ ^

altitudinis

dignitas,
est

si

fuerit

q major quam

5,
si

motus

totus angulai-is ab apside

erit

ad eandem

contra
fuerit

dignitas quantitatis
3.

,
vis,

apsidem ^
laris

= a/
360
Y>

motus vero angu'^

q minor quam

Liquet

igitur, si

in

ab apside
.

summ
1S0

ad imam, vel ab im ad
. .

summam

ent

quse

est

quaiititas rnfinKa,

recessu a centro vel decrescat in minore quam triplicat ratione altitudinis, (quod fit ubi q minor quam 5) vel crescat in altitudinis ratione quciimque (quod fit ubi q, miijcr quam S)

und liquet in nostr hypothesi corpus ab apside im ad summam aut a summ ad imam nun-

corpus
nii-e.

nunquam

que, sed ad

apsidem

descendere ad centrum usimam aiiquando perve-

quam

pervenire posse.

Z^iBER Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
:

275
et () conlra,

cenfrum usque, sed ad apsidem imam aliquando perveniet si corpus de apside ad apsidem alternis vicibus descendens

et

ascendens

nunquam
in minore

appellat ad centrum

vis in recessu

a centro aut augebitur, aut

:

quam

triplicat altitudinis ratione decrescet

redierit,

et

quo

citius cor-

pus de apside ad apsidem

tione
ill triplicat.

eo longius ratio virium recedet a ra1

Ut

si

corpus revolutionibus 8 vel 4 vel 2 vel

J de
;

apside

summ ad apsidem summam

alterno descensu et ascensu redierit

hoc

est, si fuerit

n n
ad n ut 8 vel 4 vel 2 vel yV I
*
1

ad
:

],

ideoque

valeat -^
vel

3
3

vel

3 vel
3

A
"^

3 vel |
3
,

erit vis ut

vel

A A

_X1
'5

vel
^^ vel

vel
*

"^

A^ vel A
^

id est, reciproc

^ A ^^ __ T, ^ ut A
T

^.

Si corpus singulis revolutionierit

bus redierit ad apsidem eandem immotam;

n n

ad n ut

ad

1,

ideo-

que

A 'n
est.

asqualis

seu -^^

et

propterea decrementum vi-

rium

in ratione duplicata altitudinis, ut

(^)

in precedentibus

demonstra-

tum

Si corpus partibus revolutionis unius vel tribus quartis, vel

duabus
erit

tertiis, vel

un

terti, vel

un quart, ad apsidem eandem

n n
1,

redierit;

ad n ut |
3

vel
9
'^

_ f vel i
-

_ vel i ad
"

ideoque
^^

m m

aequalis

16
^

vel

vel

A
^

vel

et (^) propterea

vis

aut reciproc ut

A^

-vel

A ^,

aut directe ut

A^

vel

^^.

Denique

si

corpus pergendo ab apside

summ ad apsidem summam

gradus
*"
tas
^

confecerit revoilla

lutionem integram,
C)
*

et pveterea

trs,

ideoque apsis

singulis

Et contra si corpus de apside ad cpdNam si vis in recessu a cenfo non augeatur, nec etiam minuatur in minore qum triplicat altitudinis ratione, neccs-ario decrescet
dem, &c.
vel in triplicat vel in majore
titudinis ratione, sed supra

n n

i^f^
j

== p

q,

et

Linc eo longius quantij

^
f^'

a quantitate -rj recedet.

qum

triplicat al-

demonstratum est in duobus casibus corpus non posse ab apside ad apsidem alternis vicibus descendere et ascendere, erg si corpus de apside ad apsidem alterKis

^ ()

in prcEcedenlibvs
'^^'" '^"'"P"*

demonsiratnm

est.

^"

^"'^

^"

"'"'="'

finitimam

"J"*^"^, II.)

descnbit ellipsim im(per Cor. 1. Prop.

XI

mtereadum

ajqualiter

movetur

ellipsi

nis vicibus descendens et ascendens

nunquam

appellat ad centrum, vis in recessu a centro au-

minore quam triplicat altitudinis ratione decrescet, et quo citiis corpus de apside ad apsidem redierit, eo longius ratio virium reQuo enim citis cedet a ratione ill triplicat. corpus de apside ad apsidem redierit, eo minor
gebitur, aut in

^''' ^* *1"=^'i """"^^ umbilicum revolvente cum celeritate dupla ejus qua corpus idem edem ^^^^Psi mobili fertur (446).

(^)

Et propterea

^ -U,
j^gj.

vel

vis aut reciproc. aut directe ut A ", vel

1

Ut

'^.

360
erit

m
,

m
"

g;^
-

A'^ ^
]

""

quantitas
'^

aut quantitas

, adeo-

5.

que e major

erit quantitas

A
S
ii

'^

"~

"

TT
^

et

TT' = A^= A-gA = A

^
a
3

^*

^ et

ejusque quadra-

276

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.
;

corporis revolutionibus confecerit in consequentia gradus trs

erit

m
"

ad

n ut 363
quale

gr.

ad 360
i^'^^i
;

gr. sive ut
et

121 ad 120,

(^)

ideoque

"

""

erit

propterea vis centnpeta reciproce ut

.

i4<54i

g^^

reciproce ut

-^'^^

proxime.

-r-v

Decrescit igitur vis centnpeta in ratione

paulo majore

quam

duplicata, sed quae vicibus

59| propius ad duplicatam

reciproce ut quad-

quam ad

triplicatam accedit.

Corol. 2.

Hinc etiam

si

corpus, vi centripet quae

sit

ratum altitudinis, revolvatur in ellipsi umbilicum habente in centro virium,

et huic vi centripetae

addatur vel auferatur vis

alia quaevis

extranea
ill

cog-

nosci potest (per exempla tertia) motus apsidum qui ex vi

orietur
et contra.

extranea
1

Ut

si vis

qu corpus revolvitur in

ellipsi sit ut

"T~T
. .

>

et

vis

extranea ablata ut c A, ideoque vis reliqua ut

tertiis)

A cA^ ^ ^^-^
4,

erit

(m ex-

emplis

aequalis 1,

qualis

1, et

n qualis

ideoque angulus
1
-^

revolutionis inter apsides aequalis angulo

gradumn 180

c
^.
(*)

Po-

n n

C)

*-

Ide'oque

A"""'

erit

29525. 16T quale A

nn

Erit enim in hc hypothesi

14400
,

et

mm
tem

^JLs=.l^5=i^.
14641
14641
,

oQKc>'-

Est au,

Hermannus in scholio ad 454. Scholium. Prop. 25. Lib. 1. Phoronomi formulam inve^^^ ^^^ ^^ j^^. ^j centripet motus apsidum determinatur, et contra; hanc ipsam ex pris lisdem igitur ostensis hic demonstrabimus. positis que in not. 449, sit vis centripet in ellipseos mobilis loco quovis p, seu (451) vis

29523

14641 proxim; nam 241

= ^
^ 2
-J

241

= 5S564
tione

14641 243=: 58563,

=2 4~
et 4

4
,

VRFF = -t-tVFFA + VRGG y r-^

'

-^

243 14641

=3.
"^
),

ponendo altitudinem

=:

z,

et

trit

decrescit igitur vis centripet in ra-

paulo majore quam duplicata, vicibus 59|, Prop.us ad duplicatam

tr.plicatam acced.t^ d.fferentia

sed qu quam ad

emm
239
'S'io

inter 2, et

y=:VFFz4-VRGG VRFF; flTxiones et invenietur d y J^ y p p j \ f^.i.^^o Q d = d y, Q

-^^^^^^ ^^^-

2 4.
,

^
A
ad

243 4
243

, '

est

-,

differentia vero inter

et

F. Loco F F, ipsius valor Qsubstituatur in superiori aequatione, et erit y Q, z

.

^yF
'

erit

243 4
est 1

243

=
X A
1,

Pon
1.

.239
243

-I-

Q R G G
RGG

rr-jj
Jb

QRFF=
Jam cum
fnitimus,

R Qz ^ Q^

-j'

l^

Q i

est

243
(i)

seu 239 ad 4 ut 59| ad

esse c

FF
q

orbis ponatur circule

erit z

quam maxime
ad
-^--^,
1,

= R = T,
:

et

Ponamus

hoc

est,

proici y

ponendo

A
1

vel
est,

T
ut

=
1

= ^^^ ^
:

et

hinc
:

c ad

ut 100 ad

35745, id 100 ,
'

ad 357, 45,
,

et erit c

F =: T, ac G y q^^^\^ generalis qusita.

.

Nam

G G FF= V Q T quae est

sit

exempii
est

4b ^ 4,_^5345_ _ 55645 4 _ hoc centnpeta ut y ^^^^^, ^^^^^ ^^ 55745 = d d b = = 4Q y hinc 180 X und -^^^ = ^^^, ^ _4 35345 mhz"" idz4-ncz" 'dz; unde Q per 35645 _ =mbz'" ^-j-ncz" atque V _4c = 1^ X V ^53^> formulam inventam GG:FF = bz'"-f
c
1

'"

c z "

^^us^ yis
z

">

""''^
1

et

c z

",

erit

'

it

^'^'

Liber Primus.] namus vim

altra

PRINCIPIA MATHEMATICA.
partibus
esse

277
vis

illam extraneam esse 357.45

minorem quam
existente

qu corpus revolvitur in
1,

ellipsi, id est c

Tquali
est,

et

180

V
s.

1 ^

_^
s.

y^|j,

A vel

c
^

evadet 180

Ififj, seu 180.7623, id

180 gr. 45 m. 44

Igitur corpus de apside

summ

discedens,

mtu

angulari 180 gr. 45 m. 44

duplicato ad apsidem

perveniet ad apsidem imam, et lioc

redibit
1
:

motu
&st

summam

ideoque apsis

summa

singulis re-

volutionibus progrediendo conficiet

gr. 31

m. 28

sec.

Apsis lunae

duplo velocior

circiter.

Hactenus de motu coi'porum

in orbibiis

quorum plana per centrum

tractant,

vi-

rium transeunt.
tricis.

Superest ut motus etiam determinemus in planis excen-

Nam

scriptores qui

motum gravium
et pari

considerare soient

ascensus et descensus ponderum, tam obliquos in planis quibuscunque datis,

quam
venit.

perpendiculares

jure motus corporum viribus quibus-

cunque centra petentiuin,

dus

et planis excentricis innitentium hic

consideran-

Plana autem supponimus esse politissima

et absolut lubrica

ne corpora retardent.

Quinimo,

in his

dmonstration ibus, vice planorum

quibus corpora incumbunt quaeque tangunt incumbendo, usurpamus plana

his parallela, in quibus

centra corporum moventur et orbitas

movendo

describunt.

Et edem lege motus corporum

in superficiebus curvis per-

actos subinde determinamus.

cz":
nendo

Tmbz" + Tncz"
i

m
ad

= T=l,
Il

',

etpoc
:

GG:
ratio

F=:b

-|-

c,

ut in exemplis

lertiis

Newtonus

in-

venit.

Sit

nunc data

ad F, nempe

G^:F^ = in^:n^ = z''-f3:(p_j_3))< m T z p + hoc est, ponendo z = T = m m

^^

=2^, acy = zP+3, dy=Qdz = (p4.3 Xz^+.^dz, Q,= (p + 3) X z " + ^ Hinc

1,
;

n, et vis centripeta sit

z, illius

ut dignitas aliqua non

data altitudinis
p, stque

dignitatis index dicatur

z p, et erit

"

+
p,

5, atque ita

n n =p+
1.

3, et

ade

vis centripeta ut

-^

i^

5=

ut in Cor.

repertum

est.

278

PHILOSOPH/E NATURALIS

[Mot. Cori-or.

SECTIO
De
motu corporum

X>

in superficiebus dalis, due fim'ipenduloriim

motu

reciproco.

PROPOSITIO XLVI.
quocunque in quo corpus revolvitur,
quadraturis
:

PROBLEMA
et

XXXII.

Posit cujuscunque generis vi cent7^ipet, datoque tum virium centra tum piano
concessis

jgurarum curvilinearum
data cum velocitate^

requiritur motus corporis de loco datOy

illo

secundum rectam in plana

Sit

datam

egressi.

P
et
la,

S centrum virium, S C distantia minima centri hujus a piano date, corpus de loco P secundum rectam P Z egrediens, Q corpus idem in

trajectoria sua revolvens,

Q R trajectoria
quam
si

il-

in piano

dato desinvenire

cripta,

oportet.

JunganturCQ,
in

S, et

capi-

atur

proportionalis

vi centripetae

qu corpus

trahitur versus
S,
sit

centrum
quae

et

agatur

VT
Q,

parallela

C
in

et oc:

currat

Vis

resolvetur (per le-

gum
S T,
tum

Corel. 2.) in vires

TV

quarum S

T
nil

trahendo corpus secundum lineam piano perpendicularem,

ejus in

mutt mo-

hoc piano.

Vis autem altra

V, agendo secundum positio-

nem
que

plani, trahit corpus directe versus

efficit,

punctum

in piano

datum, ideosi

ut corpus illud in hoc piano perinde moveatur, ac

vis

tolleretur, et corpus vi sol

T V revolveretur
smilia.

circa

l^')

centrum

in spa-

(^) * 45,5.

Circ centrum.

in spntio lihcro.

S
'

QC=SVseuQ:V
Scd ob angulum

Vis centripeta S V, ad S tendeiis in loco quoyis Q,, dicatur Q, ca erit o!> tii.ingiila S V T, S Q C

Q,

C X Q
S Q,

S rectum

Liber Primus.]
tiolibero.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
vi centripet

279
in spatio libero
tra-

Data autem

T V qu
tum

corpus

circa

centrum datum

revolvitur, datur (per

describit,

Prop.

XLIL) tum

jectoria

PQ

R,

quam corpus
Q.
e.
i.

locus Q, in quo corpus

ad

datum quodvis tempus

illo

versabitur,

tum denique

velocitas corporis in laco

et contra.

PROPOSITIO XLVIL
Posito quod vis centripet proportionalis

THEOREMA
sit distanticje

XV.
ceiti'o
,-

corporis a

cor-

para omnia

in planis qiiibuscunqiie revolventia describent ellipses, et revolu;

tiones temporibus qualibus peragent

quque moventur

in lineis rectis^

ultro citrbque discurrendo, singulas eundi et redeundi periodos iisdem tem-

poribus absolvent.

Nam,
tia

stantibus

qu

in superiore propositione, vis

S V, qu corpus
Q,
vis

in piano quovis

QR

revolvens trahitur versus centrum S, est ut distaniS

Q
C

atque ideo ob proportion aies

V et

S Q,

T V et C
PQ R

T V,

qu

corpus trahitur versus

punctum

in orbis piano

datum,

est ut dis-

tantia

Q.

Vires igitur, quibus corpora in piano

(')

versantia traviri-

huntur versus punctum C, sunt

pro ratione distantiarum sequales

;

bus quibus corpora undicjuaque trahuntur versus centrum S

corpora movebuntur iisdem temporibus, in iisdem
figuris, in

et

propterea

piano quovis
;

PQR

circa

punctum C, atque
X.

in spatiis liberis circa

centrum S

ideoque

(per Corol. 2. Prop.

et Corol. 2.

Prop.

XXXVIII.)
illo circa

temporibus sem-

per qualibus, vel describent

ellipses in

piano

centrum C, vel pe-

SQ^=Q,C^-f"S^^
ad
,

^'go
-

tendens in loco Q, ^' sive

,.

<^

^ mj S C distantia mh^ima positione lo S Q - rrrr^ scnbatur ^ +^ ^ C tendentis m loco

2 sit

''^1"^"^

QX Q
d..to,
,

C
centri

^'^" ^'^ ^ Q. C X ^ erit S Q

'^'
.

r-g-^7-

Cum
in
,

igitur data

/"" ratione distantiarum, &c. Hoe ad S et C tendentes sunt cpquaie -o r^ n, ^ ut alicubi ruent F C Q. S), vis lofo P ad C tendens a-qiialis erit vi in loco ad S tendenii. Nam vis qu corpus in loco Q,

C)

''*'^"*

est vires absolvt

t

i, -, les, lia

. SI

-4.

m
Q

S a piano
.

QPC
Q,
,

si

quantitate

/=i

<^

<^

obt.nebitur valor

VIS a.i

exsola

distant.a

etquantitatibusdatiscompositus. Exemph causa, s. v.s t, V, ad S tendens loco Mt ut distantia S Q, ent V T, seu vis ad C tendens

"''^'"^ S urgetur, ^^5? * ""^ "'"" ^^""^f'!' "^f ^'* '"^ ^^ ^'^ "' ^'^ ^^ ^ *^"''^^"^ ^*' etiam ad vmi m loco P ad idem centrum C u^gentem ut Q C ad P C seu S quar vis ; j^^o ad S tendens ^equalis est vi ad C tendenti in loco P; Corpora ver qu moventur ^i^ibus centripetis qu sunt ut distantia-, tempo^ibus semper aqua ibus ellipses quasvis, utut in-

^P

f ^h

eodem

loco
-iT

Q, ut
.

c'^ S Q
'

hoc

est,

ut

Q
L

C.

a.Hiuales.

X.)

Si

autem

describent circ sua centra (per Prop. ellipseos P quam coi-pusiu

QR

c- vis a bi 8

^ Vr tuent ut -

S ti^

. 17 Ti -,entVT,

ut

i.

Q- ^ --,

hoc

S 0,3

es^ ut

'(

QC ^~l\ r c p tiu -y a^

XV^^
SX
/ r>

f- 2

jr~i7^ -t-L.

'

et ita de ca-tens suppositionibus.

piano describit, latitudo in infinitum minuatur, -. ,. 5 ,-, ^ , n descnbet corpus rectam aliquam ^ Q, C R, niotu acceii rato ad centrum C accodens, et motu retardato ab ipso recedens u=que ad R, dtind rurss ex loco R, aa centrum C recidens, et il
^.j^^.^ ^^^^j,^,^^^

(.,

ultro citroque cscillabilur.

S 4

280

PHILOSOPHIE NATURALIS
Q.
e.

[Mot. CouroR.

riodos movendi ultro citroque in lineis rectis per centrum

ductis, complebunt.
d.

in piano illo

Scholmm.

His
vis. ("")

affines sunt ascensus ac

descensus corporum in superficiebus cur-

Concipe lineas curvas in piano describi, dein circum axes quosvis

datos per centrum virium transeuntes revolvi, et e revolutione superficies curvas describere
;

tum corpora

ita

moveri ut eorum centra in his

illa

superficiebus perptue reperiantur.

et

Si corpora

obliqu ascendendo

descendendo currant ultro citroque ; peragentur eorum motus in planis

lineis

per axem transeuntibus, atque ideo in

curve
illae

curvis,

quarum

revolutione

superficies genitae sunt.

Istis igitur in

casibus

sufficit

motum

in his lineis curvis considerare.

PROPOSITIO XLVIII.
Si rota globo extrinsecus

THEOREMA
rectos insistt, et
;

XVI.
more rotarum
re-

ad angulos
'circulo

(")

volvendo progrediatur in

maximo

longitudo

iti7ieris

curvilinei,
tetigity

quod piinctiim quodvis in rot primtre datum, ex quo glohum

cojrfecit,

(quodque cydoidem

vel epicycloidem

nominare

licct) erit

ad du-

plicatum siniim versum arcus dimidii qui globum ex eo tempore inter eun-

dum

tetigit, ut

summa

diametrorun globi

et

rot ad semidiamet7-wn globi.

PROPOSITIO XLIX. THEOREMA XVIL

Si rota globo concavo

ad

rectos angulos intriiisccus insistt et revolvcndo

;

pro-

grediatur in circido maximo

('")

longitudo itineris curvilinei quod punctum

Concipe Unearn curvam B in piano descriptam circ axem datum per centrum virium C transeimtem revolvi et e describi, revolutione superficiem curvam A B tm corpus aliquod A it moveri, ut illius centrum in hc superficie perptu reperiatur. Si corpus illud obliqu descendendo et ascendendo per B E, E B A currat ultro citroque peragetur illius motus in piano A C E per axem transeunte, atque ade in line curv C B E, cum (ex hyp.) nulla adsit vis quse corpus a piano illo cogat deflectere ; superficies B perfect tersa ac polita supponitur.
*

A CE D

DEC

* j4d angulos rectos, id est, it ut planinn rot productum per centrum globi transeat, illudque .proind in duo hmispheria dividat ac circulum maximum iii ejus superficie sig(")

net.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
tetigit,

281
confecit,
erit

quodvis in rot perimetro datum, ex quo glohum

ad

duplicatum sinum versuvi arcus dimidii qui glohum toto hoc tempore inter

eundum
globi.

tetigit^

ut differentia diametrorum globi et rot

ad semidiametrum

Sit
rotse,

ABL
B

globus,

centrum
et

ejus,

punctum
in cir-

contactas,

B P V rota ei insistens, E centrum P punctum datum in perimetro rotee.

Concipe hanc ro-

tam pergere
culo maximo

ABL
versus

ab L,
ita

per

et inter

eundum

revolvi ut ar-

cus

B,

P B

si-

bi invicem

semper
atque

aequentur,

punctum

illud

P in

perimetro rotse da-

tum interea de s cribere viam curvili-

neam
tem
ta

A P. Sit auA P via tota

curvilinea descrip-

ex quo rota glo-

bum tetigit in A, et
erit vise

hujus lon-

gitudo

A P ad du-

plum sinum versum arcus ^ P B,

ut 2

C E () ad Nam recta C E (si opus est producta) occurrat rot in V, junganturque C P, B P, E P, V P, et in C P productam demittatur normalis V F. Tangant P H, V H circulura in P et V con'currentes in H, secetque P H, ipsam V F in G, et ad V P demittantur normales G I, H K. Centro item C et intervalle quovis describatur circulus nom secans rectam C P in n, rot perimetrum B P in o, et viam curvilineam A P in m C
B.

=C) 2CB-j-2BE,

m 2 c E ad c B.

Hoc

vel2CE

est,

ob 2

CE

2C B

E, ut summa vel differentia diametrorum globi et rotae ad semidiametrum globi.

282
centroque
in q.

PHILOSOPHI.E NATURALIS
V
et intervaJlo

[Mot. Corpok.

Vo

describatur circulus secans

V P

productam

Quoniam rota eundo semper revolvitur

circa

punc-

tum
(P)

cjntactus B,

manifestura est
recta

quod

BPper-

pendicularis est ad

lineam illam curvara

tae

A P quam roatque ideo

i-ecta

punctum P des-

cribit,

quod
tang;et

V P
cur-

hanc

vam

in

puncto P.

Circuli

nom

ra-

dius sensim auctus

vel

diminutus a-

quetur tandem distantie

{^)

P;

et,

ob

similitudinem

iig'ur
tis

evanescenet fi-

Pnomq gurae P F G
tio

VCt
evanescentium
est, raP m, P n, P o, P q, id A P, rect C P, arcus circularis linearum P V, P F, P G, P I resV H ad C V perpendiculares sint,
("")

I,

ratio ultima lineolarum

mutationum momentcnearum curvce

P, ac rectae

P,

eadem

erit quee

pective.

Cum

autem
est

VF

ad

C F
P, &c.

et

(P)

Manif'sliim
radio

quod rerta

m n,

Nam

evcleiis est in

centro

circuli B P V revolutione, B P sinj^ulis tempusculis describi

arcuiT) circuli seu

incrementiim nascens curvte A P,

ad quod proind radius B F perpendicularis tst, sed ob angulum V P B in semicirculo rectum, linea V P in eum radium B P est perpendicularis, ergo linea V P est tangens ejus arcus nascentis seu incrementi curv A P, ideoque ipsius
curvas

o q, tanquam rectse lineis P n. P q. perpendiculares ; Pline vero anguli ad verticem oppositi n P o et G P F, o P et G P I, erunt equales, alqu ade ob angulos o n P et G F P, o q P et I P, rt'Ctos, proindque quales, figura evanescens P n o q, similis erit figuras

P F G V
(')

I.

Id

est

ratio

mutationum momentnnea-

A
*

P.

f)

Et

ob simililudinem figure exmyiescenth.

Hc figura evanescente arcus P o, P q, considerari possunt tanquam lineas rect, seu partes taigeutium P, P productarurn, et arcus

vel decremeniorurr fit A P, nascentium curv P, quae ex A rectre C P, qu ex C m fit C P arcus circularis B P, qui ex B o fit B P, ac 7\cta; V P, quas ex
rittn,

seu

incrementorura

V q,

fit

P.

Liber Primus.]
angulique
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.
C F
;

283

propterea quales et angulus V H G angulo V ad et P rectos) H EP V CEP aequalis est, similia erunt triangula V H G, C E P; et inde fiet ut E P ad C E ita H G ad H V (") seu H P et ita (^) K I ad K P, et (?) compo>
(*)

H V G, V

(ob angulos quadrilateri

site vel

divisim ut

tibus ut
(^)

C B

ad 2

C B ad C E ita P I ad P K, et duplicatis consequenC E ita (^) P I ad P V, atque ita P q ad P m. Est

lineae

igitur

decrementum

ad incrementum

lineae curvae

terea (per Corol.

Lem.

V P, id est, incrementum lineee B V VF A P in data ratione C B ad 2 C E, et propIV.) longitudines B V V P et A P, increedem

ratione.

mentis

(^)

illis

genit, sunt in
cosinus anguli

Sed,

{^)

existente

radio, est

VP

BV P
;

seu ^

BE

P, ideoque

BV

VP
AP
ale. d.

BV

sinus versus est ejusdem anguli

est est

et propterea in

hc

lot,

cujus radius

i B V, erit ad duplum sinum versum arcus ^

B V V P duplus

sinus versus arcus ^

B P ut

CE

ad

B P. C B.

Ergo
Q.

Lineam autem
mus.

AP

in propositione priore cycloidem extra

globum,

teram in posteriore cycloidem intra

globum

distinctionis grati

nominabi-

eequalfs.

H V G, V C F, propterea Ob angulum V F C rectum, summa angulorum F C V, C V F qualis est angulo

(')

* Jngulique

P
2

H V isoscele, K = P V.
Dum

est

P K

V, adeoque

recto

C V H,
F,
fit

HV H

C V
(')

quar detracto communi angulo sive F angulus F C V

VH

G.
*

Tangentes G, &c. V, E P angulos recV E P, tos constitLiunt, adeque quadrilateri sive anguli duo reliqui G et E P,
V,

Et angulus V

P cum

radiis

VHP
V

VH

sunt simul Eequales duobus rectis, quar cm E P, C E P simul duoquoque anguli bus rc'Ctis sequales, liquct angulum C E P, asqualem esse angulo V G, et in secunda figura P E in cum anguli quadrilateri V et P P, sint recti, reliqui anguli V E P quales roctis, etiam sed sunt duobus P et V sunt sequales duobus rectis, ergo detracto communi V E P sive C P est qualis
sint

* Est igitur decrementum Une V P, arcus A crescit fitque P, recta V q decrescit et fit V P ; quar est P incrementum curvae A seu P, et P q decrementum rect3B V P. Cum autem sit B circuli diameter constans, quantum decrescit P, tantiim crescit differentia B P, und decrementum lineae V P, quale estincremento lineae B P. Est igitur incrementum
(^)

&c,

VV

V V

Une

V V V
V
P

P.y

ad incrementum Une curves

illis

C")

P, &c. * Incrment is

genitee,

&c.
est

Cum
etiam in

H H V
VH E

punctum
A, fitque
==:
o.

V P= V

est in

A, punctum

B, adequfe
;

B V

VP

HG

V H

VHP,
*

G.

Simul ergo crescere incipiunt line BV V P et A P et quoniam in data ratione crescunt, erit semper B V V in data ill ratione C B ad 2 C E.

PadAP

(")

gentes
-)
lelas

H
*

Ad
V,

H
it

V. seu

H
G
E

P
i,

F. Nam circuli tansunt a2quale3.

* El

K I ad K P.
est vel

Etenim ob
:

K,

H G H
I
:

K
E
P

=K
si

paralI
:

P.
')

Et P, seu B

composite
:

globo intrinsecus C E, seu C B

I
:

insistt, erit
:

sistt,

C)

I seu ; P K. Si vcr rota globo extrinsecus inerit divisim B E, seu C B C E P P K. I, seu i' I * It I ad F V. Nam in triangulo

=K K composite B E C E = K 4- K P
C E
P,
: :

divisim.

Cum

sit

rota
-|-

CE

V radio, &c. Ob rectum, est B ad V P ut sinus totus ad sinum anguli B P qui complementum est anguli B V P ad rectum. Quar existente B radio, est V P cosinus anguli B P qualis dimidio angulo ad centrum B E P. Est autem cujusvis anguli sinus versus qualis diflTerentiae inter radium et cosinum ejusdem anguli, ergo existente B V radio, erit B V V P sinus versus anguli ^ B E P ; et quoniam in'diversis cireulis qualium angulorum sinus omnes sunt ut circulorum radii, in hc rot cujus radius est ^ B V, erit B V P, duplus sinus versus arcs ^ B P.
C')

456. Sed existente

angulum

B PV

284.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Hincsi

[Mot. Corpor.

Corol. 1.
C^)

describatur cy-

clois intgra

AS L

et bisecetur ea in

S,

erit

longitude

partis

PS

ad ion-

gitudinem

V P
si-

(quae duplus est

nus anguli
existente
dio) ut

V B P, E B ra2 C E ad

B, atque ideo

in ratione data.
Corol. 2.

Et

(^)

longitude semiperimetri
cycloidis
li-

aequabitur

neas rect, quae est

ad rotae diametrum

B V ut CB.

C E

ad

C) 457. Hlnc si describatur, &c. tum P pervenit ad S, arcus B P

arcus ^

Ubi puncsemicirculo,

lis

constituatur semidiametro globi

intr

globum evadet

linea recta per

B, cyclois centrum

B P
S, est
;

4 B P
curva

radio,

aquales

quadranti, et sinus versus arcs Quar in hoc casu fiunt,

ad diametrum

V, ut 2

C E,

o, C transiens. Nam in hoc casu C S C E C B und punctum cycloidis mdium S, cum centro coincidit, et quia (457)

globi

et

ad

C B

V V P (456) ut 2 C E ad C B, A S B V = A P B V V P, et hinc A S A P, seu P S B VBV + VP, seuVP=AS: BV=2CE: C B.

erit
: : :

curva A seu ad B

cumque in loco quovis P, sit etiam P, ad duplum sinum versum -^ B P,

=CB
trum

AS:BV=2CE:CB,
atqu adeo est
transiens,

erit

A
si

=BV

linea recta per cenesset,

nam

curva

major foret

semidiametro

B.

462. Corol. 7. Si globi diameter augeatur in infinitum, mutabitur ejus superficies sphserica in
r

(^) * Et longiludo notam superiorem.

semiperimelri.

Patet per

458. Curol.

3.

Recta

C S

cycloidi perpendi-

cularis est, et recta

enim
S,

B P
fit

C A eam tangit in A. Est ad cycloidem perpendicularis, et V P

punctum

tangens ejus in P, at ubi

B P

est in

A,

B S, seu B V, et ubi V P coincidit cum V B.

P pervenit in punctuin B

459. Corol. 4. Si per punctum quodvis P cycloidem tangens in P, et ad eam agatur P erigatur perpendiculum P B globe occurrens in B, jungaturque C B tangentem secans in V, rotae diameter. erit B 460. Corol. 5. Ex genesi cycloidis liquet arciim globi A B, asqualem esse arcui rotse B P. 461. Corol. 6. Si rotas diameter V B a2qua-

planum, fietque A B L linea recta, et B E finit manente seu null respectu infinite lineae C B, adeoque cyclois tain C B, erit C E

intr

quam

extra

globum

abibit in cycloidem

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA,
L.

285

PROPOSITIO

PROBLEMA

XXXIII.

Facere ut corpus penduliim oscilletur in cycloide data.

Intra
secta in

globum

QV Q
S

S,

centre

descriptum, detur cyclois

QR

bi-

et punctis suis

extremis

et

superficiel giobi hinc inde oc-

currens.

Agatur

C R
in

bisecans

arcum

O,

et

producatur ea ad

sit C A ad C O C O ad C R. Centro C intervalio C A

A, ut

ut

describatur globus exterior

DA

F, et intra
rota, cu-

hune globum a
jus diameter

sit

A
A

O,

describantur duse semicycloides

Q,
in

S,

quae

i^)

globum

interi-

orem tangant
et

Q et S
puncto
lon-

globo exteriori occur-

rant in A.
illo

A,

filo

A PT

gitudinem

AR aequante,
et ita intra semicycloides

pendeat corpus T,
ties

pendulum digreditur a perpendiculo

rotB

A Q, A S osc etur, ut quoR, filum parte sui superiore

descriptas rotae

vulgarem, quae describitur revolutione

line

in

D
A

S intelligantur

quarum motu
rotse

(457)

AP:EV VP = 2CE:CB = A P = 2 X (B V V P), sed duplus versus arcs V V P,

1,

rect
erit

progredientis,

cumque

sit

semper

fiunt semicycloides, dicaturque

P punctum

est

sinus

Erg in P, existente B E radio (456). cycloide vulgari A P quatur quadruplicato sinai verso dimidii arcis B P, inter planum B L et punctum describens P intercepti ; Hinc etiam erit 2 B V ; Est enim B E sinus versus quadrantis. (f) * Qu globum interiorem tangant in Q et Probandum S, et globo exteriori occurrant in A. semicycloides descriptas per motum rotse (cujus diameter est proficiscentis terminari O) ex ad superficiem globi interioris in punctis extre-

\ B

et semicycloides describens; Liquet arcus O F, S et esse proportionales radiis et sive (per const.) radiis C R, C C O, C divisim rotarum diametris O, ideoque (per nat. circuli) semicircumferentiis rotarum super bas diamtres descriptarum ; Sed cum

Q
O

A D

OR, A

AS

= 4BE=2BS =

et

puncta extrema cycloidis datae Q, R S et O arcum Q, S bisecet ; erunt arcus O Q, et S quales sem.icircumferenti rotse super diasint

metrum
eus
rentise

A F
aut

O R descriptae (460) ergo etiam ar et A D sequales erunt semicircumferotas super diametrum A O descriptae, sed
aut

arcus

FP

D P
(460)

est
;

semper

sequalis

arcui

et S cycloidis Q. S datai. Producantur itaque linese C Q, C S ad F et D, eritque

mis Q.

FQ,=

DS=AO,

et

super diamtres

F Q,

erunt ergo arcus F P et P ;-emicirculi, et P cadet in extremitatibus S, sed ubi P Q, et S diametrorum F Q, semicircumferentiam retse percunit semicyclois

AF

A D

286

PHILOSOPHIE NATURALIS
applicetur ad semicycloidem illam

[Mot. Corpor.

AP T

APS
Q.
e.
f.

versus

quam

peragitur

motus, et circum
semicyclois

eam ceu obstaculum flectatur, parteque reliqu P T cui nondum objicitur, protendatur in lineam rectam et pondus
;

oscillabitur in cycloide data

QR
B

S.

Occurrat enim filum

in V, ao-aturque

P T tum
et

cycloidi

QRS

in

T, tum circulo

QOS
in

C V

ad

fili

partem rectam
P,

T, e

purictis extremis

P
et

ac T, erigantur perpendicula

T W,

occurrentia rectae

CV

B
S,

W.
(*")

Patet,

(^)

ex constructione
illa

et genesi

similium fgurarum

S R,

perpendicula

B,

W
erii

abscindere de

C V

longitudines

est descripta,

motum
Q, et S.
(^)

rotse

ergo semicycloides descriptse per ex A proficiscentis terminantur ia

e.

DA
B P

insistens

sit

in productione lineae

C V,

arcus

B A

aequalis arcui

Q.

d.

mensura dupli anguli

B P B V P

(460) et est
;

Est autem

463. Fatet ex constructione et gfuesi simiS, S R ; Figuras ill dicunlium Jiniirarum diameter rotae qu descritur similes quia est ad globi buntur semicycloides AS, A rot qu F radium A C ut diameter O S ad globi Q, O S radidescribitur cyclois

J A O

DA

QR

um O
miles.

C, (perconstr. ) unde manifestum quod cycloides AS, Q, Q, R, que eodem modo describuntur ac determinantur sunt inter se si-

8iC.\. Probandum abscindnt de C V lonA qualem. diamelro rot gitndinem V Fingatur rotam ita positam ut ejus punctum cycloidcm describens sit in P, liquet, ex constructione, eam tiujus rotae diametrum quse in hoc casu globo est perpendicularis et qu, si producatur, transire dbet per centrum C, utrinque terminari debere in superficie glohorum; Jam vero (per Demonstr. Prop. XLVIII, XLIX.) Tangens cycloidis transit semper per unam extremitatem ejus diametri rotae qu globo est perpendicularis et perpendiculum in tangentem e puncto contacts erectum transit per alteram ejusdem diametri extremitatem, ergo, cum sit (ex const.) filum P T tangens cycloidis
{^)

* Perpendicula

illa,

quod perpcr'diculum

PB

in puncto P, et P B perpendiculum in illud, mtersectiones et B linearum P T et P B cum globis Q, F erunt extremitates ejus S et diametri rot quae si producatur transit per cen-

DA

trum C, ergo ducta C V, perpendiculum

abscindet de
tro 2.

PB

C V lungitudinem V

rot diame-

qualcm. Q. e. 1. d. abscindit de C VlonPerjiendiculum T rot diametro R qualem. gitudinem. V describens ita Fingatur rota cycloidem S R posita, ut ejus diameter globo S O Q, insistens sit in line C V globumque tangat in V, dicatur

m altra extremitas
punctum
cus

illius rotae
erit

et dicatur q cycloidem describens Arqualis arcui V q ('leOj utque to-

ejus diametri,

m, erit est aequalis arcui est mensura dupli anguli C q m, et q q; posita Sit vero rota describens cycloidem sicut in prire casu, hoc est, ejus diameter globo
tus arcus S

APS

VO V

sive q ad B A sive B P, ut C O ideoque ut diametri rotarum O R ad A O (ex const.), arcus ver diversorum ciiculorum qui sunt inter se ut suorum circulorun diametri, sunt similes ideoque ejusdem numeri graduuni ; ergo angulus C q est qualis angulo B P quoniam arcus qui sunt mensura numeri graduum, dupli, ejusdem eorum sunt ideoque illi anguli C V q, B V P sunt per vrticem oppositi et P V q est linea recta ; itaque, filum P V productum ad T transit tm per extremitatem diametri rotae globo insistentis qvim per ejus rot punctum q cycloidem describens ; Ergo (per Dem. Prop. XLVIII. XLIX.) filum P T est perpendiculare in tangentem cycloidis in puncto illo q sive T, ideoque erit ea ipsa tangens,' ex constri^ctione linea T

arcus

VO

ad

C A

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Est
(*)

287
igitur

rotarum diametris O A, O R EcquaJes. V ad V P (duplum sinum anguli V B P existente ^ B

B,

TP
B

radio) ut

ad

V, seu
ad
sint

A O +
O, id est

O R
(cum

C O A O
ad
tur

ad ad

C A ad C O, C R et divisim

iiales)

ut

O R proportioC A + C O
vel,
si

A,

bisece-

ad

BV C B.

in E, ut 2

CE

Prinde (per

Corol.l.Prop.XLIX.)
longitudo partis rectaa
fiii

T aequatur semper
P
S, et
ae-

cycloidis arcui

filum totum

APT

quatur semper cycloidis

arcui dimidio

APS,
longitu-

hoc

est

(per Corol. 2.

Prop,
dini

XLIX.)
R.
si

Et proptefilum manet semper quale lorgitudini

cycloide data

rea vicissim

AR

movebitur

punctum
Corol.
oris

Q R S. Q. e. d. A R aequatur semicycloidi A S, ideoque ad plobi semidiametrum A C eandem habet rationem quam similis
Filum

T in

exteri-

ilii

semi-

cyclois

habet ad globi interioris semidiametrum

O.

Dem. Prop. XLVIII. XLIX.) transidiametri rotas que globe extremitatem insistit, hoc est diametri jacentis in linea C V, abscindit de C V longitudinem rot ergo T
et (per
bit per

mirota

Vqm

aequalis arcui

S O,

erit

arcus q

=V

O, adeoque angulus q
:

V m

=
:

V O

;,jt-

diametro
*

cequalem.

Idem

aliter.

Ex

Q. e. puncto

2. d.

ducatur ad se-

micycloidem S R perpendicularis V q, et q tangens in q radio C V occurrens in m, erit O R. Descriptis rtis B P V, (459) V m V q m, erit angulus B V P, aequalis arcui B P,

str.)

ad diametrum
est,

ob arcum

B V B A
B V

A
ne,

O, angulus ^

cum

sit

arcus

anguli B V P, T V W ad verticem oppositi sint B P hoc etiam aequales, perpendicularis V q coincidit applicato, seu= y cum V T, tangens q m cum T W, et V m cum B P (460) et B V V W, und tandem est V m V W O R. B A Ob triangula V P B, () - Eu igitvr, &c. Simili ratioP rrr. V V W B, et V T W similia T V V P A O B W B V. q qualis arcui S V, et se- componendo T P V P
,

Quar angulus B V P q V m ^ =ORXCA AOXVO B A VO=CA:CO==AO:OR(per conadeoque ORXBA = AOXVO, Erg angulus B V P = V m. Cm
:

sed

igitur

>

= =

288

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO
LI.

[Mot. Coepok.

THEOREMA
C

XVIII.
in locis singuis ut

Si vis centripeta tcndens undique

distantia loci cujiisque

ad globi centrum

sit

centra^ et hc sol vi agente corjms

T oscilletut

(modo jam

descriptoj in perimetro cycloidis

QR

dico quod oscillatio-

num utamque inqualium qualia

erunt tempora.

infinit Nam in cycloidis tangentem T Quoniam vis culum C X et jungatur C T. pellitur versus C est ut distantia C T, atque haec (per legum Corol. 2.) resolvitur in partes C X, T X, quarum C X impellendo corpus directe a P distendit filum P T et per ejus resistentiam

productam cadat perpendicentripeta qii corpus

T im-

tota cesst,

nullum alium edens

efFectum; pars autem altra

TX,
mo-

iirgendo corpus transversim seu

versus

directe acclrt
;

tum tum
tio,

ejus in cycloide
est

manifes-

quod corporis acceleramomentis ut

(')

huic vi acceleratrici propor-

tionalis, sit singuis

longitudo
datas

X,

id

est,

V,

WV
T

ob

iisque propor-

tionales

X,

T W, ut longituest (per Corol. 1.

do

T W,
A R

hoc

Prop.

XLIX.)

ut longitudo ar-

cus cycloidis
culo

R.

Pendulis igitur duobus

AP

T,

A
("")

de perpendi

inaequaliter deductis et simul dimissis,

accelerationes

eorum

semper erunt ut arcus describendi

T
:

R,

R.

Sunt

autem partes sub

triangula W X C, W WV=W X componendo C V W V = T X T W, T W quar ob datas C V, W V, data

()

T V
;

* l est, ob datas. simiHa, est C

et

Ob

accelerationes subsquentes bis partibus proportionales sunt etiam ut toti arcus

sic deinceps.
t

R,

R,

et

Quoniam autem

velocitates dato

est ratio

tempore genita? sunt ut accelerationum summse,

T X
('")

ad

T W,

id est

TX

est

ut

464. Sunt autem arcuum

initio

T W. t R, T R T R

qn ob datam
par-

accelerationum rationem sunt in

edem

ratione data

arcuum

R,

R, liquet

tes

sub

eodem tempusculo

descriptas ut ac-

initio describendi et

sub celerationes, hoc est, ut toli arcus t R, proptere divisim, partes art

accelerationes atque ide velocitates genitas et partes his velocitatibus descriptas, partesque des-

cuum

R,

T R

quse

manent

describendae et

cribendas semper esse ut sunt toti arcus t R, describenda R, et proptere si pars arcs T

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
hoc
est,

289

initio descriptae ut accelerationes,

ut totae sub initio describendae,

et propterea partes
tes, his

qu manent

describendae et accelerationes subsquen;

partibus proportionales, sunt etiam ut totae

et sic deinceps.

Sunt

igitur accelerationes, atque ideo velocitates genitae et partes his velocitati-

bus descriptae paitesque describendas, semper ut

tes describendae

totae

et

propterea par-

id est,

datam servantes rationem ad invicem simul evanescent, corpora duo oscillantia simul pervenient ad perpendiculum A R.
vicissim ascensus perpendiculorum de loco infimo R, per

Cumque

eosdem

arcus cycloidales

motu rtrograde

facti,

retardentur in locis singulis a vi-

ribus iisdem a quibus descensus accelerabantur, patet velocitates ascensu-

um

ac descensuum per eosdem arcus factorum Eequales esse, atque ideo

fieri
;

temporibus asqualibus

et propterea,

cum cycloidis

partes duae

et

R Q ad utrumque perpendiculi latus jacentes sint similes

dula duo oscillationes suas tam totas

et aequales,

pen-

quam

dimidias iisdem temporibus

semper peragent.
Corol. Vis
(")

Q.

e. d.

qu corpus

in loco quovis

T acceleratur
R
vel

vel retarda-

tur in cycloide, est ad totum corporis ejusdem pondus in loco altissimo

vel

Q, ut

cycloidis arcus

TR

ad ejusdem arcum S

Q
:

R.

evanescat, quod fit dum corpus pendulum pervenit ad R, pars arcs t R, simul evanescet, ob datam harum partium rationem. Und corpora duo oscillantia t et T ex punctis t et simul demissa, simul pervenient in R. in loco quovis T ac() * Vis qu corpus celeratur vel retardatur in cycloide, est ad vim

puncto ductam demissum Dicatur enim globi C V, a, diameter rot V W, a c, erit distantia C R sive C W, c ; Ducatur ex puncto quovis T linea T C ad centrum qu dicatur x, ducatur tangens T ex eo puncto T et ex centro demittatur in eam tangentem perpendicuradius

lum C X,
ubique p p
,.

qu in loco

altissimo S, vel

Q. acceleratur vel

retardatur in cycloide, ut arcus T R, ad arcum S R, (ex demonstr. Prop. 51.) sed vis qu coracceleratur vel retardatur pus in loco S vel

in cycloide, est vis tota qu ad centrum C, perpendiculariter urgetur; radius enim C S cytangit in S, (458), adeque direccloidem S

tio vis in loco

tione vis rect trahentis

S in cycloide coincidit cum ad centrum C.

diree->

radio 465. Corol, 1. Si centro cir culus describatur, cycloidis S Q, arcus nascens cum circuli illius arcu nascente in loco infimo coincidit. Quar si longitudo penduli II magna sit, eodem prop modo in exiguis circuli arcubus oscillabitur corpus quo in cycloide, et quo major est longitudo penduli minorque circuli arcus in quem exeurrit, eo major erit motuum in circule et in cycloide consonanlia, atque hinc, non abludente experienti, oscillationes in exiguis circuli arcubus sunt ad sensum

A R

AR

W =: X a c C V WV = T^^ X a
C
(c)
:

milia triangula

T X= C X = ccxx Nara ob = aacc aa ce V T W, W C X VW =C X TV

sit

z et

p.

Erit
si-

est

(a

c)

(p)

c et

(a)

(a

=
c)

est itaque

T X (z) T W TV^ + W*
:

'

= f^X(a-c)--t-^'x(a-c)^ TV24-TW2=VW2 = c)^

(a et dividende

Sed
ergo

~X(a-c)- + ^'x(a-c)-=(a_c)utrumque

membrum

aequationis per

(a

-c)^ erit
1, et

},

+ - (sive
^

"V^)
membre
z 2

multiplicato utroque
^

isochronas.

nis per a ^ c ^ est a ^

466. Corol. 2. Ex his deducitur qusenam sit quatio ad hanc cycloidem intr globum descriptam pertinens, sive, invenietur quatio exprimens rationem distantiae cujusvis puncti T a centro ad perpendiculum in tangentem ex eo

Ergo a^pi-^c^x^ c^p^ = a2c^ a^p^ c^p^ = a^c^ c^xS

sed est z

p ^ -}- c ^ p ^ (per

aequatio-

^,

const.)

et fact

transpositione

ideoque p ^

"2.

'2,

___ C ^

Q-

s.

d.

Vot.

I.

290

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO LU. PROBLEMA XXXIV.

Definire et velocitates pendulorum in locis singulis,
cillationes tot,
et

tempora quibus tum

os-

tum

singuce oscillationum partes peragunfur.

"'

Centre quovls G, intervallo

cribe semicirculum

G H cycloidis arcum R S H K M semidiametro G K bisectum.

aequante, des-

Et

si

vis cen-

tripeta, distantiis

locorum a centre proportionalis, tendat ad centrum Gy

sitque ea in perimetro

HIK

sequalis vi centripetas in perimetro globi

Simili ratiocinio invenietur quatio ad epicycloidem sive cycloidem extra globum descriptam
inversis

centre

solummodo

V' 2

HA

Y^

y'

;= 9 H A BH, etV:v B H. Quai datis in loco

:

terminis et signis ut

sit

p p

467.
tripeta

Lemma, Ad punctum G
distantiae

tendat vis cen-

ab

illo

piincto proportionalis

quam
rectae

in locis

H, L

exhibeant line

G H perpendiculares,

B,

sitque recta

locus punctorum B, D, capiatur ut vis centripeta constans ad vim variabilem in loco dato H, et agatur recia paralsecans in C, de loco lela lineam L cadant corpora duo, quorum alterum vi constante A,

GDB A ad H B

AC
B

HG H

alterum vi

urgeatur, sintque illorum velocitates in eodem loco L, V, ^ ad v ^, ut area V, et erit C L ad aream B L, (per Prop. 39. et not. 408.) id

variabili

vel

L D

estV^:v2=HLX HA:HLX ^^ + ^ = 2HA=BH + DL. Et

quoniam
in centro

V D

HA

vribus

A,

B,

et velocitate in loco quovis

evanescit

DL

vel

vi constarrte acquisit,

datur velocitas

erit in illo

vi variabili in

eodem loco

acquisit.

Liber PriMus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

291

eodem tempore quo pendulum Q O S ad ipsius centrum tendent! et T dimittitur e loco supremo S, cadat corpus aliquod L ab H ad G quo()
:

niam
et

vires quibus

corpora urgentur sunt quales sub

initio et spatiis dessi

TR L G, sequales in locis T et L; patet corpora illa describere spatia S T, H L sequalia sub initio, (p) ideoque subinde pergere qualiter urgeri, et
cribendis

R,

LG

semper proportionales, atque

ideo,

aequantur

sequalia spatig. describere.

Quare (per Prop. XXXVIII.) tempus quo

est

corpus describit arcum S

ad tempus

oscillationis unius,

ut arcus

I,

tempus quo corpus

H perveniet ad L, ad semiperipheriam H K M,
M.
Et
velocitas corporis penduli in
est, velocitas
("i)

tempus quo corpus

loco
poris

perveniet ad

est

ad velocitatem ipsius in loco infimo R, (hoc

velocitatem ejus in loco G,

cor-

H in loco L ad
lineas

seu

incrementum
linese

momentaneum
arcubus

HL

ad incrementum momentaneum

H G,
Unde
^.

I,

HK
G

quabili fluxu crescentibus) ut ordinatim applicata

sive ut (O

ad radium

K,

VSR
L
to

q.

TT R

q.

ad S R.

{')

Id est, simul de() * Et eodem tempore. corpora T et L. mittantur ex locis S et (P) * Ideoque subind pergere ecqualiler vrgfri et eecjualia spatia iisdem nempe temporibus

S R 2 T, seu ut S R ad tempore quo describitur S T

_TR
vel

Da-

arcus

I,

et illius sinus rectus

L I,

L, datur adecque et

velocitas in

et contra.

describere. * Seu

Nam

C)

incrementum momentaneum, &c. incrementa illa sunt spatia eodem tempus-

Si corpus non ex summo loco S, vol H, sed ex alio quovis t, (vid. fig. Prop. 51.) vel Y, de-

T R"" ad S R. Est V W LI^:=MLxL H = GH^ GL2 = SR2 TR2, adeque L =V S R T R L GK = V'SR^ TR2 G K, seu S R.
S C) Siv ut enim, ex natur circuli
I
^, et

qu proind sunt ut velocitates in locis L et G, quibus describuntur, arcus autem I, K, quae tempera exhibent, crescunt ut tempora, hoc est, quabili fluxu.
culo uniformiter descripta,

Data vi centripet 468. Und cihn, &c. { ) datur lum in perim.etro globi Q. S vel in velocitas qu corpus hc vi sollicitatum describit circulum M, tum tempus quo semiperi-

pheriam percurrit (201) hoc est, tempus unius oscillationis intgras et contra, dato tempore unius oscillationis integr, datur vis centripet in vel S (202). Porro dato arcu S T, vel rect aequali L, datur L I sinus arcus I, et hinc datur hic arcus, adeque et ratio I, ad M, id est, ratio temporis quo percurritur L vel S T ad tempus datum oscillationis intgras. Et contr,dato tempore quo describitur I, et L vel S T, datur arcus
;

HKM
H

HK

tempus quo ex loco t pervenit ad ad G, asquale tempori dato dimidise Hinc dato arcu T t, vel rect oscillationis. a'quali L, dabitur et tempus quo describitur
mittatur, erit

R,

vel ex

et velocitas in

H H

vel

sint arcus seu spatia quasvis

Nam rum L, ac contra. qualibus tempori-

HK H

hinc datur
sus

illius

sinus rectus

H L vel arcus S T.
H, datur
vel

Data

I sinusque vervi centripet in

bus descripta in oscillationibus inaequalibus, ut arcus vel spatia integris oscillationibus percursa L dabitur (464), dato arcu T t, vel spatio demis.sum spatium X, quod corpus de loco describit eodem tempore quo aliud corpus percurrit T t vel L ; dato spatio X, datur arV, et hinc dacus et illius sinus rectus

HV

S vel pervenientis (467) ; hinc vero datur velocitas corporis in loco quovis dato Vel L; cum (ex demonstr.) velocitas in vel
vel

H in R
G,
sit

velocitas corporis de loco

tur tempus quo describitur

velocitas in

H HX
X

et

L, et

X; cumque

sit

velocitas in

X,

in

ad velocitatem in

vel

L, ut

G K

ad

corpore de loco H, cadente ad velocitatem in L, G, ad cadente ut in corpore de loco ; et contra. (464) dabitur velocitas in L, vel

YG

292
cm, in

PHILOSOPHIE NATURALIS
;

[Mot. Corpob.

oscillationibus inaequalibus, describantur sequalibus temporibus

arcus totis oscillationum arcubus proportionales

habentur, ex datis tem-

poribus, et veJocitates et arcus descripti in oscillationibus universis.

ei'ant

Quse

primo invenienda.

YH

Oscillentur

bos diverses,
si vis

jam funipendula corpora in cycloidibus diversis intra gloquorum (*) diversae sunt etiam vires absolut, descriptis et,
:

absoluta globi cujusvis

QO

dicatur V, vis acceleratrix qu pen-

dulum urgetur
centrum
quse

in circumferenti hujus globi, ubi incipit directe versus

ejus moveri, erit ut distantia corporis penduli a centro illo et vis

est,

absoluta globi conjunctim, hoc

sit

ut

CO X

V.

Itaque

(")

lineola

H Y,
et,

ut haec vis acceleratrix

C O X

V, describetur dato tempore;

469. Quorum di(*) vers sunt, &c. Ex centris C, c, per omne circumquaque spatium diffundi intelligantur vires
centripetae in ratione dis-

nem VI. Newt)

quar vires absoltes sunt in ratione virium acceleratricium in locis sequ altis. Jam vero vires acclratrices in locis quibusUbet O, o, dicantur B, b, erit (ex Dem.)

tantiarum a suis respective

centris

A
C)

Et

per hyp.

CAvelca:C o=a:b
Ergo ex quo

C O

V: v= A: a C A B A

crescentes,
altis
;

vires

VxCO:vXco=B:b,

acclratrices in locis datis

tiir

qu
A, a
altis

A,
d,

a,

dicanae-

in aliis locis

Id est, vis acceleratrix in loco quovis O, est ut distantia a centro et vis absoluta conjunctim. Itaque lineola nascens Y, qu sit ut

que V,
c

D,
erit

V:A=CD: CA =
;
:

V, et

dicantur (ex hyp. )

a,
:

hccc vis acceleratrix

tempore.

Nam

d c a que V V

=V =A
:

adeoa, sed

B
C

bitur nascens
5.

evanescentibus distantiis, C D, c d, sunt V, v, vires absolut^e (per definitio-

Lem. X.)

C O
que

XV
erit.

et

Y ad quadratum temporis adetempus ipsum quo describitur Y daUnd cum

data
sit ratio

H Y == H Y, est ut C OXV
r

quadratum temporis quo

y^ V, describetur dato descri-

(per Cor. ^*

(ex hyp.),

tum

Liber Primus.]
si (^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.

293

erigatur normalis

circumferentiae occurrens in Z, arcus nascens

H Z denotabit datum illud tempus.

in subduplical ratione rectanguli

Est autem arcus hic nascens

ideoque ut

HZ

G H Y,

V G H X C O X V.
sit

Unde tempus
peripheria

oscillationis integrae in cycloide

QR

S (cum.

ut senii;

H K M, quae oscillationem illam integram dnott, directe ut utque arcus H Z, qui datum tempus similiter dnott, inverse) ob sequales G H G H directe etVGHxCOxV inverse, hoc
fiet

est,
,

et

S R,

ut

V Q Q

R
y
,

sive

(per Corol. Prop. L.) ut

AR
a

C X V

'

Itaque oscillationes in globis et cycloidibus omnibus, quibuscunque

cum

viribus absolutis factae, sunt in ratione quae componitur ex subduphcat

ratione longitudinis

fili

directe,

et subduplicat

ratione distantise inter

punctum suspensionis
Corol. 1.

et

centrum globi inverse,

et subduplicat ratione vis

absolutse globi etiam inverse.

Q.

e.

i.

Hinc etiam

oscillantium,

cadentium

et

revolventium corpo-

rum tempora
globum
clois (y)
erit

possunt inter se conferri.

Nam

si rotae,

qu cyclois intgra

describitur, diameter constituatur qualis semidiametro globi cy-

evadet linea recta per centrum globi transiens, et oscillatio

descensus et subsequens ascensus in hc recta.

Unde

datur

jam tum

tempus descensus de loco quovis ad centrum, tum tempus huic aequale

quo corpus uniformiter

circa

centrum globi ad distantiam quamvis revolEst

(^)

vendo arcum quadrantalem

describit.

enim hoc tempus (per ca-

sum secundum) ad tempus

1

semioscillationis in cycloide quvis

QR

ut

ad

AR
-j^,
Hinc etiam consectantur
erigatnr normalis, &c.

Corol. 2.

quae

Wrennus

et

Hugenius de

ut tempus datum quo describitur Y, ad tempus unius oscillationis (Prop. 58.) quod proind erit M, seu ut radius ut semiperipheria Z invers. Est autem arcus directe, et arcus Z aequalis chord Z (per Lem. nascens 7.) adeoque (ex natur circuli)

C) * Et Z erit ad

si

Arcus

semiperipheriam

HK

M,

(^) Cyclois evadet liiea recta (461). (^) * Est enim hoc tempus, &c. Quoniam

cycloide Q,

HK H

S in rectam mutat fit (per Cas. 2.) tum tempus descensus de loco quovis ad centrum, tum tempus huic

A R=

C,

erit

aquale (Prop. 38.) per

1

circuli

quadrantem ut

HZ^^HY
'''
;
.-,

'V^y"

^^^ ^"'

^^^

tempus ad tempus semi-

^""^^ ''" ^,?^ ^ ^ ^^J H Z ^ ut 2 G H X H^ Y ut C O X V, ent ^r\' ut seu, G H C O X V, X C O X V et hinc G n tempus unius oscillationis ut y,
^
.^

oscillationis in cycloide quvis

:=:

j^

G H

A R ad a/ -t-tt- hoc ^ ACXV -i.-A^R^ ,,, vi - Quai datam tr V, ut ad dato temyGHxCOXVob

non mutat ut a/
1 1

QR

in rectam
est,

.-;

=
:=:

S
rji
et

H
Tt

v'

<y/

a/

ACxV ob g h

AT?

'^*-XV

=
'^

A p,. C

"-

AC

CO'

(per Cor. Prop. 50.)

unius oscillationis in cycloide quvis S circa centrum C, dabitur tempus descensus de loco quovis ad idem centrum, et tempus huic a?quale per quadrantem circuli ad quamvis di*tantiam descripti.
P'"^

QR

294.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Nam
(^) si
:

[Mot. Corpor.

cycloide vulgari adinvenerunt.

globi diameter augeatur in

C')

infinitum

mutabitur ejus superficies sphserica in planum; visque

cen

tripeta aget uniformiter

secundum

lineas huic piano perpendiculares, et

cyclois nostra abibit in cycloidem vulgi.

Isto

C^)

autem

in casii longitudo

arcus cycloidis, inter

planum

illud et

punctum
Et

describens, sequalis evadet

quadruplicato sinui verso dimidii arcus rot inter idem inter planum et

punctum describens
cillabitur,

ut invenit
et

Wrennus

C^)

pendulum

inter duas

ejusmodi cycloides in simili

quali cycloide temporibus qualibus os-

ut demonstravit Hugenius.

Sed

(^)

et

descensus gravium,

tempore
tionem

oscillationis unius, is erit

quem Hugenius

indicavit.

Aptantur autem propositiones a nobis demonstrat ad veram constituterrae,

qutenus rotae eundo in ejus

suis

circulis

maximis describunt
;

motu clavorum, perimetris

pendula inferius in fodinis

infixorum, cycloides extra globum

et

et cavernis terre suspensa, in cycloidibus intra

globos oscillari debent, ut oscillationes omnes vadant isochron.

Nam

gravitas (ut in libro tertio docebitur) decrescit in progressu a superficie

terrse,

sursunl quidem in duplicata ratione. distantiarum a centro ejus, dein ratione simplici.

orsum vero

C)
('')

* JSIam si globi diameter augeatur (462). * Visque centripeta dist.'inti infinitB

(qu proind non mutatur) propoi-tionalis non mutabitur, et quoniam centro in infinitum abeunte, radii qui ant erant ad superficiem sphaficam perpendiculares fiuiit paraileli; vis centripeta aget unifonnitcr secundiim lineas huic superficiel in planum mutata: perpendiculares. ) * IsLo uiUem in casu (462).

casu tempus unius oscillationis ad tempus descensus perpendicularis per diametrum rot* vel O R, seu per dimidiam penduli longitudinem ut peripheria circuli ad ejus diametrum. Nam iisdem positis quie (in Prop. 52. et ejus Cor. 2.) erit tempus unius oscillationis f^quale tempori semirevolutionis in circulo (Prop. 38.). Est autem (200) tempus semi-

AO

H K M

revolutionis in circulo

JVI, ad tempus descensus uniformiter accelerati per dimidium radium G, ut peripheria circuli ad diametrum.

H K

Quar cum

sit

(462) erit tempus unius oscillationis ad tempus descensus pei-pendicularis per dimidiam penduli longitudinem ut circuli peripheria ad

O R

^ PI

= i S R= | A R=

diametrum.
Corol. Dimidia penduli longitudo A O, ad spatium A E descensu perpendiculari descriptum unius oscillationis tempore in duplicata ratione diametri ad peripheriam circuli. Sit enim tempus unius oscillationis t, diameter circuli ad peripheriam, ut d, ad p, et erit (469) tempus descensus perpendicularis per spatium

471.

est

^ A O
.

* Et psndulum inter d7ias,&c. Erit enim (^) qu describitur in hoc casu diameter rota cyclois Q, S, sequalis diametro rotse qu describitur cyclois (462), quar semi-

O R

APS

A O

E, ergo dd:pp. Hugenius cui pendulorum theoria debetur, Prop. 25. Part. 4. hoi'ologii oscillatorii, longitudinem penduli singidas oscillationes uno minute secundo absolventis invenit pedum Paris. 3. et Hnea-

= dt P

sed (27)

d d

t t
:

1 1

AO:AE =

PP

A O

cycloides S E,

similcs erunt et eequales.

470. C^) * Sed

rum

et dcscensii.s,

&c.

Erit in hoc

8 1, hoc

est,

lineaium

et

hinc dimi.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

295

PROPOSITIO LUI. PROBLEMA XXXV.

Concessis Jigurarum curvilineamm quadraturis, invenire vires quihus cojyoi'u

in datis curvis lineis oscillationes semper isochronas peragent.

Oscilletur corpus

T in
sit

curv quvis line

A R transiens per T X quse curvam illam in corporis loco T quovis contingat, inque lc tangente T X capiatur T Y qualis arcui T R. Nam (^ longitude
S
Q, cujus
axis

TR

virium centrum C.

Agatur

arcus

iilius

ex figurarum quadraturis, per

innotescit.

methodos vulgares,

De

puncto

educatur recta

laris.

Agatur

Y Z tangenti perpendicuC T perpendiculari ocilli

currens in Z, et
tionalis rectas

erit vis

centripeta propoi'e.
i.

Z.

Q.

Nam

si

vis,

qu5 corpus trahitur de

versus C, exponatur per rectam

T T Z capconfectarum sunt in ratione subduplieat long tudinura pendulorum invers (472).

881
dia penduli longitudo erat linearum

Est autem diameter circuli ad peripheriam ut 113, ad 355, quam proxim, et proind quadratum diametri ad quadratum peripherise ut 12769 ad 126025; quar spatium uno minuto secundo descriptum a corpore gravi per220. 25.
pendiculariter

cadente,
.

est

pedum

Paris.

15.

quam proxime.
Quoniam prop
directio horizonti
telluris

472. Corol.

superfi-

riem gravium

pendicularis est gravitas absoluta, et

ad sensum pergravitasque constans, atque adeo

A C

distantia a centro

telluris datas sunt, in pendulis in

cycloldem vul-

garem aut etiam in exiguos arcus circuli (465) excurrentibus, tempus unius oscillationis (per Cas. 2. Prop. 52.) erit ut y' A R, id est, in
ratione subduplieat longitudinis penduli et proind longitudo penduli in ratione duplicata temporis unius oscillationis. 473. Corol. Numeri oscillationum isochronarum a duobus pendulis A B, a b, eodem tempore confectarum sunt reciproc ut tempora quibus singula oscillationes fiunt. Nam si pendulum a b, bis oscilletur eo tempore quo A B semel ; a b, quatuor oscillationes absolvet, dum B duas conficit, et it poiT in aliis supposi:ionibus, ut patet. Quar numeri oscillationum isoclironarum eodem tempore a duob>is pendulis

'itIA.

Corol.

Hinc
B,
sit
sit t,

si

nis penduli

nis penduli a b,

tempus unius oscillatioT, tempus unins oscillationumeri oscillationum eon,

erit
:

dem tempore confectarum N,

(473), et ac propterea n n
:

TT
:

igitur tribus

harum

a b (472) Datis a b. proportionum terminis quar:

=AB NN= AB
1 1
:

tus datus
(f)

est.

475

Nmn

lorigUudo arcus, &c.

Curvas

296

PHILOSOPHIE NATURALIS
ipsi

[Mot. Corpor.

tam

proportionalem, resolvetur haec in

;

vires

T Y, Y Z

quarum

Y Z

trahendo
fili

corpus secundum longitudinem

P T,

motum motum

ejus nil mutt, vis

autem

altra

TY

ejus in curv

TRQ

directe ac(^)

clrt vel directe retardt.

Proinde

cum

hgec

sit

ut via describenda

R, ac-

celerationes corporis vel retardationes in

oscillationum

duarum

(majoris et minoris)

partibus

proportionalibus
illae,

describendis,
et

erunt semper ut partes

facient ut partes
illse

propterea

simul describantur.
totis

Corpora autem quae partes

Q.
e. d.

semper

proportionales simul describunt, simul describent totas.

{^)

RTt

sit

axis R, P, vertex

R, ad axem ordina-

476.

Idem

ali

methodo

fieri

tim applicatae

P,

p,

infinit propinquae,

s
s.

axi parallela et ordinatse t p occurrens

in

curv hujus et vertex A.

rectificandae

potest.

Sit

m,

axis

Per punctuiu quodvis

P,

r.ga-

RP= PT= Pp= T = d = d T t^ = dx2+dy2, Tt = \^x^-\-dy^; quar R T,

S!t
x, y,

et

erit

X, t s

y,

fluens ipsius

= Qd
aut
1

x ^-\- y ^. quatione ad curvam R T, quaeratur valor ipsius d y per d x et alias quantitates, sitque d y
t,

qualis

erit iluenti quantitatis -y/d

Ex

X, Q,

vero quantitas quelibet constans

variabilis,

A = AXV'1 + QQ' punelorum V, RV R V P elementum PpXPV=Adxy

sitque
et curva

Q. Q-

erit d x ^ -|- d y ^ d x a/ In perpend iculo P T, capiatur P

V
T

quantitas data,
erit areje

locus

1 _j_

Q. Q,

und
,

X P V

Tt=

dx

-y^ 1

tangens M + QTQ = tur M F

axi

et

capiendo utrinque fluentes

RT

are;3B

RVP A

curv

igitur

RT

rectificatio
est.

ad quadraturam figura

R V P reducta

T, et normalem secans in B ; capiatur semper A B ad T sicut constans quaevis A ad B F, et punctum F cuivam F H Q. perpetu tangat, erit spatium curvilineum B F A quale rectangulo sub arcu A et constanti A compreaxi
parallela

occurrens in

rectam

A B

axi

iBER Primus.]
Corol.
1.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

297

describat

Hinc si corpus T, filo rectilineo A T a centre A pendens, arcum circularem S T R Q, et interea (^) urgeatur secundum
deorsum a
vi aliqu, quae sit

lineas parallelas

ad vim uniformem

gravitatis, ut arcus
:

TR

ad ejus sinum tionum singularum tempora.

rallelas

TN

qualia erunt

oscilla-

Etenim ob pa-

T Z, A R, similia erunt triangula A T N, Z T Y et propterea T Z erit ad A T gravitatis vis uniut T Y ad T N hoc est,
;

si

formis exponatur per longitudinem datam

vis

AT;
1

Z, qu oscillationes vadent isochro-

nae, erit

ad vim

gravitatis

T, ut arcus
sinum

R
N.

ipsi

TY

sequalis

ad arcs

illius

Et propterea in horologiis, si vires a machina in pendulum ad motum conservandum impressae ita cum vi gravitatis componi possint, ut vis tot deorsum semper sit ut linea qux oritur applicando rectangulum sub arcu T R et radio A R ad sinum T N, oscillationes (^) omnes erunt
Corol. 2.

isochronae.
henso, adeoque arcus

\ M=BFHA A ^.

^, iNam

Cm

C')

Oscillationes
vis tota

omnes erunt isochron.

enim

T Z qu oscillationes reddunT R
T
.

F parallel et infinit product f priori pinqu, demissoque ad axem A P perpendiculo f, secat in r ; erit ob triP, quod rectam
r
:

tur isochronae sit (per Cor. 1,) ad vim gravitatis Z ad N, erit seu R, ut

ARXTR m M Mm= angula M P T, M r m similia M M P, \el B A M T = A B F (perconstr.) elementum B b f F Erg B F M = MmX X A, ac proind spatium fluens A M X A. A H F B quale
:
:

A T

-,

adeoque

vis iota

r^r, 1 Z, ut

ARXTR
=-j;j

=
.

r,

id est,

fluenti

(^)

* Proind, &e.

Quse sequuntur mani-

festa sunt (ex dem. Prop. 51.) (h) 477. Q. e. d. Data vi centripet

T Z

qu corpus in data curv S R Q oscillationes semper isochronas peragit, velocitates illius cor-

tum ososcillationum partes definiuntur ac in Duct enim ex centro viCas. 1. Prop. 52. rium C rect quae curvam tangat in puncto aliporis in locis singulis et tempora quibus
cillationes tot,

tum singulse peraguntur eodem modo

quo

S, erit in

vis centripet in curv

hoc puncto T Z T Y, hoc est, S T R sequalis vi centri-

pete ad C perpendiculariter tendent! in S ; quar manente constructione Cas. 1. Prop. 52.

supponendo vim centripetam in H, (vid. fig. qu describitur circulus M, sequalem vi centripetee in S, tempus iinius oscillatioet
ibid.)

HK

oscillationum partes, et velocitates in locis singulis invenientur prorsus (ut in not. 468. ) iisdemque ratiociniis res omnis demonstranis et
bitur.
(')

smgul

478.
* Intere iirgeatnr

Ex

demonstratis solvi potest hoc pro-

secundum

lineas paral-

lelas,

&c.

Centro

figurse superioris in infini-

tum

abeuntc.

blema Data lege vis centripetas, invenire curvam tautochronam S T ii, in qu nimiruin, corpus oscillationes semper isochronas peragat.
:

^98

PHlLOSOPHIiE NATURALJS

[Mot. Corpor.
ot
^,

Casus r'. Vis gravitatis directio T Z semper 111 Ti r> c rn rt i Q xp parallela axi E K curvsB b 1 K, sint Si -t., ad axem R E ordinatitn applicatae, t d, T punctum E datum puncta D, d infinit propinsit

main vero

s s

etTR^ = 4REX RD; po" diameR E describatur circulus E M 11 secans D T = in M, erit M R ^ = R E X R D, 4 M R T R^= 4 M RS = 4 R E X R D, ideoque proprietas cycloidis et T R = 2 M R, quae est
si

natur b S R, ut verticalis per S diicta curvam tangat in S, et loco s scribatur b, ac loco x 2 b a, et proinde b scribatur a, erit b b 2 E, 4 a x, hoc est, S R 2 a, atque s s

2 b = g
r

V d X

2 b X,

si

po-

tro

descripta;. vulgaris circulo genitore Casus 2. Tendat vis centripeta ad punctum

daiiim C.

Centro C, radiis

descripti sint arcus circulares

CE, C D, C d E S, D T, d t n.

aequalis qua, tangens T Y perpendicularis secet

TY
t

arcii

R,

YZ

ad

TZ

in Z,

producta secet
vis gravitatis in

in n.

vel

Dicantur

RE
R D

pars linese verticalis per S ad modum verticalis T Z, sit

vel v, g, in ductas determinata

= T=
:^

et

T
a,

DT=
T
n
t,

y,

T R

=TY=
;

b,

x,

s.
:

Ob

triangula

T Y Z similia, T n (d x) T t (d s) ob angulum T n t TZ -V-^ d X rectum ds^ dx^ + dy^; et (per Prop. ideoque s d s T Z i z 53.) ^ V z=z h

TY

(s)
^

= =
:

'-

1,

V d = g v d X

X, et

sumptis fluentibus ^ "^ ^

.

s=:

g
,

curva S
S.

occurrentes in S, T,

t,

et rectaa

fluens autem S. v d x ita sumi dbet, ut ; evanescente x, ea fluens evanescat. Erit igitur

ss==
.

2b
^

S.
.

vdx,
, .,

,^2b s= a/1

sumptis fluxionibus d

proindeque d

s ^

= V 2b g d b b = 2 b g dvdx = dx2_|,

^
X

S.

V d x), et

datura, in axe C D, d puncta infinit propinqua, tangentis R, et sequalis arcui per ductas pars Diad tangentem perpendiculares. Z Y, C radii pars a, cantur
in n, sintque

punctum

TY

CE =
s,

CR=c, SL
vel
p.

K V d ^ X b
S.

x'

V V

S.

dy^ethincdxV
d y sequatio qu data lege Exemplum.
g, et erit

bvv

2r

S.

vd

^ ^ g_ ^^^ ad curvam tautochronam S

vis gravitatis

__
R, in

S r= E = T R C T= D T= C D Ob TY= CX= T n TX angulorum T n TY = T Y T Z = -^' T n = =T T C C X

C S eodem modo determinata ac

C T
sit

TZ
vel
X,

b, vis centripeta in
v,

pars radii g, in

vel

vel

similitudinem
C,
est

tri-

t,

Z,

(d x)

(d

s)

(s)

et

(x)

(p)

(d
t

s)

vdx

evanescit, ubi

= x ^

Sit gravitas constans,

exterminabitur v. seu v := gdx, S. qua3 o. Quare aequatio ad cur-

ideoque ob angulum
et

rectum d

vdx==gx,

proinde

s ^

=3

vam S

R fiet

d x -^

QuoX X

pp

r>iBER PniMus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
:

299

Verim (per Prop. 55.) S

/^
^ ),

v =: h

T Z

und
s

=
g
S.

V d X, et sumptis

a X y

fluentibus f s

= -^
s,
fit

centro ceu puncto coactam et filum gravitata expers siipposuimus, quaj pendulum simples Quamobiem ne demonstratac os. constituunt. cillationum leges in experimentis vald perturbentur, filum usurpandum est tenue cum globo Si exiTUO et ex materi gravissim conflato. vero filum aut virga e qu globus pendet gravis fuerit et globus major, pendulum non amplius simplex est, sed compostum, quod pluribus pon-

v d x.

Quoniam aufluens
c,

tom evanescente
ita

c,

accipi

dbet, ut, posit x

s s

=
x,

S.

v d x
-^ '^

evanescat.
/

Elit igitur

b = S
2

S.

v d

s='v/j T'^' ^
b
V

deribus inter se connexis instructum

est.

S.vd
tixide

et x), '

sumptis

fliixionibiis

ds=
XX

X
-,

/V/2ogs.vUx

d
,

s ^

=
S.

2gS. vdx
i

bvvdx^ = xxdx^
vdx
-,

que adeo

b V V

2g

pp
vis

at-

XX

tautochronam S

pp quatio ad
censit

R, in qu data lege

tripetse delebitur v.

Exempium.
centro C, hoc

Vis centripeta
est,

v
,

=
S.

x,

ut distantia a adeque v

gs
,

V d X

=
erit

dx

V d X

(constantem) et quoniam posit x

cit S.

= ^

2 a
c,

-FQ

evanes-

vdx,

Q,

-^

atque ita

2 a

S. V

dX
b.

=
,

Quar

crit

2b

V d X

= Dxx

bec
,

et

ffiquatio

ad

tautochronam evadet scu p p

bX X

bxx

axx-(-acc

PP

Pendulum compostum P C Q, onustum quotcumque pondusculis P, Q, &c. quorum circ punctum commune gravitatis ccntrum

p na S

Jam
c,

u si in hac psquationa ponatur b a, erit et s s X X c c, ideoque tautochrolinea recta ad C perpendicularis in R.

=
a
-,

=
o,

= X b
-\/

Si ponatur

b major qum
adecqiie

a, et c

per Kecta C suspensionis C oscilletur. punctum suspensionis C et commune gravitatis ducta vocatur axis penduli compocentrum siti P C Q, recta ver R C S in puncto suspenperpendicularis sionis C ad axem penduli C

erit

p ad x

in ratione data,

in axe penduli jcqualis longitucompositi C M, capiatur C dini penduli simplicis suas oscillationes in circudicitur

axis

oscillationis.

Si

cumquo

sit

p seu

X
C

sinus anguli

istante radio x seu

constans, et logaiithmica.
Si fuerit

T, erit angulus proinde tautochrona S

a,

C T X, exC T X

lo

eodem tempore quo pendulum compositum semper absolventis, pendulum illud sim-

R
;

spiralis

plex composito P C Q, synchronum vel etiara isochronum dicitur, et punctum N centrum oscillationis

b minor qum

et

vam S
su
s s

tangat in

bxx

bec

S,

erit
SI

=SR =
in

recta

C S
s

cur-

penduli compositi

P C Q

appellatur,

cmque

ponatur

=SR
bec

=
et

b, et

proinde x =r',fiet b b

b a a

singulorum pondusculorum P, Q, &c. gravitas in punctis P, Q, &'C. collecta intelligatur, et linea; P C, Q, C, &c. gravitatis expertes summa pondusculorum supponantur, sitque omnium F, Q, &c. atque ex punctis P, Q, &c.

Porro

si

=
R

ad axem

oscillationis

R C
S,

S demittantur pertkc. ^

Jam

si

quatione ad

pendicula

P
-

R,

C?

erit
^'^-

curvam S

a a
loco b scribatur
.

P
c c
-,

X PR

ent p p

M-^Vc

QX Q

+'_

^^ "^'

"

ce - XX = aacc aa ce
R E

asquatio adc5'cloidem, qua3 ^

cujus diameter est seu a c super concavam peripheriam circuli centro C radio C E seu a descripti, ut liquet per n. 466. Schol. In superioribus de pendulorum motu propositionibus corporis penduli gravitatem in

describitur rotatone circuli

pondra singula penduli compositi ducantur in quadrata distantiarum suarum ab axe oscillationis, et summa productorum dividatur per id quod fit ducendo ponderum summara in distantiam centri gravitatis communis omnium ab eodem axe oscillationis, orietur longitudo penduli simplicis composito isochroni, siv distantia inter axcrn et centrum oscillationis ipsius penduli compositi.

Hoc pulcherrimum

theorenia quo line-

300

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO
para

LIV.

PROBLEMA XXXVI.
piano per cen-

Concessis Jigurarum curvlinearum quadraturis^ invenire tempora, quihiis corvi qulibet centripet in lineis qidbuscunque curvis, in
descriptis, descendent et ascendenl.

trum viriwn transeunte

Descendat corpus de loco quovis

S, per lineam

quamvis curvam S
Jungatur

TtR

m piano per virium

quales, sitque
allqua.

centrum

transeunte datam.

CS

et divi-

datur eadem in partes innumeras -

Dd
C

partium illarum
intervallis
circuli

Centro

C D,
t,

d describantur
et t

T, d

lineae curvae

S T t R occurrentes in Et ex data tum lege vis cenaltitudine

;

triptes,

tum

C S

de qu

corpus cecidit

dabitur velocitas cor-

poris in ali quvis altitudine

C T

(per Prop.

XXXIX.)

Tempus

autem, quo corpus describit lineolam

t,

est ut lineolse hujus longitudo,

id est, ut secans anguli t

et velocitas inverse.

T C directe

Tempori huic
per punctum

proportionalis

sit

ordinatim applicata

DN
erit

ad rectam

C S

perpendicularis,

et

ob datam

Dd

rectangulum
ac figurarum

Dd

N, hoc

est area

DN

d,

eidem tempori proerit

arum
trum

omnium

oscillationis determinatur,

oscillantium cenprimus in horo-

lationis
-]-

a puncto suspensionis D,
7~7t~~]~T7^-

D=L
indicare,

logio oscillatorio invenit ac demonstravit Hugenius. Idem theorema suo quisque modo postea demonstrarunt fratres celeberrimi Jacobus et Joannes Bernoulli, ille in Actis Lipsiensibus an.

-J-

Sed haec omnia

1691. et Commentariis Paris, an. 1 70.3. Hinc ver in Actis Lipsiensibus et Commentariis Parh. an. 1714. quorum demonstrationes exposuit clariss. Wcltius in Elementis Mechanices. Hermannus quoque lib. 1. Phoron. cap. 5. et initie Tomi 3'. Acad. Petropol. duas ejusdem theorematis demonstrationes edidit.
horologii oscillatorii parte 4. Prop. 22. distantiam centri oscillationis a puncto suspensionis in sphr filo tenui suspens sequalera esse invenit longitudini fili cum radio sphraB at-

non vero demonstrare nobis licet, cum his Propositionibus non utatur Autor noster. Nam, (') * Tempus autem quo corpus, &c.

Hugenius

qu duabus quintis partibus terti proportionalis ad lineam compositam ex radio sphcer ac longitudine fili et radium ipsum, hoc est, si filum dicatur L, radius sphser R, distantia centri oscil-

T t, est spatium nascens velocitate uniformi descriptum, est autem tempus quo spatium aliquod aquabiliter describitur ut spatium illud directe Porr si centro T raet velocitas inverse (5). dio dato d, quali difTerentias rectarum T C, t C circulus describi intelligatur, erit T t secans d erit anguli t T C, quar ob datum radium semper T t ut secans anguli t T C, atque ade tempus quo describitur T t erit ut illa secans diSed data tangente recte et velocitas invers. curvBS S T in puncto T datur anguli C T t proportionalis temsecans ; und dabitur

DN

quo describitur T t. 479. Exnnplum. Centrum virium C, in infinitum abcat, ut sit vis centripet constaus, illiuspori

Liber Primus.]
portionale.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
si

sol

Ergo
area

Nn

sit

curva

illa

linea

quam punctum

N perpetuo

tangit, ejusque sistens

:

asymptotes

sit

recta

erit

dendo

descripsit lineani

QPND S T

S perpendiculariter inproportionalis tempori quo corpus descenproindeque ex inventa ill are dabitur
S

Q rectse C

temps.

Q.

e.

i.

que

directio rectae

curva S T circuli quadrans cujus centrum perpendiet radius O S ad S cularis ; producantur perpendicula F conD, O S ad F et V, et Etans gravitatem exhibeat in loco D, punctum F perpetuo tanget recSit

T, d arcus les mutentur.

D
D

semper

parallela, et

Sit

enlm

(in

superioribus figuris)

t,

in rectas lineas ad

D
'

normei-

R
O

Tt=ds, tm=dyi
T/"
|
[

D d = d x,
T=
c,

velocitas in

et

f-J
1

::::n^^^

^~*

'^

~7] (\ ^

tam V F linese S D parallelam, eritque (408) velocitas in D vel T 2 S D X 1^' IJ- ExpunctoTad S O demittatur perpendiculum T rectam d t secans in m, sitque S O

H
,

= SV=FD = SD = TOH T H = X ob (-^aaxx): tTm, =Tm T = TO d -^ T = a XX

a,

b,

et

triangul a

siniilia,eritHO
X
-

Ca)

(d x)

-^-^

=>

velocitas

in

\/ a

2 S

D X

>

F= V

'

30^

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpoii.

PROPOSITIO LV.
transit, et

THEOREMA

XIX.

Si corpus moxetur in superficie qucunque curv, cujusaxisper centrum virium

a corpore in axem demittatur perpendicularis^ eique parallela

:

et

cequaJis

ah axis puncto quovis dato ducatur

dico quod parallela illa are-

am
Sit
toria,

tempori proportionalevi dcscribet.

B KL

superficies curva,

corpus in e

revolvens,

quam corpus

in

edem

describit,

S initium

trajectori,

T R trajecO M K axis

superficiei curvae,

TN

recta a corpore in ax-

em perpendicularisj OP
huic parallela et qualis
a puncto O, quod in axe
datur, educta
;

AP

("^)

vestigium trajectorise a

puncto
lubilis

in lineae vo-

O P piano A O P
;

descriptum

vestigii

initium puncto

res-

pondens

TC

recta a

corpore ad centrum ducta;

T G

pars ejus vi

centripetae qu

corpus

urgetur in centrum C,
proportionalis
;

M
;

recta ad superficiem cur-

vam

perpendicularis

T G

pars ejus vi pressi-

onis,
ficie,

qu corpus urget superficiem vicissimque urgetur versus

proportionalis
;

M a super-

PTF

recta axi parallela per corpus transiens, et

et I in parallelam illam

F, I

H rectse a punctis G

H T F perpendi:

O P ab initio motus descripta, sit tempori proportionalis. Nam vis T G (per legum Corol. 2.) resolvitur in vires T F, F G et vis T I in vires T H, H I
culariter demissse.

Dico jam, quod area

AO

P, radio

()
perficie

"*

A p vestigium,

&c.

Si corpus in su-

gulis

curv

descriptse punctis erigantur perpen-

qucunque curv moveatur, suoque inotu curvam describat qu in piano posita non sit, ad planum est referenda, idque fit si in superficie curv aliquod fingatur planum ad quod ex sin-

extremitates aliam in piano lineam describent, hc linea primae vestigium seu linea projectionis dicitur.
diculares,

quarum

LiBEK Primus.]
Vires autem

PRINCIPIA MATHEMATICA.

S03

F,

H agendo secundum lineam P F piano A O P permotum

ejus

pendicularem mutant solummodo

perpendicularem.
plani factus
;

corporis qutenus huic piano

Ideoque motus
est,

qutenus secusidum positionem

trajectorias vestigiuni

hoc

motus puncti P, quo

AP

in

hoc piano
pus

describitur,

idem

est ac si vires
;

F,

T H tollerentur,
idem ac
si

et cor-

solis viribus

G,

H I agitaretur

hoc

est,

corpus in piano

AO
et

P, vi

()

centripet ad centrum

H I sequante,
Corol.

describeret
I.)

O tendente et summam virium F G curvam A P. Sed vi tali describitur area

Q.
e.

AOP

(per Prop.

tempori proportionalis.
si

d.

Eodem argumento
edem quvis

corpus, a viribus agitatum ad centra

duo

vel plura in
tio libero

recta

CO

data tendentibus, describeret in spa-

lineam quamcunque curvam S

foret area

AOP

tempori

semper proportionalis.
Vi centripet ad centrum 0, &c. Nam genita supponiB S circa axem tur revolutione ciirvae line B S suum O C, und sequitur lineas omnes P O, esse in #odem C O M, F G, P F. I, piano, atqu ideo vim centripetam agentem in piano illo ad centrunx O juxt lineam P
(") *

piano

curva

superficies

K L

erit ipsi

FHebd, parallela, E D qualis.

Lemma.
lisdem

projectio illius e d,
positis,

si in piano A, centro C, radio C D, descriA E B, illius in planum batur circulus

482.

HE

FHebd projectio

d a e
erit

b,

erit

ellipsis

cujus

dirigi.

major axis d e aequalis et ad minorem axem a

diametro circuli

D E,

b, rationera habebit sinus

480.
recta

Lem.

Si linea

A B projiciatur A

in

planum F

H e b d, proB,
incli-

D_M

jectio est linea recta a b,

qu est ad lineam ut cosinus anguli

nationis

totum.
tis

B G b, ad sinum Nam si ex punc-

A, B, demittanfar ad

piaaum F

d, per-

pendicula duo
esse

A a, B b,
A B
b,

patet planum a

ebd ad planum F normale, adeoque perpendicula omnia ex sin-

B punctis gulis lineas demissa, caderein lineam rectam a b, quse est cominunis intersectio planorura

FHebd, aABb.
l""".

Q.

fc.

occurrant in G, ob paa b ad A B, ut b ad B, id est, ut sinus anguli B b sive cosinus anguli inclinationis B b, ad sinum totum.
ductis
sibi

Porro A, b a ut
a,

pro
totus

rallelas

b, erit

ad cosinum anguli Agatur enim planorum.

B G b, inclinationis P M ordinatim ad

Q.

e.

S"".
Si

481. Corol.

linea

projicienda,

piano in

quod
recta

projicitur parallela fuerit projectio erit linea

qualis et parallela ; Nam in hoc casu angulus inclinationis nullus est, et ejus cosinus fit radius. Hinc si linea
line
projiciendae

M = = DPxPE = dpXpe, Ergopm^: dpX b

:
:

diametrum circuli D E, et projiciatur in rectam (481) P m, erit m, seu atque p m ad P M, ut sinus anguli P anguli A B b, ad sinum totum (480) hoc est, ut P M ^ a b, ad A B seu d e, adeoque p m ^ ^ a b ^ d e ^, sed ex natur circuli P

dp=DP, etpe=PE M

pe=ab^:

de^.

Est igitur a e

d, ellipsis.

D, ad rectam

A B

perpendicularis, fuerit

Ctera patent per

Lemma superius et ejus

CoroL

304)

PHILOSOPHIiE KATURALIS

[Mot. Corpor,

PROPOSITIO LVL PROBLEMA XXXVII.

Concessis Jigurarum curvilinearum quadraturis, datisque

tum

lege vis centri-

pet ad centrum datum

trum
illud transit
describet,
;

tendentis,

tum

superficie curv ciijus axis

per

ceii"

invenienda

est trajectoria

quant corpus in edem su-

perficie

de loco dato, data cum velocitate, versus plagam in

superficie ill

datam egressum.

Stantibus quae in superiore propositione constructa sunt, exeat corpus

483. Lem. Sint
seos datae
ellip-

in axe n S producto datum, p punctum perimetri non datum. Data are trianguli O p P, dabitur perpendiculum p r, ex puncto p, ad trianguli basim

L n7, S n, O ptinctum

n axes S centrum P,

485. Corol. 1. lisdem positis, si centre T, racircellus in superficie dio quam minime t, curv B T L describatur, circellus ille evanescens erit in piano superficiem curvam tangente in T,adeque angulus inclinationis plani ad planum circelli evanescentis productum, qualis erit angulo N, (484). t descrip486. Corol. 2. Si circellus radio illius protus projiciatur in planum n, erit ellipsis (482) cujus axis major jectio 1 s

BOLQ,

GT

BOLQ,
1

datam

gulum rectum ad r, dal)itur P p, et ind punctum p in perimetro cum angulo O P p, et Dosi-

quae pars est evanescens circuli A T D, minor s n pars radii O F, et m erit ad s n T G ad T N. Est enim circuli peripheria A T D adeoque et pars illius v T piano B F L O parallela; Quar (481) diametri tione recte C) p. erit linea parallela et aequaV T t projectio m 484. Lemma. Superficies curva K A 1 KL, describatur revolutione curvae B A K circ ax- lis ipsi V t "rit quoque l m, ad radium O P F em suum iramobilem O C,

PO

demissum et

m
T

aequalis est et parallelus circelli diametro

t,

hinc ex natur ellipseos dabitur r P, atque ob an-

axis

ut

t,

1,

singula curv illius puncta B, A circules B Q, describent ; L, A T pervecum curva B A nit ad situm F T K, et agantur punctum A ad T,
et

recta

GTH curvam FTK

D

tangens in T et axem secans in G, ac rect v T t tangens circulum A T in codera puncto T, sitque in piano curv F K, et V T t, in piano Manifescirculi A T D.

GTH,
est

tum

planum quod su-

perficiem curvam L tangit in T, convenire cum piano in quo

BAT
;

sunt rectae
et
si

fuerit

G T H, v T t O centrum cir-

culi

B F

Q, L, et ducatur

radius F tangenti G T occurrens in H, angulum fore aequalem angulo incUnationis plani circuli B Q, O, ad planum quod superficiem cur-

GHO

vam

T ; Ducto autem circuli A T D radio T N, fore angulum G T N, Eequalem angulo inclinationis G O.

tangit in

perpendicidarem, prot ad T indeque axis minor ellipseos s n erit pars radii

normalis, ob v

Liber Puimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
positione

305

T de loco
niendani S

dato

S secundum rectam

datam

in trajectoriam inv*
sit

R, cujus vestigium in piano

DO

P.

Et ex data

corporis velocitate in altitudine

vis altitudine

C,

()

dabitur ejus velocitas in ali qu-

C.

E cum

velocitate dato

tempore quam minimo de-

scribat corpus trajectoriae suse partculam

T
p,

t,

sitque

Pp

vestigium ejus in

piano

AO P

descriptum.

Jungatur

et circelli centro

intervallo

T t in
Et
(p)

superficie curva descripti vestigium in

piano

A O P sit
ejus

ellipsis

p Q.

ob datum magnitudine circellum

t,

datamque

ab axe

CO

distantiam

T N vel P
m

O, dabitur

ellipsis illa

specie et magnitudine,

ut et positione ad rectam

O.

Cumque
Nam

(i)

area

POp

sit

tempori pro-

ad s n, ut sinus Est autem (482) 1 ad cosinum anguli hiclinationis planorum G O, seu G T N, (484) hoc est, ut T G ad T N, ob angulum rectum. () * Dabitur ejus velocilas in ali, &c. Nam
;

O F

datis velocitate et

toius

iter describitur

tempore quibus uniformspatium nascens T t, dalur spa-

TNG

tium illud T t, seu radius circelli (5). Praetere data altitudine C, datur tum planum ad axem C O perpendiculare in quo circelli cen-

(per Prop. 40,) velocilas corporis in altitudine C, aequalis est velocitati quam corpus haberet

ad candem altitudincm in line rect S C, si de loco S, rect fuisset versus C projectum cuin edem velocitate qu trajectoriam S T R, incipit
describere in S ; sed data in loco S velocitate corporis per lineam S C versus centrum C projecti,

trum positum est, tum angulus inclinationis plani quod in puncto T curvam superficiem B S T D tangit (484) ad planum B O D P, adeoque datur angulus inclinationis plani in quo est circellus nascens ad planum B O D P ('i85), und
(482. 486.) ellipsis p Q, projicitur dabitur specie et
positione ad rectam P O. * Cmque area

in

quam

circellus
et

magnitudine ut

datur illius velocitas in alio quovis loco line S C, (per Cor. 2. Prop. 59.). Ergo ex data corporis velocitate in altitudine S C, dabitur ejus velocitas in alla quvis altitudine C. C) * Et ob datum magnitudine circellum, &c.

p, sit tempori quo Prop. 55. ) eodemque tempore quo circelli radius T t describatur, ex hoc tejDpore dato datur, atque ade dabitur an-

C)

describitur proportionalis

Vol.

I.

306

PHILOSOPHIE NATURALIS
O
p
intersectio

[Mot. Corpor,

portionalisj atque ideo

ex dato tempore detur, dabitur angulus

P O p. Et

inde dabitur ellipseos et rectae

communis

p,

un cum an-

gulo

O P p in

quo

trajectoriae vestigium

de ver (conferendo Prop.

XLI cum

P. C) InCorol. suo 2.) ratio determinandi

A Pp

secat lineam

curvam do

A P p facile apparet. Tum ex singulis vestigiis punctis P, erigenad planum A O P perpendicula P T superficiei curvae occurrentia in
trajectorise

T, dabuntur singula
gulus

puncta T.

Q.

e.

i.

p o

p, et ind dabitur ellipseos et recta

p,

tempus quo

describitur

O p intersectio communis O P p (483).

un cum angulo

POXpr-v/DHVF hoc

Tt

sive

1,

est,

formiter descriptum ut velocitas et

erit P 1, ut spatium unitempus con-

locus C) 487. Inde verb, &c. Sit in rect C S product, de quo corpus vi centripet ad C tendente cadendo
acquirit in loco S velocitatem cum qu trajectoriam S incipit describere. In linea C S, capiatur C F =; C T, et

TR

per puncta F, S, D, erigantur ad C perpendicula F V, S E, vi cen-

DH

tripetas in illis locis proportionalia, sit-

que

HEV
T

linea

quam punctum

perptue tangit. Per punctum T, agatur T G, qusB curvam cujus revolutione

describitur superficies

gat in

sitque
et

illius piano,

S T K L, tanT G in curvae product, axi O C oc-

eadem

currat in G, velocitates in Jocis S, et T,

seu F, erunt ut -\/ E S, et (Per l^^.partem Prop.39.)

-

DH

VDHVF.

Et quoniam

area

PO

p, seu

Vp r P O i est ut

junctim

Pl=:BXPOXprXVDHVF.

(5).

Quar

si

detur quantitas

ent Est

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
AO
B

307

autem P 1 semiaxis transversus ellipseos ad P s semiaxem conjugatum ut T G ad T N seu P O

(486) quar erit Ps=
sed ex

Sv:fh=BXAOXv'I>HES:l =
;

PO^) = pr2:nrXrsseu Ps^ Pr^, at* queadePO*Xpr^=TG^XPs^ TG^'X

Pr^
;

BxPO^Xpi-X\/DHVF T G natur ellipseos P ^ P s ^ (== T G ^

1
:

C, proindque
1

= C7=^==^^^^. HE
;:;

et

I>

S'

B^= CCxDPl^e'

Quo

valore in superioribus

et

hinc

Pr^

=P

s ^

PO^Xpr^
T G
,

B^XPO+Xpr^XDHVF PO^Xpr^
T G
que Pr

proind1

= POXprX V B^X PO^X DHVF

T G T G X Pr

pr:

POVB^XPO^XUHVF
'

Quar
1

^^XPr=POp=y

TGxPr

LVB^XfG^'Xl^HVF 1

Centro O et radio O A, describatur circuli arcus A Y, et producantur O P, O p, ut arcui huic occurrant in et Y, erit P O O seu

AO
OX Y/

pr
sive

A O X P Y = ^
..

r
,

et

hinc area

X pr

SPO^^B^XPO^XDHVF r
Itaque
piaiitur
si

in recta

c,

ad

AO

perpendiculari ca-

d b =
2 v'

'^

PO

curv a b z, a c x, quas purcta b, c, perptu tangunt, deque puncto A, ad lineam A O, erigatur perpendiculum A a, ponendo d O P O, patet fore areas A a b d, a c d, areis A P O, O, quales, &c.,
et describantiir lineie

B ^x P O ^ X 1^ n V F A O^ X T G B^X P O ^'X D H V F^'

sequationibus (487) substitufo, invenitur

^^ ^

AX

POp = CXTGxPrXyPHES ^ ^ Y = 2 V Fx DH V F CCX DH ES ex AO-xTGxPrXyPHES

(ut in Prop. 41.) 488. Quantitas constans B, quam in superioribus asquationibus usurpavimus, facile determinatur. Nam data directione corporis trajectori(vid. fig. not. 487.) describere indatur illius projectio A Q, quse ut patet, est tangens vestigii P p in A, qu ves-

2PO^X\/PO^X

DH VF CCXDHES*
Cm

am

R,

cipientis,

ope, null amplis habita ratione circelli ejusque projectionis ellipseos, describi potest vestigium A P p, et ex dato tempore inveniri locus P, (ut in Prop. 41). autem trajectoria S R, sit linea duplicis cur-

Harum formularum

tigium

A P

vatur ad promovendam difRcilem theoriam mo-

incipit describi

projecto in tan-

gentem A spatio quod corpus in S dato tempre describeret secundum directionem suam in S, sit O Q, perpendiculum ex centro O, in tan-

tuum

in superficiebus curvis

quam

hic aperuit

Newtonus, non parum adjumenti conferre potent

tractatus
17-51.

quem de

lineis duplicis

curvatur an.

gentem

citatem in

Q, demissum, velocitas in S ad veloA ut O Q, ad C quantitatem datam,

Parisiis edidit Clarissimus

Geometra D,

Clairaut.

Horum motuum

in conoide parabo-

et duct O f, sit area A O f descripta eodem tempusculo quo area nascens O P p et arcus nascentes T t, ^ v trajectori S T R describuntur, et quoniam velocitates uniformes sunt ut spatia eodem tempore percursa, erit S v A f O C, et demisso ex puncto f, ad A O perpendiculo f h, erit etiam A f f h A O O. Und ex a-quo. C, sed (ex dgm. 487.) adeque in loco S, S v
:

Q
Q

= BX AOXfhX'/DHES,

XprX'V/BHVF,

= Sv:fh=AO: Tt=Pl=BxPO
:

cylindro exeinpla dabimus. 489. Exemplum 1. Sit (vid. fig. not. 487.) curva B S parabola cujus latus rectum 1, dicatur A O r, a, C b, T N, C seu P O X, et proind P r d x, erit ex 2 X x^ natur parabols, , G
lico, coiio, et

=
^

=
j

N K

=
1

adeque

T G
j

=
;

4 x 4 -f-

x x
^

et

= T G=

V 4xx

+11

crg.

quare

si

m
.

superioribus lor-

U2

308
inulis (488)
erit

PHILOSOPHIE NATURALIS
ponatur

[Mot. Corpor

et

D H = q, erit D C (b) F C seuTC=DH(q): Fu = ^L><Ii', Qua^^

tabitur, et posit
:

area D H uF=DHC FuC S = pp, cum = iqb iFCxFu, D H u F z= ll + ^ T P Op alVx^Xl^HVF p4' q b b 2q bX C Est autera T C p r^ d X /^ 4 X X + OXY= 2 X X XUHVF p+' T N + N C X''+l)xx+2alxx4-llaa ^ tatt a centre C centripeta ut 31 J^ ErgoareaDHuF F ut T C seu loco T, hoc rectam H eu C mucurva H E V F C, _ q b b q x+ q x ^2 q a x' qlla''

CX-v/DHE

sit

p^xdxv/^xx ^
2

erit

zz=

-v/~x~^

Sit vis

distantia

directe,

"^

t-

est, in

qiiovis

vel

sit

et

in

1 1

F, in superiSi itaque hic'valor loco Pp oribus eqnationibus substituatur, erit

D H V

LiBEH Primus.]

PRINCIPIA M.ATHEMATICA.
G
h h y y- h*
,

^Dit

decrescat, stque tantiarum ab illo puncto E curva ad quam terminantur perpendicula H, A E, F V vim centripetam in locis singulis D, A, F, vel T, exhibentia, ctera ver Quoniam maneant ut in exemple superiori.

H V
D

y h h X X = ^Vyrrqdy
,

atque adeo
r r n
Sit
>

OX
S.

= rrqdx
%
A^/

hh

X x

TG
3 X

=
,

fX
erit vis

centripeta in loco

T vel F ut

=4 Vi? hh
=

et erit

O XY=i

h^ V -=^. y y y h
h -y/ yS

(1

li

Und
adeque
si

habetur constructio sequens.

fuerit

quantitas data, vis

Centre O, semiaxe transverso O A h, semiaxe conjugato s, describatur hj'perbola N, ex illius perimetri puncto quovis N, demittatur ad axein O Q, perpendiculum K, et abscissa dicatur y, ductque rect L, qu hyperbolam tangat in N, et axi occurrat in L, erit (exconic.) O O (b) (y)

Q M

OK

N
:

= O Q (h)
tor
s

OL

=
y

X,

et secS.
-^

hyperbolicus

ON
r,

Q =

Vy y hh

h d y
:

(427) atque adeo ^ ^ ^

A X O
y

=
certnpeta supponi poterit

O N

Q, -j- Q, constante.

Si ponatur x,
est

seu

'i

=
et

m,

et erit

(451) area

=n X DHVF
,

kkxx = kkmm
^

D G= O "'^ ("^ m x x) S mmXX O

,

evanescet

/^ A A = O area A X

hoc

11

O, quare

si

capiatur

Sit

ad axem erigatur perj^endiculum

M,

hyperbolae occurrens in
erit

Quar

si

* * dicatur area

POp =
2 r

^ kkmm
2r

Cpfxdx kkxx CCpp

mm = k DH EA=p
ponendo
p,

n4

k.

O M Q, und A XO = = O N M. Sumatur itaque

M,

M, jungaturque
et

O M Q

4- Q,

ONQ OMQ
sector circuli

Q =

erit

_.

^q

X d X

V h h XX
XY
X
r r
-v/

ponendo

kkmm C Cpp
Similiter invenietur

=
O

kkhh, etPi=q
k
q d X

h h

Quoniam
X X

autero

crcscentibus areis

-V^h h X X Y= -^I^HL. Fiat^v^hh^T^ ^ x-v/hh XX == h h X X = XdX = P O p =: q d sumptisque fluentibus ^ addit a constanti Q AP0 = qz4-Q. = qyhh xx + Q. Porro area A PO ub P Q seu x = A O = quar = q y/ hh rr4- Q, hinc Q = _q xo V h prondeque A P O = q ^ h h x x -- q V h h Et dato tempore quo
et

P O, seu X, OX
z,

A X 0,'decrescit scribendum est P O p = JTr^^-ll

O,

A P

et erit

z z et

jj-^'

z,

et

,,

erit

evanesc.t

r,

et

r r,

r.

igitur

corpus descnbit

sectori hyperbolico M, et in radio capiatur L, erit punctum in vestigio seu curv P p. Hinc si ex dato tempore quaeratur locus (vid. %. super.) in trajectori R, inveniatur primum longitudo P, seu L, twm agatur N tangens hyperbolam in puncto aliquo ; Deind capiatur sec-

O A X = O X

OP= O A T

ON

T O

T, geometric invenitur

longitude lineas
et
erit

O.

d x

Ponatur nunc x h h d h h

yy

= _
-

O sectori hyperbolico M, et in radio O X, capiatur O P L, ac tandem ex puncto P, erigatur ad planum P (vid. fig. super.) perpendiculum P T, quod superficiei conicceoccurrel in locoquaesito T.
tor
circularis

ON

A X

=O

AO

310
Exempl.
4.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
vel
1

[Mot. Corpor.

trajectoriam

Moveatur corpus de loco A per A T R, in superficie concav cylindri recti A K G L, in quo sit baseos centrum O, manifestura est vestigium trajectoriae A T R,

Ti F

erit

Vd ^
,\/

+ dy
a b
-j-

Et

sit

data

ay

velocitas

APL
scnbitur
/V/

qu punctum P describit circuhim dicaturque c erit tempusculum quo deTi P

Pp = dx quarevdx = = d dx _ d d y +d ce + ay ab+ay V etabdx^-[-aydx^ ccdx-=:ccdy2, d y d y ^ab cc-j-ay -^aq + ay ponendo jam \/ q b cc=aq.
p
;

X ^ -}a b

fit

-\-

= =

z,

q-j-y
.

=zz, dy
-

/^ a

erit

d x ==

= 2zdz, /v/aq-j-ay 2 c d a c = \r X d y' a

z z
,

z,

a.

et

sumptis fluentibus addit constanti Q,

erit

_L^^+Q_liVi?:y+Q. Pona. va' \/ tur y = adeoque o = etiam x = 4ccq 2cv^q,^ ^^- + Q, und x Q = v^
a.

o,

erit

o,

,^

et

^,

4ccq-f-4ccy
4 c c

4ccq
Sit
erit

=
I

4
p,

c c q

et

3
x x

=
cir-

y'n n-|-py
X x
-2^

n,

+ 2nx=py, y==

2 n x
.

Concess igitur quadratur

A T R punctum quodvis T capiendo perpendiculum P T ad arcum A P, ut est A P -J- 2 n ad p. Ex tempore autem dato datur arcus A P. Si corporis
culi facile invenitur trajectori

de loco
concdere cutn baseos periphericirculari A P L, quam proind punctum P, aquabili velocitate describet (per Prop. 56.) Sit vis centripetaconstans et per lineas lateri cylindri parallelas

egredientis velocitas

eadem

sit

ac vercvol-

locitas puncti

ventis erit c c

ab

cc = aq,
o,

semper

A F = P T = y, m t = d y, arcus A P = x, Pp = Tm=:dx, T t = ^ d X 2 -)- d y 2, erit area D H E A = a b, area D H V F ==i

-j-

agat, dicanturque

HD

:^

A K a, D A

==

b,

X
in
:

4 c c G a
y.

q = = atque hinc y =
esset

=a

in piano baseos
b, et

APLO

quoniam supposuimus
o, et

proind n n ==
,

XX

seu p

x .=i

4 c c
Sive scribendo loco p ejus valorem
c c
,

a b

a y, velocitas in

F vel T

^ y' a b

quo loco
4

-|-

a y,

y, lioc est,

ponatur a b, erit 4 b x A ad arcum A P ut is A

:

=x
F

ad

nd tempusculum quo describitur nascens

PT.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

311

SECTIO XL
De
motu corporum viribus
ceniripeiis se

mutuo petenttum.

Hactenus exposui motus corporum attractorum ad centrum immobile,

quale tamen vix extat in rerura natur.
coi-pora
;

Attractiones enim

fieri

soient

ad

et

corporum trahentium duo

et
:

attractorum actiones semper mutuas

sunt et aequales, per legem tertiam

cere neque attractum,
si

adeo ut neque attrahens possit quiessed

{^)

sint corpora,

ambo

(per

legum Co-

rollarium quartum) quasi attractione mutu, circum gravitatis centrum

commune

revolvantui

et si plura sint corpora,

qu
vel

vel ab unico attra;

hantur, et idem attrahant, vel

omnia

se

mutuo
causa

attrahant

haec ita inter se

moveri debeant, ut gravitatis centnnn

miter moveatur in directum.

commune

quiescat, vel unifor^

corporum se
attractiones,
sus.

jam pergo motum exponere mutuo trahentium, considerando vires centripetas tanquam

Qu de
si

quamvis

fortasse,

physic loquamur, verius dicantvu' impul;

In mathematicis enim jam versamur

et propterea, missis disputa-

tionibus physicis, familiari utimur sermone,

quo possimus a

lectoribus

mathematicis

facilius intelligi.

PROPOSITIO LVIL THEOREMA XX.

Corpora
(*)

duo

se invcem trahentia describunt,

et

circum commune centrum

gravitatis, et circum se mutuo, Jiguras similes.

Sunt

(")

enim distanti corporum a communi

gravitatis

centre reci-

proc proportionales corporibus, atque ideo in data ratione ad invicem, et

componendo in data ratione ad distantiam totam inter corpora. Feruntur autem h distantiae circum terminum suum communem agquali motu angulari, propterea quod in directum semper jacentes non mutant inclinaambo (per leg. Corol. 4.J quan atmuiu vel ad se invicem rect line ferantur, vel, si ambo vi impress obliqu projiciuntur, circum gravtat centrum commune qui(')

* Sed

pergendo de S ad

tractjone

T et de P ad Q, similes sunt figura quatuor, nimirum P C, S T C, quas corpora S et P circa commune gravitatis

centrum
corpus
circ
(')

describuut,

tum

figura

cscens aiit iini/ormiter progreditns rev Ivantur. (') * Corpora duo, ( Vid. fi\i. in iub. pag.J Si corpora duo S, se invicem trahentia revol-

describit circa

corpus
r

tanquam immotum,

et figura

p Q, T quam S spectatum T Q, quam S

similiter

spectatum

describit.

vantur circ

commune

gravitatis

centrum C,

U4

Sunt enim

distantice

corporum a com-

312

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

tionem ad se mutu.

Linese autem rectae, quse sunt in data ratione ad

invicem, et aequali niotu angulari circum termines suos feruntur, figuras

circum eosdem termines in planis, qu un cum his terminis vol quiescunt, vel
miles.
(^)

motu quovis non angulari moventur, describunt omnino

e. d,

si-

Proinde similes sunt

figurse, quae his distantiis circumactis descri-

buntur.

Q.

PROPOSITIO LVIIL
gravfatis centrum
criblent

THEOREMA

XXI.
revohuntur circa

SI corpora duo viribus quibusvis se mutuo trahunty

et interea

commune

dico quod ^guris, quas corpora sic mota des~

circum se

viutiib,

potest Jigura similis et qualis^ circum corpus al-

ieruirum immotmn, viribus iisdem describi.

Revolvantur corpora

S,

circa

commune

gravi ta tis centrum C, peripsis

gendo de S ad T, deque
C, muni gravitatia centra portionales corporilus dntis P, in data ratione ad invicem,

ad Q.

dato puncto S

S P,

T Q aequaerit

C T

reciproc proideo

S P, quje tanquam immota spectatur

ipsi

S (60) atque

aequalis et pareillela et spectator in

Tp T

componcndo, Q, C est ad Q, T in data ratione corporis S ad summam Fecorporum S -^ P. runtur aulem distant i circa centrum C, T C, C terminum suum communem cequali motu angulari, id est, angulus C P est semper qualis angulo T C S propteet

re quod distantiae C, C in directum semper jacent(60). Quar(112)

dufigurPQC, STC similes sunt. Quod erat

primum. Agatur per
parallela, et
teiur,
si

T recta T p lineae
coi-pus

qualis et

locatus

S tanquam immotum specquod in Q, pervenit idem erit respectu corporis S seu T, ac si corpus P de loco p translatum esset in locum Q, critque Q, T ad T p seu S P, ut Q. C ad C P, et angulus Tp Q C P unde figura p Q circ punctum S ut immotum spectatum a corpora P des-

motus corporis

cripta erit similis figuras

ras

C, simili ratiocinio ostendetur figuram T T Q, circa punctum P immotum a corpore S descriptam, esse similem figurai S C ideoque et figur P Q. C. Quod erat alterum.

P QC

ideoque et figu-

Quod forte facilius adhuc intelligetur, si ponamus in corpore S spectatorem qui se et lineam
S

P, et ad distantiam Q. Cum T ad S P, igitur sit semper C ad C P, ut aequalis angulo C P, seu T p, et angulus T p, figura p T, simili? erit figuras P C, Pariter si pcr adeque et figuras S C. agatur r sequalis et parallela P S liquet figuquam S circa P spectatum tanquam ram 5r T immotum describit esse similem et asqualem figuras p T qudm corpus P, circa S spectatum tanquam immotum describit. Patet etiam harum omnium figurarum partes similes eodem tempore describi, ideoque etiam totas figuras qualibus temporibus percurri.

QTp= Q Q

molum C

corporis

videbit sub angulo

(^)

P tanquam

Molu

quovis

non

angulari.

Vide Le-

imixiota habeat, in hc

thesi,

ubi corpus S pervenerit in

enim hypolocum T, linea

gum

Corol. 5. et 6.

Liber Primus.]
les et parallel

PRINCIPIA MATHEMATICA.
s p, s

313

ducantur semper

et
s

curva p q
describit,

v,
{^)

quam punctum
erit

p revolvendo circum punctum immotum

similis et

S/

TV
sequalis curvis,

quas corpora S,

describunt circum se

mutuo

proinde-

que (per Theor.

describunt

XX.) similis curvis S T et P Q V, quas eadem corpora circum commune gravi" tatis centrum C idque quia proportio:

nes linearum S C,
Cas. 1.

P, et S

vel s

p ad invicem dantur.
centrum C, per legum corollarium

Commune

illud gravitatis

quartum, vel quiescit, vel movetur uniformiter in directum.

primo, quod
id quiescit, inque s et

Ponamus
s,

p locentur corpora duo, immobile in

mobile in p, corporibus S et

similia et qualia.
et

Dein tangant

rectse

P R
et r.

et

p r curvas P Q et p q in P et p, Et ob similitudinem figurarum

ad
s

producantur

CQ

et s

q ad

R
P

CPRQ, sprq erit R Q ad r q

Proinde
si

ut

C P

p,

ideoque in data ratione.

vis,

qu corpus

versus corpus S, atque ideo versus centrum intermedium

set

C attrahitur,

es-

ad vim, qu corpus p versus centrum s attrahitur, in edem ill ratione bas vires qualibus tcmporibus attralierent semper corpora de tandata
;

gentibus

R, p r ad arcus

Q, p q per

intervalla ipsis proportionalia

R
P

Q,

r q, ideoque vis posterior efficeret, ut corpus

p gyraretur in curv
ut corpus

p q

V, quas similis esset curvae

;

PQ

V,

in

qu

vis prior eficit,

gyretur
illse

et revolutiones iisdem

temporibus complerentur.

At quoniam
distantiarum

vires

non sunt ad invicem

in ratione
et
s,

CP

ad

s p,

sed (ob sjnilitudi-

nem
S P,

et sequalitatem
s

corporum S
aequales
:

et p, et aequalitatem

p) sibi

mutuo

corpora qualibus temporibus aequaliter

corpus posterius p trahatur per
(")

tralientur de tangentibus

et propterea, ut

intervallum majus r q, requiritur tempus majus,

ratione int-ervallorum
;

idque in subduplicat
spatia ipso

propterea quod (per

lemma decimum)

Frit similis et cBqualis curvis, ut patet (*") ex demonstratione propositionis superioris. C^) Idque in subduplicat ratione intervallortim. Nascentibus arcubus q, P Q, tempora qiiibus describuntur intervalla r q, Q, sunt in

subduplicat ratione eorumdem intervallorum, per Lem. X. Quar si velocitates uniformes qiiibus similes arcus nascentes qualip q, P bus viribus centripetis describuntuir, dicantur V, v, tempora T, t, erit T*:t* i:q:

RQ =

314.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
initio

[Mot.Corpor.
Ponatur
igi-

motus

descripta sunt in duplicata ratione temporum.

tur velocitas corporis

esse ad velocitatem corporis

in subduplicat

s/

TV
ratione dislantiae
s p ad dlstantiani C P, eo ut temporibus, quae sint in edem subduplicat ratione, describantur arcus p q, P Q, qui sunt in raEt corpora P, p viribus sequalibus semper attracta descritione inteo-r bent circum centra quiescentia C et s figuras similes P Q V, p q v, quarum
:

posterior

p qv

similis est et aequalis figurae,

quam corpus P circum

cor-

pus mobile S
Cas. 2.
tio

describit.

Q.

e. d.

Ponamus jam quod commune

se,

gravitatis centrum,

un cum spa;

in quo corpora moventur inter

progreditur uniformiter in direqtum

in

et (per

legum Corollarium sextum) motus omnes

hoc spatio peragenfiguras

e. d.

tur ut prius, ideoque corpora describent circum se

mutuo

easdem

ac prius, et propterea figurae p q v similes et aequales.

Corol.
1.

Q.

Hinc corpora duo, viribus

circum se mutuo,

distantiae suae proportionalibus se

mutuo

trahentia, describunt (per Prop. X.) et circum

et

commune

gravitatis

centrum,

ellipses concentricas

et vice versa, si taies

figuras describuntur, sunt \ires (^) distantiae proportionales.

Et corpora duo, viribus quadrato distantiae proportionalibus, describunt (pei Prop. XL XII. XIII.)
Corol. 2.

suas reciproc
et

circum ccit-

mune

gravitatis centrum, et

circum se mutuo, sectiones conicas umbilicum

habentes in centro, circum quod figure describuntur.

taies figurae describuntur, vires centripetae sunt

Et

vice versa,

si

quadrato distantiae reci-

proc proportionales.
s

pq T
f--

P Q, est vero (5) V v = T^ t^ ^^ adeoque -r^ V v= ^ T t t T:t=\/sp:-\/CP. Itaque corpora P, p,

p
:

C P

PQ sive ut
.

=pq

circum corpus mobile

S,

(specfatum tanquam

semper attracta, circum centra nascentes figuras similes P Q, p q, adeoque et figuras quasvis similes P Q, V, p q V, describent temporibus et velocitatibusquee erunt in subduplicat ratione distantiarum similium C P, s p. Est autem (ex Dem.) figura p q V, similis et aequalis figur quam corpus P,
viribus aequalibus

quiescentia C,

s,

immotum, ut in propositione superiori exposuimus) describit eodem tempore, quo circ centrum C, describit figuram similem P Q, V. Cum enim C) * Distanlice prcportionales. (ex Dem.) corpus p, circ s, et corpora duo P,
S, circ

commune

gravitatis

centrum C,

et cir-

similes vi centripet eequali describant, sitque (per Prop. X.) figura p q v,

se
ellipsis

cum

mutuo figuras

cujus centrum S, liquet veritas corolla-

Liber Primus.]
Corol. 3.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
gravitatis

315

Corpora duo queevis circum

ad centrum
illud et

centrum commune gyductis,

(^)

rantia, radiis et

ad se mutuo

describunt

areas temporibus proportionales.

PROPOSITIO LIX. THEOREMA XXII.

Corporum duorum S
iempus periodicum
ei

P, circa commune gravitatis centrum

revolventium,

esse

ad

teinpits

periodicum corporis atcndriiis P, circa

alterum immotum S gyrantis,

cribunff

et Jiguris,

qu corpora circum

se

miduo des-

Jiguram similem

et

qualem

describentis, in sz duplicata ratione

corpcnis alterius S,

ad summam corporum S

P*

Namque, ex demonstratione
arcus quivis similes

superioris propositionis, tempora, quibus

Q et p

C P et S P S ad summam corporum S + P. quibus arcus omnes similes P Q

distantiarum
tota,

q describuntur, sunt in subduplicat ratione vel s p, hoc est, in subduplicat ratione corporis

Et componendo, summae temporum

et

p q describuntur, hoc

est,

tempora

quibus figuras totae similes describuntur, sunt in edem subduplicata

ratione.

Q.

e.

d.

PROPOSITIO LX.
Si corpora duo
libus, se

THEOREMA

XXIII.

et

P, virihus quadrafo disfanti suce reciproc proportiona'

miUub trahentia^ revolvindur circa gravitatis centrum commune: dico

quod
bitf

ellipseos,

quam corpus alterutrum

hoc motu circa alterum

ellipseos,

descri~

axis principalis erit

ad axem principalem

quam

corpus idem

S eodem temp-e periodico describere posset^ ut summa corporum duorum S {- P ad primum duorum medi proportionalium.
circa alterum quiescens
iiter

hanc

summam

et

corpus illud alterum S.

(^)

Nam
Nam

si

descriptae ellipses essent sibi invicem quales,

niam

tempora pe-

(^)

Describunt areas temporibus proporlio-

tempora quibus describuntur areie quaevis similes s p q, C V, Q, et s p v, C sunt semper in data ratione, nimirum, subduplinales.

cat distantiarum similium s p, C (ex et proind tempus quo describitur area s ad tempus quo describitur area s p v, ut

Dem. )

p q, est tempus quo describitur area C P Q, ad tempus quo describitur area C P V; sed (per Prop. 1.) tempora quibus describuntur are s p q, s p v, sunt areis illis adeoque et areis similibus C P Q, C P V proportionalia, erg areae C P Q, C P V sunt ut tempora quibus describuntur j et quo-

circum centrum quas iisdem temporibus describunt circum se mutu, erunt quoque are ist proportionales temporibus quibus describuntur. (f) Axis JVam si descript ellipses, &c. prmcipalis ellipsium aqualium, quas corpora S, P circum se mutu describunt (ut ad Prop. 57 exposuimus) aequalis est axi principal! ellipseos, p q v, quam corpus p vel P, circ corpus s vel S,
areae

quas corpora

S,

gravitatis describunt similes sunt areis

rever

immotum

describit

(ut in Prop.
S,

58.)
ia

Hic

axis dicatur

A, tempus periodicum quod

ellipsibus

quatuor quas corpora

circura

316

PHILOSOPHIE NATURALIS
+
P.

[Mot. Corpor. S

riodica (per theorema superius) forent in subduplicat ratione corporis

ad

summam corporum S

Minuatur

in

hc ratione tempus periodi;

cum

in ellipsi posteriore, et

tempora periodica vadent qualia

ellipseos

autem axis
ideoque

principalis (per Prop.

XV.) minuetur
S ad

in ratione,
S-

cujus hase
,

est sesquiplicata, id est in ratione, cujus ratio

erit

+ P
Et

est triplicata

ad axem principalem ellipseos

inter

alterius,

ut

primum duorum
inverse, axis

medi proportionalium
lem descriptse

+ P
S

et

S ad S

P.

principalis ellipseos circa corpus mobile descriptae erit

circa immobile, ut

ad axem principa-

+ P
e. d.

ad primum duorum medi pro-

portionalium inter

+ P

et S.

PROPOSTIO LXI.

THEOREMA

XXIV.

Si corpora duo viribus quihusvis se mutuo trahentia^ neque alias agtata vel
impedita, quomodocunque moveantur, motus eorum perinde se habebunt^ ac
si

non traherent

se

mutuo, sed utrumque a corpore tertio in communi gravi:

tatis centro coristituto viribus iisdem traheretur

Et

virium trahenfium ea-

dem

erit lex respectu distanti

corporum a centro

illo

communi atque

re-

spectu distanti totius inter corpora.

Nam
(^)

vires

illae,

quibus corpora se mutuo trahunt, tendendo ad corpora,

gravitatis

tendunt ad
si

commune

centrum intermedium ; ideoque easdem

sunt, ac

a corpore intermedio

manarent.

Q.

e. d.

Et quoniam datur ratio distantiae corporis utriusvis a centro illo communi ad distantiam inter corpora, dabitur ratio cujusvis potestatis distantiae unius ad eandem potestatem distantiae alterius ut ratio quantitatis
;

cujusvis, quae

ex un distanti

et quantitatibus datis distanti, et

utcunque derivatur

ad quantitatem aliam, quae ex altra

datis,

quantitatibus totidem
similisit di-

datamque illam distantiarum rationem ad priores habentibus

Proinde
si vis,

ter derivatur.

qu corpus

unum ab

altero trahitur,

jl

circum se mutuo describunt (ut in Prop. 57.) idem est, dicatur t, tempus periodicum in ellipsi

-j-

quam corpus p, vel P, circ corpus S, vtl rever inimotum (ut in Prop. b.) describit dicatur T, sitque axis principalis ellipseos
p q V,
s,

C medi proportionales inter S -j- P et S, erit S P ad S in ratione triplicata S -j- P. ad B, hoc est S -f- P S (S P) J B 3, ac pioind A 3 (S -f- P) 3 X3 g 3, idft'q'uc A ^ =^ g -}- P 13. (J. e. d.
-.

= +

quam
s

corpus idem P, vel

p,

circ altenim

S Acl
(^;

(ut in Prop. 5S.) describere pobset. teaipcre pi^nodico t, erit (per Prop. 59.) S. et (per Prop. 15.) S-{rever

immotum

Tendunt ad commvne

gravitatis cen-

P: T^:t^= T^:t^=A3: X^,

:

-|- *

S.

Jam

si

^ ^ ::3 S quar capiantur duae quantitates B,

:

trum, est enim comraunis intersectio omnium rectarum qu corpora revolventia jungunt, et secundum quas, vires quibus corpora se mutuO uahunt, diriguntur.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
corporum ab invicem
;

317

rect vel inverse ut distantia

distanlise potestas
;

vel ut quselibet hujis

vel denique ut quantitas quasvis

ex hc distantia
vis,

et

quantitatibus datis

quomodocunque derivata
gravitatis

erit

eadem
vel ut

qu corpus

idem ad commune

centrum

trahitur, directe itidem vel invers

illo

ut corporis attracti distantia a centre

communi,

eadem

distantiae

hujus potestas, vel denique ut quantitas ex hc distantia et analogis quantitatibus datis similiter derivata.
(^)

Hoc

est, vis

trahentis

eadem

erit lex

i'espectu distantiae utriusque.

Q.

e. d.

PROPOSITIO
Corporum duorum, qu
libus se

LXII.

PROBLEMA

XXXVIII.

virihus quadrato dtstant suce rcciproc proportionalocis datis demittuntur,

mutuo trahunt, ac de

determinare met us.

si
;

Corpora (per theorema novissimum) perinde movebuntur, ac

pore
tertio in

a cor-

communi
motus
4.)

gravitatis centre constituto tralierentur

et

cen-

trum

illud ipso

initie quiescet

per hypothesin

et

propterea (per

legum Corel.

semper quiescet.

Determinandi sunt
si

igitur

motus cor-

porum (per Prep.

Q.
e.
i.

XXV.)

perinde ac

a viribus ad centrum illud ten-

dentibus urgerentur, et habebuntur metus cerDorum se

mutuo Irahentium.

PROPOSITIO
Corporum duorum qu
libus se

LXIII.

PROBLEMA XXXIX.
su reciproc proportlonarcctas, datis

viribus quadrato distanti

locis datis,

mutuo trahunt, deque

secundum datas

cam

velocitatibus exeunt, determinare motus.

(*)

Ex

datis

corporum motibus sub

et

initie,

datur uniformis motus centri

comraunis gravitatis, ut
*

motus
erit lex,

spatii,

quod un cum hoc centre mevee

(")

Hoc
fig.

est,vs trahentis

eadem

&c.

Sit (in et

X ad y

Prop. 58.J

T
^

Q=x,

trahunt ut c x
.

Q=y,
= y b
^,

ju ratione data a ad b, seu x

j
S,

, ex^zzz J-+. / ^^^^"tcx^ + ca"y".ea""y

'^^^^^^^ ^is

-J-

*",

et c, e quantitates da-

vis

qu corpora
sit

in locis T,

hunt

ut x

"",

erit

x
"",

""

Q se mutuo traadeoque ea^, b

cay"eay ad C tendens ut ^- ^ g-^

dem

ob datam rationem a , ad b ", cumque vis qu corpora se mutuo trahunt sequalis sit vi qu ad commune gravitatis centrum C urgentur, erit quoque vis ad C tendens ut y "". Sit nunc vis qu corpora se mutuo
vis

etiam ut y

* ^^' dats corjmrum wotibus absolutis sub ('.) initie, datur unifornus motus absolutus centri ccmmunis gravitatis (67, 68, 69) et hinc datur motus spatii quod un cum hoc centro et edem cum illo celerilate moverctur unifomiiler in directum, nec non corporum motus initiales respectu hvjus spatit.
.

318

PHILOSOPHIE NATURALIS
non corporum motus
fiunt in
spatii.

[Mot. Corpor.
initiales respectu

tur uniformiter in directum, nec

hujus
et

Motus autem

subsquentes (per legurn corollarium quintum,

theorema novissimum) perinde

illo gravitatis

hoc

spatio, ac si

spatium ipsum

un cum communi

centre quiesceret, et corpora

illo

non

trahe-

rent se mutuo, sed a corpore tertio sito in centre

traherentur.

Cor-

poris igitur alterutrius in hoc spatio mobili, de loco dato

secundum datam
illud
et

rectam, data

cum

velocitate exeuntis, et vi centripet

C')
:

ad centrum

tendente correpti,

determinandus
(^)

est

motus per problema nonum

vicesimum sextum

et

habebitur simul motus corporis alterius circum

idem centrum.
matis
spatii

(*")

Cum

hoc motu componendus

in

est uniformis ille syste-

et

corporum

eo gyrantium motus progressivus supra

inventus,

et habebitur

motus absolutus corporum in spatio immobili.

Q.

e.

i.

(^)
s

* Determinandus est motus per Probl. 9.

ert trajectoria

corpora projiciantur secundum directionem quEB cum eorum distant non concidt, et per Probl. 26. si concidt directio projectionis cum
distanti corporum. (') * Et habebitur simul

describit; (ut patet ex

motus corporis

alte-

rius e regione,
est,

si

ex corpore cujus locus inventus

per centrum gravitatis commune duorum, agatur recta quae it determinetur ut sit corpus cujus locus quseritur ad corpus aliud ut distanti data hujus a centro gravitatis communi ad eam rectam, in extremo hujus rectae erit locus corporis quaesitus
("")

(60).

corpus P motu absoluto Prop. 31. et not. 867). Hc enim ratione centrum C percurret spatium G =r semiperipheria rotae G E F, C eodem tempore quo punctum P revolvetur per B ; eritque proind totam semiperipheriam P ad velocitavelocitas centri C per lineam C tem puncti vel corporis P in peripheri circuli P A B ut semirota ad semicirculum, hoc est, ut Hinc si velocitas radius C G ad radium C P. centri C qualis sit velocitati corporis P in cirerit cyclcis cule suc revolventis, trochois vulgaris ; si velocilas centri C major extiterit,

quam

PLI

493.

Cum
est,

hoc

motu

componendus

&c. In hypothesi hujus problematis, corpora duo circ com-

mune

gravitatis

centrum

ceu umbilicum sectiones conicas describunt (per Cor.

Prop. 58.) et satis est (ex nota superiori) unius corporis motum determinare. Itaque, exempli gra2.

ti,

P A B D
cribat

corpus P circulum uniformiter des-

intereadum circuli centrumC, cum ipsius circuli piano asquabiliter movetur

per rectam C diametro B perpendicularem, sitque semper circuli planum mobile in piano hujus schematis immoto.

erit

In
tis,

linea

velocitatis centri
ri revolventis,

C P capiiitur C G ad C P in ratione C per lineam C R progredienad velocitatem corporis P in circuli peripherota

minor,
Sit

PLI trochois oblongata, velocitas centri PLI trochois decurtata.

s

erit

G E F
regulam

centro

C G

descripta super

GH

et radio

ad

GC

nor-

nunc A P scctio queevis conica cujus verA, umbilicus seu virium et gravitatis commune centrum C, axis transversus A C, centrum C uniformiter moveatur in rect D R positione data, et cum illo planum curvse it
tex

malem progrediatur revolvendo circ axem suum, et punctum P in piano circuli G E F im-

APC,
A

motum

describet intere trochoidem

PLI que

transferatur in piano hujus schematis immoto, ut C, rectae D, positione data sit semper parallelus. Dura corpus in curv P revolaxis

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

319

PROPOSITIO LXIV. PROBLEMA XL.

Virihus quilnis corpora se mutuo

trahmt

crcscentihus in simplici ratione dis~

se.

tantiarum a centris

requiruntur motus plurium corporum inter

Ponantur primo corpora duo

habentia gravitatis centrum D.

et

(Vid.Jg. seq. pag.)

commune

Describent

hc

(per Corollarium pri-

in B, ex et vens est in vertice A, sit C in R, data velocitate uniformi centri C in line dabitur spatium C quod centrum illud C daP, te teropore describit, nec non positio curvs

queB A

= D C = -yy = llI^Jl 4 p 4 p AM AC) = yy_4pp CM Porr 4p

X
(sive

(ex Archimede Prop. 17. de quadr. Parab. quae est Theor. 4'"". de Parabol)

area

AP

X P M
trianguli

M=IAM 2y area
3
,

12p

i C
y
2

M X 4ppy ^-^
8p

C P

M
IV

P
;

= =

undearea

APC=APM y3-{-i2ppy
24 p Est autem area tempori quo describitur

CPM:

APC,

proportionalis,

capiatur area

APC
A P
C

(per Prop. 30. vel SI. ejusve scholium)

rectse datas

linea

vel

B A

4 p X

yy

seu

ut

quare

seu tempori prosi

4P
24 p

portionalis et obtinebitur locus absolutus corporis P, hoc est, punctum trajectori quam corpus

fuerit

quantitas constans, erit

in piano hujus schematis

Sit

immoto

describit.

4apx
12pyy
B

ayy
,

APC uniformi motu progrediatur

dum
bilicus

parabol, et umbilicus C,

cum
axe

piano

24'p~

hoc

est

4- a y y

in

C,

corpus Pest in vertice parabolae A,

in

sit

um-

et vertex

in

B,

et trajectoria

Eequatio ad parabolam cuZ, Z P, quae crura habet contraria bicam in infinitum progredientia.

= *4apx,

BV

BZ
in

P, quam corpus P, piano hujus chartae

jmmoto

describit eritpa. rabola secundi generis quae cubica dici solet. Nam sit A C, seu B p, et proind paiabo-

=
Ieb

p, latus rectum 4 p (per Theor. 2""". de Parabol). P ad axem A B ordinatim applicat

erit

=
X,

y,

M BM=
4p

(ex natur Parabolae,

l""".

ner Theor.
bol)

de Para-

A M = I^, ade-

320

PHILOSOPHIE NATURALIS
Theorematis 21.)
ellipses centra

[Mot. Corpor.

mum
()

habentes in D, quarum magnitudo

ex Problemate V.

innotescit.

Trahat jam corpus tertium S priera duo

viribus

T et L

^,

"

^T

acceleratricibus
et

S T, S L,
(per

ab

ipsis vi-

cissim trahatur. Vis

S T,

legum Corol.
S

2.) re-

solvitur in vires
et vis

in vires
(")

SD, DT; S D,
autem
L, atque ideo ut vires acclratrices quibus corpora

D D

L.

Vires

T,

L, quae sunt ut

ipsarum

summa
se

T et L

mutuo

trahunt, addit his viribus

corporum
distantiis
;

ori et posterior posteriori,

componunt

vires

T et L, prior priD T ac D L proilla descri-

portionales, ut prius, sed viribus prioribus majores

1.

ideoque (per Corol.

Prop. X. et Corol.

1. et 8.

Prop. IV.) efficiunt ut corpora

celeriore.

bant

ellipses ut prius, sed

motu
illa

Vires reliquae acclratrices

quae sunt

et

S D,

(P)

actionibus motricibus

SDxTetSDxL,
secundum LK
lineas

ut corpora, trahendo corpora

aequaliter et

T I, L K,
T

(") 494. Ex Problemate V. innotescit. Si enim corpus aliquod de loco dato P exeat cum data velocitate et secundum datam directionem P

demittatur perpendiculum P F, data qu corpus versus urgetur secundum directionem P ad partem vis illius quae juxt directionem P F, agit, ut P ad P F, proindque pars illa vis centripet dabitur. Data autem vi centripeta juxt direclionem P F urgente, datque corporis de loco exeuntis velocitate in line P R, ad P F perpendiculari, dabitur radius circuli ellipsim osculantis in P, quam corpus P cum hc velocitate atque vi centripeta potest describere (199,) et hinc dabitur altra diameter conjugata K, et ellipsis describi poterit (vide Probl. de Ellipsi p.

diametrum

erit vis centripeta

98).
()

Vires

Est enim T ad T L in ratione data corporis L ad summam corporum T -j- L, et D L ad T L, in ratione data corporis T ad summam corporum T-|-L (60) ; quar vires D T, D L, in qucumque positione corporum T et L, sunt ut T L.
ipsarvm
ut ellipsim

summa T

mitem T, L, &c.

D L,

qu

sunt ut

PLG

K,

circ

centrum

datum

descrihat, recta P II positione data ellipsim tanget in P, ideoque diameter L K, ipsi P parallela (Prop. 32. Lib. I. Conic. Apoll. sive Lem. IV. de Conic. et Theor. I. de EU.) dabitur positione. Prtere, si ex puncto P ad

* Actionibus motricibus S T, et S (per def. 8. fit not. 12.) <jua sunt ut cor po~a, trahendo corporn illa eequaliter ob qualeir vim acceleratricem S D, ut fit in corporibu gravibus, qua' licet massis inasqualia, vi tamen

(P)

XL

DX

gravitatis acclratrice,

cadendo squaliter acc&.

lerantur.

Liber Primus.]
jpsi

PRINCIPIA MATHEMATICA.
nil

321

D S parallelas,
K

mutant

situs

aequaliter accdant

ad lineam I

eorum ad invicem, sed faciunt ut ipsa quam ductam concipe per mdium
Impedietur autem
iste

corporis S, et lineas T)

S perpendicularem.

ad
uii

lineam I

accessus

C^)

faciendo ut systema corporum

et

ex

parte, et corpus

S ex

altra, justis

cum

velocitatibus,

gyrentur circa com-

mune

gravitatis

centrum C.

C) Tali

motu corpus

S, eo

quod summa

viri-

um

motricium

SDxTetSDxL,
C
et

distantiae

tendit versus

centrum C,
S,

describit ellipsin circa

idem

C S proportionalium, C et punctum D,
;

ob proportionales
Corpora autem

C D,

describet ellipsin consimilem e regione,

viribus motricibus

SDxTetSD

xL,

prius

priore, posterius posteriore, qualiter et

et
et

K, ut dictum

est, attracta,

secundum lineas parallelas T I pergent (per legum Corollarium quintum

Q.e.i.
et
simili

sextum) circa centrum mobile

D ellipses suas describere, ut prius.

(')

Addatur jam corpus quartum V,

hoc
et

argumento concludetur
gravitatis

punctum
;

ellipses circa

omnium commune centrum

B
li-

describere

manentibus motibus priorum corporum T,

L et S circa

centra

et

C, sed acceleratis.

Et edem methodo corpora plura adjungere

cebit.
(*)

Q.
Haec

e.

i.

ita se

habent, etsi corpora

et

trahunt se mutuo viribus

acceleratricibus majoribus vel minoribus

liqua pro ratione distantiarum.

lratrices

quam quibus trahunt corpora reSunto mutuae omnium attractiones acccorpora trahentia, et
(")

ad invicem ut

distantiae ductae in

ex

praecedentibus facile deducetur quod corpora omnia aequalibus temporibu!>

periodicis ellipses varias, circa

omnium commune
e.
i.

gravitatis

centrum B,

in

piano immobili describunt.

Q.

C)
(seu
evc

Faciendo ut systema corporum T, et L,

centrum
parle,
et

gravitatis

commune

ipsorum)

corpus S ex altra, justis cuTn dato piano secundum directiones parallelas et contrarias impressis gyrentur circ C commune gravitatis centrum trium corj'orum. C) * Tali motu corpus S, &c. Corpus S a corporibus et L trahitur viribus qu sunt inter se ut S T T et S L L (ex hyp.) et per resolutionem virium corpus S a corporibus et L versus et C juxt directionem S seu S C trahitur viribus quae sunt inter se ut S et_SD_X L, hoc est, vi qu est ut S

un

;efoa7a ii'MS in

tema corporum T et L, seu psorum commune centrum gravitatis D, versus S seu C trahatur qiioque vi quas est ut S D, ac proind ut C D (61), patet quod corpus S, ex un parte, et punctum D ex altra describant cireum C ellipses consimiles,
si

justis

cum

velocitatibus, ut su-

pr dictum
(=)

est,

projiciantur.

^jV^iYt argumenta, considerando corpora

tanquam corpus unicum in centro situm concludetur &c.

et
(t^

D po-

DXT DX

jic

it se habenl.

Nam

propositionis

T 4" L, adeque ut S D, ob datam corporum summam T -|- L, et ut C S, ob datam rationem S D ad C S, (61). Corpus idem S juxt directiones oppositas ipsis T, viribus quae sunt inter se ut

D L parallelas, trahitur D X T et D L X

demonstratio non supponit vires acclratrices quibus corpora T et L ad disantiam datam trahunt corpus S, esse aequales viribus acceleratincibus quibus se mutuo ad eandem distantiam trahunt. Und manet demonstratio, etsi corpus S a corpore v. gr. T ad distantiam datam trahatur majori vel minori vi acclratrice quam corpus

L, hoc

est,

nuUam mutationgm producunt. Quar cum

Vol. I

viribus aequalibus (60) quse proind sys-

ad eandem distantiam.
(")

Et

ex prcedentibus facile deducetur.

322

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Cori'or.

PROPOSITIO LXV. THEOREMA XXV.

Corpora plura^ quorum vires dccrescunt in duplicata
'>'alione

distantiarum ab

eonmdem

centris,

moveri pcsse int r se

in cllipsihis ;

et radiis

ad umbilicos

ductis areas descrihere temporihus proport ionale s

quam proxim.
motus plures peibi

In propositione superiore demonstratus

raguntur in ellipsibus accurat.
posit, eo

est casus ubi

Quo

magis recedit lex virium a lege

maiis

cor; ora pert .rbabunt

mutuos motus
se

neque

fieri

potest,

ut corpora,
in ellipsibus

secundum legem hic positam

mutuo

trahentia,

moveantur

accurat, nisi servando certam proportionem distantiarum

ab invicem.
rabitur.

In sequentibus autem casibus non niultm ab ellipsibus er-

Cas.

1.

Pone corpora plura minora

circ

maximum

aliquod ad varias

nb eo distantias revolvi, tendantque ad singula vires absolutse proportionales iisdem corporibus.

Et quoniam omnium commune

gravitatis cen-

trum (per legum Corol. quartum) vel quiescit vel movetur uniformiter in
directum,
fin

ai us corpora minora tam parva esse, ut corpus

maximum

nunquam
vel

distet sensibiliter

ab hoc centro

et

maximum

illud vel quiescet,

;

movebitur uniformiter
circa l.oc

in directum, sine errore

sensibili

minora au-

tem revolventur

maximum

in

ellipsibus,
;

atque radiis ad idem

{J)

ductis describent ai-eas temporibus proportionales

nisi

qutenus er-

rores inducuntur, vel per errorem

tro, vel

per actiones

maximi a communi illo gravitatis cenminorum corporum in se mutuo. Diminui autem

(^)

possunt corpora minora usque donec erroriste, et

datis quibusvis

actiones mutuae sint

ellipsibus quadrent.

minores

atque ideo donec orbes

cum

Vis enim seu actio acceleratrix, qu corpus

versus

trahitur,

est (ex

Dem.
est,

et

Hyp.) ut

T L X L + T D X S, hoc S -|- T + L, obTLx L

(60)
;

= TDX T + L
D
vis

ut

T D X

et vis acceleratrix

trahitur, est

hoc

est

ut

CSXS=CDXT-|-L, adeoque
celeratrix

qu punctum versus (ex Dem. et Hyp.) ut S D X S, S X S -j- C D X S; sed (61)

ac-

distantias D, C revolverentur, sed in hoc casu a;qualibus temporibus periodicis ellipses suas describerent (per Cor. 2. Prop. X.) ergo et i" '"o casu corpus circ et punctum circ C, sequalibus temporibus periodicis suas ellip-

ses describunt.
tiir,

Idem eodem modo demonstra-

cm
*
si

plura sunt corpora revolventia.

qu punctum

versus

trahitur, est

D X T L -|- S. Quar vis acclra^ qu corpus T versiis D trahitur, est ad vim acceleratricem qu uunctum U trahitur versus C, ut T D ad C D,'hoc est ut distanti a punctis ad qu illa; vires diriguntur. Corpus igitur T ad punctum D, et punctum D ad C trahuntur viribus absolutis qualibus, hoc est, eodem modo ad sua respective centra et C trahuntur quo traherentur, si circ idem virium centrum ad
ut

trix

Nisi qulcmis errores inducuntur, &c. corpus maximum a communi illo gravi^^^^^ centro non erraret, nullaque esset actio mi"orum corporum in se mutuo, quodlibet exiguum corpus revolveretur in ellipsi circ maximum,
(^)

Nam

^*1"*^

'"'^'^"^ '^^ '<^'^

'^"^"^ describeret areas

2. et 3.

tem-

por'bus proportionales (per Cor.

^^')
(^) *

Prop,

Et

actimies

mutu

sint

datis guibusvi
'

minores respectu actionis corporis maxim in corpora minora ; nam cm corporis vis atfj-activa ab

Liber Primus.]
et areae
te.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sit

323
minor quovis da-

respondeant tempoiibus, sine errore, qui non

e. o.
(^)

Q.

Cas. 2.

Fingamus jam systema corporum minorum modo jam desrevolventium, aliudve quodvis

cripto circa

maximum

duorum circum

se

mutuo revolventium corporum systema progredi uniformiter in directimi,

et interea vi corporis alterius

longe maximi et ad magnani distantiam

siti

urgeri ad latus.

secundum

lineas

Et quoniam asquales vires acclratrices, quibus corpora parallelas urgentur, non mutant situs corporum ad invise,

cem, sed ut systema totum, servatis partium motibus inter

feratur, efficiunt
:

simul trans-

manifestum

est quod,

ex attractionibus in corpus maxise, nisi vel

mum,

nulla prorsus orietur mutatio motus attractorum inter

ex

attractionum acceleratricum inasqualitate, vel ex inclinatione linearum ad

invicem

secundum quas
et

attractiones fiunt.

Pone ergo

attractiones

om-

nes acclratrices in corpus

distantiarum
;

maximum

esse inter se reciproc ut quadrata

augendo corporis maximi distantiam, donec rectarum ab

difFerentiae respectu
sint,

hoc ad reliqua ductarum

earum longitudinis
;

et incli-

nationes ad invicem minores

tus

quam

datae quaevis

perseverabunt

mo-

se sine erroribus, qui non sint quibusvis datis Et quoniam, ob exiguam partium illarum ab invicem distantiam, systema totum ad modum corporis unius attrahitur movebitur idem hc attractione ad modum corporis unius hoc est, (^) centre suo gravi-

partium systematis inter

minores.

tatis describet circa

{^)

corpus

maximum

sectionem aliquam conicam

ellipsin

(viz.

Hyperbolam

vel

parabolam attractione languid,

fortiore)

et

radio ad

maximum

ducto describet areas temporibus propoitionales, sine

quas partium distantiae, perexiguae sane
efficere.

ullis erroribus, nisi

et

pro lubitu

minuendae, valeant

Q.

e. o.

soluta hic supponatur materise propoitionalis, diminut corporis massa, vis attractiva in edem
ratione minuitur.
(^) * Fingamus jam corporum minorum, P, modo jam descripto circ marimum T 'rs-tml-

O P

p, w,

ventium syitema progredi uniformiter in direcium, seu totius systematis commune gravitatis centrum T, progredi uniformiter per rectam T R, et interea vi corporis alterius longe maximi

ad magnam distantiam siti, urgeri ad latus secundum rectas PS, p s, -r S, V S, at(]ue a rect T R retrahi et in curvam T H cogi, &c. C") * Hoc est, centra suo gravitatis, in quo totum systema gravium P, p, r, T, unitum ac
S, et

contractum intelligitur (71). C) * Hyperbolam vel parabolam attractione

languid, ellipsim vel circulumybrtiore ; nianente enim velocitate corporis circ centrum virium S
projecti,
et

minui dbet

illius,

circulum vel ellipsim describentis ad centrum S attractio, ut ad

32 1
Simili
Corol.

PHILOSOPHIE NATURALIS
argumento pergere
1.
C^)

[Mot. Corpor.

licet

ad casus magis compositos in infinitum.

In casu secundo, quo propis accedit corpus

propterea quod linearum a corpore
est inclinatio

omnium
maximo

maximum ad

systema duorum vel plurium, eo magis turbabuntur motus

;

partium systematis inter se

ad bas ductarum jam major

tionis inaequalitas.

ad invicem, majorque propor-

Corol. 2.
lratrices

Maxime autem

turbabuntur, ponendo quod attractiones acc-

omnium maximum, (^) non sint ad invicem reciproc ut quadrata distantiarum a corpore illo maximo (^ praesertim si proportionis hujus inaequalitas major sit quam inaequalitas
partium systematis, versus corpus
;

proportionis distantiarum a corpore

aequaliter et

maximo.

Nam

si vis

acceleratrix,
inter se,
sit,

secundum
ut ex

lineas parallelas agendo, perturbt

motus

necesse
vel

est,

actionis inaequalitate perturbatio oriatur,

majorque

minor pro majore,

vel

minore

inaequalitate.
et

Excessus impulsuum
in alia, necessario

majorum, agendo in aliqua corpora

tabunt situm eorum inter
se.

non agendo

mu-

Et haec perturbatio, addita perturbationi,

quae ex linearum inclinatione et inaequalitate oritur,

majorem reddet per-

turbationem totam.
Corol, 3.

Unde

si

systematis hujus partes in ellipsibus, vel circulis sine

;

perturbatione insigni moveantur

acceleratricibus,

manifestum

est,

quod eaedem a

viribus

ad

alia

corpora tendentibus, aut non urgentur

nisi levis-

sim, aut urgentur aequaliter, et

secundum

lineas parallelas

quamproxim.

PROPOSITIO LXVI. THEOREMA XXVI.

Si corpoi'a tria, quorum vires decrescunt in duplicata ratione distantiarum, se

mutuo trahunt

et attractiones acclratrices

binorum quorumcunque in
,-

ter-

tium sint inter se reciproc ut quadrata distantiarum

minora autem circa

maximum
diis

revolvantur
ductis,

dico quod interius circa intimum et maxiinum, radescribet areas temporibus

ad ipsum

magis proportionales,

et

eandem distantiam possit parabolam describere, et magis adhuc decrescere illam attractionem
oportet,

ut describat hyperbolam (per Cor. 7. Prop. 16. et Dem. Prop. 17.) In casu 2. quo propis accedit corpus {^)

omnium maximum ad

systema

duorum

vel pluri-

traherentur, P, v. gr. n ratione recproc quadrati distantiae suae a corpore maximo S ; p vero in ratione cubi distanti. (f) * Prcesertim si proportionis hvjus irusquaExempli causa, si inaequalitas attraclitas, &c. tionum acceleratricum in corporibus P, p, major
sit

um

corporum, eo magis recedit a casu ubi perturbatio est nulla, nemp quand corpus S infinit distivt, ergo eo magis turbabuntur motus partium systematis inter se. (*) Non sint ad invicem reciproc, &c. Exempli causa ; Si corpora P, p, diversis legibus

inaequalitate distantiarum

S P, S p

Nam

si

illae

insequalitates attractionum et distantiarum

essent in data ratione, evanescente distantiarum

S P, S p difFerenti, quando corpus maximum S longissim distat, evanesceret quoque attractionum acceleratricum inaequalitas.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ellipseos

325

Jiauram adformam

umbilicum

m concursu radiorum Jibentis magis

quam
si

accedenterriy si corpus

maximum

his attractionibus agitetur, quiescat,

vel

maxi-

mum

a minoribus non attractum aut multo minus aut multo magis agiteiur. attractum, magis multb
llud vel

multo minus vel

praeceLiquet fer ex demonstratione corollarii secundi propositionis latius cogente sic evincitur. lentis ; sed argumento magis distincte et et S in eodem piano circa maxiP minora corpora Cas. 1 Revolvantur
.

mum

T, quormn

describat

orbem interiorem

PA

B, et S exteriorem

versus

S E. S

Sit

mediocris distantia corponim

et

et corporis

P
(^)

attractio acceleratrix, in mediocri ill

distantia,

exponatur per
ad S K, et

eandem.
erit

In duplicata ratione S

K ad
L

capiatur

S
S

L
P

attractio acceleratrix corporis

versus

in distantia quvis
;

S P. Et
cir-

Junge
tio

T, eique parallelam ge

M occurrentem S T in M
2.) in attractiones

et attrac-

resolvetur (per

legum Corol.
corporum

S M,

L M.
P

sic

urgebitur corpus

vi acclratrice triplici.

Vis una tendit ad T, et

oritur a

mutu

attractione

et

P.

Hc

vi sol

corpus

cum

corpus T, sive immotum, sive hc attractione agitatum, describere

deberet et areas, radio

T, temporibus proportionales,

et

ellipsin

cui

umbilicus est in centro corporis T.

ria 2. et 3.

Patet hoc per Prop. XI. et CoroUa

Theor.

XXI.

Vis altra est attractionis

vi priori coincidet

L M,

quas quoniam

tendit a
areae

ad T, superaddita

cum

ips, et sic faciet

etiamnum temporibus proportionales describantur per Corol. 3.. Theor. XXI. At 1^) quoniam non est quadrato distantias P T reciproc
proportionalis,

compnet e cum

vi priore

vim ab hc proportione aber-

(^)

Et

erit

Est enim (ex Hyp.) ut S

tractio

attractio acceleratrix, &c, ^ ad S ^ it at-

exhibet linea S K) ad attractionem acceleratricem in P, quam proir.d exhibebit linea SL. i^) 495. At quoniam non est quadrato distantiee Est enim (ex reciproc proportionalis.
acceleratrix in

(quam

SK3:SP3=SLXSK:SKXSP = TPS S L S P. Sed oh triangula M L SL: SP=LM: PT; erg L M PT=SK3: SP^, proind L M SK^VPT seu data S K, ut PT ut
:

S,

similia

et

vis

est

P T

constr.)

SK^: SP^=SL: SK,

adeque

und crescente

distantia

PT

crescit vis

L M.

326

PHILOSOPHIE NATURALIS
caeteris

[Mot. Corpor.

rantem, itlque eo magis, quo major est proportio hujus vis ad vim prio-

rem,

paribus.
vis,

Proinde
ellipsis

cum

(per Prop.

Theor.

XXL)

qu

circa

umbilicum

debeat ad umbilicum illum, et esse quadrato

XL et per Corol. 2. T describitur, tendere distantias P T reciproc pro-

"A\

portionalis

vis illa composita,

aberrando ab hc proportione,

facet ut

orbis

PA B

aberret a forma ellipseos umbilicum habentis in

;

idque

eo magis, quo major est aberratio ab hc proportione

atque ideo etiam

caeteris pari-

quo major
bus.

est proportio vis secundae

M ad vim
P

primam,

Jam
in

vero vis tertia S

S
a

T
P

parallelam,

M, componet cum

trahendo corpus

prioribus vim, quae

secundum lineam ipsi non amplius dirigitur

major

est proportio

quaeque ab hc determinatione tanto magis aberrat, quanto hujus tertise vis ad vires priores, cteris paribus at:

que ideo quae

tanto major
teras.

faciet ut

corpus P, radio

P, areas

non amplius temporiad

vires cae-

bus proportionales describat; atque ut aberratio ab hc proportionalitate

sit,

quanto major

est proportio vis hujus tertiae

Orbis vero

P A B
sit

aberrationem a forma

elliptic prsefat hsec vis

tertia duplici

de causa adaugebit, tum quod non dirigatur a

ad T,

(')

tum etiam quod non

Quibus
intellectis,

reciproc proportionalis quadrato distantise

est,

T.

manifestum

quod
accedit

areae temporibus

fiunt proportionales, ubi vis tertia,

et

manentibus viribus

quod

orbis

P A B tum maxime
quam
tertia,

tum maxime minima ; ad praefatam formam ellipticam,

caeteris, fit
fit

ubi vis tam secunda

sed praecipu vis tertia

minima,

vi

prima manente.

Exponatur corporis
corpora

T attractio

et si attractiones acclratrices

T et P
Tum

aequaliter et

acceleratrix versus S per Jineam S N; S M, S N aequales essent hae, trahendo secundum hneas parallelas, nil mutarent situm
;

eorum ad invicem.
(')

lidem jam forent corporum illorum motus inter se

sit

496.

etiam qvod non

reciproc

proportionalis, &c.

L
'

SK^xPT
3-,rT o X

M est ad vim

Nam P T
.

est

ad S

S M, sed (495)
^t

vis

M est ut
est

T ut

K3x
s~pl

vis

Quar

vis

M,

datis

et

proinde

^,

vis

,, M

ST,
ut

est ut

-4
S r'3

Liber Primus.]
fper legum Corol.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
VL)
ac
si

S27

hse attractiones tollerentur.

Et
et

pari ratione

S partem S N,
SI attractio

N minor esset attractione S M, toUeret ipsa attractionis S M

et

maneret pars sola

M N, qu temporum
perturbaretur.
et orbitae.

arearum pro-

portionalitas et orbitee
attractio

forma

illa elliptica

Et

similiter

si

major esset attractione

8 M, oriretur ex

differenti

sol

M N perturbatio proportionalitatis
areae ac

Sic per attractionem

N
at-

reducitur semper attractio tertia superior

M ad attractionem M N,
:

tractione prima et secund manentibus prorsus immutatis

et

propterea

tempora ad proportionalitatem,

et orbita

PA B
P

ad formam praeest,

fatam ellipticam tiim maxime accedunt, ubi attractio

vel

M N vel nulla
et

quam

fieri

possit

minima

hoc

est,

ubi corporum

attractiones

acclratrices, factae versus corpus 8,

accedunt quantum

fieri

potest ad

aequalitatem

id est, ubi attracio

non

est nulla,

neque minor minima

attractionum
et

omnium S M,
quasi mediocris

sed inter attractionum

;

omnium S

M maximam

minimam
Cas. 2.

hoc

est,

non multo major neque mmlto mi-

nor attractione S K.
(^)

Q.

e.

d.

Revolvantur jam corpora minora P, S circa

;

maximum Tin
in piano orbita

planis diversis

PA B
qu

sitam,

orbitse suse
ipsi

et vis L M, agendo secundum lineam P T eundem habebit effectunr ac prius, ne(,ue corpus P de piano deturbabit. (') At vis aLeia N M, ^.endo secundum lineam

parallela est (atque ideo,

lineam nodorum, inclinatur ad planum

orl it

quando corpus S versatur extra V A B) prter pertmba-

tionem motus

in

longitudinem jam ante expcsitam, induce perturbationem

motus

in latiudinem,

trahendo corpus

perturbatio, in dato quovis

illa

corporum

P de piano suas orbit. Et haec P et T ad invicem situ, erit ut vis

est

generans

M N, ideoque minima evadet ubi M N

attractio

minima, hoc

est

jam exposui) ubi minor attractione S K.

(uti

non

est

multo major, neque multo

Q.

e.

d.

cuiti hu{^) 497. Cas. 2. Planum T E S jus scheniatis piano congruere suppor.aur, orbit veio P A B planum altra sui parte, v. gr. supr planum T E S E eminere, et alter parte 13 C infr planum E S E deprimi intelligatur, liiiea recta C con. munis

CAD

punctum A dicitur punctum 15 in oppositione re^^peciu corporum S et T ; etlocaAetB, Motus in conirr.uni nomine syzigi vocaniur.
S
et

veio ulti T,

esse in conjunctione, et

longitudiium

est

quo corpus revolvens

puncto

P a puncto
recedit per

su

oibitae dato, v. gr. a

planorum

et

P A B

interstctio,

Imea

C P A

DB

motus

in latitudinem est is

nodoruiii dicitur, et illius extrema puncta et C nodi app.llantur. Nodi vel puncta qua^vis D, C dicuiitur esse in quadraturis scu aspectum

pus revolvens 1' ad planum in.motum accedit vel ah eo recedit. Si corporum revolventium Pet Smotusinter se ci)nferantur,et utrumque
in

TE SE

quo cor-

sunt

quadratum obtmere respectu corpuris K, dum in line rect ad S I' in puncto perpendiculari, quod in hoc casu corpus S et punctum
1

sub angulo recto de Icco C vel v deantur. Si super line S T erectum intelligatur planum piano T E S E verticale, sintque puncta A et B in illo piano verticali, A quidem inter corpora
I

eandem jjlagam feratur, v. gr. ab occidente in orientem, motus in conscquentia fieri dicitur; si vero alterum in unam plagam, alterum in alteram movtalur, motus unius in conscquentia alterius vocatur in antecedentia, v. gr.

mctus ab
Si
orbitse

oriente in occidentem in antecedentia M, &c. (') * Jt vis citera

fieri dicetiir.

328
Corol.
S,
1.
()

PHILOSOPHIE NATURALIS
Ex
his facile coUigitur, quod,
si

[Mot. Corpor.

corpora plura minora P,

corporis intimi

R, &c. revolvantur circa

maximum T, motus

P minime

perturbabitur attractionibus exteriorum, ubi corpus

caeteris,

maximum

T pariter a

pro ratione virium acceleratricum, attrahitur

et agitatur, atque a

caetera se

mutuo.

Corol. 2. In systemate vero trium

corporum T, P,
in tertium sint

S,

si

attractiones

acclratrices

binorum quorumcunque
;

ad invicem reciproc

ut quadrata distantiarum

corpus P, radio

T, aream circa corpus

velocius describet prope conjunctionem

et

oppositionem B,

quam prope
acclrt vel

quadraturas C, D.

Namque
non

vis

omnis qua corpus

urgetur et corpus

T non

urgetur, quaeque

agit

secundum lineam

PT

retardt descriptionem areas, perinde ut ipsa in consequentia vel in antecedentia dirigitur. () Talis est vis M. Hsec in transitu corporis

PAB
planum

(vid.

fig.

Newt.) pars

A C B
T

siipr

TE

elevata, pars vero altra

ADB

infr ipsutn depressa intelligatur, ita ut linea nodorum concidt cum line S sitque proinde corpus S in line nodorum product, vis

A B
T

N M ut pot quae
ipsi

neam
tae

in corpus P agit secundum liS parallelam, jacebit in piano orbi-

P A

non

B, et motum corporis P in latitudinem perturbabit, hoc est, non efficiet ut corpus

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

S29

ad

tendit in consequentia,

in antecedentia, et

motum

retardt

motumque acclrt dein usque ad D ; tum in consequentia usque ad B, et

ultinio in antecedentia

transeundo a

ad C.

Corol. 3.

Et eodem argumente
Orbita corporis P,

patet

quod corpus P,

caeteris paribus,

velocius movetur in conjunctione

Corol. 4.

et oppositione

quam

in quadraturis.

ceeteris paribus, curvior est in quadraturis.

quam

in conjunctione et oppositione.

Nam

corpora velociora minus de-

flectunt a recto tramite.

Et

(p)

praeterea vis

tione et oppositione contraria est vi,

qu corpus

L, vel N M, in conjuncT trahit corpus P ideo;

que vim illam minuit; corpus autem

ubi minus urgetur in corpus T.
Corol. 5.
("i)

minus

deflectet a recto tramite

Unde

corpus P,

caeteris paribus, longius recedet

a corpore

quadraturis
cidet

seu

coinS K =: S C, et L S L cum C T seu P T, adeque evanescet T M N M. NuUa igitur erit viriiim S M, S N,

B C urgeretur virium differentia in contrariam partem agente, obtinebuntur verse mutationes motuum corporum T et P inter se.
ri

NM

in quadraturis differentia, et ideo corpus tenreliquis viribus ad centrum

dentibus agitatum, radio vectore areas

temporibus proportionales. ubi corpus P extra quadraturas est in hemiperipheri C D, vis S major est vi S et corpus P virinm
ibi describet

At

differentia

N M trahitur
T

secundm

di-

reetionem
Sit

ipsi

S parallelam.

squalis et parallela ipsi in radium T P M, et demisso ex productum perpendiculo n, vis P m,

P m
M,

seu

P n, n m resol\itur, quiirum altra P n trahendo secundm directionem radii T P, corporis P motum in

in duas vires

longitudinem nihil mutt, nec sequabilem areadescriptionem turbat ; altra vero n m, trahendo secundm directionem n m, radio P perpendicularem, hoc est, secundm directionem tangentis in P, motum in longitudinem acclrt in primo quadrante C retardt in secundo quadrante D. In altra hemiperipheri miB C, vis S

rum

ex actionibus S N et S ortje, ideoque in posterum conbiderabitur corpus P in hemiperipheri B C quasi urgeretur vi secundm directionem P ipsi parallelam a P versus agente ; atque ideo, si vis P in duac vires, ut in altra hemiperipheri factum est, resolvatur, manifestum erit motum in longitudinem in quadrante B accelerari et in quadrante B C

NM

retardari.

est vi S N, quoniam corpus P a corpore S longius distat quam corpus T, unde si vires perturbantes ad solum corpus P referantur, virium differentia S M, S negativa seu ablatitia erit, aut quod idem est, contraria directione aget ; Fingatur enim corpora et P urgeri ambo vi ubique asquali et sibi parallela, pergent moS veri inter se quasi omnino abesset illa vis per Cor. 6. Legum mots, tum trahatur corpus P vi secundm directionem oppositam vi S N, ex e actione mutabuntur motus corporum et P inter se, sed etiam ex e actione vis S quae trahere corpus P fingebatur, reducetur ad vim S quae est vis rever agens dum vis S agit in T, ergo si astimentur motus corporum T et P inter se, quasi corpus P in hemiperiphe-

nor

C) 499. Et jrrterea vis KL, &c. lisdem positis quEB in nota supcriori, rectas S L, S sunt fera parallelae, ac proind T P L et

NM
T

LM P T quam proxim quar P cum A et K cum T, fit L M

;

M=

PK,

et et

KL,

= A T= N M seuTM=PL = AT-f N M L M = K L, hoc

est,
;

concidente

vis

N M

qu corpus P in conjunctione A a corpore T versus S retrahitur, est ut K L quam proxim vi enim L trahitur P versus corpore T versus S retrahitur. T et vi N
tota perturbans

Ma
B

Idem eodem modo demonstratur,

oppositione
(*)

corpore

N N

in

posilo.

Und corjms F, &c.

Nam cum
C

orbita
vel

corporis
est,

curvior

sit

in quadraturis

quara in syzigiis

(per Cor. 4.) necesse cteris paribus, ut in syzigiis et B depreset

330

PHILOSOPHIE NATURALIS
quadrataris,

[Mot. Corpor.
Haec
ita se

T in
sit,

quam

in conjunctione et oppositione.

ha-

bent excluso motu excentricitatis.

excentricitas ejus (ut

Nam

si

orbita corporis

excentrica

mox

in hujus Corol. 9. ostendetur) evadet

;

max^
in

ima ubi apsides sunt

sidem

in syzygiis

indeque

fieri

potest ut corpus P, ad ap-

summam

appellens, absit longius a coipore

T in

syzygiis

quam

quadraturis.

'E

M
\E
Corol. 6.

Quoniam

vis centripeta corporis centralis

T, qu corpus

tinetur in orbe suo, augetur in quadraturis per additionem vis

P reL M, ac
vis

diminuiter in syzygiis per ablationem vis ^K L, et

{")

ob magnitudinem
vis
illa

L, magis diminuitur quam augetur

quam
in quadraturis

est

autem

vi

centripeta

^sor sit

et

ad instar

el-

sit centrnm T axis major C axis Haec it se habent, si, exclusis B. viribus perturbantibus, orbita corporis P fuerit circulus cujus centrum T.

lipseos cujus

minor

erit K L 2 P K, et P L seu N M P K, hoc est, vis L M se P T ad vim P L ut sinus totus P T ad P K triplum sinum distantiss angularis corporis P a

^
N

Quar
3

M seu

.3

ob manniiudiriem vis L, &c. vel S ingeus fuerit Si distantia mediocris S

C) 500. Et

quadratur proxim. 501. Cirrol. Vis L in conjunctione A, est ad vim similem in oppositione B, ut A T ad

respectu radii
orbita

TP

PA

B, in

loco quovis corporis P, erit vis

im ad vim

M quam proxNM

ut sinus totus ad sinum triplum distanti angularis corporis P a quadratur proxim. Nam ob in--

gentem

distanti-

am corporis
proinde
et

S (ex hyp.) line S L, S

S P S cumque sit S T ad lineam ; quadraturarum C peipendicularis, erit etiam ad eandem normalis, et existente P T raS dio, erit P sinus anguli PTC, hoc est, sinus

M=
K K

M
T,

N M seu T M

sunt fer parallle ac

= P L,

B,

et

si

orbita

PA B

circularis fuerit vel

circulo finitima, erit vis

major

vi

K L
et

in syzjgiis duplo

in

quadraturis

quam proxime.
fit

Nam
fit

AT=PT = LM, = 3 L M, K L =
et
positis, vis
ibi

corpore

in syzygiis versante,

distantiae
2 ^

angularis
^^,

proxim C.
:

= S K S P adeoque S L S K S K = S K S P S P hoc K L SK=PKXSK + SP:SP2 = PK X2SP:SP2 = 2PK:SP=2PK: S K, ob S K = S S K + S P= S

: :

quadratur Porr (per Prop. 66.) S L S

corporis

iisdem

K
:

quoniam

AT,
vis

et

NM

NM P K
fit

proind 2 L M.

PK= N M seu P L
Tandem

= 3 A T.

maxima est in syzygiis, maxima seu evadit

^,

est,

Unde

ob viagnitudinem vis

KL
T

(500. 501.)

P, et

P.

magis diminuitur quam augetur, ideoque censenda est piU absolut diminut ab actione corporis S.
centripeta corporis centralis

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ex ratione simplici
:

331
radii

(per Corol. 2. Prop. IV.) in ratione coinposit

T P directe
riodicum,
tione,
si

et ratione

duplicata temporis periodici inverse

patet hanc

Tationem compositam diminui per actionem vis

KL

ideoque tempus pe-

maneat orbis radius

P, augeri, idque in subduplicat ra:

qu

vis illa centripeta dirainuitur

auctoque ideo vel diminuto hoc

radii

radio,

tempus periodicum augeri magis, vel diminui minus quam in

illa

hujus ratione sesquiplicat, (per Corol. VI. Prop. IV.) Si vis

centralis paulaitim languesceret,

corporis
attrac-

corpus

minus semper
;

et

minus
qu

tum perptu recederet longius a centre

tur,

et contra, si vis illa

augerevis illa

accederet propius.
(')

Ergo
vices

si

actio corporis longinqui S,

:

diminuitur,

augeatur ac diminuatur per vices

augebitur simul ac di-

minuetur radius
(')

T P per

et

(*)

tempus periodicum augebitur ac

* itseahir ac dimiinuatur per vices.

vis

Quoe^t

niam

qu corpus

trahitur a corpore T,

tricis

(ex hyp.)

Et quoniam

vis ablatiti corpo-

ejusdem corporis
;

vis ceniript'ta

qu

in

orbit

ris S,

su retinetur si remissior fuerit vis illa, corpus P minus attractum a centre T longius ecedeet contra, si augeatur vis illa, corpus P ad ret ;
i

exigua admodum est respectu vis acceleraqu corpus P a corpore T trahitur, accevi ill ablatiti, vis reliqua acceleratrix

dente

in
;

Tpropis accedet. Auct igitur actione corporis S in per accessum corporis T ad S, augetur vis N minuiturque vis centripeta corporis P,

corpore

erit

adhuc ut

=r-^

quam proxim

ac proind crescit distantia P T. contra autem decrescente corporis S actione per ncessum
corporis
tantia

ab S decrescit quoque

NM

et

augedis-

tur corporis

vis centripeta,

minorque

fit

P T. H<BC omnia per vices contingent, ubi nemp corpus T corpori S proximius fuerit, augebitur radius P T, ubi vero remotius evadet
minuetur radius. (') * Et tempus periotlrxrum aiigebi'vr ac diminuetur, &c. Corpus P circ T, oxclus corporis longinqui S vi ablatiti, in circulo P A

absoet mutato utcumque radio R, luta corporis quadratum temporis periodici t ^ erit ut distan3. ac proind t ut <^ 3. (per Cotiae cubus rol. 6. Prop. 4. ) hoc est tempus periodicum est in sesquiplicat ratione radii Si igitur' P. neque maneat radius idem, neque adem vis centripeta absoluta in corpore T, sed per actionem corporis longinqui S radius augeatur, et vis centripeta minuatur, aut per dimiiiutiouem ejus

quare edem manente reliqu

vi centripeta

actionis radius minuatur, et vis centripeta

atur,

auge-

quadratum temporis

periodici t ^ erit in ra-

tione composit ex binis rationibus supr inventis,

revolvatur, et accedente vi

ill

ablatiti corporis

quae,

modum

ob ingentem distantiam S T, parva adsit respectu vis qu corpus P a corpore

nimirum ex ratione ,

et ratione

^,

hoc

T
vel

trahitur,

idem corpus

in orbe fer circularl

adhuc revolvetur.

Jam

est t ^ erit ut -^rj-, et

proinde

ut y' -~-, aut

vero corporis circulum

orbem
Prop.

circulo finitimum describentis vis ac-

quod idem

est,

tempus periodicum augebitur ac

composit

celeratrix versus
2.

directa est

semper (per Cor.

ratione

diminuetur in ratione

ex

ratione

P qui dicatur directe et ratione duplicata temporis periodici, quod dicatur t invers, lioc est, vis acceleratrix corporis ver-

4.) simplici radii

in ratione composit ex

R
.

\/

3j

sesquiplicat radii, et ratione

illa

pr: sub-

duplicata hujus qua vis

centralis

centripeta corporis

R.

sus T, est ut ^:, et

manente radio ut

t^

sedvis t^'
1
:

per incrementum vel decrementum actionis corporis longinqui S diminuitur vel augetur ;

acceleratrix in distantia data est ut vis absoluta

nam

decrescente

crescit pariter

et

corporis trahentis, ergo

vis absoluta dicatur

si

corporis

trahentis
t ^

contra crescente
1

in

edem

ratione decrescit

V,

erit

ut -- et

ut

t^
seu R.

V'
502.
in scholio ad

ac

ut -rrz^ manente radio

TP
P

Porro

Scholhim. Hinc ut David Gregorius Astronomi Prop. 17. Lib. 4.

et

vis acceleratrix

versus trahitur, exclus vi ablatiti corporis S, est reciproc ut

qu corpus

physic

geometric observavit,

si

vis centri-

quadratum

distantiie

P, hoc

est

directe ut

peta corporis centralis T aliund quam per vim cxtraneam corporis S augeatur et minuatur per

332

PHILOSOPHIE NATURALIS
illa

[Mot. Corpor.
radii, et ratione

diminuetur in ratione composit ex ratione sesquiplicat

subduplicat, qu vis
vel

centripeta corporis ceitralis T, per incrementum

decrementum

actionis corporis longinqui S, diminuitur vel augetur.

'E
S.

W
CoroL
7.

Ex

(").

prsemissis consequitur etiam,

quod

ellipseos a corpore

descriptae axis, seu

apsidum

linea,

quoad motum angularem, progreditur

et regreditur

per vices, sed magis tamen progreditur, et per excessum

progressionis fertur in consequentia.

Nam

vis

qu corpus
Vis

urgetur in

corpus

T in quadraturis,
qu corpus

ubi vis

M N evanuit,
edem

componitur ex
(^)

vi centripeta,

trahit corpus P.

prior

vi L M et L M, si au-

geatur distantia

T, augetur

in

fere ratione

vis posterior, decrescit in duplicata ill ratione,

ideoque

cum hc distanti, et summa harum vi-

rium

{")

decrescit in

minore quam duplicata ratione

I.

distantiae

T,

et (*)

propterea (per Corol.

vices,

Prop.

XLV.)

efficit

ut aux, seu apsis

est fer parallela

summa,
et proind

ut si corporis T vis centripeta absoluta supponatur ipsius massEe proportionalis et nova ei addatur et detrahatur per vices inateria, atque ind ejus vis absoluta in edem ratione augeatur et minuatur, corpus P in minori et majori orbit per vices revolvetur, diminuto et aucto per vices radio T P ejusque tempus periodicum minuetur et augebitur per vices in ratione composit ex
ratione susquiplicat radii directe et ratione subinduplicat vis centripetae absolutae corporis vers ut supra. Vis enim acceleratrix composit

Hyp.) S

L
P

S M,

LM
dit

ipsi

T
;

parallela crescit ubique ut in quadraturis ver

quamproxim

M coinciill

T,

cum P

T.

(^) Decrescit in
ratione,

minore

quam

duplicata

non tantm minuitur in distanti majore, nec tantm augetur in distanti minore, quantum roinueretur vel augeretur, si vis tota acceleratrix, seu virium summa esset semper ut quadratum distantise reciproc. Sit (^) * Et propterea per Cor. 1. Prop. 45.
hoc
est,

qu corpus per vices trahit corpus

et residua

T auctum
P

et

diminutum

duplicata ratione distanti inverse, quod in casu Corol. 6. quam proxim tantm obtinet. Si corpus P circum T (") * Ex pramissis.
est hic praecis in

c vero quantiversus exclus corporis S actione augetur, erit (ex Hyp.) ut

tas data, et vis

TP=A, etLM^cXA;
qu corpus
exigu
erit

et accedente vi

LM
ut

in quadraturis,

ellipsim circule finitimam describat cujus umbilicus sit hujus ellipseos axis major seu apsidum linea motu angulari circ umbilicum per vices })rogredilur seu fertur in consequentia et re-

harum

vmum summa

-f-

A,

greditur, seu in antecedentia

movetur; progre-

est in syzygiis ditur nemp, dum corpus et est in quadraB, regreditur ver dum corpus turis C et D, sed magis tamen progreditur quam

adeoque hsec virium summa decrescet in ratione paulo minore quam in duplicata distantiae P T Nam si distantia variabilis A vadt b seu A. A, sitque b numerus unitate major, erit vis in simplici distanti A ad vim in distanti majore

regreditur, et lier excessum progressionis fertur in

bX
hoc

A,
est,

ut-i^-f

cX
c

A,

ad^-^i^ + cbA,
-j-cb^A-'1

consequentia.
('')

corporis

Nam ob ingentem Vis prior L M, Sic. S a corporibus P et T distantiam (ex

utbb-f-cbbA^adl

sive ut

b b

ad

-^

c b ^

A^

Liber Primus.]
reo-rediatur.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

333

In conjunctione vero et oppositione vis, qu corpus P urgetrahit corpus P, tur in corpus T, difFerentia est inter vim, qu corpus vis L augetur et differentia illa, ^) propterea quod et vim

KL;

quamproxim
ut

in ratione distantiae

T, decrescit in majore quam dupli-

cata ratione distantiae

ficit

P T,

(=)

ideoque (per Corol.

Prop.

XLV.)

ef-

aux progrediatur.
ratio

In

{^)

locis inter syzygias et quadraturas

pen-

hc autem
.
,

minor
1
,

est

quam
( 1

ratio

360
ad
apsidem =r
des
r,

vel angulus inter apsi-

eu b
1

ad
^

cum
^.

^)

minus

summara

et
1

imam
q,

180.

-y/

4 c
et

sit

qum

4"

c b

Ponamus
.^

itaque viri-

Est autem \/

numerus unitate minor,

unitate major,

um sumniam
et q,

esse ut

seu ut

*,

numerum

positivum unitate longe mino-

rem, et qucniam si motus totus angularis quo corpus P ab apside un ad eandem apsidem redit, sit ad motuni angularem revolutionis unius ad n vis centripeseu 360. ut numerus aliquis

^14 -q
1

numerus
arcus

adeque
180

major

)60.

et

arcus major 180. quar apsides in

ta tota est ut

(per Cor. Prop. 45. )

2,
1

erit hic

mm 3 =: q mm =
1

4-

hoc casu progrediuntur. (*) 503. In locis inter syzygias et quadratulisdem positis quae in Lemmate 500. ras, &c. quEEritur distantia angularis corporis P a quad-

q,

=V m
ut
1,

Per loratur C, v. gr. ubi apsides quiescunt. parallela et sequalis cum corporis P agatur P

-V-

fi,

^t vn

2A n, seu motus totus an-

gularis ab apside ad

ad y'

1 -|- q,

eandem apsidem ad 360 adeque motus ille angularis

ab apside ad eandem
sit

V 1+q

quar

cum

et erit P m 3 P K (500.) Vis P m, si in radium T P productum demitresolviturin vires P n, perpendiculum m n, tatur n m, quarum n m agendo secundum lineam radio perpendicularcm, vim acceleratricem corporis P versus T nec auget, nec minuit, et P n

NM

seu

T M,

V' 1 -^ q, p^iiilo major unitate, motus totus angularis ab apside ad eamdem apsidem minor erit 360. et deo apsides obviam ibunt corpori P revolventi, seu movebuntur in antecedentia, aut quod idem est, regredientur.

Idem
tertia.

facile

demonstratur
vis tota sit

(per Cor. 2. Prop. 45.) vel per ex-

cmpla
(ex

Cum
ut

enim
c

Hyp.)

_+
;

A,

erit

(loco citato), angulus revolutionis corporis inter apsides summam et imam

= 180
mmor,
er-

V
-^

,1

sed quoniam c est numerus poest

sitivus,

4-c
1

r-^

numerus

unitate

-f-

4 c

g angulus revolutionis corporis minor est 1 80.

(*)

inter apsides

* Propterea quod vis KL, &c. in syzygiis 2 T, seu 2

KL=

Est enim

agendo secundum radium T P a P versus n, vim illam acceleratricem corporis P minuit vis vero L seu T P vim acceleratricem corporis P versus T auget. Quar ubi erit P n PT vis acceleratrix corporis P nec augebitur nec minuetur, et apsides quiescent. Porr ob triangula T P K, m P n similia P T P P m, seu 3 P P n seu P T Est igitur in loco
;

K=

P T quam

proxim (501.)
* Ideoque per Cor. 1. Prop. 45. C^) in superiori calculu loco -^ q scribatur

loco

KL

A, quod vis invenietur angulus totius re>olutioms corporis P ab apside un ad eandem

-}-

A, scribatur

Namsi
q,

proind P T: ad sinum distantiae angularis corporis P a quadratur proxim ut -y/ 3 ad 1, seu ut 1732. ad 1000.
qucBsito P, 3

PK

P
:

K
1.

=PT

^,

et

-y/

hoc

est sinus totus

vel

sit ablatitia,

proxim; und angulus invenitur esse 35. 26'. circiter. Quiescent igitur apsides in quatuor locis corporis P quae a quadraturis distant angulo 35. 16'; et hinc in singulis corpo-

PTC

334.

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

det motus augis ex causa utrque conjunctim, adeo ut pro hujus vel alteL in Unde cum vis rius excessu progrediatur ipsa vel regrediatur.

syzygiis

sit

quasi duplo major

pnes vim

quam vis augem transferetque L,

M in quadraturis, excessus

erit

in consequentia.

Veritas autem

hujus et praecedentis coroUarii facilius intelligetur concipiendo systema

corporum duorum T,

corporibus pluribus, S, S, S, &c. in orbe

{^)

ESE

consistentibus, undique cingi.

Namque horum

actionibus actio ipsius

T minuetur undique,
ti.

decrescetque in ration plusquam duplicata distan-

M
Corol. 8.
(^)

Cum

autem pendeat apsidum progressus

majori vel minori

vel regressus a

decremento

vis centripetee facto in

quam

duplicata ra-

tion distantiae

P, in transitu corporis ab apside im ad apsidem

sum-

mam;

ut et a simili incremento in reditu ad apsidem

sit

imam;

atque ideo

maximus

ubi proportio vis in apside

summ ad vim
:

in apside

im maxiest

me recedit

a duplicata ratione distantiarum inversa

manifestum

quod

apsides in syzygiis suis, per

ris

vim ablatitiam

K L seu N M L M, progreP

revolutionibus, cteris paribus, apsides re-

gredientur per gradus revolutionis corporis P, 141, et progredientur per grad. 219.

quantitas maxima evadet ubi erit quod in quadraturis contingit.

(^) *

o,

Navtque horum actionibus, &c. Hc enim ratione corpus P erit semper in

quadraturis simul et in syzygiis corporis, seu corporum S, adedque cum
vis ablatitia

KL

in syzygiis et prop

syzygias
addititia

sit

fer duplo

L M,

in quadraturis et

major quam vis prop

quadraturas, actio corporis T minuetur undique, decrescetque proind in ratione plusquam duplicata distautice

P.
(f)

Cum

autem (per Corol.

7.)

504.
finitima

lisdem

positis, si orbita

sit, erit vis

addititia

ma

in quadraturis.

PK =
proind

PT Pn=PT

Nam cum sit semper P T sive in transitu corporis P ab apside im ad apsidem summam, ut et a simili incremento in ac3PK:Pn, erit P n ?-^-, ac cessu ad centrum, siv m reditu ab apside sumP T m ad apsidem imam, manifestum est progressum 3 PK
:

C P D, circulo P T P n, maxi-

pendeat apsidum progressus vel regressus a decremento vis centripel facto in majori vel minori quam duplicata ratione distanti T P quae augetur in recessu a centro T,

PT

-,

qun

vel regresum

apsidum

maximum

esse ubi ralio

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

33
additi-.

dientur velocius, inque quadraturis suis tardius recdent per vim

tiam

L M.

Ob

diuturnitatem veto temporis, quo velocitas progressas vei

fit

tarditas regressus continuatur, Corol. 9.

tiee

heec inaequalitas long

maxima.

Si corpus aliquod, vi reciproc proportionali quadrato distan-

sue a centro revolveretur circa

hoc centrum in

ellipsi
;

et

mox,

in

descensu ab apside

summ

seu auge ad apsidem

imam

vis illa

per accs-

sum perpetuum
tiae

vis novae

augeretur in ratione plusquam duplicata distanest

diminut

manifestum

quod corpus, perpetuo accessu

vis

illius

J3

M
D

ms

in apside

summ ad vim

in apside

im maxime

recedit a duplicata ralione

porro

dum os B C A A, B versatur,
santis,

diHantiarum imwrs, linea apsidum seu major axis ellipseD, cujus umbilic'is est T, in syzygiis
ratio vis totius corporis

in aj .

sumni positi ad vim ejus m apside im vermagis recedit a duplicata ratione distTntiarum inversa quam in alio quovis lineae apsidum situ. Sit enim B apsis summa, A apsis inia, et erit T B distantia maxima, A T minima (ex
side

ratura ellipseos.)
tione

Und

corpore

in conjunc-

versante

erit vis ablatitia

KL

(seu dif-

ferentia virium acceleratricum

corporum
corpore

T et P
in op-

versus S) positione

omnium minima,

et

versante, erit differentia illa

KL

grediuntur, corpore P in syzygiis vel prope syvero corpus P est in zygias versante. quadraturis C. D, fit vis L C T, vel T ; natur ellipseos, summa linearum Est autem ex minima quar omnium in intgra T, C T, corporis P revolutione, apsides viribus C T, D T tardissim regrediuntur in quadraturis corporis P, et CL'lerrim progrediuntur in ipsius syzygiis, atque ade excessus progressus supra regressum erit in hoc casn omnium maximus, et apsides in intgra corporis P revolutione celerrim movebuntur in consequentia. Ob contrarias prorsug causas, si linea apsidum in quadraturis posita sit, apsides velocissim regredientur, corpore P in quadraturis versante, et tardissim progredientur

Dum

M=
;

autem ob ingentem corporis S distantiam (ex Hyp. ) sit fer K L ad k 1 ut A T ad T B (501 ) ratio vis corporis P in A versantis ad vim illius in B positi, exb
primi hic poterit per rationem

omnium maxima.

Cum

AT
(si

ex

corpore P in syzygiis existente, et ex hc utrque causa fieri pot erit ut in intcgr corporis P circum T revolutione, regressus apsidum superef eorum progressum, proindque ut apsides in antecedentiaferantur; sed quoniam, cteris paribus, vis
ablatitia
giis

K L qu progressum apsidem
P
inducit est

in syzy-

T, ad

corporis

X T

B,

ratio

b ad c

major

vi adjectiti

M qu apsidum regressum

(500)

fere

duplo

ex primat rationem vs absolutse trahentis corpus P versus T, ad vim absolutam ablatitiam L)

seu reductione ad

eundem denominatorem

fact,

per rationem

A T

cedit a

T B ^ X b c X A T~3', ad X c T B ^, qufe ratio e magis reratione T B ^ ad x\ T ^, seu duplicata

L)

distantiarum inversa, quo magis ratio quantitatis '1' b c A T 3, ad quantitatem b c B 3, recL'dit a ratione seoualitatis, seu quo minor est A T respettu T B, quar dum linea apsidum

est in syzygiis

A, B.

ratio vis

totius in apside

summ

ad vim

in apside

im maxime recedit a
In hoc

P producit, excessu prosupr regressum, apsides progrediuntur in intgra sui revolutione circum T, hoc est, eo tempore quo apsides ex T visa omnes cum corpore S, aspectus subetmt ; augetur vero progressus ille, si corpora P et S in suis orbitis ferantur in eandem plagam ; In hc enim hypothesi, apsides diutius herent in syzygiis quam in quadraturis, quia in syzygiis progrediuntur cum corpore S, atque ade diutius illud quasi comitantur, in quadraturis vero feruntur in antecedentia et corporis S in consequentia revolventis aspectum quadratum veluti fugiunt ; und fit ut apsides
in quadraturis corporis
gressis

ratione duplicata distantiarum inversa.

igitur line

diutius progrediamur in syzygiis suis

quam

re

apsidum

situ apsides celerrira pro-

grediuntur in suis quadraturis.

S36

PHILOSOPHIiE NATURALIS
in centrum,

[Mot. Corpor.
lioc

nov impulsum semper

si

magis vergeret in

centrum quam
;

urtreretur vi sol crescente in duplicata ratione distanti diminutae

elliptico interiorem, et in apside

ideoque orbem describeret orbe

pius accederet ad centrum
vis novae, fiet

im proab apside

quam

prius.

(^)

Orbis

igitur,

accessu hujus

magis excentricus.

Si

jam

vis in recessu corporis

im ad apsidem summam,
rat,

decresceret iisdem gradibus quibus ante crevesi

redieret corpus ad distantiam priorem, ideoque

vis

decrescat in

E
s^

V
majori ratione, corpus

rem

et sic orbis excentricitas

vis

jam minus attractum ascendet ad distantiam majoadhuc magis augebitur. Quare si ratio incentripetae singulis revolutionibus augeatur,
;

crementi et decrementi

augebitur semper excentricitas

illa

{^)

et contra,

diminuetur eadem,

si

ratio

decrescat.

Jam
fit

vero in systemate corporum T, P, S, ubi apsides orilla

bis

PAB

sunt in quadraturis, ratio

incrementi ac decrementi minima

Si apsides constituantur

est, et

maxima

ubi apsides sunt in syzygiis.

in quadraturis, ratio prope apsides

minor est et prope syzygias major quam

illa
si

duplicata distantiarum, et ex ratione

tus,
(^)

majori oritur augis motus direcconsideretur ratio incrementi vel

toiius in

uti

jam dictum

est.

(^)

At

(^) Orbis igitur accessu hujus vit nov Jiet fnagis excentricus ; manente enim distanti apsidis

decrementi

progressu corjmris

inter

apsides in quadraturis C,

constituti,

summae ab

orbitae umbilico,

decrescet dis-

nor

est

quam

duplicata distantiarum.

hc miSit enim

tanti apsidis imae ab

eodem umbilico, majorque

accessisset,

apsis

proinde

erit ratio prioris distanti;

quam

si

vis illa

nova non

ad posteriorem, hoc est,

ima C, summa D, umbilicus T, erit (ex Dem.) vis in apside im ad vim in apside siimb b , ..

orbis fiet magis excentricus. (**) * Et contra, &c. Si in descensu corporis ab apside summ ad apsidem imam, vis centripeta augeatur

+nX
.

T, ad

nX

minus quam

in duplicata ratione

b ad n exprimat rationem vis absolut trahentis corpus P versus T ad vim absolutam addititiam L M) et reductione ad eam-

D,

(si ratio

fact ut T D ^ X T 2 X TT+imJVquaj ratio minor est quam ratio T D ^, ad C T ^, ob minus excentricus, et excentricitas adhuc minuT D, majorem quam C T et quoniam in hoc etur, in corporis ascensu ab apside im ad lineae apsidum situ ratio T D ad C T seu ratio summam, vis centripeta minus decrescat quam distantiarum umbilici T a quadraturis maxima ante creverat. Quar si ratio incrementi et
distantiae diminutae,

corpus describet orbem orbi elliptico exteriorem, et in apside im, minus accedet ad centrum quam prius, hoc est, orbis fiet
si

dem

denominationem
ad

b-f n C T3

decrementi vis centripetae singulis revolutionibus minuatur, minuetur semper excentricitas.

(')

est,

(ex natur ellipseos) patet rationem totius decrementi et incrementi vis centripetae in tran-

Uti

jam
si

dictum

est

(Cor. 7.)

(*) *

^t

consideretur ratio incrementi vel

situ corporis P inter apsides minimam esse ia quadraturis apsidum. Et contra si fuerit apsis ima, apsis summa, erit vis in apside im

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
quam summ

337
dupliin

decrementi totius in progressu inter apsides, heec minor est

cata distantiarum.

Vis in apside im est ad vim in apside

mi-

nore quam duplicata ratione distanti apsidis summas ab umbilico

seos ad distantiam apsidis imae ab

ellip-

eodem

umbilico, et contra, ubi apsides

constituuntur in syzygiis, vis in apside im est ad vim in apside

summ

in

majore quam duplicata ratione distantiarum.

turis additae viribus

Nam
vires

vires
in

M in quadravires in

corporis

componunt

ratione minore, et

vires

K L in

syzygiis

subduct a viribus corporis

T relinquunt
:

ratione majore.
situ inter apsides,

Est igitur ratio decrementi

et incrment! totius, in tran-

minima

in quadraturis,

maxima

in syzygiis

et

propte-

rea in transitu apsidum, a quadraturis in syzygias perpetuo augetur, au-

getque excentricitatem ellipseos

inque transitu a syzygiis ad quadraturas

perpetuo diminuitur, et excentricitatem diminuit.

Corol. 10.

Ut rationem ineamus errorum

;

in latitudinem, fingamus pla-

num

orbis
est,

festum

EST immobile manere ex errorum exposit causa maniquod ex viribus N M, M L, quas sunt causa ML
et
illa tota, vis

agendo semper secundum planimi orbis

tus in latitudinem
;

PA

B, nunquam perturbt mo-

quodque

vis

M,

ubi nodi sunt in syzygiis, agendo

etiam secundum idem orbis planum,

ubi vero sunt in quadraturis, eos

non perturbt hos motus

perturbt, corpusque

(")

maxime

P de piano

ad vim in apside
,
.

ratione

^- ,. r c m PB adAT-Xb j
ij

summ ut T B
3
A
:;

^
'

T, quam T B

r^

-,

^,

ad

..,

tio 1
est,

B, ad

T-.

T'

T,
,,.
^

uin his
-^

1 -j apsidum
y
J
^
^

maion adeoque rn V ^, et quoniam ra-,

X b c A T^, m

ver et prop quadraturas partem orbis minus fex demonstratis initio Cor. 9.) Et A jj-,-.. t tx^ quoniam vis addilitia L, in quadraturis corexcentiici
.

locis
^.

maxima
^
.

pons '^
..

,,
1-"

maxima
. .

est,
'

et vis ablatitia
. .

t^ K
_

t JL

in sv

ex natura ellipseos, ratio decrementi et

totius in
.

iiicre

menti
est in

transitu

inter apsides,
et
^
.
'

-J

maxima

r propterea singuiis . J a corporis P revolutionibus in transitu apsidum '^ ^j V ^ J quadraturis ad syzy<;ias, haec ratio perpetuo au^ / -^ . 11i getur, augetque excentricitatem ellipseos, et - ^' -T J f ad quadraturas pertransitu apsidum a syzygus J Jo '. s ^ ?. ^ J. J-i petuo diminuitur, et excentricitatem diminuit. ^ %,x . -i -J ubi apsides Maxima ergo est orbis excentricitas, A si'zygus, minima ubi sunt in quadraturis. sunt
svzvffiis '.^"^ 1
.

apsidum,

.,

-1

j^

j n et maxnr.a illius -uquadratuns corporis j j ^ j ^ j adeo quod a quadratuns svzv. ad ' ' '^ ^, ^ ^^ ^las perpetuo augeatur, et a syzygiis ad m quadraJ Ja turas perpetuo minuatur. K-, ,\\ \. t-, JS'on perturbt iios motus. Patet ^ per { ) ^ ^
.

j imaxima, vis autem addititia ^- ^ j,^ 1 excentricitatem diminua et ablntitia auffet, ma. . j / niieslum est quod (ca;teris pavibus) m una cor^ ,'.^ '.. pons r^ revolutione, exccntncitas orbis miiuma

zygiis eius etiam

,

-i

-,

.
.?

sit in

syzygiis, atque -"^

f'^'^^s'?
^ Cas.

2.
t,

'='

\.

'

'^

'

505.
poris

Ex

his etiam sequitur in

unquque coraugeri,
et

rrop. 66. ^ . ,,% ^^ . 506. Ubi vero sunt in quadraturis eos J ( maxiin perturbt ; Ubi nodi sunt in quadraturis

'^

m-

circum

revolutione excentricitatem

et

inclinatio directionis vis

orbis circ syzygas corporis

circ
il-

ejus quadraturas minui,

lius quadraturis,

minimamque
7.)

esse in

maximam
(per

in syzygiis,

cteris

paribus.

Nam

Cor.

corporis

vis

exhibetur) ad planum orbit corporis maxima est, ut pot qualis planorum inclination! et proind, cteris paribus, maxime potenter agit ; in alio enim linese no-

Pm

(qu

line

EST
NM

CAD,

tota in syzygiis decrcscit in majori duplicata ratione distanti auctae, et cresoit in majori ratione quam duplicata distanti diminut, et in quadraturis contra. Quar corpus P, in syzygiis et prop syzygias describit

centripeta

quam

situ, minor est inclinatio directionis vis ad planum orbit corporis P, et evanescit cum nodi sunt in syzygiis, crescitque adeo in transitu nodoium a syzygiis ad quadraturas, et

dorum

contra, decrescit in

eorum

transitu a quadiaturis

partem orbis magis

Vol.
I.

excentrici,

in

quadraturis

ad syzygias.

338

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corfor.

orbis sui perptua trahendo, () minuit inclinationem plani in transita

corporis a quadraturis ad syzygias, augetque vicissim

eandem

in transita

a syzygiis ad quadraturas.
inclinatio vadt

Unde
miniraa,

fit

ut

()

corpore in syzygiis existente

omnium

(p)

redeatque ad priorem magnitudi-

()

orbitae corporis

Si 507. Minuit inclinationem plani, &c. conP nodi in quadraturis C,

inclinatione plani

C P Tad idem planum EST.

angulus inclinationis orbitae ad plaperptua minuitur in transilu corporis P a quadraturis ad syzygias, augetur vero in transitu corporis a syzygiis ad quadraturas, et in utroque transitu nodi regrediuntur. Sit enim orbitae P A B pars elevata altra, supr planum immotum
stituantur,

num immotum

EST

In transitu igitur corporis P a quadratur C ad conjunctionem A orbitae inclinatio perptua minuitur, et quoniam nodus C transfertur in c, fitque pronid obviam cor| ori revolventi, nodi reEodem modo demonstratur incligrediuntur. nationem minui et nodos regredi in transitu corporis a quadratur D ad oppositionem B. Jam feratur corpus a conjunctione A ad quadraturam proximam D, et in loco quovis P, duplici vi, nempe vi revolutionis per arcum P p et urgetur, atque ade vi N per rectam F describit lineolam P rr, quas ab arcu P p versus

infr illud depressa intelliga. \er pars tur ; per locum corporis P agatur recta P parallela Ymese T S, exliil)ens directionem vis M, et corpus P feratur primum a nodo seu quadratur C ad conjunctionem A, et quoniam corpus P vi revolution.'s per'arcum P p urgetur, trahitur, tempore per rectam P et vi quam minimo, vi composite, describet lineolam r qu non est in j^lano C P T, sed ab eo deflectit versus P m, adeque corpus movetur in piano T P T quod productum piano non occuiret in C sed ultra C versus oppositionem B. Centro T et intervalle T P describatur in piano circirculus C a b, in piano C P culi arcus P C, et in piano -r P T arcus P c circulo C a b occurrens in c. Et quoniam vis minima est respecta vis revolutionis corporis P, angulus C P c, inclinationis planorum C P T et c P T minimus est seu infinitesimus, et arcus P c ab arcu P C nonnisi minim seu infinitesim quantitate differt ; quar cum (ex hyp.) arcus P C a quadrante C A diffrt finit quantitate P A, summa arcuum P C, P c scmicirculo minor est, et hinc in triangulo spherico C P c, angulus externus P C a (per Prop. 13. sphaericorum Menelai, vel per Theor. 35. .Sphae-

CED

EST

CAD

NM

P m dclint. Quar centro T et intervalle T P describantur ut supr trs arcus P D, a D, P d, eodem modo demonstrabilur nodum D transferri in antecedentia in d, et angulum Pd a majorem esse angulo interne opposite P D d,
si

hoc

est,

EST
D

corporis P, a conjunctione

inclinationem orbitae augeri in transitu adquadraturam prox-

imam,
Q.
e.

et

eadem eodem modo cstenduntur

fieri

in transitu ab oppositione
d. *

EST

ad quadraturam C.

()

NM

M,

Vis enim Corpore in syzygiis existente. cteris paribus maxima est in syzygiis
. .

(501).
circiter.

C) * Hedeatque ad priorem mngmtvdinem

Si

^.

enim

orbila

C A

DB

perfect cir-

cularis maneret, acqualis essct vis

in pari-

bus corporis P distantiis a nodis C et D, in B et utroque quadrante C A et A D, vel circulo finitima B C ; quar cum orbita minuatur supponatur, et per vim exiguam inclinatio plani in transitu coiporis P a quadraturis ad syzygias, et contra, augeatur per sequalem

CAD,

NM

ricorum

Clariss. Wolfii,)

major

est

angulo inter-

vim

in transitu

corporis

a (juadraturis

ne opposite P c C, hoc est, C F T ad planum immotum

inclinatio plani

EST

minor

est

ad syzygias ; liquet qud inclinatio redeat ad priorem magnitudinem circiter, ubi corpus P a

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
nodum proxiraum
accedit.
est, inter

339
C) At
si

nem

circiter,

ubi corpus ad

nod

constituantur in octantibus post quadraturas, id

intelligitur

ex modo

expositis, quod, in transita corporis

C et A, D et B, P a nodo alteru-

tro

ad gradum inde nonagesimum,

inclinatio plani perpetuo mnuitur

deinde in transita per proximos 45 gradus, usque ad quadraturam proxi-

mam,

inclinatio augetur, et postea

denuo

in transita

per

alios

45 gradus,

nodum proximum, diminuitur. Magis itaque diminuitur inclinatio quam augetur, C) et propterea minor est semper in nodo subsquente quam in prascedente. (') Et simili ratiocinio, inclinatio magis augetur, quam diminuitur, ubi nodi sunt in octantibus alteris inter A et D,
usque ad

syzyg ad

nodum proximum

in quadratur po-

situm accedit.
(') 508. At si nndi consdtunntiir in octantibus et it ut post quadraturas, id est in locis a sint sequales, seu 45. 1. c, anguli

KT
P

KT

Inclinatio plani perpetuo minuitur in transilu

versus atque vi utrque fertur tempore mnmo per lineolam p tt quae ab arcu P p in plagam a deflectit. Si itaque centro et intervalle T P describantur trs arcus circulares P L, t, E S p T, L 1 b a, in planis T P L, eodem modo ac in nota 507. patet angulum

a nodo ad gradum ind nonagesimum F vel G. 2. j^ugetur in transitu a gradu illo 3. In utro90. ad quadraturam jjroximam. que transitu regrediuntur nodi. 4. In transitu a quadratur ad nodum jrroiimum inclinatio minuitur et nodi progrediuntur. 1"". 2""". et 3""". Eodem modo demonstrantur ac superius (507). corpus P a Quartum it ostenditur. quadratur ad nodum proximum L fertur, directio vis M, quae ant dirigebatur a P versus in contrariam mutatur ; Quar corpus P inter et L positum vi revolutionis urgetur per arcum P p et vi ab illo arcu retrahitur
corporis

Dum

D N

angulo P L a. Und in. transitu corporis a quadratur ad nodum proximum L inclinatio orbit minuitur et nodus progreditur ; eadem fieri in transitu corporis a quadratur C ad nodum proximum K, eodem modo demonstratur. Q. e. d. ) * El propterea minor est semper inclinatio in nodo subsquente quam in prcedente, quod verum quoque est, ubicumque constituatur nodus
1

P L

minorem

esse

K K
2

inter c et a, ut patet ex ipsis demonstralioniet 508. traditis.

m D

bus in notis 507.

(')

509.

Et

simili ratiocinio,

&c.

Si

nodus

constituatur inter quadraturam

vel c et op-

340

PHILOSOPHIE NATURALIS
(*)

[Mot. Corpor.

et C.

Inclinatio igitur ubi nodi sunt in syzygiis est

omnium maxad

ma.

In transita eorum a syzygiis ad

;

quadraturas, in singulis corporis

nodos appulsibus, diminuitur

postonem

fitque

omnium minima,
TpP, TtP,
nota 507. 510. Corol.

ubi nodi sunt in

patet propositum, ut in

conjunctionem A seu per C ad alterum a, feraturque corpus a nodo nodum L,. 1. In transita corporis a nodo ad quadraturam proximam inclinatio plani perptua au-

vel b, et nodiis oppositus

inter

est

quadraturam

vel d,

et

Ex

tribus superioribus demonstra-

getur

et

nodi progrediuntur.

2.

Ji^

In

transita a quadratur

vel

D
^,

ad gradum a nodo nonagesimum F vel G inclinatio minuitur et nodi

3. In transita a regrediuntur. gradu illo 90. ad nodum proxi-

mum

inclinatio augetur et nodi re-

grediuntur. '2^'". et 3""". demonstrantur prorsus ut in nota 507.

1""". vero it ostenditur. corpus P versatur inter

Dum
nodum

et

quaddi-

raturam

C,
p,

vi

revolutionis

urgetur

per ar-

cum P

et vi

N M

trahitur

secundum

tionibus (507, 50S, 509) inter se collats manifesest nodos progredi quamdiu corpus P inter quadraturam alterutram et nodum quadraturse

tum

in plagam M, adeque vi rectionem P utrque describet tempusculo mininio lineolam P T, quae ab arcu P p deflectet versus P ; quar si centro T, radio T P, describantur ut k c a in planis supr arcus P K, t P k,

proximum

versatur; cos ver regredi,

dum corpus

Und sequitur in singulis corporis P a nodo ad nodum revolutionibus nodos magis regredi quam progredi,
in aliis quiliuslibet locis versatur.

adeoque absolut regredi

nisi fuerint in syzygiis.

'

(*)

giis,

&c.

* Inclinatio igitur ubi nodi sunt in syzyQuoniam in singulis corporis P a nodo

ad nodum revolutionibus, linwi ncdorum regreditur (510) et in transitu nodorum a syzygiis A et B ad quadraturas C et D, inclinatio orbit perpetu minuitur (508) deind vero in transitu nodorum a quadraturis C et D, ad syzygias B, et A, perptua augetur (509), manifestum est
inclinationem minimam esse ubi nodi sunt in quadraturis et corpus P in syzygiis (in quibus
vis

minuitur in transitu corporis P, per quadrantem F, (508) et in secundo casu aequalibus viribus augetur per quadrantem f 1, {509). In primo casu inclinatio augetur per arum F

(508), et in secundo' casu equalibus viribus mi. Tandem nuitur per arcum C f F (509 J. in primo casu, inclinatio minuitur per arcum in casu secundo augetur sequaL, (508) et libus viribus per arcum aequalem k C, (509).

Quar,

casteris paribus,

in transitu

nodorum a

M,

cseteris paribus,

maxima

est) et

maxi-

mam
giis.

inclinationem esse ubi nodi sunt in syzyet L inter C et A, Porr sint nodi et B primum, deind regrediendo transeant in et A, sintque arcus loca k et 1, inter C et B, In primo casu inclinatio C et C k, quales.

quadraturis ad syzygias inclinatio planorum iisdem gradibus crescit quibus ante decreverat in transitu nodorum a syzygiis ad quadraturas, ideoque nodis ad syzygias proximas appulsis, ad

magnitudinem primam

revertitur.

Liber Pbimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
:

S41

quadraturis, et corpus in syzygiis

dein crescit iisdem gradibus, quibus

antea decreverat, nodisque ad syzygias proximas appulsis, ad magnitudi-

nem primam

revertitur.

NT
Quoniam corpus P,

W'M
in transitu suo a

Corol.

11.

ubi nodi sunt in quadraturis, perpetuo

trahitur de piano orbis sui, idque in

partem versus S

nodo quod

C
in

per conjunctionem

ad nodum

et in contrariam
:

partem in

nodo D per oppositionem B ad nodum C manifestum est, motu suo a nodo C corpus perpetuo recedit ab orbis sui piano primo C D, usque dum perventum est ad nodum proximum ideoque in hoc nodo, longissim distans a piano illo primo C D, transit per planum non in plani illius nodo altero D, sed in puncto quod inde orbis
transitu a
;

EST

vergit

ad partes corporis

S,

quodque proinde novus

est

nodi locus in an-

teriora vergens.

Et
nodo

simili

argumento pergent nodi recedere in transitu

(")

corporis de hoc
constituti

in

nodum proximum.
;

perpetuo recedunt
;

in

syzygiis, ubi

Nodi igitur in quadraturis motus in latitudinem nil

perturbatur, quiescunt
cipes,

in locis intermediis, conditionis utriusque parti:

recedunt tardius

ideoque, semper vel retrogradi, vel stationarii

singulis revolutionibus feruntur in antecedentia.

Corol. 12.

Omnes

illi

in his corollariis descripti errores sunt

paulo ma;

jores in conjunctione

corporum P,

S,

quam
et

in

eorum oppositione

(^)

id-

que ob majores vires gnrantes

Corol. 13.
*

M M L.
corollariorum non pendeant a

Cumque

rationes

horum

mag-

(")

Nodi

igitvr in

quadraturis constituti,

&c.

In intgra corporis P revolutione, nodi

partim regrediuntur, partim progrediuntur, nisi fuerint in quadraturis vel in syzygiis constituti

a b, a -^ 2 b in continua proportione arithmetic, ratio 2^. ad l'^'". (qu e tribus est minima) major erit quam ratio 3^. (quae est maxi-

ma) gd 2^".
^

Est enim a

(510)

dum autem

in quadraturis vcisantur, vis

+b
-j-

a -f- b
-j"

eorurn regressum producit, maxime quadraturis potemer ag.t (506) ; quare nodi syzygns conMituti celerrime regrediuntur ; ^ ,. 1-1-1 ubi motus ni latitudinem nihil perturbatur qui-j cscunt, locis intermediis recedunt quidem singulis revolutionibus corporis P, (510), sed tardius quam in quadraturis, ideoque semper, &c. 511. Lemma, Si fuerint trs quantitates a,

N M, qu

a-j-b:aa-j-ab= aa

7+ a b
:

m ,..
.

-i-

j.

ix-

3 ab
1 ,

v maior sit quam ratio a a -l-bbadaa-l-ab ' * 11 erit j j a maior ;ratio a -1- b ad 2abadaa-l-ab,
.

a a

+
'

sTd est a 2 bTa b E^go cum raTo a a a b.

1

2ab

+
i

bb:
1

=Ja a
.

+ + 2ab +

,.3^^,^^^

a 4t

2b
-^

ad a 4T^

b.

(*)
et

* Idque oh majores vires gnrantes Vis in conjunctione est ut X.

NM

'VI

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpob.

iiitudine corporis S,

obtinent praecedentia, omnia ubi corporis

tanta

statuitur

magnitude, p) ut circa ipsum revolvatur corporum duorum T et Et ex aucto corpore S auctque ideo ipsius vi centripet a systema.

qu errores corporis P oriuntur, vadent errores illi omnes, paribus distantiis, majores in hoc casu quam in altero, ubi corpus S circum systema

corporum

et
(^)

T revolvitur.
Cum
autem
vires

Corol. 14.

M,

M L,

ubi corpus

S longinquum

AT
S
rit

et vis

in opposhione est ut ^*^

TB
S

major

et ideo

(495).

A T

erit vi

^TB
1

Quar

(cteris paribus) hoc est, si fuein conjunctione major vis

rectarum A T m major est major 2 A T ; Quar tandem erit T major in conjunctione T m, seu vis N
erit

quam differentia summa L M -[- 1

et

m,

quam quam quam

in oppositione propter
3.

A3

minorem

in oppositione

Quod

erat alterum.

quam S B

Quod

erat

unum.

AT
S

et

BT

sint sequales, trs lineas

Porro si S A, S f,

erunt in continua proportione arithmetic mediocris distantia corporis P et proind S exhiab S erit qualis S T ; et quoniam S bet vim acceleratricem corporis P versus S in exponit vim acmediocri distantia S K, et S celeratricem corporis T versus S, (Pi op. 66.)

Ut circ ipsum revolvatur, &c. Demonstrationes enim sunt eaedem, sive corpus S moveatur circum T, seu corpus T revolvatur ciixum S. M, (^) 512. * CuT)i autem, vires L, &.C.

C)

Ob magnam
parallela
:=

M
;

S, et

distantiam corporis S, erit fer == S S S K, ac

erit

m N := T
S

N=

M= A T STXlm adeet similiter invenietur S m A T LM STX AT queTM=SM ST= STX

T

=LM

T M, et S T, atque ade N m. Sed quoniam P T, seu A T S T -^ T S M, erit S

M=

quadraturis (501 ). Si aiict vel dimiriut actione corporis S, orbita C B un cum lineis hinc pendentibus P T, M, augeatur vel diminuatur (Cor. 6. hujus Prop. 66.) trs ill line in edem fer ratione inter se (cteris paribus) augebuntur vel diminuentur. Est autem vis ad vim S ut recta ad rectam S K, seu quam proxim ut P ad

P T L in

et

quoniam

NM

T=

ML
L

in syzygiis est ut

A D

STXlm etTm=ST sm = STXAT AT und differentia T M T m, erit ut S T X L M + S r X m S T X 2 A T, hoc utLM-|-lm 2AT; Est autem summa
1

A T

Quar vis L (adeque et vis N M) est quam proxim ut vis S K et ratio P T, ad S T, conjunctim, hoc est, si vis acceleratrix S K di-

ML M

ML

catur

ut

est,

A X P T S T
ut
vi
,

Porr data

vi absolut

sit

AT M= S A S T V AT recta L M major S B
(495)
3

corporis S, vis acceleratrix

in distantia

-j- 1 I",

major quam 2 A T. S T 3 V ^r^r^ 3

Nam cum
,

et

m=

seu S

est

(ex hyp.)

Quar

vires

N
.
,

M,
3

M L, data
;

absolut corporis S, sunt ut

1^

m ratione
in ratione

ad S

3,

S T Est ver S B 3 major ratione S B 3 ad S

3

ad S ad S

A 3, T 3.

et

A T, m minor est A T
est rect

PT
b i

hoc

est (si detur distantia

P T)

ut S

T3

reciproc.

Verm

si

variabilis

sit

vis absolut in distantia

ratio

T3

corporis S, erit vis acceleratrix

^t proind differentia reptaryn;

(511)

et

AT

S T, ut vis absolut V directe et quadratum distantEB S T invers, (nam manente vi absolutf'

Liber Primus.]
est, sint

PRINCIPIA MATHEMATICA.
vis

343

quamproxim ut
distantia

et ratio

PT

ad S

T conjunctim,

hoc

T, tum corporis S vis absoluta, ut S T cub. est, si detur tum L caus errorum et efFectuum reciproc ; sint autem vires illae N M, omnium, de quibus actum est in prascedentibus coroUariis manifestum

M
est,
tis

quod

efFectus

illi

omnes, stante corporum

et

systemate, et muta-

tantum distantia S

et vi absoluta corporis S,

sint

quamproxim

in

ratione composit ex ratione direct vis absolutae corporis S, et ratione

triplicat inversa distantiae

S T.

Unde
;

si

systema corporum
illae

et

reef-

volvatur circa corpus longinquum S

vires

M,

M L,

et

earum

fectus erunt (per Corol. 2. et 6. Prop. IV.) reciproc in duplicata ratione

temporis periodici.

Et inde etiam,

(^)

si

magnitude corporis S propor* Si magnitudo seu massa corporis S prosit ipsius vi absolulee, dato corpore S

^ invers, corporis S, vis acceleratrix est ut S vis acceleratrix est ut et manente distantia S

(^)

portionalis

vis absoluta directe,

proindque variantibus vi absoluta et distantia simul, vis acceleratrix est ut vis absoluta directe et quadratum distantiae inverse)
illa
;

Quar
. .

si

loco vis acceleratricis

^ eomposita in lacto

AX PT

ratio

ponatur, vires

und si praetere data ; M, L et earum T, vires effectus erunt, ex supr demonstratis, ut cubus distanti S invers ; sed diameter apparens F G corporis longinqui S ex T visi, hoc est, angulus F T G sub quo diameter F G de loco
dabitur vis illius absoluta
sit

distantia

N M, M L erunt quam proxim

seu data

ut

VX pT
com-

videtur,

est ut distantia

invers

nam

T, ut

S T3'

hoc

est in ratione

posit ex ratione direct vis absolutae corporis S, et ratione triplicat inversa distanti

S diameter parva admodum supponatur respectu distanti S T, angulus F T G, erit admodum exiguus, et globi radius S F ad S T normalis usurpari poterit pro arcu circull centro T et intervallo T S descripti, adeoque

cum

globi

S T.

S, est (ex
tantiae

Vis autem absoluta corporis Dem.) in ratione composi-

t vis acceleratricis

et quadrati dis-

S T, et vis acceleratrix A in distantia S T est (per Corol. 2. Prop.

4.) in ratione composit ex ratione direct distanti S 1' et ratione duplicata inversa temporis periodici corporis circum S ad distantiam S

T circulum adeque vis absoluta corporis S est ut cubus distanti S T directe, et quadratum
describentis,

(154) angulus

FT

=-7=,

hoc

est,

ob da-

temporis periodici corporis

vires

M, (earumque effeclus) qu sunt directe ut vis absoluta, et invers ut cubus dis.

tantiae,

tum radium S
plus

F, angulus

FT

et ipsius du.-

inverse.

Quar

N M, ML earumque
T spectati.

F T G

erit

ut S

inverse.

Vires igiluv

effeclus,

erunt ut cubus

diametri apparenlis corporis tonginqui

&

coTjtori

sunt reciproc in duplicata ratione poris periodici corporis T.

tem-

544-

PHILOSOPHIE NATURALIS
N M,

[Mot. Corpor.

tionalis sit ipsius vi absolut, erunt vires illse

M L,

et

earum S

ef-

fectus directe ut cubus diametri apparentis longinqui corporis

e corpore

spectati, et vice versa.

Namque

hse rationes

edem

sunt, atque rato

superior composita.

Si-

Corol. 15.

C*)

Et quonam
et

si,

manentibus orbium

ESE

et

PAB

forma, proportionibus et inclinatione ad invicem, mutetur

tudo, et
si

eorum magni-

corporum S
C^)

T vel

maneant, vel mutentur vires in data qu-

vis ratione;

vires (hoc est, vis corporis

T, qu corpus

de recto

tramite in orbitam

PAB

deflectere, et vis corporis S,

qu corpus idem
et

de orbit

ill
:

deviare cogitur) agunt semper

eodem modo,
ut errores
prius,

edem

proportione

necesse est ut similes et proportionales sint effectus omnes,

et proportionalia effectuum
sint

tempora

hoc

est,

omnes
et

lineares
li-

ut orbium diametri, angulares vero iidem, qui

errorum

neariura similium, vel angularium aequalium tempora ut orbium tempora

periodica.
Corol. 16.

Unde,

si

dentur orbium formae et inclinatio ad invicem, et

mutentur utcunque corporum

m agnitudines,
uno
Hoc
muten-

vires et distantiae;
colligi

ex datis

erroribus et errorum temporibus in

*

casu,

possunt errores et
muta-

C')
est, si

Et quoniam eorporum S et

si

manentibvs, &c.
vel

tionibus, ant et post distantias viresque

tas

maneant

vel

tur vires absolut in data quvis ratione, et or-

bium

E S E et P A B, magnitudo it mutetur. ut orbis E S E sibi similis seniper maneat, sicut et orbis P B sibi, et horum orbium inclinatio non mutetur, nec proportio seu ratio axium unius orbis ad axes alterius aut linearum quarumvis in uno orbe ad lineas homologas in

omnium linearum S P, S K, M L, S M, N M, &c. eadem manet ratio, atque adeo vires agunt semper eodem modo et edem proportione.
tantias, et vires

Necesse igitur est ut ant et post dismutatas in datis rationibus, simi-

altero orbe.
vire'!, &c. Vis acceleratrix qu (^) * corpus P in loco P versus T trahitur, est (512) ad vim acceleratricem qu versus S urgetur, in ratione composita ex ratione direct vis absolutse

Ha

corporis ad vim absolutarn corporis S, et ratione inversa duplicata distantire P ad distan-

Quar si vires absolutae et distantiB n datis rationibus mutentur, manebit eadem vitiam
S.

rium

qcceleratricuin^ ratio, et ob figurarum simi-

itudinem, in similibus corporum P, T, S posi-

omnes et proeffectuum tempora (196); hoc est, errores omnes lineares similes a viribus L, producti, seu deviationes corporis P in longitudinem et latitudinem a locis illis in quibus versaretur, si viribus perturbantibus L, non agitaretur, sunt ut orbium diametri, et anguli sub quibus e centro T deviationes illae similes videntur, semper manent sequales, ut patet ex natur figurarum similium (Lem. V. et not. 112), et errorum linearium similium vel ar.gularium aequalium tempora, sunt ut orbium tempora periodica (196). Hase omnia etiam obtinent, ubi coi"porum duoitim T, et P systtma
les ac proportionales sint eflectus

portionalia

N M

NM

Liber Primus.]
errorum tempora
C^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.
in alio quovis, qiiam

b3

proxim

sed brevius hc

Vires

M,

M L,
P

caeteris stantibus, sunt ut radius

P, et

mthode harum ef-

fectus periodici (per Corol. 2.

Lem. X.)

ut vires, et quadratum temporis

periodici corporis

conjunctim.

Hi

sunt errores lineares corporis

et hinc errores angulares e centro

spectati (id est,

tam motus augis

et

nodorum, qum omnes

nis

in longitudinem et latitudinem errores apparentes)

sunt, in qulibet revolutione corporis P, ut

quadratum temporis revolutio-

quam proxim. Conjungantur hee rationes cum rationibus Corollarii XIV. et in quolibet corporum T, P, S systemate, ubi P circum T sibi propinquum, et T circum S longinquum revolvitur, errores angulares corporis P, de centro
illius

T apparentes,

erunt, in singulis revolutionibus corporis

P, ut quadratum temporis periodici corporis

P directe,

et

quadratum

temporis periodici corporis

T invers.

C^)

Et inde motus mdius augis

circ corpus

S
(<*)

S revolvitur, ut patet, si loco orbis in demonstratione ponatur orbls quem

circum S
Vires

corpus

L sunt (Cor. 14.) ut vis T conjunctim, manenK et S T erunt vires ill<e ut radius T P et proind aucto vel diminuto radio illo T P,
M,
ad S tibus vi S

N M, M L, &c.

describit.

dio P, et tempore periodico corporis P, tum radio S T, atque vi absolut corporis S, eiTores angulares corporis P de centro apparentes,

Quoniam
S

vires

K et ratio

erunt in singuUs revolutionibus corporis illius P circum T, va ratione ex binis superioribus ratio-

PT

manent in data inter se ratione, et quoniam ob longinquitatem

corporis S ad similes orbis vaiiabilis (sed sibi semper similis et qu inclinati) partes si-

PA B

i;^

militer applicantur

quamproxim,
periodici

illarum
Corol. 2.
ipscB et

effectus

(per
vires

Lem. X. ) sunt ut

quadratum temporis

peri-

odici corporis

ut radius
corporis

i"

conjunctim, hoc est, P, et quadratum temporis periodici

circun^

quamproxim.

Potr

si

in orbit

nibus compost, seu erunt ut quadratum temporis periodici corporis P, directe et quadratum temporis periodici corporis T, inverse.
(^) * Et ind motus medivs avgis, &c. Si corpus quodvis celeris et tardiis vel in plagas oppositas per vices moveatur, illius velocitas aequabilis mdia, seu motus mdius obtinetur, si spatium quod corpus illud in uriam plagam latum, longo satis tempore percurrit, per illud notabile lempus dividatur. Hinc quoniam ap-

circulari vel circulo finitima

sit arcus nodi in antecedentia ad d regressi tempore uniusrevoluT d, sub tionis coi-poris P circum T, angulus

P A

B,

d eiTor

linearis periodicus v. gr.

quo error

ille

Dde centro T videtur, hoc est,

erit

error

angularis periodicus

(154).

Erro-

res igitur angulares periodici sunt ut errores liinverse, vel neares directe et radius

sidum

et

nodorum motus

tardior et celcrior est

T D

TP

ris

adeoque ut quadratum temporis periodici corpoP quamproxim. Et haec quidem vera sunt, stantibus vi absolut corporis S et distanti S T et variantibus radio T P ac tempore periodico corporis P ; verum stantibus radio T P et tempore periodico corporis P et variantibus vi absolut corporis S atque distanti S T, errores periodici tum lineares, tum angulares sunt (Corol. 14.) reciproc ut quadratum temporis periodici corporis circum S, quar variantibus tum ra-

per vices, nuncque in antecedentia, nunc in consequentia fit, invenitur illorum motus mdius angularis, si spatium angulare totum, quod plurium revolutionum corporis P tempore describunt, per illud tempus dividatur. Quar cum motus angularis periodicus augis et nodorum sit (ex Dem.) ut quadratum temporis periodici corporis P directe, et quadratum temporis periodici corporis T invers, si ratio bac connposita per tempus periodicum corporis P plurics sumptum dividatur, erit quotiers seu motus mdius angu-

346
erit in

PHILOSOPHIiE NATURALIS
data ratione ad

[Mot. Corpor.
motus uterque
erit

motum mdium nodorum

et

ut tempus periodicum corporis corporis

directe et

quadratum temporis periodici

onera
nisi

T invers. orbis P A B

Augendo
(0

vel

non mutantur n.otus augis

minuendo excentricitatem et inclinatiet nodorum sensibiliter,

ubi eaedem sunt nirais magnae.

E
S.

\E

Corol. 17.

Cum

autem
vis

linea

dius

T, exponatur

mediocris

M nunc major nunc mnor quam raL M per radium illum P T;

slt

et erit

haec ad vim

mediocrem S

K vel

(quam exponere
Est autem
vis

licet

per S T) ut

longitudo

ad longitudinem S T.

mediocris

vel

S T, qu corpus

retinetur in orbe suo circum S, ad vim, qu corpus

(^)

P
P

retinetur in orbe suo circum T,

in ratione composii

ex ratione radii

S T, ad radium P T,
circum

et ratione duplicata temporis periodici corporis

ad tempus periodicum corporis

circum S.

LCt

ex

aequo, vis

mediocris

M ad vim, qu
ad distantiam

corpus

retinetur in orbe fuo circum

(quve corpus idem P, eodem tempore periodico, circum punctum quodvis

immobile

T
P

P T revolvi L

posset) est in ratione

ill

duplicata

periodicorum temporum.
distantia

Datis igitur temporibus periodicis un

cum

T, datur

vis

mediocris

i^)

et e data, datur etiam vis

M N quam proxim per analogiam linearum P T, M N.

augis et nodorum ut tempus periodicum corporis P directe et quadratum temporis perioinvers ; et ind motus mdius dici corporis
iaris

lem qu corpus
tione radii
S,

P in orbit su circulari vel circulo finitim retinetur in ratione composit ex raS

T ad

radium

P T directe,

et ratione

nodorum, qui sunt ambo ut eadem quantitas, seu ut tempus periodicum corporis P directe et quadratum temporis periodici corporis T invers, datam habent ad se mutuo rationem.
augis et
(f)

duplicata temporis periodici corporis

N M motuurn

Non

mutantur, &c.
augis et

Nam

vires

T circum ad tempus periodicum corporis P circum T, invers. Quar vis prier est ad posteriorem in ratione composit ex ratione radii S T ad ra^
dium
odici corporis

L,

cseteris stantibus,

nodorum productrices, non multum mutantur, si au-

geatur vel minuatur exceiitricitas et inclinatio orbis P A B, nisi magna satis fuerit illa mutatio, ut patet ex ratione qu vires illse L, Prop. 66. determinantur. ^ (^) * In ratione composit ex ratione radii S T, &c. Nam (per Cor. 2.^ Prop. 4.) vis acceleratrix mediocris S T qu corpus T circum S ad distantiam S T circulum vel orbem circule 'finitimum describc 'e supponitur, est ad vim simi-

NM

T, et ratione duplicata temporis periP ad tempus periodicum corporis T; cumque sit etiam, ex Dem., vis mediocris ad vim mediocrem S T, ut P ad S T, erit per compositionem rationum et ex quo, vis mediocris L M, ad vim acceleratricem qu corpus P retinetur in orbe suo circum T, ut quadratum temporis periodici corporis P circum T ad quadratum temporis periodici corporis

circum S.
(h)

Et e

data,

datur etiam

vis

N M

(500).

Liber Primus.]
Corol. 18.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
P

347

lisdem legibus, quibus corpus

circum corpus Trevolvitur, ab ipso distan-

fingamus corpora plura fluida circum idem

tias
;

T ad aequales

moveri deinde ex his contiguis factis conflari annulum fluidum, rotundum ac corpori T concentricum et singulae annuli partes, motus suos omnes ad legem corporis P peragendo, propius accdent ad corpus T, et
;

celerius

movebuntur

in conjunctione et oppositione ipsarum et corporis S,

quam

in quadraturis.

Et nodi annuli hujus, seu

intersectiones ejus
;

cum

piano orbitae corporis S vel T, quiescent in syzygiis

extra syzygias vero

movebuntur
aliis
lis

in antecedentia, et velocissim

quidem

in quadraturis, tardius
(')

in locis.

Annuli quoque

inclinatio variabitur,

et axis ejus singu-

revolutionibus oscillabitur, completque revolutione ad pristinum situm

redibit, nisi

qutenus per praecessionem nodorum circumfertur.

Corol. 19. Fingas

jam globum corporis T, ex materi non

fluida con-

hune annulum, et alveo per circuitum excavato continere aquam, motuque eodem periodico circa axem suum
stantem, ampliari et extendi usque ad
uniformiter revolvi.

Hic
(^)

liquor per vices acceleratus et retardatus (ut in

tardior

superiore corollario)

in syzygiis velocior erit, in quadraturis

quam

superficies globi, et sic fluet in alveo refluetque

circa globi

ad

modum

maris.

Aqua, revolvendo
poris S,

centrum quiescens,

si

tollatur attractio cor(')

nullum acquiret motum fluxus

et refluxus.

Par

est ratio glo-

bi uniformiter progredientis in directum, et interea revolventis circa cen-

trum suum (per legum Corol.

miter
tracti,

5.)

ut et globi de cursu rectilineo unifor-

(per

legum Corol.

6.)

Accdt autem corpus

Vis autem

S, et ab

ij

sius

inaequabili attractione

mox

turbabitur aqua.
(*")

Etenim major

erit attractio

aquae propioris, minor ea remotioris.

trahet

aquam
;

deorsum
VIS

in quadraturis, facietque

ipsam descendere usque ad syzygias

sistetque
:

et
et

KL

trahet

eandem sursum

in syzygiis,

descensum

ejus

faciet

ipsam ascendere usque ad quadraturas

ab alveo aquse dirigatur,
et

nisi

qutenus motus fluendi

et refluendi

per frictionem aliqutenus retar-

detur.
Corol.

20. Si annulus

jam

rigeat, et

minuatur globus, cessabit motus

absolvit,

* Et axis ejus seu recta per centrum anducta ad planum ejus perpendiculariter, cum piano illo singnlis rev'dulionibus oscillabitur, magis et minus per hoc est, ad planum vices inclinabitur (Cor, 10.) completque, &c. totum ver Corollarium patet ex Corol. 3. 5. 10.
(')

nem
turis.

mdia

erit inter

nuli

tatem
(')

fluidi in syzygiis et

maximam velociminimam in quadra-

EST

11. 15.

Par est ratio, &c. Td est, exclus accorporis S aqua uniformiter revolvendo circum centrum globi vel uniformiter moti in directum vel de cursu rectilineo per lineas patione
rallelus uniformiter tracti, nulluin acquiret

Per Cor. qu globus circ axem suum revolvitur eodem tempore pcriodico quo pars qulibet fluidi suam revolutio(^)

In

syzygiis velocior erit, &c.

mo-

18. et 3.

Nam

velocitas uniformis

tum

fluxs et refluxus, accdai autem, &c. () * 514. Vis autem M, &c. Patet per

Corol. 5.

Verum

ut totum hoc Corollarium 19"'".

S48

PHILOSOPHIE NATURALIS
;

[Mot. Corpob.
motus
et prae-

fluendi et refluendi
cessio

()

sed oscillatorius

ille

inclinationis

nodorum manebunt.

Habeat globus eundem axera cum annulo,

motum.ejusj compages utriusque

gyrosque compleat iisdem temporibus, et superficie su contingat ipsuni

interius, eique inhaereat; et participando

1^

V
oscillabitur, et

nodi regredientur.

()

Nam

globus, ut
est.

mox

dicetur,

ad

suscipiendas impressiones

omnes mdifferens

Annuli globo orbati

Inde in

maximus

inclinationis angulus est,

ubi nooi sunt in syzygiis.

is

progressu nodorum ad quadraturas conatur

ere, et isto

inclinationem

suam minu-

conatu

impressum, usque
primatque

motum imprimit globo toti. (p) Retinet globus motum dum annulus conatu contrario motum hune tollat, imin contrariam

motum novum

partem
fit

Atque

(^)

hc ratione

maximus
minimus

decrescentis inclinationis

motus
et

in quadraturis

nodorum,
in

et

inclinationis angulus in octantibus post quadraturas; dein

maxi-

mus

reclinationis

motus in

syzygiis,

maximus angulus

octantibus

clarius intelligatur,

sit c

a d b globi solidi qua-

corpore S inEequaliter attracfa totusque proind

cor

hoc

est,

circubis globi

maximus ad axem

ro-

tatlonis globi perpendicularis

fluida satis profunda, seu

C A B zona annulus fluidus globo

centioim

annulus movebuntur, ut in Corol. 19. ex CoroUariis prascedentibus determinatum est.

(")
*
Sc'd

oscillatorius

ille,

&c.

Patet pet

circumpositus,

et

supponendo quod

Cor. 18. et not. superiorem.

()

&c.

globus indifferens est, Liquet etiam ex legibus 1". et

Nam

2^. et not. 9. C) * Retinet globus

motum impres-

sum.

Per Lfg. 1. et 2. {'^) * Jt<iue hc ratione maximus inclinationis motus fit in quadraturis

gravtatis globi solidi accurat vel

coincidat

cum

figuras

quamproxim centre T, globus eodem

quamproxim modo trahetur a corpore longinquo

S, et trahet ipse

tola illius

particulam P fluidi (71) ac si massa esset in centre T coacta (quod

quidem

accura'. verum esse quibusdam in casibus poste demonstrabitur), sed hic approximatio sufRcit; quar fluidi particula qusevis a

(per Corol. 18. et 10.) non ideo tamen ibidem fit minimus inclinationis angulus, sed in octantibus post quadraturas. Sint enim nodi et L octantibus post syzygias et B, et retrogrediendo accdant ad quadraturas C, dum nodus ; percurrit arcum C, et nodus L, arcum L D, inclinatio per actionem vis M, continua decrescit, cumque nodus K, pervenit in C, et transit ad octan. tem k persvrt, ex inerti materi, motus inclinationis decrescentis per totum arcum C impressus ; Licet vis in contrarium agat per totum arcum C k C ; vis enim

nsdorum

K A

NM

Liber Pbimus.]
proximis.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
est ratio globi

S49
in regionibus

Et eadem

annulo nudati,

q.ui

quatoris vel altior est paulo

quam juxta

polos, vel constat ex materi

iste

paulo densiore.

C")

Supplet enim vicem annuli

materiae in aequatoris
vi cen-

regionibus excessus.
tripetj

Et quanquam, auct utcunque globi hujus tamen phaenomena hujus

;

tendere supponantur omnes ejus partes deorsum, ad

telluris,

modum

gra-

vitantium partium
larii
(^)

et praecedentis corolet

vix inde mutabuntur

nisi

altitudinum aquee diversa erunt.

et

quod loca maximarum Aqua enim jam in orbe

minimarum
fluit.

suo sustinetur

permanet, non per vim suam centrifugam, sed per alveum in quo
vis

M trahit aquam deorsum maxime in quadraturis, K L seu N M L M trahit eandem sursum maxime in syzygiis.
Et prterea

et vis

Et

hae vires conjunctae desinunt trahere

aquam deorsum
raturas incidere,
si

et incipiunt trahere

per ircum
iisdeni

inclinationis decrescentis diminuit, quibus per arcum C productus et acceleratus est. Quar ille decrescentis inclinationis motus penits non degradih-.is

C k motum

minimam
vi

in syzygias.

Verm

centrifug augeatur vis centriptta, seu gravitas particulaium uquae, particulae illae non vi su centrifug, sed alvii parietibus, ut in

manente edem

mari atque

ilu-

minibus

telluris contingit,

sus-

tinentur et in orbe suo permanent ac proind non amplius ad legem corporis solitarii circum centrum T, in spatio libero revolventis a centra illo T recedunt, vel ad illud accedunt. Loca igitur maxi-

marum

et

minimarum

altitudi:

num
struitur.
vis
nisi

aquae diversa erunt

ve-

locitas

tamen partium

aquee,
erit in
.5.)

cteris paribus,

maxima

nodo existente in k incipit motus reclinationis siv motus inclinationis crescentis et persvrt usque ad octantem proximum L atqu ibi cesst. Liquet igitur
hoc
est,

N M planum reclinat,

nodus

K pervenert

in

k tumque

syzygiis,

minma

Praetere vis

in quadraturis
addititia trahit

(per Cor.

aquam deor-

sum, seu ad centrum T, maxime in quadraturis

minimum angulum
bus nodorum

inclinationis fieri in octanti-

maxik, 1 post quadraturas C, vero dura nodi versantur in octantibus et L post syzygias A, B. C) * Supplet enim vicem annuli, &c. Fatet Si materiae in aequatoris regioniper not. 514. b, (vid. fig. bus excessus per annulum C c not. 514.) exhibeatur et reliqua globi materia in centro T coacta intelligatur Nam major par(') * Vix ind mutabuntur. gravitas non impedit tium globi in centrum quin annulus fluidus vel solidus, impressiones

L trahit eandem sur(504) et vis ablatitia sum, maxime in syzygiis (501) et ideo si globus cum aqu circumposit non revolveretur circ centrum T, minime aquarum altitudines in
quadraturis C et D, maxim in syzygiis et essent ; verum revolvente cum globo aqu C ad A, vis addititia post quadraturas agens, aquam deorsum semper urget, donec vi ablatitia vincatur ; et similiter ha2c vis ablatitia post syzygias sursum trahit aquas, quarum proind minim altitudmes non ircident in quadraturas, sed post quadraturas, maxim ver post syzygias. Jn. super rotatio globi circ proprium axem maxi-

mum

AD

virium

tamen maximarum et minimarum altitudinum aqu diversa enim supposuimus Hucusque particulas erunt.
loca

L M, N

M suscipiat,

mas aquarum
vires

altitudines a syzygiis veret sus quadraturas et C transfert, intereadum

L M, N

simul junctae maximas eas

aquarum

altitudines in syzygiis instaurare per-

aquae ex virium centripet et centrifug sequilibrio, in orbe suo sustineri et permanere instar

ptua nituntur, aqua autem C et continu fluit versus A et B, dum elevatio ab A versus

circum T in spatio libero revolventis ; atqu ind ex Cor. 5. ostensum est in Cor. 18. maximam aquse altitudinem in quadcorporis solitarii

D D et a B versus C transfertur, et ideo inter A et D ut et inter B et C dantur duo motus contrarii

quibus aqua accumulatur

it

ut altitudines

350

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

aquam sursum in octantibus ante syzygias, ac desinunt trahere aquam snrsum incipiuntque trahere aquam debrsum in octantibus post syzygias. Et inde maxima aquas altitudo evenire potest in octantibus post syzygias, et minima in octantibus post quadraturas circiter nisi qutenus nioius as,

cendendi vel descendendi ab his viribus impressus vel per vim insitam
aquae paulo diutius perseveret, vel per impedimenta alvei paulo citius
tatur.
sis-

CoroL 21.
dans
getur
efficit

Edem

ratione,

qu materia globi juxta sequatorem redun-

ut nodi regrediantur, atque ideo per hujus

incrementum auet

iste regressus,
;

per diminutionem vero diminuitur,

per ablationem

toUitur

(*) si

materia plusquam redundans tollatur, hoc est si globus juxta

sequatorem vel depressior reddatur, vel rarior

quam

juxta polos, orietur

motus nodorum
Corol. 22.
globi.

in consequentia.
vicissim,

Et inde
si

ex motu nodorum innotescit constitutio

fit

Nimirum

globus polos eosdem constanter servat, et motus

;

in antecedentia, materia juxta aequatorem redundat

dficit.

si

in consequentia,

Pone globum uniformem

;

et perfect

circinatum in spatiis liberis

primo quiescere
facto propelli, et

dein impetu quocunque obliqu in superficiem

suam

motum

inde concipere
iste

(")

partira circularem, partira in

directum.

Quoniam globus
(^)

ad axes omnes per centrum suura tran-

seuntes indifFerenter se habet, neque propensior est in unura axera,

axis situra,

unumve

quam in

aliura

quemvis

perspicuum

est,

quod
(J)

is

axera suura,

axisque inclinationera vi propri nunquara mutabit.

Irapellatur jara

globus oblique, in edera

ill

superficiel parte,

qu

prius,

impulsu quo-

cunque novo
maximae
tantes. (') *

et

cm

citior vel serior

impulsus efFectura
(^)

nil rautet,

maniedem

inter haec

puncta incidant fer circ oc-

* Impellatur jam globus oblique, in

ill superjiciti

parte

qu

pris, &c.

Si materia. plusquam

redundans

tollatur,

materia redundans negativa fit, motus erat in antecedentia, negativus evadet, hoc est, orietur motus nodorum in conseseu
si

nodorum qui
quentia.

Partim circularem, partim in directum. Z obliqu impellitur, qu globus B secundum directionem A B, in duas vires resolvitur, quarum altra ad centrum C juxta radium B C dirigitur, ei motum globi in directum radio producit, altra secundum tangentem B
(")

Vis

A B

BC

normalem

agit,

et

motum

rotationis circ

axem piano
ducit.
(^) *

A B DX C

perpendicularem in-

antequam ; quod is axem suum rotationis axisque inclinationem ad planum quodvis positione datum vi propri nunquam
in alium quemvis
est

Quam

motus imprimatur, perspicuum

inutabit.

Liber Primus.j
festum
est,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
hi

351

quod
si

motum, ac
simplici

simul impressi fuissent, hoc

2.)

duo impulsus successive impressi eundem producent est, eundem, ac si globus vi

composit impulsus
(^)

ex utroque (per legum Corol.

fuisset,

at-

que ideo simplicem, circa axem inclinatione datum.

impulsus secundi
ut
et
facti in

Et par

est ratio
; ^

locum alium quemvis locum quemvis

;

in aequatore

motus primi

quem impulsus secundus sine primo generaret atque ideo impulsuum amborum factorum in loca qusecunque (*) generabunt hi eundem motum circularem ac si simul et semel in locum intersectionis quatorum motuum illorum, quos seorsim generarent, fuissent impressi. Globus igitur homoimpulsus primi
facti in

in aequatore motus,

geneus

et perfectus et

non

retinet

motus plures

distinctos,

sed impressos

omnes componit

ad

unum

reducit, et qutenus in se est, gyratur

semper

motu simpHci et uniformi circa axem unicum, inclinatione semper invariabili datum. Sed nec vis centripeta inclinationem axis, aut rotationis veSi globus piano quocunque, per centrum suum locitatem mutare potest. et centrum in quod vis dirigitur transeunte, dividi intelligatur in duo hemisphaeria urgebit semper vis illa utrumque hemisphaerium aequaliter, et
;

propterea globum, quoad

motum rotationis,
polum
et

(^)

nullam in partem

inclinabit.

Addatur vero
(*) *

alicubi inter

aequatorem materia nova in formam

sim producunt quos producerent, si in punctum P singul agerent seorsim, forentque P K, Pi;

Et par

est ratio

impulcs secundi facti

in locum alium (juemvis b, in tpquatore Resolvitur enim vis a b motus primi.

it)

XZ

duas

vires,

quarum una ad centrum

;

C dirigitur per radium b C dm tangentem b d agit et

;

alia

secun-

vires

du

utriusque impulsus ad centrum C per radios B C, b C directse in unam componentur secundm directionem radi alicujus E C agentem, qu globus in directum movebitur uniformiter ; vires autem B D, b d quae rotationem globi producunt, eodem modo componuntur ad unicum rotationis motum efficiendum ac si fuisset vis B in loco b impressa, aut

vis

b d, in loco B aequatoris B Z motus primi ; vis enim B eundem rotationis motum inducit, siv imprimatur in B, siv in b. Generabunt hi, &c. Globus C) B P X Z b duabus viribus A B, a b obliqu impellatur, iisque singulis in duas alias vires, secundCim directiones B C, B ; b c, b d ut supr divisis, sit B P Z sequator

quem punctum B vi B D describit, et b P x Z quator alter quem punctum b vi b d describeret, horum eequatorum communes intersectiones P, Z vires quae secundm radios B C, b c,
;

sed vires duae P K, P i, in unam P componuntur qu globus circ aiquatorem unicum rotatur. Quar vires seu impulsus A B, a b generabunt motum unicum simplicem ac uniformem, tum directum, tum circularem circ axem

unicum
adeque

inclinatione
et sibi

agunt in unam componentur, ut supr, qu globus movebitur uniformiter in directum ; vires autem B D, b d, eosdem rotationis motus seor.

') * Nullam in _ viriiim centrum,

semper invariabili datum semper parallelum. partem inclinabit. Sit S

A P QE

globus circ

axem

352

PHILOSOPHIE. NATURALIS
motum
globi, facietque ut poli ejus errent
se

[Mot. Corpor.

montis cumulata, et hsec, perpetuo conatu recedendi a centro sui motus,

turbabit

per ipsius superficiem,

et circulos

circum

punctumque
in

sibi

oppositum perpetuo describant.

Neque

corrigetur ista vagationis enormitas, nisi locando

montem

illum vel

in polo alterutro,

quo

casu (per Corol. 21.) nodi quatoris progre-

dientur; vel in aequatore, qu ratione (per Corol. 20.) nodi regredientur

;

vel denicjue ex altra axis parte

addendo materiam novam, qu mons

vel

inter

movendum

libretur, et

hoc pacto nodi vel progredientur,

rec-

dent, perinde ut

mons

et heecce

nova materia sunt

vel polo vel aequatori

propiores.

PROPOSITIO LXVII.
Posais Usdem attractionum
legibus, dico

THEOREMA

XXVII.
interi-

quod corpus extcrius S, circa

orum P,

T commune gravitatis centrum

O, radiis ad centrum
et

illud ductis,
ellip-

descrihit arcas temporibus

magis propmiiofiales

orhem ad formam

scos umbilicum

m
S

centro eodcm habentis magis accedentem,

quam

circa

corpus intimum et

maximum T,

radiis

ad ipsum
et

ductis, describere potest.

Nam
P
C

corporis

attractiones versus

T
loca
set.

componunt

ipsius attractioin

p revolvens, S C B planum per centrum globi et per centrum virhim S transiens, globumque dividens in duo hemispheria A P B, A p B, vis centripeta urgebit semper utrumque hemispherium aequaliter versus S, et proptere globum quoad motum rotationis nullam in partem inclinabit, manebitque proind eadem axis P p inclinatio. Addatur ver alicubi, y. gr. in N, inter polum p
aequatorem E Y Q, materia nova in formam montis cumulata, et haec, perpetuo conatu recedendi a centro sui mots D,
et

polorum antequam materia

addita es-

Keque

corrigetur ista vagationis enormitas^

vel in polo alterutro

nid locando monieni illum

turbabit
adhseret

motum

globi,

quod partem

globi N, cui validius trahat

vel
hit

quam

vis centrifuga partem oppositam O, magis et ide faciet ut poli P, p, errent per ; superficiem globi et circulos Z M, K,

P ubi
quam

polum non magis

in alteram
;

in

unam partem

tra-

depressam

vel

in trquatore
trahit

HX

E Y

Q,

ubi

polum unum non magis

in

quam altcrum,
libra-

circum
bant.

se

punctumque

sibi

oppositum descri-

Nam cum materia jlla est in loco N, su majori vi centrifuga facit ut polus p accdt ad et polus P ad M, sublato partium globi quilibrio ; und materia ill revolvente, poli et

vel ex altra axis parte in

addendo materiam

novam qu motus
tur, seu

N tnter

movendum

circulos

HXK

H,

qu axis in partes oppositas aeque trahatur, vel etiam addendo materiam novam ex altra aequatoris parte in R, qu polus P tan-;

describunt

tum

trahatur

quantum polus p materia

in

in superficie globi circ puncta P, p, sive circa

posjt.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
magis dirigitur in corporum
in corpus

353

nem
ti

absolutara, quse

T et P

commune

gra-

vitatis

centrum O, quam

S
:

O
{")

mao-is est

maximum T, quque quadrato distanproportionalis reciproc, quam quadrato distantise

facile constabit.

ut

rem peipendenti

PROPOSITIO LXVIL THEOREMA XXVIII.

Positis iisdem attractionum legibus, dico

quod corpus exterus

S, circa interiilliid duciis,

orum

P ^/ T

commune

gravitatis cenirum

O, radiis ad centrum

descrihit areas temporibus magis proportonalcs, et orbevi ad formam seos iimbilicum in centra eodem habenfis magis accedcntem^ si corpus

cllip-

inti
si

mum

et

maximum

/lis

attractionibus perinde atque ctera agitetiir,

quiescat^ vel multb

quam

id vel

non attractum

magis aut midtb minus attractum

aut multb magis aut multb minus agitetur.

(^)

Demonstratur eodcm

fere

modo cum Prop. LXVI.

Sufliceret

sed argumente

prolixiore,

quod ideo

praetereo.

rem

sic

sestimare.

Ex

de-

monstratione Propositionis novissi-

m liquet
mum
tis

centrum, in quod corpus

S conjunctis viribus urgetur, proxiesse communi centre gravita-

duorum

illorum.

Si coincideret
illo

hoc centrum cum centro

muni,
et quiesceret

comcen;

commune

trum

gravitatis

corporum trium

describerent corpus
altra parte,
(^)

S ex un
circa

parte, et

commune centrum aliorum duorum ex

nium centrum

commune om-

quiescens, ellipses accuratas.

Liquet hoc per Corolla-

Ut rem perjiendenti facile constabit. (") * Nanti vis acceleratricis composit qu corpus S et P trahitur directio cadit inter a corporibus lineas S P, S T, et cseteris paribus, magis acc-

{f)

Demonstratur eodem fer modo, &c.

resolvendo singulas attractiones corpo-

Nimirum

ris S versus P et T in alias quarum duse ad centrum O dirigantur et ali du directiones habe-

ad S T, quam ad S P (si modo corpus majus parilius magis trahat quaiTi corpus minus P) quemadmodum centrum gravitatis O,
dt

ant rectae
(^)

T P

parallelas.

cteris

propius est corpori

T quam corpori P

prfftere

* Liquet hoc, &c. si centrum in quod corpus S conjunctis viribus urgetur coincideret cum centro gravitatis communi duorum

Nam

manente S versus

S T, vis acceleratrix corporis P augetur vel diminuitur, dum decrescit vel crescit distanti S P, et similiter distanti S O, augetur vel diminuitur, prout crescit vel decrescit S P Quar attractio absoluta (seu tota) corporis S quadrato distanti S O magis
distanti
;

corporum

et

hc duo corpora

P et T

ellip-

ses accuratas seorsim describerent

circum se

mu-

proportionalis est reciproc,

tantiae

insuper

quam quadrato commune gravitatis

dis-

cenin

trum O fer spectari potest tanquam punctum quo corporum et P vires physic uniuntur.
VCL.
I.

tu6 et circum centrum illud O (per Corol. % Prop. 58). t prtere corpus S ex un parte et duorum aliorum systema tanquam unum corpus consideratum, hoc est, eorum commune gravitatis centrum O ex altra parte ellipses accuratas describerent circum commune trium S, T, P centrum gravitatis quiescens (per Corol. 2. Prop. 58.) Quod adhuc clarius intelligetur, si
1

S5

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot.Corpor.

rium secundum Propositionis LVIII. collatum cum demonstratis in Prop.

LXIV.

LXV.

Perturbatur

iste

motus

ellipticus

aliquantulum per dis-

duorum a centro, in quod tertium S attrahitur, Detur praeterea motus communi trium
tantiam centri
centro,
et

augebitur perturbatio.
est

Proinde minima
ubi

perturbatio,

commune
;

triura

centrum quimajor semper, ubi trium

incipit,

escit

hoc

est,

ubi corpus intimum

lege cseterorum attrahitur
:

et

maximum T commune illud

Corol.

fitque

centrum,

(^)

minuendo motum corporis T, moveri

et

magis deinceps magisque agitatur.

Et

hinc,

si

corpora plura minora revolvantur circa

orbitae descriptae propius accdent

maximum,
et

colligere licet

quod

ad

eliipticas,

arearum

descriptiones fient

magis aequabiles,

si

corpora omnia viribus

acceleratricibus, quae sunt ut

eorum

vires absolutae directe et quadrata dis-

tantiarum inverse, se mutuo trahant agitentque, et orbitae cujusque umbilicus collocctur in

communi

centro gi'avitatis corporum

omnium

interio-

rum

[ (^)

nimirum umbilicus
;

orbitae primae et intimae in centro gravitatis

corporis
vitatis
vitatis

maximi et intimi ille orbitae secundae, in communi centro gracorporum duorum intimorum ; iste tertiae, in communi centro gratrium interiorum ; et sic deinceps] quam si corpus intimum quiescommunis umbiJicus orbitarum omnium.

cat et statuatur

PROPOSITIO LXIX.
ctera omnia B, C,

THEOREMA XXIX.
si

In systemate corporum plurium, A, B, C, D, &c.

corpus aliquod

A trahit
commune

D, &c.

viribus acceleratricibus

qu

sunt reciproc ut

motus

legantur Propositiones 64. 65. Perturbatur iste ellipticus aliquantulum per distantiam centri O, duorum P et T a centro in quod ter-

ac mags deinceps agitabitur centrum

gravitatis
(^)
tiTtue,

trium corporum.

tium S

trahitur.

Detur

prcetere

motus non

Nimirum umbilicus orhil prima et in~ quam v. gr. corpus parvum P hic descri-

uniformis in directum communi trium centro, (quod continget, si corpus intimum et maxiT, lege caeterorum non attrahitur, ut ex dictis patet) et augebitur perturbatio, proinde, &c. {^) * Minuendo molum corporis T, &c. Qu ratione fit ut centrum commune trium corporum, intere dum corpora S et P moventur, nunc accedat ad corpus T nunc ab lllo recdt, pro mutat corporum illorum distanti, et hinc magis ac nnagis perturbabitur motus ellipticus et magis

bit in centro gravitatis coiyoris

maximi

T quod

fer coincidit

cum communi
et

et intimi centro

mum

(per Cas. 1. J'rop. 65.) ; umbilicus orbiten secundce quam v. gr. corpus S describit in communi centro gravitatis et T; umO, corporum- duorum intimorum, bilicus tertiep orbitae quam aliud corpus longius distans describeret in communi centro gravitatis idem est trium interiorum P, T, S, &c. ratiocinium seu tria seu quatuor aut plura sint corpora (ut in Prop. 64. 65.)
gravitatis

duorum

Nam

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

355

quadrata distantiarum a trahente

et

corpus aliud

trahit etiam ctera

A, C, D, &c.
Jiente
:

viribus

qu

sunt reciproc ut quadrata distantiarum a tra-

erunt bsolut corporum trahentium A,

vires

ad

invicem, ut

sunt ipsa corpora

A, B, quorum sunt

vires.

Nam

attractiones acclratrices

corporum omnium B, C,
;

D versus
A

A,

paribus distantiis, sibi invicem aequantur ex hypothesi

tiones acclratrices

et similiter attracdistantiis,

corporum omnium versus B, paribus

Est autem absoluta
{^)

sibi

invicem aequantur.

vis attractiva corporis

ad vim

absolutam attractivam corporis B,

ut attractio acceleratrix

corporum

omnium

versus

ad attractionem acceleratricem corporum omnium ver;

sus B, paribus distantiis

(')

et ita est

attractio

acceleratrix corporis

B
at-

versus A, ad attractionem acceleratricem corporis

tractio acceleratrix corporis

A versus

B.

Sed

versus

est

ad attractionem acceleratri-

cem

corporis

versus B, ut massa corporis

ad massam corporis

propterea quod vires motrices, quae (per definitionem secundam, septi-

mam

et

octavam) sunt ut vires acclratrices et corpora attracta conjunc-

tim, hic sunt (per

motus legem tertiam)

(^)

sibi

invicem sequales.

Ergo

absoluta vis attractiva corporis

poris B, ut
Corel. 1.

est

ad absolutam vim attractivam cor-

massa corporis

ad massam corporis B.

Q.

e.

d.

Hinc

si

singula systematis corpora A, B, C,

D, &c. seorsim

spectata trahant caetera

omnia viribus
;

acceleratricibus, quae sunt reciproc

ut quadrata distantiarum a trahente

erunt corporum illorum

omnium

vi-

res absolutae ad invicem ut sunt ipsa corpora.

Corol. 2.

Eodem argumento,

si

singula systematis corpora A, B, C,

D,

&c. seorsim spectata trahant caetera omnia viribus acceleratricibus, quae

sunt vel reciproc, vel directe in ratione dignitatis cujuscunque distantia-

rum
rum

a trahente, quaeve secundum legem quamcunque

communem

ex disillo-

tantiis

ab unoquoque trahente definiuntur

(')

constat

quod corporum

vires

absolutae sunt ut corpora.

Corol. S.

In systemate corporum quorum vires decrescunt in ratione

{*) * Sibi invicem aquales.

(>) * Ut atlraclio acceleratrix corporum omnium, seu ut attractio acceleratrix uniuscujusque corporis yersus A, &c. Patet enim quod si vis absoluta dupla vel tripla, &c. sit, actio quoque acceleratrix in distanti data dupla vel tripla

Si

enim

attractio

acceleratrix corporis
attractio acceleratrix

versus corporis
erit
)

dicatur et versus B dica;

tur v

vis
;
:

motrix in B,
v

AX
Und
(')

et (per leg. 3^'".

erit
()

=A

BXV=AXv.
absolut-a,

B X V

in

erit

B.

Ergo

&c.

Et

ita est attractio acceleratrix

corporis

A, ad attractionem acceleratricem corjwris A versus B, ob distantiam inter B et A, et A et B eandem.

B versus

nia

enim

Vires bsolut sunt ut corjyoraOmratiocinia eadem manent in hujus Co-

rollarii

hypothesi ac in demonstratione et hypo-

thesi Propositionis.

Z 2

356

PHILOSOPHIE NATURALIS
si

[Mot. Corpor.
umbilicum
potest ac-

duplicata distaiitiarum,

minora circa
ad

maximum
maximum
:

in ellipsibus,

communem

in

maximi

illius
;

centro habentibus, (")

quam

fieri

curatissimis revolvantui*

et radiis

illud ductis

describant

areas temporibus
vires absolut

quam maxime

proportionales

erunt corporum illorum

ad invicem, aut accurat aut quamproxim, in ratione corcontra.

porum

et

(")

Patet per Corol. Prop.

LXVIII.

collatum

cum

hujus Corol.

1.

Scholium.

His propositionibus manuducimur ad analogiam

et

inter vires centripetas,

corpora centralia, ad quae vires

est,

illae

dirigi soient.

Rationi enim con-

sentaneum

ut vires, quae ad corpora diriguntur, pendeant ab eorunfit

dem
lis

natur et quantitate, ut

in magneticis.

Et

quoties hujusmodi ca-

sus incidunt, aestimandae erunt

corporum

attractiones,

assignando singuvirium.

eorum

particulis vires proprias, et colligendo

summas

Vocem

attractionis hic generaliter

usurpo pro corporum conatu quocunque acce-

dendi ad invicem

sive conatus iste fit

ab actione corporum vel se mutuo

;

petentium, vel per spiritus emissos se invicem agitantium

tione aetheris, aut
aris,

sive is

ab ac-

mediive cujuscunque seu corporel seu incorporel

oriatur corpora innatantia in se invicem utcunque impellentis.

Eodem

sensu gnral! usurpo vocem impuhus, non species virium et qualitates

physicas, sed quantitates et proportiones mathematicas in hoc tractatu ex-

pendens ut in definitionibus explicui.

In mathesi investigandae sunt

viri-

um

quantitates et rationes
:

illae,

quae ex conditionibus quibuscunque positis

consequentur
rationes
gulis

deinde, ubi in physicam descenditur conferendae sunt hse

;

cum phnomenis

ut innotescat quaenam virium conditiones sin-

corporum attractivorum generibus competant.

igitur quibus viribus corpoia sphaerica,

Et tum demum de
licebit.

virium speciebus, causis et rationibus physicis tutius disputare

Videamus

ex particulis
;

modo jam
mo-

exposito attractivis constantia, debeant in se

tus inde consequantur.
(") * QMom fieri potest accuralissimis revolvantur, ut in duobus rasibus Prop. 65. exposi-

mutuo agere

et quales

tum

est.

volvantur, et radiis ad maximum illud ductis describant areas temporibus quam maxime proportionales, corporum illorum seorsim spectato-

(")

Et

contra.

Si vires

corporum illorum

rum

vires

acclratrices decrescent

in ratione

absolutae sint ad invicem in ratione corporum, et minora corpora circ maximum in ellipsibus

umbilicum
habentibus,

communem
quam

in

maximi

illius

centro

duplicata diitaiitiarum aut accurat aut quam proxm; ut liquet ex Corol, 2. Prop. 58. collato cum Prop. 64. 65.

fieri potest,

accuratissimis re-

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

357

SECTIO
De

XII.

corporum spJiricorum

'viribus aitractvis.

PROPOSITIO LXX. THEOREMA XXX.

Si ad sphric superficiel puncta singula tendant vires quales centrpet
decresccntes in duplicata ratione distantiarum

a punctis : dico

qtiod cor-

pusculum intra
hitur.

superficieni constitutum his viribus

nullam in partem attra-

Sit

H I K L superficies
Per

illa

sphaerica, et

corpusculum intus consti-

tutum.

P
3.

agantur ad hanc superficiem linese duae

quam minimes
(per Corol.

I,

K L intercipientes
()

et,

H K, IL, arcus ob triangula H P LPK

I,

Lem. VIL)

similia,

arcus

illi

erunt distantiis

H P, L P protermi-

portioiiales; et superficiei sphsericae particulae quaevis

ad

H I et K L, rectis per
ill

punctum P transeuntibus undique

nat,
erunt in duplicata
vires

ratione.
in cor-

Ergo
pus

harum particularum

exercitee sunt inter se quales.

particulse directe, et

Sunt enim ut
rationes
tis.

quad-

rata distantiarum inverse.

Et

hae duaa

componunt rationem

aequalita-

Attractiones igitur, in contrarias partes sequaliter factae, se

mutuo

destruent.

Et

simili

argumente, attractiones omnes per totam spheericam

superficiem a contrariis attractionibus destruuntur.

Proinde corpus
d.

nullam in partem his attractionibus impellitur.

Q.

e.

Anguli enim H P I, P duct intelligantur innumerae rectse ad ar() * Similia, &c. L P K ad verticem oppositi, et anguli H I L, cus quamminimos ut H I, K L terminate, L K H eidem arcui insistantes aequantur (per rectae illas figuras solidas (pyramides vel conos)
Ptop. 27. Lib. 5. Elem.) Nam arcus evanescentes I H, L, pro ipsorum chordis usurpari possunt (per Cor. 3. Lem. 7.) Quar arcus I,
similes

formabunt quorum bases in

superficie

K L distantiis H
si

sphric similes erunt, et proind (per Lem. 5.) rationem habebunt duplicatam laterum I,

et hinc

proportionales sunt, P, ad superficiem sphaericam per punctum

LP

seu distantiarum

P,

P.

Ergo

vires,

&c.

Z 3

858

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO LXXI. THEOREMA XXXI.

lsdem positis, dico quod corpusculum extra sphrcam superfciem constituium
attraldtur

ad centrum spJir ;

vi reciproc proportionali quadrato distan-

ti suce ab eodcm centra.

Sint

diametris metris

AHK A B,

B, a h k b aequales duae superficies sphaericee, centris S,

a b descriptse, et P, p corpuscula
sita

s,

extrinsecus in dia-

illis

productis.

Agantur a corpusculis

lineae

K,

PI
d
;

L, p h k,

i 1,

auferentes a circulis maximis

B, a h b, aequales arcus

H K,
s e
;

hk
I R,

et I
i

L,
;

i 1

Et ad

eas demittantur perpendicula

s

S D,

S E,

quorum S D,

d secent

L, p

in

et f :

Demittantur etiam

ad diametros perpendicula
et
(P)

Q,
s,

q.

Evanescant anguli
et e
s,
;

D P E,

dp e

ob aequales

et

lineae

lineola

F, d f pro aequalibus habeantur

P E, P F et p e, p f et quippe quarum ratio ultima,

(^) est

angulis

illis

DP
r
i
;

E, d p e simul evanescentibus,

aequalitatis.
i

His
f,

itaque constitutis, C) erit

vel

DF

ad

et

ex aequo

D F, et p f ad p ut d PIXpfadPFXpiutRIadri, hoc
ad

PF

ut

ad

est (per Corol. 3

Lem. VIL)

(^)

ut arcus I

H ad arcum
H
RH

h.

(*)

Rursus

(P)

Et

ob cequales

DS
3.

et

s,

E S et e

i,

&e. (Per Prop. 14. Lib.

(') *

Elem.)

Est qualilalis, Nam evanescetitibus X) P E, d p e 9ngulis, puncta F, f coincidunt cum punctis E, e, et iis punctis coincidentibus, aequales sunt lineae P E, P F et p e, p f, et linepls D F> d f fiunt differentiae linearum S et E S, d s et e s, ac proind (ob quales D S et d s, E S et e s) aequantur.

ad arcum i h. Nam tri(*) Ut arcus T angula evanescenda I, r h i siniilia sunt ob angulos ad R et r rectos (ex Hyp.) et anguet li aequales, quos nemp rnetiuntur los ad dimidii arcus aequales K, h k (per l'rop. 32. I, h i pro tangenLib. 3. Elem.) arcus enim tibus in et h usurpari possunt (per Cor. S. est ad r i, ut arcus I Lem. 7. ) Quar R 1 ad arcum i b. Ob triangula P I, (?) * Rursus, &c.

(') * Erit
p, 1,

P lad
i,

JP

F, &c,

Ob

parallelas

PESetpqi, pes
1

Q
S

similia, est

D F et r

f.

S E.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
i i
;

359

P S ut I Q ad S E, et p s ad p ut s e vel S E ad q et ex quo P I X p s ad P S X p ut I Q ad i q. Et conjunctis rationibus P I quad. XpfXpsadpi quad. X P F X P S, ut I H X 1 Q ad h X q; hoc (") est, ut superficies circularis, quam arcus I II convolutione semicirculi A K B circa diametrum A B describet, ad superficiem circu-

ad

larem,

quam

arcus

h convolutione
quibus

semicirculi a

describet.

Et

vires,

superficies

k b secundum

circa

diametrum a b
ad se tenden-

lineas

tes attrahunt

corpuscula

et p, sunt (per hypothesin) ut ipsae superficies

directe, et
est,

quadrata distantiarum superficierum a corporibus inverse, hoc

utpfXpsadPFx
P
S,

PS.

Suntque hae vires ad ipsarum partes

2. resolutione

obliquas, quas (fact per

lineas

legum Corol.

virium) secundum

ad centra tendunt, ut

I
i

ad
q

Q,
s

et

(ob similia triangula

et

PS

F, p

et

f ) ut

PS

ad p q ; id est ad P F, et

ad p

f.

Unde, ex aequo,

fit

attractio corpusculi hujus

versus

S ad
,

attractionem corpusculi

versus

s,

PFXpfXpsDfxPFxPS ut ad
p-^

hoc

(^) est,

ut

quad. ad

superficies convolutione

P S quad. Et simili argumento vires, quibus arcuum K L, k 1 descriptae trahunt corpuscula,

quad. inque edem ratione erunt vires superfi-

erunt ut p

quad. ad

P S

cierum omnium circularium in quas utraque superficies sphasrica, capien-

do semper

d aequalem S

et s e

asqualem S E, distingui potest.

Et,

C) guam

515. arcus I

H convolutione
AB
qualis est

Hoc

est,

ut superficies circularis,
semicirculi

KB A

drc diametrum
illa superficies

describet.

Nam circularis

516. SchoUum. Si ex altra parte diametri B capiatur arcus T I, et arcus T

=A

H,

vircfi

obliquas et i^quales I

Q,

T Q sibi

facto ex perjpheri circuli

cujus radius I

Q in
i

ar-

cum

avanescentem I

H,
h,

et similiter superficies cir-

cularis

quam

arcus

convolutione

semicirculi

ak b

circ

describet,

diametrum a b, aquatur facto

ex peripheri circuli cujus radius i q, in rcum evanescentem i h, (1 52). Cum igitur peripheri circulorura sint ut radii, facta erunt inter se ut I
illa

HX
Deleto in utrque quantitate

Q,,

ad

q-

(*) * Jioc est,&c.

facto

PS

P FXP
ps
1

f.

erunt attractiones ut ^-^ ad

mutu opponentur, nuUumque motum in Und patet vires pusculo P producent.

corint-

ps

seu reducendo ad

eundem denominatorem,
,

gras in corpusculum P ab utroque heniispherio A B, A B seu a tot superficie splucrit

exercitas esse

omnin

viribus ad centrum

tea-

S
hoc
est,

"^FIx-p-s^'^FixPS

ut p

s *

ad

PS
Z

dentibus sequales.
4

360

PHILOSOPHIE NATURALIS
edem
ratione.

[Mot. Corpoe.

per compositionem, vires totarum superficierum splisericarum in corpiiscula exercitae erunt in

Q.

e. d.

PROPOSITIO LXXII. THEOREMA XXXII.

Si ad splir cujusvis puncta singula tendant vires quales ccntripet decrescentes in duplicata ratione distantiarum

a punctis

ac detur tum sphr

ejus
:

densitas, tiim ratio diametri

sphr ad distantiam corpuscuU a centra

erit

dico quod vis

qu corpuscuum attrahitur, projjoriionalis

semidiametro

sphr.

Nam

concipe corpuscula duo seorsim a

altra, et distantias

(^)

sphasris

duabus

attrahi,

unuin

ab un et altermn ab

eorum a sphserarum
Et

centris pro-

portionales esse diametris

sphrarum

respective,

sphras autem resolvi in

attractiones cor-

particulas similes et similiter positas

ad corpuscula.

pusculi unius, factae versus singulas particulas sphaerae unius, erunt ad attractiones alterius versus analogas totidem particulas sphaer alterius, in

ratione composit ex ratione particularum directe et ratione duplicata distan-

tiarum invers. Sed particulae sunt ut sphaera;, hoc

est, in

ratione triplicat

diametrorum,

et distanti sunt ut diametri

et ratio prior directe

un cum
e. d.

ratione posteriore bis invers est ratio diametri ad diaji.etrum.

Corol. 1.

Q.

Hinc

si

corpuscula in

circulis, circa sphaeras

ex materi quali-

ter attractiv constantes, revolvantur; sintque distantise

a centris spheerarum

proportionales earumdera diametris

Corol. 2.

Tempora

periodica erunt aequalia.

aequalia,
distantise
3.

Et

vice versa,

si

tempora periodica sunt

erunt proportionales diametris.

Constant hsec duo per Corol.

Prop.

IV.
Corol. 3. Si

ad solidorum duorum quorumvis, similium

et aequalitei

densorum, puncta singula tendant vires aequales centripeta decrescentes

in duplicata ratione distantiarum a punctis
;

vires,

quibus corpuscula,

(^)

ad solida

illa

duo

similiter sita, attrahentur

ab iisdem, erunt ad invicem

ut diametri solidorum.
*

(^)

^ xptem dz/n6ta homogeneis, ejusdemnemp

ut sub Eequalibus vosit

que

densitatis it

luminibus scquales materi quanlitates ubique

contineantur, et vis absoluta attrahens ut quantitas materiae.
*
(J')

seoiper
it

Ad

solida illa

duo

similiter dta,

ut

distanti corpusculorum a similibus solidorum

duorum
mctri.

particulis sint ut

eorum soUdorura

dia-

Hinc si hujusmodi sphra 517. Scholium. per centrum perforetur, asqualia en^nt .tempora omnia, quibus corpus de locis quibusvis ad. centrum usque cadit, (per Cor. 2. Prop. 38.) et corpusculorum in hujusmodi sphaer per spatia libra minima revolventium tempora periodica erunt qualia (per Cor. 3. Prop. 4.) atque ad hujus generis sphram pertinent quae in Prop. 51. 52. hujusque CoroUariis demonstrata sunt.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

361

PROPOSITIO LXXIII. THEOREMA XXXIII.

Si ad spJir alicujus dates

punda

singida tendant quales vires centripet

decrescentes in duplicata ratione distantiarum

a pmnctis

dico quod corpus-

culum intra sphram constitutum attrahitur vi proportionali distanti suce

ab

ipsius centra.

In sphser

A C B D,

centre

S deet cen-

script, locetur

corpusculum

eodem S, intervalle S P, concipe sphram interiorem P E Q F describi.

tre

Manifestum

est,

(per

Prop.

LXX.)

quod sphricae
componitur,

superficies concentricas,
difFerentia

ex quibus sphaerarum

AEBF
per at-

attractionibus suis

tractiones contrarias destructis, nil agunt

in

corpus

P.

Restt sola attractio

sphrae interioris

PE

F.

Et (per

Prop.

LXXII.)
Q.
e. d.

haec est ut distantia

S.

Scholium.
Superficies, ex quibus solida

componuntur, hic non sunt pure mathe-

maticse, sed orbes adeo tenues, ut

eorum

crassitudo instar nihili sit; nimiil-

rum

orbes evanescentes, ex quibus sphra ultimo constat, ubi orbium

et crassitudo

lorum numerus augetur

per puncta, ex quibus

minuitur in infinitum.

Similiter
jn-

lincae,

superficies et solida,

componi dicuntur,

tellio-endae sunt particulae eequales magnitudinis contemnendae.

PROPOSITIO LXXIV. THEOREMA XXXIV.

lsdem posiiis, dico quod corpusculum extra sphram constitutum attrahitur
vi reciproc proportionali

quadrato distanti su ab ipsius

cejitro.

Nam

distinguatur sphsera in superficies sphricas innumeras. concen-

tricas, et attractiones

corpusculi a singulis superficiebus oriundas erunt

reciproc proportionales quadrato distanti corpusculi a centre (per Prop.

362

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Et componendo
fiet

[Mot. Corpor.

LXXI.)
Corol. 1.

summa

attractionum, hoc est attracto cor-

pusculi in sphagram totam, in

edem

ratione.

Q.

e. d.

homogenearum sphrarum attractiones sunt ut sphaerae. Nam (per Prop. LXXII.) si distanti sunt proportionales diametris sphaerarum, vires erunt ut diametri. Minuatur distantia major in ill ratione et, distantiis jam factis aequalibus,
in aequalibus distantiis a centris
;

Hinc

augebitur attractio in duplicata

ill

ratione; ideoque erit ad attractionem

est, in

alteram in triplicat

ill

ratione,

hoc

ratione sphaerarum.

Corol. 2. In distantiis quibusvis attractiones sunt ut sphaerae applicatae

(*)

ad quadrata distantiarum.
Corol. 3.

Si corpusculum, extra sphaeram

homogeneam
')

positum, trahi-

tur vi reciproc proportionali quadrato distantiae suae ab ipsius centro,

constet autem sphaera ex particulis attractivis
;

decrescet vis particulae

cujusque in duplicata ratione distantiae a particula.

PROPOSITIO LXXV. THEOREMA XXXV.

Si ad sphr dat j)uncta singtda tendant vires quales centripetB, decrescentes in

duplicata ratione distantiarum a punctis

dico quod

sphra

quvis alia similaris ab edem attrahitur vi reciproc proportionali quadrato distanti centrorum.

Nam
est,

particulae cujusvis attractio est reciproc ut

quadratum
et

distantiae

suae a centro sphaerae trahentis, (per Prop.

LXXIV.)

propterea eadem
sito in

ac

si

vis tota attrahens

manaret de corpusculo unico

attractio tanta est,

centro hu-

jus sphaerae.

Haec autem
si

quanta foret vicissim attrac-

tio corpusculi ejusdem,

modo

illud a singulis sphaerae attractae particulis

edem

vi traheretur,

qu ipsas

attrahit.

Foret autem

illa

corpusculi at-

tractio (per Prop.

LXXIV.)
;

reciproc proportionalis quadrato distantiae

suae a centro sphaerae

ratione.
{^)

ideoque huic aequalis attractio sphaerae est in edem

Q.

e. d.

C) * -^^ quadrata disiantiarvm. Nam xqua.ibus distantiis, attractiones sunt ut sphaer (per Cor. 1.) et aequalibus spheris, attractiones sunt ut quadrata distantiarum a centris reciproc (per Prop. 74.) Quar variantibus sphaeris et distantiis simul, attractiones sunt ut sphaerae ad quadrata distantiarum applicatae. * Decrescet vis particul cvjusque, &c. C") cum vis attractrix absoluta quantitat materi proportionalis supponatur, si vis particularum sphsr in majori vel minori ratione quam

duplicata distantiarum a particulis decresceret, corpusculum extra sphaeram constitutum majori vel minori vi traheretur quam reciproc proportionali quadrato distantiae a centro sphaer.

Demonstratio clarius intelli(") * Q. e. d. Sphaera gitur apposit figura. spheeram si-

milarem
sphaerce

Nam

B attrahat, B particula

et

vis

acceleratrix

qu

quaevis

sphrae

distantiae

urgetur est a centro sphaer trahentis (per Prop. 74.) et propterea eadem est ac si vis tota

centrum C reciproc ut quadratum

in

PC

Liber Primus.]
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.

33

Corol. 1. Attractiones sphferarum, versus alias sphaeras

homogeneas,

sunt ut sphaer trahentes applicatae ad quadrata distantiarum centrorum

suorum a

centris

earum, quas attrahunt.

valet,

Corol. 2.

Idem

ubi sphra attracta etiam attrahit.

Namque

hu-

jus puncta singula trahent singula alterius

edem

vi,

qu ab

ipsis vicissim

trahuntur

ideoque

punctum

attrahens,

cum in omni attractione urgeatur (per Legem 3.) tam quam punctum attractum, (^) geminabitur vis attracomnia, quse superius de motu corporum circa umbilii^)
:

tionis mutuse, conservatis proportionibus.

Corol. 3.

Eadem

cum conicarum sectionum

Corol. 4.

demonstrata sunt, obtinent, ubi sphra

et

at-

trahens locatur in umbilico

corpora moventur extra sphaeram.

circa

Ea
(^)

vero, quae de

motu corporum
{^)

centrum conicarum

sectionum
sphaeram.

demonstrantur,

obtinent ubi motus peraguntur intra

attrahens manaret de corpuscule unico C sito in centro sphaerae trahentis vis autem tota acce; leratrix qu sphra intgra B a corpusculo C trahitur, tanta est quanta foret vicissim ittractio ejusdem corpusculi C versus centrum sphr B, si modo illud corpusculum C a singulis sphr B particulis edem vi traheretur qu ipsas attrahit, ut manifestum est. Foret autem (in hc hyp.) illa corpusculi attractio (pei C versus centrum

sphrae

celeratrix sphaer

B
c

^^ ^'^ j) a'

B vis propria attrahens tribuatur, vis acA versus B ind genita, erit ut BX A
. .

"^"^ motrix (15) ut

j^ ^

qu

Prop. 74.) reciproc proportionalis quadrato distanti su C a centro

I)

sphr

Quar

attractio

sph(per Leg. 3.) quatur vi motrici sphr B versphram A ex reactione sphr genit, Quar dividende per B, vis acceleratrix sphr B, versus centrum C sphr A, rurss erit ut

ut pot qualis attractioni supposit corpusculi C versus D, est in edem ratione inversa quadrati distanti C D.

versus

siis

Q.

e. d.

urgetur, est ut sphra A applicata ad quadratum distanti C P, (per Cor. 2. Prop. 74.) et proptere eadem est ac si vis tota attrahens qu csset ut sphra A manaret de corpusculo unico C sito in centro sphr trahentis A ; et similiter sphra tota B ad centrum C trahitur ut corpusculum unicum in centro D silum (per Prop. 75.) vis autem acceleratrix qu corpusculum in

B A

C) * Cor. 1. Vis acceleratrix qu particula quvis P versus centrum C

sphr sphr

A
p ^
^,

.^

ideoque attractio tota acceleratrix sphr

B, versus centrum sphar A, erit in distanti data ut sphra ipsa A, et in distanti variabili ut sphra A ad quadratum distanti applicata.

Quod
sphr

similiter

dicendum

est

de attractione

vandum
et

versus centrum sphr B. Obscrvero est quod si (ut hic supponitur) visint et

centro positum versus C trahitur, est ut vis absoluta corpusculi C seu ut sphra A directe et quadratum distanti C invers. Quar at-

res absolut parlicularum

B quales
(f)

utriusque sphr utraque vi propri attractiv

sit,

quantitati
tractio

materi proportionali prdita mutua dupla evadit.

(In Sect.
(Prop.
10.

at-

tractiones sphecrarum acclratrices versus alias

spheeras homogeneas
a]>plicatcE,

(*)

sunt ut spharce trahentes &c. Geminabitur vis attractionis mutnee,

* Demonstrata sunt.

3. e*

7. g. lia.)

(^)

Demonstrantur.
Obtinent, &c.

38.

47.

Si sphra A sphram B vi propri attra&c. hente destitutam trahat, erit vis acceleratrix

51. 52. 64.)

{^) *

sphr

versus centrum
^,

C sphr

(Per Prop. 63.) ubi

trahentis
si

A, ut

A
(per Cor. 2.

Prop. 75.) jam

motus peraguntur intra sphram, hoc est, ubi intra sphram solidam via corporibus motis libra conceditur.

364^

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO LXXVI. THEOREMA XXXVI.

Si sphr inprogressu a centra
et

ad circumferentiam (quoad mater densitatem

et vis atirac-

vim attractivam) utcunque dissimilares, in progressu verb per circuitum

centra distantiam sunt undique similares
;

ad datam ornnem a
tracti

tiva puncti cnjiisque decrescit in duplicata ratione distanti corporis at:

dico quod vis tota, qu Jiujusmodi sphra

una

attraJiit aliam,

sit

reciproc proportionalis quadrato distanti centrorum.

Sunto sphrae quotcunque concentricse similares

A
;

B,

C D, E

F, &c.

quarum

interiores addit exterioribus

componant materiam densiorem

et lise

versus centrum, vel subduct relinquant tenuiorem

(per Prop.

LXXV.)

trahent

sphaeras alias quot-

A_

cunque concentricas similares G H, I K,

Mj

&c. singulae

singulas, viribus re-

ciproc proportionalibus

quadrato dis(0

tanti

S P. componendo

Et
vi-

vel di_

videndo,

summa

rium illarum omni-

um,

vel excessus aliquarum supra alias

hoc

est, vis,

qu sphra

tota,

ex
B,

concentricis quibuscunque vel concentricarum differentiis composita

trahit totam ex concentricis quibuscunque vel concentricarum differentiis

compositam

erit in

edem
sic,

ratione.

Augeatur numerus sphrarum

concentricarum in infinitum

ut materiae densitas un

cum vi

attractive,

in progressu a circumferenti ad centrum,

secundum legem quamcunque

attractiv,

crescat vel decrescat

et,

addit materi

non

compleatur ubivis
et

densitas deficiens, eo ut sphser acquirant

formam quamvis optatam ;

distanti

est, in

Et componendo vel dividende, &c. Hoc data distanti centrorum communium S, P, sit attractio sphaerarum G H, I K, L B, a, b, c ; a sphr CD, d, e, f ; a sphr variante vero ill distanti F, g, h, i sphr
(')

inversam quadrati

summa

A E

communium centrorum

S,

vires

omnes

illai

centrorum, erg virium quibus omnes a sphris A B, C D, sphar G H, I K, L E F attrahuntur in prima distanti, erit ad sumvirium in altero casu indifferentiam mam vel vers ut quadrata distantiarum.
vel
differentia

mutabuntur respective secundum rationem illam

Liber Primus.]
vis,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
erit

365

qu harum una attrahet alteram,

etiamnum, per argumentum su-

perius, in
Corol.

edem ill distantiae quadratse ratione inversa. Q. e. d. 1. Hinc si ejusmodi sphserse complures sibi invicem per omnia

similes, se

mutuo trahant

attractiones acclratrices singularum in sin-

gulas eruntj in sequalibus quibusvis centrorum distantiis, ut sphrse attrahentes.

(^)

Corol. 2.

Inque

distantiis quibusvis inaequalibus, ut sphaerae attra-

hentes applicatae ad quadrata distantiarum inter centra.

Corol. 3. Attractiones vero motrices, seu

pondra spbaerarum

in

sph-

ras erunt, in aequalibus centrorum distantiis, ut sphaerae attrahentes et attractae conjunctim, id est, ut contenta

sub sphagris per multiplicationem

producta.
(')

Corol. 4.

Inque

distantiis inaequalibus, ut

contenta

illa

directe et

quadrata distantiarum inter centra inverse.

Corol. 5.

Eadem
attractio,

valent, ubi attractio oritur a sphaerae utriusque virtute

attractiva

mutuo

exercita in sphseram alteram.

Nam

viribus

ambabus
revolvan-

geminatur

proportione servat.
alias quiescentes

Corol. 6. Si

hujusmodi sphaerae aliquae circa

;

tur, singulae circa singulas

sintque distantiae inter centi'a revolventium et

;

quiescentium proportionales quiescentium diametris

aequalia erunt tem-

pora periodica.
Corol. 7.

Et

vicissim,

si

tempora periodica sunt aequalia;

distantiae

erunt () proportionales diametris.

Corol. 8.

Eadem

omnia, quae superius de motu corporum circa umbili-

cos conicarum sectionum

hens formae

et conditionis cujusvis

dmon strata jam

sunt, obtinent; ubi sphaera attra-

descriptae locatur in umbilico.

ranim G H, I K, L M, &c. in sphaeras A B, C D, E F, &c. singularum versiis singulas sunt

(per
S, P,

C')

* Cor. 2. Attractiones acclratrices sphse-

rollariis 1. et 2.

tionis quantitas motrix, seu

tractse in

Cor.

1.

Prop. 75.) ut sphaerae trahentes

vel dividendo

applicatae

ad quadrata distantiarum inter centra

ex vi seu in

manifesta sunt; Nam attracpondus splir atsphasram trahentem quipolJet facto acclratrice duct in quantitatem materise,

massam
(per

sphaerae attract

vis

autem ac-

Quar componendo
alias,

sum-

celeratrix

ma

attractionum illarum

omnium
est,

vel excessus

Prop. hujus) est ut sphra attrahens applicata ad quadratum distanCor.

2.

aliquarum supr

hoc

tota attractio ac-

celeratrix sphser compositae

MH

tiae

inter centra, et quantitates materiae in sphse-

versijs

sphasram compositam
vel differentia

A C FB

erit ut.

summa

sphrarum concentricarum simiA B, C D, E F, &c. ad quadratum distantiae S P applicata. Sed si sphaerae trahentes sunt sibi invicem per omnia similes, summse illae vel differentia; sunt ut sphrae ipsae. Quar
larium
patet Veritas Corol. 1 et 2. 3"". et 4""'. ex C) * Cor. 4. CoroUaria
.

per omnia similibus, sunt ut volumina, seu ut sphaerae ipsae. Quar attractiones motrices seu pondra sphrarum in sphaeras, sunt ut contenta sub sphris per multiplicationem producta directe et quadrata distantiarum inter centra inris

vers.

7.

(") * Proportionales diametris. constant per Cor. 5. Prop. 4a;.

Cor.

6.

et

Co-

S66
Corol. 9.

PHILOSOPHIE NATURALIS
C)

[Mot. Corpcr,
condi-

Ut
jam

et ubi gyrantia sunt etiam sphaerae attrahentes,

tionis cujusvis

descriptse.

PROPOSITIO LXXVII.
Si

THEOREMA
:

XXXVII.
vis composita,
qii

ad

sijigula

sphrarum puncta tendant

mutuo irahent,

vires centripet proportionales dis'

tantiis

punctorum a corporibus attradis

se

dico

quod

sphr du
Cas.
1.

est ut distantia inter

centra sphrarum.

Sit

AEBF

sphaera;

S centrum

ejus

corpusculum attrac-

tum,

P A SB

axis sphaerae per

centrum corpusculi transiens;

F, e f

plana duo, quibus sphaera secatur, huic axi perpendicukria, et hinc inde
aequaliter distantia a centro

G, g intersectiones puncplanorum et axis; et

sphaerae
;

tum

cjuodvis in piano

F.

Puncti

H
H

vis centripeta in
li-

corpusculum P, secundum

neam P
distantia

exercita, est ut
et

P H;

(perLegum
S,

Corol. 2.)

secundum lineam

G, seu versus centrum

ut longitudo P G. Igitur punctorum omnium in piano

F, hoc est plani totius

est ut distantia

vis,

qu corpuscuper

lum P

trahitur versus

centrum S,

P
f,

G multiplicata

numerum punctorum,

id est, ut solidum

quod continetur sub piano ipso

qu corpusculum
in distantiam

EF
P

et distantia illa

G.

Et

similiter vis plani e

P
et

trahitur versus centrum S, est ut

g, sive ut

planum

illud

ductum
ductum

suam
;

huic aequale planum

EF

ductum

in distantiam illara

Pg

summa
tiarum
()

virium plani utriusque ut planum

EF

in

summam

distaret

PG+ P
P

gj id est, ut

planum
hoc
est,

corpusculi distantiam
S, vel ut

S,

ductum in duplam centri ut duplum planum E F ductum

illud

in

distantiam

summa
simili

aequalium planorum

EF+

e f ducta in

distantiam eandem.

Et

argumento, vires omnium planorum in

sphasr tot, hinc inde aequaliter a centro sphaerae distantium, sunt ut

sum-

ma

planorum ducta

in distantiam
(p)

S,

hoc

est,

ut sphaera tota et ut disr

tantia

PS

conjunctim.

Q.

e. d.

C)
Cor,
()

*
2.

Ut et ubi gyrantia, &c. Prop. 58. Et corpusculi distantiam

Patet per

enim

PG = 2PG + 2GS=2PS.
C)
Q,
e.

Pg=PG + 2GS,
d,

adeque

P g J-

S.

Est

Observandum

est vires obli

Liber Primus.]
Cas. 2. Trahat

PRINCIPIA MATHEMATICA.

367

jam corpusculum P sphaeram A E B F. Et eodem argumento probabitur quod vis, qu sphaera illa trahitur, erit ut distantia

S.

Q.

e. d.

Componatur jam sphaera altra ex corpusculis innumeris P ; et qu corpusculum unumquodque trahitur, est ut distantia centre sphser primae, (i) et ut sphaera eadem conjunctim, a corpusculi
Cas. 3.

quoniam

vis,

atque ideo
sphaerae
;

eadem

est,

ac

si

prodiret tota de corpuscule unico in centre

vis tota,

qu corpuscula omnia in sphaera secunda trahuntur,

illa

hoc

est,

qu sphaera

tota trahitur,

eadem

erit,

ac

si

sphaera

illa

traheretur vi prodeunte de corpuscule unico in centre sphaerae primae,

proportionalis C) et propterea
est
distantiae

inter

centra sphaerarum.

Q.

e. d.

Cas. 4.

Trahant sphaerae
Q.
e. d.

se

mutue,

et vis

geminata proportionem prie-

rem

servabit.

Cas. 5. Locetur

jam corpusculum p

intra sphaeram

AEBF

et

quoillo

niam vis plani e f in corpusculum est ut solidum contentum sub plane

et distantia

p g;
p

et vis

contraria plani
illo

EF

ut solidum contentum sub plane

et distantia

(')

erit vis

ex utrque
ducta

composita ut difFerentia solidorum, hoc

est,

ut

summa aequalium planorum summa

illa

in semissem difFerentiae distantiarum, id

est,

ut

ducta in p S distan-

tiam corpusculi a centre sphaerae.

simili

Et

argumente, attractio planorum om-

nium

F, e f in sphaera tota, hoc est,

attractio sphaerae totius, est conjunctim ut

summa planorum omnium,

Q.
e. d.

seu

sphaera tota, et ut p
Cas. 6.

distantia corpusculi a centre sphaerae.

ex corpusculis innumeris p componatur sphaera nova, intra sphaeram priorem A E B F sita ; probabitur ut prius quod attractio.
si

Et

F, ex utrque axis H, in piano quovis B parte in aequalit^us distantiis sumptas esse sequales et oppositas, nuUumque proind motum producere.

quas

p G.

C)
Cas.
(')

*
1.

El Et

ut spheera

eadem conjunctim, per

= S G, adeque p g = 2pS; Quar cm etiam E F = efXpg EF XpG = efXpg pG = 2efXpS =

pG==pS4-SG--pG
sit

Est autem S g

f,

erit

e f
et

propterea proportionalis est distanti,

2.

&c. Si data est sphaera prima trahens per Cas.

(")

Si puncfum 4" E F P S. S situm, vis tota erit utefX p G, et quoniam est semper S g in hoc casu pg

p pg+E FX

est inter

* Erit vis ex utrque composila ut differest,

::=

2 p S, similiter

entia solidoruTn, hoc

utefXPg'^^ ^X xps.

+ pG^pS + SG-j-pG invenietur ut e f + E F

vis tota

^ S G, atque

368

PHILOSOPHIrE NATURALIS
ut distantia centrorum p S.

[Mot. Corpor.
in se invicem,

sive simplex sphagr unius in alteram, sive

erit

mutua utriusque

Q.

e. d.

PROPOSITIO LXXVIII.

THEOREMA

XXXVIII.

Si sphcer in progressu a centra ad circumferentiam sint utcunque dissimilares

et inquabileSi in

progressu vero per circuitum ad datam

;

omnem a

centra

distantiam sint undique simiarcs

distantia corpo^is attracti
se
:

et vis attractiva

puncti

ciijusqiie sit

ut

dico quod vis tota

qu hujusmodi sphr du

mutua trahunt

sit

praportionalis distanti inter centra sphrarum,

Demonstratur ex Propositione praecedente eodem modo, que Propositio

LXXVI.
Corol.

ex Propositione

LXXV.

demonstrata
et

fuit.

()

Quae superius in Propositionibus X.

LXIV.

de motu corpoat-

rum

circa centra

conicarum sectionum demonstrata sunt, valent ubi

fiunt vi

tractiones
tae, et

omnes

corporum spheericorum conditionis jam descrip-

attracta corpora sunt sphaerae conditionis ejusdem.

Scholium.

Attractionum casus duos insigniores jam dedi expositos; nimirum ubi

vires centripetae decrescunt in duplicata distantiarum ratione, vel crescunt

in distantiarum ratione simplici

efficientes in

utroque casu ut corpora

gyrentur in conicis sectionibus, et componentes corporum spheericorum

vires centripetas

edem
:

lege,

in recessu a centro, decrescentes vel cres-

centes

cum

seipsis

Quod

est notatu

dignum.

Casus

cseteros, qui

conesset.

clusiones minus lgantes exhibent,

sigillatim percurrere

longum

Malim

cunctos methodo generaK simul comprehendere ac determinare ut

sequitur.

() Quse in Corollariis Prop. 76. ub attracsphaeram erat quadrato distan tiee centrorum reciproc proportionalis, dmonstrata sunt, ea, mutatis mutandis, ad casum hujus Propositionis 78. transferri possunt. Nito sphaerae versus

singularum n singulas eriint ut sphaerae trahentes et distantEe inter centra conjunctim ; attractiones vero motrices ut spheerje attrahentes et attractee et distantiae inter centra conjunctim,
trices

mirura

si

ejusmodi sphaerae complures per omnia

siiailes se

mutuo

trahant, attractiones acclra-

eademque valent ubi attractio oritur a sphsrae utriusque virtute attractiva mutu exercit in sphaeram alteram.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

369

LEMMA
Si descrihantur centra

XXIX.

circulas quiihet

A E B,
PS

-^

centro

f,

scantes priorem in

E,
e d

e,
:

lineamque

in F, f ;

P circuli duo E F, etadV^ demittan-

tur perpendicida

D,

dico quod, si distantia

arcuum

F, e f in

iii-

Jinitum minui
evanescentem

intelligattir, ratio

dfima line evancscentis T>

ad lineam

F P

f ca

szV,

qu line

PE

a^ lineam

S.

Nam

si

linea

e secet

arcum

E F in

et recta

e,

qu cum

arcu

evanescente

e coincidit,

producta occurrat recta;

PS

in

et

ab S de-

mittatur in

PE
e q,

normalis S

DES;
triangula
erit

erit

Dd

ad

e,

ut

smilia triangula D T G ob D T ad T E, seu D E ad E S;

:

(*)

E, d
et

e,
(")

ob

ESG
F"

(per

e ad e q seu
;

f ut

Lem. VIII. et Corol. 3. Lem. VIL) S ad S G ; et ex aequo, D d ad F f

similia,

ut

DE
PS

ad S
Q.

hoc

est (ob similia triangula

D
*

E,

PG

S) ut

PE

ad

e. d.

DES.
DTE,
TE

(')

SET reclus, et proind detnisso ex puncto E perpendiculo E D, trianguad basim S ium DES s.mile triangulo DTE (Prop.
'I'

triangula d e similia 5unt; et quoniam recta circuliim E B tangit in E, erit angulus

e,

* Ob similia triannva 01) parallelas E, d

D T

E, d

e,

(")

Et

ob triangula

e q,

G, &c.

Anguli ad G et q recti sunt et proind aequaes ; et quoniam anguli P E q, S E e sunt quoque

recti

et

communi angulo S
q

erit

e,

8.

e q,

natur circuli) detracto anguli rcsidui H E S, err.nt etiam aquales. Quai triangula S sunt similia (Prop. 4. Lib. 6,
quales,
(ex

q,

Lib. 6. lem.)

lem.)

VSL.

I.

s 70

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpok.

PROPOSITIO LXXIX. THEOREMA XXXIX.

Si superficies oh latitudinem infinit
convolutio7ie sui circa

diminutam jamjam evanescens

EF

f e,

axem

S, escribat solidum spiriciim concavo-con-

vexum^ ad cujus particulas singulas quales tendant cequales vires centri-

pet

dico quod vis, qu solidum illud trahit corpusculum situm in P, est

in ratione eomposit ex ratione solidi

DEq

X F

f, et ratione vis qu

particula data in loco

f traheret idem corpusculum.

Nam

si

primo consideremus vim

superficiei sphaericae

E, quse convo;

lutione arcus

F E

generatur, et a linea d e ubivis secatur in r

erit su-

perficiei pars annularis, convolutione arcus r

genita,

ut lineola

d.

manente
que in

spiaeras

radio

PE

(uti

(^)

demonstravit Archimedes in

lib.

de

Sphaer et Cylindre.)
(^)

Et hujus

vis,

secundum

lineas

P E
est,
:

vel

r undi-

superficie conic sitas exercita, ut

hc

ipsa superficiei pars an-

nularis;

hoc

est,

ut lineola

d,

vel,

quod perinde

ut rectangu-

lum sub dato

C)
lus

sphserse radio

PE
&c.

et lineola illa

at

secundum

li-

518.

Uti

demonstravit Archimedes,

Facilis est demnstratio.

Quoniam enim angu-

PE

Dd DE: PE = Dd ^^ ^ PEX TN JJ E
.,

sed

r reclus est (ex

gulus

P E D recto P E r augulorum D P E qualem. Und si ex puncto r in lineam D E demissum intelligatur perpendiculum quod

DE

natur circuli) erit anP E, ob sumr aequalis angulo

mum

(515) zona circularis convolutione arcs r E genita, est ut rectangulum r E E ; Quar si in hoc rectangulo loco substituatur valor ipsius modo inventus, erit zona ut P E

rE

XD

asquale erit lineae

I) d,

hoc
*

est,

ob datum radium

d, constituetur

evanescens

ainiile

triangulo

EP

trianguUim D, eritque adeo

E, ui

X D d.

Q.

e. d.

(^)

In

superficie conic.

Nam in

convolu

Liber Pkimus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

.?71

neam P S ad centrum S tendentem minor in ratione P D ad P E, {^) ideoque ut P D X D d. Dividi jam intelligatur linea D F in particuet superficies F E las innumeras aequales, qu singulse nominentur D d dividetur (^) in totidem quales annulos, quorum vires erunt ut summa
,

omnium P
quad.

d,

hoc

est,

ut ^

P Fq

^ PD
P F
e.

q,

ideoque ut

')

DE

Ducatur jam

superficies

FE

in altitudinem

f ; et fiet solidi

EF
P.

f e vis exercita in

corpusculum

PutDEqX
EF
d.

Ff:
f e ut

puta

si

detur vis

quam

particuia aliqua data

f in distantia

exercet in corpusculum

{^)

At

si vis illa

non

detur, fiet vis solidi

solidum

DEq
difFerenti

X F

f et vis illa

non data conjunctim.

PE
superficiem conicam

Q.

tione puncti
describit.

E, linea

entias

duarum linearum

neouatur

Nam si vis d. y. C) * Ideogve ut ^ecundura directionem P E agens per lineam P E exponatur, vis illius pars quae agit secundm directionem P S, exponetur per lineam P ; erit P E ad P ut rectangulum P E d, quod proind d ad rectangulum P exhibebit, rim illam secundiim directionem P uirque axis P iJ autem obliquas E ab vires

PD D

quadratorum ipsorum, ergo

P F-^PDXPF PD
2

=i P
P D X
sed

F^

DXD

sibus ut

parte se

mutu
.518.)

destruunt.

C)
(>)

* Diindelur in totidem quales annulas,

d est particuia quae in omnibus hisce caeadem assumitur, ergo vires totius superficiei F quae sunt ut summa omnium P d sunt uti sive ut P 2 sed P F 2 est quale P E ^ p F2 per constr. (per 47. 1. El.) ergo vires superficiel F E, sunt ui

I r)d =
E

P D' et summa omnium p F^ i P D X Dd,

X D
DE

D etPE^
e.

PF^ iPD^

PD-=DE2
P E :^
d
fliixio

(Pernot.
*

2.

Q.

d. Sit radius datus

x,
erit

El

svperficies

F E dividetur in
vires

totidem

Idem
riabilis

aliter.

/squales annulos,

quorum
ut

erunt
ut

lit

swnma

omnium P D Y, \ P D q, ideoque

D d, hoc D E quad.
D

est,

PFq

Scilicet

omnes

a d X

P D, dum ex P in P F mutantur uniformiter crescendo progressionem arithmeticam faciunt, d quibus line P quoniam omnes particulse ergo omnium successive augentur sunt aaquales P summa e ratione invenitur qu summse progressionum arithmeticarum obtinentur, rompe primum et ultimum progressionis terminum simul junctos multiplicando per numerum termi:

X Xd sumptis utrinque PDxDd=ax |xx = (165) aax XX DE^ ,^ = - (Prop. Lib,

a
X,

P D

=
S.

=
X,

D
P

atqu ade

a,

va-

x, et

=
6.

et

fluentibus

13.

Elem.)
cs

Quar
genit

vis superficiel
erit

convolutione ar-

FE

ut

DE

^.

C^)

At

si vis illa

voliitione arcis

non detur, &c. Zona congemta tlucaur m uatam al-

titudinem
vis

norum

progressionis, et

dimidium

facti

sumendo

Progressionis ver hujusce primus terminus est P D, ultimus P F numerus vero terminorum

hic jpse annulus et vis lineolaa

F est summa incrementorum F, siquidem seqiialium evanescentium lineas P D, ergo sum-

ma omnium P
(quia

P F
est

4-

P D X D F sive
.

annuli solidi ind geniti undiqu exercita ut F f conjunctim, hoc est, si vis lineolte F f dicatur V, ut P d Ff At vis annuli secun(518). dum lineam P S minor erit in ratione P ad P E, ideoque erit
f,

et

erit

secundum lineam

PE

X V

E X

utPDxDdXFfXV.
P
D, manet factum
sumantur
P'

Et quoniam

variante
vis

DF

est difFerentia

linearum

P F

et

P D)

quod nimirum

in singulis particulis dafluentcs,

st summa omnium

PD=

PF+PDXPF l-D
summ
et differ-

tisFf, equalis supponatur; Si ut supr, erit vis tota solidi

culum

sed (per 6. 2. Elem.) factum

DE^X

P sccundm F f X V.

E F f e, lineam P S

in corpus-

exercita ut

a 2

372

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO LXXX.

[Mot. Corpcr.

THEOREMA
A

XL.
B, in quo
corptta-

Si ad sphcE7'd3 alcujus

AB

E, centra S descript^ particulas singulas quales

et

tendant aquales vira cenfripet,

ad sphr axem

ctdum aliqiLod

locatiir^

erigantur de punctis singulis

in

perpendicula

E, sphr occurrentia

E,

et in ipsis capiatitur longitudines

D
.

N,
.

DEq
qiue sint ut quantitas

PS
et vis,

p-^p

quant

sphr particula
conjundim
:

sita in

axe ad disiantiam
vis tota,

PE

cxcrcet in corpusculum P,

dico quod

qu corpusculum

trahitur versus sphram, est ut area

ANB
pu7ictum

comprehensa suh axe sphr

iSl

B,

et line

curv

AN

B, quam

perptua tangit.
stantibus quae in

Etenim

Lemmate

et

Theoremate novissimo constructa

innumeras aequales

sunt, conripe

axcm sphaer

AB

dividi in particulas

et

sp^neram totam dividi in totidem laminas sphasricas concavo-

convexas
rius vis,

EF

f e, et erigatur perpendiculum

n.

Per Theorema supeest ut

qu lamina

EF

f e trahit

corpusculum P,
vel

vis particulse

unius ad distantiam

PE

autem (per

Lemma novissimum)
S X

d ad

P
aequalis

Dd
;

p-^
^

propterea vis lammae

lae

D E q X F f aequale D d in ^,.r>KqXPS ^^^ El e est ut D d m rry

et
t

D E q X F f et P F exercita conjunctim. Est F f ut P E ad P S, et inde F f D Eq X P S

p-^
et
et vis particu-

ad distantiam

PF

exercita conjunctim, hoc est (ex Hypothesi) ut

DN

0, seu area evanescens

D N n d.

Sunt

igitur

laminarum om-

Liber Primus.]
nium
vires,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
P
exercitee,

373

in corpus

ut arese

omnes
d.

D N

d,

hoc

est,

sphasrae vis tota ut area tota

Corol. 1.

AN

B.

Q.

e.

Hinc

si vis

centripeta,

ad particulas singulas tendens, eadem

semper maneat in omnibus

vis tota,

distantiis, et iat

D N ut
C^)

DEqXPS
p-^g
;

erit

qu corpusculum a sphaera

attrahitur,

ut area

AN

B.

Corol. 2. Si particularum vis centripeta

sit reciproc ut distantia cor-

pusculi a se attracti, et

fit ()

D N ut

DEq

PS
;

PEq
AN
B.

erit vis,

qua cor-

pusculum

a sphser tota attrahitur, ut area

Corol. 3. Si particularum vis centripeita sit reciproc ut

cubus

distantiae

corpusculi a se attracti, et

fit

D N ut

DEq X PS p
t^

erit vis,

qu cor-

pusculum a
Corol. 4.

tot sphaera attrahitur, ut area

AN

B.

Et

universaliter

si

vis centripeta

ad singulas sphserae particulas

fit
.

tendens ponatur esse reciproc ut quantitas V,

autem
.

D N

ut

D Eq
area

X PS P E X V

'

^^^^ ^^^'

^^^ corpusculum a sphaera

tota attrahitur, ut

AN

B.

PROPOSITIO LXXXI. THEOREMA XLI.

Stantibus jam positis, mensuranda est area

AN

B.

A
(0)
;i

puncto

ducatur recta

sphaeram tangens in H, et ad axem

()
I

UtareaJXB.
F
manet ex hyp.

ratio vis paiticula;

Jijtantiis

f quas

Nulla enim habenda eadem in omni-

Fiat

N, &c.

Subsiitut quantilate
f.

bus

P E

loco vis pa'.ticul

374.

PHILOSOPHIE NATURALIS
demissa normali
2.

[Mot. Corpor.
et erit

PAB

T,

bisecetur

I in

L;

(per Prop.

XII. Lib.

Elem.)

PE

q sequale

PSq + SEq+2PSD.

Est

autem S

H
S

q (ob C) similitudinem triangulorum S P H, PSI. Ergo P E q aequale est contento sub rectangulo I) equale
q seu

SD 2SLD LDq seu S E q L S q + 2 S L D LD A L B. Nam LSq SEq seu LSq SAq Prop. VI. Scribatur 2 S L D Elem.) aequatur rectangulo A L B. Lib. DEq X P S L q A L B pro D E q; P E X V ^^^ secunest,

et

sub
(t)

P S + S I + 2 S D, hoc (&) est, sub P S et 2 L S + P S et 2 L D. Porro D E quad. sequale est S E q

q, id est,

2 S D, id
q,

(per

2.

itaque

"D

et quantitas

'

dum

Corollarium quartum Propositionis praecedentis

est ut

longitude or-

dinatim applicatae

D
-

2 S

LD
p p
v^

X P S
y

N, resolvet sese in

trs

partes
^^

LDqxPS ALBxPS
p
j.

p, T^

ubi

,..
SI

pro

.,

scribatur ratio inversa vis

centripetae, et
illse

pro

P E mdium

proportionale inter

P S
e.

et

LD

trs
('')

partes vadent ordinatim applicat linearum totidem curvarum,

arese per

quarum

methodos vulgatas innotescunt-

Q.

f.

C) Ob similitudi7iein triangulorum, &c. (Per Prop. 15. Lib. 6. Elem.)

* Hoc sub PS 2 L S + 9 S D. ObPS+SI=PI+ 2SI= yLl + 2 S = 2 L * Seu S E^' L S^, &c. Ob S D = adeque SD^ = LD^ L D L
(B)
est
et

X,
a,

adeoque

p,

PB L B

= =

D
b, q,

=d S =
=^^

x, sint constantes
c,

et

d X ut

S.

quoniam
.

fluxio D N cxxdx i pacdx 2 :^ z V z V z V vero PE^ (zz)=:2P SX^D

et erit arese

2mcxdx

= m, AND
S
z

VA
LA

=
. :

(t)

S,

(2 c x), est X

=
z z

et

dX

z
,

quibus va-

2SLD-1-LS^
C*) 519.

loribus loco x et d
areee per methodos vulgatas

x in formula

Quorum

iniw:escuHt.

Sint variabiles

PE

z,

LD

in hanc mutatur

mz^dz

substitutis illa

z4dz
4c2 V

pqdz

Liber Primus.]
Exejipl. 1.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
pro

875
sit

Si vis centripeta
;

ad singulas sphr particulas tendens

reciproc ut distantia

V
S

scribe distantam

pro

PE

lera ejus

i L D ^l^J) ALB duplo 2 S L L D

q, et fiet

D N ut

PE L A B
-

dein 2

PS X L

^one

DN

sequa-

y^

et ordinatae pars data 2

L
;

ducta in longitudinem
et pars indefinita

AB

describet

aream rectangulam 2 S

LX AB

LD
1

ducta normaliter in eandem longitudinem per mo-

tum continuum,

e lege ut inter

movendum
/S
(^)
1
-1

crescendo vel decrescendo

aequetur semper longitudini

(f) id est,

L
TT ;

-i-x

JJ,

describet

aream

LB

^
S

LAq
\

aream S

LXAB

quse subducta de are priore 2

L X A
AN

Sit vis attractiva

erit

ut distantiae z dignitas

fiet to, '

V = z , D ,, NX

quo valore loco

d X ut
,

mz^

V dz
c

in

formula posi-

z4

" d z, P q z terminorum fluentibus (165)

4 c ^ unde suiuptis singulorum

erit S. "

"dz
;

521. Cor. 1. Hinc liquet aream B, seu attractionem cui prcportionalis est, semper posse algebraice inyeniri, tribus tantiim casibiis exceptis

in quibus est

bus

n 1 vel 3, vel 5, seu in quivis attractiva decrescit in ratione distantiw

tribus divisores
;

simplici, vel triplicat vel quintuplicat.

seuarea

mz3 AND.ut^ i_n 3 n Xc

...^

D N X d x, z " -^^^ 5 nX4c*

Sed fluens
illa

enim casibus
5

In

liis

n,

n,

evanescunt

sed

tum

fluens per loo-a-

rithmos, aut quod idem est, per quadraturam hyperbola? obtinetur, ut exemplis infr positis
patebit.
(')

1-!
1

"

T\-

Q, constans.

evanescere dbet
est ergo Q,
.

= 5ai 4c^ n
"

dum

fit

P E

(z)
,

pqa'
;;

= PA
1

(a)

522.

Describet

aream

'

S,

X
b

n
PE
"

"

=:=r
b
(z)

rn a 2

nXc

ac proinde fluens accurata ubi

,
.

=PB
pqb'
1

(b) ent

et ubi

n + 2mpa'n Id aream S L X ^ + ciim enim n 5 n = L A + L B X A B, L B 2SLBXPB' LB^XPB' = L A 4- 2 A S LA-f-LB = 2LA ALB X PB' A L^ X P A -}-2AS = 2LS unde ^ ^ ^ ^ x A B + n 5 n L S X A B. Unde etiam = ALBX PA' 2 SL AXP A' zium A a b B rectnngulo L S X A B "^ n 3 n 4
5
1

2PSXLA(2cp) qiiibus valoribus, loco b et a ^ substitutis, formula 2mqb' q^b' pqb'

fit

Cm sit semper PE^ 2PSXLD; P E fit P B sit L D L B, ubi vero L A, erit P B ^ (b ^) P E fit P A sit L D 2 P S X L B (2 c q) et P A 2 (a i)
520.

n m n X 3
a
3

nX 5 n X 4c
5
c

m -

"
5
,

a'

Area, quam describet, erit trapezinm, nam si a puncto L in longitudinem A B semper erio-an. tur perpendicula asqualia L D, omnes terminabuntur in recta Imea ducta a puncto L in ter-

minum
"

perpendiculi in

erecti et aequali

B,

n X4c2
P g

sicque formabitur triarigulum cujus pars secunsita est area qua?sita, et ea erit trapedum zium cujus latera in et B perpendicularia

A B

inter se paiallela sunt, et latus puncto insistens erit a?quale A, latus vero oppositum in

erectum ent squale

= =

superficies ent

L A

+LBX
j^

B, hujus ergo trapezii

B, sed
^^

A B

=
^

=LBL

A, ergo per

6. 2. El.

^+L B
:

X LB- LA
const.)

B^ L ^^ A
^

(quod

"

trapezium est quale trapezio

a b B in figura Newtonian descripto, ut liquet per ejus figur

(f)
est, -B,

pqa'
1

"

"

'

harc

et restitutis litteris figurte

"

area

sit

sitque

erit

^^

"

sequitur trapeesse a?qualo

',

376

PHILOSOPHIiE NATURALIS
aream S

[Mot. Corpok.
^

relinquit

L X A

ALB
B.

Pars autem

tertia

~lT5~5

ducta itiaem per

molum

localem normaliter in eanclem longitudinem, describet aream hy;

perbolicam

quae subducta de are

L X
B.

A B
Unde

relinquet
talis

aream quaesitam

A N

emergit problematis constructio.

Ad

puncta L, A,

rige perpendicula

1,

a,

B b, quorum A
aequetur.

ipsi

B, et

ipsi

LA

Asymptotis

1,

LB
b a

per

puncta a b describatur hyperbola a b.

acta chorda b a claudet aream a
quaesitaa

Et
areae

ANB
2.

sequalem.

Exempl.

Si vis centripeta

ad singulas sphaerae particulas tendens

ille

sit

reciproc ut cubus distantiae, vel (quod perinde est) ut cubus

applica-

Cterum per metliodos vulgares

sequeiiti

AND =d 2SLX dx LA
X erit areae

ratione solvitur.

Sit
fliixio

L X d x, fluens (165) est 2 S L X x 2 S L X A B, Setuiuli termini L A ubi A D, st'u x = A B. X d X + X d X, fluens estLAXx-|-a''^ 2L A + A B X A B , quan. ^ ^ A B, Jj b
termini 2 S

ALBxdx =-.j

^.. Pnmi

= dx xdx =

A D = x, D DN X Dd

casus

iste

super asymptoto L B erigantur perpendicula infinit propinqua, F, d f, hyperbol occunentia in F et f, sitque A x, M H d X, et erit (per l'htor. 4 de Ilyperbol) L
et

duo

LAXAa
'^

XAa=:LDXl^F"j

ALB
L D

adeque

L D
fluxio

-,

et

D F ^^ D F X D d, seu
L D

A =

are

D=

ALBxdx

Quar

_ =

X, seu

AD,

fit

B.

rum terminorum
S
. .

fluens

L X A B sive S L X A B. Jam ut tertii A LBX X fluens inveniatur describaLD tur hyperbola A B, prout Newtonus prasscribit,
<1

Quar duorum est 2 S L X A

prioIJ

a F D, aqualis est fluenti tertii termini, et area hyperbolica A a b B, est ejusdem termini fluens, ubi x, seu A B. Ha:c igitur subducta de rectangulo S L A B, sive de trapezio a b B ipsi a;quali, relinquet aream qu<fsitam B. Relinquitur autem area a F b a ; und pattt constructio.

area hyperbolica

A A N
Si

D^ A X

523.

Cor.

1.

distantia

corpusculi

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
P E
cub.
;

377

tus

ad planum quodvis dalum

scribe ^

o ^ pro V, dein 2

PSX L

D
.

proPEq;
('')

et fiet

DN

S
ut

L X A S q A Sq A L BX A S q " il^ " P S X L D^' id ^ j< ^ D

i^

est (ob

continue proportionales

S,

LSI
S,

I)

ut "t~tS

ALBXSl. ducantur
o
J

Y)

Si

hujus partes trs in longitudinem

A B, prima
ABX
est

H
;

LSI
T

Jy

generabit aream hjperbolicam

secunda i S

aream ^

SI;

^^""^'^

ALBXSl ALBXSl ALBXSl 2LDq ^^^^"^ 2LA 2I:B

De
prima subducatur

'

'"^

AB

X S

I.

summa

secundae et

tertiae, et

manebit area

.phEer cvanescat,

crit

i^

L A :^

o ideo-

que hyperbola

A F

b cum

suis asymptotis

1,

A B A D.

i X

sive

A B

iA
X
F E

D X

L B
2

congruet nullaque
erit
^,

erit ejiis area.

Quai

cor|iusculo pobito in A, scu in conlactu sphasr

attrattio

ut rectangulum S

L X A B =

525. Cor. 3. Quoniam attracfio corpusculi P versus sphceram totam est ut S L A B A a b B, ejusdem attractio versus portionem

't^

ut etiam demonstrari posset eodem A S modo ac demonstrata fuit Prop. 72. 52-^. Cm: Vis qu corpusculum P, versus portionein sphra: convoiuiione superficiel AEF,
".'.

splia?r convolutione

superficiel

li

ffig.

Prop. 80.) genitam,

genitam trahitur

A B 2SLXx LAxx ^xx AaFD, A D BDfietutLA+^BDxBD et2SL = 2LA4-2A SetSSI. LA D F b B, corpuscule contactu = LA + 2AS^L B, undc ut i B D 7b P Xx AaFD; Id 4 conlinv L B= A B are hyPer Prop. und A S = P S X

est

ut

L B

-^

Nam

ut

XAB LBxAD+iAD2_ F B,
D
b
sive sul)stitutis
-|-

Xx-|-ixx+
L A

L X AaFD AabB=.fL
erit

ut S

A B

L A
in

(per not. 52'i.)

vis illa est

S L,

A B

loc o

-jl ^ B, et pro

A B

pio

posito

et

posito,

vis

illa

est

erit

^.

"

sed

posito in

C^)

est,
1.

ob

propnrliovales, S-c,
^

contactu sphasras est

et

8.

6. El.

nerbolic evanescit,

vis

ergo

fit

in

contactu

SI.

378
qusita

PHILOSOPHIE NATURALIS
AN
B.
(')

[Mot. Corpor,

Unde

talis

emergit pro-

blematis constructio.
rige perpendicula

Ad

puncta L, A, S,
a,

B
s

1,

s,

b,

quo-

rum S
a
et
s

s ipsi

I sequetur,

perque punctum

asyiptotis

1,

L B

describatur hyperbola

b occurrens perpendiculis
;

a,

b in a

et

rectangulum 2

A
b

subductum de

area hyperbolica

relinquet

aream

I^A

qusitam

AN
3.

B.

Exempl.

Si vis centripeta,

ad singulas sphasrse particulas tendens, de-

P
crescit in quadruplicat ratione distantiee a particulis
;

Eq

scribe

A
in
1

S cub.
hoc casu

(^)

526. *
Sit,

Unde

taRs emergit prohlematis con-

structio.

erit ai-e

AND, LSIXdx _^^L D

ut primi termini

ut supr

A D

fluxio

"^-'^Xdx

D d = d x, L A r= o et A a cum asymptoto L coincidit, D N X U d, ut ac proind attractio per aream hyperbolas infini ALBxSIXdx tam B L a s b exponitur.
x,
1

A,

attractio

evadet infinita,

nam

L A

Jam

d X

L D

fluens ha-

Corol. 2. Vis qu corpusculum P in portionem convolutione superficiel ^ S I genitam, trahitur, est ut A a F

528.

sphaercE

beatur,

quo jubet Newtonus,

describatur hyperbola a s b, eo modo erectisque perpendiculis

A D A

-iLB X
A

I -}-

AEF D X A^^_gAi,utex

D
am

:= X, F, d f, sit d d (per Theor. 4. de Hyperbola)

r> F. eiit

AD

=LDX _, LSIXdx r X Dd=

;

= quoniL S X S D F = ^A, D F
D
x,

et

et

nota 526. manifestum est. Quar in contactu ubi L o, erit vis illa ut area infinita a F D, cujus respectu aliae finit quantitates evanescunt.

529. Cor. 3.

Et quoniam
est

Patet

igitur

(ut

tio in

not. 522.) aream Hyperbolicam lera esse fluenti primi termini,

A as b B, quadum A
I

=AB ^ S AaFD 2ASI-I- ^ADXSI-jXd estiSIXAD= iSlXAB, dum ALBXSI = D FbB AD=AB tandem hoc iLBx SI 2 L D B X JJ ~ modo + iLA i"BDxSI A L ^ (L A + 2 L D i A B pro ponendo A B A iLA LA -i L B, i B D X A B i A D. quoniam x = modo qu P concavam = L A Quar A H B K sphaeram tam solidam spharam h b P T - 17d = T - Tb' "^'^= ^ ^A, Est ^ALBX SIX sphram cavam A H B K condx
secundi termini
;

D seu x
fluens
fit

SI, ejusdem attractio versis portionem concavo-convexam, convolutione superficiel F E e B, genitam, erit ut A a s b B

AasbB 2A

sphiEram totam

corpusculi P attracut area hyperbolica

x,

tertii

tehnini fluens
:
:

invenitur.

Quantitalis
1

. flu-

x)

'

ens (165) est ^

-j-

-f-

Q, constans

et
o,

et

pro 2 pro

S,

-|-

fluens

illa

evanescere dbet ubi

fluens

erit

Q,

accurata

est

igitur tertii termini

rectangulum 2 A S I subductum de are hyperbolica A a s b B relinquet aream qusitam

= iLBXSI iLAX 2L B ST = -|ABXSI, und summa mini estABX SI = 2ASXSI. Quar

I
2'

L A + x* A LB XS

=r-

fluens

=:

ALBXSI
2L,

A
et 5'. ter-

AN

B.
Cor.
]

527

Si corpus

sphram targat

in

ex attractione in a, todetrahatur attractio in interiorem a k. Patet aiitem corpusculi in seu in contactu positi attractionem versiks a a, interiori centricam, infinitam esse ; Nam si ex vi infinita qu versizs sphaeram solidam B S, trahitur, subducatur vis finita qu versus sphasram interioiem a h b k s urgetur, relinquetur attrac tio infinita versus sphaeram concavam quin im, si ex sphter concav detrahatur pai quvis a contactu remota ut h B k, at tractio corpusculi in contactu positi versijs ru siduam k, adhuc infinita erit, -i h A a patet (per Cor. 2. et S).
si

530. Cor. corpus a

4.

Simili

inveniri potest vis

trahitur versus sphaeram

AH

AaHBKa

Liber Primus.]
pro V, dein

PRINCIPIA MATHEMATICA.
P S X
JL

379

(>)

pro

E,

et fiet

D N ut

Iq X S L

Slq X

ALB

(")

Cujus trs partes duct in longitudineni

.

B,
1

producunt areas

q 2

X S L
S
^
^

totidem,

viz.

m V L A
.

VLB'V2fc;I

Slq.m

{"') * Pro

PE

Erit

PE

= 4 P S ^XL D^
PKS

DNXdx.nt
S 2
I 2

SLDXPS 4SLDXPSXAS^ ,, net Unde

,,^
l'i::

Xv'-^"^XJL'JJ,etAS3=PSxSIX'V/.t*SXSI.

lrl-X E dx
V" 2 b
I

A 4-

dx

S I^
2

X
X

AL B
f, suu
,

4SLXT^PXPS^XSIVPSXt>l_ ~
I

XV

2 S ^ V -^FiFvX d X

L A
,

+ x^
fliiens est

-v/m

d X
quantitatis

^, X ~4PS^Xl-D''X'V/ TTTxITd L, A -J^ S L X S S L X S -V^ S I 3_ -3 d 4- X L A ~ LDy'iiSixl-D L D a/ - L D S ^ X S L const. (165) qu Et ita de ctens 2 y2s"r bv ED quar erit Q =
I
I

E A
--

LA

2 +

^ '
x

+H

evanescere dbet ubi x

= o;
Primi

lerminis.
(")
flu.xio

Cujus

1res

partes,

&c.

Sit

A D

:= d

X, et erit areae

AND

A D

=x
fluxio

E A

et fiuens accurata

-,~'i,

E A

y'

T^rT^> ''"m

E E

fit

x= A B.

380

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.
1

V L B V L A;
()

Slq X ALB 2 V'T^l

fiunt

in

_ VL A cub. ~~ V L B cub.
1

2SIqxSL
Et h post debitam reductionem

j^

^ I q, et

^^ i q b

'

Il
.

vero,

subductis
.

posterioribus

de

priore,

evadunt

4 S

I cub.
j
j

^ rromds
-,

vis tota,

qua corpusculum

F
-r.

in sphaerse

centrum

ifitur termini fli^ens erit

1

X L S A = LBxLA. Quar L VLA LS SI = V L A X L B, 2 L S d 2SI = 2v'LAXLB, et2S = 2LS ^ r^ 2VLAXLB = LB 2-v/L BxL A VLB LA +=^x^ ^ quadrat L A, extrada utrinque 2 (L A 4x = Q = 2+ L A quar \/ a 6 = v' L B y L A. His L A, dum x = y' L B 2 cnim. temiinorum
.

2 s

V^

X^ S
'2

s
X

I sive

et

TT.

Quantilatis
^

i,

fluens
o,

est

x)

const. et fact
;

-|-

et

radie

invenitur Q, curata est 2

-y/

fluens ac-

positis,

-y/

B.

Secundi
In

igitur

termini

flueus

erit

facilis est

reductio

erit

'>y

I ^
-,

^ L A
,

v/

LB
dx

-v/

A.
_ .t S o .j(LA+x)2
.
i

Quantitatis

= LA+x^'
:^
3

#, fluens est

2
ubi X

~ ^ LB ^LBXLA
2SI^XSL
j

y L B V
,

LA

V2SI "^ LI*

e&se
esse

Quar

palet

primum
;

fluentis

terminum
.

+ Q,
A
S
B,
I
^'

et

Q=

secundum vero
reductione ad
est

-T^ S 1 ^.

L A
tertii

r,

und

fluens inte-

Tertius
,

terminus,

-,

=
est

-, denommatorem r., fact,

SI^XLAXLB
3 \/ 2 S i

communem

et

proind

termini

fluens

X ALB SV'^SI

VLA3

L B

^'

&c. (') * ^< /ia? ;)os debitam reductionem, Est PSXS I=A S2(per Prop.VlII.Lib.VI. L I, oh P L L S Elem.) sed P S

= + LI, ergo + j LS = L B* L A PSXSI = LS^ LI^ ==A_S^^t Wdg LI = L S^-AS^=LS + AS LB^ + LA* + LA=LB + LI4=
visione invenitur

V L B3y L A3 X L A X L B V L X L B S I ^ X v^ L B3 V L A3 Peract di3 L I X V L B V i- A 3 3 L B 2 _L A 2 L B

j

I,

(per constr.) et

SI

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
I cub.
,

381

trahitur, est ut

S p-j

(p)

id est, reciproc ut

P S

cub.

X P
siti

I.

Q.

e.

i.

Edera methodo determinari potest attractio corpusculi

ram, sed expeditius per Theorema sequens.

intra sphse-

LA=2SI+3LI, obLB + LA =
2

=2S
est
I 3

4-

I.

Qiuir tertius ter-

A B S, subducatur attractio sphaeram interiorem a h b k S.

finita

versus

minus
-f-

SI^X2S1 + .VLI
3L
I

= 7-, unde trs fliientes ad communem 3 L 1 denominatorem rcducti fiunt 6 S S S 1^X3 L I S FX3 LT gS P

2 S

533. Hic adjungemus solutioncm cass tertii qui pendet a quadratur hyperbol, ubi nemp vis est ut P E reciproc (520). Scribe igitur

PX L

^ 34
<5,

pro

V
S

dein 8

x LD3
S

pro
est

P E

et

6SI2XSL Ll 2SI3
3

sed quia

F-^ = 4-LD-3^''^^*^N'"*TXT)-.fi,rxT

PS

SI^

S I pro

SLxSn
L D^
und

% unde

SL LI=SI
'S

fiunt

6SI3 2SI3_ ~
5

SI^ L D
j

ALBX
4
^

S I^

L D3 A L B X S L L)3

SIVseu,
I

ut

SLXSI
fluxio

L
Cj

I
* sit

Id

est

reciproc ut

cum

=AS
A
L

P S^ X P
^,

Nam
:=
,

ideoque S I
est

DNxDd,eritut-"^>^^^^Xi^_z ^ L A -f 2 A L B XSI^Xdx Sl^XdJC

xl
j

hinc, dato radio

S,

S I ut

S I

3,

ut

est

ver

=i P
erit

AD=

L A

"^

-j-

X
x.

L A +xl3
dx

posita

I ideoque

Quantitatis

etiam et
1

ut

I,

unde

T 3 , ^

L-^_r-^i> fluentem supr (526)

1

LI

ut

mvenimus

esse

X PI
eviidat,

-,

neglect fractione -^.

531. C'r. 1. ram, it crescit

finita

In accessu corporis
illius attractio,

ad sphse-

A B ^ ^L
X I

LA
seu

B~LAXLB
Quare

L B

LA
pri-

ubi

A D

= A B.
L I^
fluens

ut in contacta in-

puncta
fitque
_

H et

dum enim coincidit P cum A, cum eodem puncto A coincidunt,

'

mi

lermini fluens erit

SLXSI^XAB

PI

o, et

proindquantitas f ^

PS3XP1'
\-

Quantitatis

==^3
erit Q,

d X

= _^-_
j

iufnita.

Q const.
o,

qu
quar

evanescere dbet posit x, seu

532. Cor. 2. Attractio corpusculi in contacta positi versus spha?ram cavam .A a B a,

A D=
accurata,

=
B, '

et fluens

infinita est.

Ha?c enim
infinita

attractio habetur,

attractione

versus

sphaeram

ex solidam
si

ubi

AD

=:

erit

^ 2 L A
=

S82

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO LXXXII. THEOREMA XLL

In spJir centra

intervallo
:

descript,

si

capianttr

I,

S A, S

conti7iu proportionales
vis I, attractio est

dico quod cmpuscidi

ipsiits

mtra

sp/irajn, in loco quo-

ad attractionem

extra sphcera.m, in loco P, in ra~

tione composit ex subduplicat ratione distantiarum a ceniro I S,

S, et

suhduplicat ratione virium centripetarum, in locis

tendentium.

illis

et I,

ad centrum

Ut,
tiae

si

vires centripetas particiilarum

;

splirae sint reciproc ut distan-

corpusculi a se attracti
erit

vis,

qu corpusculum situm in I trahitur a

in rationo composit

,sphr tot,

ad vim, qu trahitur in P,

ex sub-

duplicat ratione distantiae

vis centripetse in loco I,

ad distantiam S P,

et ratione subduplicat

a particul aliqu in centro oriundse, ad vim cenest,

tripetam in loco

ab edem in centro particul oriundam, id

I,

ratione

subduplicat distantiarum S
tiones subduplicatse
1

ad invicem reciproc.
aequalitatis,
exempli
2'.)

H
describe
I

duse ra-

componunt rationem
2 S

et

propterea attrac-

L B^
'

L A^
*^'''^"

2l.B^
^^

YTTl = SLXAB
i
^
I 2

2LA2XLB2
"""^^
^

LX AB
14

fig.

rige perpendicula
1,

1,

A
S 1

a,

2L

B b, et asymptotis L L B,

termini fluens erit

aquilateram cujus sit dignitas i S est (Theor. 4. "Hyp.) L

ideque

ALBXSPXSLXAB _ SLX S I^X AB

.

DF=

i ^i-,
posit

D X D F =\ erit D F X D

Hyperbolam ^, et quoniam
-

et difFerentia fluentium primi

erit

et tertii termini

^
L
I ^

XAB
^

Sl^'Xdx ^
j

Secundi termini

^^^^ hyperbolica cundi termini ubi

i S

r=
Li

-^ X
j

A D = x. Quapropter A a b B, qualis est fluenti seA D = A B. Heec igitur area

fluens est area hyperbol

subducta de rectangulo \
relinqiiet

^
A N

, ^ ^ Li I *

qu

it describitur.

Ad

puncta L, A, B,

(vid.

aream qusitam

B.

Liber Primus.]
tiones in I et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Simili computo,
si

383
vires

a sphaer tot factae aequantur.

particularum sphaerse sunt reciproc in duplicata ratione distantiarum,

coUigetur quod attractio in I
sphaerse
sit
:

ad attractionem in P, ut distantia S
vires
illae

P ad

semidiametrum S
quad.

si

sunt reciproc in triplicat ra-

tione distantiarum, attractiones in I et

P
S

erunt ad invicem ut

S P quad.

ad S

Si in quadruplicat, ut

cub. ad
fuit

cub.

Unde cum

attractio in P, in

hoc ultimo casu, inventa

reciproc ut
I,

PS

cub.

I,

attractio in I erit reciproc ut

cub.

X P

id est (ob

datum S

cub.) reciproc ut

I.

(^)

Et

similis est

progressus in infinitum.

The-

orema vero
Stantibus

sic

demonstratur.
ante constructis, et existente corpusculo in loco quovis

jam

P, C) ordinatim applicata agatur I E, ordinata

mutandis, evadet ut
illa

DN
pro
q

inventa fuit ut

-I^EqXPS
'

p v v V

-"^^'S^

si

alio

quovis corpusculi loco

.

I,

(*)

mutatis

D E
y

Pone

vires centripetas, e sphrae

distantiis I

puncto quovis

manantes, esse ad invicem in

E,

E, ut

PE"
(*)

ad

" (ubi

numerus n designet indicem potestatum

PE

et I

E)

et

DEqxPS DEqxIS
ordinatae
illae

fient ut

p y

s^

P F

^^

F x

ratio ad F^^' 9^^^^"^

invicem

estutPSxIExIEadISxPExPE".
SE, S
;

continue proportionales SI,

P,

(")

similia sunt triangula

;

Quoniam ob S P E,

E I, et inde fit I E ad P E ut I S ad S E vel S A pro ratione I E ad P E scribe rationem I S ad S A et ordinatarum ratio evadet P S X (^) Sed P S ad S A subduplicata est ratio disI E " ad S A X P E .
S
infinitum. Vi{^) * Similis est progressus res centripeta acclratrices a particul aliqu in

PS"
ut
si

'^

ad

A
;

S
Si
3

'.

Uinc
si

si

vires erunt in ratione qualitatis,

centro posit orjund, sint inter se in distantiis I S, P S reciproc ut harum distantiarum potestates I

P
n

^4
)

S ad

=5
S

n
2,

:=:

],

erunt

ut
3,

ut

ad

et it

ad A S % porro in infuit,

tum

in I

qu corpusculum sitrahitur a sphaer tot, erit ad vim qu

",

",

et vis

finitum. * Ordinatn applicata (^)

iV inventa
^

trahiturinIocoPutIS*adPS^etPsl ^'^,^^u ',\^'W K Mulatis 7nutandis. Jvempe n 1 ^ ^ ^' describendus arcus coniunctim, hoc est, ut P S ad I S ad ^ ^'^O'
1 ( 2"
^'^'^i*'

corpore
circuli,
, '

m
et

I S

-
"

2
.

in formula attractionis

Quar cum
:

sit,

(ex

Hyp.) ^^ '

PS:
et

DE^VPS P V
=-Jb

loco

E,

scribe I S, et I
et

E.

_ " *

= A S S adenue AS" * Z = 5 p
S
I.
'

I
.

= t^, P S

et

, ('^ *J^i bantur P E

'

;;

Vires dise erunt

ad

^_^
invicem ut

ad

AS"
P
S
2

Si loco scriquae sunt reciproc ut vires acclratrices in locis et I, (per Cor. 4. Prop. 80.) (") * Similia sunt triangula S E, per Prop. 6. Lib. 6. Elem.
,

ordinal ili, &c.

I

",

SET,

'
^,
,

seu ut

i^) * ^^^ distantiarum

les

P P

S,

S ad S J subduplicata est ratio S I, ob continu proporiionaPorro vires ad invicem ut I S

",

PS, SA, SI.

S, I S, sunt

in distantiis "

ad

S84
tantiaruin

PHILOSOPHIE NATURALIS
P
S,

[Mot. Corpor.

et I

""

ad

PE

(ob proportion aies I

ad

PE

ut

I S ad S A) subduplicata

est ratio

virium in distantiis

S, I S.

Ergo

ordinatse, et propterea arese quas ordinatae describunt, hisque proportio-

nales attractiones, sunt in ratione composit ex subduplicatis

bus.

illis

rationi-

Q.

e.

d.

(ex Hyp.)
I

etIS:PS=TS*:AS2 =
I
:

fiphr interiore I
hitur, infinit est

= S IE^":PE^", etIS2PS2 = E P E Quar E

I
:

P E ^, (ob proportionales A S), atque ade I S :

P S

h b k versus centrum S

tra-

qu

(520. 27) respectu vis illius extra contactum traherptur. Sed vis qu a

"

".

"

ad P E " in ratione subduplicat virium in distantiis P S, I S, et or. dinatarum ratio P S X I E ", ad

est

A X P E

"^

aequalis est rationi

PS2XIS2, adIS2XPS2.
534. Scholium. quae in Prop. 82. I A sphsera A C
vis

lisdem
si

positis
1

centro
in
I

radio
sit,

M D descripta
A H B K

qu corpusculum

situm a
ver-

tot sphser majore

sus centrum S trahitur, arqualis est vi qu subduct sphaera minore

pusculum

Nam corcentro I spliasrje positum, sequaliter undiqu ab hujus C sphrB minoris partibus trahitur. 535. Cor. 1 . Si centro S radio S I descripta sit sphasra I h b k, et vis centripeta in recessu corporis attracti decrescat in triplicat ratione

A C A

M D
MD

traheretur.

in

S, versus idem censphEer tot solid trum S trahitur finita est, ut pot quae rationem finitam habeat ad vim finitam, qu corpusculum

B K

in loco

distantiarum a particulis materi trahentibus, coi-pusculum in I situm seu in contactu spharje I, subduct splir interiore B cavae A I I h b k, vi infinit letrahitur a centro S versus A. Nam vis qu corpusculum in contactu I a

1 spheer cav infinit est versus a sphr solid A

urgeretur (Prop. 82.) ergo vis qu a I, retrahitur a centro B

vis

enim qu
1

in

centrum S,
s,

H B K S in centrum trahitur,
hbk

qualis est
536.

vi

sphras interioris

dempt
ad

vi contraria sphaerse

Cor. 2.

B cav A I Duct per I rect

I.

AB

Liber Primus.]

PRINCIPlA MATHEMATICA.

PROPOSITIO LXXXII.

PROBLEMA XLIL
ad
ejus

Tnvenire vim qn corpusculum in centra spJiar locaium

segmentum

quodcitnque attrahiiur.

Si

P
S

corpus in centro sphr, et

et superficie sphseric

RD

RB

R B S D segmentum ejus piano S contentum. Superficie sphasric

EFG

centro

descript secetur

D B in

F, ac distinguatur

segmentum

in partes

BREFG
perficies illa

S,

F E

G.

Sit

autem su-

non pure mathematica, sed

physica, profunditatem habens

quam midemonstra-

nimam.

Nominetur

ista

profunditas O,
(^)

et erit hase superficies (per

ta Archimedis) ut

PF X

DF

X O. Podistantia-

namus prterea

vires attractivas particu-

larum spheerae esse reciproc ut

rum
vis,

dignitas

illa,

cujus index est n; et

qu superficies
Prop.
2

E F G trahit
ut

corpus P,

erit (per

LXXIX.)

DEq
DFq
pp

X X
n

O O
F N ductum in O et {^) areacurF N in longitudinem D B per
;

DF
j7
11

X
sit

O
1

id

(^) est,

ut

p
I,

Huic proportionale
vilinea

perpendiculum

quam ordinatim
Q.

applicata

niotum continuum ducta

describit, erit ut vis tota

e.
i.

qu segmentum totum

RB

trahit corpus P.

perpendiculari et sphEer occurrente in et F F corpusculum vis qu sphaer segmentum A trahit, est etiam in contact u, I situm versus infmita in edem virium hypothesi. Nam partes b B F I, corpus in omnes segmenti cavi I I positum ad centrum S trahunt, ideoque a solo retrahitur, segmente F a centro versus sed vi infinit a centro retrahitur 555. Ergo,

(^)
6.

* Id Elem.)

est,

&c.
^

D E

Nam
2

(per Prop. 13. Lib.

P F

DF

O = 2PFXE>F DF^. Quai DE^'X PF = D F X _ D F^ X O

2
(^)

X D

A H

537. * Et area ciirvilinea, &c.

Si seg-

&c.

mentum
tur,

R B

R, in lamirras innumeras

Nam (^) * Ver demonstrata archimedis. (515) elementum superficiel E F G, est ut P F ducta in elementum lineas F, adeque ob da-

profunditatis evanescntis
et capiatur

divisum intelliga-

tam

F, respectu superficiel totius

E F

G, su-

F, et pro(165) erit ut P F ind lamina ex hc superficie et profunditate O, gUlita erxt ut P F F O.

perficies illa

X D

semper perpendiculum F N, vi singularum laminarum proportionale ; manifestum est (per Lem. 4.) summam elementorum F N X O, seu aream curvilineam N 1 B,

proportionalem fore summae virium.

X D

PD=:a, PF = x,

DF^x

Sit igitur
a,

et

erit

Vol.

r.

S86

PHILOSOPHIE NATUR4LIS
PROPOSITIO LXXXIV.

[Mot. Corpor.

PROBLEMA

XLIII.

Invenire vim, qu corpusculum, extra centrum. sphrce in axe segmenti cujusvis

locatum, attrahitur ah eodem segmenta,

A segmente E B K
tur corpus P in ejus axe

traha-

ADB

locatum.

Centro

P intervallo
superficies
distin-

P E

describatur

sphaerica

EF

K, qu

guatur segmentum in partes

duasEBKFEetEFKDE.
C^)

Quaeratur vis partis prions

per

Prop.

LXXXL
per
;

et

vis

partis posterioris

Prop.
vi-

LXXXIII.
rium

et

summa
e.
i.

erit vis

segmenti totius

EBKD
laminse

E.

Q.

2xdx Sadx
.2

sphsericae

E F G
xx dx

2axd +
x
,

vis

attractiva

ut
x

ad

secund termn hjperbol) P

ent

a a d X

=x^ dx

F K, et ide P D2 X dX

=PD =pFX ppFKX F = F K=

DX DH
et area
^

nam

(per Theor. 4. de

^-rfrjr, ac

a a X
a a X
'

X,

cuius fluens

a,

DHKF

evanescit,

ubi

P F

seu X

= P D.
\l-

a
3

-|-

Q
I

const.

Sed posita x
ergo a ^

segmentum
3

et vis illius evanescunt, " ** "^ 2

et fluens accurata

2a3
1

z^
1 n
X 3

erit

Q,

3 n X ^^^^ "
aaX
1
'

a
rr
In 2. casu
a a d x
areae

nX n
1

55S. Cor. Hinc patet vim qu corpus in P locatum, a segmente trahitur semper posse algebraic exponi, duobus casibus exceptis in qu'bus n est vel 3. lm autem per logarithmes vel areas In 1, casu aress hyperbolicas habetur. I, a a d X fluxio erit x d x Primi termini flu-

DN

I,

fluxio est

dx
1'

DN

Secundi termini fluens

et invenitur

est

<

2 X X

Q,

X x Q, qu evanescere dbet posit -I X a, quare erit ^ a a, et fluens ac-|xx ^aa. Ut secundi termini curata fluens obtmeatur, per punctum P agatur P ad P F normalis, et asymptotis P M, P F, describatur Hyperbola quilatera cujus sit dignitas ^ per puncta D, F, f erigantur perpendi; cula H, F K, f k hyperbolse occurrentia in H, K, kjsintque puncta F, f, infinit propinqua, et ent area hyperbolica y, aequalis flu-

ens est

Q=

= , ^
1

posit x

a,

atque

ade fluens accurata,

erit

-^ 2 x x

-. 2

Ponaiur
'

=*

^' ^* P""!"'

^^'"'

-^ ^ a

PD

^"'"'' ^"' ^'^'

'*'

perbolica

DHK

DN
()

I est ut '
*

D H K F = S. D H K F -J-

aa d x
.

Quar area
-

x x'

Qiiratur

vis 2>artis prioris.

525. 529.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Scholium.

387

Explicats attractionibus

corporum sphaericorum, jam pergere

liceret

ad leges attractionum aliorum quorundam ex

constantium corporum
spectat.
;

particulis attractivis similiter

sed ista particulatim tractare minus ad institutum

viribus hujusin rbus phi-

quasdam generaliores de modi corporum deque motibus inde oriundis, (') ob earum
Suffecerit propositiones

losophicis aliqualem usum, subjungere.

Qb earum in rbus phUosopliids aliqualem Vide Q,uaestiones Lib. 4. Optices Newtoni. 30. Theoremata ad calcem Astronomi Clariss. Keillii, Fhysicam Clariss. s'Gravesandii,
(')

usum.

Dissertationem Clariss. De Maupertuis in Commentariis Paris. 1732. ubi bas Newtoni sectiones clar exponit.

Bb2

388

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De

XIII.
aitractivis.

corporum non sphricorum viribus

PROPOSITIO LXXXV.

THEOREMA
est,
:

XLIl.
sif,

Si corporis attractif uhi attraJienti contiguum

aitraciio long fortior

quarn cum vel minimo intervallo separantiir ab invicem

vires particulariim

traJientis, in recessu corporis attractif decrescunt in raiione

plusquam dupli-

cata distantiarum a particulis.

Nam
sit

si

vires decrescunt in ratione duplicata distantiarum a particulis

attractio versus corpus sphasricum, propterea

quod (per Prop.

LXXIV.)

reciproc ut quadratum distantiae attracti corporis a centre sphserse,

sensibiliter augebitur
si

haud

ex contactu

atque adhuc minus augebitur

ex contactu,
minore.
ratio

attractio in recessu corporis attracti decrescat in ratione

Patet igitur propositio de sphris attractivis. (^) Et par est orbium sphricorum concavorum corpora externa trahentium. Et multo magis res constat in orbibus corpora interius constituta trahentibus,

cum
si

attractiones passim per

orbium

cavitates

ab attractionibus contrariis
contactu null sunt.

(per Prop.

LXX.)

tollantur,

ideoque vel

in ipso

Quod

sphaeris iiisce orbibusque sphaericis partes quselibet a loco contactus re:

motae auferantur, et partes nov ubivis addantur

mutari possunt figuras

partes additae vel
notabiliter attrac-

horum corporum attractivorum pro lubitu, nec tamen subductae, cum sint a loco contactus remotse, augebunt
tionis

excessum, qui ex contactu

oritur.
e. d.

Constat igitur propositio de cor-

poribus figurarum omnium.

Q.

PROPOSITIO LXXXVL THEOREMA

XLIII.

Si particularum, ex quihiis corpus attractizum componitur, nires in recessu corporis attracti decrescunt in triplicat vel plusquam triplcat ratione dis-

tantiarum a particulis, attractio longe fortior

erit in contactu,

quant cum

trahens et attractum intervallo vel minimo separantur ab invicem.

Nam
(*)

attractionem in accessu attracti corpusculi ad hujuEmcdi sphaeram

est ratio

Et par

orbium sphcsricorwm concavorum,

(Fer Prop, 71.)

LiBR Primus.]
tralientem
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Idem, per exempla

389

augeri in infinitum, constat per solutionem Pi'oblematis

tertio exhibitam.
{^)

XLI.
et

in

exemple secundo ac

illa

Theorema XLI.

inter se collata,

facile

colligitur

de attractionibus

corporum versus orbes concavo-convexos,

tur extra orbes, sive intra in

sive

corpora attracta collocen-

eorum

cavitatibus.

Sed

et

addendo

vel au-

ferendo his sphaeris et orbibus ubivis extra locum contactus materiam

quamlibet attractivam, eo ut corpora attractiva induant figuram quamvis

assignatam, constabit Propositio de corporibus universis.

Q.

e. d.

PROPOSITIO LXXXVII. THEOREMA XLIV.

Si corpora duo sihi iiwicem similia, et ex materi qualiter attractiva con~
stantia^ seorsim aitrahant corjpuscida sihi ipsis proportionalia et

ad

se si-

militer posita

attractiones acclratrices corjmsc^dorum in corpora toia

eriint ut attractiones acclratrices

corpuscidorum in eorum particulas

totis

proportionales, et in totis similitcr positas.

Nam

si

corpora distinguantur in particulas,

sitse
;

qu

sint totis proportiona-

es, et in totis similiter

erit,

ut attractio in particulam quamlibet

unius corporis ad attractioem in particulam correspondentem in corpore

altero, ita attractiones in particulas singulas

primi corporis ad attractiones

;

in alterius particulas singulas correspondentes

tio

et

componendo,

ita attrac-

in

totum primum corpus

(^)

ad attractionem in totum secundum.

Q.
&c.

e. d.

* Augeri in infinitum constat, (521. 527. 531.) (f * Facile colligitur de attractioni) bus, &c. 528. 530. 552. 555. 536.
(^)
(^)

539. *

Ad

attraciionem in to-

tum secundum.

Corpora similia A,

a,

seorsim attrahant corpiiscula C, c sibi ipsis proportionalia et ad se similiter posita, sintque P, p paiticulae totis A, a, proportionales et in totis similiter
fisi

-)

et

attractio decrescat in ratione

dignitatis distantiarum, cujus sit index

erit attractio

corpusculi

in parti-

culam

ad attractionem corpnsculi c in particulam p, ut P P f ", ad p P C ". Und si corpora A et a in

P et p divisa componendo, attractio corpusculi C in totum corpus A ad attractionem corpusculi c in totum P C ", corpus a, ut P X P c " ad p quod particule omnes P, p sint ubique
particulas innumeras ut
intelligantur, erit,

C
--9
i

tolis similes et in

ils

similiter sita?, et

earum a corpusculis C, semper maneant propoitionaies distantiis

di^anti

B b3

390
Corol. 1.

PHILOSOPHIjE NATURALIS
Ergo
si

[Mot. Corpor,
distantias cor-

vires attractivae particularum,

augendo

pusculorum attractorum, decrescant

in ratione dignitatis cujusvis distan-

tiarum ; attractiones acclratrices in corpora tota erunt ut corpora directe, et distantiarum dignitates
illas

inverse.

Ut

si

vires particularum

decrescant in ratione duplicata distantiarum a corpusculis attractis, cor-

pora autem

sint ut

cub. et

cub. ideoque

tum corporum

latera cubica,
:

tum corpusculorum

attractorum distantiae

a corporibus, ut

A et B

attrac-

tiones acclratrices in corpora erunt ut

A cub. ^ q^ad.

^^

B cub. B quad.'

^^ ^^^'

"*

corporum

latera illa cubica

et

B.

Si vires particularum decrescant in

;

ratione triplicat distantiarum a corpusculis attractis

ratrices in corpora tota erunt ut

attractiones accele-

A ^
,

cub.
^^|^
;

B
et

cub.
^^*'

^"HuF'

^^"^^^^*

Si

vires decrescant in ratione quadruplicat

attractiones in corpora erunt ut

^

A A

cub.
'

et

q.

B T B

cub.
,

q
(^)

q.'

ut latera cubica reciproce id est, ^ '

A
L

et B.

T>

T^
ii-t

sic

m cae

teris.

Corol. 2.

Unde

vicissim,

ex viribus, quibus corpora similia trahunt

P A

C, p

c.

Cum
Hyp.)

igitur sit

ad

a, et

distanti p c,

P PC

ad p ut
sint la-

teribus homologis

nales (ex
culi C, in

proportioerit attractio corpusd,

BD

totum corpus A, ad attractionem corpusculi c in totum corpus a, " ad a ut A P C ", atque P c etiam ut 3 b d ", ad b d 3 B , st ut B " 3 ad B hoc est, ut D d " ^, 3 ob proportionales A a B b d 3, (per Hyp.) ex quibus patet CoroUarium 1""". quod sequitur ; Nam si n 2, erunt attractiones ut B ad b d ; si n 3, erunt sequales ; si, n 4, erunt ut b d, ad B D, hoc est, reciproce ut latera cubica corporum.

X X AXbdadaXBD", D X X D D = D

= =

(>) 540. * Und vicissim, &c. Nam experimentis inventum sit attractionem corpusculi C in corpus A, esse ad attractionem corpusculi c, in corpus ad b d, vel ut 1 ad , vel a, ut est B ut b d ab B D, vires particularum attractivarum decrescunt in ratione distantiarum duplicata, vel triplicat, vel quadruEt generatim, si experimentis inplicat (539). venta fuerit attractio corpusculi C in A ad attractionem corpusculi c in a, ut numerus N ad numerum n, ponaturque vim particularum attractivarum iu recessu corpusculi attracti decrescere in ratione dignitatis distantiarum cujus sit index x erit 3;bd' 3, adeo(39)
si

que

(si

logarithmum

praepcnitur) erit L.

n^_
N B D
bd'

significet quantitatis oui 3

BD
b d
*

= X
L.

X
L.

L-

Quar

erit

n:N==BD*

-^^

j^

S.

L. -j-^, et X

B D

T'

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
modo

391

corpuscula ad se similiter posita, colligi potest ratio decrementi virium

particularum attractivarum in recessu corpusculi attracti
;

si

decre-

raentum

illud sit

directe vel invers in ratione aliqu distantiarum.

PROPOSITIO LXXXVIIL THEOREMA XLV.

Si particularum qualium corporis cujuscunque vires atiractiv sinf ut distanti(

locorum a particulis
;

vis corporis totius tendet

ad

ipsius centrum
et

gra-

vitatis

et

eadem

erit

cum
ejiis

vi globi

ex materi consimili

quali constantis,

et

centrum habentis in

centra gravitatis.

Corporis
ribus, quse,

R
si

T V particulae

A,

trahant corpusculum aliquod

vij

particulae sequantur inter se, sint ut distantiae

Z,

BZ

sin particulae statuantur inaequales,

sint ut hae particulae et ipsa-

rum

distantiae

Z,

B Z

con-

gk,^.,..

junctim, sive (si ita loquar) ut hae

particulae in distantias suas

"

"'.:-!,""--..

Z,

"'-..'"

B Z
illa

respective ductae.

Et exJun-

ponantur hse vires per conterta

AxAZetBxBZ.
;

gatur
sit

ad

A B, et secetur ea in G ut A G ad B G ut particula B particulam A et erit G comgravitatis prrticularum

mune centrum

rol. 2.) resolvitur in vires

G Z et B X B G. A ad B et B G ad A
contrarias, se

A et B. Vis A X A Z (per legum CoA X G Z et A X A G, et vis B X B Z in vires B X Vires autem A X A G et B X B G, ob proportionales

G, c uantur
destruunt.
;

ideoque

cum

dirigantur in partes

mutuo

Restant vires

AxGZetBxGZ.
X
,

Tendunt
T L" -jj"

hae ab

versus centrum G, et vim

A+B
.

GZ

componunt ;
.

"

n B D =. -T
-4- 3.

j-.

ent X
p

=:

4,

prorsus ut supra.

Si

g^
dex
X,

Invenietur itaque dignitatis in-

B D

n "

B D
invene-

per^tabulasjogarithmicas
Si

Exe,pli

causa.

_
L.

=_,
xz=
o,

erit

L.
2.

=_
Si

== p
tur X
j^

3.

ged
p.

si

L. -r-T,

B D bd

et ide

1+3 = T
et

=^
-

Si

= IIL, ^ ^ = - > x = ent

^. 10,

N
Si
1.

I,

erit

= ^ N

proind x "

^
!^

3.

0000000

4. ^ 3 =LA N ^

5.

392 hoc
est,

PHILOSOPHIE NATURALIS
vim eandem ac
si particTilae attractivae

[Mot. Corpor.
consisteront in eo-

et

rum communi gravitatis centre G, globum Eodem argumento, si adjungatur particula tertia C, et com-

ibi

componentes,

ponatur hujus

vis

cum

vi

-j-

B
;

>,^,.

X
vis

tendente ad centrum

'^

";.".";--.,.

inde oriunda tendet ad comgravitatis globi il-

.,'

mune centrum
lius in
est,

et particulae

C; hoc

ad commune centrum gravitrium particularum A, B,

et

tatis

eadem

erit,

ac

si

globus et
in centro
ibi

particula
illo

C consistrent
Eadem

communi, globum majorem

componentes.
particularum

Et

sic

pergitur in inficorporis cujus:(')

nitum.

est igitur vis tota

si

omnium

cunque

V, ac

corpus

illud, servato gravitatis centro,

figuram

globi indueret.
Corol.

Q.

e. d.

Hinc motus

corporis attracti
:

Z idem
si

erit,

ac

si

corpus attrahens

TV

esset sphasricum

et propterea

corpus illud attrahens vel

;

quiescat, vel progrediatur uniformiter in directum

corpus attractum

(^)

movebitur in

ellipsi

centrum habente

in attrahentis centro gravitatis.

PROPOSITIO LXXXIX. THEOREMA XLVI.

Si corpora sint plura ex particulis qualihus constantia, quarum vires sunt ut
distanti locorum a singulis
:

vis

ex omnium viribus composita, qu corpiis-

culum quodcunque
tis
;

traiitur, tendet

ad trahentium commune centrum gravitailla,

et

eadem

erit,

ac

si

trahentia

servato gravitatis centro communi,

coirent et in

globum formarentur.

Demonstratur eodem modo, atque Propositio superior. Corol. Ergo motus corporis attracti idem erit, ac si corpora
servato

trahentia,

communi
si

gravitatis

centro,

coirent et in

globum formarentur.
centrum vel
quiescit,

Ideoque

corporum trahentium commune

;

gravitatis

vel progreditur uniformiter in line rect

ellipsi,

corpus attractum movebitur in

centrum habente

in

communi
Per
Prop.

illo

trahentium centro gravitatis.

(')

Figurant globi indueret.

(t)

77.

Pitip. 78. et

Movebitur in ellipsi, &c, pev Cor. 1. Frop. 10.

Per Cor.

Liber Primus.]

PRINCit^lA

MATHEMATICA.

393

PROPOSITIO XC.
Si

PROBLEMA

XLIV.

ad sngua

circuli ciijuscunque puncta tendant vires

qualcs centripet^ cres7~atione

:

centes vel decrescentes in

i

qucunque distantiarum

invenire vim,
circuli

corpuscidum attrc/atur uhivis pcsittim in rectal

insi&tit.

qu piano

ad

centrum ejus perpendicidariter

Centro

intervalle quovis

D,

in piano, cui recta

;

A P perpendiculaqu corpuscu-

ris est, describi intelligatur circulus

et

invenienda

sit vis,

lum quodvis P
liitur.

in

eundem

attra-

circuli

puncto quovis

ad corpusculum attractum

agatur recta
capiatur

E.

In recta

PA

PF

ipsi

erigatur normalis

P E aequalis, et F K, quse sit

ut vis qu

punctum

trahit cor-

pusculum P.
va
linea

K L curquam punctum K perpSitque I

tu tangit.
culi

Occurrat eadem
In

cir-

piano in L.

PA
I
;

capia-

tur

H aequalis

P D,

et eriga-

tur perpendiculum

curvse
et erit corpusculi

prasdict occurrens in I

P
e.

attractio in
i.

circulum ut

area

H I L ducta in altitudinem A P.
in

Q.

Etenim

AE
A

capiatur linea

quam minima

e.

Jungatur

e et in

P
vis

E,

PA

capiantur

C,

f ipsi

e sequales.

Et quoniam
et

nnuli centro

intervallo

AE

in piano praedicto descripti

qu punctum quodvis,

trahit

ad se corpus P, ponitur esse ut

K,

inde vis qu
,

punctum

illud trahit corpus

versus A,

(i)

AP X FK
est ut

p-^

et vis,

qu annulus
conjunctim ;
et latitudi

totus trahit corpus

C")

versus A, ut annulus et

A P X FK
^pT^

annulus autem

iste est

ut rectangulum sub radio

AE
hte,

(')

Est ut

-^-^. per Leg. PE

Cor. ?

("")

annulus aillm

&c.

Nam

an-

394.

PHlLOSOPHIiE NATURALIS
(") et

[Mot Cokpor.
et

e,

hoc rectangulum (ob proportionales

aequatur rectangulo
iste trahit

corpus

PE
FK

X Ffet
est,

PE X C E P versus A, ut APX FK

seu

P E et A E, E e P E X F f crit vis, qu
;

C E)

annulus

PE
P,
sive

con-

junctim, id

ut contentum
ut

X F K X A
k
propterea

area

f ducta in

P.

()

Et

summa

virium, quibus

annuU omnes
tro

in circulo, qui cen-

et intervallo

AD
P
I

describi-

f F

II

tur, trahunt

corpus

versus A,

A
L1./-IC
^^

est ut arca iota

AH
c.

K L ducpunc-

ta in

P.

Q.

d.
si

Corol. 1.

Hinc

vires

toruni decrescunt in dupHcal distantiarum ratione, hoc

1
.

P F

oTid

'

^^^ it(]ue

idco area

corpusculi

,...., P m circulum ut
1

H I K L ut p p-fj AH PA
a

11.
est,
;

si sit

F K

ut

erit attractio

.,

p~H'

^^*'

^^

"P^*
distantias

Corol. 2.

Et

universaliter, si vires

punctorum ad

sint reci-

proce ut distantiarum dignitas qulibet

D
(")

",

hoc

est,

si

sit

F K

ut yi,,

circulorum

AEXEZXE AeXezJ^e
-

A E Z X, A

x,

hoc

est,
.

*
et

Et hoc reclanguluvi, &c.

Angiilienim
J'

ad

rccti

rquantur, et anguliis

E A

-, et quonic z X c.

am

evanesL-ente

e,

fit

E 2 X E

P comiminis est, triqu triangiilo C E e, A adcque tiiangula lic similia sunt, et lalera lia(Per Prop. 4. Lib. 6. bent proportionalia.
Elom.)
()
.Et

propterea
4.

summa

virium, &c.
Sit
f.

Per

Cor.

Lcm.
*

C)

Atque
f

ideo area, &c.

X, et crit

enim
ut.

P F
fcx ^

X,

=d

KX F
-}-

X X

H)^).) cujus flucnscst

Q-

const. (165)

Et qiioniam area
ubi

PF
1

= P A,
1

A L K F evanesccrc dbet, crit Q = et arca A L K F

P A
-

ut
ert

EZ

annulus evanescens ut X E, hoc est, ut

EeXEZXE
EZ X

sive

P~F ~ P~ "~ P H Cm igitur attractio corpusculi P, in circulum sit ut A H I K L X 1* A, erit quo. P A

H.
ubi

P F

quia radius

EeX

A E

est

ut periplieria

E, ut

A E.

1"" "*

PA PH PA AH - FH = P H - = P-H-

Liber Primus.]
ideoque area

PRINCIPIA MATHEMATICA.

395

(')

AH

KL

ut

p^
1

p
a

j^

i ;

erit attractio

corpusculi
Corol. 3.

in circulum ut
si

p ^

PA p j^
2

i-

Et

diameter circuli augeatur in infinitum, et numerus n

sit

unitate major; attractio corpusculi

in

planum totum infinitum

erit re-

ciproce ut
escet.

PA

PA
'^

-,

propterea quod

(")

terminus alter

v> 'u

evan-

PROPOSITIO XCI. PROBLEMA XLV.

Invenire attradionem corpusculi
siti

in axe soUdi ?'otundi,

ad

cujus puncta

singrda tendunt vires quales centripet in qucunque distantiarum ratione

decresceJites.

C) In solidum

DE

tra-

natur corpusculum P, situm in

ejus

axe

B.

Circule quolibet

RF

S ad hune

axem perpendiet in

culari secetur

hoc solidum,

ejus semidiametro
a],iquo

S, in piano

PA L

K B

per axem

transeunte,

capiatur (per Prop.

XC.) longitudo F
pusculum

K vi,

qu cor-

in

circulum illum

attrahitur, proportionalis.

Tan-

gat autem punctum

curvam lineam

LK
;

I,

planis

extimorum

circulo-

rum

AL

et

occurrentem in

et I
i.

et erit attractio corpusculi

in

solidum
C)
erit

(*)

ut area

LAB
Si

I.

Q.

e.

Ideque area, &c.

enim

D dicatur x,

(')

Terminus

alter

evanescet,

Ob P H,
Convolu-

K X Ff ut -^,
L, ut
(11
1

(ex
;

Hyp.)

infinitam.
et (165) area

posit

X seu
1)

+ Q. X F = P A,
-^;

C) * In solidum
const.

tione superficiel

D E C G, &c. A D R E B circ
L A B

axem

AB

'

invenitur

=
hoc

genitum.
I. Patet per Cor area illa est ut summa virium singulorum circulorum, qui per omnia puncta lineae B describi possunt.

Cn

PA (n 1)PA
est,
I

''

'<^"'"^^ea

A F K L, ut
-

C) Lem.

Ut area

4.

Nam

(n

l)x'
1,

541. Scholiuni. Sit abscissa

ob datam quantitatem n

ut

'

ubi

P F

= P H.

PA" = V
I

fluxio d X, ordinatira applicata

P F F R

= =

x, y,

ejus

P R

y y

+^

*<

fit

*is reciproc ut distanti

dignitas cujus index n, erit

K ut

396
Coro. 1.

PHILOSOPHIJ NATURALIS
Unde
si

[Mot. Corpor.

solidum cylindrus

sit,

parallelogrammo

AD EB
:

circa

axem

AB

revoluto descriptus, et vires centripetae in singula ejus

sint reciproc ut

puncta tendentes

quadrata distantiarum a punctis

(")

erit attractio corpusculi

P in hune cylindrum utAB PE + PD. Nam ordinatim applicata F K

(per Corol.
1
1.

Prop. XC.)
1

erit ut

PR'
1

PF

Hujus pars

ducta

in longitudinem

A
:

B, describit
altra

aream

X A B

et pars

p-^ ducta
describit

PF

in longitudinem
1

B,
id

aream aream

in
;

P E
P

AD,

quod ex curvas

LK

I quadratur

PA P B, P A difFerP D- De conentiam A B describit arearum difFerentiam 1 in P E P D, tento primo 1 X A B auferatur contentum postremum 1 in P E P E + P D. Ergo vis, et restabit, area L A B I qualis 1 in A B P E + P D. huic areae proportionalis, est ut A B sphrois A G B C attraliit qu innotescit, Corol. 2. Hinc etiam vis
facile ostendi potest

et similiter pars

describit

in

D A 0,

eadem ducta

in longitudinem

ductaque in ipsarum

corpus quod vis P, exterius in axe suo

AB

situm.

(^)

Sit

NKR
a,

PR"
(per Cor.
2.

PF

dini

Prop. 90.)

dx
fluxio erit ut

"~

y 4- X x) 2 Quar arese A F K L X dx _i (y y '-\- X x)~2

(y

T ACB AE
'^

D, &c.

Sit

A P

=
r-

curv

datas

et hujus fluens ut vis

lidum

natur, inveniendus est valor ordinatae y per abscissam x, et ind fluens determinanda. * Erit attractio corpusculi P, &c. (") Si ordinatim applicata F R, dicatur b, patet (429)
area;

DRE

D R

qu corpusculum P in sotrahitur. Data ver cui-v

PE= 2 b x x x E D ^ = , bb X unde quadratum E R ordinatae ad curvam N K R M sive ^T>^=V^^-\-^T)^ = a^4-2ax + xx+j-^X2bx .^xx;

sit

cujus convolutione generatur sphrois semiaxis b, alter semiaxis S C S c, X, erit a -|- x, et (ex natur

ellipseos) '

erit

'

'

'

bb

bb

A F K
^

L, elementum fore ut d s
_,.
i^
,

cum
ultra

ergo

hc sequatio\ad curvam N K R M, secundum gradum non assurgat constat

esse ex Sectionibus Conicis
. .
:

- X
(b b

dX
i

X d X ut d X -|- Q) seu X

= d proind elementum prdictum d Quar A F K L ut x quoniam ubi P ^ P A, P R seu = P D, Q = A F K L, seu P D P A, cylindrum D R S G, P F PR+PD PA=AF PR-f PD=AB PE + PD, ubifitPF = P B, P R = P E. NK M C)
z
z,

-|-

X x)

r *. -^

lat

b b 4- X X
'

eam curvam
z z, et

erit

au-

ent

tem
va,

,,.

ellipsis si quantitas

xx

x x ce

sit

negati-

et

z.

erit

et

hase area evanescit,

z

F,

et

erit

et area

attractio

orpusculi P, in

ut

quod evenit ubi S C (sive c) major est qum S (sive b) ; Erit ver parabola si ea quantitas evanescat, ideoque si c b quod evenit ubi curva A C B est circulus ; Denique erit hyperbola si ea quantitas sit positiva, hoc est, si A S

sit

longior axis. 543. Sit C

ellipsis

cujus axis

et

542.

Sit

Jl

dinatirn cj'piicala

ER

seclio conica ciijus orecquelur semper longiiu-

major axi A S, quo casu curva R erit ellipsis, bac ratione ejus curvae K R deterDicatur ejus eilipmiiiabuntur axes et vertex.

NK M N M

C S

sit

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
PE

397

sectio conica cujus ordinatim ap-

plicata
,

R,

ipsi

perpendi-

cularis, aequetur

semper longitu-

dini

P D, qu
illud

ducitur ad pimc-

tum

D,
A,

in

quo applicata ista

spheeroidem secat.
verticibus

A sphaeroidis
ad ejus axem

A B erigantur perpendicula A K, B M ipsis A P, B P sequalia respective, et propterea sectioni coseos

axis

NKR
OT

i\l seiiiiaxis
t,

dicatiir

A
p

curvae

A C

B,

N a vertice dicatur p, abscissa N E erit =

distantia verticis

O N=

s,

alter sem-

bb
b|

Xba
per

-}-

cc|^

et

diviso u troque

-j- X, et ordinata?

E R quadratum

erit

ex ellip-

membro

tt seosnatura X2sp-|-2sx pp 2px xx,

transponendo a

-,

et re-

ducendo secundum

membrum

ad

communem

quod ex
(542)

constructionis hypothesi fuit repertum

= a='4-2ax + xx + ^2bx ^X

X X. Conferantur horum valorum tertnini homogenei, scilicet constantes cum constantibus, eos qui unam variabilem includunt cum similibus, &c. fient trs ist aequationes (variabilibus
deletisl

tt ss

= = X2sp pp; a4--rss b ce Ex bac p; r = bb

a^
t t

c c

'

t t

tertia

s s

aequatione, mutatis signis utrinque, reducto pri-

mo membro
inversis

ad
.
.

communem

fit

denominatorem,
et s s

et

termmis

ss b b = ce b b
1 1

=
b
,

ce

TTb b
tt
s s s

Tum

seeund sequationis a ^
^

-]
'

=X

p
^

multplicatis terminis per ^

re-

ductione fact prmi membri ad

eumdem
1

deno-

minatorem,
nventi
fit

et substitutione fact valoris

supra
c
c.

Denique,

p = ce b b X b a -f prime a =
s

denomiiiatorem, deletisque terminis sese destru-

aequationis

X
ad

entibus est
'"'^ ''"'^

t ^

Xa^-j-Sab-l-e*
'^

2sp_pp multiplicatis membris

per li, sub-

I'S=a+bestPS^_b- =
b,

a
stituto ejus valore, utrinque mutatis signis et b 2 dite s s, fit tandem s s , c ^ b ^

2 -j.

2 a

a^=:ss

PS^ b^-L
'

ideoque est

= C2_b2 ^ ^ C S2 nempe O T =
t *

qu nova aequatione cum secundum membrum sit ipsum quadratum quantitatis s p, substituto ejus valore pnus reperto.
s

-|-

p, in

omnes

dati,

et loeo s s

pertinentia

pnmo^inembro

subito
t ^

commode

* A S C S hoc ergo invento ctera'S'dliDim ^

''

invenientur

etiam

In gratiam not
quantitatis

ejus valore,

fit

^-,^, X

- r^" =

sequentis, ;x hs valorem

Ll

+ ll^^JL^^ determinabimus.

398

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. CorpoR;
edem
seg-

nicae occurrentia in

et

et

jungatur

auferens ab
et

raentum

M R K.

Sit

autem
C S

sphaeroidis

centrum S

semidiameter

quam
ita

esse aequalem quantitati p-^.^

AS^4-CS^
;

'

ex valoribus supra inventis statuitur

t

Est

s s

bb b t+ =
c^t

ex

terti Eequatione,

unde
b

erit s

sed ultra primum gradum non assurquse est parabolae proprietas. Dicatur ergo ejus parabol latus rectum 1, distanti ver. ticis a vertice curvas dicatur p, ab C erit p -|- x et ex parabolae natu. scissa
tes ductae,

genti,

N NE

_^ c^
c 2
2

_ b^

-b^
C S

ideoque
t

C S^

PO=PA+AO = a4-s
bb
cund aequatione)
est

AS

Est ver

b AO=
c^
s p, et

M
et

p,

cum

b a

+
a
-j

c c

(ex se-

P O

=
, ^

b a -|- c c, quo valore reducto ad denominatorem, deletisque teritiinis

entibus est

communem
sese destrusive

P O

c ^

b
S,

^ *^^

+b
sit

A S^ X P cumque C S XPS^ AS^-J-CS^est C S^ A S P 02 PS PO t^ PS^ AS^ + CS^

t

C S

^
^

C S^

= =

2 X CS^ AS^'^

C S^

PS

Unde tandem est

PS^ AS^ + CS CS^ s^ + t^ PO^

'

erit

ordinat

CS^ AS2

feratur hic valor

C S^ C S

-AS^ '^PS^ AS^+CS^'

C s^

PS

E R quadratum = 1 p -^ x concum valore ejusdem E R ^ su1

pra invento
stantes
.

a^-|-2ax-|-2bx,

p S^

CS^ AS'^^'
reducendoque ad

PS^-AS^+CSAS^+CSV

cludunt a2,

eumdem denominatorem, dele C S^ tisque termnis sese destruentibus CS^ AS^ C S^ AS^+CS ^

= =

cum constantibus et qui cum similibus, fient du

a^^

termini convariabilem in-

etI==2a-f-2b=2PS, P A^ '^ naturapa. = iT 2 a -f 2 b S ''Jl^ rabolas, sit E R ^ = X P + ^ ^"* P + ^ = E R1

quationes 1 p ideoque p

S ^-t-C S ^ P S^ A S^+C S^ diviso numeratore et denominatore per C S ^

'^

^ A

Est ergo

~ s^ + t^ ^
Q.
e.

NE = 2 P
E R3
2

S'

Cumque

area parabolica inter

P O

abscissam, ordinatam, et curvam intercepta sit sequalis duobus tertiis rectanguli abscissas per ordinatam, erit area parabolica

N E R

PS^ AS^-f-CS

I
S
d.

o
et
3

-^

E R3 5~S> 3 P o

^t et

quoniam, ex constructi-

C B circulus, 544. Sit autem curva data ita ut sphaerois ejus convolutione genita, sit acparabola, curata sphsera, erit curva stantibus enim qu in n. 542. dicta sunt, erit a -}- X, et ex natur circuli ut prius P

one, ordinat in

erectae sunt sequales

NKRM
erit

PA PA
p

B,

erit

area parabolica

NAK=
3

et area parabolica

NBM= PB
,.
,

=
erit

3 P S P F quadEP^ = 2bx XX, unde ratum = PE^ -f EF^ = a2-f2ax-j- A K R M B respondens axi sphaerae A B, -j-8AS3 6PA^XAS-{-12PAXAS xx-|-2bx xx = a2 -\- 2ax-f-2bx;
1

P A

4- 2

SI'

et differentia

j.~

_ harum arearum
^

cum

ergo ordinata

E R

ad curvam

NKR

F, ejus ordinat quadratum erit sequale abscissse ipsi per quantitates constan-

'umatur qualis

et

3 P S denique dempto trapezio

tum parabolicum residuum

A K M B, segmenK R M erit aequale

LiBEK Primus.]
maxiiTia

PRINCIPIA MATHEMATICA.
qu sphaeerit

399

S C

et vis,

rois (f) trahit corpus P,

ad

vim, qu sphra diametro

descripta trahit

AB

idem corpus, ut

ASxCSq PSxKMRK PSq+ CSq AiSq

,

^^ 3

P S quad/ Eteodemcomli-

S cub.

putandi fundamento invenire

cet vires segmentorum sphaeroidis.

zz (165) ut iABXAK-fBM (qua A B = OEet a/ss zz = X ^ V'ss zz ^ AS, AK = PAetBM==PB=PA aquale 2 A S X P A + + 2 A S) reducendo terminis respondens =ER ad denominatorem 2 A S 3 P A + 3 A S 5 P S line O A E R, area O E
2 S
3

trapezium enim

AK
sive

MB

est

quale

fluens estz

,y/ss

sed

t t

est

fluxio

positivis

^,

et

sive

est

sequale

6ASXPA'-f.I2AS^XPA-|-6AS3
A K R M B ePA^XAS-flSPAxAS^ + 8 A
3 2
'

est

et

toti

res-

P S

quod deductum ex area

:=:

pondens est
parti

OA

s 2

K, ex qu demenda area

S3

O B respondens secundum quam curva quas vim sphaeroidis exprimit non ducitur, quque
est

A -S y 5 P S'
Fis

Q.

e. d-

OB
erit

(f) 545.

qu

spheerohs trahit corpus

P est

ad vim qu sphcera diavietro idem ad

corjius ut

A B descripta trahit ASXCS^' PSXKMRK

onem

AK

B M, utque AP, etBM

j

s ^

per constructi-

= PB = BA

PS^+CS^ AS\
A

A S3
3 i^ S^ Supponatur juxta solutionem hujusce proble-

OA OB + A P vera -X AP BA AP= AB+ AE = ~ t^

fluens

s^4-t2

matis,
les vi

ordinatas singulo puncto

ED
ut
1

secundum B, cujus E applicat sint sequaa ciiculo P cujus radius est trahitur; ea vis est per Cor, 1, Prop. 90.
describi

curvam

Tertii termni

P O dz

qu corpus

\/

s s

fluens sic invez z

P E
,

sit

sumpta a puncto juxta notam 5^5.

O E hujus curvae abscissa O (centre curvas N K R M

dtermint)
dicaturque
z,

nitur

Sectoris Elliptici
. .

TO K P Od
-y/ s s

fluxio est (424)

istdz
/y/ s s

^ multiphcetur per

,.

2PO
z
z z

nascetur
fluens

z z

ejus fluxio erit dz, fluxio itaque areae curvas quse

terminus propositus

exhibet vim sphaeroidis

cumque
et

PD

constructionem, sitque
t

ex n.
.,

erit

=ER E R 543) = a/ POd

s s

^ d d sitPE=PO OE=PO z
erit

unde

z,

ordinatae curvas

NK R

(ut facile

per deducitur

M,

per

termin proposit erit sector ille ellipticus T 2 P multiplicatus, sed quoniam area quae-

OK

sita

non respondet

toti

A, sed tantum ejus

tertio

z z, fluxio ejus arese

,

parti

B, vera fluens are qusita; ex

est sector

termino invemendo

\/ ^ s

s s

z s

/i/ s s

zz
.^z
z

dempto

sectore

Terminorum

positivorura

z d z
z -}

O K X

T O P O
;

MX

TO KX ^ 2 P O
j

P O
t

sive sector

Dividitur autem sector

y'

s s

M O K in figuram rectilineam M

O K

et

mix-

400
Corol. 3.

PHILOSOPHL: NATURALIS
Quod
si

[Mot.Corpor.
at-

corpusculum intra sphaeroidem in axe collocetur,

Id quod
n ^o*"-,

tractio erit ut ipsius distantia a centre.

tilineam

facilius

hoc argumento
ut d x
1

per. B, nam producatur recta tinget ad F, propter O P P M, totum ver triangulum O | i O P B P B, et triangulum X A P, o P P A P tnang. O r, unde suhlato triang. O P ex I

i P

MRK

friangulum

O K

valet

OXA

OK

= =

PA=AKetPB= M =
X

MK

^'"^

P^^

^'

xy -t^^op,

XC
v/-.

PEdx
JTp
'

erit

ea fluxio ut d x

a ^
^

T,

" a b "
v"

remanet

triang.

AP)=;iOPX AB.
qusita hujus
tertii

OMK = ^OPX(PB
termini est

X X K K

-'

g^^^
>

^^^

.T. +
!

v v

l)

^ ^

a_2M-_2_abv_+

.lq const.,
et V

qu

Unde tandem fluens " ^' 2 P O i

OP

2 a bp^ o evanescere dbet ubi x i _ 3 , ^ _ , ,, a _|_ 2 a 2 b -|- A a3

a,

ideoque

est

2
o, et

X
-.

+
:

b|

XA
2
'\

oPO B 4- l-i-T
PO

PO^ X M R K = ~ X
qu

AB

+ Q=

Q=

4a34.2;i'b ^
2

^ a

vis autera

4- bp-

~ X M R K,
s^--t^ P
t

detracta ex fluente
t

terminorum positivorum

A B X
2

ABx:

O^

PO

X M R K,

cumergosit-

^'

P O _

T^

~PS^ AS^'+CS^
qusita (quia

PS^ AS^+CSPS
A B

Si autem curva A C B sit circulus, sphasrois in sphEeram veram mutatur,fitCS = A S et segmentum

2ASXCS^ 2PSXMRK PS^ AS^ + CS^

MRK
mula
2

(543)

est fluens

=2A

S)

fit

-r-T^-r (544 ) ideoque mutatur haec for-

2AS3
P
S
2

A SX A

S-

2PSX2
S

A
S

S.

in istam

P
S

PS
S
^

A S3_
P
spl.a;raB;_ itaque

A S ^ -j- A 2 A S3
5

^.

que expri-

met vim
VIS

divisa

expressione

sphroidis et vis sphara per communem mulliplicatorem 2: erit vis sphroidis nd vim
sj^heer ut

totius sphra; obtinetur

et v
,

z= P

(a

ASXCS^-PSXMRK ad
PS
A
S^'-f C S2
e. d.

4 , , ,, i n, , -|a3-f-2a-b-a3-4a-b-4ab-- |a3-2a-b-4ab-.|b3
,

+2
X

si

fit

b),

x B (2 b) estque ide 2 b

=A

A
3

S3
S^

Q.

4a^b+8ab2 + #b3 ^ 2 X a -f
b[

+ bh
f
b

2bX(l
et

culo,

Potest etiam determinari vis sphsera;, hoc calsit ut prias PA::=a, abscis-

^ ^

-f 4 a b 4a

sa

A E

2 a X

+x
X,

x, X,

tur circuli)

x x (ex na- 2a2-f4ab+2b2_ ideoque PF^(vv) = a2-j-2ax

^

P F et E F

V,

AB=.2b, erit P E ^
2 b x

^r-),

reducen-

bl

a ^

_(_

do ad eumdem

denomin' /torem

.a

2 b X 2_4ab fb^

4- 2 b

unde invenitur x

=
et

2
.

^^ "~

vdv 2vdv = S^X(a+b) _L.^ = TT b + dx a^-|-2ab-i-vv

.,-^,

SX(a-fb)^*

et

2X(a+b)
cum

^'

FF ~ TJ^-

PE dv

= 4^X
a
Ita-

= 2b V
et
et

Ib^

X S~+bh
sive

ponendo

S pro

b,

S pro a -|- b dividendoque uumeratorera denominatorem per 2, vis tota sphra; est

2
3

que,

fluxio area> quae exprimit

vim sphasr

A S3 P S ^"

Q.

e.

1.

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATIIEMATICA.
axe
sit,

401
Sit

collgtur, sive particula in

sive in ali quvis

diametro data.

AGOF
quaevis

sphserois attrahens,
illud

Per corpus

S centrum ejus, et P corpus agantur tum semidiameter S P A, tum

attractum.
rectae

du

E,

sphaeroidi hinc
;

inde occurrentes in
sintque

P C M,

D et E, F et G H L N superficies

J}F

sphaeroidum duarum interiorum, exteriori

similium et concentricarum,
prior transeat per corpus

quarum

P, et secet rectas

D E et F G

in

et C, posterior secet

easdem rectas

in

H,

I et

K, L.

Habeant autem

sphaeroides

omnes axem commurectarum partes hinc

nem,

et erunt

inde intercept
;

D P et B

E,

F P

et

G,

DH
K
L.

et I

E,

FK

et

LG

sibi

mutuo aequales (^) propterea quod rectae in eodem puncto, ut et rect F G, P C et

DE, P B

et

I bisecantur

Concipe jam

F,
in-

E P G designare
conorum

conos oppositos, angulis verticalibus

etiam

DP

F,

E PG

finit parvis descriptos, et lineas

D
(^)

H,

1 infinit

parvas esse; et

particulae sphaeroidum superficiebus absciss

D H K F, G L I E,

ob asqualitatem linearum

H,

I,

erunt ad invicem ut quadrata

distantiarum suarum a corpusculo

aequaliter trahent.

P,

et

propterea corpusculum ilhid

Et pari

ratione, si superficiebus sphaeroidum innu-

(^)

Propterea quod rectff

trs ellipses

Cum

enim

AGO, HLN, PCM

D

DU, PB,

&c.

tie

DP, E

P,
F,

angulis

DP
E
I,

E P

Sed quoniam evanescentibus G, line D H, F K et

parallelfp,
erit
1

similes sint, idemque centrum et axes communes ac proind communes etiam diametros hoE, I, P B mologas habeant, patet lineas esse in tribus illis ellipsibus ad communem dia-

DHK
^ ^
L G
j"

L,

fiunt

superficies

F, ad superficiem

G L
j
^"^

E, ut rectan,

gulum p

X
^

DH-1- F
z

K
'

rectangulum

metrum

ordinatas,

idemque dicendum

esse
si

de
per

tribus lineis

F G,

punctum A,
to
ipsi

in ellipsi

P in ellipsi P B, seu D E
in

PCM

AGO bomologum punc-

L,

PC.

Nam

^
,

hoc

est,

(ob

DH

+
DP

ducta intelligatur recta

parallela,

ta erit

ad eandem ellipseos
ellipsi

ad quam

PCM
D

AGO

hc

linea ordina-

4. E I) ut p ad P, seu ut Quar M D P F, E P G conos

diametrum

in sphaeroide

AGO dsignent, solida D H K F,

D

ad E P. vel pyramides

P
de

B, atque ade rectae

caeteris lineis ostendi

ordinata est linea E, P B sunt ad ean-

dem diametrum

ordinatas,
rectae

potest.

idemque eodem modo Quare ab ill

G L I E erunt ut superficies praedictae in perpendicula perpendiculis p, P, similia dutae, hoc est, ut quadrata distantiarum P, E P. Quoqu particula solida D H F trahit corpusculum P est ad vim qu illud trahitur a particula solida G L I E, ut solidum
niam
igitur vis

puncto, ut et rectse F G, a su com.muni diametro. {'^) * Ernnt nd irwicefn. &c. Si ex punctis et E in lineam F G demissa intelligantur perpendicula infinit parva p, et P, hsec, ob angulos P F, E P G, asquales, erunt ut distan-

commun! diametro bisecantur in eodem

DE, P

B,

et

I,

C, et

KL

DHK F D P
TTTTTi 2
2 o,

^ ad solidum --

,.^

G LI E E P2
..

hoc

est,

ut

DP
P

ad

EP
p

2
,^

maniiestum

est

corpusculum

utrinque aequaliter attrahi.

VoL.

r,

402

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.
divi-

merurum simlium concentricarum

dantur spatia

axem communem habentium

omnes utrinque

DP

F,

EG CB
in partes

in particulas, hae

aequali-

ter trahent corpus

trarias.

con-

Squales igitur sunt vires

et

coni

D P F

segmenti conici

EGc
mutuo

B, et per contrarietatem se
destruunt.

Et par

est ratio

virium materias omnis extra sphse-

roidem intimam
roide intima

hitur igitur corpus

P C B M. TraP a sola sphaeP C B M, et propterea

LXXII.)
at-

(per Corol. 3. Prop.

tractio ejus est

ad vim, qu corpus

A trahitur a
S.

sphroide tot

AGO

D,

ut distantia

PS

ad distantiam

Q.

e. d.

PROPOSITIO
Dato corpore

XCII.

PROBLEMA

XLVI.

attractivo, invenire rationem dccremcnti virium centripetarum

in ejus puncta singula tendentiicm.

E
ris,

corpore dato formanda est sphaera vel cylindrus aliave figura rgula-

cujus lex attractionis, cuivis decrementi rationi congruens (per Prop.

et

LXXX. LXXXI.
{*) * Tnveniri potesl.

XCI.)

(^)

inveniri potest.

Dein lactis experimentis

Hoc est per

Propostiones
"""

x
""

"

y3 "-^-Qconst.
_____
biEC

citatas inveniri potest generalls expressio seu for-

autem

mula

attractionis corpusculi in

sphram

vel

attractionis

cylindrum aliamve figuram regularem, et lex corpusculi in eandem figuram

experimentis inventa conferri dbet

cum

ge-

nerali ill formula, et ind habebitur quatio

cujus ope determinari poterit formulas generalis exponens indeterminata. quas exhibebit attractionem in singulas particulas materise.

Exemuluin.

In cylindrum

A D E K G

trahatur corpusculum F, situm in ejus axe B, ut in l'rop. XCI. ; supponaturque vis in singulas cylindri particulas tendens reciproc ut distanti digniias cujus index n, et

dicatur

critque

b. P B D P F =r X, P R yy=:xx-|-gg, ideoque y d

P A
e,

R F

= =
y"

a,

g,

= = y =
c,

y,

X d X. Quare tliixio vis qu corpusculum P in cylindrum A D K S G trahitur, erit (541)

dx

xdx
d X

dx
'

X"
"

yt'y
*

= =b
evanescit, ubi x
^

a,

et
",

=b
ei 3

Quare

erit Q,

"

fluens accurata

'

1)3

.,3

n_f. c

_e3

d y

cujus fluens

Liber Primus.]
invenienda est

PRINCIPIA MATHMATICA.

03

vis attractionis in diversis distantes,

et lex attractionis in

totum inde patefacta dabit rationem decfementi virium partium singula-

rum, quam invenire oportuit.

PROPOSITIO

XCIII.

THEOREMA

XLVII.

Si solidum ex iin parle planum ex rellquis autem partihis wfinitum, constet

ex partculis ccqualihus qiiaJiter attractivisy qiiarum vires in recessu a solido decrescunt in rationc pof estai is cujusvis dislantiarum pli(sq7iam qiiad-

ratic, et vi solidi totius corpiuculum

ad utramvis plani partem

est dista7itia

constitdiim

trahaiur

dico quod solidi vis illa attraciiva^ in recessu ah ejus supeijicie

plana, dccriscet in ruticne potestafis, cujus lafus

piano,
et

empuscdi a

index ternario minor

quam index potesfaiis

distant iarum.

Cas. 1. Sit

L G
e.

planum quo solidum terminatur.

qu ab exponente
autem
et

Jaceat solidum

ub X

=
e, et

c, et

Jatn ver vis qu ror-

indcteminata libra

pusculum
c

in

totum cylindrum

A D E K G
ut b

trahitur, experimentis inventa sit

b3

"

a3

habebitur seqiiatio b
"

ci

a-j-c = e3
"
"

tollatur etiam L. v, ponatur v

erit
t

a -}e

(383)
t 3

^
1

L. v
4 _j_

==

L.

-f

X.5

_,

= i +
t

est.
t

Ut
-|- 1,
t t

5^"n
ex qu detevminnndus Porro posito n n.
nis

'

itaque in aquatioiie
tur

modo

&c. in infinit. Si inventa loco v scriba-

est valor indicis generalis

y,

quMlia fiunt aquatio-

singulas cylindri particulas tendens erif reciproc ut quadratum distantise a particul, quemadmodum in Cor. 1. Prop. 91. posituin est. Verum si hc rativis
iii

membra, ergo

one, varies tentando numros, non potest indicis generalis n valor inveniri, ponatur 3 n z, et vis corpusculi in cylindrum experimentis re* perta sit ut quantitas q ; et erit q z I)

t ^ f^ J^ ^\,3 &c. obtinebitur a-quatio ab expontntilms et logarithmis indeterminatis libra, ex qu per reversioncm scrierum invenietur valor quantit.itis t, et inde reperietur L. v, atque per L. v habel)itur valor indicis z, et inde valor ipsius n. Nam L. cum sit z et L. v , L. t 1, erit z L. a L. t 1 L._H-l

-j-

et loco

L. v sries

a'

c * r, e * s. et erit (L significante Logaritlimum qtiantitatis cui prafigitur) L. a ^ * V, L c L. p, L. b ^ L. r, L. e

'

c'^

e^. = = L.
z

Fiat a

=^

=
p,

=
b

p,

'^

v,

= + + etn=3 = 5
;

'^
L.

Si

in

aequatone

vel quantifate exponcntiali rcperiretur, harc aquatio

proposita, indeterminata z in solis quai'.titatum

datarum cxponentibus
reduci
esKct

= L.
= L.

s,

adeoque
L.
r

L. a

L.

et -

L.
I..

p ^
a

vel quantitas superiori niethrdo posset

numro tcrmincrum

finitam, in

ad aliam qu nullii

L. V

nde^,>U^^
L. b L. a

miuata.
-}-,

amplius exponens vel logarithmus indeteiNam siq fa^-pgb^''-j-hc'i-*

p, atque

adeo L. v L. b
p.

&c., sitque v 4 L. c 2 L. b
-j-

= =

a " erit q
erit

f v -|-

L.

p, proin-

L.a
deqve v L. b
L. c

g v L. a

v L. a -}-, &c.
^

enim

=
et

V L. b
erit

=
_

Le

et simili

modo

invenictur

"

et

L. a

'^

=b
L.

L. a

et

L. b

=:--^''x
L. a

r,

%^ = V V L. b + v L, b v L. L. b

V L. b L. a

s.

Quare
L. c

"quatio

L. e
b,

L. b

= L. a

2 L. b
V,

unde

est

* "

2L.b = ^
v L. a

et sic de cteris.

Cc2

404

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

Liber pRiMus.]
inde corpusculum

PKINCIPIA MATHEMATICA.

405
trahitur.
',

sol vi solidi ulira

planum

autem

vis

(per casum primum)

est reciproc ut

equales

G,

C K)
si

reciproc ut

C G
I
("=)

"

O K C K

siti
""

Haec
est

hoc

(ob

^.

Q.

e. d.

Corol. 1.

Hinc

solidum

LG
;

planis

duobus

infinitis

parallelis

G,

N utrinque
NIK

terminetur

innotescit ejus vis attractiva,

subdu-

cendo de
ulterioris

vi attractiva solidi totius infiniti

O, in infinitum versus

L G K O vim K O productae.
quando
est

attraclivam partis

Corol, 2.
lata

Si solidi hujus infiniti pars ulterior,

attractio ejus colrejiciatur

:

cum

attractione partis citerions nullius

partis
illius

pne

momenti,
(^)

attractio

citerions

augendo distantiam
"

proxim

in ratione potestatis

CG

decrescet

quam

^.

Corol. 3.

Et hinc

si

corpus quodvis finitum et ex un parte planum

illius plani, et

trahat corpuscidum e regione medii

distantia inter corpus-

culum
sit,

et

planum

collata

cum dimensionibus

corporis attrahentis perexigua

constet

autem corpus attrahens ex

particulis

homogeneis, quavum

vires attractiv decrescunt in ratione potestatis cujusvis

ruplicatee distantiarum
;

plusquam quad-

vis attractiva corporis totius decrescet

quamproxindex

im

in ratione potestatis, cujus latus sit distantia illa perexigua, et

ternario

minor quam index

potestatis prioris.

De

corpore ex particulis

constante,

quarum

vires attractivae decrescunt in ratione potestatis tripli-

catae distantiarum, assertio

non

valet

propterea quod, in hoc casu, at-

tractio partis illius ulterioris corporis infiniti in Corollario secundo,

sem-

per

est infinit

major quam

attractio partis citerions.

ScJiolium.

Si corpus aliquod perpendiculariter versus

planum datum
:

trahatur, et

ex data lege

attractionis

quaeratur motus corporis

solvetur problema

(^) * Innotescit ejus vis, stratis attractio solidi totius

&c.

Ex dmonO, in
l

,.

LG K
est ut

infi-

^** distantia

^ respectu C CG

I,

terminus -p-n:^-,'

nitum versus
solidi

producti,

^ G

q._3
1 "

minimus

erit

respectu termlni

vero

infiniti

K O,

ut -^

]_

C G

L___
"

et

P^gligi poterit, ideoque attractio erit quam prox" im ut C 3 reciproc. Quod tamen ve-

Quar

attractio solidi
1

L G I N, est ut

'"""' ^''^
3
jjjj^

""
(. 1

P*;*^'*'

^'

^"^"* n

C
,

^gg^

C
C)
l

si 3

jj
et

n_i = Q-^'
rectangulum
^""^^

=3

Nam

in

ideoque

MH
II da-

3"
.

erit

ut

Decrescet

quam prom'mc,
infinitum
-.

jy^
j

MHX
y-v ,

&c.
sit,
,

attractiva,

corjus '^
j

Vis enim est ut cai ui

r-7=-"n^::^, CO

*"J' P^^^^^"^ asymptotus C K,

t L

ht JJ

hyperbola, cuju.

et area illius finita

T^-m o Cl^

sed

si

perexigua f &

^"" exponit solidi L G 1 N ; area vero vim solidi infiniti N l K O.

LMN

NOKI,
c 3

infinita

406

PHILOSOPHIE NATURALIS
XXXIX.) motum
et
(^)

[Mot. Cobpor.

quasrendo (per Prop.

corporis rect descendentis ad

hoc planiim,
formi motu,
si

(per legum Corol. 2.) componendo motum istum cum unisecundum lineas eidem piano parallelas tacto. Et contra,

quaeiatur lex attractionis in

planum secundum

lineas perpendiculares

fact, e conditione ut corpus attractum in data

qucunque curv

line

moveatur,
tertii.

^)

solvetur problema oprande ad exemplum problematis

546. Secundum lineas eidem piano paralCorpus A quod ad plamim V Q, &c. perpendiculariter et secundum lintas lim- A V parallelas traliitur, exeat de loco A juxt direcP. 1. Si projectionis ditionem quamlibet
(')
lelas,

quam punctum

perptua tangit.

In

capiatur lateri quadrato iirea; A B F reciproc proportionalis, et punctum sit semper in line curv Z L R, prorss ut in Prop. 39. Jam dicatur a, x,

DL

D F D

A V

DV=

TD

rccto

A P

piano

VQ
line

parallela fuerit, dabitur

velocitate uniformi pro-

teriipus

quo corpus, dal

jectionis, percurreret

linoam

S,

et

per Prop.
paral-

39. invenietur in
lela

lineas

A V

T quod corpus vi attractiice eodem hinc habebitur punctum T tempore in trajectori A T Q, quam corpus utroque motu,
spatium S
describit, et

mpresso nimirum
cribit.

et

ex vi attractrice genito des-

2.

Si directio projectionis

A P
A

piano

S piano V Q et S L rect A V parallelis, motus projectionis A L resolvatur in motus A S et S L, et datis velocitatibus uniformibus A S et S L, dabuntur tum tempus quo percurritur A S, tum spatium S T quod corpus hoc eodem tempore
trahenti
parallela
est,

VQ

non

duct

motu impresso S L Prop. 39.) unde habebitur punctum T trajectori A T cujus omnia puncta eodem modo possunt inveniri. Exemplum. Exeat corpus de loco secundum directionem A P piano trahenti V paT eidem piano parallela, rallelam, et duct T, ut V cubus sjt vis trahens in tot line
describit ex vi attractrice et

simul (per Cor.

3.

reciproc.

De

loco

D,

trigatur semper
et vi

perpendicularis ad

AV

trahenti in line
linea curva

D T proportionalis,

sitque

B F G

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Ut
ad basem
sit

407

Operationes autem contrahi soient resovendo ordinatim applicatas in

sries convergentes.
si

in angulo quovis dato ordinatim

m
applicetur loiigitudo B,

qn

ut basis dignitas quaelibet

"

et quaera-

tur vis qu corpus,

secundum positionem ordinatim

applicatae, vel in baline,

sem attractum

vel a basi fugatum,

moveri possit in curv

:

quam

or-

dinatim applicata termine suo superiore semper attingit

augeri parte

Suppouo bafem

quam minima O, m

et

ordinatim applicatam

mn

(f )

in scriem infinitam

"

+ OA

A + O " resolvo mm m n O O
j

nn

H,

planum F
ducta
iii

Q G perpcndicula ex puncts P, Q, in K demis a, C A recta lineae F K pa-

rallela et secans perpcndicula

M et N

producatur

P H, G Q,

Q.

j)ro-

ut tungenti

P
/j
-

408

PHILOSOPHI^E NATURALIS
,

[Mot. Corpok.

&c. atque hujus termino in quo

duarum
,

est

dimensionum, id
esse sup-

mm
est,

i"

2
n

termino

2 n n

OOA
P "= A
;

vim proportionalem

P
1

"

3 -j-,

P" Q= B
1 1

&c. et n

si

rurss ponatur

X
1

nX" Xn 2
X
'

P" Q2
-^

formula a

C; _n

D,

et it

~ 1X2 '^ ,^,,nXn IXn 2 3b3, 1X2X3

*j

:^

mutabitur in seriem

porr, erit a

+ br=P+PQr = P"' +
2

(e -j- f ) ^ -j- (e -(- f )

est ad coefficientem in tur sries ob n 3

d3_|-3d2(e-^f)-j-3dX 3 cum enim perventum

;

A Q ~^
"

+
&c.

BQ4
'
'

;; 3

CQ-f
'

qu
o.

est

n 3, abrumpiPorro per eandem

D Q +,

formulam generalem

550. Cor. 2. lisdem formulis uti possumus pro polynomio quovis ad datam dignitatem evehendo, si pars una polynomii littera a binomii ponatur a?qualis, ca?terce ver partes omnes supponantur Exempli causa. Sit trinoaequales litter b. mium d -j- e -j- f ad tertiam dignitatem eleb, et a, e -j- f f andum, pone n 3, d

4-ff. et(e f)3~e34-3e^f+3ef2 f)3=:d3 4- f 3. Quar tandem (d-f-e

3dff+e3+5e^f-}-3ef--j-f3.

+ + -j-Sd^e + Sd^f+Sde^ 4-6def +

Ita etiam formulam pro dignitate infinitinomii possumus obtinere, sit enim sries A -}- B Z -^ C Z 2 -^ D Z 3 4- E Z 4, &c. ad dignitatem p evehenda sub ducto calculo invenietur.

(e -|- f ) *

e e -j- 2 e

t"

AP

+ pAPIBZ+

AP

=
P

C Z2

+ P X ^^

^-

Z^

+ pA + PX + PX
I

D Z3
1

2
P

B C Z3

-X

^^r- A

3B3Z3

551. Cor. 3. Si ex binomio a

-|- b,

extrahen-

&c. ad dignitatem p evecti, (n". 550) invenieturq>ie

da

sit

radix cnius index

loco n, in formula

generalj scribatur
tn

=a " '" P^, ^p mXm p a b + b' a ^ ^pP ^IX-^XP" + P X ^;^ A ^X 2BCZ3 + PX n^Xm p X m 2p ^ ^ f 2 p P X X -X - AP 3B3Z3=mX^ m X m PXni 2pX'T^ 3p "

et erit a -|-

b p
= "

AP = a"';pAP iBZ=ma'"-'b; CZ^+pX AP AP ^B^Z^ p m ==:m X ^b^; p AP D Z3

-

"1

-4

*"

3 p

'^

"

IX2X3X^P+
Xb*-1-, &c.
vel

"

m
a
.

- 3

b % &c.

etiam

erit

-|-

b
,

m .m A P+i'Qp=Pp+m

^
&c.

=
p
'

Q+
^
4 p

-^

Unde

invenietur

A
.

"P^,

B Z

=X P
P
-,

111

3 p

'

b= p
b
2,

b:

^ ^ m X m C Z^=z^l

X2X

X ^

&c.

Nam
riel

sit

radix qusita a -j-

rnSnits
a
-j-

+ BZ+CZ2 + DZ3,&c.
^b-f-mX 5
m
^

l'

*"

qualis s552.
ta,

erit

"'

aequalie huic seriei

evect, sumatur ergo sries potentiae a

quse erit
">

ad dignitatem p *" -j- b

ad

Lemma. Si in rect A E positione quam curva Z F H refertur, capiatur

scissa qusevis

daabB, sitque ordinata correspondens

a'^-j-ma'"
^
3

F B
2

aequalis dignitati abscissEe

AB

''j

in

datam

""

b b
3

4-

m X

et conferantur

cum

terminis digni-

tBtis infinitinomii

A-j-BZ-J-CZ^-|"I^Z3,

quantitatem 1 ductse, et deind capiantur intervalla qualia B C, CD, et agantur ordinata; H, ac per punctum F ducatur tangens C G, Y I ordinatse C G occurrens in I, et recta F parallela linese E, eidem ordinata occurrens

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
G
xl
5
et

409

seu A b-^B C) '', in M, ac tandem ordinata C elevetur ad dignitatem cujus est index q atque it in seriem infinitam convergeiitem resolvatur,

4dX4
1

ergo ob datos numros 1 2 4, &c. patet Corollarium.

555' Cor. 3. Eadeni omnia vera sunt,

si

fuerit

hujus seriei primus terminus erit semper aequalis ordinal F B, insistent! ad

initium quantitatis constantis

B C

se-

cundus terminus

aequalis erit differenI, id est,

line I, tiae inter F E et C et tertius terminus un cum sequentibus I quiE in infinitum aequabitur line

M
.

jaet inter tangentem et curvam.

data O, ducta intelligatur ordinata f b, alteri F B infinit propinqua quae lineam F secet in m, et punctis F,

Dem. B C

sit

A B

X.

F B

y,

f,

countibtis erit

d y, ac triangula ideoque

dx:dy = 0:Ml, sed

"^

Fm

=d
F

x, f

f,

=
:

I similia,

quo-

est

qxq
X
''

= qx' 'dx, estdx:dy=:l ergo MI=qx" 'XO q etCI=FB4-MI=xi + X O. Prtere GC= 40| =
X
'
;

niam y :^ x

(ex liyp.) et proind d y

A
+
ordinata
tates

q X

'

(ex hyp.)

"

-I-

1X2
3

o^

qXq iXq'

"

BF

arum quarumlibet

seu y aequalis seriei cuivis potentabsciss A B in datas quanti-

3 _}.,

&c. in infinitum (548). Quar

erit

G C ,

1X2X5 ci= qxq-^ X2 X

'

ductarum, hoc est y Ijl f x e x -\-, &c. Eadem enim demonstratio. servandum tamen est in hoc casu primum
**

'"

gX

Ob-

seriei

qxq

lXq-2

1X2X5
Ergo
seriei in

_^ 03
quam
"^

terminum dici in quo quantitas O, seu B C, non extat, secundum terminum in quo quantitas illa est unius dimensionis, tertium in quo extat duarum dimensionum et sic in infinitum, licet in

j-, &c. in infinitum.

re-

solvimr x -j- 0| *, terminus primus x ', qualis ' O, est ordinat F B, secundus terminus q x

aequalis ditTerentiae inter

F B

et

I,

et tertius

terminus un
asqualis linese

cum

MI = dy=MG, GI ^,_^Q^_ qXq-l ^ qXq 1X2 1X2-'^ x' ^dx^ = -|d d Nam cum d y :=:qxi 'dxetdx, sumptis ddy = qXq Ix"! -dx-.
l

curva Z F concavitatem line E obvertat. Q. e. d. 553. Cor. 1. Si quantitas O, seu B C, in infinitum minuatur ut fit d x, termini omneg in seri subsquentes sunt infinit minores quovis termine antcdente, quod quantitatis O index in singulis terminis unitate crescat, ideoque termini illi subsquentes negligi possunt, et proind in bac hypothosi

I.

Eadem

sequentibus in infinitum est demonstratio, si

G C= O) + f (x 4_ o ex-' + fx-'+'-e
pli

singulis terminis it definitis plures contineantur quantitates signis -j- vel Exemconjunctae.

causa

erit

posit y e (x -j-

= ex"-[-fx'"=
"
n
I

B
""

O)

=
O

F,

_j

X "> I

-\-, Sec.

in infinitum.
"^

Primus
1

seriei
"

terminus

est e

-|-

secundus
I

ex

X o

ex""
Cor.
si

X O et ita de cteris.
Hinc
sequitur

556.
valere,

4.

eadem omnia

y.

sit

constans, erit

fluxionibus,

= X 'xi ^dx^, d d d y = qXq 'Xq 2x1 3dx3, etddddy = qXq iXq 2xq sx ?. a Quartus autem terminus 2 qXq iXq = O d 1X2X3
q
q
erit

554. Cor. 5. In edem hypothesi erit d d d y ut quartus seriei terminus, d d d d y, ut quintus, Nam quia est d d y et it porro in infinitum.

x *,

seu y qualis cuilibet functioni ipsius absciss A B, seu X, hoc est y Q, et Q, quantitas ex absciss X, ipsiusque potentiis ac aliis quantitatibus datis quomodolibet composita. Nam quantitas illa poterit semper vel (per Lemma 548.) ejusque Corollaria vel per divisionem in seriem aliquam resolvi, cujus singuli termini erunt vel ipsius abscissiE x potenti in quantitates datas ductae, vel quantitates omnino dataj, omnis vero quantitas data c Quar quatio y c x . Q, semper reduci poterit in formam aequationis Cor. 3. {555)
fuerit ordinata

B F

=
+

y=ex" + fx'"+gxP
:

et it deinceps.

seriei

&c.
(f f

Exempli causa

sit

=g

e e
-J,;;

j X b -f 7

posit

X,

est

+ X x)

xi-3dx3.

Quintus

qXq-'><q--X^-^X

1X2X5X4

Peract divisione in infinitum,

b-fx

410

PHILOSOPHL: NATURALIS
. . .

[Mot.Corpor.
- 2n
,

pono.

C^)

Est igitur vis quaesita ut

m n mm
Ut
si

vel

quod pe-

rinde

est,

ut -

mm m n

m2n

B
2, et

ordinatim applicata parabout data

lam

attingat, existente

m=

fiet vis

SB",

ideoque

e e

e e X

e e X

e e X 3

T
2

17^
3[

b4
X "
16 {S

bs

datam quantitatem

O O
-

Est igitur

vis

quasita

&c. in infiiiitum
4

;etff-j-xx* =f-|&c. in infinituin.

it

8X2 +

Nam
4ff,

ut

mm m n
j

m2n
.

X 2X
m

2n

n n

m
;

n
,

in h3C casu ent in formula

Pu

-I

A Q
P
2,

quia

n
ut A, et

cum sit B 2n -m

ut

2p

pB
X

Q, &c. (551)

m= l,p =
f,

m
A

2n
n

Bm
.

seu

m 2n m B
2,

erit

B
,

m
ut

Itaque

si

ponatur

Q = J-..A=P
A Q=
e e
"b"

=ff| =
ergo

2
T)

et sic deinccps,

erit

B=-X y =g
ee
X

m=

-}3

+
1
Q.
tes.

X 4 &c. in infnitura.

* JEst igitur vis qusiln, &.C. MoC) 557. F, vi tendente ad Teatur corpus in curv P planum seu l)asin". A F, secundum liiieas P B,

C cum

basi

A F

angulum datum

constituen-

ut tangonti per Producatur ordinata C P ductae occurrat in R, et ex puncto curv ad ordinatam P B agantur L parallela A F, et Jam si vis cenQ, T ad P B perpendicularis. tripeta fingatur ad punctum S infinit d'stans

erit

B, ut

m m

tendere, countibus punctis

et

Q, vis illa in

puncto P

erit

(per Cor.
,

l.

Prop. 6.) directe ut

n n ut data 2

m2n mn Bn m =2 B
t>
,

^,

et

curva

P F

parabola,

et

adeoque

'

vis

2.

Quod

si

ponatur
est

^
.

O -

hoc

est,

ob constantem S P, ut

Q. i

1, et

=
m

I,

erit

ut

hoc

m = B X A

Q,

R.

Porro ob angulum Q,

L T
.

datum,
.

et

angulum Q T L rectum, datur specie triangulum L Q, T, et idco data Q, L, datur eliam Q T,

rectangulum diitum, et proind curva P F hyperbola cujus asymptolus A F, et centrum A ; 2 n

mm

B C seu Q. L, vis erit lit Q, R. Sed A, ordinata B P si abscissa A B dicatur O; cum sit (ex hyp.) B ut B, et B C
ergo data

, erit ordinata C Q, ut -|Q, R, ut tertius terminus sriel in

" et (553),

quam

resolvi-

tur

+O

m 2 n A

xoo =
X A

m2n
2 n

= A B X B F = C 4- A ponendo B C X C A = C C A A, CC AA 2AO = O, ent QC^, O O, C C A A = D D, Q C per D D A O 00.

rectangulmn

n n A^ Sed 2 B 3, et ideo vis ut cubus ordinat B. quoniam hyperbolaconvexitatem obvertit asymptote A F, vi rll corpus a basi A F rcpel etur. Si curva 1* F, est ellipsis cujus centrum A, semidiameter A F C, erit P B * seu B ^, ut

a *'

>

^-

et

ut

fit

erit

ut

et radice
)

for-

mulam generalem
.ob

extrada (550. 551

erit Q.

C,

X O

O, seu ut

utD

_A

_ 0_0 _ A
2

A O O __ A 03

"~2n

2D

Liber Primus.]
dabitur.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
movebitur in parabol,
si

411

Data

igitur vi corpus

quemadmodum
^

Galilaeas demonstravit.
gat,

existente
vi,

m=
sit

Quod
1,

ordinatim applicala hyperboliim attin-

et

1 ;

fiet

vis

ut 2

seu 2

ideoqe

quae

ut cubus ordinatim applicatae, corpus movebitur in

hyperbol.

Sed

missis hujusmodipropositionibus, pergo

ad

alias

quas-

dam

de motu, quas

nondum
..
.

attigi.

A303 ^^A A O O v~Jl ^^ "T

fTT-j

tertius senei terminus est

OO.. 1. ^^,. D A A
seu

D,

vis

ent ut

hoc

est,

ut cubus

DD QR

4- A
2

A
3

X OO

^^

C C o"o
;

erit igitur

(552. 556) seu vis ut

^ D p
_,

convenit solutione Problemaiis 3. Eodem modo demons:ratiir vim a piano A F repelientem decrescere in ratione triplicat ordinatim applicat P B si corpus moveatur in hyperliol;', ciijus
applicatre

ordinatim
*^"'"

reciproc,

quod

hoc

est,

ob datam quantitatem

-^

ut

d'amefer una
^"^''"" P'^"

sit in

piano

F, altra conjugata

in line parallel ordinatis

1-:,

C, et con-

^3,

ac proind quoniam

BB

est

ut

C C

^ ^

''^'"'''^

412

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Cobpob.

SECTIO XIV.
De
motu corporum minimorum, qii
magni
aliciijus

viribus centripeiis

ad

singulas

corporis partes tendentibus agitantur.

PROPOSITIO XCIV.

THEOREMA

XLVIII.

Si mdia duo similaria, spatio planis paralldis utrinqiie terminato, distin-

guantur ah inviccm,

et

cojpus in transitu pcr hoc spatium attrahatur vel

impellaiur perpendiculariter verstis mdium alterutrum, neque ull ali vi

agitetur vel impediatur
distantiis
;

sit

autem

attractio, in qualibus
captis, uhiqiie

ab utroque piano
dico qiwd sinus
altra

ad eandem

ipsius

partem

eadem

incidenti in

plnum alterutrum

erit

ad sinum emergenti ex piano

in ratione data.

Cas.

1.

Sunto
C^)

A a, B b

plana duo parallela.

Incidat corpus in

planum

prius

secundum lineam

H,

ac toto suo per spatium intermediura

transitu attrahatur vel impellatur versus

mdium

incidenti, eque actione descri-

bat lineam curvam

H
K.

I,

(^)

et

emergat

secundum lineam
gentiae

Ad planum
incidentiae

emerI

b erigatur perpendiculum

M,

occurrens

tum

lineag

G H
I pro-

productae in

M, tum

piano incidenti

A a in R
intervallo

et linea

emergenti
IM in L.

ducta occurrat

H
et

Centro

L
in

LI

describatur circulus, secans

tam

H M in
558. *

Q, quam

productam
erit

N;

et

primo

si

attractio
(f)

vel impulsus ponatur uniformis,

(ex demonstratis Galili)

curva

(")

Secundum lineam

H.

Angu-

rect I
(")
*

M ad planum
I.

emergenti

b,

perpen-

]us incidenti hic dicitiir complementum anguli A ad rectum, seu angulus quem linea

diculari in

G H
G

H constitiiit cim rect ad planum incidenti

a perpendiculariter erect in

H.

Angulus

emergenti est etiam angulus I M, quem liaea directionis coiporis emergentis, eficit cum

Patet seu corporis in H et I directiones, curvam I in punctis H, I contingere. (f) * Curva I parabola, cujus diameter I R, patet (pernot. 40.)
rectas

Et emergat secundum lineam.

1

G H,

H H

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
cujus

41S

H I parabola
tur in L.

(^)

hc

est proprietas, ut
;

rectangulum sub dato latere

bisecabi-

recto et line I

M aequale H M quadrato sed et linea H M Unde ad M I demittatur perpendiculum L O,

sit
si
;

{^)

quales

erunt

M O, O R
I

et additis

(')

sequalibus

N,

I,

fient totas aequales

M N, I R. gulum N M

Proinde

cum

detur, datur etiam

et I

ad rectangulum sub latere recto

(^)

N; M, hoc

estque rectanest,

ad

in data ratione.

Sed rectangulum

N M I aequale est rectangulo P M Q,

et

H M q,

id est, differentiae quadratorum

M L q,
(^)

PL

q seu

datam rationem habet ad

ratio

sui ipsius
q,

quartam parteni
et

M L q L I q ad M L et ratio dimidiata L I ad M L.
gulorum sunt proportionales
anguli incidentiae

MLq

q;
:

et

HMq

ergo datur

convertendo ratio

Sed

in

omni triangulo

L I q ad M L q, L M I, sinus anQ.
e.

lateribus oppositis.

Ei'go datur ratio sinus

d.

M R ad sinum anguli emergentise L I R.

jam corpus
et

Cas. 2. Transeat

successive per spatia plura parallelis pla-

(^) Cujiis keec est jirojrnelas, &c. Ductis per punctum diametro T, et rect ad alteram diametrum I ordinatim applicata, atque ex puncto I ad diametrum T ordinat I T, erit ob parallelas I, T (ptr Theor. 1. de Parabola) et parallelas H, I T (per Lem. 4, de Conic.) (per 34. 1. Elem.); sed (per Theor. 1. de Parabola)

HV

H V parallela L
e. d.

I, erit

quoque

H L = L M.
H

Q.

MI = HTetIT=MH

559. Ut latus rectum diametri T in varis angulis incidentEe datum sit, oportet corporis parabolam describentis velocitatem in puncto H,
et plani incidentias

datas.

His autem

rectum it diametro

X E E D
in

HX

D,

datum, agatur ordinatim applicata parabolcB occurrens in E, et per ducatur parallela et tangenti occurrens ac proind aqualis datas H. Jam vero seu E, est spatium quod corpus vi at-

HT
D

vim attractricem esse datum esse hoc latus demonstratur. Per punctum X in
a
datis,

X H

HM X H

eodem tempore dato quo motu uniformi projectionis percurrit D, ideoque

tractrice describit

datis vi attractrice et velocitate projectionis, data quoque erit linea in quovis incidentiae an-

Est autem latus rectum diametri proportionalis ad abscissam X, et ordinatam E seu D. Ergo datis vi attractrice et velocitate projectionis, datum seu constans est latus rectum diametri T. Q. e. d. (>) * ^.qvales erunt E. (Per Prop. 0, 2. lib. 6. Elem.) () * jEc/ualibus ON, 1. Per Prop. 3. lib. 3 Elem. * Sed reclangvlum I eequale est recC')
gulo

G H T. H T tertia

HD

tangiilo

PM

NM

Q,

(per Cor.

Elem.) id

est, diff'ereinicE

1. Prop. 36. qundralortinn

quadratuin ordinatae T I aequale est rectangulo sub dato latere recto diamelri T et absciss T, ergo rectangulum sub dato latere recto et line f aequale est quadrato ; Et quoniam parabolam tangit in estque proind (per Cor. 1. Lem. 5. de Conic.) I I,

= ML LQ=ML PL; Quar P M X QM = ML2 PL'. (Per

Corol. 6.
2'.

L^,

est

enim

PM:=ML-|-PL, etQM
A
:

ML

lib. 3.

^ et

Elem.)
(^)

M HM

*
2
*,

HM

Et Convertendo.
date,
erit

.juantitates

M=

=A A

et

B^

M L L * M L^ ML:LI*=B: E*
* I

Sint

enim

et

B,

quae est ratio data

,41*
nis terminata,

PHILOSOPHIE NATURALIS
A
a b B,

[Mot. Corpor.

Bb

c C, &c. et agitetur vi quas sit in singulis seet

paratim uniformis, at in diversis diversa;

incidenti in

per jam demonstrata, sinus

planum primum

Aa
ta

erit

ad sinum emerffontiae

ex piano secundo
ratione
;

b, in

da-

et

hic sinus, qui

est sinus incidentiae in

planum

secundum

b, erit

ad sinum

emergentiae ex piano tertio Ce,

in data ratione
;

et

hic sinus

ad sinum emergentiae ex piano

quarto

d, in data ratione

et sic in infinitum

(^) et

ex quo, sinus

incidenti in planum

data ratione.

primum ad sinum Minuantur jam planorum

emergentiae ex piano ultimo in

intervalla et augeatur

numerus
planuni

in infinitum, eo ut attractionis vel impulsus actio,

secundum legem quam

cunque assignatam, continua reddatur;

et ratio sinus mcidentiae in

primum ad sinum
etiamnum
dabitur.

emergentiae ex piano ultimo, semper data existens,

Q.

e. d.

PROPOSITIO XCV. THEOREMA XLIX.

lisdent positis
;

dico quod velocitas corporis unie ivcidentinvi est

ad

ejus vclo-

citatem post emergejifiam, ut simis emcrgenii

ad sinum

incidenti.

Capiantur
les, et

H,

d qua-

erigantur perpendicula

A
I

G, d K,
in

occurrentia lineis

incidentiae et emergentiae
et

G H,

G K. In G H caT H sequalis I K, et ad planum A a demittatur norEt (per legum maliter T v.

piatur

Corol. 2.) distinguatur motus

corpors in duos,

unum

planis

a,

b,

c,

&c. perpendiT, et t porro sinus sint S, T, V, X, &c. ponatuique S T A B, T V B C, =: C D, et erit, ex aequo, S : X es

:

Sint quantitates datas (") Et ex eeqvo. Sinus incidentiae in planum C, D, &c. emergenti ex secundo piano, primum S, sinus idem qui sinus incidenti in ecundum planum

A, B,

V X A D.
: :

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

415

culavem, lterum iisdem parallelum.

Vis attractionis vel impulsus, agennil

do secundum
las, et
illa

lineas pei pendiculaies,

mutt motum secundum paralle-

propterea corpus hoc motu conficiet aequalibus temporibus aequalia

parallelas intervalla, quae simt inter lineam
I et

secundum

et

punc-

tura

H, interque punctum

lineam d
I

f ) hoc

est,

qualibus tem-

poribus describet lineas

est

H,

K.

Proinde veiocitas ante incidentiam

ad velocitatem post emergcntiam, ut

d ad v H, hoc est (respectu A Q. e. d. emergentiae ad sinum incidentiae.

ut
vel 1

G H ad I K vel T H, radii T H vell K)

()

id est,

(?)

sinus

PROPOSITIO XCVI.
Iisdem positiSf
dico
qiiod. C^)

THEOREMA

L.
sit

et qiiod

motus ante incidentiam veJocior

quam

postea,

coiyiis^ inclinando lineam incidenti, rcjiectetur tandem^ et an'

guhis rejiexionisjlet qualis angulo iicidenti.

Nam
Et
tas
sit

concipe corpus inter parallela plana

;

a,

b,

bere arcus parabolicos, ut supra

ea
lineae inci-

sintque arcus

illi

P,

C c, &c. P Q, Q

descr;-

R, &c.

dentiae

GH
a,

obliqui-

ad planum priut sinus

sit

mum A

incidentiae

ad ra-

dium circuli,
sinus,
in

cujus est

e ratione
sinus incidentiae
:

quam habet idem

spatium

ad sinum emergentiae ex piano

D d,

in

D
d.

et

ob sinum emergentiae jam factum aequalem radio,

ideoque linea emergentiae coincidet

angulus emergentiae

erit rectus,

cum

piano

Perveniat corpus ad hoc planum in puncto

et

quoniam

linea emergentise coincidit

cum eodem

piano, perspicuum est

quod corpus

non potest
(")

ultra pergere versus

planum
Quo-

e.

Sed nec potest idem per-

Hoc

est,

Pqvolibus temporibus.

niam motu composito corpus fertur per lineas G H et, I K, eodem tempore describit G quo A H, et I K quo I d,sed (ex Dem.^ tem-

pora qtiibus conficiuntur intervalla parallela et aquantur, erg corpus arquaaequalia A H, 1 et 1 K. libus temporibus describit lineas G * Per est lit vel I d ad V H. C) Prop. 2. lib. 6. Elem. (^) Ut sinus emergentiee. Est enim an-

v, et angulns I T anguli T d anguli I d, compU-mentum ad rectum; et proinde (558) prier est a?(|ualis angulo incidentia-, posterior est arqualis angulo emergcntia?. [^) * Et quod molus nnt rncidentinm, &c Ut angulus emergentiae semper crescat (Prop. 95.) et ipsius proind complementum ad rectum semper decrescat in transita corporis per diversa mdia.

gulus V

416

PHILOSOPHIE NATURALIS
R
d,
{')

[Mot. Corpor.

gre in line emergentiae

impellitur

propterea quod perptua attraliitur vel

versus

mdium

incidentiae.

Revertetur itaque inter plana

C.c,
lis

d, describendo

arcum parabolae

QR

q,

(')

cujus vertex principa-

(juxta demonstra-

ta Galilaei) est in

secabit

planum

G
^g

in

eodem angulo

\h
P

in q,

ac prius in

dein

^
jr;

pergendo in arcubus
parabolicis q p,

h,

&c. arcubus prioribus

P,

H similibus

et qualibus,

secabit reliqua

plana in iisdem angulis in p, h, &c. ac prius in P, H, &c. emergetque tandem edem obliquitate in h, qu incidit in H. Concipe jam planorum

a,

b,

c,

D d, E

e,

&c. intervalla in infinitum minui et

numerum

augeri, eo ut actio attractionis vel impulsus

secundum legem quamcunque

sequalis.

assignalam continua reddatur

cidentiae qualis existens,

et

angulus emergentiae semper angulo in-

eidem etiamnum manebit

Q.

e. d.

Liber Primus.]
Cartesius.
vel octo

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ad terram

417

Namque lucem

successive propagari et spatio quasi septem

sole
venire,
(")

minutorum primorum a

jam constat

per phaenomena satellitum Jovis, observationibus diversorum astronomo-

rum

confirmata.

Radii autem in are existantes

(uti

dudum Grimaldus,

luce per foramen in tenebrosum cubiculum admiss, invenit, et ipse quo-

que expertus sum) in transitu suo prope corporum vel opacorum vel perspicuorum angulos (quales sunt

nummorum ex

auro, argent et are cuso-

rum

termini rectanguli circulares, et cultrorum, lapidum aut fractorum viacies) incurvantur

trorum

circum corpora, quasi

attracti in

eadem

et

ex

his radiis, qui in transitu illo propius accedunt

ad corpora incurvantur

magis,

C')

(juasi

magis

attracti,

ut ipse etiam diligenter observavi.

;

Et

qui transeunt ad majores distantias minus incurvantur

et

ad distantias

adhuc majores incurvantur aliquantulum ad partes

lorum
fascias efFormant.
s

contrarias, et trs co-

In

fis^u-

ra dsignt
nei cujusvis

aciem

cultri vel cu-

AsB;

etgovv^og,

fnunf, emtme, dlsld sunt radii, arcubus owo, mtm, Isl

versus cultrum incurvati
;

idque

magis vel minus pro distantia eo-

rum

a cultro.

Cum

autem
fit

talis

incurvatio radiorum

in are

Owo
quam cultrum
at-

extra cultrum,
radii,

debebunt etiam

qui incidunt in cultrum, prius incurvari in are

tingunt.

Et par

est ratio incidentium in vitrum.

(^)

Fit igitur refractio,

non

in

puncto

incidentiae, sed paulatim

per continuam incurvationem ra-

datam quoque

F.

qiiae

esse rationem lineaiaim C H, sunt sinus angulorum incidentiie

nstantanea non

est,

sed succpssiva, et per orbs

BH:GH=CH:AH
K H H E,
(")
:

C B H,

et ernergentise

F H

(seu

B H)

et ex .-equo,

= H D (sm B H) KH:GH = CH:HE.

:

(558). (seu

Nam
et

tempore diffundatur, necesse est ut satellitis ecclipsis, quae consensibili aliquo

magni diametrum

B H)

Quar
ratio

data ratione

HE
*

G H

ad

K H,

datur quoque

dum Jovis unibranj subit, tnrdis a nobis videatur in nnajori ill Jovis distantia, citis in ininori, atqu it rem se habere Koemerus aliique deind plures astroncmi obscrvarunt. Caetirgit
alii caus praeter successivam lucis propagationem inqualitatem illam satellitum tiibuendam esse ccntendit Clariss. Maraldus in comm. Taris. 1707. quod etiam jam antea Magno Cassino visum fuerat. Sed Clarissimus Granjean

ad

C H.
constat per ph(Pnoniena.
satelliiibus

teruni

Jam

Jupiter

cum

suis

quatuor

circ

soltm ce

centrum revolvitur in tiajectcii qu tellurcm ambitu suo coniplectilur, iind fit ut peipetuo mutetur Jovis a tellure distanii;), qvss, caeteris
paribus,

ejus arguimentis respondet in

comm.

Paris. 1(32.

minima est, tellure soleni intrt Jovem posit, maxima ver, sole innr Jcvcm et ttllurem locato, atque harum distaniiaium dif'erent'a orbis magni diametro, seu duplae distantias solis
a terra aqualis
est.

bonim

dissertationes vide sis. {^) * Qvasi maf:is altrmti-

A lia

egregia ex-

perimenta vide in Kewtcni optic

initio lib. S. et

Si igitur lucis propagatio

qusest. 29. (*) * Fit igitvr refractio et rcflcxio.

Vide

Vet.

I.

Dd

418

PHILOSOPHIE NATURALIS
postquam
iliud ingressi sunt
:

[Mot. Corpor.

dionini, factam partim in are

lor) in vitro,

antequam attingunt vitrum, partim (ni faluti in radiis c k z c, b i y b,

C
Prop. ?. et 9. Partis 3^- Lib. Optices Newtoni. Sed ut res claris intelligatur, sint mdia duo conugua, A a b B, B b c C, planis parallelis terminata, et quorum talis sit attractionis lex ut a medio alterutro evanultra distantiara p Itaque centro p et escat ejus medii attractio. radio p R (fig. 1.) describatur circulus vel pocorpus p, qualiter undique attractum (ex hynon ampliijs mutt, sed rect movetur per g I, quae curvam C e f g tangit in ad g, estque angulus g I, quem g I cum g B b perpendiculari constituit, seu angulus emerpolhesi) semitam

gentiee

minor adhuc angulo

si

f (3.)

Op.
tra-

positum eveniet,

mdium B b

c C,

minus

tiiis

sphaera

tingat,

planum B b non atcorpus p versus omnia hujus sphaerae

VX

quae

hat quam mdium a b B, et refractio in reflexionem mutari poterit. Fit igitur refractio et
reflexio non in puncto incidentiae (4.) Sed paulatim per continuam incurvationem radiorum,

inflectetur, sed

puncta aequaliter attractum, nuUam in partem manebit in line rect G C, secundum quam moveri supponitur. Si in edem rect G C,' capiatur punctum C, a piano B b remotum distanti C V p R, sitque vis attractiva versis mdium B b c C, major vi attractiv medii A a b B, in eo ipso loco C corpus a rect via G C deflectere curvamque lineam de-

Perveniat (2.) corpus ex C in duct ad plana A a, B b perpendiculari, ac per punctum e, rect e T, quae curvam C e, tangat in c, et perpendiculo occurrat in T, erit angulus e C minor
scribere incipiet.
e,

per curvam

e, et

HM

HM

angulo incidentise G ; tum k V L, in hemisphaerio

HM

nam cum segmen-

XVZ

magis

tra-

hat versis planum B b, quam segraentum ipsi sequale in hetnispherio Z, (ex hyp. ) versus planum A a, manifestum est curvam deorsum inflecti, ideoque tangentum e T a radio incidente recedere. Similiter C, versus superiora ubi corpusculum C est in f (3.) intr mdium b c C, magis trahitur versus planum C c, ab hemispherio Z, quam retrahitur versis planum B b, ab altero hemispherio Z, cujus segmentum k L, minus trahit, quam aequale segmentum in hemispherio Z; quar angulus t f, quem tangens f t cum perefficit, adhuc minor est quam pendiculo angulus T e (2.) Sed cum tandem corpusculum C pervenit in g (4. ), locum a piano B b

XR

Quod si itaque certissims ut Newtonus docet. experimentis constet radios lucis a corporibus quasi attrahi in minimis distantiis, Newtonus veram hic demonstravit causam illarum lucis afFectionum, quibus contingit ut radii incidentes in superficiem corporis rsiliant in piano ad eam verticali, sub angulis reflexionis aequalibus angulis incidentiae, atque ut ex uno medio in aliud diversae densitatis aut diverses vis trahentis, oblique pntrantes refrangantur in piano ad superficiem, quae duo mdia dirimit itidem recto, it ut sinus incidenti et emergentias datam servent rationem. Satis enim liquet plana linearum I et h, in superioribus propositionibus, perpendicularia esse ad plana A a, B b, ut planum parabolae quam gravia in hypothesi Galilaei describunt perpendiculare est ad horizontem. Quaenam vero causa sit attractionis

GH

GH R

X V

H HM

XR X V

remotum

distanti

maxim g

=: p R, tum

aut tendentiae vel impuks radiorum lucis in alla qustio est quam hic agitare micorpora nime necesse est, quque seposit, intrim ex certis experimentis mathematic demonstratione, ostensa est reflexionis et refractionis lex et causa ; quemadmodum semel cognitis (per experientiam) gravitate atque elaterio aris, rect quis ascensus et descensus liquorum in tubis vacuis causam atque legem demonstrasse censetur, dum ex lis a'ris proprietatibus quarum causas ignort, haec phaenomena accurat deduxit. Nam juxt rec:

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
r,

4:19

a h X a incidentibus ad
nter
tis,

q,

p,

et

et z,

et y,
est.

et x, incurva-

delineatum

Igitur ob ana-

.ogiam quse est inter propagationem

radiorum

lucis

et

progressum cor-

Jv. -'L.'.b.

porum, visum

est propositiones se;

r,-

Mv'

'L/y/^/

quentes in usus opticos subjungere

interea de natur radiorum (utrum

sint

corpora necne) nihil omnino dissed

trajectorias

putans,

corporura

trajectoriis

radiorum persimiles so-

\ i

lummodo

determinans.

PROPOSITIO XCVII.

PROBLEMA
sit

XLVII.
sinuni emergenticB

Posito quod sinus iicident in superjiciem aliquam

in data ratione
;

ad

quodque incurvatio vi corporum jiixta superficiem illam

:

Jiat in spatio hrevissimo^ quod ut punctum considcrari possit

superficiem, quce corpuscula

determinare

omnia de

loco daio successive

manantia conver-

gerefaciat ad alium locum datum.

Sit

locus a quo

corpuscula divergunt ;

locus in

quem con-

vergera debent;

CDE

curva linea quac circa

axem

A B
;

revoluta

describat superficiem

quBsitam

D,

curvae illius puncta

duo

qusevis

et

F,

EG

perpen-

dicula in corporis vias

D,

DB
AD

demissa.

Accdt punctum

punctum

et lineae

F, qu

augetur, ad lineam

G, qu

D ad DB

tam philosophandi rationem, in naturae phsenomena primum debemus diligenter inquirere, ut poste motus corporum eorumque leges et causas accuratius investigare et cognoscere possimus.

diisobjici; Leibnitziusin Actis

Eruditorum Lip-

siensibus an. 1682. pag. 185. hc fact hypothesi, quod lumen a puncto radiante ad punctum illustrandum via omnium facillim perveniat,

Cseterum
nis lucis

in phaenomena reflexionis ac refractioeorumque causas inquisierunt philosophi

ac mathematici celeberrimi, Cartesius cap. 2. dioptrices per leges gnrales resolutionemque

motuum,

et

supponendo lumini minorem

resis-

qu etiam usus erat ante Fermatius ; Hugenius in tractatu de lumine per naturam undulationis luminis rem totam explicat, et Joannes BernouUius in Actis Lips. an. 1701. ex quilibrii fundamento eam ingeniosissim deduxit.

tentiam in densioribus

quam

in rarioribus

me-

D d2

420
diminuitur,
(^)

PHILOSOPHLE NATUllALIS
ratio ultima erit

[Mot. Corpor,

eadem, quag sinus incidentias ad sinum

emergentiae.
lineae

Datur ergo
et

ratio incrementi lineae

AD

ad decrementum

DB
si

prop-

terea

in

axe

A B
cur-

sumatur ubivis punc-

tum C, per quod

va

D E

transire

dbet, et capiatur ipsius

A C

incremen-

tum C

ad ipsius

BC

decrementum

C N

in data ill ratione, centrisque

A, B,

et intervallis
;

M, B

tum

N describantur circuli duo se mutuo scantes in D (*) puncillud D tanget curvam qusitam C D E, eandemque ubivis tangendo
Q.
e.
i.

determinabit.

Cmol.

1.

Faciendo autem ut punctum

altras partes puncti C,

A vel
(^)

B, nunc abeat

in infinitum,

nunc migret ad

habebuntur

figurae ill

omncs,

DEG
tum

D E pro radio seu D F, D G sunt

;

C)

Ralio ultima erit eadem.

Nam

lineol

primam

Cartesii
;

sinu toto usurpat, lineol sinus angulorum F,

tione describi

si

ovalem Newtonian construcmanentibus punctis A, C, B,

D E

F, seu A C, ideque aequalis est angulo incidenti, et angulus E G est complfinentum ad rectum anguli

sed angulus ad rectum anguli

DE

est

complemen-

IVl, punctum N, inter C et lem Cartesianam obtiiieri

;

A
si

locetur, 2*". ova-

vero

punctum

E D

D E D G,
(558).

ideque

{E(|ualis est

angulo emergentiie

ultima

Ergo lineas D F ad lineam D G ratio eadem quae sinus incidenti ad sinum emergentiee, ideque data. Et hinc (per Cor. Lem. 4.) datur ratio incrementi totius finiti lineae A D, ad decrementum totum finitum lierit

migret ultra A, et et N, atque M, S*". Caitesii ovalein haberi, iisdemque positis, si punctum N sit inter C, et A, 4*"'. ovalem CarTorr, si punctum A vel B in tesii delineari.

ad altras partes puncti jiunctum C sit inter A

nea?
do,

B.

(*) *

Punctum

illud

D.

Atque eodem mo-

assumendo varia incrementa C M, et dcrmenta C N, puncta diversa lineae C D E determinabuntur.

et lineam
perficiei

infinitum abeat ut radii incidant vel refringantur paralleli, tum per punctum vel M erigendum erit perpendiculuni, quod circulus centro B vel A, tl radio B N, vci A M, descriptus secabit in puncto qua;sito D, curvae C E, qiiac erit elipsis vel hyperbola, ut calculo inito facile patet, atque hse sunt iigurae quibus Cartesius cap. b, dioptricei usus est.

Si ver centro descrihatur circulus, curvam

B et C E

radio quovis secans in E,

ind convolutione susolidum corpus conficiatur, corpusculum ex D, per lineam B ad centrum B circuli descripti tendens, non refrangetur, dum ex superficie cLrculari concav

CE

A B

in

N,

et

E^\'&

N,

circ

axem C

egreditur, quod corpusculi directio D B, ad illam superficiem pfirpendicularis, atque ita corpusculum semper perveniet ad punctum Jb. ') * Habebuntur Jgur ill omnet. Quas

,E

sit

enim
'

LO.

lineas Cartesius Geometrise et seq. dicit 5, A 6, vel

lib.

2.

pao-,

7,

Eadem est demonstratio, oi superficies C incidentes radios reflectit, quo casu fit C

8,

eas

>

Newtonus hic vocat C M, C N, et de ctero eadem est utiiusque autlioris constructio. Und manifestum est, si punctum C, inter puncta A et B, et punctum N inter C et M, sito sint,

ob angulum incidentias aequalem angulo cmergenti (per Pro]. 96.) et curva C D E

erit sectio conica, videlicet

C M,

DE N=

inter

et

situm
si

sit;

Farabola,

hyperbola, si punctum extra positum ellipseos focus in infinitum

;

ellipsis, si

Liber Primus.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

421

quas Cartesius in optica et geometria ad refractiones exposuit.

Quarum

inventionem
Corol. 2.

cum

Cartesius celaverit, visum

fuit

hc propositione exponere.

Si corpus in su-

perficiem quanivis

C D,

se-

cundum
emerorat

lineani rectam

D,

Jege quvis ductam incidens,

secundum

aliam

quamvis rectam
puncto
lineae

D
C

K,

et a

duci intelligantur

curv

F,

ipsis

D,

DK

semper perpendiculares

("=)

eriuit

incrementa linearum
mentis
contra.
abeat,
et circulus,
si

P D,

Q D,

atque ideo line ips

P D,

Q D,

incre-

istis

genitae,

ut sinus incidentiae et emergentiae ad invicem: et

si

puncta

Nam
inter

punctum C
et C,

inter
sit

et

=BN
A
D,

cum

A D

= A M,

A B

et

coant.
sit,

menta

nascentia.

situm

et

et

BD

N D

est

ad

Sed, (ex demonstrntis supr)

incidi-nti ad
sii

G, ut sinus

um
D,

emergentiae, quar

incremenU linearum

(per constr.) rectarum

differentia data erit,

ut A M B N = AC-j-CM BC ob C M C N= A C B = C N, ideoque curva C D E

pot asqualis C,
erit

B D

(per Ttieor. 3.
Si

hyperbola cujus foci A et B, de Hyperbola.)

P

punctum C inter puncta A et B positum non est, ut in hc figura, rectarum A D, B D

summa

CM+ BC+ CN =
C. -fellipsis cujus foci

data erit, in hoc enim^ casu punctum C, eit inter N, et M, atque

AD-f-BD=AC
Est igitur

AC

C DE

A et B,

(Theor.

3. de Ellipsi") quque foco alterutro in infinitum abeunte mutatur in parabo'.am et focis countibus mutatur in circulum. {'^) 561. * Erunt iicrementa, &c. Nam si

Q
P

D,

D, atque ade (Cor. Lem. 4.) line psse Q D, (quas siir.ul nascuntur in puncto C)
islis genitae,

incrementis
tie et

eiunt ut sinus incidensi

capiatur arcus quam minimus puncto in curvas C P, C Q,

et in rectas

E, atque ex P D,

eniergentia; ad invicem, et contra,

linese

demittantur perpendicula E p, E q et E F, G, countibus punctis E et D, erunt E F, P p et E G, q sibi mutu paralielse, et proind P F, p E tt G, q E, a?quales, ideque erunt rectarum P D, F et incre-

Q K,

perpendicuhires sint ut sinus incidenti et emergentia?, erunt carum incrementa nascentia in edem semper ratione, :ic proind si corpus iti superficicm C
curvis

D,

QD

P,

DG

secundum lineam P

QD

dum

liueam Q,

D incidat, D scu D K.

emerget secun-

DdS

422

PHILOSOPHliE :NA1LJRALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO XCVIII. PROBLEMA XLVIII.

Usdem
posiiis, et circa

axem

AB
B

descript superficie qucunque attractiv

C D,
pora

regulari vel irregulari, per qtiam corpora de loco dato

:

exeuntia

transire debent
illa

invenire siiperjiciem secundam attractivam

F, quae cor-

ad locum datum

convergere faciat.

Juncta

AB

secet superficiem

primam
("^)

in

et

secundam

in E,

puncto

utcunque assumpto.

Et posito sinu
et

incidentiae in superficiem

primam

ad sinum emergentiae ex edem,

aliam datam

sinu emergentias e superficie se-

cund ad sinum incidenti in eandem, ut quantitas aliqua data

sit B G ad C E ut M N ad N; tum A D ad H, ut sit A H aequalis A G; tum etiam D F ad K, ut sit D K ad D H ut N ad M. Junge K B, et centro

M ad
H

produc tum

A B
....\

ad G, ut

D
et

intervalle

DH

describe circu-

lum occurrentem

K B

productas in L, ipsique

D L parallelam

ge

BF

punctum F tanget lineam

Q.

E
f.

F, quae circa

axem

A B revoluta

describet

superficiem quaesitam.

e.

Nam concipe lineas C P, C Q ipsis A D, D F respective, et lineas R, E S ipsis F B, F D ubique perpendiculares esse, (^) ideoque Q S ipsi C E semper aequalem; et erit (per Corol. 2. Prop. XCVII.) P D ad et Q D ut M ad N, (0 ideoque ut D L ad D K (^) vel F B ad F K

divisim
;

utDL FBseuPH PD FB ad FD seu FQ-^ Q D et composite ut P H F B ad F Q, id est (ob aequales P H

(*)
(<i)

(*>)

El sinu

emergenticB e svperflcie secundo,

(^)

&c.

Est enim sinus emergentie e superficie secund E F, ad sinum ipcidentias in eanidem,

FB

* Vel F ad (per constr.)

F K.
:

Ob
sit

parallelas

D L,
:

ut sinus incidenti in superficiem primam CD, ad sinum emergenti ex e^dem, Nam si radius refrangitur per F, ob eandem lincidens A rationem radius F D, incidens in refrangetur per A, et qui smus erat incidentise primo casu, fit sinus emergentiae in secundo. semper aqualem. (^) * Ide.oqve Q S ipsi C

/h) * j;^ divisim. Cum P D Q, D = D H D K = F B F K, erit divisim D H jj j^ ^g^ PD- QD=DH FB: DK seu f'k^PH PD FB- DF Q p Q D, et composite P D Q D ='p H F B PD-4-PD FB seu P H q p ^-q -l- Q, D, seu Q, F = M N.
: :
:

'

Cum
cit,

enim

linea Q, S,

sit

semper perpendicularis

()

utrique line*

C Q, E

nec semper
(f)

decrescit,

S (ex hyp.) ea nec cresob partes curvarum in Q, et S

constr.)

parallelas, ut patet. * Ideoque ut ad

ad (per constr.) p= H, per const.

DK

DL
D

H,

D K. Est. enim ut N ad M, et D L

lum

datum ad curvam C P, liquet eam curvam cujus centrum A, und A P

bine

A H = A G, et quoniam punctum A est, estque A P semper perpendicularis

Ob

eequales

PH

et

G.

Nam

(pei

B R

= B E, ob datum punctum B.

H s=

=A

esse circu-

C G;

et simili

modo

C, et patet esse

Liber Primus.]
et

PRINCIPIA MATHEMATICA.

423

C E) C E + B G F R ad C E F S. Verm (ob proportionales B G ad C E et M N ad N) est etiam C E + B G ad C E ut M ad N ideoque divisim F R ad F S ut M ad N, et propterea per Corol. 2. Prop. XCVIL, superficies E F cogit corpus, in ipsam secundum lineam D F incidens, pergere in linea F R ad locum B. Q. e. d, C
G,

et

('')

Scholium.
ies.

Ec|em methodo pergere

liceret

ad superficies

trs vel plusphsericae.

Ad

usus autem opticos

maxime accommodatae sunt figurse

duobus sphaeric
fieri

Si perspicillorum vitra objectiva ex vitris

figuratis et

aquam
satis

inter se claudentibus conflentur

potest ut a refractionibus

aquse errores refractionum, quae fiunt in vitrorum superficiebus extremis,

accurat corrigantur.

Talia autem vitra objectiva

vitris

ellipticis et

hyperbolicis praeferenda sunt,

non solum quod

facilius

et accuratius forvitri

mari possint, sed etiam quod penicillos radiorum extra axem

accuratius refringant.
frangibilitas

sitos

Verm tamen
est,

diversa diversorum radiorum refiguras vel sphricas

impedimento

quo minus optica per

vel alias

quascunque

perfici possit.

Nisi corrigi possint errores illinc ori(')

und, labor omnis in caeteris corrigendis

imperit collocabitur.

(^) * Ideoque divisim, &c.

demonstratis)

CE FS:^CE-|-BG:

M:

N^ CE-f-BG FR:
CE,
:

Nam cum

sit

(ex

qualiter colliguntur a vitro oculari, ns ejus fo-

sim

M N=
:

erit divi-

FR

S.

"Vide primam Imperit collocabitur. I. Optices Newtonianae, ubi egregiis experimentis auctor demonstravit radios diversi coloris esse etiam diverse refrangibiles ; unde fit ut focus lentis objectivse telescopiorum (in quo fit objectorum imago quae trans vitrum oculare spectatur) non sit unicus, sed focus radiorum violaceorum remotissimus sit ab oculari, focus radiorum rubrorum sit proximus, radii srgo ex illis variis imaginibus procedentes in(')

partem Lib.

eus adeo remotus sit ut intervallum inter diversas illas imagines ejus respectu evanescat, sed manente lente objectiva, aucto foco lentis ocnlaris diminuitur in edem ratione amplificatio objecti ; sic ergo quantumvis accurat colligerentur radii per objective lentis figuram; hec foco-

rum

multiplicitas

neutiquam

corrigetur
:

nisi

dispendio amplificationis objecti

Haec Theoria Newtonum ad inventionem Telescopiorum Ca7. et 8.

toptricorum deduxit, qu Prop. Optices ab ipso explicantur, et

Lib.

1.

qu cum
venre.

levi

mutatione in

usum communissimum

Dd4

DE

MOTU CORPORUM
LIBER SECUNDUS.

SECTIO
(*)

I.

De

motu corporiim quibus

()

resistitur in ratione velocitatis.

LEMMA
ei])07iens.

parva

est,

si

conferatur

cum
si

vi ill

qu corpus

motu
Gnrales resistentice notiones
1.

finito cietur,

seu quspatium finitum finito

tempore describit
finita, siv

Nam

rsistent!

quam

omni temporis momento

patitur corpus, vis esset

Non

potest corpus in

medio

fluido moveri

etqiie in illud agere,

quin ex fliiidi reactione vim Vis illa reseu resistentiani aliquam patiatiir.

proportionalis est decremento mots quod dato teinpore gnrt, et illius directio directioni mobilis semper opposita est (per Mot.
sistentise,

Leg. 2. et 3.) Qnapropter data coq^oris masj, resistentia est ut velocitntis decrementum quod
dato tempre producit
;

data enim mobilis massa,

mots decrementum
tatis (6. Lib. 1.)

est ut

decrementum

veloci-

ejusdem generis cum vi finit corporis motu finito acti, infinita multitude resistentiarura mementanearum finile quovis tempore producta, totum corporis motum finito quolibet exiguo tempore extingueret, quod est centra hyp., qu supponimus corporis motum tempore aliquo finito in medio resistente perseverare. 6. Hinc corporis in medio resistente moti velocitas finita per spatium infinit parvum, atque etiam tempore infinit parvo sequabilis censvri potest, neglecto nimirum infinit parve velocitadecremento. Jam vero resistentia corporum in fiuidis, partim ex tenacitate, partira ex f'rjctionc, et partim ex reactione partium medii, tresque sunt celebriores circ hujus resistentice legem hypothses, quarum mathematicas consequentias Newtonus hoc libre exponit. P. Hypothesis resistentiam ponit velocitati corporis dati pioportionalem, secunda velocitatis quadrato, et tcrtia partira velocitati, et partim velocitatis quadrato. Prterea cm experimentis

2. Vis rsistent! quam momento quolibet temporis cxperitur corpus est ut motiis decredirecte et temporis momentum invers. Nam resistentia dato temporis momento est ut mots decrementum directe (1) et dato mots decremento est inverse ut momentum temporis

7.

mentum

caeteris paribus, oritur

quo mots decrementum generatur.

mots incrementum
vis

Si

enim

subduplo vel subtriplo temporis momento, idem

vel

decrementum generetur,

generans dupla aut tripla est. 3. Hinc data corporis massa, resistentia est ut

velocitatis

decrementum

directe et

momentum

tis

sit

cognitum partem quamdam

resistentiae

temporis inverse.
4.

Quoniam

directio vis resistentia;, directioni

mobilis contraria est (1), corpus sol vi insit in inedio resistente motum, per rectam lineam con-

tinua fertur, quod etiam evenire debere manifestum est, si corpus vi qulibet acclratrice vel retardatrice, secundum vel contra directionem mots insiti urgeatur. 5. Resistentia considerari potest tanquam vis retardans et cum vi gravitatis qu corporum

fluidorum uniformem esse, considerand sunt quatuor alise hypothses, in quarum prima resistentia fingatur uniformis; in secund partim uniformis et partim velocitati proportionalis ; in terti partim uniformis et partim ut quadratum velocitatis, et in quarl denique partim uniformis, partim ut velociias, et partira ut velocitatis quadratum. Prima ex his quatuor hypothesibus nihil habet diflScultatis, cum imiformis resistentia considerari possit

tanquam

gravitas constans

R!xendentium motus perptue minuitur conferri.

cm motum
de re
satis

Vk

enim

resistenti sicut vis gravitatis infinit

ascendentis corporis retardt; qu actura est Lib. 1. trs vero quae se-

426

PHILOSOPHIiE NATURALIS
tentiam ex tenacitate data,
li,

[Mot. Corpor.
v
illi

quuntur hypothses non aegr referri plerumque possunt ad determinationes motuum quas ali
prires hypothses
est) suppeditant,
8.

gravitatis

qua-

(de quibus ab initio actura

Si

quod deinceps ostendemus. mdium in quo corpus movetur persit,

fect fluidum

hoc

est,

partibus constet op.

nuUque tenacitate cohserentibus, quse proind vi cuicumque illatse cdant, et cedendo facillim moveantur inter se, sola ea contim
Isevigatis

sideranda est resistentia quae ex medii reactione ortum ducit, estque illa ut densitas medii et quadratum velocitatis mobilis dati conjunctim. Haec enim resistentia (per Mots Leg. 2. et 3. Lib. 1.) est ut quantitas motiis dato tempusculo communicati ; sed data mobilis velocitate, quantitas mots communicati est ut quantitas fluidi tempusculo dato movenda, hoc est, ut densitas medii; data autem medii densitate, quantitas mots communicati est ut quantitas fluidi dato tempusculo dimovenda, et ut velocitas qu quantitas illa fluidi movetur conjunctim, et quantitas fluidi dato tempusculo dimovenda velocitati mobilis proportionalis est, corpus enim duplo velocius altero, duplo majus spatium in fluido percurret, sicque duplo pluribus particulis occurret. Quare data densitate medii, resistentia est ut quadratum celeritatis sobilis, atque adeo si neque fluidi densitas, neque mobilis celeritas data sit, erit resistentia ut medii densitas et quadratum velocitatis conjunctim, atque hase est resistentia qusB ortum ducit ab inerti particularum fluidi quas corpus motum e loco dimovet et quae
in velocioribus motibus sola fer observatur. 9. Altra resistentia quae ex tenacitate partium fluidi uniformis nascitur, constans est, aut quod idem est, temporis momento proportionalis, eamque in tardissimis motibus sensibilem faciunt exSi enim partium fluidi cohaesio sit ubique eadem, vi qudam determinat opus est separentur, corporique transitum ill ut partes

&c. reagente oriam ; in spatiis vero intermediis B et a b, B et b d, &c. nullum sit motibus obstaculum ; dum corpora perveniunt in A et a, qualem habent velocitatem, et deind victis sequalibus in A et a obstaculis, pari adhuc velocitate per spatia minime resistentia A B et a b, feruntur ; et simili modo, ob aequales resistentias in locis B et b per spatia B et b d simul moventur, et it deinceps eandem semper velocitatem in locis qu altis habent. Minuantur jam cequalia illa spatia B et a b, B et b d, &c. et eorum numerus augeatur in infinitum, ut vis gravitatis et resistenticB actio vel reactio continua reddatur, et corpora duo eandem ubique resistentiam patientur, et in locis sequ altis eandem velocitatem habebunt. Quar resistentia quae ex fluidi tenacitate ortum ducit, potest cum vi gravitatis uniformis comparari, licet medii tenacitas in corpus quiescens (quod quidem vi gravitatis semper urgeretur) agere nullo modo possit.
in locis
a,

tantm

b, d,

10.
tis

In

fluidis igitur tenacitate aliqu prditis,

resistentia est partim uniformis, partim velocita-

quadrato proportionalis
11.

(8. 9.)

Lertima. In qucunque resistentiae hypocorporis

thesi,

tam

in

medio

resistente

quam

ia

vacuo moti velocitas

finita in singulis locis est

ut

elementum spatii descripti directe et momentum temporis quo describitur invers. Velocitas enim uniformis est ut spatium quodcunque descriptum directe et tempus quo id spatium describitur inverse. In medio autem sive resistente

vum

primenta.

vacuo velocitas per spatium infinit parquabilis est (6.) 12. Corol. 1. Hinc temporis momentum est ut momentum seu elementum spatii directe et velocitas invers ; momentum vero spatii ut veeive
locitas et

momentum
2.

temporis conjunctim.
dicatur v,
s,
-,

15.

Corol.

Si igitur velocitas
^
,

praebeant,
tatis

qucumque demum

velocitate illud

spatium descriptum
est t erit v
..

feratur, et ideo vis illa resistentia;

cum

vi gravi-

-^

uniformi, quae corporis ascendentis motum corpora duo siretardt, conferri potest.

s= -

dt'

vdt

tempus quo descriptum ds 1

Nam

sumptisque fluentibus S.

milia et cequalia

cum

pari velocitate e locis

C et c

= dsetdt = = d
1

14. Corol. 3. Si it descripta fuert curva P C ut ejus applicat P, p, axi normales, ex ponant velocitatem v, et abscissae a

A D

D
ha
c
per lineas

-B

A
C
e,

E, c

ad rectam

Cc

normales proet a,

jiciantur, et in locis aequ altis

et b,

y[-m

D
m

sequalem patiantur refiistentiam ; corpus quidem C resistentiam experiatur a vi gravitatis constante (qus in locis A, B, D, E, &c. tantm agat) oriundam, corpus vero e resiset d,

&c.

sumptse A M, A puncto fixo tempus t, erectumque sit perpendiculum A B curvse occurrens in B, area A B P exponit spatium tem-

Liber Secund.J
pore
priori
t,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
enim applicata p m,

427

descriptum.

Sit

infinit

propnqua, et

A B P adeque d vdt=ds(ll) ]VIPpm

ABPM=S. vdt=s.
temporum
et

are

erit

Mm=
D

ut temporis

elementum

momentum et summa vis centripet ac resistentiae conjunctim. Quod erat 1 '". Sed momentum temporis est ut incrementum
(12).

et proind area Recta A dica-

sive

tur linea

curva
si

tatum.
ret

Eodem modo

abscissa

spatium descriptum

s et

B P C linea celerA M exponeapplicata M P velo-

elementum spatii directe et velocitas invers Quar si corpus ascendat decrementum velocitatis est ut elementum spatii et summa vis

citatem inversam, it ut esset

A M :^
est
;

s,

et

MP

centripetas ac resistentiae directe, et velocitas invers, adeoque velocitas in suum decrementum

tripetae

:^

area

ABP

exponeret tempus quo

esset

ducta est ut elementum spatii et summa vis cenac resistentiae conjunctim. Quod erat gum.

tpatium

M
s
t.

descriptum

enim

Descendente corpore
corporis acclrt

vis

centripet

motum
et

= dt, MPpm= d V = = s.li V

15.

et hinc area

AB PM

dum

resistentia retardt,

Lemma.
medio
erit

Si corpus

dat massae sol

vi

ideo si vis centripet major sit vi resistenti, excessus vis centripet supr resistentiam est vis tota accelerans ; Si vis centripet minor est vi resistentiae, vis tota retardans erit excessus resistenti supr vim centripetam. Quar differentia inter resistentiam et vim centripetam in temporis momentum ducta erit in primo casu ut incrementum velocitatis, et in secundo casu, ut illius decrementum. Quod erat 5""^ Sed momentum temporis est ut elementum spatii directe et velocitas invers (12), quar velocitas

insit in

resistente moveatur, decrementum,

ut resistentia et momenluin temIncrementum ver spalii erit poris conjunctim. ut velocitas et velocitatis decrementum directe et Data enim corporis massa, resistentia invers. resistentia est ut velocitatis decrementum directe et momentum temporis invers (2) ideoque decrementum velocitatis est ut resistentia et momentum temporis conjunctim. Quod erat 1"Sed incrementum spatii est ut velocitas et momentum temporis conjunctim (12) momentum ver temporis est ut decrementum velocitatis directe et resistentia invers (2) ; Quar incrementum spatii est ut velocitas et illius decrementum directe et resistentia invers. Quod erat a""velocitatis,

suum elementum (sive incrementum sit sive decrementum) ducta, est ut elementum spatii, et differentia inter vim centripetam ac resistenin

tiam conjunctim.
19Corol. 1.

Quod erat Und si vis

s,

4'""'

centripet dicatur
t,

g, resistentia r, spatium erit pro corporis ascensu

etgds-j-rds

= vdv;

gdt-[-rdt^ dv,
et

tempus

velocitas

pro corporis des-

16.

Corol. 1.

Hinc

resistentia est ut velocitas

gdt rdt=dv, etgds

ce;isu, si vis centripet vi resistentiae sit

rds = vdv
minor
r d t

major

et illius decrementum directe ac spatii incremeninvers, et velocitas in suum decrementum ducta, est ut resistentia et incrementum spatii conjunctim. Quar si spatium dicatur s, 17. Corol. 2.

tum

gdt = dv, etrds gds= vdv.

at si vis ceatripea vi resistenti sit

dv, etrds:^ vdv.

18.

tempus

t,

velocitas v, resistentia

r,

erit r

Lemma.

Si corpus

dat massa

in

medio

20. Corol. 2. Si in his formulis ponaturr o, mutabuntur ill in formulas, quibus motus corporis in medio non resistente determinantur. Qu ratione motus corporis in medio resistente conferri possunt cum ejusdem motibus in medio non resistente.
tia vi

resistente urgeatur vi

centripet in

directione

mots corporis agente ; corpore ascendente, erit velocitatis decrementum ut momentum tempoconjunctim. Et velocitas in suum decrementum ducta erit. ut incrementum, spatii et summa vis centripet et resistenli conjunctim. At corpore descendente, velocitatis incrment tum erit ut momeitum temporis, et diff'erentia inter vim centripetam et vim resistentic conjuncris et
vis centripet/e et resistentice

21. Cord. 5. Si corpore descendente, resistencentripet qualis fuerit, corporis celeri-

summa

rdt=dv, etrdt gdt =

g tum

tas quabilis

manet ; nam

in formulis

r, fit

vel

dV o, hoc est, velocitatis incremendecrementum nuUum.

Si

dv,

gdt
posit

22. Corol. 4.
ta

corpus in line rec-

AC

vi

centri-

tim.
erit

Et

velocitas in

suum incrementum

ducta,

ad punctum datum C,
pet
et

urgeatur

ferentia inter vim

Resistentia
vis

ut incrementum sive elementum spatii et difcentripetam ac resistentiam conjunctim.

de loco dato sursum vel deorsum projiciatur

enim considerari polest tanquam

cum
ta in

velocitate da-

poris ascendentis

continu retardans (5) et vis centripet cormotum etiam retardt, ideoque

medio
et

resis-

tente,

spatium
as-

vis tota retardatrix est

tae et resistentia;,

summa

ipsa vis centripe-

A P

quod

corpus ascendit ; sed vis ducta esr ut decrementum velocitatis quod producit (2) ; erg corpore ascendente, decrementum velocitatis est
retardatrix in temporis

dum

momentum

cendendo vel descendendo describit tempore t dicatur

s,

data

A C

dica-

428
tur b, et tara in ascensu quam in descensu scribatur
n ascensu, x
s,

PHILOSOPHIiE NATURALIS
vis centripet pars illa

[Mot. Cobpor.
qua secundum
directio-

in

C P = adeque b = dX=d descensu b x = d =

X,

et

s,

s,

et

si

loco d

X sub-

stituatur ipsius valor in formulis

rel.
1.

Co-

ill

(19) erunt pro ascensu

gdx

rdx

V d V, descensu

rdx=:
23.

gdx vdv, quarum mutato signo +

vel
,

et pro

una

in alteram abit,

quantitati r prEefixo.

Si corpus vi qulibet ccntripet Z in medio resistente soUicitatum curvam aut etiam in vacuo describat, visque centripeta in

Lemma.

VP

loco quovis

dividatur in vires duas, quarum tangenti P per altra directionem habeat P P ductae normalem, altra directionem cum

seu vis normalis dicatur et quia vis resistentiae ut pot semper contraria directioni mobili P T, ( 1 ) vim nonnalem non afficit, eiit vis illa qu corpus in arcu P p retinetur in medio resistente qualis vi centripeta qu corpus idem cum edem velocitate aequabili V, in medio non resistente circulum describeret cujus centrum O, et radius P. Corpus autem vi constante N, soUicitatum in vacuo de loco P cadat per radii partem P ita ut eo lapsu acquirat celeritatem v qu in medio non resistente circulum describeret cujus centrum est et radius est s, velocitas eo P ; sitque P v, et erit (20. lapsu acquislta in erit ergo vdv, sumptisque flucntibus N s 19.) V v. Sed altitudo ex qu 4 V v, et 2 N s corpus VI constante soUicitatum in vacuo cadere dbet ut velocitatem acquirat aequalem illi cum qu circulum ipsum desciibit, est qualis dimidio radii PO, (119. Lib. 1.) ergo 2 s P et 2 s v V N P O. Q. e. d.
agit,

nem P O

Nds =

M=

24. Corol.

1.

lisdem

positis,

totius vis cenlri-

petce juxt directionem

secundum
r,

urgentis ea parsquas directionem tangentis P T agit, seu

PC

vis tangentialis in

dicatur

arcus

V P

s,

descendit, erit

Tds

ideoque

T Pp rds

corpus =d = vdv(lS.
s,

resislcntia
et
si

ibidem
19.)

quia vis tangentialis motum acclrt et vis resistcnti eundem retardt, vis autem normalis nec acclrt nec retardt. Sed si coi-pus ascendit, erit Tds-f-rds vdv(18.19.)vi tangentiali et resistenti motum corporis simul re-

=
C

tardauibus.
25.
Corol. 2.

centripeta in directions

y,

P Pr
:

= \/

CT

virium centrum, vis tta P C urgens g, C P tangenti perpendicularis p, ideoque

Sit

y y
r,

pp.

=
p,

Ex

puncto

alteri

infinit propiniiuo

diculum p

demissum sit ad C P perpenut sit p r r= d y, et trianguluin

p, simile triangulo

pr (dy)

=PL:

PT PT:

C, et

erit P p (d s) ::T=?Ay,ubi

est d y, esse affirmativam, quando crescentearcu V P sive s, crescit etiam recta C P, seu y, id est, quando corpus ascendit, et contra d y esse negativam, dum corpus descendit,

observandum

adeque in hoc casu

fieri

= " d V
o'
,

Hi

valores vis tangentialis T, substituantur in for-

mulis Corollarii
26. Corol. 3.

I.

gdy-|-rds^
tangente congruentem, quadratum velocitats corpors in loco P, exponi poterit per factum ex vi normali duct in radium circuli curvam PZ osculantis in P. Sit P C, totius vis centripetae directio, P O radius osculi, P p arcus curvae infinit parvus qui usurpari potest pro arcu circuli centro et

vdv.
y y

et

ambs in banc mutabuntur,

(d s)
:

Qu ia P p

PC
;

ydy PP yyy inferiori

gdy
27.

(y)

P T (V
,

(+ d
s

p) erit d

=+
fiel

y)

=s

(signo supenon pro ascensu et

pro descensu usurpato.)

Quar

rds

= gdy+ =
V
*,

y d y

radio dicatur

OP
v,

descripti.

Velocitas corporis in

P vdv.
Corol. 4.
est (23)

yy
y

PP
:

^ "^

=
R,
N,
:

quae per

arcum

p tam in medio rei

Si radius osculi
et quia

PO
p

dicatur

sistente

quam in vacuo ae:ji ab

s tst,

(6) et totius

R X N

=g

LiBE Secund.]
adeonfue
osculi

PRINCIPIA
y

MATHEMATICA
31. Sckolion.

429
complexi sumus prinad inventionem et ad de-

-? = = N,

InsuperioribusquinqueLemmati

fiet

sed radius

ipsorumque

Corollariis, fcre

=
*

cipia omn'a, quibus et

dp
^

(214. Lib ].)

quar

erit

d p 2

dp
Talor

pdy
in formula Corollarii

Substituatur hic
et
fiet

g d y
etide

+
V

-\-

Ts
r

= vdv,

dv

-j-

V 2 d p

s.

monstrationem motuum in mediis resistentibususi unt Clariss. viri Newt. in hoc Libro ; Varignonius in Monumentis Academie Regiaean. 1707. 1708. 1709. 1710. 1711. Joannes Bernoulii ib'"d. an. 1711. et in Actis Eruditorum Lips, an. 1713. et 1719. Hermannus Lib. 2. Phoronomiae et in Commentariis Academiae Petropolifanae, ac Eulerus in opre exquisito quod de Mechanic sci ipit Nunc alia nonnulia de loanalytic. garithmicas proprietatibus, et de methodo maximorum et minimorum quae ad doctrinam motuum in mediis resistentibus expiicandam spectant, sub-

jungenda

sunt.

LEMMA
Trcecipuas
logarithmicee projrretates
eponen.1.

ce
28. Corol.
5..

ce
V
P C perF:^s, Pp

111.

Hugenius de bac

ips

Newqu

toninni operis parte loquens, in

Vis centripeta directio P C, sibi semper parallela mancat, ut hic assumitur vis gravitatis, et per punctum V. in ciirv V P Z datum,
ducatiir recta

agitur de corporibus in mediis resistentibus motis, (quam summ cum voluptate se vidisse testatur) ait se notasse lineam

curvam quam ioga.

VC

directioni gravitatis

rithmicam

aiit

logisticam nuncupat,

summae

uti-

=d =

pendicularis, dicanturque ut supr

s, d y, vis tota gravitatis in y, p r v, et g, resistentia r, velocitas corporis ibidem erit ut in Corollario 2- g d y -j- r d s vdv.

CP

=
d

29.

Corol. 6.

Si in

dicantur radius osculi in

= N,
erit

abscissa

VC

Hypothesi Corollarii 5'P 11, vis normalis

e remata indicat quorum demonstrationem Grandus postea evulgavit; Hujus ergo proprietates ab initio explicare a scopo alienum non duximiis.
litatis esse in

hoc negotio, et

quadam de

TheoGuido
curvae nostro

x, et

ob triangulorum

Pp:

Pr=PC:TC = g:
;

P p r,

d x, C c seu P r C P Tsimilitudinem,

=
s

quam

32. D'fin. tit linea recta feratur perpendicularis

parallelo,

N A O secundum M P motu uniforNA

nii et sibi

N,

si^e

dx

dum

mobile

velocitate variabili

in ea perpendiculari movetur se-

=g
is

N == 5^ ds gdjt_ v' ..
;

sed (23)
,

-77, et

hmc V
y

30.

Corol. 7. d s ^ d

^ . f d s Est autem (216. Lib.

N = Ij-, K' Rgdx

1.)

erg

R:

legem, ut ejus velocitas sit semO, per proportionalis distantise ejus a rect curva ab illo puncto P descripta dicetur Iogarithmica vel logistica. secundum quam perpendicuLinea A

cundum hanc

laris

d d X
^

d d

motu uniformi

et sibi parallelo fer-

dX

dy dd s
,
,

si

ponatur d x, constans,

et ideo

dd x

^dy^-j-dx*,
dyddy
T

=o

Et quia d s '
sumptisque

fluxionibus, fact d x, constante

dsdds = dyddy, etdds^

as
s

faet

quar (29) v

K = dxddy p-jRgdx * =

ds3

ds

gd
V
^

ddy

deque g

et hinc (28)

"di^' gdy-f-rds
,

'

ddy

=
tur,

d y d d y
est,

M
QN
nal.
perpendiculares in

UL

Nil
P M,
ejus ordi-

hoc
j

v dds a
s

obdyddy=dsdJs, \dv =
r

dicitur axis logaritbmica;, et line

s.

axem sunt

430
Si

PHILOSOPHL: NATURALIS
A
B,

[Mot. Corpob.

quEedam ex ordinatis logarithmicse, ut

quamproxim

et

qualiter
est

sit aequalis unitati,

punctum axeos

cui insistit

Corollarium praecedens

censetur abscissarum origo, et absciss a parte sumpt, sunt positivas, a parte A O neB gativae et abscissa pertinens ad ordinatam

E, eadem ratione
:
: :

HD=HD HD KE=KE
G C
: :

distantes,

est

per
:

L G C

F, sicque deinceps, unde

liquet

ordinatas

HD KE L

F, &c. esse in progres-

bive

ad unitatetn

est

ipsum

o.

sione geometric.

Sumantur in 33. Tlieor. I. axe logarithmic quatuor puncla, ita ut duo priora que a se mutuo (listent ac duo posteriora, ordinata: in iispunctis erectce erunt in proportions geometric. Et si sumantur in aie quotlibet puncta que distantia ordine continuo, ordinat lis insistentes erunt in progressione geometric.
Sumantur
quajvis

et

in axe duo puncta et E, et alia duo

sit

talia ut

A E
illa

=H

K,

erigaiiturque in

puncta or-

Mm
Corol.
1.

NU
H
K,

dinat P, S, dico illas ordinatas fore et proportione geometric.

Dividatur

AL, E

KT;

tam

A E quam

Dtfferenti qiiamm.inlm(C ordinatartim

logarithmicre eequalibus tempusculis genitce, sunt ut illa; ordinales.

in partes infinit parvas aequales inter se, totidem erunt divisiones in utroque intervallo ;

In quovis enim puncto logarithmicae velocitas

axi perpendicularis qu ordinat crescunt vel decrescunt, est ordinat proportionalis (ex def. ), sed durante tempusculo infinit parvo illa velocitas

uniformis est censenda, et qualibus temincrementa vel dcrmenta linearum sunt ut velocitates uniformes quibus generaiitur, ergo incrementa vel dcrmenta ordinatarum
pusculis

erigantur in illa puncta ordinata, fient du progressiones geometricce, in quibus totidem erunt termini, et rationes terminorum successivorum Eequales erunt, quia ordinat in utrque progressione qualiter distant ; ergo ex quo, primus terminus L prioris progressionis erit ad

earum differenti qualibus genitae,sunt ut ill ordinat.

h. e.

tempusculis

terminum ejus progressionis, ut S primus terminus alterius progressionis ad ejus ultimum terminum T. Q. e. d. Et si sumantur in axe plura puncta aeqn dis-

E P ultimum

tantia ordine continuo sibi succedentia, ordinatee

CuroL

2.

Sint ordinat quvis

P M,
m

Q N, ducantur du ali ordinat p m, q n ipsis quamproxiet

ab

iis

qualitcr distantes,

pmetqn erunt prioribus ordinalit

proportionales : Velocitas enim qu ordinata motu sibi parallle fertur est uniformis, ideoque eo-

dem tempore p m perveniet

quales
1.

ordinata P ad ac ad q n ob

QN

distantias, ergo, per Cor.

differenti ordinatarum

et Q, et q

M
m

dura perveniunt ad p n erunt iis ipsis ordinatis

sed adjectis
fiunt ordinat
vel
iis

proportionales,
detractis

AB

DE
in
iis punctis erectae erunt in progressone geometric probatur ut in Cor. 3. defin.
:

P
tis

difFerentiis

a lineis

et

QN

p m, q

n, et adjec-

vel

detractis ex

termmis

rationis

cujusvis,

correspondentibus terminis rationis ipsi qualis non mutatur prior ratio, ergo ordinat p et ad Q. N, et etiam q n erunt mter se ut P alternando

Corol.

PM

:pm=Q,N:qn.

E converso,

si

in line quvis

sumantur
et

plura puncta, qv distantia ordine continua,

Corol. o. Si

ad

distantias quales et

sumantur in axe puncta C, D, E, F quamminimas, in iisque

erigantur perpendiculares qu sint in progressione geometric, logarithmica aligna per

iis

earum perpendicularium

punctis erigantur ordinat^r, ill ordine constiluent progressionem geometricam. Nam quia ex Hyp. ordinat G C et D, et E sunt

exlremilales transibit. Sint enim A, D, G, &c. ea puncta qu distantia dividanturque eorum intervalla in partes

HD

quales quamminimas, totidem erunt in quovis intervallo, assumantur medi proportionales in-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
D D
N

431

O, O et G R, ter perpendiculares A L et &c. tt quot sunt division um puncta, et in singulispunctis erigantur perpendiculares iis mediis proportionalibus ordine sumptis squales; Denique curva tangat tam perpendiculares datas quam hasce mdias, dico eam O, G L, curvam esse logarithmicam. Facile enim liquet ex natur progressionum, R, &c. quod cum sit A L O et totidem medi proportionales assumantur inter A L et O, quot assumuntur inter O et G R, sicque deinceps, formari progressionem continuam constantem ex omnibus illis perpendicu laribus tam datis quam inventis, ideo quamlibet ex illis, ut L, esse ad sibi proximam B M, ut

rithmi (Squales, logarithmica aliqua per earum jKrpendicularium extremitates tramibit. In recta O A fvid.Jig. prim, pag. succed.J sumatur punctum A in quod erigatur perpendicularis

AB

unitati

asqualis,

sitque

M loga-

=DO

rithmus quantitatis oui squalis est perpendicularis P, sit A a differentia progressionis arithmetice ex qu desumuntur logarithmi, quae ide

accurat continebitur in intervalle toties quot sunt termini in progressione geometrica ex

qua desumuntur quantitates quarum habentur

garithmi,

lo-

quaerantur tt mediae proportionales inter P quot sunt divisionum puncta B et inter et M, et in illa puncta erigantur perpendiculares illis mediis proportionalibus ordine alia quaevis O, est ad proximam P E, unde quales, fet progressio geometrica, quae est ipsa dividende, est L ad suam differentiam a pro- progressio quantitatum quarum abscissae lineae quantitate A a successive auctae sunt xim, ut est etiam O ad suam difFurentiam a proxim, ideoque perpendicularium proximarum logarithmi, siquidem in uirque progressione occurrunt termini P eodem intervallo difFerentiae erunt ubique eis perpendicularibus B et proportionales ; Evanescentibus ergo punctorum i-n utraque dissiti, sed si in punctis squidistantibus linese erigantur perpendiculares in in axe sumptorum intervallis, et perpendicularicujusvis bus ad vicinas aequali ubique celeritate latis et progressione geometrica, logarithmica aliqua earum vertices tanget (Cor. Theor. 1.) Ergo si sequali tempusculo (ob qualitatem intervallorum), velocitates quibus crescunt vel decrescunt dentur numeri cum suis logarithmis concipi semperpendiculares erunt iis ipsis perpendicularibus per poterit logarithmica cujus abscissas sint ill logarithmi et cujus ordinatae sint quantitates quiproportionales ; Ergo (ex definitione logarithmica;) ea curva quse tanget eas perpendiculares erit bus respondent. logarithmica. 35. Theor. III. Axis logarithmica est ejiis asymptotus ad quam ab un parte accedit propius 34. Theor. II. Ahsciss axis logarithmic, sunt logarithmi ordinatarum in earum extremo data quvis quantitate numqvam tamen eam attingit, et a qu ab altra parte longius recedit dainsistentium. Ferantur hinc inde ab origine axis ta quvis quantitate. partes aequales quamminimae, in extremo singuSint duae ordinate B, P quarum iina larum erigantur ordinatse, IIIeb omnes ordinatee sit alterius dupla vel plusquam dupla, feratur porconstituent progressionem geometricam inter cutio axis A hinc inde secundum axem sine fine, jus termines occurrit unitas, earum ver abscissae erunt in progressone arithmetic propter partium ordinatse in ea puncta erecta crescentab un parte, et ab altra decrescent in ratione dupl vel plusin axe sumptarum qualitatem, et abscissa quae quam dupl (per Cor. Theor. I.) sed ex principiis unitati respondet est ; Jam autem cim termini Archimedeis quantitas crescens in progressione progressionis arithmeticse inter quos est ita apdupl vel plusquam dupl omnem quantitatemdatantur terminis progressionis geometric ut respondeat unitati et reliqui termini sibi respon- tam tandem excedet, et ex principiis Euclideis deant, tum termini progressionis arithmeticae quantitas quaevis decrescens in ratione dupl vel sunt logarithmi terminorum correspondentium plusquam dupla minor fit quvis quantitate data ; Ergo logarithmica longius ab axe recedit, aut progressionis geometricse ; Ergo abscissEe logapropis ad eum accedit quvis quantitate data, rithmicae, sunt logarithmi ordinatarum correspon-

A A

O A N

dentium.
Portio axis quee intercipitur inter duas ordinatas est logarithmus rationis qure inCorol.
1.

numquam tamen eum attinget, attingat enim eum si fieri potest in quodam puncto X, ferendo
distantiam secundum axem, fiet tandem ut cadat proxim citra X, put in Y, tum proxim

AM

Quotiens enim duarum quaTititatum exprimit rationem quae inter illas intercedit, et differentia logarithmorum earum quantitatum, est logarithmus quotientis earum, sed abscissae sunt logarithmi ordinatarum, et portio axis quee intercipitur inter duas ordinatas est differentia abscissarum sive logarithmorum ad eas ordinatas pertinentium, ergo illa portio est logarithmus quantitatis qu exprimit ratiotercedit inter
illas

ordinatas.

ut in Z ; in puncto nondum attinget axem ex Hypothesi, et aliquo intervallo V ab eo distabit, sed quia Y Z debebit esse ad ordinatem in Z, quse ide dabitur, ac per consequens logarithmica nondum attinget axem in Z, nedum eum attigeultra,

AB:MP=YV
in 56.

^AM

rit

X.

Q.

e. d.

nem

quae inter ordinatas intercedit.

Theor. IV. Suhtangens logarithmiccB est constans. Capiantur enim ubivis in axe particulae aequales

2. Si dentur duarum aut plurium quantitatum logarithmi, et a puncto data rectee

Corol.

que ordinatis

quamminimae M m, N n, erectisM P, m p, et N Q, n per puncta

q,

aliaijus

eis logarithmis in earum, extremo erigantur perpendicula-es quantitatibus quorum zumunlur loga-

sumantur longtudines
et

aquales,

et Q. concipiantur tangentes P T, Q, t axi occurrentes in T, t; ducantur etiam rect r, s, ordinatis p, n q perpendiculares. van-

432
esccntibus

PHILOSOPHIiE NATURALIS
ordinatanim distantiis

[Mot. Corpor.
:

triangulum triangulum
est
:

QN= Nn

p r

M=

P p r fit simile triangulo T P M, et Qqs simile triangulo t Q, N, ideoque

P
r (slvt

Mm, N n, MB d y sivc (quia M B

L A
T, et q sed cb disy) secundus
ille

(sive

M m)

M m) M
:
:

terminus

eiit

dyetL A = yd y un d
'^

y,

t,

de juxta mcthodum summan geometncas progressiones

/

ny"

'dy+nX

O FEDC
tantias

T
:

A'
:

Mm
:

N
est

ft

M m, N n quales est p m P M :qn PM=q Q N, Q, N et dividende est p r quare P r (sive M ra) M T= N n (sive M m) Q N adeque M = N
s
:
:

^ d y ^, SiC y) ", sive determinis y "et y ", toti divisa qut' srie per y " letis

"

'

-|-

n d y
^

y
,

d y

' -|-

n3
est

t,

t.

e. d.

Sn^ 2 y ,, ,. d y &c.
3,

sed quoniam

ad stibtangentem conslnntcm vt Jluzio ordinut ad Jluxioiiem ahscissce, obtinetur logarithmic cpqiiatu' JlunonaP, y, dicatur x, ordinata Abscissa A lis. m erit d x, p r ubtangens T, s, fluxio d y d x, est y d x d y, cuimque sit y s s d y aequatio ad logarithmicam. et duahus ormbtangente 37. PrM. I. Data
Corol.
ordirutla
bit

Hinc cum

numerus

infinitut, in singulis coefficientibus

M
:

= =

altissima ejus dignitassola assumi dt-bei, reliquis ttrmiiiis neglecti, ui;de sries ad liane reducituf ^ d y ^ ' cl n ^ v n^ y y^

&c. qui quidem termini

finti siint,

dincitis logarillimicee, inveidrc

portionevi uxic inter

dijjniiate numeri infniti n per similem dignitattm.

iniiniti parvi

compensat d y

cas ordinalas inlerceplam.

]"'

x e
illis

autem

&eric,

per serlerum Teversioneni

Casus, mpjor ex

or-

dinatis
alterius

non
;

sit

plusquam dupla
illa

major

ordinata

sit

L A qu dicatur y, minor sit G R, difTerentia earum LA R G sit b. Portio axis A G

inter eas intercepta sit x, divisaque concipiatur in partes aequales infinit

parvas

A
(qui

P>

=d

x,

earum numerus
censendus

infinitus

go n d X
sit
s,

est) dicatur n, erit er-

subtangens data
per

erilque

praecedens nd y : n d X

y:s^(dy:dx = =) n d y x hoc
:

CoroUarium
;

AB

DE

F G
=Ab4-^^'*^ + ^^^^+^'^* ^^' ndy = ^-Ab4-J^''^ + C^'' ^*^' erit -f-^ ^b^ 2 A Bb^ n n d y^
2 y
obtinebitur valor ispsius

autem modo determiiiatur valor n d y. Concipiantur erect omnes ordinat in puncta divisionum portionis axis A G, erunt in progressione geometric (p^r Cor. 3. def. n 32.) et cum earum difFerenti sint ut illre ordinalas (per Cor. 1. def. n. 32.) diiferentiae successiv earum ordinatarum erunt in progressione geometric, cujus omnes termini simiil sumpti difternumerus Il G sive b efficient entiam autem terminorum ejus progressionis erit n, per invenitur secundus primus termmus d y, d y B hanc proportion em L A

n d

y, sit

enim n d y

2y
3

n^

d y

A3b3

2 y

LA

Cum
b, fit

er"o hi omnes termini debeant etficcra

primus temiinus

rliqui

b erit Ab omnes termini debebunt esse

I,

et

aequales o,

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
pTyjn_i.

433

siippeditabuntque totidem tequatones ad determinaiidos coefficientes B, C, D, &c. v. gr. est

prime progressionis, et q r secundus terminus progressionis alterius, erit in prima P : A

J_

b^
2

2y

o,

Unde inyenitur

= =
'

M B = pm" in secunda R Q D C R Q" "irq" ex natura progresI,

:

',

_;eBtCb^.
est

A Bb3
2y A et B
3
.

A3b3 2X5y^

sionis geometricsB,

et quia trs

priores termini

substitutoque valore
^
,

divisoque per b^,

reperietur

P.

de unde C = 3y b b b2 ndy = b+^ + ^, + ., &c. '2y'3y^4y3 Cum =ndy x = y

sicque
cteris,

itaque

sit

x, erit

b^

b3

b4

y'^2y^'^3yJ^^4y42"'* Cas.

Quod

dupla ordinataa
tionalis inter

si ordinata L A fit plusquam T K, quasratur mdia proporL A et T K, cujus si L A non sit

plusquam dupla, invenietur intervallum abscissum inter eam et L A, ut prius, eritque dimidia pars interralli qusiti A K, erit enim L A ad eam mediam, ut ea mdia ad T K, unde portio axis inter L A et eam mediam, erit aequalis portioni axis inter

eam mediam

et

TK

si

LA

ejus

medi
inter

sit

mdia

L A
K.

plusquam dupla, quasratur nova et priorem mediam, interval-

lum

inter

banc

e*

LA
Quod

erit
si

quarta pars portionis

quaesitas

quam dupla
quam

istius

medi

sit adhuc plusrepetatur operatio do-

L A

nec mdia inveniatur cujus

valorem assignare
ratiocinio.
licebit,

LA

non

sit

plus-

dupla, ex cujus intervallo, intervalli

AK

eo que prius usi sumus

sit

CoroL

Si

una
erit

ex ordinatis
altet'ius

unitas, portio

axis qusita

ordinat abscissa,

ideque ejus erit logarithmus, positivus quidem si ea ordinata sit unitate major, negativus vero si unitate sit minor. Corol. 2. Si ordinata sit unitas, et ordinata ejus dupla, et si subtangens logarithmiccB sit qualis unitati, sries abscissam exhi-

GR

LA

bens in banc mutatur x

1
1

= 1X2
.

-+'

2X4

-j-

harum proportionum ex hypothesi sunt

3X8

4X16

;:,

&c.

quorum terminorum

cal-

culus est facillimus, qui si instituatur, abscissa qusesita invenietur x .6931472. 38. Theor. V. Sint ducs divers logarithmicce in utrque sumantur ordinat eequales, abscisses mis ordinatis correspondentes in utrque logarithmic erunt ut earum logarilhmicarum subtangentes, adeque in constanti rctione. Sint duas logarithmic P B, priors subtangens sit s, subtangens alterius sit S t ; OrdinatEe P M, Q, T Q, in utrque sumpt sint acquales dicanturque y ; sint ordi-

M =
D
C

R D

' etrq " quales etiam erunt p ', ideoque rq, r q, difFerenti ergo proximarum ordinatarum sunt quales, dicanturque d y. Est autem in prima logarithmica (per Probl. 1. n. 37.) y n d y n d x sive x, et alternando y n d y s X ; in secunda y: t ndy: ndz sive z, et ait. y ndy t z, est ergo s x z t sive s t X z. Q. e. d. CoroL 1. Hinc liquet quod (manente unitate) logarithmic quarum edem erunt subtangentes, in omnibus erunt aequales, quippe si sumantui in iis squales ordinat abscissje etiam tequales

pm =

m etPM pm=:

aequales

RQ
;
:
:

= =

erunt.
Corol. 2.

nat

dico fore s t X z. Dividatur in partes infinit parvas d X, quarum numerus (infinitus) dicatur n. In totidem partes d z dividatur C Q, et concipiantur ordinat in omnes divisiones erectse, illce or:

B A

et

asquales

unitati

abscissa
:

dicatur x, et

C Q,

Logarithmic vero

diversee speciei

dicentur,

quarum subtangentes erunt divers;

ubi
eis-

et logarithmi divers speciei dicentur,

dem

quantitatibus logarithmi diversi respondc bunt, unde etiam logarithmic ad quas pertinen

divers

illae

dinatas erunt in progressione

oue intervallo, sitque p Vol. I.

geometric in utrosecundus terminus

diversas subtangentes (per

logarithmorum species, habebunt hoc Theor.) ideoqu

erunt diversae speciei.

Ee

434

PHILOSOPHIE NATURALIS
bularum
numeris
eis logarithmis

[Mot. Corpor.

Corol. 3. Datis logarithmis cvjusvis speciei, logarithmi alus speciei eisdem numeris respondentes inveniri possvnt, si dentur subtajigerUes utriusque speciei; Hinc si dentur logarithmi quorum subtangens est unitas (qui hyperbolici

aequales, et cujus ordinat snt aequales

dicuntur), sitque data subtangens alus speciei .4342944 miiltiplicentur logarithmi dati per hune numerum, habebunturque eorumdem nuraero-

logarithmi in hao altra specie, ut liquet ex Ideoque in posterum per hanc expressionem L. x, intelligemus logarithmum hyperbolicum quantitatis x, qui si multiplicetur per quantitatem quamlibet ut a, a L. x exprimet logarithmum x ex e specie depromptum qu habet a pro subtangente, est enim 1 a L. x ad eum logarithmum qui ergo erit a L. x. 59. Probl. II. Data ordinat logarithmices et ejus absciss, invenire ejus sublangentem, dumviodo alterius cujuslibet logarilhmicce subtangens

rum

hoc Theor.

correipondentibus, quasraturque ejus logarithmc subtangens; inveniatur in altra logarithmica cujus subtangens est unitas absciss respondens ordinatae qu sit unitatis dupla (per Cor. 2. Prob. I.) qu est .6931472, fiatque ut .6931472. ad .3010300. ita unitas ad sublangentem logarithmic tabularum que invenietur .4542944. Corol. Hinc date logarithme alicujus iiumeri desumpto ex logarithmica cujus subtangens data est, habebitur ejus numeri logarithmus in tabulis, dieendo ut subtangens data ad .4342944. ita logarithmus datus ad ejusdem numeri logarith-

mum

in tabulis.
Sit

40. Probl. III.

qunntitas variabilis, cu-

jus logarilhmus eliam

variabilis est, ex ejus

quan-

titatis variabilisJluxione, Jluxionem ejus

logarithmi

sit-

dala.

Concipiatur logarithmica ad quam determinare. pertinet species logarithmi quas assumitur; sit a
ejus subtangens,
sitque

variabilis

proposita,

que consideretur ut ejus logaritbmicae ordinat, sitque x ejusdem logarithmica absciss ei ordinatse y respondens, erit per naturam logarithmi-

c
est

(n 36. ) y d X

a d y et
y,

d x

-, sed

logarithmus ordinatae

ergo d x est ejusdif-

ferentia, ergo

d L. y

hoc

est, differentia

logarithmi est differentia variabilis propositae divisa per ipsam variabilem, et ducta in constantera quB sit subtangens logarithmic ad quam pertinet species logarithmi assumpti.

Et

e converso, si habeatur

hc

fluxio

-,

y
ejus fluens est logarithmus ipsius quantitatis y ex

e logarithmica desumptus cujus subtangens esta.

T
Data
sit

<i

a
tn

F B, logarithmic ver data sit absciss C et ordinata Q R, quritur hujus logarithmic subtangens Quratur primim absciss qu in logarithmica P B responderet ordinat quali R, per Probl. I. sitque ea A M, fiaique ut ad C Q ita subtangens data ad quaesitam. Exempl. In tabulis logarithmorum, logarithmus numeri 2. est. 3010300. si ergo concipiatur
subtangens logarithmicse

RD

41. Theor. V. Spatiumlogarithmicum

duabus ordinatis nrcu B P et absciss B, P comprehensum, quale est rectangulo sut-

AM

AB PM

tangentis et differentia: ordinatarum.

Q
A

Duct enim per punctum

compleatur rectangulura

tangente

T,

T F P M, agatur per B recta E Q, parallela T M, secans T F in E et M P in Q per m ordinat m p alteri M P

;

infinit

logarithmica cujus absciss sint logarithmis ta-

T M,

propinqua, et per p recta f r parallela occurrens F in f et P in r ; His po-

Liber Secund.]
sitis

PRINCIPIA MATHEMATICA.
P

435

(ob triangula
:

F, ideque p r sequale erit rectan^ulo P F f r. Quar si area logarithmica B P divisa intelligatur in rectangula innumera ut
r

p r == reclangulum

Mm

M M
:

r p,

T
P

simila) crit

T, seu

p,

rectangulum

E F P Q

divisum

erit in to-

tidcm rectangula ut F r correspondentibus p, ^tqualia, et proind area logarithmica A B P jEqualis est rectangulo E F P Q. Q,. e. d. Hinc spuiium logarithinicum est ut ardmatarum B, differentia Q, ob da-

(seu n) r (seu C N) P T, et (ex natur hyperbolae per Theor. 4. de Hyp. Lib. 1.) C C N; ideque per compositionem rationum et ex aequo Q.
: :

P demittantur ad axem perpendiculum p secans Q, P in r et perpendiculum P P T tangat logarithmican in ; P; erit ob triangula p r P, P T similia, p r
pinqua, ex punctis p,

CT

M
:

PM

ABPM
P
B P
et

Nn:

= D PrXDG=CD: MT;
N Q D G
:

datas

lorum

tam subtangentem

(36.)
Q,

FQXMT AMXBA; producta N C D ad M T, proindque AB F P NQGDX MT=NPXGDXCD, logarithmicum BPC=ACXCP CB NQ.GD:GDX CD=NP:
seu tot rect
et hinc

Trilineum vero logarithmicum

ut recte

Q.

D et M T, summa omnium rectangu. N Q X N n, in quts dividi potest area

D, hoc
data
est,

Quar ob

gulum sub

hc area ipsa est ad rectanD, et summ omnium P r,

P, ut

occurrat in C, erit trilineum

XM

T.
1.

M T.

Q.

e. d.

42. Corol.
finit

Hinc spatium logarithmicum

in-

45. Corol.

protensum, ca ad asyniptotum continua ac-

OOP M, qu parte logarithmi-

Hinc (ob

area hyperbolica

datas

Q.

T,

D,

C D)
sector

et jiroind

cedit,

duplum

est

trianguli

P T M. A B,

infinitam

Nam ob distantiarr. M O eva-

nescitordinata
fitque spatium

Oo

P M,

ccquale rec-

tangulo T F sub ordinat subtangente

contento.

P M,

PM et

43. Corol. 2.

Tan-

gens
ta si

P T (producopus est) i^ecct in ordinatam A I, et spatium logarithinicum PC erit ut I inter logarithmicam et langentem ntercejita. Nam ob triangulorum T F P, 1 C P, similitudinem. est T F ad F P, (seu A C ad ) ut C I ad C P, Quai et ide (41) rilineum

ACXCP=MTXCI. BPC=ACXCP MT XCB=MTX Cl MTXCB =

M
T X B I. B P C
Theor.

Est
ut

igitur,
I.

ob datam

T,

tri-

lineum
44.

VI.

Asymptotis
sit

orthogonalihui
Q.

C H,

CD descripta
D

hyperbola

jmnciuvi D in asymptoto C datum, logarithmica productum ; per p P axem habens C punitum agatur ad hyperbolam ordinat G, et per punctum alterum guodms iV ordinat

q G, et per

Q,

qu producta

logarithinic occurrat in

erit

area hyperbolicn

NQ
p

G D,

ad

dignitntt.n

hyperbolie seu
ratione recta

ad rectangulum C G, in yC 2^ P ad subtangentem logarithmialtra q

ipsi

ca.

Agatur enim

QP

infinit pro-

436

PHILOSOPHliE NATURALIS
De Maximis
et

[Mot. Corpor.

Minimis.

48. Corol. scissam

1.

Ut

et

ordinatam
cui

ex data aequatione inter abP, inveniatur va-

47. Theor. ponat recta

Si quantitas varinbilis, (qtiam ex-

lor aljseissae

AE

maxima

vel

minima
est

appli-

curvae

certum usque terminum

D conlinuo

PD B

ordinata) ad
crescat et

cata

E D

ordinatur,

sunienda

aequatioiiis

poste decrescat, vel contra, decrescat

primm

et

fluxio, et ratio fluxionis ordinatse ad fluxionem m, eaque vel lufinito abscissse, seu ratio p r ad

A
sit altra ordinata p propinqua, et per punctum P parallela secans p absciss in r, ratio incrementi vel decremenli evanescentis M, ad incremenlum evanescens p r ordinatce ubi ordinata in puncto abscisses

T Mm E

deind crescat.
priori

Actaque

P M P recta P r

infinit

vel nihlo aequanda est, aut quod idem est, fact constante, fluxio ordinatae vel infinito vel

Mm

nihilo aequalis supponenda.

AM Mm M P omnium maxima
ta est vel nulla.

maximum

vel

minima

evadit, infini-

ducatur P T tangens curvam in P, et abscissse occurrens in T, et propter T, erit similitudinem triangulorum p r P, P Sed si ut P ad T. p r ad P r, seu tangens P T puncto cum D, P coincidente P E parallela et proind vadt abscissse

Per punctum

Mm
A

quantitas variabilis cujus quritur non sit ordinata curvse, potest illa supponi sequalis ordinatae curvae alicujus in datam quantitatem ductse, uti x3 si proposita esset quantitas variabilis a x ^ in qui a data est, x indeterminata, poiieretur bby, quae est sequatio ad curx2 ax^ vam cujus abscissa est x, et ordinata y, et bine,
49.
Corol.
2.

Si

vel

minimum

fit

maxima
!'*

gura

ut in fivel minima ordinata in infinitum abit, et et 2*' punctum

E D

ad seu ratio p r ad ide ratio P nulla est. Contra vero si coincidente P cum D, tangens P T cum ordinata maxima vel minima conveniat, ut in figura 5. et 4. evanescit

MT

Mm

2axdx Sx^dx b bd y __ q 3x2= = bbdy, et2ax d X 3xx = oetx = |a. Si adeoque 2ax itaque loco x substituatur ^ a a obtinebitur maximum
sumptis fluxionibus, foret
'

in

quantitate
-g

proposita,

ejus

A-

DE

= Yf

^-

Idem inventum

fuisset bre-

subtangens

ad

Mm

T et ratio P

M ad M T, sive p r

propositae videlicet
fuisset sequata.

vius, si null fact suppositione, fluxio variabilis nihilo

2axdx = 3x*dx,

infinita evadit.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMTICA.

437

PROPOSITIO
Corjporis, cu resistitur in ratione
est
lit

I.

THEOREMA

I.

velociiatis,

motus ex resistenti amissm

spatium movendo confectum.

Nam cum
Velocitas,

motus
(*) est,

singulis temporis particulis sequalibus amissus sit ut

hoc

ut itineris confecti particula,

iter

erit,

componendo, mospatiis liberis

tus toto

tempore amissus ut
si

totum.

Cwol. Quare

corpus, gravitate
;

Q. e. d. omni destitutum,

in

(^)

sola vi insit moveatur

ac detur

tum motus

totus sub initio,

:

tum etiam

motus reliquus post spatium aliquod confectum

C^)

dabitur spatium toErit enim spatium

initio

tum quod corpus

illud

infinito

tempore describere

potest.

ad spatium jam descriptum, ut motus totus sub

ad mots

illius

partem amissam.

LEMMA
A AB
ut

I.

Quantitates differentiis suis prqportionaes sunt continu proportionales.

Sit
fiet

ad

ut

ad

BC

et

ad

D, &c.
II.

et

convertendo

ad

ad

C et C

ad D, &c.

Q.

e. d.

PROPOSITIO

II.

THEOREMA
et

Si corpori resistitur in ratione velocitatis,

idem sol vi insit per mdium

similare moveatur, sumantur autem tempora qualia : velocitates in prin^

cipiis

singulorum temporum sunt in progressione geometric, et spatia sin-

gulis temporibus descripta sutit ut velocitates.

Cas. 1.

Dividatur tempus in particulas

initiis

sequales;

et

si

ipss

par-

ticularum

agat vis resistentias impulsu unico, quae

sit

ut veloci-

(*)

*
*

Hoc

est,

ut

itineris

confecti particula

(12) ob
('')

datum temporis momentum (ex hyp.) In spatiis liberis, id est, in quibus nul-

lum
tiam

aliud est obstaculum prseter medii resistenvelocitati proportionalem,

Jinito tempore describere potest,

Dabitur spatium tolum quod corpus inhoc est, usque ad motus exstinctionem. ( Ostendetur autem infra, in nota f, infinitum tempus requiri ut motus omnis extinguatur, quando resistitur motui in

(^) *

Cm ergo motus ad exstinctionem usque amissus, sit ipse motus totus, et motus amissi sint ut spatia movendo confecta (per Theor. ) erit motus totus ad motijs partem amissam post datum spatium descriptum, ut spatium ad exstinctionem usque mots descriptum ad illud datum spatium. Unde liquet spatium quod corpus ad mots usque extinctionenj describit finitum esse, cm datam habeat ratio, nem ad spatium finitum.
ratione velocitatis. )

Ee3

438
as
:

PHILOSOPHIiE NATURALIS
decrementum
Sunt ergo velocitates

[Mot. Corpor
eadem
propsi

(^) erit

velocitatis siiigulis temporis particulis ut

difFerentiis suis proportionales,
C^)

velocitas.

et

terea (per

Lem.

J.

Lib. IL) continu proportionales.

Proinde

ex

quali particularum numro componantur tempora quaslibet sequalia, erunt velocitates ipsis temporum initiis, ut termini in progressione continua, qui per saltum capiuntur omisso passim quali

terminorum

inter-

mediorum numro.
et propterea ese

Componuntur autem horum terminorum

rationes ex

rationibus inter se iisdem terminorum intermediorum qualiter repetitis,

quoque rationes composites

inter se eaedem sunt.

Igitur

velocitates, his terminis proportionales,

sunt in progressione geometric.

particulse
;

Minuantur jam quales

merus
locitates

illae

temporum

et

augeatur earum nu;

in infinitum, eo ut resistentiae impulsus reddatur continuus in principiis sequalium

et ve-

temporum,

semper continue propor-

tionales, erunt in

hoc etiam casu continu proportionales.

difFerentise,
:

Cas. 2.

Et divisim velocitatum

hoc

est,

Q. e. d. earum partes

sin-

gulis temporibus amissas,

sunt ut totae

spatia

autem

singulis temporibus
I.

descripta sunt ut velocitatum partes amissEe (per Prop.

Lib. IL) et

propterea etiam ut
Corol.

totae.

Q.

e. d.

Hinc

si

asymptotis rectangulis

C,

describatur hyper-

bola

G, sintque

B,

DG

ad asymptoton

AC

perpendiculares, et
initio,

cxponatur tum corporis velocitas tum resistentia medii, ipso motus

C)

resistentia

Erit decrementum velocitatis. (15) ut ob datum temporis momeiitum, ideovelocitas.

si

si

ex aequali particularum
quael.'bet

numro componantur

que (per hyp.) ut

(*)

50. Froinde

ex quali, &c.

Li-nea recta

ut A E, E H, K, &c. erunt velocitates A L, E P, S, &c., ipsis temporum niitiis ut termini qui e

tempora

sequalia,

in particulas cquales

B,

C,

C D,

&c.

progrtssione

geometric per saltum capiuntur, omisso passim quali terminorum intermediorum B M, C N, &c. et F Q, G R, &c.

numro. Componuntur autem horum terminorum AL, E P,

S, &c. rationes ex asqualibus rationibus terminorum intermediorum qualiter repetitis; ni-

mirum

ratio

A L

ad

P, com-

pojiilur ex rationibus

M ad C N, &c. qu tum magnumro quales

ALad B M,
ad

n^tudine, tum sunt rationibus

E P
P
Quar
ad

AB

DE

F
ad

ad G R, &c. componitur ratio E

E Q,

F Q

ex quibus

ad S H,

et it porro.

ratio
S, et

tempus, et perpendicula A L, B M, C N, &c. exponant velocitates ipsis singulorum temporum A B, B C, C D, &c. initiis; erunt (ex Dem.) velocitates illse in continua progressione geometric decrescente. Proind
divisa, exportt

E P

qualis est rationi

aqualis rationi

S ad T. Manifestum autem est (33) curvam L N S T, ad quam ter. minantur perpendicula orania A L, B M, C N

EP

A L
hc

&c. esse logariihmicain.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

439

per lineam quamvis datam

C, elapso au-

tem tempore aliquo per lineam indefinitam C: exponi potest tempus per aream

AB G

D,

et

spatium eo tempore descriptum

A D. (0 Nam si area ilk per motum puncti D augeatur uniformiter ad modum temporis, decrescet recta D C in ratione geoper lineam
metric ad
rectae

modum

velocitatis,

et (^) partes

AC

asqualibus temporibus descriptae decrescent in

edem

ratione.

PROPOSITIO
Corjjoris, cui,

III.

PROBLEMA

I.

dum

in medio similari rect ascendit vel descendit, resistitur in

ratione velocitatis, quodque ah uniformi gravitate urgetur, dc^nire motum.

Corpore ascendente, exponatur gravitas per da-

tum quodvis rectangulum B A C H, et resi,tentia

medii
initio

ascensus per

rectangulum

BADE
contrarias

samptum

ad

partes rectae

AB. Asymptotis rectangulis AC, C H,

per punctum
(f)

describt:-

D
D AE
:

illa pei mntum puncti nvgeatur uniformiter ad modum temporis, exhibeatque proind tempus, decrescet recta C, in ratione geomeiric (380. Lib. I.) ad modum velocitatis, et ideo velocitatem poterit exponere (per Cas. 1. Dem.) etquia recta A C exponit velocitatem ipso mots initio, et C, velocitatem residuam elapso tencpore A B G erit A ut velocitas amissa, atque ideo ut spatium descriptum (per Prop. Quia ver coincidentibus punctis I. hujus). et C, area B G infinita evadit, manifestum est tempore infinit finitum spatium

Nam

si

nrea

sive ordinatx

D G

K= E K K D= C A
:

C
E,

E. De-

cresciint ergo partes rectae

citatis.

A C
rect

in ratione velo-

Exponent

igitur

K,

A C
(^)

describi.

* Et partes rect C qualihus temporibus descript decrescent in edem ratione, &c. Nam si area B ductis ordinatis

E,

EFLK, K
C
.

L K

GD

in pnrtes quales

A,

C E, C

GD divisa erunt K, CD in progressione

L
sit,

A B F

E,
lineae

K
E
A
e

D, &c.,

spatia temporibus

A B F
et

E,

geo-

F L K,

metric decrescente (380. Lib. I.) hoc est

CE=CE:

C A

KLG

D,

descripta,

tota rect

spatium toto tempore

AB GD

descrip.

CK=CK:CD,etdividendo

tum.
i

440

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot.Corpor.

tur hyperbola secans per-

pendicuia

E, d e in G,

g; et corpus ascendendo tempore G g d descri-

bet spatium

pore

E G g temD G B A spatium ascensus totius E G B;

e,

tempore
tcmporp

descensus

ABK B F I K k

spatium

K, atque
i

spatium
et ve-

descensus

K F f k;

locitates corporis

(resistentiae

medii proportionales) in
e d, nulla,

horum temporum
f
i

periodis erunt

ABE

D,

AB

ABF

I,

A B

respective

atque

maxima

velocitas,

quam corpus descendendo

potest acquirere, erit

BACH.
{^)

Resolvatur enim rectangulum

1,

BACH
A
k,

in rectangula

innumera
&c. ut ve-

A k, K

m,

n,

&c. quse sint ut incrementa velocitatum qualibus

nihil,

totidem temporibus facta ; et erunt

locitates totae,

1,

m,

n,

atque ideo (per hypothesin) ut resistentiae medii principio

(')

singulorum temporum eequalium.

Fiat

AC

ad

AK

vel

ABHC

ad

ABkK
deque
vi

ut vis gravitatis ad resistentiam in principio temporis secundi,

gravitatis

subducantur

resistentiae,

et

manebunt

A B H

C,

C,

C,

M m H C,
temporum
I.

&c. ut vires absolutse quibus corpus in

urgetur, atque ideo (per
est,

principio singulorum
II.) ut

incrementa velocitatum, id
propterea -(per Lem.

ut rectangula

k,

Mots Legem n, Kl, L m,

&c.

et (^)
si

Lib. II.) in progressione geometric.

n,

Quare
in q,
(')

rectae

K k, L

1,

M m, N

&c. productse occurrant hyperbolae

r, s, t,

&c. erunt areae

ABqK, KqrL, LrsM, MstN,

viribus gravitatis

&c.

aequales, ideque

tum temporibus tum

Est autem area

semper qua3.

libus

analogse.

()

ABqK (per Corol,

deinceps.

Lem. VIL
motum
cor-

() * Resolvatur enim, &c. Demonstratio quse sequitur est pro corporis descensu. C ad K, &c. Cm enim sit (') * Fiat

Quoniam

vero gravitas

poris cadentis acclrt

quem

resistentia retarest vis resistentiae

k B, proportionalis resistentiaa principio temporis secundi, si fit A ad A C, ut resistentia illa ad gravitaseu A exponet vim gravitatis tem, rectangulum A

A K

KkBadABHC
sit

dt, de vi gravitatis auferenda ut habeatur vis absoluta qu corpus deorsum ur-

getur.

datam
initio

et simili

modo, cum

resistentia initio temporis tertii

1, ad A k, ut ad resistentiam

temporis secundi, erit, ex equo pcrturbat H, seu A L ad A C, ut resistentia in principio temporis tertii ad gravitatem, et it

ad

e, L 1 C, &c. differentiis suis A k proportionalia, erunt in progressione 1, &c., geometric (per Lem. I. Lib. II.) (1) * Squales. (.380) Lib. I. y'") Est autem area {pr Corol. 3 g

C')

Et 7iroptere.

Rectangula

A B

C,

AB

Lem.

VIL

et

Lem. VIIL

Lib.

L) ad aream

Liber Secund.]
et
^

PRINCIPIA MATHEMATICA.
I.)

441

Lem. VIII.
K, hoc

Lib.
ut

ad aream
gravitatis

est,

vis

q ad l k q seu A C ad X ad resistentiam in medio temporis

k q ut

prirai.

Et
q

()

simili

argumente

arese
t,

KL
m
n

r,

s,

s
1

MN
r,

&c. sunt ad areas q k

s
t,

s,

&c. ut vires gravitatis

ad resistentias in medio temporis

secundi,
tertii,

quarti, &c.

Pro-

ind

cm arese quales B A
r,

K q,
t,

K L

s,

M N
q,

&c. sint viribus gravitatis analogae, erunt

are
t,

Bk

qk

r,

Aa KL^MJXr
{")

s, s

mn

&c. resistentiis in mediis singulorum temporum, hoc est

ideo descriptis spatiis analogas.

(per hypothesin) velocitatibus, atque

Sumantur analogarum summae,

&c. spatiis
totis descriptis
t

et

erunt areae
;

q,

r,

B.

s,

B n t,

analogee

necnon
Corpus

areae
igitur

AB
et

A B s M, A B
tempore quovis

N, &c. temporibus.

q K, A B r L, inter descendendum,
tempore

AB

r L,

describit spatium

1 r,

K. C ad \ q seu ut areas pro rectilineis sumi posse constat, erigatur in medio partis perpendicularis a c ad hyperbolam usque, facile fore constabit ex elementis trapezium Bq ad triangulum B k q ut tota ea perpendicularis
ut

Bkq

K q ad\k

partem z y supra

B H,

Etenim per ea Lemmatahas

est ea perpendicularis x

AK

A C ad abscissam C spondentem (quae est C

sed ex natur hyperbolas y ad A B sive x z, ut x illi perpendiculari re-

^ L M),

et divi-

a c (pro qu K q sumi poterit) ad portionem ejus b c intr triangulum comprehensam, que erit (ex const. et 2. 6''- Elem.) ^ k q, est

dendo, est ea perpendicularis x y ad ejus partera z y supra B H, ut A C ad A x portionem absciss inter A et eam perpendicularem (hoc est, in exemplo assumpto, utACadAL-j-:|X

M).

Ergo

area tota singuli trapezii

ad

tgus

vero ex natura hyperbolas ea perpendicularis a c i A ad B, ut C ad C a sive A C et dividendo, est ea perpendicularis a c ad a c a b sive b c qu est ^ k q ut A C ad C C A sivei K; Ergo area A B q est ad aream B q k ut A C ad ^ A K, sive ut

+i

^
K

rectangulum ad rect. ^ A B k K, seu ut vis gravitatis quam exponit rectang. A ad resistentiam, in medio temporis primi quara ex-

ABC H

H
K

A k, cm enim sit A ut \eprimo tempore acquisita, erit -f A ut velocitas in medio temporis primi acquisita; resistentiae autem sunt velocitatibus analogss. (") t iimili argumenta crece, Sumptis enim istis areis pro trapeziis rectilineis ducantur perpendiculares x z y in medio partium A K, KL, L M, ad hyperbolam usque, et (ex Eleponit rectang.
locitas toto
:

portionem supra B H, ut A C ad A x portionem abscissas inter A et mdium partis cujus. vis assumpt, sive (assumpta communi altitudine A B) ut rectangulum A H, ad rectangulum sub A B et line inter A et mdium partis acsumptae comprehensa; sed illud est ut vis gravitatis, hoc ut velocitas ac proinde ut resistentia in medio temporis cui respoudet pars assumpta, ergo alternando, area singuli trapezii est ad vim ad resisgravitatis ut portio trapezii supra B tentiam sive ad velocitatem in medio temporis
areae

cui respondet trapezium, sed area; tot trapezio-

MN

sunt ubique aquales, et vis gravitatis semper eadem, constans ergo est eorum ratio ; ergo, s portiones trapeziorum super B H, ut r 1 sunt sicut resistentiae sive ut velocitates, adeque ut spatia singulis tempusculis quibus respondent

rum

mentis) facile constabit

trapezii
(t. gr. r

tionem supra B linea tota x y per

H positam
mdium

quod area
est

tota singuli
areae porr 1

descripta.
()

s)

ad ejus

(nempe

s)

ut

Spatia

Atqu ideo descriptis S2)aliis analogie. enim singulis temporibus descripta sunt
libri.

trapezii

ducta ad ejus

ut velocitates' per Trop. II. hujusce

442
spatium r
1

PHILOSOPHIE NATURALIS
n
t.

[Mot.Corpor.

Q.
e. d.

e. d.

Et

(p)

similis est

demonstratio motus expositi

in ascensu.

Q.

C) Et similis est demonstratio. Resolvatnr enim rectangulum U B in rectangula innumera D k, K 1, L m, M n, &c. quae sint ut dcrmenta

velocitatum

qualibus totidem
nihil,

fcta, et erunt,

k,

1,

m,

temporibus n, &c.

ad portionem abscissae inter A et perpendicularem, et assumpt commun! altitudine A B, ut rectangulum ad rectangulum sub A B et por-

tem reliquam usque ad lineam E B, area D G q K ad aream G E k q ut

sive est

AC

A H

tione abscisscB inter larem, ideoque area

et

perpendicuq

aream
in

ad ad resistentiam sive velocitatem residuam

D G

G E

k q ut

vis

gravitatis

gravitatis sit

medio tempcris primi, cmque vis ubique eadem et areae q K, q K L r, ubique aequales, areae G E k q, k q r 1, &c. erunt sem-

DG

per ut resisteniiae in singulis temporibus sive ut velocitates, ideoque ut spatia singulis tempusculis descripta, ac per consequens arese totas G E n t, erunt ut spatia toto tempore G Nt descripta, diun areae A B n erunt ut velocitates in fineeorum temporum

residuae.

51.

Si

asymptote

A Z

descripta

sit

:^:)IvLMN
ut velocitates totae amisse in principio singulorum temporum acqualium. Quia igitur totum rectangulum B, exponit (per hyp.) velocitatem corporis et resistentiam medii velocitati proportionalem initio ascensus, rectangula E, k, A 1, A m, A n, &c. exponent velocitates residuas, resistentiasque medii initio singulorum temporum asqualium. Fiat A C, ad A K, sive

logarithmica quvis L S T, ad asymptoium versus Z accedens, et ordinata L exponat velocitatem corporis

initio motiis, abscissaeque

H, A K, exponant

tempora; erunt (50)

velocitates
residu.-e

ordinatc-e

S,

T, ut

elapsis

temporibus

A
h"
ta,

K,

et ideo duct per

punctum

A H, L rect L Q,
T

asvmptoto

parallel, et ordinatas productas

scante in P, Q, erunt P S, Q, ut S, velocitates amissa;, atqu etiam ut spatia descrip-

KT

temporibus
ordinata,

A H, A
h
s,

K,

vcl
S,

P,

Q.

rectang.

A H

ad rectang.

k, ut vis gravitatis
vi

Duct

alteri

infinit pro-

ad resistentiam principio temporis secundi, et gravitatis addatur resistentia (quod gravitas

resistentia corporis ascendentis

et

pinqu, spatium veloeitate unifbrmi A L, teinpusculo h descriptum in vacuo, erit ad spa-

motum

retardent)

et

MmH
D k, K

erunt

C, C, &c., ut vires absolutse quibus corpus

1

D E H

C,

C,

in principio singulorum temporum retardatur, atqu ide (per Mot. Leg. 2. vel per not. 18.)

ut dcrmenta velocitatum, id
1,

est,

ut rectangula
(per

m,

M n, &c., etproptere

I. Lib.
si

H.)

in progressionegeometric.

rect k, L 1, m, n, &c, occurrant hy|)erholcB in q, r, s, t, &c. erunt area3 kqrL,

Lem. Quar

tium eodem tempore cum veloeitate S, coiifectum in medio resistente, ut rectangulum P h, ad rectangulum S H h> seu aream in S s h (12) et ideo >i totuiu tempus A particulas innumeras ut h H divisum sit, erit spatium cum veloeitate A L, in vacuo dtisciiptum toto tempore A H, ad spatium eodem tempore percursum in medio resistente ut rec-

XH

HX

DGqk,

LrsM,

s t

N, &c.

Eequales,

ideoque

tum

temporibus, tum viribus gravitatis semper aequalibus analog. Erigatur in medio partis perpendicularis usque ad E B, erit area

DK

k q ut pars ejus perpendicularis ad hyperbolam ordinata ad ejus partem reliquam usque ad E B. sed (per Theor. IV. de Hyperbola,) ea ordinata ad hyperbolam est ad A B siye ad totam perpendicularem, ut A C ad ejus ordinatae abscissam, ideque dividendo, est ea ordinata ad perpendicularis par-

D G q K ad aream G E

tangulum A

P ad aream logarithmicam A L S H

sed area A L S H, squalis est rectangulo subtangentis logarithmicse in P S, (-39) et ide si

Liber SEcaND.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

443

Corol. 1. Igitur velocitas

rere,

maxima, quam corpus cadendo potest acquivis

est

ad velocitatem dato quovis tempore acquisilam, ut

illud

data

a;ra-

vitatis,

qu corpus
illius

perptua urgetur, ad vim

resistentiae, qu(*i)infine

temporis

impeditur.
in progressione

Corol. 2.

Tempore autem aucto

maximae ac

arithmetic,

summa

yelocitatis illius

velocitatis in ascensu,

atque etiam earundem

differentia in descensu C) decrescit in progressione geometric.

Corol. 3.

(^)

Sed

et differentise spatiorum,

quas in qualibus teraporum

difFerentiis describuntur,

decrescunt in

edem progressione geometric.

in progressione arithmetic,

assumpta sit A L subtangenti frqualis, est area A L S H, qualis rectangulo A L T S; Quar in hc hypothesi, erit spatium prius ad posterius ut L F, ad P S. C) * Injine temporis illius impeditur. Est

Quar tempore aucto

summa velocitatis maxim ac velocitatis in ascensu residuae decrescit in progressione geometric. Simili modo in descensu corporis patet quod crescentibus temporibus (vid. fig. notas super.) A B q K, B r L, A B s M, &c., in progressione arithmetic, absciss C A, C K, C L, C M, &c., decrescunt in progressione geometric (380. Lib. I.), sed abscissas ill sunt ut differentia velocitatis maxime quam exhibet

enim

velocitas dato tempore,

A B

acquisita,

ad velocitatem alio quovis tempore A B t N ac quisitam, ut rectangulum A 1 ad rectangulum A n, siv ut linea data A L, ad lineam A N, (ex

linea

A C

et velocitatis

acquisitae

quam

exponit linea A K, vel A L, vel M, &c., crescente igitur tempore in progressione arithmetic,
dilferentia
velocitatis

maxima?, et velocitatis dato quovis tempore in descensu acquisit, decrescit in

progressione geometric. Hinc si summa illa in ascensu et diflferentia in descensu numeris exprimantur, erunt tempora ut eorum numerorum logarithmi. * Sed et differenti spatiorum. (^) Nam si in ascensu corporis capiantur

tempora D GqK, s t N, &c. fvid.

KqrL, LrsM,
Jlg, prim. pag.

pr-

Aa KL 2^ MAT
dem.), are A
et ide velocitas corporis cadentis

ced.j asqualia, erit spatium primo tem-

pore descripium

D ED Gq K
(sive quia

utGEkq=DKX
K,
et it

cum

do descriptum

cum tempore continua crescit. Sed coincidentibus puncto N cum puncto C et ordinat N t cum asymptoto C H, area A B t N
N, seu
infinita evadit,

Bt

KqrL
Quar

utqklr==KLX DE
primo

spatium tempore secun-

K LX U E

DGq

KqrL=DGqK) =
DKX

differentia spatiorum

de cteris. et secundo

hoc
;

velocitas

maxima

est, tempus fit infinitum et Quar velocitas maxima quaa

etiam terminalis dicitur, est ad velocitatem dato r L, acquisitam ut A C ad quovis tempore A L, seu ut rectangulum A H, ad rectangulum A 1, hoc est, (ex dem.) ut vis gravitatis ad vim resistentia; in iine temporis A B r L. * Decrescit in progressione geometric. In (J) ascensu corporis temporibus G q K, G rL, G s M, &c. in arithmetic progressione crescentibus, abscissae C D, C K, C L, &c. in progressione geometric decrescunt (380. Lib. I.) sed singulcB absciss ille sunt (ex dem.) ut

tempore descriptorum est ut K L X D E, id est, ob datam D E, ut et simili argumente differentia spatio-

DE
K

AB

KL;
rum

DK

temporis est ut L. spatiorum tertii et quarti temporis ut L N. Erunt igitur difftrentiae spatiorum qu in sequalibus temporuin differentiis describuntur ut differenti L L M, L N, &c., sed (ex dem.) termini N, K, L, L M, geomedecrescunt progressionis &c., ut termini differtricae Ergo C, L C, &c. C, C,
tertii

secundi et
;

diflferentia

MM

KL, K

MM
K

D K

sunima

velocitatis

maximce quam exponit

linea

A K vel A D G q K.

A, et velocitatis residuse quam exponit linea L, vel M, &c., in fine temporis vel G r L, vel G s M, &c.

DK KL, KL LM, LM M N, &c., decrescunt ut D K, K L, L M, M N, &c., seu ut termini progressionis geometric D C, K C, L C, M C, &c. Eadem est
entiae

deraonstratio pro descensu.

444
Corol. 4.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Spatium ver a corpore descriptum
est ut

[Mot. Corpor.

difFerentia est

duorum

spatiorum quorum alterum

(*)

tempus sumptum ab
(")

initio descensus, et

alterum ut velocitas, quae etiam ipso

descensus initio aequantur inter

se.

Nam spatium (') * Alterum ut velocitas. tempore quovis A B t N, in descensu descriptum, est ut area B t n, est autem area B t n A B t N A B n N, et est A B n N ut velocitas tempore A B t N acquisita. Descensus (") * Descensus initio cequantur.

= M

initio est area nascens

AB

K aequalis rectan-

gulo

A B

k K.

52. Scholium. Ex demonstratis non solm corporis ascendentis aut e quite descendentis

acquirere potest. Resolvatur enim rectangulum in rectangula innumera k, Kl, m, n, &c. qu8e sint ut dcrmenta velocitatum qualibus totidem temporibus facta. (cm enim resistentia gravitatem superet, velocitas decrescit) et erunt, nihil, Ak, A 1, m, n, &c. ut velocitates amiss, et ideo rectangula a B, a k, a 1, a m, a n, &c., ut velocitates residuas resistentiis proportionales, principio singulorum tcmporum

qualium.
clrt

Quoniam

ver gravitas

motum

ac-

motus determinatur, sed etiam motus ejusdem

data

quem

resistentia retardt,

de

vi resistentia

cum

velocitate deorsura

projecii facile inveniri potest.

Nam velocitas projectionis vel

aequalis est velocitati

maximse,

quam

in fguris superioribus

exponit linea

C, sive rec-

tangulum A H, aut velocitate maxim minor est, aut e major. Si l"' motus corporis deorsum verticaliter projecti
quabilis
est,

II

ob resistentiam

gravitati aequalem et contra-

riam.
(vid.

Si S"'"- in line
fig.

AC

AKLM
MmH

Prop. III.) capiatur A L, ad A C, ut velocitas projectionis data ad maximam, sive ut resistentia ad gravitatem, et tempore quovis L r t N, corpus describet, spatium 1 r t n, et in fine illius temporis habebit velocitatem L 1 n N, eodem modo ac si e quite

cadendo tempore

A B

L,

acquisivisset datara
1

projectionis velocitatem

A B

L,

et

deind in

motu
53.

persvrasse!.

velocitate

Verm si velocitas projectionis major sit maxim quam corpus cadendo acqui-

B H, ad a et b, ut sit rectangulum A B b a ad rectangulum C b a, ut resistentia tota initio motus ad vim gravitatis: velocitas projectionis exponi poterit per rectangulum A B b a, cm resistentia sit ipsi semper proportionalis, et corpus descendendo tempore quovis A B t N, describet spatium AN-JB t n, et velocitatem habebit n b a, et tempore infinito describet spatium infinitum, velocitatemque habebit aequalem terminal! sive maximae velocitati quam corpus e quite cadendo

mutanda erit Newtoni constructio. CsBteris enim manentibus ut in constructione pro corporum descensu, producantur rectae A C, et
rere potest,

subducatur gravitas C b a, et manebunt rectangula A B k C, C, C. L 1 C, &c. ut vires absolute quibus corpus in principio singulorum temporum aequalium retardatur, atque ideo ut dcrmenta velocitatum, n, et id est, ut rectangula k, Kl, L m, proptere per Lem. I. Lib. II. in progressione geometric. Quar (580. Lib. I.) erunt areae s t N, &c. B q K, q r L, L r s M, aequales, ideque temporibus semper aequalibus analogae. Elapso igitur tempore quovis A B t N, corporis velocitas residua erit ut rectangulum Ti b a, sive ut recta a, sed spatia sunt ut velocitas et tempus conjunctim, ergo spatia singulis tempusculis descripta, sunt ut ea velocitas a ducta in tempus s t N, id est ut N C

N
N

tNXMN + CaXtNxMN=ABHC

ABbaX

CaX

=
B

XMN-}-CaX MstN, (obNCXtN

A B X C A, per Tbeor. IV. de Hyp.) Quar (coniponendo) spatium totum tempore
descriptum,
erit

-}-CaXABtN = ABbaX A N-fCaXBtn, obABtN=ABXAN +

t

A BtN
n.

utABHCXAN

Q.

e.

d.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMTICA.
IV.

445

PROPOSITIO

PROBLEMA

II.

Posito quod vis gravitatis in medio aliquo similari uniformis

sit,

ac tendat
in eo-

perpendiculariter

ad planum

horizontis; dfinire

motum projectilis

dem, resistentiam velocitati proportionalem patientis.

E
tam
tio

loco quovis

egrediatur projectile

secundum lineam quamvis recini-

P, et per longitudinem

exponatur ejusdem velocitas sub

motus.

puncto
(^)

ad lineam

horizontalem

DC
ad

demittatur per-

pendiculum
ut
(^) sit

P C,

et secetur

D C in A,

DA
et

AC

ut resistentia

medii,
initio
(*)

ex motu in altitudinem sub

or ta,

vim
est)

gravitatis

vel

(quod perind

ut

sit

rectangu-

lum sub
sub

D A et D P
et

ad rectangulum

AC

C P

ut resistentia tota sub

gravitatis.

initio
totis

motus ad vim

Asymp-

C,

CP

describatur hyperbola

G T B S secans perpendicula D G, A B in G et B et compleatur parallelogrammum D G K C cujus Capiatur E latus G K secet A B in Q. linea N in ratione ad Q B qu D C Get ad rectae D C punctum sit ad C P
quaevis
;

quodvis

erecto perpendiculo
in

T,

quod hyperbolae
eo cape
(*) *

T,

et rectis

E H, G
(^)

K,

D P in

I, t et

V occurrat
R
r

in

V r aequalem ^rjj

vel

quod perind
et

est,

cape

aequalem

Demittatur perpeyidiculum

niam

exponit velocitatem projectionis C P exponet velocitatem verticalem, et C velocitatem horizontalem, per Leg. Mots Cor. 1. et 2. * Ut sit ad (^) C ut resistentia, &c., aut, quod idem est (per Cor. 1. Prop. III.) ut sit A ad A C ut velocitas verticalis C P ad velocitatem maximam seu terminalem. C) Vel (quod perind est) ut sit rectangulum, &c. Nam cm sit P ad C P ut velocitas tota projectionis ad velocitatem verticalem, ac proind ex lege resistentife ut resistentia tota sub initio ad resistentiam ex motu in altitudinem,

D P

P C,

et

quo-

DA

ut resistentia medii ex ad vim gravitatis' (per hypothesim), erit per compositionem rationum et ex a-quo D A P ad A C C P ut resistentia tota ex motu projectionis ad vim gravifit

cm

DA

ad

AC

motu

in altitudinem

XD

tatis.

(*) *

DC:CP, etDC:CP=DR:RV, ob triangula similia D R V, D C P erit N Q B

;
:

&c.

Cm

Vel quod perind est, cape enim sit (per hyp.)

Rr qualem, N Q B
:

=
^

=DR

V,

et ideo

Sed rectangulum

GEIt

X QB R V == ^ ^ N

= GtXGE=3

446

PHILOSOPHIiE NATURALTS
T

[Mot. Cobpor.

GT
j

F
;

et projectile

tempore

D R T G perveniet ad
quam punctum
r

punctum

r,

des-

ci'ibens curvani

lineam

a F,

sempcr

tangit, perve-

niens autera ad

maximam

altitudinem a in perpendiculo

B,

et postea

semper appropinquans ad asymptoton

P
Q.

C.

Estque velocitas ejus in puncto

r

quovis
e. i.

ut

curvae

tangens

r L.

Est enim
seu
lis

N ad Q B ut D C ad C P D R ad R V, ideque R V quaDR X QB
N
-,

et

r (id est

RV

Vr
lis

DR
seu

QB GT
N
)(")aeqi

DRxAB RDGT
XT
'

Expo-

natur jam tempus per areani

et (per

RDGT,
ascenresis-

Legum

Corol. 2.) distinguatur

in duos,

motus corporis
sus,

unum
Et cm

alterum ad latus.
sit

tentia

ut
in

motus,
partes

C^)

distinguetur

etiam

lic

duas
et

partibus
idecjue
C^)

motus proportionales
latus

contrarias:

longitudo,
ut linea

motu ad
R,
(^) alti-

descripta,

erit

(per

Prop. IL hujus)
ut area

tudo vero (per Prop. III. hujus)

DR

AB RDGT,
velocitati

DRXQB=GTIE
GTIE
N
t

DRXQ.B tGT =:RV

N
si

4-tGT,

et ideo

Cm
est,

enim

resistentia

proportonalis

spatia velocitatibus separatis et conjunctis

r
.

M
N

Quare

capiatur

Vr

=
JS
r.

tentiao
,

eodem temporis momenio describenda vi resisminuuntur in edem quam babent inter

erit

se ratione.

^'ri^=RV
C)
&c.
* jEqualis

Vr= R

Est enm

DRX AB RDGT N DRXAB RDGT

N

B. Expontur enim corC) * Ut linea poris velocitas borizontalis sut mots initio per

lineam D C. Unde tempus exponi poterit per aream byperbolicam D R T G, et spatium hoc tempore deseriptum per lineam D R, per Cor.
Prop. II. hujus.
(^)

DRXRI RPGT _ _ ~ GTIE N N

RV
()

* Altitudo vero, &c.

Cm enim

sit

DA D R
,

ad

r.

* Distinguetur etiam hcec, &c. In e, tractamus, resistcntiae hypothesi motus componere ac dividere licet eodem modo que componuntur et dividuntur in vacuo ; quod in ftliis resisteriti hypothesibus fieri non potest.

ut resistentia verticalis ad gravitatera seu ei aqualis (per hyp. ) ; area erit ut altitudo motu verticali descripta (per Prop. III. hujus); et quia

A C

XAB RDGT,
,

GTIE,

quam

(per construct.) est

DRXAB RDGT Rr=: ^

ut

ideoque ob datum N,

RDGT,

RrutDRX AB
R
r.

erit altitudo

Ltser Secund.]
hoc
est,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

44T

ut linea

r.

Ipso autem motus initio area

DRxAB DRxAQ^ ^""^

N
'

qualis est

rectangulo

D R DC

Q,
ad

ideque linea

^^^

^^^ D R ut
R
r

R D G T (^ aeilla R r (seu ^ ^ A B A ^ Q seu Q B

^

ad N, id

est,

ut

C P

ad
sub

atque ideo ut motus in altitudinem ad mo-

turu in longitudinem

initio.

Cm

igitur
r

semper

sit

ut altitude,

ac

D R semper ut longitudo,
:

longitudinem

gitudinem, e*

D R sub initio ut altitudo ad necesse est ut R r semper sit ad D R ut altitudo ad lon"ODterea ut corpus moveatur in linea D r a F, quam
atque

ad

punctum

(^j

perptua tangit.

Q.

e.

d.

con(^) * JHqualis est rectangulo, &c. cidente puncto t cum G, evanescit t respecta t seu Q, fitque area evanoscens aequalis t seu A Q. Perptua tangit. Quoniam autem (^) 54. est ad C ut resistentia ex motu vertical! sub initio orta ad vini gravitatis, tempus tonus ascenss corporis erit (per Prop. 1 1 1. B hujus), quo etiam tempore percurrit corpus lon-

Nam T

(g)

RD GT

RD G A

D RX

DA

gh =AB G D= ^ R C (e AC =AB R T = -^ ideque eh g h QB A B G D = are

(h)
:

et

x)

(g)

(h)

-,

et

DA

hyperbolic

RDGT
,

elementum nascens

A, et ide ad maximam suam altitudinem a perveniet ubi erit in perpendiculo 15 a, et postea semper appropinquat ad asjTnptoton P C (per Cor. Prop. II.) Per punctum quodvis trajectorias r agatur r T horizontali C parallela et verticali C P occurrens in T, verrigitudinem

d X

=
dx
S.

30 proinde area

RT RD GT

= gh.

-,

Prterea (per constr.) est

D
:

calis

Mm

ipsi

R r infinit
L
motum

propinqua secet r

T
et

in

et tai.gentem r

seu curvam in

quoniam motus
dividi potasl in

corporis in loco r per

arcum

horizontalem r n et verti-

calem n m, erit velocitas horizontalis ad verticalem ut r n ad n m, et ad obliquam secundum tangentem curvae ut r n ad r m. Sed ob similitudinem triangulorum r n m, r T L, est r n n 1 T vel R C T L, et r n r m

m R

=
:

C r L. Quare cura C sit ut velocitas horizontalis corpori in loco r residua ex velocitate C quam sub initio motus habebat in loco

D
C

(per Cor. Prop.

IL);

erit

TL

ut velocitas

verticalis

corpori residua ex velocitate initiait P, et r ut velocitas obliqua in arcu r ex

r

et T L composita. Est itaque veproinde resistentia corporis in puncto quovistrajectoriae r ut curve tangens r L. 55. Hinc per datum trajectoriae punctum r duci potest tangens r L. Nam velocitas verticalis L T in loco r est ad veloeitatem verticalem C P in loco D. ut rectangulum R B ad rectangulum D B (vide figuram texts) sive ut R A ad A (per Prop. II.): ideoque T

duabus

L T

locitas et

B.M
c P
(f)
:

..

C P

X RA DA

Est
tia

c
_,

(e)

= Q B (^^-^^^
e
^^

N=

eh gh
et

p,etRr=y= DRXAB RDGT

.

56. Ex superiori constructione facile deducitur aequatio ad trajectoriam r a F. Positis

enim
g.

DP=.-b,

AB

h,

DC = CP = AC =

e,

y, et

Theor. 4""- de Hyperb. Lib. I.)

D R=

f,

D R X A B = h x. Quare erit y = fg ^ ^ dx ^ X S (pet e-g e g'^e X Est etiam ^" constr. D A seu e g ad A C seu g ut resisten.
f''
,

X, erit (per

(e)

AC

medii ex motu in altitudinem ad vim gravitatif, et ide per Cor. I. Prop. III. ut velocitcu

448

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

Corol, 1. Est igitur

R r aequalis
(^)

DR
RX

AB
^.

RDGT
N DR X AB
;

N
aequalis

ide que

si

producatur

R T ad X
RT

ut

sit

^;^

id est,

si

compleatur parallelogrammum
et

ACP

Y, jungatur
in

D Y secans C P in

Z,
>

producatur

donec occurrat

DY

ent

X r aequalis

^^^

et propterea tempori proportionalis.

verticalis,

locilatein

quam exponit recta C P seu f, ad veterminalem ; et ideo si velocitas terminalis exponatur per lineam a, habebitur a

-^^ et e X e g adx adx. ; a -~ sumptis nuxionibus d y = e X Si g ponatur R C sive e x = dx = d adx = adz, ^dx = et ideoque
-il--.

Undefity

=
I

ii^

D V = v et V r s= 7, erit ob triangula D C P, D R V smilia, D P (b) D V (V) == D C (e) D R (x) =

57.

Ex

hac aequatione
Si

alia

deducitur inter

D V et V
:

r.

enim dicantur

a.

S.

ev

- ,

et ideo e

.,x

^X =

eb

ev
:

e
et

z, erit

z,

similiter erit

DC

(e)

C P (f )

a.

S.

ideoque y
z.

=R
f
ff

=DR =VR
fv

Quare habebitur
V

b
,

b
a.

L.

ae

'^

v'

bg
deraonstr.')
a.

Sed (ex ^

atque ide

ag = fg,

etfg
L.

a V

a g; quare erit etiam z

a.

"b*
C^)

Ut

sit

A B X qualis D R X N

!kc.

Hoc enim

facto, erit

RX

ad

DR

ut data

AB
linea

ad datam N, ideoque locus punctorum

recta quae transit per

cente

^M.
dz
a. s.

a.

erit

=3. L. = L. e x(40.) Quare y=^4-a. L. e x + Q, const. Et

z

fit seu Y A Theor. IV. de Hyperb.) C: B G seu A Q; et divisim A C C A B B Q, per constructionem vero B N, ideoque ex a?quo C P : C C P A, ac proinde Unde si compleatur paralleloC P. A grammum C P Y, jungaturque Y secans

puncto

D R evanesci<R cum A R X
N,
et (per
:

punctum D, ubi evanesquoque R X. Coincidente

D =A = D = Q DA=AB:N = AY:D = Y
:

AB

DA
:

D D

quia evanescente
tur constans

y, evanescit

quoque
,
.

x,

mveni-

Q=

_
a.

L.

e, et

nmc y

X = g
a e"iri'

X perptua tangit. Quoniam igitur R X = ^^X^^,etXr=RX-Rr=^^^X^^

C P

in Z,

erit

DZ

linea recta

quam punctum

-j- a.

L.

DRX AB+RDGT
RDGT
N
,

Est enlni L. e
signis

L.

L. e

x =: L.
L.

N
et propterea,

Xr

'

et

mutats

e x

e==:

ob datam N,

X r est ut

L._l-.

area ex loco

RDGT,

ideoque ut tempus quo corpus

r.

D pervenit in locum

Liber Secnd.]
Corol. 2.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
si

449
est,

Unde

capiantur

innumer
;

R,

vel,

quod perind

in-

ntmierEe

gressione

X in progressione geometric arithmetic. Et hinc curva D

Nam

erunt totidem
r a

Xr

(')

in pro-

(^.)

per tabulam Jogarith-

morum

facile delineatur.

(380. (^) * In progressione arithmetic. in proLib. I.) temporibus seu areis gressione arithmetic crescentibus, abscisses C in progressione geometric decrescunt, et vice Quare verticalibus quse sunt ut r, versa.

RD GT

qusesit

Rr= X D
C Z

K,
r

et

punctum

r erit in trajectori

a F.

Nam

si

ad

perpendiculum

K
C

are

R D G

T,

in progressione

crescentibus, correspondentes abjciss

arithmetic C de-

crescent in progressione geometric, et contra. X, Sed ob triangulorum C Z similitu-

dinem,

est

D
R

divisim ut

C ad C ad Z
ad

D R D D Z ut D R ad D X, X quare ob datas D C
:

et

et

D
Z

Z, est

in data ratione, et ideo

r. Rr Q. e. d. Hac constructio hoc eiiam commodi habet, quod stitim inveniantur altitudo maxima A a et horizontalis amplitude D F. Est enim A a Y k; et si ex puncto G intersoctionis logariihmicsecum line D Z demittaturad D C perpendiculum G F, erit D F amplitudo Jacts

logarithmus rationis ideoque erit (58) et hinc R R

Ilr=RX RK=:XK,
X

ex puncto ducatur E, erit C E seu R ad E vel R C (34),

=X

60.

=
D

crescit vel decrescit in

edem

ratione

cum

RC.
C') 58. lineatur.

e,

CP

Per tabulam logarithmorumJacU deDicantur eniin, ut supr n. 56. C

coincidente cum et ide coincidit punctum C. Pariter punctum r,

nam

fit

X K seu R r^ o,
trajectori

rcum
quo

R in horizontali

Dra F
duc-

f,

AC = g,

rectam quamlibet

c ex

puncto

ad

CZ

fe

2_,

DR=:x, Rr=y;et erit

{56)

= a
DA
Y,
seu e ut

vel C P Y P vel A C seu g ad P Z, ^ideoque P Z a. Triane gula similia D R X, Y P Z dant etiam Y P seu g ad P Z seu a, ut
est

triangula

DA
f,

L Y P Z g ad A Y

Ob
similia,

seu

= =
ad

D R seu X RX=
g

X,

et propterea
sit

Unde cm
y

RC
.

=
e

X, aequatio

=a

fietRr=RX.
L.
sit

PZX
_

C "
.

Verm cum P

Dc
^

Z.

logarithmus rationis C ad R C in logarithmica cujus subtangens est a sive P Z, dicendo ut subtangens

tabularum ad
lis

Z, ita L.

D c
RC
-_,

e ta-

mum in

desumplus ad ejusdem quantitatis logarithlogarithmica cujus subtangens est

tam

secat, inventur, si capiatur

H wqualis cZ,

Invenietur itaque

P Z

X
D

L-

Z.

C
ope tabul

-rj,

jungatur D logarithmicam seeans in K, et ex puncto demittatur ad C perpendiculum lineam R, quod c secabit in puncto quEesito

K
:

vulgaris logarithmorum, et iiide obtinebitur r ordinata ad trajectoriam r a F, et sic punctum qiiodlibet r in illa determinabitur. 59. Ex bis simplicissima deducitur trajectorise r a F per logai-ithmicam constructio. Ii-,dem

r; erit

=X
D

enim
r

61. locitatem terminalem, qaae data est, ut P ad P Z (,58) si manet velocitas projectionis et linea

Z c U r De Z c, ideoque X r R K. Quoniam velocitas projectionis est ad ve-

R K C H
:

seu

enim

qu in CoroUario 1 hujus praeP, manebit quoque logarithmica? subtangens asymptoto C Z et subtangente P Z P Z ; et ideo una eademque logarithmica; spedescribatiir per punctum D logarithmica K k G cies describendae trajectori r a F sufiiciet, utsecans in K. Capiatur r K, seu cumque mutetur projectionis angulus PDG. Vol. I. Ff
posilis

scripia sunt,

RX

=R

450

PHILOSOPHL^ NATURALIS
D, diametro
velosit

[Mot. Corpor.
et latere recto

Corol. 3. Si vertice

D G deorsum producta,

quod
citas

ad 2

DP

ut resistentia tota ipso motus initio cd

:

vim

gravit atis,

parabola construatur

quacum corpus exire dbet de loco D secundum

rectam
formi

DP, ut in medio uniresistente

describat

curvam

D r a F,
D,

ea ipsa erit

qucum

exire dbet de eo-

dem
spatio
cribat

loco

secundum

eandem rectam
non

P, ut in
des-

resistente

parabolam.

Nam

Q) latus

rectum parabolae

hujus, ipso motus initio, est

D V quad.
y^^;
t
;

n
si

etVrest

-^j-seu
ta

GT

DR

X Tt ^-^^ .Recduceretur, hyperbolam

rr

autem qu,
. .

GTS tangeret in
^^

G,

(")

paral-

lela

est ipsi

^ D

K, ideque

est

CK X DR TVn JDC
seu

^^

N erat

QB X DC CP
M

Latus rectum parabolee hujus, &c. (*) 62. Est enim V r spatium infinit parvum quod corpus vi gravitatis descendendo describit in tncdio

Vr

V.

Quare

r seu aequatur quadrato ordinatae latus rectum parabolae hujus ipso

motus mitio
('")

D V2
est -rr,

V r

c,

EtVrest

(perconstr.) seu
D R seu G
t,

fj
t

evanescente enim

trianguhim

filiGtXTt=iD RX
D R X Tt _ "~
2
et

Tt,

GT ethinc^^

(") Parallela est ipsi

D
ad
resistente,

'D G, DK, oh subtangentem hyperbolse asqualem abscissee C (per Theor. 1. de Hyp. Lib. I.). Cum au-

KC =
seu

tem evanescit
ordinata

G T
seu

t, fit

GD

C
t

D
T

C, et ide

quodque eodem tempusculo dato demedio non resistente (6). Sed corpus in medio non resistente projfctum vi gravitatis describeret arcum parabolae D r, cujus tangens D P, diameter G D E, abscissa D M
scriberet in

VnR = r Kp^

ad

D R ut
sive

ad subtangentem,

Et
si

N erat

P-;
et
t,

(per constr. ).
hi

Quare

loco

ordinata r a-quab's et parallela (40. Lib. I.), et (per heor. I. de Parabola Lib. I.)
r,

DV

= DRXTt =V 2 N DR'XCKXCP
,,

valores

substituantur in quantitate
.
.

^,

r,

mvenietur

,,

rectangulum sub latere recto

et abscissa

C^

X Q

'

ii

tmi:R SficuND.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

451

Eb

propterea

Vr

DRqxCKxCP.^
est
<?

DC
P)

D R et D D V quad.
y
C K,
ad

C,

DV

et

DVqxCKxCP
2

OB
P

'

^^^

proportionales

prodit

2DPqXQB
C
2
(p)

QB
.

^'

^^^"^

rectum

^.,
'

D Aet A

C)

K X CP D Pq X D A ^ q ^^ q p
est,

^"^

^^^ ^^^ proportionales

^^ QB
X

et

ideoque ad 2

P, ut

DP
Q.

DA

C P X A C;
Corol. 4.

hoc

ut resistentia ad gravitatein.

c. d.

quovis

Unde si corpus de loco D, data cum velocitate, secun-

dum

rectam quamvis positione datam

projiciatur; et resistentia medii

ipso

motus

initio

detur

inveniri potest

curva

r a F,

quam

corpus

idem

describet.
(**)

Nam

ex data

velocitate

datur latus rectum parabolae, ut noest.

tum
vim
ad

Et sumendo 2
datur

D P ad latus
ad
se-

illud rectum,

ut est vis gravitatis

resistentiae,

P.

Dein

cando

D C in A, ut sit C P X A C P X D A in edem ill ratione

ad resistentiam, dabitur puncC) Et inde datur curva

gravitatis

tum A.

D r a F.

Corol. 5.

Et contra,

si

datur curva

D r a F,
(*)

dabitur et velocitas corporis

et resistentia

medii in locis singulis

r.

Nam ex data ratione C P X A C ad

() * Id est ob proportionales Q B et C K, tempre vi gravitatis descriptum, d est, dantur BuietAC&c. Nain (per Theor. I V. de Hyp. ) ordinata et abscissa parabela;, qiiibus datis daA B est ad G D (sive A Q vel C K) ut D C tur illius latus rectum fper Theer. I. de Paad A C, et divisim Q, B est ad C K ut D A ad rab.) QB D A , p (') * Et inde datur curva D r a F, non soA C, id est lum constructione per hyperbelam, sed etiam C K AC
.

C) * Hoc est, ut resistentia ad gravitatem, per construct Probl. II.

Datur latus rectum parabol, &c. Data secundum directiotiem tangentis D P, datur tum spatiiim finitum in medio non resistente tempre dato quabiliter descriptuin, tum

C)

velocitate

qu per legarithmicam absolinventa P, sumenda est logarithmicae subtangens Z ad P in ratione gravitatis ad resistentiam sub initio motijs; et ideo logarithmic subtangens P Z erit etiam ad P ut 2 P ad latus rectum paraboconstructione
ill

vitur (59.)

Nam

\se.

ex effectu cognito gravitatis in tempera date, habetur spatium verticale finitum r eodem

X D A, id est (perconstr.) ratione gravitatis ad re(*)

* Narn. ex data ratione

C P X -^ C ad D P

f2

452

PHILOSOPHIE NATURALIS
X

[Mot. Corpor.

DP

A, datur tum

resistentia

medii sub

initio
:

motus, tum latus rec(*)

tum parabol

et inde datur etiam

velocitas sub initio motus.

Deinde ex
et velocitati

longitudine tangentis r L, datur et huic

proportionalis
velocitas,

proportionalis resistentia in loco quovis r.

Corol. 6.

Cum

autem longitudo 2

DP

sit

ad latus rectum parabolae ut

gravitas ad resistentiam in

D;

et

ex

auct velocitate augeatur resistentia in

edem
cata:

ratione,

(")

at latus

rectum paill

rabolae augeatur in ratione

{^)

dupli-

patet longitudinem 2
ill

D P
esse,

augeri in ratione
velocitati

simplici,

ideque

semper proportionalem

neque ex angulo
vel minui,nici

CDP

mutato augeri

mutetur quoque velocitas.

motus
dabitur resis-

sistentiam totam sub

tentia,

initio,

ob datam gravitatetn (per Hyp.) ; et quia C P A C est ad D P X l> A ut 2 D P ad latus rectum parabol (per Cor. 3. ), dabitur illud latus rectum. Et inde datur etiam velocitas sub (^) * 63.

initio

viotus.

Nam

D r Z,

quam

dnto latere recto parabolas grave in medio non resistente

r squalis et parallle, et ordietiam qualis et parallela tangenti grave e ; datur tum velocitas quam corpus puncto V cadendo per altitudinem datam r habet in r, tum tempus quo altitudinem illam describit, et hinc datur tempus idem quo motu uniformi describit spatium datum V (40. Lib. I. ), ideoque datur velocitas uniformis per tangenvertcal

nata

DV

Mr

tem

D P, qu est ipsa velocitas projectionis in D.

*

(")

^t

latus

rectum- parabolai

augeatur.

Nam cum
cat,

velocitas

secundum tangentem
Si,
illa

DV
dato
cres-

uniformis supponatur (40, Lib. I.); tempore quo describitur V, velocitas

crescet

spatio

verticali
;

descripto
-Tr=

D DV2 DV^, ^ manente (per ;r Cor. 3.) et quantitas \r ^ y Yj. V crescit ut D V *. Quare latus rectum parabolae D r Z augetur in ratione duplicata velo-

j.

hoc eodem tempore dato r Z est sed latus rectum parabolae

r
V /
.

D V V

in

eadem

ratione,

manente

r,

citatis.

(^)

Patet longitudinem

IBP,
Vr
;

&c.

Gralatus

vitas dicatur

G, resistentia

initio

mots R,
et erit

rectum parabolae, ut supr,

D V^
-^

DP
=

describit,

et data positione tangentis

DP

cum

D V2 =
Vr
hoc
est,

Pi,

ideoque 2 ^

D P=- K
..

GXDV
erit

diametro

E, parabola describi potest; datur

:

autem

in singulis locis velocitas corporis gravis

parabolam datam describentis

Sit

enim

abscissa

et quia

datis V r et G, 2 D P R est ut velocitas, seu ut D V,

,, ,, vr X D V2 est ut

etiam

Liber Secund.]
Corol. 7.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
liquet

453

Unde

methodus determinandi curvam

Projiciantur corpora

r a

ex

phaenomens quamproxim, et Inde colligendi resistentiam

et velocitatem

qucum corpus

projicitur.

duo

similia et aequalia

edem cum

velocitate,

de loco D, secundum angulos diversos

f,

CD

P,

CDp

et

cognoscantur loca F,

ubi incidunt in horizontale planu n

D C.
quod
ir.tio

Tum, assumpt qucunque

resistentia in
illa

longitudine pro

vel

D p,
et

fingatur

sit

ad gravitatem in ratione qulibet,

exponatur

per longitudinem quamvis S

ill

M.

(^)

Deinde per computationem, ex

F,

longitudine

assumpt

D P, inveniantur longitudines D
notam sutractare,

f,

ac de

P ut periorem).
2

V,

sive ut velocitas (per

uti

poterimus squatione y
(^63)

r=

g
F, po-

(J) 64.

Deinde per computationem. Data enim

a.

longitudine et positione, dantur C P et C, et data ratione resistentiae in ad gravitatem dantur et A C per constructionem probleraatis istius His autem datis, curra r a F (vide figuras superiores) describi potest, et hinc invenitur amplitude horizontalis F constructione per hyperbolam vel per logarith-

L.
"
est

in qua ut

sit

=D
fiet

DA
:

nenda

=
A

O.

et

quatio

= S
e,

ex qu per regressum serieruno, vel per

alias

inicani (59.)

Si

autem

rera voluerimus calculo

seu

approximationes invenietur x per g et C. C et F per

FfS

454

PHILOSOPHI.E NATURALIS

[Mot.Corpor.

Ff
mentum

ratone jyv< per calculum inventa,

(^)

auferatur ratio

eadem per

experi-

inventa, et exponatur diiFerentia per perpendiculum

M N.

Idem

fac iterum ac tertio,

assumendo semper novam

resistentiae

ad gravitatem

rationem S

M,

et colligendo

differentise affirmativ

novam differentiam N. ad unam partem rectae S M, et

Ducantur autem
negativse

ad

alte-

ram

et

per puncta N, N,
(*)

M M M in X,
(*) 6S. Auferatur ratio
si

et

N agatur curva regularis N N N secans rectam erit S X vera ratio resistentiae ad gravitatem,
dinem assumptam D P vel D p, quse velocitatem datam semper potest exhibere, per angulum P D C vel p D C, et per rationem linearum D A, A C, seu rationem resistentiae ad gravitatem,
recte assumpta fuit quare differentia tota veram trajectoriam et curvam hoc modo per constructionem descriptam est in magnitudine linearum homologarum, quarum ratio est eadem
si
:

eadem per experimentum

nihil est residui, recte assumpta fuit ratio resistentiae ad gravitatem ; si quid residui fuerit, exponatur diff'erentia per JV.

inventa; et

Nam

tatem, curva

recte assumpta fuit ratio resistentise ad gravir a F per constructionem vel per CQmputationem descripta similis est trHJectoriEe

inter

corpus in medio resistente rever describit, homologarum in illis curvis linearum dbet esse ratio data. Determinatur enim trajectora vera ex velocitate et angulo projectionis quali P C vel p C, atque ex ratione resistentie ad gravitatem datam ; et curva per constructionem delineata determinatur per Icngitu et hinc

quam

in utrque curv.

Curvae igitur illae similes sunt.

C)

66.

Et
f
,

erit

gravitatem.

Nam

ubi

X vera MN
sunt,

ratio resistenti

ad
per

seu difFerentia raet

tionum

F
..

Dr

quae per computationem

experimentum inventse

nuUa

est, ratio re

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
(J')

455

quam

invenire oportuit.
;

Ex

hac ratione colligenda

sit

est longitude

Di
li-

per calculum
longitudo

et

longitude quse

ad assumptam longitudinem

per experimentum cognita ad longitudinem

D DF

P, ut

modo

inventam, erit vera longitudo

P.

Qu

inventa, habetur

tum curva

nea
i

r a

F quam

corpus describit, tum corporis velocitas et resistentia

locis singulis.

Scholum,

'

Cseterum, resistentiam coiporum esse in ratione velocitatis, (f ) hypoIn mediis, qu rigore thesis est magis mathematica quam naturalis.

omni vacant,
(^)

resistentiae

corporum sunt
velocioris

in duplicata ratione velocitatum.

raedii quanti-

Etenim actione corporis

communicatur eidem

tati,

tempore minore, motus

aequali,

major in ratione majoris velocitatis; ideque

tempore

ob majorem medii quantitatem perturbatam, communiestque resistentia (per

catur motus in duplicata ratione major;

ad gravitatem recte assumpta fuit {65). assumptam illam rationem exN ubi S fit S X, patet ponat, et evanescat in hoc casu rationem resistentiae ad gravitatem Itaque si innurecte exponi per lineam S X. asumptae fuissent, et innumerae abscissae S per exprimenta determimerae ordinatae natae, curva quam punctum N perptua tangit, rationem accuratam resistenti.ne ad gravitatem cum lideterminaret per ejus intersectionem ideque si multa fiunt tentamina, ne S ; sicque plura obtineantur puncta N, et per caduN, illa quam catur curva regularis quresitum determinabit ; proxime punctum curvam ducendi regularem per methodum autem plura puncta data mox in Scholio sumus tradituri. Q')*Ex hac ratione colligenda est, &c. Sit, exempli causa, ratio assumpta resistentiae ad
sistentia;

Motus

Quare cum S

M NM

demonstratis determinari (f) 67. Ex supra possent motus corporis in medio quod resistit partim uniformiter, partim in ratione velocitatis. Et quidem si corpus sol vi insit in hoc medio feratur, pars iila resistentiae quas est uniformis, tanquam vis constans gravitatis qu corporis ascendentis motus retardatur, consideranda est, et in superioribus constructionihus pro corporis ascensu, non gravitas, sed ea resistentia unifor-

mis data per lineam

C, velper rectangulum

A H
medio

exponi dbet.

Si vero corpus in prdicto

N N X

C vi gravitatis etiam urgeatur, linea gravitatem et resistentiae partem uniformem sigraexcessum ascendit, et junctas, si corpus mul vitatis supra eam resistentiae partem uniformem, Qua ratione ceesi corpus descendit, exponet. teris manentibus, determinabuntur motus corporis

tum

sol vi insit moti,

tum

vi gravitatis

gravitatem

autem

sit

X=
D

ad 10, seu S
2 S

M = yj^ = j
D

M=

yt;

inventa
erit re-

Ex hac raad gravitatem ut 1 ad 5. tione et assumpta longitudine P colligenda est longitudo F seu ampHtuda jacts (64) ;
sistentia
et

urgente ascendentis et descendentis in medio quod resistit partim in ratione data, partim in ratone velocitatis, tum etiam corporis projecti.

C^)

Etenim
(8).

actione, 8cc.

Hc patent
ad

per de-

quoniam inventa ver ratione

resistentiae

ad

monstrata
68.

gravitatem, trajectoria per calculum vel per constructionem inventa similis est trajectoria quam

Scliolium.

Ex
(.57)

aequatione

curvam

corpus in medio resistente, rever describit (65), erit amplitudo F per calculum inventa ad amplitudinem F per experimentum cognitam, ut assumpta longitudo P ad veram longitudinem P pro trajectoria in medio resistente descript. II c autem longitudine inventa, habetur (per Cor. 4.) tum curva linea r a F quam corpus reips describit, tum corporis velocitas et

D D

invenimus, deducitur hujus curv per logarithmicam satis clegans conVarignonius et Hermanusi sunt structio, qu
F,

Dra

quam

nus.

Eam

hic

exponemus

breviter.

Deinde

in superioris propositionis Corollario ultime et alibi postea describenda sit curva regularis

cum

quEB per data puncta transeat, hoc problema, quod Newtonus in Epistol ad Oldenbjrgunj anno 1676. data unum fere ex pulcherrimis dici

esistentia in locis singulis (per Cor. 5.) ^^ -^ >=

quod

solvere desideraverit, solvenms.

Ff4

456
Leg.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
II. et III.) ut

[Mot. Corpor.
igitur quales orian-

motus communicatus.

Videamus

tur motus ex hc lege resistentias.

69. lsdera postis quae in superior constructione Newtoni, sit v, b, r

z, et

D P ad
b

DP=
;

D V=
(57) z

=
In
a.

a ut velocitas projectionis ad vloet

erit

citatem terminalem
I>.,

a.

T
PO

Oportet curvam

D r a F ex hac

sqTiatione
recta

per logarithmicam construere. ad P normali capiatur P Z

AB P in B, et per B erigatur ad D P perpendiculum B G secans D Z in E et logarithmicam in G, capiaturque B a aequalis G E, erit A a maxiroa altitudo jacts. 71. Corol. 2. Punctum r que trajectoria rectam D c ex ductam ad P C,

70. Corol. constructione secans

1.

Si per

punctum

Newtoni
verticalis

determinatum erigatur

secat, invenitur, si in linese

Q, asqualis

c,

jungatur

rithmicam secans in H, V, et ex ad D P, perpendiculum ad C perpendiculum V R, quod rectam c secabit in puncto quassito r, atque hinc determinatur etiam horizontalis amplitudo F, capiendo Z Q, aequalem

capiatur logademittatur ex

Z O

DQ

D D

P c,

et reliqua perficiendo

ut

modo
r et

dixi-

mus.

=PD DV=DZ:DL=QZ:HL; Z = ergo Vr P Q = H L, ideque punctum

H
:

Nam ob parallelas V V et Q P, est P c V r

c

Pc,
:

sed (per constr.)

r est in tra-

jectoria 72.

(69.)

angulus elevationis pus data velocitate

ibit

demonstralis inveniri potest P C, sub quo corP projectum transper punctum r in verticali da-

Ex

tum.

DZ = DL = HL=Vr=z,

Dicantur
f,

D R
x,

c,

V R R r = e,
:

VR =
DL DP
V,

er=y; et cb triangula D Z P similia erit D Z (f)

-J-

=DL D V = ^, ob angulum DRV rectum D V = D R 4- V R ^ hoc i^^= ce

(b)

(x)

et

est,

-}- y y, sequatio ad hyperbolam, cujus 2 c f diameter transversa est , , diameter

b
o, cujus tangens, et per punctum quodvis in linea P agatur parallela logarithmicse occurrens in et tangenti Z in L, capiaturque verticalis pars r aequalis L. Punctum r erit in trajectoria qusit r a F.

asymptote P O per punctum

et

subtangente logarithmica

PZ

D H
D

describatur

conjugata 2 c, abscissa a centre suinpta x, et ordinata y seu z -j- e, ut calculo inito liquet. Inde
avitem deducitur haec constructio.

erit

Per punctum

P O

ducatur infra lineam

DP
per

recta

DE

paral-

H et rallela D Z secans H V in M D E = R r = ideque H M = z e = Nam ducto ex H ad P O perpendiculo H X, y, atque E M == D L = x, et proinde centrum erit (per construct.) VP = HX=:b PZ hyperbolae est in E cumque semidiaraeter transV
;

VR

lela

PZ

et Eequalis

r,

agatur

E K paerit L M =
-f-

e,

= a,ethincPX=HV=PZxL. ^ HX =
a.

^
v,

L.

D P Z simiUa, D P (b) P
;

(34.)

Et ob

trianguia

D V L,
'

(a)

=DV

(v)

==: capiatur m D P pars D N qualis D R, et per punctum N erigatur ad D P perpendiculum N T, erit D P ad D Z secans E K in T et D Z.in
versa
sit
,

.cf
b

^ DRXDZ. DP
t,

si

li-

nea

Liber Secund.]
nt

PRINCIPIA MATHEMaTICA,
t

45T

D N seu D R ad D
=r-p
transversa,
,

seu

T, ideoque

ET

t=
Jer

et

propterea

E T
et

semidiame-

M abscissa,

M H ordinata

74. Angulus elevationis P D C maximce omnium amplitudini horizontali conveniens ita determinatur. Per punctum D ducatur D X ipsi D P perpendicularis qu sit ad D P ut est D P

ad

PZ
et

jungatur

H,

ex

per

= DV = VR = ob angulum DRV rectum vv zz = cc, sumptis 2 v v 2zdz^2cdc = o ideoque v d v d = zdz. Sed(69.)z = aL, =aLb b b a L. b , sumptis uxionibus d
horizontalis

in Q,; erit Q, Z sinus anguli quaesiti, existente sinu toto P. Sit enim amplitudo

PO
r

H ducatur recta D H
DR
c,

logarithmicam secans in
secans

maxima
et

v,

z,

et erit

fluxonibus

(48),

et

a d V

3.

V
Z V

d V

a V d V

bb

b
:

Quare
V*

erit

zdz

==
V,

= Vd b v ac proinde D P b verum PV
Q V b b
(b
v)
; ;

=bb =HL PZ ob triangulum D V L, P Z D D D P Z = P V Z L unde per compositionem rationum ex quo DP^: PZXDZ=HL:ZL, quia DP^ = DXXPZ DX: DZ=HL:LZ. Quapropter puncaequationem az = bb bv tum H
V,

et ideo

(b)

(a)

(z)

similitudinem est

et

et

(per constr.), erit

deter-

per

hyperbolae o, ciijus semidiameter conjugata a;quatur R. Ha!c itaque hyperbola occursu suo cum logarithmica o determinabit puiicP perpenditum H, ex quo si demittatur ad

TH

minatum perptue langit lineam rectam X Z ; cumque idem punctum in logarithmica esse oporteat ut determinetur maxima amplitudo
rectas R, si per intersectionem garithmicae o ducatur recta Oin Q, habebitur Z sinus anguli

D
P

DH

DH

culum

H L aequalls V
V
r -{-

H V secaiis D Z in
r,

X Z et loD Q secans

L, dabuntur

gulus

R,
73.

tionis

ideoque dabitur etiam datis, datur anelevationis P C, cujus sinus est posito sinu toto V. Si vero quratur angulus projecP C, ut corpus per punctum

D V et VR=

(73) maximae amplitudini

D R

PDG

convenientis.

Q.

e.

d.

r.

His autem

D D

in horizontali

R
-|-

r
,

evadet
e

= = b b X -^ = In
e
o,

D
et

C datum
ce
,

transeat,

fiet

quatio ad hyperbolam
-j-

:=:

zz,

oby
et

z.

constructione vero coinci-

det
t,

punctum

quia per hyperbolas et logarithmicEe intersectionem ducatur recta secans P in Q, est Z P C (71.) ; liquetin eo casu esse Q. Z sinum anguli elevationis P C, existente radio seu sinu toto P. Observandum porro est, quod si in his constructionibus hyperbola logariihmicam nuscasteris

E cum puncto D, manentibus ut supra.

T cum

Et

DH

quam
quod
ciunt.

attingat,
si

problema

est impossibile,

eam

bis secet, anguli

duo

satisfa-

Patet quoque datam semper esse rationem diametrorum hyperbolae, ubicumque situm sit punctum r, vel est enim ad ;

DRX D
g-p

Z
in ralione data

D P ad

DR D Z.

75. Jam si oporteat curvam regularem describere per data quotlibet puncta transeuntem, uti

possumus generali methodo, quam Newtonus in

arithmetic universali tradidit,

quamque deinde

458

PHILOSOPHIi: NATURALIS
:

[Mot. Corpor.
Differentia

Haec fn problematis 55, 58 et 61. adhibuit. sunt ipsiiis verba Cum curva non datur specie, sed detenninanda proponilur, possisque pro arquationem fingere qiiae naturam ejus generaliter contineat, et banc pro e designand tanquam si daretur assumere, ut ex ejus asbitrio

secund, et ac secund

ita

deinceps.

primas

ordinat

per

primum
est,

interval-

lum

I divisa dicatur b, id
tertia?

=
a

f
;

secund ac
intervallum

per secundum divisa dicatur 2 b, id est,

differentia

suniptione quomodocumque perveniatur ad aequationes ex quibus assumpta tandem determinetur. Si itaque curva generis dati per data puncta delineanda sit, assumatur generalis ad curvam illam a?quatio cum terminorum cofficientibus indeterminatis, et curv ad rectam aliquam positione datam relata, ex singulis punctis datis in rectam illam demittantur perpendiculares aut rect aliae inter se parallelae, quoe dat erunt ut et earum abscissae a dato in rect ill puncto computatse ; deinde in assumpta aequatione loco abscissae variabilis x et ordinatae etiam variabilis y scribantur abscissae et ordinatse per puncta data determinatae, et tt inde obtinebuntur sequationes quot sunt puncta data per quae curva transire dbet, atque ex illis aeqiiationibus, generalis a?quationis assumpt cofficientes delerminabuntur. Hujus methodi exemplum sit

2 b

=m

^, et ita
1

de cteris.

Prodibunt -

quationes sequentcs.
III. b

D m D m ^ E 3 E
1
1

= ^-^= B 2 b = ^-^ = B m
1

1 D 1 ^ E
1 C m

D 1
^
^

m ^E m^
^

S b

Dmn Dn^ Em^ Em^n E m n E n 4b=!li^= n B Cn Ct

t

= EZlii = _B Cm C n D m n m

Dn^ Dnt Dl^ Eu3_E n ^ t E n t^ E

Sinjili

3.

capiantur adhuc aequationum istarum differentize, et dividantur per intervallum

modo

Lemmatis V. Lib. III. Principiorum, quod ita propositum est invenire curvam generis parabolici quae per data quotcumque puncta transibit ; cujus Lemmatis solutionem ddit ibidem Newtonus, sed sine demonstratione quae tamen ex ejusdem
solutio
:

auctoris differentiali
collegi potest.

mthode

Sunto puncta illa A, B, C, D, E, F, &c. etab iisdem ad rectam quamvis positione datam N demittantur perpendicula quotcumque AH, B 1, C K, D L, M, F N, &c. ; positisque absciss variabili S x, et ordinat R S y, assumatur generalis ad parabolam
76.
J.

-j-Dx3_j_Ex4-^,
D, E, &c. cantur A

y ==A-fBx-fCx^
Sec, sntque
I

A B D E

aequatio

A, B, C,

inter duas

ordinatas

interceptum

=
k,

= H L = H M= a = :^ = m y y= X ^ atque
h,

H=
;

cum

suis signis indeterminatae.

a,

B
t,

E
o
;

k, et

=
et

f,

n,

&c.
f,

et x

2-

et X

4-

h, et

et

ita

x deinceps

C K = D L = H K = m, Ponantur y= = y = g =n y=
g,
1,

Di-

K
3

K, IL,
2
c,

M,
c,

et diflerentiae sic divisae dicantur c,

ut hic factum videtur.

1.

IV. c

3-

^^ =^ = C + D +D m -fE m
1

5-

-f

E m
1

-j-

et

loco y et x

2^_2b-b_^
Il

Em

^.

seorsim substituantur hi valores in quatione generali assumota, qua in ba,s mutabitur:

II.

f=A^-B
g

a=

A
l-f.Cl^-|-D13 4.El4_|_,&c.
in^--

E P-l-E lm-|-Em

k= A-fB t-j-C t^-i-D t34-E

h= A-|-Bn 4-Cn--Dn3_|_En4_^, &c.

t

= A-j- B m-f-C

D m^-j- E m+-f, &c.

4+,&c.

-f E n4-E m n +E n \ ^ ''~'^ ^ 3 c m C4.D m+ D n-f D t4. E m^-f-E m n-f-E n^ -j- E m t -^- E n t-|- E t'.
^'

'

j^^
'

^^

'

Subducantur aequationes inferiores ex superioribus, nimirum secunda ex prima, tertia ex

Harum asquationum differentiae per intervalla trium ordinatarum L, I M, divis dicantr.r

d,

2 d, et erunt quationes.

Liber Secund.]
V.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
divisas e, 2 e, &c.
differentiis,

459
sic

in 18= 3 -=_D El Em En Et = pergendo 2d = t

(1= ^^^^
n
2c
1

= D E E m E n
1

die
q,

qin-|-SK^r, rin-|-SL
scilicet

AH = HS =
a,

Et

dcnceps.

Invcnts
p,

s,

ad usque perpendicuerit

Harum tandem quationum

differentia

per

lum penultimum.
la

intervallum quatuor ordinatarum dicatur e, et erit

H M

divisa

RS = a-|-bp-{-cq+dr-j-es
H

Et

ordinatim applica-f-,

Si plura fuissent
esset
est

puncta data, pluresque ideo

&c. ubi observandum est, prseponenda esse signa negativa termiiiis S, I S, &c. qui jacent ad partes puncti S versus A, et signa affirraativa terminis S K, S L, &c. qui jacent ad altras partes puncti S.

fuissent quationes,
differentia quarta,

eodem modo pergendum

:

usque ad differentiam ultimam

co'fficientis

qu

hic

X. Per hanc
libet

igitur regulam,
S,

assumpta qu-

et sic tandeno pervenitur

ad valorem

ultimi
et

termini

sequa-

= perpendiculorum H A, B, = K LXI. H D, em en; =C (IV.) nominisupra K, K L, &c. Dl + Dm4-E1^4- Elm + Em^ bus H = 1= ideoque C = c DI Dm El^ erunt HK = m=2, HL = nr=3, HM Elm Em^si E D per = = &c. perpendiculorum eorum modo C= -f-dl-j-dm-|-elm-|-enl-|-emn. Et erunt IV., VI.) modo quatione b = B Cl Dl^ EP, b = prima centium E, D, C B= 2b=f 3b = g 4b = b cl dlm elnin. h + VIII. Cum A = qnaper assumpta yr=A-|-Bx-[-Cx--j-Dx3 EX (b-|-cl-{- . _a-2f+g o _ f-2g + h hanc y= 2 dlm-|-elmn)-|-x2- (c-fdl-f-dm-jelm-j-e nl-j-emn) x^.2h em-j-en) = bx clx-|-cx* 3c = lmx-i-dlx--^dmx^ dx^ per elmn::-|-elmx^-|"^nl''^~l"^'"n''^ a 3f+Sg h 2 d = x^ m x^ enx^-j-ex''^, seu d = 6 4- ( X 1"^^) + y= + f_3g.^ 3h -fk +e. ( xX ( X X X m X m X X +, &c. In qu per quaterna quatione terminorum 4f-|-6g 4h k quomodo H S seu x = compendios correspondens 24 S R H S = XII. Ponantur f=/3, 2f-|seu Nam X = q; + g=;6, a 3f-f-3g h = 4 f-jp; S X S K X X X X m = 6g 4h k=; b r= = ^-_S_L X X 1 X m x X " = '^ pergendo ad usque Quare = = subpendiculum penultimum, quod 'M D L; R S supra (VIII.) b p + y = a d 4q r +c. ( X y = + + IX. Atque hc rgula quam New( X X m jO_+ ( x X tonus secundo Lemmatis V. xX"i xX" perpendiculorum AH, B hanc mutabitur y = C K, &c. primas
D El Em
el

deinde retrogrediendo inveniuntur valores aliarum co'fficientium D, C, B, et A hoc modo.

tionis generalis assumptB,

invenietur valor ordinatas correspondentis S R, singulaque parabolse puncSi vero in quatione pota determinabuntur. natur y o, et deinde quseratur valor abscissae X, cognoscetur punctum quo parabola rectam
absciss

VII.

Quoniam

H N intersecat.
77.
Si

E, et (V) d
erit

En,

et quia

est c

C,

-}-

&c. aequalia sunt intervalla caeteris ut (I) ; servatis, positoque intei'vallo I

4,
et

1,

1,

loco

valores

substituantur c inventi, habebitur

et

differentiae

intervalla,

simili

si

hi

(III.) substituantur coffivalores, invenietur

et divis

per intervalla bina, terna, quaterna, quje se(III., V.,

cuntur.

DifFerenti
f,

per intervalla divisae,

g,
h,

k.

igitur sit
abit

(II.)

a,

tio

Differentias secundse

intervalla bina div-

-|-

'',

in

x.

(d -j- e

-j-

-\-e\'*-

Differentiae

tertiae

intervalla

terna di-

visaa, '

b.

x)

c.

d.

X)

'1

x)

patet

progressus,

et

Differentiae quartae

intervalla

di-

data absciss
possit
si

inveniri

visae,

y.

dicantur

ordinata x seu
1

P,

seu

3,

a a

q,

seu
r,

r;

et erit

/S,

seu

.*

^'

scilicet

per-

-'t

si

hi

valores

hic est
c
-}-

erit

seu

-f-

stituantur in aaquatione

inventa,

s -j-,

&c.

b.
1

x)

s)

ipsa est

e.

casu
:

Lib.

III.

x)

-\-,
|3

sic tradit

coliige

I,

in

a -j-

&c., illa x) -|-

per intervalla perpendiculorum divisas b, 2 b, 3 b, 4 b, &c. secundas per intervalla bina divisas c, 2 c, 5 c', 4 c, &c. ; tertias per intervalla terna divisas d, d, 2 3 d, &c. ; quartas per intervalla quaterna

differentias

-^

X 5X4

460
Quapropter
cantur

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

H
X

si

in

S,
1

seu
X

x = p;
q

hc ultim aequatione

^pin

IS,

di-

mum,
-)-,

= q;

in -j-

s K, seu

erit y a-|-)3 p-f"" )'4"^'"-l" *s &c. ut Newtonus in casu primo Lemmatis V. Lib. 1 1 1. determinavit. De hoc problemate lector consulat clarissimos auctores, Herman-

X X X X 2X= J in 4- S L, '2X5 fX xX2 xX3 ClU X <= seu

1

num

in

Appendice ad Phoronomiam, Craigium

Ita

ii 3 4 pergatur ad usque perpendiculum penulu-

et

in Tractatu de Calcule Fluentium, maxime vero Stirling in libro de interpolatione serierum, in

quo totam banc materiam copios

explicat.

et sagaciter

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

461

SECTIO IL
De motu
corporum quihus
resistitur

in

duplicata ratione ve^

locitatum.

PROPOSITIO

V.

THEOREMA

III.

Si corpori resistitur in veocitatis ratione duplicata, et idem sol vi insit

per mdium similare movetur; tempora verb sumantur in progressione

geometric a minoribus te^'minis
tes initio

ad majores pergente

dico quod velocita~

singidorum temporum sunt in edem progressione geometric in-

vers

et

quod spatia sunt qualia,

qu

singulis

temporibus descri-

buntur.

Nam
C^)

(]uoniam quadrato veocitatis proportionalis est resistentia medii,

et resistentiae proportionale est

decrementum

veocitatis

si

tempus in

particulas innumeras quales divi-

datur, quadrata velocitatum singu-

temporum initiis erunt velocitatum earundem dilFerentiis proporlis

tionalia.
illae

Sunto tempors particulae

L,

A K, K
A
B,

L M,

&c. in recta

CD

sumptae, et erigantur perpen-

dicula

hyperbolae

K k, L M m, &c. B k m G, centro C
1,

asymptotis rectangulis
descriptae,

CD, C
ad

H
1,

occurrentia in B, k,
et erit

m, &c.

(^)

AB

Kk

ut

C K ad C A, et divisim A B K k ad K k ut A K ad C A, et vicissim A B K k ad A K ut K k ad C A, ideoque utABxKkadABx C A. (f) Unde, cm AKetAB X CA dentur, erit A B K k ut

(*) *

Et

resistenti proportionale est

decremen-

(f)

* Unde,

cm

A K,

et

ABY^C A dentur.
ABX

tum

veocitatis;

dato

nempe temporis momento,

A K
las

(1. 15.).

quidem (ex Hyp. tempus enim in particuinnumeras aqiiales dividitur qu per lineaa

ad (per Theor. IV. de Hyp.).

(*)
erit

Et

AB

Kk

ut

C K ad C

A,

quales

A K,

L, &c. exponuntur) et

C A

(per Theor. IV. de Hyp.).

462

PHILOSOPHIE NATURALIS
;

[Mot. Corpor.
q.

AB X Kk
&c.

et ultimo,

ubi count

argumento erunt

Kk Ll,
A
B,

Ll

Linearum
;

igitur

K k,
amba-

Mm, L Mm
1,

A B

et

k,

ut

AB

Et

simili

&c. ut

k quad.

quad.

quadrata sunt ut earundem

difFerentias

et idcirco
(^)

cum
erit

quadrata velocitatum fuerint etiam ut ipsarum

difFerentiae,

similis
{^)

rum

progressio.

Quo demonest

strato,

consequens

etiam ut

areae his lineis descriptae sint in

progressione consimili
quas
velocitatibus
si

cum

spatiis

describuntur.

Ergo
poris

vlo citas initio primi tem-

A K

exponatur per lineam

A B, et velocitas initio secundi K L per lineam K k, et longitudo

primo tempore descripta per aream

AKkB

velocitates

omnes sub-

squentes exponentur per lineas subsquentes

dines descriptae per areas

1,

M m, &c.
si

et longitu-

1,

m, &c.

Et composite,
B.

tempus totum

exponatur per
exponetur per
pus

summam partium suarum A M, summam partium suarum A M m

partes

longitudo tota descripta

Concipe jam tem-

ita dividi in

K,

KL, L M,
;

&c. ut sint
(^)

A,

C
illae

K,
in

L,

C M,

&c. in progressione geometric

(^)

et erunt partes

edem

progressione,

et velocitates
(')

B,

k,

1,

M m,
k,

&c. in pro-

gressione
aequalia.

edem
Q.

inversa,

atque spatia descripta

Kl,

m, &c.

e. d. si

Corol. 1. Patet ergo quod,

tempus exponatur per asymptoti partem

temporis per ordinatim applicatam

quamvis

D,

et velocitas in principio

AB

velocitas in fine temporis

exponetur per ordinatam

G,

et spa-

tium totum descriptum per aream hyperbolicam adjacentem

* Similis
erit

A B G D;
K
:

(^)

velocitates singulis

K
A

ambarum progressio ; et ideo temporum qualiuin A K,

exponi possunt per lineas

trcse,

sunt in edem progressione geometric.

sit

Nam cum

&c. (**) * Quo demonstrato, consequens est ut arecs k 1 L, L 1 M, &c. sint in proB k K,
1,

L, B,

L M,

&c.

initiis

K k,

CL: CM,
busCA:
&c.
C^)

A C K
:

=C

C L

&c., erit auferendo antecedentia ex antecedentibus et consequentia ex consequenti-

gressione consimili
1,

cum

spatiis

qu

velocitatibus

A B, K k, L &c., tempusculis A L M, &c., describuntur (14).

(')

K,

K K

CK = AK: KL = KL:LM, * Et A B, Kk, Ll, M m, ^c,

velocitates

L,

in progressione

edem

inversa.
est

Theor. IV. de Hyp.)

(')

L
C

M,

* El erunt pnrtes ll A IC, L, &c. qusB sunt difFerenti linearum C A, K, C L, C M, &c. in edem progressione.

78.

K k ut C K inverse. * Atque spatia descripta, A B k K, K k L, L m M, &c., Dequalia (380. Lib.

1

AB

ut

Siquidem (per C A, invers,

DifferentisB

enim cujusvis progressionis geome-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

463

necnon spatium, quod corpus aliquod eodem tempore

prima
lura

D,

veloctate

B, in medio non rsistante describere posset, C") per rectangu-

A B X A D.
Unde
datur spatium in medio resistente descriptum, capien-

Corol. 2.

do

illud

ad spatium quod velocitate uniformi

AB

in

medio non

resistente

simul describi posset, ut est area hyperbolica

ABGD
eam

ad rectanguluni

AB X A
tie

D.
Datur etiam
resistentia medii, statuendo

Corol. 3.

ipso

mots

ini-

qualem

esse vi uniformi centriptes,

quae in cadente corpore, tem-

pore

A
si
;

C, in medio non resistente, generare posset velocitatem

B.

in

B T quae tangat hyperbolam in B, et occurrat asymptote A T aequalis erit ipsi A C, () et tempus exponet, quo resistentia prima uniformiter continuata tollere posset velocitatem totam A B.
Nam
ducatur
recta

(")

Corol. 4.
vitatis,

(P)

Et inde datur etiam proportio hujus

resistentiae

ad vim gra-

aliamve quamvis datam vim centripetam.

uniformiter continuata temporis momento K, tolleret etiam velocitatem k f B e, et temporis momento L M, seu A K, velocitatem g h B e, atqu it deinceps ; quar resistentia prima uniformiter continuata tempore tolleret velocitatem totam B,

A B X (A K + K L + L M) A B X A M et tempore A D, spatiurn A B X A D. Et quoniam ipso mots initio, est area A B k K, aequalis rectangulo A B X K k,
spatium
;

('") 79. * Fer rectangulum A B y. A D. Si nim velocitas A B, manet eadem, tempore A K, describet corpus spatium A B A K, dum in medio resistente describit spatium A B k K, tempore L velocitate A B describet spatium A B X K. L, dm in medio resistente describit spatium K k 1 L, et it deinceps (14. velocitate prima Lib. I. ) ; quare tempore A A B in medio non resistente describet corpus

dem

L, sive

A T

B
e

l\

atque spatia in medio resistente et in medio non resistente descripta temporis momento A K, sunt etiam sequalia, liquet spatium in medio resistente descriptum tempore quovis A D, esse ad spatium eodem tempore in medio non resistente descriptum velocitate A B, ut est area hyperbo-Ijca

A B GD
Ex

80.
finito

ad rectangulum A B A D. CoroUario primo sequitur tempore inspatium infinitum describi in medio quod

resistit in

ratione quadrati velocitatis.

Non enim
D, hoc
est

evanescet

D, hoc
sit

est velocitas tota extincta

non
nisi
fit

erit,

nisi infinita

vadt recta

tempu? motus

infinitum, tuncque infinita

est

area infinitum.

A B G

D, seu spatium descriptum

erit ipsi

C)
()

* Recta
I.

A T aqualis

C.

(Per

de Hyp.) El tempus exponet. Ordinat K k, L 1, m, &c. rectse B T, occurrant in k, h, i, &c. ex punctis k, b, i, demissa sint ad A B,
Theor.
*

k, L 1, &c. perpendicula e, h f, i g, &c. et sumptis temporibus quam minimis A K, L, L M, aequalibus eiunt B e, k f, h g quales, sed resistentia prima temporis momento K, tollit velocitatem B k, seu B e, et ea-

464
Corol. 5.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Et
vice versa,
si

[Mut. Corpoh.

datur

proportio

resistenti

ad
(f)

datam
datur

quamvis vimcentripetam;

tempus

A C,

quo

vis centripeta re-

sistentiae

qualis generare possit

:

velociiatem quamvis

A B B per quod bola asymptotis C H, CD,

datur punctum
{})

et inde

hyperdescri-

bi dbet;

ut et spatium

A B G D,
motum

quod corpus

incipiendo
velocitate
ill

suum cum
tempore
test.

B,

C
similari

AKL M T
resistente

D
po-

quovis

D,

in

medio

describere

quas dato tempore producunt (13. Lib. I.) et ideo erit resistentia prima ad gravitatem ut veproducit vis centripeta uniformis cui resistentia illa qualis supponi potest, ad velocitatem quam vis gravitatis eodem tempore gnrt.
locitas

quam

egrediatur corpus cum velocitate loco s, data c et tempore t describat rectam A v densitas medii in sitque ejus velocitas in

M=

M=

eodem locoz=

k, et resistentia r erit (17.) r

= =
lum

V d

V.

Ponatur

resistentia r

=k
k
5

V "
j-,

generare possit velociiatem A B. Si enim detur vis qusEdam centripeta, dabitiir tempus quo velocitatem A B generare potest tempora autem quibus divers vires centripetae eamdem velocitatem generare possunt, sunt invers ut illae vires ; ergo si datur ratio vis centripetae cui resistentia est apqualis ad aliam vim datam, dabitur ratio temporis quo ha;c vis velocitatem B generare potest ad tempus quo vis cui resistentia est qualis eam velocitatem gnrt, hoc est datur tempus A C. G D. His enim C) * Vt et spatium A datis, datur tm area A B G D, tm rectangulinn B A D, tm spatium quod corpus tempore A D, cum data velocitate uniformi A B, describeret in medio non resistente, ideque cum sit A B A D, ad A B D, ut spatium
lis
:

(f )

Daiur tempus A

C quo vis resistenti tequa,sitque a quantitas data, et habebitur

V " d s

V d

V, et

Per punctum P quod exponat medii densitatem k in

kds:= "v* "dv. M, erigatur ad A M, perpendicuhinc

?.

tempore

A D

et velocitate

A B

in

medio non
loco

MMl
M. sitque P p curva quam punctum P perptu tangit, et ertcto altero perpendiculo P infinit propinquo ut sit p priori :=: k d s F p d s, erit elementum a"v' "d v, sumptisque fluentibus, area

resistente descriptum

ad spatium eodem tempore

resistente

descriptum in medio hoc spatium dabitur.

81. Scholium.

(per Cor. 2.)

Hujus

propositionis construc-

tio ad logarithmicam reduci facile posset, sed id relinquimus lectoris arbitrio, generalis problematis quod sequitur, solutionem analyticam tradituri ut inventionis fons ipse aperiatur.

=
fit

Mm

ADP

nescente are

PROBLEMA.
82.
lati

Definire

motum

in

medio quod

rsistif in

corporis sol vi nsit ratione composit

ex Siimplici ratione densitatis medii, et quvis ratione multiplicat celeritatis mobilis.

o quia n M, evanescit quoque Qa v = o = atque A D PM constans Q=a"c2 a^n^ji 2 ^u^2 Porro

;

M= Q
A
c,

m M a"v^ "
'

vei

eva?,

D P

et

" c

erit

et ideo

",

it

"

si

densi-

n,

tas k, seu

P M,

est ut functio quevis spatii d

Liber Secund.]
scripti s sive
bi,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
DPp
descriest

465
1,

A M,

poterit curva

85. Si

1, et

hoc

est,

si

densitas
erit (8-1)

ac proind in hc hypothesi dato spatio deP M, scripto, dabitur per quadraturam are A velocitas, et contra data velocitate dabitur area spatium descriptum P M, et bine dabitur M, ind etiam (H. Lib. I.) data velocitate dabitur tempus t, et contra. spatio aut n :=: o, et ideo resu83. Si n 2, fit 2

AD A

uniformis et resistentia ut velocitas s D= a c a v; etquia (ibid.)d t a d V . ^ ^ aL. v Q, d V , erit V

t=

= a"v " ^ = aL. c

c.

menda
d V

est sequatio

MPpm = a"v'
.

"

a =
c

L. V
o, fit

a ^ d V
,

86.

qu, sumptis

fiuentibus, abit
v,
c,

in hanc

ADP

posit are a 2 L. c, ideoque

AD

M = Q, a ^ L. P M= v =
o,
fit

= a L. quod posito tempore = c proind Q, = a L. = n = Si k = (84) a v ds= av' "dv

,

et

1,

et

2,

erit

^^ ^^._^ (Ibid.)

et

quia

a ^ d V
erit

L.v;
garithmus numeri h

ADPMrzia^L. c Bit A D P M = b, lo1,

erit Q,

8=0, a*L.
-

= a^X

L. c
87.

a^ L. = a
V
Si in
-,
.n

L.

V
=

:=
,

seu L. h =
-

1,

erit

b L. h
seu L. h

=a
^ ^

L.

et

L- h

= L.
fit

inventa, velocitas v,
si

quatione spatii et velocitatis supr o, erit s supponatur

est 2

numros binano mmor,

o n

at

= L.

^ n

11

ac proind h

erit s

(n

2Jc" ^v"
numerus
03,

Quar dato

spatio, dabitur velocitas

00, si

est

2 (n 2) o binario major; et (86) erit

== s=a^L o
et hinc dabitur

ubi n

2.

Quar

si

est

tempus (14)

et contra.

84. Sit densitas uniformis seu

=:ds
s

Q_a"v2 n = ac2 "

[a " c 2

= a"v' dv, sumptisque fiuentibus

a^v^
.

numerus
eritk d s
^^
si

positivus binario minor, descripto spa;

1,

tio aliquo finito

Un-

velocitas omnis extinguitur at n binario aqualis est vel major, spatium infinitum conficitur, priusquam velocitas evanescat.

88. Si in aequationibus temporis et velocitatis

"

d reperitur v ==

+ (n 2)
t

s]

:^

velocitas v vadt
si

o, erit (84) t

=
at erit
t

n n

est

numerus unitate minor,

et (85) t

=
-

oo,

Invenitur tempus per formulam d

==

SI

est unitate major,

c = = a L.

a"vi "dv
tis

fiuentibus,

fit

"d Et sump^ Q a n
V
V.

OD,

ubi n

vus n est

Quapropter si r.umerus positiunitate minor, velocitas tempore finito

1.

i -,

extinguitur, spatio etiam finito descripto (87). Si n est unitati qualis vel ips major, velocitas nonnisi tempore infinito extingui potest, et spa-

quia posito
Q
I

o, fit

tium finitum
(87.).

est,

sin est numerus binario minor,

si

c, et

proind Q,

=a

infinitum ver,
1

binario sequalis vel major

n^

Vol.

I.

Gg

466

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

PROPOSITIO VL THEOREMA
Corpora sphrica homogenea
et

lA''.

aqualia,

resstejitiis

m duplicata ratione ve~

temporihus

locitatum impedita, et solis virihus insitis incitata,

reciproc ut velocitates sub initia,

qu

sunt

describunt semper qiialia spatia, et

totis.

amittunt partes velocitatum proportionales

Asymptotis rectangulis

C D, C

H
e
b,

descript hyperbol quvis

BbE
B,
a

scante

perpendicula
e,

A
C")

D E,
dicula
lineas

in B, b, E,

e,

exponan-

tur velocitates initiales

per pei-pen-

A B, D E, A a, D d.
d
ita

et

tempora per

Est ergo ut

ad ad

D
A

(per liypothesin)
ita
(*)

DE
areee

B, et

(ex natur hyperet

bol)
ita

CA
a,

ad

C ABb

a ad

C D; C d, E e d,
B,

componendo,

(")

Ergo

hoc

est, spatia

descript quantur inter

se,

et veloci-

tates primae

D E sunt ultimis

a b, de, et propterea dividendo partiproportionales.

bus etiam

suis arnissis

AB ab, DE de
VII.

Q.

e. d.

PROPOSITIO
Corpora splirica qinbus
ribus,

THEOREMA

V.
tempo-

resistitur in duplicata ratione velocitatum,

qu

sunt ut motus primi directe et resistenti privi inverse, amit-

tent partes
.

motuum proportionales

totis,

et spatia describent

temporibm

istis et velocitatibus

primis conjimctim proportionalia.

partes amissse sunt ut resistentise et tempora conillse

(^)

Namque motuum

junctim.
tia et

Igitur ut partes

sint totis proportionales, debebit resisten-

tempus conjunctim esse ut motus.

*

Proinde tempus
temporum

erit ut

motus

Exponaniur velocitates initiales, &c. duo similia homogenea et sequalia supponantur, eorum motus considerari possunt tanquam motus iinius ejusdemque cor-

Cm

C)

in fine illorum

eniin corpora

e,

et spatia his

residuje per lineas ab, temporibus descript per areas

e d. hyperbolicas B b a, * Ex natur hyperbol. (Per Theor. IV. C)

DE

poris variis celcritatis gradibus acti (ut in Prop.

de Hyperb.)
(") *

Prop. V.) velocitates initiales exponi possunt per lineas A B, d, velocitates E. tempora per lineas A a,
1.

V.) ideoque (per Coiol.

Erg are

A Bba,D Eed, (378.

Lib.

(') *

Namque motuum partes amisscr,

&c. (2.)

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMaTICA.
Quare temporum

167

directe et resisteiitia invers.

particulis in e ratione

sumptis, corpora amittent semper particulas

(y)

motuum

proportionales

totis,

ideque retinebunt velocitates velocitatibus suis primis

(^)

semper propor-

tionales.

spatia, quse
(^)

sunt ut velocitates
Igitur
:

Et ob datam velocitatum rationem, describent semper prim et tempora conjunctim. Q. e. d.

si

Corol. 1.

aequivelocibus corporibus resistitur in duplicata

ratione

diametrorum

globi

homogenei quibuscunque cum

velocitatibus

moti,

describendo spatia diametris suis proportionalia, amittent partes

proportionales
totis.

motuum
locitas et

Motus enim
est,

globi cujusque eritut ejus veresis-

massa conjunctim, id

ut velocitas et cubus diametri;

tentia (per hypothesin) erit ut quadratum diametri et quadratum velocitatis

conjunctim

et

tempus (per hanc Propositionem)

est,

est in ratione

priore directe et ratione posteriore inverse, id

velocitas invers;

ut diameter directe et

ideque spatium, tempori et velocitati proportion aie, est

ut diameter.
(^)

Corol. 2. Si quivelocibus corporibus resistitur in ratione sesquipii-

cat

diametrormn

globi

homogenei quibuscunque cum

velocitatibus moti,

describendo spatia in sesquiplicat ratione diametrorum, amittent partes

motuum

proportionales

totis.

* Ideque retinebunt velocitates in ratione (J) prima, ob datas corporum massas (6. Lib. I.) * (^) Et ob datam velocitatum rationem {l^.) 89. Tota propositionis hujus demonstratio per analysim lioc modo exponitur. Sit globi cujusvis massa m, velocitas data initio mots c, in fine temporis t sit v, resistentia data initio motis r, et quia ejusdem corporis resistenti in diversis locis sunt ut velocitatum quadrata (per Hyp.) erit c c, ad v v, ut r, ad resistentiam elapso tem-

mv
id est,

et composite fiet

motus amissus

m c, ut m c ~ m y, me m v ut motus pri-

mus c; et bine ob datam massam m, erit v, v, id est, velocitas amissa c etiam c, ut c c ut velocitas prima c ; ind etiam erit c, ad c -j- v, seu v, hoc est velocitas prima c, ad rcsi-

duam

v, in

ratione data.

Jam

si

spatium tem-

v d t, pore t descriptum dicatur s, erit (15) et quia v est ut data c, erit d s ut c d t, sumptisque fluentibus ob datam c, fiet s ut c t.

ds=

pore

t,

qu promde
y
est

-, s

r v v
erit
.

cc

Sed

-,

Q.

e. d.

(2) resisten-

Y y
tia
<^

ut mots decrementum m d v
t,

90.
di.
.

Quoniam spatium
s
;

s est

ut c

t,

et t

ut

me
,

c
et

rect,
est

temporis moraentum d

invers,

hoc
'^
'

nt etiam

mec,,.. cujus massa m ut

globi
et data globi densitate erit
(2.

'
,.

dia-

^ ^ ^

ce

'^

^
'

ethincdt=

"^^
c c
.

'^'^

meter

sit

D,

massam,

r v V

ut volumen

Lib. 1.) hoc

erit s

est,

ut diametri cu.

sumptisque fluentibus
tur
t

= +
Q.
,
'

Pona-

bus

r V

D^

13 ^ c c
;

nuare *

ut
r

Si prtere

o, et fiet

c,

adeoque
t

quo valore substituto

Capiatur tempus
et resistentia
t,

fit

^ = _ _, Q mec m c v
..
i"

me

data velocitate
^.^^^.^^^ ^^^.^^

c, resistentia r est

ut diametri D,
^

.^,,^^

^_

^^^
data,
,

^^^

^^

^
".

n^ r,

^^

proind velocitate non

resistentia

ut

V
c,

D
(

" c c, erit s ut

D^
^^

ut motus
r, '

primusm
hoc
,

directe

c c

seu ut

D
3

Ex

'

c c

prima ^

inverse, '

est t ut

jy,

.
,

quibus patent Corollaria quaa sequuntur. , /as ^ -nt u ^u o^r^iior.;: Corol. 1. Nam in hypothesi LoioUaru
i

et

ent

me -^

mec ut
^

mcv.ideque
,

hujus
c
v,

est

2,

adeoque

ut

D.
hujii*

ut
('')

mec mcv,

* Corol. 2.

In hypothesi CoroUarii
s

et

dividende per

c,

v ut

est

= |,

ideque

ut

|,

seu ut

Df

g 2

468
Corol. 3.

PHILOSOPHIiE NATURALTS
Et
universalit!',
si

[Mot. Corpor.

aequivelocibus corporibus resistitur in ra:

tione dignitatis cujuscunque dianietrorum

spatia quibus globi homogne!,

quibuscunque
tionales totis,

cum

velocitatibus moti, amittent partes liotuum propor-

erunt ut cubi diametrorum ad dignitatem illam applicati.

Sunto diametri
tur, sint ut

et

E;
"
:

et si resistentiae,

ubi velocitates aequales ponun-

D
".

et

spatia quibus globi, quibuscunque

totis,

cum

velocitati-

bus moti, amittent partes motuum proportionales

et

erunt ut

D ~
^

"

Et propterea globi homogenei describendo

"

spatia

ipsis

j)3

etE^
Corol. 4.

proportionalia, retinebunt velocitates in

initio.
si

edem

ratione

ad invicem ac sub
C^)

Quod

globi

non

sint

homogenei, spatium a globo den-

siore descriptum augeri dbet in ratione densitatis.

velocitate,

Motus enim, sub

pari

major

est in ratione densitatis,

et

tempus (per hanc Proposi-

tionem) augetur in ratione motus directe, ac spatium descriptum in ratione

temporis.
C*)

Corol. 5.

Et

si

globi moveantur in mediis diversis

resistit,

spatium in me-

dio,

quod

caeteris

paribus magis

diminuendum

erit in ratione

ma-

joris resistentiae.

Tempus enim

(per hanc Propositionem) diminuetur in

ratione resistentiae auctse, et spatium in ratione temporis.

{')

LEMMA

IL

Momentum genit quatur momentis

eorundem

latenmi singulorum generantium in

laterum indices dignitatum et co'fficientia continu ductis.

lateribus vel termnis qui-

Genitam voco quantitatem omnem, quse ex

buscunque
in arithmetic

per multiplicationem, divisionem, et extractionem

et laterum, et

radicum ; in geometri per inventionem vel contentorum

vel

extremarum
generatur.

et

mediartmi proportionalium, sine additione

facti,

subductione
rectangula,

Ejusmodi quantitates sunt

quoti, radies,

quadrata, cubi, latera quadrata, latera cubica, et similes.

Has quantitates,
SD^cc,-,
, ,

O m ^D^cc^^. Quare
* Corol. 4.

Sit globi

m densitasS, adeqiie
3,

(2 Lib. I.) massa

r

ut

D
",

et

hinc (90)
. .

s
r,

ut ut
s,

ut a

^. D"

c c, et quia s est ut

(Cor.

si

ponatur resistentia
3

4.-) fict s

" c c,

erit s

ut S

hoc

est,

quod data

densitate

S,

evat ut
S.

D3

spatium
",

\g\i^ix

'aD"cc diminuendum
ut

SD^cc
,

seu ut

SD3 "
a

spatium

est in ratione majoris resis-

augeri

tenti.
^e^ * Lem. II. Totum istud Lemma num. 137. et sequentibus Lib. I. fus expositum videat
lector.

dbet in ratione densitatis

(^) * Corol. 5. Resistentia r, quss ant eratut " c c, augeatur in ratione quvis a, seu sit r

Liber Secund.]

PRINCIPIA

MATHEMATICA

469

ut indeterminatas et instabiles, et quasi

vel decrescentes, hic considre
;

et

motu fluxuve perptue crescentes earum inrementa vel dcrmenta mointlligo

:

naentanea sub nomine

momentorum

ita

ut inrementa pro

mo-

mentis addititiis seu affirmativis, ac dcrmenta pro subductitiis seu neo-ativis

habeantur.

Cave tamen

intellexeris

particulas finitas.

Particulae

finitae

non sunt momenta, sed quantitates

sunt principia
spectatur in

telligenda

Neque enim

ipsse ex momentis genitse. Injamjam nascentia finitarum magnitudinum. hoc Lemmate magnitudo momentorum: sed

prima nascentium proportio.

Eodem

recidit si loco

momentorum

usur-

pentur vel velocitates incrementorum ac decrementorum (quas etiam

tus,

mo-

mutationes et fluxiones quantitatum nominare

velocitatibus

licet)
(^)

vel finitae quaevis

quantitates

hisce

proportionales.

Lateris

autem cu-

iusque generantis cofficiens est quantitas, quae oritur applicando genitam

ad hoc

latus.
(^)

Igitur sensus

Lemmatis

est, ut, si

quantitatum quarumcunque per-

ptue motu crescentium vel decrescentium A, B, C, &c. momenta, vel

his proportionales

mutationum
fuerit

velocitates dicantur a, b,
fuerit a

c,

&c.

momentum

vel mutatio geniti rectanguli

AB
^
,

B +

b A,

et geniti contenti
et
-,

ABC

momentum

aBC +bAC-|-cAB:
A^ A^ i
A
a
^,

genitarum diget

nitatum A^,

A ^ A S A 2, A
3 a
2,

A 4 a faA 3, aA~^, ^2aA~^,

menta 2 a A,
i
neraliter, ut dignitatis

et

A % A ^ A A | A ^aA
a
n Tn

A
i

^
a

mo-

^
n

| respective.
21

Et ge-

cujuscunque

momentum

fuerit

aA

m
m
.

momentum fuerit 2aAB + bA^; et genitae A SaA-B^C^ + 4bA^B3C2 + 2cA^B^C; A et genitse sive A momentum 3aA-B 2bA^B ^: B
Item ut genitas
^
.

A B
^

'

B* C- momentum

"

B-

et sic in caeteris.

Cas.

Demonstratur vero Lemma in hune modum. Rectangulum quodvis motu perptue auctum A B, ubi de
Sic lateris x, in quanti-

la-

(0 Lateris aulem.
tate genit

x
I

"

y"^

positi, cofficiens est

'^

^^^
X

seu x "
(^) *

".

Sensus Lemmatis

est, lit,

si

quantitatum

&c. quibus variabiles quantitates consuevimus ^'^"^'^^'e et loco a b, c, &c. scribainus d x, " Y' ' z, &c. sensus Leminatis est momentum seu fluxionem rectanguli x y, esse y d x -j- x d y, fliixionem solidi x y z, esse yzdx-j-xzdy -j- ^ y '^ ^> ^^ genitarum quantitatum x % x ',

A, B,

fit

&c.,

mutatio geiiiti rectanguli B, erit a B l^ A, &c. vel si loco litterarum A, B, C, &c. utamur litteris minusculis x, y, z,
vel

mumentum

C momenta dicantur a, b, c, it ut dm A 4- a, B vadt B + b, C vadt C + c,

''>''' ^^-Jl^menta

^20
y
"
'",

esse 2 x

x,

3 x^ d

x,

4x3dx, ^x ^dx,
x "

&c. respective; et genit

esse,

momentum
'"

m
i

ny'^x" *dx

d y, &c.

470
teribus

PHLOSOPHI.^".

NATURALIS
-|

[Mot. Corpor.

|b, seuAB ^aB bA

et

A et B
alteris

ceerant

momentorum dimidia

a et | b, fuit
et

A|
^ a in

a in

+ab;

quam primum

latera

A
1

momentorum
^ a

dimidiis aucta sunt, evadit

A+

B+

b seu

AB+

B +
(^)

rectangulum prius,
*

1^ b i a b. De hoc rectangulo subducatur b A. Igitur laterum et manebit excessus a B

A +

excessus a B -\-h A. rectangulum O A B C sub du abus variabilibus O A, O B continue cresccntibus; sumantur hinc inde ab A partes equales A e, A f, et B partes sjquales B g, B b, ita ut, si a et b sint quantitates momen. tis linearum O A, O B proportionaies sit e f a, et g h b: Compleantur rectangula
C")

Et manebit
Sit

momentis llnearum
hoc
est,

A,

OB

proportionaies,

l"^-

Casus.

A,

OB

proportionaies velocitatibus quibus line crescunt, sive, quod idem est, cleri -

quibus, line rectangula

tatibus
crescit,

dum
C,

ACXcfetBCXgh,
C,

B C
et

rectangulum O A C B antrorsum feruntur,

erunt ut

linea? illae

B C

earum

velocitates con-

junctim,

Mutatio autem geniti rectanguli

proportionalis est caus quse
'

O A CB

eam

producit, ea

autem causa est motus linearum variabilium C, B C quo antrorsum feruntur dum linese O A, O B crescunt, et quamvis dum illcB lineae C, B C movntur, intrim lineas O A, O B crescant, incrementi hujus nulla habenda est ratio dum rectanguli fluxionem sive incrementum nascens consideramus, etenim in ipso hujus inci'ementi nascentis ortu ill productiones linearum O A, O B iiihil plane sunt, et cm primiun sunt aliquid jam alise A C, B C prioribus majores assumuntur, ergo momentum rectanguli O A C B sive ejus mutationis momcntanea causa, ex lineis A C et B C et velocitatibus quibuscum feruntur, determinanda est.

A A

Sint vero rectangula

quorum line
piantur
ali;e

M N

n m,

P R

r p,

N,

P R

sint aequales,

conci-

linea; hisce etiam

quales que ab
et parai-

1^ et

P R

profectas

motu uniformi

LrsR Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

471

incrementis totis a et b generatur rectanguli incrementum a

B +

b A.

Q.

e.

d.

Cas. 2.

Ponatur

AB

semper sequale G,

et contenti
(si

ABC seu G C
et

iomentum (per Cas.

1.) erit

C +
b

G,

id est

pro

g scribantur

A B
tenti

et

B +

b A) a

B C +

AC+
Q.
e. d.

A B.

Et par

est ratio con-

sub lateribns quotcunque.

Cas. 3.

Ponatur latera A, B,

sibi

mutuo semper

aequalia

et ipsius

',

id est rectanguli

tem
est

A ^j
a
a

id
^.

erit 3

A A"

momentum a B + b A erit 2 a A, ipsius auest contenti ABC, momentum + cAB Et eodem argumente momentum dignitatis cujuscunque A

B,

aBC+bAC
ipsius ^

"^

Q.

e. d.

Cas. 4.

Unde cm

in A
A
(')

sit

1,

momentum

ductumin A,
Proinde

un cuai

ducto in
A.

a,

erit

momentum

ipsius 1, id est, nihil.

momentum
in

ipsius

seu ipsius

est

Et

^
ipsius

A*

"^

reneraliter

cum

A"
in

"

sit

1,

momentum
nihil.

A"

ductum

in

"

un cum
seu
XI.

A"

n a
ent

erit

Et propterea momentum

ipsius

"

A"+i
i
.

y.

e.

d.

Cas. 5.

Et cm
a,

i
^

in
.

^ sit

A, momentum ipsius
.

A
.

1
^

ductum

in

ent

per Cas. 3

ideque

momentum

ipsius

A^

-1

erit

a
!:

sive

2
citas

A^

rectanguli
ideoijue

est ut illa linea

conjunctim, et quod incrementum ejusdem O A C B ex rnotu lineae B C natum, B C et ejus velocitas conjunctim,

=
-j1

1,

totum momentum rectan<Tuli est summa factorum linearum A C et B C per velocitates quibus feruntur respective ductarum, ideque ut summa rectangulorum A C X e f et B C X g h) sive denique ut summa trapeziorum E F f e, E F b g. Q. e. d. 2"^ Casus. Facile hc applicantur ad eos ca-

= OACB,.,. ^mc bA = aB = -, unde momentum

nullum
_

sed momentum rectanguli B est a B (per Cas. 1.) et momentum constantis est; quar erit a B -[- b A o, et a -, ,^

^ ipsius
Similiter

seu

est

b =;

a - =

a A
,

^.

si

ponatur
^

'

= B,

et ideo

^ X
^'

sus ubi vel amb linete A, B decrescunt, vel un crescente altra decrescit, quippe varianda sunt solummodo signa juxta bas hypothses,

^ ^

^_i B ^
A
^

n a
.

"

'

=
seu

+ bAn

^'"'_^P"'

_^ =:oetbA
^^'

^^^"

A
ipsius

~ "^^
-, "

Vide aliam hujus (num. 160. Lib. I.)

ri\ (')

cass

demonstrationem
,

.rit

TP

-L

momentum

ip,ius

1,

-, -, ; id est mliil.

atque aaeo

b,

momentum

A .-- A
5. et 6.

ent

Ponatur enim

et erit

X A

A=

x\

""/'/

A +

Simil

'

modo

patent Casus

Gg4

4T2
I a

PHILOSOPHIE NATURALIS
Et generaliter
si

[Mot. Corpor.

A |.
ideque

ponatur

A 17

B ,
nb

maA
nb

*"

~-

-^

quale
ideque

iibB"
!-)-(

\
n

sequale B, erit

A"
^

aequale

etmaA

aequale

seu

A IT,
m
Q.

aA

m n
quale
b, id est, aequale

momento
ipsius

ipsius

A TT.
in

e. d.

Cas. 6.- Igitur genitae cujuscunque A'"

estmaA"^ ^B'^ + nbB'' ^A;

n
sint integri

ductum

B ",

un

cum momento

B momentum est momentum id ipsius B " ducto in A

*",

idque sive dignitatum indices

et

numeri vel

fracti, sive affirmativi vel negativi.

Et par

est

ratio contenti

sub pluribus dignitatibus.

Q.

e. d.
si

Corol, 1.
i^)

Hinc

in continu proportionalibus,

terminus unus datur,

momenta terminorum reliquorum erunt ut iidem termini multiplicati

per

numerum
E,

intervallorum inter ipsos et terminum datum.

Sunto A, B,

C, D,

continu proportionales

et si detur

terminus C,

momenta
mode

reliquorum terminorum erunt inter se ut

(^)

2 A, B, D, 2 E, 3 F.
Idem intelligendum
est

Corol. 2.

Et

si

in quatuor proportionalibus duae mediie dentur,

menta extremarum erunt ut eaedem extremae.

lateribus rectanguli cujuscunque dati.
() Corol. 3.

Et

si

summa

vel difFerentia

duorum quadralorum

detur,

momenta laterum erunt

reciproc ut latera.

Scholium.

In epistol qudam ad D.
data,

J.

Collinium nostratem 10 Decem. 1672.

suspicabar

cm

descripsissem

methodum tangentium quam

hoc
2
est

eandem

* Momenta terminorum reliquorum. Q,uoC^) niam enim A, B, C, D, E, F, sunt continue

proportionales erit

D
2

=C

CCD C3 D S

'

et similiter invenitur

C C = = -^ Q A= =
3

D, 2 E, 3 F. Est autem intervallorum inter terminum A, et terminum datum C, sicut et intervallorum inter et C, ] intervallum inter B et C, ac inter C et D, et 3, numros intervallorum inter C et F. Q,uar patet veritas Corollarii,

2 A, B,

numems

^3 =p -^, F= - ^^
'-'

&c.

Quar

= A D,

(1) *

Corol. 2.
et

Sit

A
:

B
et

=C
+
.

ob datum C, cujus

nuUum

est

momentum, mo-

menta reliquorum lerminorum erunt (per Cas. d C^ 2 d C 3 D -3, S. et 4.) ^ d, o j T) 3 d D ^

Cas 1.) i^g^que a

aD+d A= o,

C, rectangulum

D, seu datum erit

:

B C
(per

'

D-

^
^

^ Sit Corol. 3. ^ sit datum, erit quadratum

d= A
.

hinc a

D=dA
^

D.

A
.

et multiplicando singulos ter-

Il

minos per

,
-

manebit proportio terminorum

2C

^
'

'

^^
C
'

D3
'

o, ideque proinde a B A. In iis diiobus b Corollariisnecessum estutvariabili uncrescente, decrescat altra, et idcirco dum momentum unius

2aA-}-'ibB
:

et

= =
alterus

=C ^ A a ^ b B,

et

(per

Cas, 3.)

positivum

est,

momentum

est negati-

C C

vum.

Liber Secund.]
esse

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Slusii
:

473

tum nondum communicat ; subjunxi Hoc est unum particulare vel Corollarium potius methodi generalis, qu extendit se citra molestum ullum calculum, non modo () ad ducendum tangentes ad quas^

cum methodo

vis

curvas sive geometricas sive mecJianicas vel quomodocunque rectas lineas

aliasve curvas respicientes, verni etiam

ad resolvendum alla ahstrusiora problelongitudinibus,

(i) ce?ttris

matum gnera de
tatis

() ciirvitatibiis,

(p) areis,

graviet

curvarum,

8fc.

neque (quemadmodum Huddenii methodits de maximis

illas

minimis) ad solas restringitur quationes

immunes.
institua

qu

quantitatbus surdis sunt

Hanc methodum

intertexiii alteri isti

infinitas.

qu quationum exegesin
epistola.

reducendo eas ad sries

Hactenus

Et haec

ul-

tima verba spectant ad tractatum queni anno 1671. de his rbus scripse-

ram.

Methodi ver hujus generalis fundamentum continetur in Lemmate

praecedente. (f)

PROPOSITIO

VIII.

THEOREMA

VI.

Si corpus in medio unifonni, gravitate uniformiter agente, recta ascendat vel

descendais

et

spo.tium totum descriptum distinguatur in partes quales,

inque principiis singularum partium (addenda resistentiam medii ad vim

gravitatis,

quando corpus

ascendit, vel suhducendo

ipsam quando corpus

descendit) investigentur vires ahsolut ; dico quod vires ill absolut sunt
in progressione geometric.

Exponatur enim
gravitatis

vis
li-

per datam
resistentia

neam AC;

per

lineam indefinitam

K;

vis absoluta in descensu

corporis per difFerentiam

C;

velocitas corporis

per lineam

P, quas

sit

mdia proportionalis

in-

C
C)

O-P Xlvl

II

'-

(") * yd ducendum tangentes (150. 156. Lib. I.) vide Marchionis Hospitalii Analysim infinit parvoruni, ubi methodus illa tangentium fuse et perspicu exponitur. () * -De curoilatibus. (216. Lib. I.)

* Centris gravitatis,

(66. Lib. I.

(f) In prcedeiitibus editionibus istud scholiuin hoc modo se habebat.

In litteris qu mihi cum geometr peritissimo G. G. Leibnitio annis abhinc decem intercedebant, cm significarem me compotem esse methodi determinandi maxima et minima, ducendj tangentes, et similia peragendi, quae in tenninis
surdis ceque ac in rationalibus

C)

* Areis, longitudinibus,

&c. Haecplurims

exemplis,
festa sunt.

tum

!"

tum

2- libro contentis

mani-

Vide tractatum Ne%vtoni de quadra-

tur curvarum.

procederet,

,:t

474
ter

PHILOSOPHIiE NATURALIS
et

[Mot. Corpor
resistentiae
;

AK

C,

(J)

ideque in subduplicat ratione

incre-

mentum

resistentiae data

temporis particul factum per lineolam

L,

et

contemporaneum

velocitatis

incrementum per lineolam

PQ

et centro

C
S,

asymptotis rectangulis
erectis perpendiculis

C A, C
B,

H describatur hyperbola quaevis

L O
occurrens in B, N, O.

BN

N,

Quoniam

AK
hujus
(^)

est ut

AP

q,

erit

ut

momentum K L illius momentum

:

2
in

APQ

id est, ut

AP
(per

C,

nam

velocitatis

incrementum

P Q

Mots Leg.
tionale
est

II.)

propor-

vi

generanti
ratio

C.

Componatur

ipsius

K L cum ratione ipsius K N, et fiet rectan-

1 1

gulum

KL

KNutAP
illa

KC

KN;hoc

est,

(*)

ob datumrec-

K C x K N, ut A P. rectangulum K L X K N ratio
tangulum
aequalitatis.

Atqui areae hyperbolic

ultima,

ubi count puncta

K N O L ad K et L, est
P.

Ergo area

hyperbolica evanescens est ut

Compoveloist

nitur igitur area tt a hyperbolica

citati

ABOL
^) et

ex particulis

KNOL
A

AP

semper proportionalibus,
est.

propterea spatio velocitate

illa

descripto proportionalis

Dividatur jam area

in partes aequales

AB
L

I,

I
(^)

MN

K,

KNO

L, &c.

et vires

absolut

C, I C,

C,

C, &c.

erunt in progressione geometric.

hanc sententiam nvolventibus.
to

Q.

e. d.

(^)

Et

simili ar-

literis transpositis

(") *

Et propterea

spatio velocitate ist descrip-

cequatione quolmmquejiuentes gvantitates involvente, Jluxiones invenire, et vice versa J eain-

(Dota

dato enim temporis momento, spatium descriptum est ut velocitas (12).

proportionalis est;
*

dem

celarem

rescripsit vir clarissimus se

incidisse, et

quoque

C)

Erunt in progressions geometric. (379.

in ejusmodi

methodum
a

methodum

Lib. I.)

suam communicavit
et ide
*

me
et

prterqum in verborum
generationis

vix abludentem notarum formulis,

quantitatum.

fundamentum
C^)

contiiietur in

Utriutque hoc Lemraate.

Ideque in subduplicat ratione resistenC.

ii.
(')

Ob datam A
*

enim
erit

ACXKL=2APXPQ.
Lem.
II.) id est, ob

sitAKxAC^AP^
A P

Ut

illius

momentum

AP

Q. (per constr. ) (per Cas.

;

Cum

1. et 5.

datam

A C

KL

est ut

tum P

P Q et quia velocitatis incremenQ,, dato temporis inomento genitum (per j\Iot. Leg. II.) proporiionale est vi generanti L, ut C, erit P C.

Exponatur enim argumenta. per datam lineam A C, resistentia per lineam indefinitam 1, vis absoluta in ascensu corporis per summam C 1, velocitas corporis per lineam A p quae sit mdia proportionalis in1 et ter C, ideoque in subduplicat ratione resistentias ; decrementum resistentiae data temporis particul factum per lineolam 1 k, et contemporaneum velocitatis decrementum per lineolam p q ; et describatur ut supr hyperbola S B o ; quoniam A 1 est ut A p ^ erit hujus momentum k 1 ut illius momentum 2 A p q, id est,
(^) *

Et

simili

vis gravitatis

ut

X K

(')

Ob dalum rectangulum

X KL

(per Theor. IV. de Hyp-)

nam velocitatis decrementum 1 C ; Mot. Leg. IL) proportionale est vi ge. neranti 1 C, componatur ratio ipsius k 1 cum ratione ipsius 1 o, et fiet rectangulum k 1 X 1 o ut
p
in

p q

(per

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

475

gumento, in asccnsu corporis, sumendo, ad contrariam partem puncti A,

Eequales areas

A Bmijimnk, knol,
1

&c. constabit quod vires absolutaa

A
l

C,

C,

k C,
i

C, &c. sunt continue proportionales.

Ideque

si

spatia

omnia
C,

in ascensu et descensu

capiantur sequalia; omnes vires absolutse

k C,

C,

C, I C,

C,

Cj &c. erunt continu proportionales.

Q.

e. d.

Corol. 1.

Hinc
;

si

spatium descriptum exponatur per aream hyperbolivis

;am

ABNK

exponi possunt

gravitatis,

velocitas corporis et re-

sistentia

medii per lineas

C,

A P

et

A K
A

respective;

(^)

et vice

versa. Corol. 2.

Et

velocitatis

maximse,
{^)

quam

corpus in infinitum descendendo

C.

potest

unquam

acquirere,
si

exponens

est linea

Corol. 3. Igitur
dii,

in data aliqu velocitate cognoscatur resistentia

me-

invenietur velocitas

maxima, sumendo ipsam ad velocitatem illam da-

tam

in subduplicat ratione,

quam habet vis

gravitatis

(*^)

ad medii resis-

tentiam illam cognitam.

ApXlCXlo, hoc
lura
1 o,
1

est,

ob datum rectangucountibus

punctis k, 1, est ut A p. hyperbolica 2

Ergo, ut A p. avea hyperbolica

o,

knol

= klX

=A

(>)

Exponens est linea C. C, et quia (per constr.)

erit

Fiat enim

XAC,

etiam

Componitur

igitur area tota

citati

B o 1 ex particulis k n o 1 vlop semper proportionalibus, et proptere

ist

cidente ordinat area hyperbolica

tionale erit

A K
N,

=A
K,

A P^

=AK
et

A P

cum

C, ideoque coinasymptoto C H,

A B N

infinita evadet,

spatium descendendo descriptum huic propor-

spatio
est.

velocitate

descripto

proportionalis

quoque infinitum,

gravitas ver, re-

Dividatur jam area illa in partes aequales A B i i m n k, k n ol, &c. et vires absoluta? C, i C, k C, 1 C, &c. erunt in progressione geometric. Q. e. d. (^) * Et vice versa. Simili modo si in ascensu corporis, spatium usque ad mots extinctionem describendiim exponatur per aream hyperbolicam A B n k exponi possunt vis gravitatis, velocitas corporis et resistentia medii per lineas A C, A p,

sistentia et velocitas corporis

exponentur per

li-

neam

C,

eritque proinde resistenna gravitati

aqualis, et proptere velocitas C maxima. medii resisttmtiam illam cofinilam. {^) *

Ad

Cm

enim

velocitates siut in subduplicat ra-

tione resistentiarum (per

Hyp.)

et resistentia sit

gravitati sequalis, ubi velocitas

k.

est, (per Cor. 2.) velocitas maxima erit ad velocitatem datam in subduplicat ratione gravitatis ad inedii fesistentiam illam cognitam.

maxima

476

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO
IX.

[Mot. Corpor,

THEOREMA

VII.

Postis jam demonstratis, dico qubd, si tangentes angulorum sectoris circularis et sectoris hyperbolici

sumantur velocitatihus proportionales, existente

:

radio just magnitudinis

erit

tempus omne ascendendi ad locum summum

loco

ut sector circuli, et tempus

omne descendendi a

summo

ut sector hy-

perhol.

Rectae

ducatur
drans

A C, A D.
;

qu

vis gravitatis exponitur,

perpendicularis et sequalis
describatur

Centre

semidiametro

AD

tum

circuli qua-

AtE

tum hyperbola rectangula

A VZ

axem habens

X,

ver-

ticsm principalem A, et asymptoton

sector circularis

C.

Ducantur

D p, D

P, et

erit

AtD

ut

et sector hyperbolicus

tempus omne ascendendi ad locum summum; T D ut tempus omne descendendi a loco sum-

mo

Si

modo
1.

sector um tangentes

p,

P, sint ut velocitates.

Cas.

Agatur enim

v q abscindens sectoris

AD

et trianguli
t

AD
q

p momenta, seu

particulas
illse,

D p. Cum particulas
D

quam minimas simul descriptas ob angulum communem D, sunt C^)

ipsi

Dv
r,

et

in dupli-

* Jn duplicata ratione laterum. Nam si C^) ex puncto q ducatur ad p lineola q r parallela

t,

duo triangula evanescentia

Dq

v t

similia sunt et in ratione duplicata laterum

Dq

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

477
/^

cat ratione laterum, erit particula t

D quad. P Sed p D quad. est A D quad. + A quad, D, ut ob datam p p D quad. id est, A D quad. + A D X A k, seu A D X C k (0 et q D p est I A D X p q. Ergo sectoris particula D v est ut J-S., id est, ut velocip
t

v ut 9

__

'
.,

id est,

(^)

tatis

decrementum quam minimum p q

;

directe, et vis illa

Ck

quse veloci-

tatem diminuit inverse

velocitatis
t

(^)

atque ide ut particula temporis dcrmente

fit

respondens.
t,

Et componendo
ut

summa

particularum

omnium

D V in sectore A D
decrescentis

summa

particularum temporis singulis veloci-

tatis

particulis

amissis

p q respondentium, usque
est,

dum
t

velocitas illa in niliilum

est ut

diminuta evanuerit ; hoc

sector totus

AD

tempus totum ascendendi ad locum summum.

Q.

e. d.

D Q V abscindens tum sectoris D A V, tum trianguli D A Q particulas quam minimas T D V et P D Q, et erunt bas particuad invicem ut D T q ad D P q, id est T X et A P parallelae sint) ut D X q ad D A q vel T X q ad A P q, et divisim ut D X q T X q ad D A q A P q. Sed ex natur hyperbolae D X q T X q est A D q, et per hypothesin A P q est A D X A K. Ergo particules sunt ad invicem utADqadADq AD xAKj id est, ut A D ad AD A K seu A C ad C K ideoque sectoris particula T D V est
Cas. 2.

Agatur

lae
C")

(si

(')

C')

V,

(per Prop.

XIX.

Lib. VI.

Elem.)

et

und ob datum
t

circuli

radium

D,

particula

triangulum

evanescente p

q p aequale est triangulo r respecta q ; est igitur p

r *

V est ut 3__i:.

D^
2

+ ADXAk=ADX(AC-|-Ak; =
ADX
(0
*

X A

C)

=Ap
C
k.

Id

est.

Nam A C X A

k, seu

(per Prop. VIII.) et

A D AD*

p q

est^ basi 2^ , oh productae normalem. * Atqu ideo ut particula temporis decre(^) Tnento velocitatis respondens (18). * Ut {^) X"" ad J^, ob triangula X, similia (per Prop. II. Lib. VI.

Et q

Dp

JDX

AB

DT
(per

D PA

Elem.)

Quoniam C) * Sed ex natura hyperhol, &c. Theor. II. de Hyperb. ) rectangulum

-}-

2 A D dinat

T X, ut latus transversum est ad latus rectum, haec vero hyperbola est quilatera, erit ^ == (per Theor. V. de Hyperb.) T

A X X A X,

est

ad quadratum or-

A D + A X X A X. Sed est 2 AD+ A X XA X = DX^ DA^ (per Prop. VI.

ad

D 2,

seu

AD*,

ut triangulum q

Dp

ad

triangulum t D v, et ide t D v = ^^''XqD p^

Lib. II. Elem.) ergo ac proinde * Et per hypothesim A P^ est C') seu C k (per Prop. VIII.)

DX^ TX^^DA*.

TX^=DX2 DAS
AD y, A

k,

X A

43

PHILOSOPHI/E NATURALIS
X

[Mot. Corpor.
id est, ut

PD Q

AC
^

.^^

C K
incrementum

,n w

^^ ^^^^g
utque

A C

et

D, ut ZJ?,
'

C K

velocitatis directe,

vis

generans incrementum inverse

atque ideo ut particula temporis incremento respondens.

fit

Et componendo

summa

particularum temporis, quibus omnes velocitatis

AP

particulae

PQ

generantur; ut

summa
Q.

particularum sectoris

AT A

D, id

est,

tempus

totum ut sector
Cm-ol.
1.

totus.
si

e. d.

Hinc

AB

sequetar quartce parti ipsius

describit,
erit

C, spatium qucd

corpus tempore quovi

cadendo

ad spatium, quod corpus

velocitate

maxim

C,

eodem tempore

uniformiter progrediendo descri-

bere potest; ut area

tur,

A B N K,

qu spatium cadendo descriptum exponi-

ad aream A T D, qu tempus exponitur. Nam cm sit A C ad A P A P ad A K, erit (per Corol. 1. Lem. IL hujus) L K ad P Q ut 2 A K ad A P, hoc est, ut 2 A P ad A C, et inde LKad^PQutAP ad i A C vel A B; est et K N ad A C vel A D () ut A B ad C K; itaque ex quo L K N O ad D P Q ut A P ad C K. (") Sed eratD P Q ad D T V ut C K ad A C. Ergo rursus ex aequo L K N O est ad D T V ut A P ad A C; hoc est, ut velocitas corporis cadentis ad velocitatem A Est enim ^) * Ut A B ad C K (per Theor. IV. de Q) * Oh datas A C PDQ.= iADxPQ, ideo D V = Hvperb.) &c. Supr XADx ACX FQ Sed erat D P Q ad D T
ut
et
I).

et

(") *
'2.

F,

Cas.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
corpus cadendo potest acquirere.

479
igitur

maximam quam

Cm

arearum

ABNKet ATD
erunt arearum illarum

momenta partes omnes simul

ab

LKNOetDTV sunt ut
Q.
e. d.

velocitates,

genitag (f ) ut spatia simul de-

scripta, ideque arese totae

initio genitae

ABNKetATDut spatia

tota ab initio descensus descripta.

Corol. 2.
()

Idem consequitur etiam de spatio quod in ascensu descriNimirum qud spatium illud omne sit ad spatium, uniformi cum bitur. velocitate A C eodem tempore descriptum, ut est area A B n k ad sectorem
tem,

AD

t.

Cm'ol. 3.

Velocitas corporis tempore

in spatio

A TD
D.
et in

cadentis est ad velocita-

quam eodem tempore

non

resistente acquireret, ut triangu-

lum
non

APD
est,

ad sectorem hyperbolicum
(p)

AT

Nam

velocitas in

medio

resistente

foret ut

tempus

AT

P, id

ut triangulum

AP

D.

D, C^) Et

medio

resistente est ut

velocitates ill initio descen-

sus quantur inter se, perinde ut areae ill

Corol. 4.
C^)

AT

D,

AP

D.
ad velocitatem,

Eodem argumento

velocitas in ascensu est

(f)

Ut spatia simul descripta (11).

nascens
est pror-

A P

D,

et erit velocitas initio

conseqvitur, &. sus demonstratio, si loco

() *

Idem
et

Eadem
et Q,

ss in medio

non

resistente
finito

descsnad velocitatem in
acquisitam

AK

substitu-

eodem medio tempore

ut area nascens

antur

Ak

p, et

ad primum demonstrationis

A T

A TD

(aequalis areae nascent

casum attendatur.
Velocitas p corporis in medio resistente ascendentis ad maximam altitudinem corporis in n k, est ad velocitatem eodem medio e quite descendentis per quale spatium K, ut secans anguli p ad radium, aut quod idem est, ut tangens p an91. Corol.

A B

A P

D) ad aream finitam quare (ex ; aequo) velocitas corporis tempore finito cadentis in medio resistente est ad velocitatem quam eodem tempore in nredo non resistente

A P

ATD

ATD

A BN

guli

(per
et

erit (380. Lib. dividendo ternando,

sed (per
2,

hinc

A C = A C C K, C A k A C = A K C K, Ak:AK=A C:CK=Ck A C+A A AkX A C AKxAC = AC2 + AkXAC:AC2; dem. Prop. VIII.) A C X A k = Ap A C X A K = A P Quare A AP2=AC^ + Ap2seuDp2: AC^, A p A P = D p A seu AD.
I.)

A D p, ad ejusdem sinum. Quoniam enim Hyp.) area A B N K, qualis est A B n k,

k
:
:

A D A

et al-

(sive

k)

C, et ide

acqiJ-eret ut triangulum P ad sectorem byperbolicum T D. * Eodem argumento. Nam velocitas in C^) medio non resistente foret ut tempus t D, et in medio resistente est ut A p, id est, ut triangulum A p ob datam A D, et velocitates ill in fine ascenss ubi evanescunt quantur inter se, perind ut are evanescentes A t D, A p ; est autem triangulum

cadendo

et

sector circularis

Quar
92.

ApD=iADxAp, AtD, =iADxAt.

A
t

est

ad

D, ut

et

2.

Hinc

si

velocitas ascenss

p ad A t. p in medio

et

resistente velocitati

C,

Q,

e. d.

C) * Foret ut tempus A T D. Cresceret enim uniformiter, ideoque ut tempus (25. Lib.

C) * Et ve ocitates ill initio descensus ecqunntur inter se ob resistentiam respectu gravitatis nullam, ubi velocitas nascitur. Cm igitur velocitates in

medio non

resistente sint
et in

semper

in-

tfr se

ut areae

sint ut triangula D, erit velocitas in resistente tempore finito acquisita locitatein initio descensus in

A T D, A P

medio

resistente

medio
ad ve-

A TD

eo medio resistente

ut triangulun. finitum

A P

A C D, et sector A t D, octanti circuli, ideoque arcus A t est pars octava peripheri, et triangulum A C D est ad sectorem A t D, ut A C ad arcum A t, ac prtere triangulum A C D, ob A C A D, est pars octava qua-

qualis fuerit, erit velocitas A p seu A C, ad velocitatem qu corpus eodem tempore in spatio non resistente omnem suum ascendendi motum amittere posset, ut triangulum C D, ad octantem circuli, sive ut radius ad octavam partem peripheri, aut quod idem est, ut quadratum circulo circumscriptum ad circuli aream. enim fit A p A C, triangulum A p quatur triangulo

maxim A C

Dum

D, ad triangulum

drati circulo circumscripti.

480

PHILOSOPHIE NATURALIS
resistente

[Mot. Corpok
ascen-

qu corpus eodem tempore in spatio non

dendi

omnem suum

motum
;

amittere posset, ut triangulum

sive ut recta

ApD

ad sectorem circula-

rem

AtD

Ap

ad arcum

t.

Corol. 5.

Est igitur teinpus, quo corpus in medio resistente cadendo

velocitatem
spatio

P, acquirit, ad tempus, quo velocitatm

maximam
medio

non

resistente

cadendo acquirere posset,

tempus, quo velocitatem

(^)

ut sector
in

AC ADT

in

ad

triangulum

ADC

et

resistente

ascendendo possit amittere, ad tempus quo velocitatem eandem in spatio

non

resistente

ascendendo posset amittere,

(*)

ut arcus

A t ad ejus tangentem

p.
* Ut sector

(')

Cum enim A P exponat A T D in medio resistente

A D T ad triangulum A D

C.

que

cm

A Y talis
in medio Corol. 2.

velocitatem tempore acquisitam, sumatur ut exponat velocitatem tempore eodem

etAY:
ex aequo

A P AC=AP
:

AC = ATD:ad hanc aream,

communi
tri.

sitAP:AY=APD.ATD
erit

D, ad hanc aream,
tri.

sed sumpt

non

resistente

A area quae exponet tempus quo maxima velocitas A C in medio non resistente acquiritur, est area mam, erit A Y ad A C ut tempus quo prior ce- A D C. Und sequitur quod corpus in medio leritas A Y in medio non resistente acquiri poresistente, velocitatem maximam A C acquirere Cm test, ad tempus quo velocitas maxima A C in cadendo non potest nisi tempore infinito. medio etiam non resistente acquireretur, et cm enim fit A P = A C, coincidit D T cum hytempus quo celeritas A Y acquiritur, exprimatur perbolae A T Vasymptoto D C, et sector A D T per aream A T D, erit AYadACutATD fit infinitus. ad aream qu exponet tempus quo velocitas ad ejus tap^ntem A p. (*) * Ut arcus A maxima in medio non resistente acquiritur, ita- Siquidem (per Cor. 4.) velocitas A p in medio
ad

A P

cumque etiam

productam, et erit per Y ut A P D, ad A T D, exponat velocitatem maxi-

ad

A C

altitudine

APD

ad

AD

DH

est

AP

C, ergo

t,

Liber Secund.]
Corol. 6.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

481
vel descensu

Hinc ex dato tempore datur spatium ascensu

descriptum.

Nam

corporis in infinitum descendentis datur velocitas

(")

ma-

xima
rere.

(per orol. 2. et 3. Theor. VI. Lib. IL)

indeque datur tempus quo

corpus velocitatem illam in spatio non resistente cadendo posset acqui-

Et sumendo sectorem
dati

ADT

vel

AD

ad triangulum
;

ADC

in

ratione temporis
tas

ad tempus modo inventum

(^)

dabitur

tum

veloci-

AP

sectorem

A p, (y) tum area A B N K vel A B n k, (^) quae est ad A D T vel A D t ut spatium qusesituni ad spatium, quod temvel

resistente

tempore

AtD

extnguenda, est ad

p,

ut

AC

ad

A P vel A

p,

velocitatem eodem tempore in spatio non resisad tente extinguendam ut triangulum p sectorem t et etiam ut tempus quo velo; citas p in spatio non resistente extingueretur

muni

altitudine

DA

p D.

Quare

ut A (ex aequo)

sumpt comvel ad A P tempus quo in meet

DC

A D

P, vel exdio resistente generatur velocitas tinguitur velocitas A p, est ad tempus quo velocitas

ad tempus A t D quo altra velocitas in spatio non resistente extinguitur quod idem est cum eo quo velocitas A p in spatio resistente extinguitur. Quare tempus quo velocitas A p, in spatio non resistente evanesceret est ad tempus A t D quo in spatio resistente extingueretur ut triangulum A p D, ad sectorem A t D, sive tangens A p ad ejus arcum A t. Patet ergo propos! tum.

eadem
d.

in spatio

non

resistente producitur

vel amittitur, ut

A D T ad A D
A A

P, vel

A D p.

Q.

e.

95. Si celeritas p corporis in medio resisC qualis fuerit, tente ascendentis maxime t, circuli erit C, et sector p

A D

=AD

A D
in

octans.
sistente

Quare tempus quo corpus

medio

re-

ascendendo amittere potest velocitatem maxiinam A C est ad tempus quo eandem in

spatio non resistente amitteret, ut circuli octans ad triangulum A C, hoc est, ut area circuli ad quadratum circumscriptum, seu etiam ut S'* pars peripheriae ad radium.

Hinc tempus quo corpus velocilatem A p medio resistente ascendendo amittere potest, est ad tempus quo velocitatem maximam A C in spatio non resistente ascendendo amitteret
93.
in

vel descendendo acquireret ut sector circularis

(")

96.

Indeque datur tempus,

Cum

enim

D, ad triangulum A D C, seu ut arcus A t A D. Nam in medio non resistente velocitas A p est ad velocitatem A C, ut tempus A p D, quo generatur vel extinguitur velocitas A p, ad tempus quo generatur vel extinguitur ve-

vires acclratrices uniformes,

sint ut velocitates

ad radium

. ,. V)citas A C,
seu

quod promde
C,

.,,

erit

.ACXApD
A
est,

AD
^

A D X A
igitur

hoc

p triangulum

quas gnrant oirect et tempora quibus illas gnrant inverse (13. Lib. I.) data vi acclratrice uniformi qii corpus in medio quovis sollicitatur, seu data vis iliius raiione ad notam quaralibet aliam vim v. gr. ad corporum terrestrium gravitatem, datque simul velocitate quani vis
illa

acceleratrix

produxit, dabitur tempus

Sit

quo

C.

velocitas illa data genita est.

enim

vis ac-

Cum

tempus quo

velocitas

celeratrix data
p, in

ad vim notam

gravitatis, ut a

me-

b,

velocitas data vi ill acclratrice

c, et

dio resistente extinguitur, exponatur per sectorem t D, patet propositum.

genita

velocitas
t

94.

Tempus quo corpus

quovis dato
in

gnrt C,

quam ^

vis
erit

ad tempore x gravitatis tempore

a
u
:

medio

C=
c

resistente

descendendo acquirit velocitatem dendo amittit velocitatem A p,

P, vel ascen-

est

ad tempus
resistente
t,

Und
C^)

invenitur tempus x
*

b c
a

quo eandem velocitatem

ad triangulum

c'

in

medio non

acquirit vel amittit, ut sector

A D

P, vel

A D T, vel A D A D p, respective.

Dabitur tu7n
5. et

velocitas

P, vel

A p.

(Per Cor.

not 92.)

Etenim (per Cor. 5. et not. 93.) tempus quo in medio resistente generatur velocitas A P, vel extinguitur velocitas
spatio

A
A

p,

est

ad tempus quo in

non

resistente generatur vel extinguitur

C, ut vel t et tempus quo in spatio non resis; tente generatur vel extinguitur velocitas C,

velocitas

maxima

ad

A D C

A D T

A D
A

vel A B n k. Est J) * Tv,m area A B enim (ex dem. Prop. VIII.) A C A P A P A K, et A C A p A p A k, ef ideo datis A C et A P vel A p dabuntur A K vel A k, et are correspondenfes A B N K, A B n k, quB per tabulas logarithmorum iave.

NK
:

niri possunt. (384. Lib. I.)

ad tempus quo generatur eodem spatio non resistente,

est

vel extinguitur in

(^) *

velocitas

Vol.

A P

Qu

est

ad sectorem
2.)

AD

T, vel

AD

t,

vel

I.

Hh

(Per Cor.

1, et

482
pore dato,

PHILOSOPHIE NATURALIS
cum
velocitate ill

[Mot. Corpor.

maxim jam

ante inventa, uniformiter de-

scribi potest.

Coi'O.

7.

(*)

Et regrediendo, ex dato ascensus

K, dabitur tempus
Nimirum capienda
ad triangulum

vel descensus spatio

B n k vel A B N
(^) 97.

AD

vel

AD

T.

Et

regrediendo.
k, vel

est area

A Bn

A BNK

2 A Q. e.
98.

=
d.

A B N K
A

vel

A B

n k

AD

C.
-^it

C in data ratiore spatii dati ascensus vel descensus ad duplum spatii, quod corpus in meresislente cadendo describit ut velocitanon dio tem maximam A C acquirat, atque it dabitur k vel A K. Et hiuc dabitur A p vel A P, t seu velocitas ; ex Iiis autem dabitur sector A Nam T, seu tempus (per Cor. 5.). vel spatium quod corpus in medio non resistente cadendo describit ut velocitatem maximam A C acquirat dicatur A, tempus quo spatium illud describitur T, spatium quod in medio resistente P, vel amitdescribit ut acquirat velocitatem

AD A

Si

maximae
Eequabili
tati

corpus cum velocitate qu xqualis C, verticaliter projiciatur deci'sum,

motu descende!, ob

resistentafn gravi-

sequalem et contrariam (per Cor. 2. Prop. VIII.) si minori cum velocitate projiciatur, exponatur velocitas illa per line A C pattem A P,

AD

motus corporis projecti idem erit ac si e descendendo velocitatem daiam A P, jam sivisset et deind pergeret moveri ; quare projecti in hoc casu ex superioribus facile
et

quite

acqui-

motus
deter-

minabitur.
99. Verm si projectionis velocitas terminali C major est, constructiones Propositionum VIII. et IX. mutand erunt. Etquidem ron-

tat velocitatem

p dicatur s, tempus t, et spatium quod corpus tempore illo t et velocitate mauniformiter progrediendo describit sit xim A C S, et quia (29. Lib. I.) corpus velocitate maxim A C uniformiter progrediendo, tempore T, 2 describit spatium 2 A, erit (5- Lib. I.) S T. Sed (per Cor. 5. et not. 93.) t T t T vel A D t A C, ideoque S 2 A

AD A D T vel A D
:

A D

= =
ac
:

mutanda. DescriphyA C, C B, producatur asymptoperbol qulibet S O tus A C in a, et exponatur vis gravitatifs per datam lineam a C, resistentia initio mots per li, neam a A, resistentia elapso quovis tempore per
structio Propositionis

S^

sic

t inter asymptotes orthogonales

C, et (per Cor.

1.

2.) s vel

S ==
t,

A B NK

vel

A B

n k

ADT
s

AD

respective.

Quar (ex sequo)

Velocitas corporis per lineam indefinitam a K. lineam a P qu sit mdia proportionalis inter ratione resubduplicat et a C, idequ in a

Liber Secund.]
sistentae.

PRINCIPIA MATHEMTICA.
sunt ad invicem ut a
^,

483

Decreraentum resstentise data temporis particul factum per lineolam K L et contemporaneum velocitatis decrementum per lineolam P Q. Quoniam a K est ut a P ^, erit hujus momenium K L, ut illius momentum 2 a P Q,
id
est,

D ^, ad a D X a K a D id est, ut a D ad a K a D, seu ut a C ad C K ideoque sectoris particul T D V, est PDQXaC .j-,, atque ideo ob datas a C et a D,
;

^:r^
Q,

ut a

in

C.

Nam

velocitatis decre-

(per Mot. Leg. II.) proportiogeneranti C, quse est excessus resistentise a K, supi vim gravitatis a C. Compoiiale est vi

mentum P Q,

ut ^^r-^, id est ut decrementum velocitatis direct utque vis generans

decrementum

inverse,

atque ideo ut particul temporis dcrmente velocitatis respondens, et componendo,

fit

-H

summa
quibus

particularum

temporis

omnes

velocitatis

F P

particulae

extinguuntur, ut summa particularum sectoris T, id est, tempus totum ut sector

P Q

G D

totus.

Q.

e. d.

Mb

100. Corol. I. Quoniam concidente puncto P cum C, coincidit

cum
poris

etiam K cum C, et T asymptoto C, liquet cor-

LKI A
natur ratio ipsius
et fiet

projecti velocitatem a nonnisi descripto spatio infinit, elapsoque mfinito tempore, fier* posse velocitati terminali a C

aqualem.

K L cum ratione ipsius K

rectangulum C N, hoc est, ob datum rectangulum C N, ut a P, ergo rectangulum evanescens N L, hoc est, area hyperbolica N O L, est ut a P. Componitur igiturarea tota hyperbolica A B O L, ex particulis N O L, Telocitad a P semper proportionalibus, et prop-

K K K

X K XK

KLxKNutaPX
K

N,

101. Corol. 2. seu rectangulum

Si dignitas

hyperbole
B,
sii

B N O
spa-

C A

X A

-Ja

C%

X K

tere spatio velocitate ist descripto proportionalis est. Dividatur jam area illa in partes

tium quod corpus tempore quovis describit, erit ad spatium quod corpus velocitate terminali a C eodem tempore uniformiter progrediendo descri bere potest, ut area A B N qu spatium descriptum exponitur ad aream G T qu tempus exponitur. Nam cm sit a C ad a P, ut a P ad H K, erit (per Cor. 1. Lem. II. Lib. II.) L

quales &c. et vires absolut A C, I C, K C, L C, &c. erunt in progressione geometric. Si spatiutn descriptum exponatur per aream hy>erbolicam A B NK, exponi possunt vis gravitails, velocitas corporis et resistentia medii per lineas a C, a P, a K. Proposiiionis 9=- constructio in hanc abt. Cteris ut in figura et constructione superiori manentibus, capiatur a F mdia proportionalis inter a C et a A, et ideo velocitatem projectionis initialem exponens, completo quadrato a C E D, centro describatur hyperbola rectangula E G T V, semiaxem transversum habens E, verticem principalem E, et asymptotum C. Jungantur F, P hyperbolas occurrentes in G et T, et erit sector hyperbolicus G T ut tempus descenss per spatium A B N K. .Agatur enim V Q, abscindens tum secto,ris G tum trianguh F particulas 'quam minimas T V, P Q, et erunt hse 'particulae ad invicem ut T ^ ad P ^, id est, si T et a P parallelae sint, ut ^ ad a ^,' vel T 2 ad a P ^, et divisim ut T ^ 2 ad a P 2 a ^; sed (ex natur Hyperb.

ABMI, IMNK, KNOL,

DV

T X2D X2
est

DX
a

X X

D Q D DX
TD

DXa K

a 2, et (per Hyp.) a P ^ erg particule V, Q,

est

PD

ad a P, hoc est, ut 2 a P ad P ut 2 a ad ^ P Q, ut a P ad J a C. a C, et ind L C (Ex natur Hyperb. et per Hyp.) ad est C A B, seu J a C ^, ideque Itaque (ex a C seu a D, ut ^ a C ad C K. P Q, ut a P, ad C ; quo) N, ad ad a C, V, ut C sed erat P Q, ad

ad

K K

A X

KNX K KN

L K

DT

erg rursus (ex aequo),

LK

N,

est

ad

DT

V,

Hh2

484
ject est

PHILOSOPHIE- NATURALIS
triangulum a

[Mot. Cobpor.
in

ut a P, ad a C, hoc est, ut velocitas corporis proad velocitatem maximam quam corpus e

quite cadendo potest acqiiirere.

ratione
in

spatii

dati

ad

duplum

spatii

quod corpus

medio non

resis-

Cin

iritur

arearum
et

A B N K et G D T, momenta L K N D T V sint ut velocitates, erunt areai'um illapartes

tente cadendo describit ut velocilatem terminalem a C acquirat. Id demonstratu) ex (not. 103.

et 101.)

eodem prorsus modo cuo factum

est

rum

omncs simul

genitje ut spatia simul

descripta,

ABNK

ideque arese totas ab initio genitae et G T, ut spatia tota ab initio

(97.) 105. Scholium. Superiores ccnstructiones definiendis corporum motibus sufficiunt, licet me-

projectionis descripta.

102. Corol. 3.

Velocitas a

corporis projecti

n fine temporis corpus velocitate

G T D,
initiali

est

ad velocitatem quam projectum eo-

partim constans partim velocitatis quadrato proporcionalis. Nam si corpus sol vi insit moveatur, recta A C, quse in construc.
dii resistentia

.dem tempore iri medio non resistente cadendo haberet, ut triangulum a P D ad

suRimam
bolici

trianguli a

et sectoris

hyper-

D. Nam velocitatis incrementum tempore G T D in spatio non resistente genitum est ut tempus G T D, et velocitas projectionis ut a F, sive ut triangu-

GT

lum a F D, atque adeo velocitas tota in fine temporis et velocitas in fine temporis ejusdem G T in medio resistente est ut a P, id est, ut triangulum a P D, et velocitates illae initio projectionis quantur inter se, perind ut

GTDutGTD-^-aFD,

"

areae

illa;

GTD-j-aFDetaPD,
GTD
F
evanescentem, et a

ob
se-

sectorem qualem a

initio descenss.

103. Corol, 4.

medio
est

resistente

Tempus quo corpus in projectum acquirit veloci-

" tatem a P, seu quo amittit velocitatem P F, ad tempus quo velocitatem maximam a C, in spatio non resistente e quite cadendo acquirere posset, ut sector G T ad triangulum a Sit a F -j- V, recta velocitatem C. exponens quam corpus in medio non resistente cum velocitate initiali a F projectum elapso tempore G T haberet, et erit (102) a P ad a F -(- V, seu multiplicande per i a D, a P ad

tionibus Prop.

VIII.

et

IX. vim

gravitatis uni-

aFD-fiaDxV, utaPDadaFD +
-Y-.

G T D, ideoque iaDXV=GTD, etV = G T D j ^, j=r; sed V est velocitas quam corpus e quiete ^ a D

constanuniformi qualis censeri potest, cteris manentibus, exponet. Sed si corpus in medio prdicto gravitate uniformiter agente sollicitatum rect ascendat vel descendat, linea A C, in constructionibus pro ascensu vim gravitatis et partem resistenti da-

formera exponebat, partem

resistentiae

tem quas

vi alicui centripet

tam simul
resislentisB

exhibebit,

in constructionibus
et

ver
illa

pro descensu excessum gravitatis supr partem

cadendo in medio non resistente acquireret tempore G T D, et velocitates in medio non resistente acquisit, sunt ut tempora quibus acquiruntur, ideoque velocitas
,

datam

reprsesentabil

linea

C, it determinata vim gravitatis uniformem exponet, qu corpus urgeretur in medio cujus

,r

seu

-=

GTD
A a

=-, est ad

ver pars
vi

Si esset resistentia ut velocitatis quadratum. illa resistentiae quaa uniformis manet

gravitatis qualis fuerit
et

corpus deorsum
si

velocitatem a C, in medio non resistente acqusitam ut tempus ad tempus quo corpus T

projiciatur,

idem

erit illius

motus ac

sol vi

insit ferretur in

medio quod

resisteret in ratione

velocitatem a C acquirit ; quar hoc tempus erit a C, seu per triangulum a C expo^a netur. 104. Corol 5- Hinc ex dato tempore datur spatium descriptum. Capiatur enim sector G T ad triangulum a C, ut tempus datum ad tem-

DX

panda

quadrati velocitatis, atqu ideo in hoc casu usurJam erit constructio Propositionis 5^ vero omissis constructionibus per logarithmicam quas (ex demonstr. 44. 45.) facile deducere,

pus quo corpus

in

medio non

resistente acquirit

velocitatem terminalem a C, et dabitur tum velocitas a P, tum area B K, qua; est ad sectorem T, ut spatium quajsitum ad spatium quod tempore dato cum velocitate ili terminali a C uniformiter describi potest (101) et regrediendo ex dato spatio K, dabitur B tempus T, si capiatur area K, ad

aut in Monumentis Academia; Regiffi an. 1709 lector vi. et etiam in Fhoronomi Hermanni dere poterit, duo quas scquuntur generalia problemata analytic solvemus.

GD

PROBLEMA.
Definire motum corporis, uniformi gravitate urgente, rect descendentis vel ascendentis

G D

N ABN

Liber Secund.]
medio
similari,

PRINCIPIA MATHEl^IATICA.
in ratione qulibet

485
habebitur
e

quod

mul-

tiplicat velocitatis rsistif.

106.

Sit vis gravitatis

lub

initio

letnpus

s, mots c, spatium descriptum velocitas hoc quo descriptum est t,

g, velocitas corporis

teinpore acquisita vel residua

medii

r=.

y n
-, et

^ =

v,

resistentia

a quantitas data. Corpore

descendente

erit

(19) g d

v-d
s
,,
.

v d
,
,

v,

ideoque d

et

erit

dv = dv = ga
V
'

jj,

et

quia (13) d
Simili
n

=
pro
J V "

Q = = L. ^ ^ b vv ^ ^ L. h = L. h = L. bb vv' X L. h = L. h ~ = L. b ce ideoque ^ b b ce h -T == und v v = b b b b Tempus bbh per

et

ideo v

=
1

c,

et

ind

Li.

bb

c,

ac propterea s
_

Sit

et erit s
s

e
I

V V v'

eruitur

V V

-|-

c c

obtinetur

-.

modo
T I

^^^'^^'^^^'^ (^O^)
"
-;-

^ *

v
s

corporis ascensu, invenitur

a" =
-,

a 'vdv d V =g = ^ a + +
b

= ^^::r7;;= bl^v
;

d V

"

[73^

quod

patet, si

du

pos-

d V
.

ga

"

Cum

io-itur

4- v"

in

his

tremee fractiones ad

communem denominatorem
t

quatuor quatiouibus variabiles separatae sint, poterunt ille, saltem concessis figurarum quadraturis, construi.

reducantur, et sumptis fluentibus

L<.

b
'

-j-

v -^

" "

L.

b^T^

107.

Si resistentia

fucrit, erit

=
-j-

vdv
g

velocitati

proportionalis

k _L v
L. b ^

1,

et ideo corpore

descendente
.

et divisione

numeratoris

V
et

peract,

estds

sumpti s fluentibus

L. g
V

= dv-| s=Q v gX
^

vdv per gdv

Ponatur
r-

t= o, et ide v
,

_ venietur r> Q=
b
v
-T
^-^z-

t'^"1~*^ L.
b

= Q X = Q+rX = =
e
-|c, et

in

iuare erit

"

+ ^ X L. b vXb +
b c

Si

corpus e quite ca-

V.

c (per

g L. g

Quia ver ubi evanescit spatium s, fit Hyp.) erit constans Q, == c -Jc,

jj,t g^j^

o, et ideo s

^^
'

ac proind

s=c
L. g

v-j=

bbliV

bb
et t

Lf-"
dv
g

Tempus habetur per aequationem d t

fluens

= Le b v b
,

b +
bb

Vv

Vv

Si in

hc

V cujus L. S
invenitur

t= Q
modo

v=
,

ultim sequatio ne loco n

'P^'"^

scribatur

m et loco v
t

Simili

pro corporis ascensu

et t

"^"^ ^ '^

m'

habebitur

-J

y s= c v-j-gL. g+ c g +

L
1

4.

^
1

+v
J^

\/

108. Si resistentia

sit

ut velocitatis quadratum,

erit

n =. 2

et

(106) r

= V
_.

2
.

Sit

velocitas

terminalis, et quia resistentia gravitati qualis

est ubi corpus velocitatera

maximam
Sit e

habet, erit
.

=b b

et

b b

a g.

spatium quod

corpus

vi gravitatis

constante

g cadendo in medio

non
His

resistente describit ut acquirat velocitatem

positis,

b, et erit

bb a g (23) ideoque a 2 2ge corpore descendente erit (106) ds

= =
2evdv
,

avdv
ag
et

=
x, et

e.

vv = bb vv
^.,^,
s

Ponatur b b

,_,

v v=x
2edx
X
Q,
,

proind sumptis fluxionibus

vd

atque ideo d

2exdx =
s=Q, 2eL.
XX

= xdx,
x=

sumptis fluentibus

486
b

PHILOSOPHIi: NATURALIS
c

[Mot. Corpok,
corpors centripet ibi-

b4-c

bbh
t

scnptum

est

Tempus autera

reperi-

in loco

dem
tur per quationem d

=ag

a d V
-|-

loco

= =

P
g, k,

= =

t,

velocitas
vis

v,

densitas medii in

V V
b, descri-

b b

-j- V V batur circuli quadrans velocitas c, sub initio ascenss exponatur per datam tangentem P, velocitas residua v, per tangentis illius parte M, et d v per m, jungantur P,

d V
.

Centre D, radio

DA^

tantia

C P

resistentia r
x, et

=k
C

eodem
",

dis-

data

a vel

ANE,

descensu

gdx-|-kv"dx gdx kv"dx=r vdv,

resolest,

b, erit

(22) pro eorporis ascensu, vdv, et pro

quarum aequationum alterutram

vere satis
abeat,

quantik Quia vero corpore ascendente a P = z= x proind d = d x eodem descendente A P = = b ide d =d pro ascensu
mutato signo
prcefixo.
est
-|- vel
tati
s

cum

altra in alteram

P
P-

b,

et

at

x, et

X,

erit
'l

eorporis
,

/.-\ j (loj d
,

:=

=
s

d X
et

pro descen-

su d
viter

d X

a
positis bre-

His

exponimus prjecipuos casus in

quibus superiorum aequationum variabiles separari et sequationes proind per curvarum quadraturas construi possunt.

= vdv, qu
D
M,

D m,
:

circulo occurrentes in T,

N,

n, et

110. Si in asquatione generali est pro ascensu et descensu simul, Sit g quantitas constans, et densitas k, ut
distantise dignitas
Y-^,

gdx+kv"dx
hoc
est,

ex puncto

D M D N vel D A = M R N n, et triangula similia m R M, M A D, dant D M D A = M m M R, ideoque (ex ffquo) D M ^ D A ^ = M m N n, hoc est, b b -|- v v jv^eXNn bb = dv: Nn = bbdv unde
dant
:

lum

M, demissum sit ad R, triangula similia

n perpendicuN n, R,

DM

x ^

reciproc,

=
d X

variabiles sepai-ari possunt.

Nam
V

equa"

tio generalis in

hanc mutabitur
*

gdx
z,

Ta

b b 4- V V

; '

fit

b b
t

= vdv.
tio

Ponatur v
et

=x

ed
b b

et
-|- V

v'
.

hinc habebitur d
.

=
Q.

V d v

X d z
:

-j-

a X * ideoque v " z d X
,

2~

et aequar

X N
e

bb X AN bb
P, et

^ sumptisque fluentibus t is:

evadet g

dx

dx
a d z

xd

zd:
In

Ponatur

et fiet

A N= A
t

T, ideoque

A M =^ AT ex Q=
bb
,

und
qua

dx
eruitur

2ag-|-dZ^2z

variabiles sunt separatse.

Qiiar

erit

ex TN ==

TN

^, ^

2ge).

PROBLEMA,
Definire motum eorporis in line rect C, vi qulibet centripet ad punctum C tendente sollicitati in medio cujus resistentia est ut densuas medii et dignitas qusevis velocitatis

111. Si densitas k constans fuerit, vis centripet g ut distantia x a centro et resistentia ut Nam si velocitas, variabiles separari possunt. a x, k constans et u 1, aequatio ponatur g vdv, in generalis fietaxdx-|-kvdx= qu neglectis qofficientibus datis a et k, termini omnes sunt homogenei seu ejusdem dimensionis. z d x z x, et proind d v Ponatur itaque v -j- X d z, et quatio evadet zx^dz, et terminis on:nibus -z^xdx

axdz + kzxdx
.
.

per X

divisis,

usque ordmatis mvenitur

-,

,.

dx

eor-

poris conjunctim.

quae aequatio, concesshyperbolae

z -j- z

vel a, data cum velocitate projectum ascendat per spatium a vel descendat per spatium P, dicanturque

109.

Corpus e loco dato

vel circuli quadratur

semper construi

potest.

112.

Si,

caeteris paribus,

velocitas projectionis in a vel

descriptum a

vel

A P

c,

spatium

s,

tempus que de-

ut quadratum velocitatis, sitas medii k visque centripet g sint ut functiones quolibet distantise x, variabiles in superioribus

medii resistentia sit id est, n 2, et den-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
X.

487

PROPOSITIO
Tendat unforms
tia ut medii densitas et

PROBLEMA
ad planum

III.

vis gravitatis directe

Jiorizontis, sitque resisten:

quadratum

velocitatis conjunctim

requiritur

tum

medii densitas in

locis singulis,

qufaciat ut corpus in data quvis line

locis sin-

curv moveatur ; tum corporis veloctas et medii resistentia in

gulis.

Sit

Q planum illud piano

F
B,
et

schematis perpendiculare

PF

H Q linea

curva piano huic occurrens in punctis

corporis in hc curv ab

et

G, H,

I,

ioca quatuor

ad

H
his

Q
C,

pergentis;
I

D,

K E

ordi-

natse

quatuor parallelae ab

punctis ad horizontem

demiss, et lineas horizontali

PQ

ad puncta B, C, D,

insistentes; et sint

B C, CD,

D E distantiae

ordinatarum

A punctis G et H ducantur rectae GL, H N curvam tangentes in G et

inter se aequales.

H,

et ordinatis

C H,
H,

sursum pro-

ductis occurrentes in
(^)

L et N,

et

compleatur parallelogrammum
describit arcus
S.

H C D M.
S.2kdx
dx

Et tempora, quibus corpus

(109.)

I,

erunt in sub-

aequationibus

separatlonem

admittunt.

In hc hypothesi quatio pro corporis ascensu fitgdx^kv^dx= vdv, seu v d v -f-

= Q,h

2kdx

S.2kdx

S.2gh

kv*dx = gdx.
ut sit 2 z V d V -J- ' sumptis fluentibus erit
et

Ponatur k d x z=
^

2 2
x, et

in quibus aquationibus variabiles sunt separatae, quia (per Hyp. ) quantitates k et g, sunt ut functiones variabilis x.

,, v^ =
,

S.

2gzdx 2
*

=2 g d 2gzdx, zv* =
d
z

ex eo quod ubi x
,
.

Constans Q, determinatur b, sit v a= c, tempus vero

,

Q,

S.

^ Quia
.

;,, vero k d
kdx
2

definitur per

quationem d

x
ascensu, et per a;quationeni

=
L.
z.

erit S.

kdX

= I L.
L. h

z et S. 2

=d d =
X
,

pro corporis

d X
pro

Atque ideo

si

fuerit

^
i!

S.
1,

k d X

corporis descensu, in quibus aequationibus, si loco V substituatur ipsius valor per x inventas,
variabiles erunt separat.

h
2 k d X

Sed de

his vide

Me-

S.

chanicam Clar. Euleri.

* Et tempora quibus corpus describit C") 113. arcus evanescentes H, I, erunt in subduplicat ratione altitudinum H, L EoJem enim temporis momento quo corpus vi mots insiti in G, descri bret tangentem L, vi gravitatis uniformi caderet per altitudinem L qnalena in medio non resistente percurreret eo ipso tempore; resistentias enim eflEectus altitudinem

= zund

fit

V-

= ^-^-^g^k d X
S.

iil
k,

h
P'o corporis ascensu j et pro descensu loco

S.2kdx
-J-

Kribcndo_k eritv^=Sz|L__

S.

2kdx

If

H h4

488

PHILOSOPHIE NATURALIS
L
H,

[Mot. Corpor.
illis

duplicata ratione altitudinum

NI,
;

quas corpus temporibus

C^)

describere posset, a tangentibus cadendo

gitudines descriptae

et velocitates erunt ut lon-

G H, H
et ve-

I directe et

tempora invers.

Exponantui

tempera per
^
.

T et
ry

t,

locitates
(^) et
tis

GH per
t

HI
et

~~r",

decrementum

velocita-

tempore

factum expone-

tur per -7p

GH

- HI

Hoc

decrementum

oritur a resis-

tenti corpus retardante, et

gravitate corpus acclrante.

Gravitas, in corpore cadente

et

spatium

NI
.

cadendo dequ duplum

illud

scribente, gnrt velocitatem,

spatium eodem tempore

descnbi potuisset,
(*)

:,

-1.

(^)

ut Galilaeus demonstravit ; id est velocitatem

NI
2
r
si

at in corpore

arcum

H I describente,

auget arcum illum sol longituQuar

major
si si

eam minuit quantitate ejus ipsius respectu infinit parv, quse itaque hic non est spectanda, itaque corpus arcum describere censendum est vi composit ex vi motus insiti et vi gravitalis. Et

retardt.

resistentia vi gravitatis tan-

gentiali

est,

motus

retardatur,

minor

acceleratur,

asqualis

nec acceleratur nec retar(Vid. dem.

datur.
(^) *

simili

modo, tempore eodem quo

vi gravitatis caderet

describit

arcum

I,

per altitudinera

I.

net

'i9.

Ut Galilus demonstravit. Lib. 1.)

Quare (per Lem. X. Lib. I.) tempora quibus corpus describit arcus G H, H I, seu quibus cadit per altitudines L H, N I, sunt in subduplicat ratione harum altitudinem.
* t velocitates erunt (11). * Et decrementum velocitalis. Nam si velocitas per arcum I, eadem esset ac velocitas TT per arcum H, exponeretur per , est auC^) (^)

sol vi insit, in corpore, &c. N, t describeret tangentem et vi gravitatis sol altitudinem I, viribus vero

ij) *

At

Nam

corpus tempore

tem
lius

illa

-Ti

H I

^ Quare
.

si

velocitas decrescat,
t
,

il-

per T^

G H
T

decrementum tempore

H-I

factum, exponetur

Si

ver crescat, exponetur

HT
mentum

GH

hoc decrementum vel incre-

oritur a resistentia corpus retardante

ejusque motui secundum directionem tangentis vel arcs I directe contVaria (1) et a gravitate motum corporis descendentis accl-

HN

rante, vis

enim

gravitatis in vires

duas videlicet

normalem

et tangentialem divisa (24) corporis in curv descendentis motum per vim tangentialem acclrt quem vis normalis nec acclrt, nec

Quar graviT, conjunctis describit arcum tas spatium a corpore secundiim directionem I vel I, describendum auget sol longitudine

H H N.

Est autem

, H N = MIXNI H I -. ^,
^

fT^*

HN H

Liber Secund.]
dine

PRINCIPIA MATHEMATICA.
;

489

H I H N seu
X
JN 1

ideque gnrt tantum veloctatem

M1
t

X
^

HI
^ jt

j^(j(Jatur hsec velocitas

ad decrementum prsedicUxm,

(^)

et

habebitur decrementum velocitatis ex resistenti sol oriundum,

nempe

^"^ T

M1
t

JN 1

HI

Proindeque ^

eodem temcm gravitas ^

;

pore in corpore cadente generet velocitatem 1

(^)

resistenti erit

ad

gravitatem ut

HI,2MIxNIi2NI ,GH + _______ ad __ -^ -.

^" ^ ^ ^ HI
C
B,
-id

^ ut t sive
.

GH ^

-H
CH

NL
C')

Jam pro

abscissis

C D, C E

scribantur

o, o,

o.

Pro ordinata

scribatur P, C) et pro

M I scribatur sries queelibet Q o +

I,

Ro

+
,

p_Qo Roo So^, &C.P 2Qo 4Roo 8So3 &c. etP + Qo Roo + So^ &c. respective. Et quadrando
,

S o^ +5 &c. S o^ +, &c.

Et
(^)

seriei termini

erunt

(0

omnes post primum, nempe R o o + et ordinatae D I, E K, et B G erunt

H et radio H N, descriptus in- 2MIXNI -V ., ,^ ^-^etpromde = HI GH^ N R, secans H I in txHI R N, I M H similia erunt, R, duo triaugula i^^XNJ ^ H_ HJ, , ea. ob angulum M 1 H utrique triangulo comraunem, V = T tX H I et angulos I R N, I M H rectos, ideoque eequaexpressio ac prius. und H I M I = N I R I seu H I dem est * Vires
Si

enim centro

telligatur arcus circularis

I

'

les,

erit

MIXNI TTT TT^T ~ HN; etproptereaHI HN = H

XTT.T
i

Cum
quam
,

igitur

tatis tangentiali

vis illa
.

-r-, Lib. I.) ^

SRI =: 2MIXNI per ^ HI X r-

t t

spatium tempore t vi gravidescriptum (115) velocitas illa tempore t gnrt, exponetur (29.
I sit

Resistenti erit ad gravitatem, &c. C") enira acclratrices vel retardatrices sunt ut velocitatum eleraenta qu dato temporis momenta

gnrant aut extinguunt, (15. Lib. I.) * Scribantur Si enim absciso, o, 2 o. C^)

sse

C D, C

affirmative

capiantur,

abscissae

(^) *

Et

habebitur decrementum velocitatis ex

sola
,

,..,,..., oriundum,
resistenti

nempe
,,

;-;

GH HI

"1

M I X N I ^ TT '^
t

-,

non solum

m
.

eo casu quo

resistenti vim gravitatis tangentialem superat, sed etiam in eo casu quo ab ist superatur. Sit enim velocitatis decrementum ex sol resistenti

B, &c. in contrariam partem sumptae ngative debent ^xprim. * Et pro (*) I scribatur sries queelibet. difFerentia fluxioNam ordinatarum C H, nalis I exprimi potest per seriem infiniam o Roo S o 3 _j-, &c. in qu Q, R, S, &c. sunt quantitates finitse hic generaliter sumptse et postea in singulis casibus determinand, et o est incrementum nascens et constans abscisse

DN

(552, 556. Lib.

(^) *

L)

oriundum V, cm incrementum
gravitatis tangentiali genitum '^ ^ "

velocitatis vi
.

2
sit

ent

m pnmo casu V ^

,j

S o3 _, &c. (per Hyp.) 2MIXNI - = GH 2 valore ordinat D

t

MIX NI ^ (0 M X HI
'

*
I

Erunt NI, &c. (552. Lib. I.) Et ordinata?, &c. Est enim D I

= C HM = P
I
;

Q, o

Ro

et quia
I loco

=DM C E=
c

X H
,

o,

si

in

(113), ideoque

V=

2
\.

2M I X N
tX HI

C B :=

I
=

at in

secundo casu

erit

(113)

scribatur

quia 8 S o &c. D valore +o fietDI=BG=P + Q o R o o + S o &c.

o,

abibit

o o

SQo DIinEK=P modo

^
, ;

o scribatur

et simili

o, si in o,

ordinatae

I loco

490
difFerentias

PHILOSOPHIE NATURALIS
ordinatarum

[Mot. Corpor.
et

BG

CH
B

et

prodeuntia addendo quadrata ipsarum

C,

G H, H I quadrata oo + Q Qoo 2QRo^+> QQoo + 2QRo3 +,&c. Quorum radies o V + Q Q QRoo ,eto Vl+QQ Vl + QQ
1

C H C D,

D
(^)

I,

ad quadrata

habebuntur arcuum
&c. et o o

+ Vl+QQ sunt arcus G H et H Praeterea

I.

QRoo
C

si

ab ordinat

H subducatur
BG DI
C

semisumma ordinatarum
ac

I,

et

ab ordinat

subducatur semisumma ordinatarum

H et E
^.

K,
C')

(^)

manebunt arcuum

G I et H K sagittae R o o et R o o + 3 S o Et h sunt lineolis L H et N I proportionales, ideque in duplicata ratione temporum infi^^ seu R + f S o. nit parvorum T et t: et inde ratio 1^ est V ?L+
(')

1
(^) *
ta,

E'
E

HI^=HM2 + MI^etH M=C D = acMI=CH DI=Qo+Roo + S o +, &c. ideoque HM^ = oo, MI^ = Q2o^ + 2Q.Ro3+R^o4 + 2QSo4 +, &c. unde HI2 = o^+ QQ02 + 2 Ro &c. Negliguntur autem termini
o, 3
;

&c.

Habebuntur arcuum G H, Est enim, ob angulum

HM

H I quadraI

{^) *
tionales.

El h sunt

rectum

Nam
I,

lineolis et I proporcountibus punctis B, C, D,

H N

et

G, H,

figurae

NHIXH, LGHVG

Q,

3 -[-,

in quibus est o ^^, o ^, &c. quod prse cseteris antecedentibus evanescant et ad rem nihil faciant.

Quare extrahendo radicem quadratum

fit

caeteris terminis negligendis

^^^Vl +
a/
1

_|_

Q Q
,

4.

QRoo __ r^, neglectis

IQ
:

et simili

modo

in.

venitur
C^)

^ G H=oV
H

4-

Q.

QRoOf

&c.

Manebunt arcuum G I et Jungatur chorda G I secans C

*

HK H

sa'iilUe,

in

V,

et ex puncto

I demittatur ad B G perpendiculum in T. 1 S secans C Erit, ob triangulorum I T V, I S G similitudinem I T ad 1 S, scu C ad B, id est, 1 ad 2, ut T V ad S, et ide et 2

+2D
D
sagitta

SB

GS=:2VT, GB = VT + 2VT + DI, etGB+DI = 2VT

1,

similes fiunt, et proptere latera homologa et N 1 proportionalia ; sunt autem et I X,

HV

ac I est ordinat C

quare semisumma ordinatarum G B T I, seu V C, quse si ab subducatur, remanebit arcs G I

(ex demonstr.)

lineolas
t,

+D
X

temporum ,

L H, N I ut quadrata quibus describuntur arcus G H,

I.

V H.

Et

simili ratiocino patet arcs

H K
fara

sagittam 1

sequilem esse difFerentie

C)

Et

inde ratio

e.

t,

&c,

Nam

(ex de-

inter ordinatam

H et E

D
K.

I et

semisummam

ordinata-

monst.)

IX

Roo + 3So3
Roo

Liber Secund.]
et ^

PRINCIPIA MATHEMATICA.
I

491

^^ H
et

+ ^^J^-^Jii,
jam mventos,

substituendo ipsorum 1,
evadit ^

H,
Q.
2

H MI
I,

I valores

("")

^ " "
2

+ Q

Et cm 2
-v^

NI

sit

R R

o o, resistentia iam
-^

+QQ

ad 2

o, id est,

2R ^ utSSVl + QQadRR.
loco quovis

erit

ad ffravitatem ut

Velocitas

autem ea

est,

qucum corpus de
in parabol
(") /
\

H, secundum
rectum

tangentem
^ NI
.^^

H N egrediens,
R

diametrum

HC

et latus

^ seu

nabente,

deinceps r

m vacuo moveri potest.

et

Et

resistentia est ut

medii densitas et quadratum velocitatis conjunctim,

et propterea

medii densitas est ut resistentia directe

3 x-T id est, ut

quadratum
.

velocita-

tismverse,

>

V
4
r^

()

1 + Q Q RR

directe et

>

. 1

VI + Q Q inverse, hoc R

est,

ut

R V
'

S
'
1

4-

^ ^ Q Q
/ ^

Q.

e.

1.

R -{- ^

s o
f

R RR

_^

-j-

3 s o

(")

Deinceps in vacuo moveri

polest.

Cm

3 S R o + = a/RR+SSRo n~5
ta

^~

sed y/

R R 4-5

=R
:

-R

enim velocitas per arcum I, seu per tangentem nascentem N, quabilis censeri possit (5), et corpus eodem temporis moinento '"'* ^' insit describeret H N, vi gravitatis uni-

-1

2
quare

ne-

glectis terminis

negligendis

erit

= T

,
'

'

**

_
1

^
\/

omissa resistentia quae hic ut nulla haberi dbet (113), cadit per altitudinem I ; arcus "ascens I, quem corpus viribus conjunctis describit, usurpari potest pro arcu parabolse, cujus estdiameter C (40. Lib. I.), tangens ordinatis parallela, et 1 parallela et qualis abscissBB cui responderet ordinata aequalis N.
forrni,

HN H

C") * Evadit
t

i+

Q.

Est enim

Quare huju
(per Theor.

parabolcc latus

rectum

erit

X GH
T
==

oV-l

-_
Q
>
,

-^tt-

^-^^_^^^
.. neglecto termmo m
,
,

QRoo

I.

deparab.). seu (per

,fSooVl + T
quo repcritur o
3,

Lib

QQ,

'"^NI

nHI-J oo+QQoo ^ + QQ
i

Lemma VIL

Koo

R'
,

neglectis terminis negligendis.

'" ''^!''' deinceps moveretur, describeret (40. Lib. L)

Si itaque corpus

Unde
__

fit

3<;.. tvGTT .on l2<_i?_HI=i-i^jV^liA^

-'

qui pr cteris evanescit.

hanc parabolam

^ ^l-|-QQ
"
-

sed 2

M I = 2 Qo

et

NI=
at-

(') * -W est, ut, &c. Quia enim resistentia est ^^ gravitatem conslantem ut 3 S \/ 1 Q. Q

Roo
tibus,

neglectis cteris seriei terminis evanescen-

^d 4

R,

erit

resistentia ut

SSa/I-I-QQ,
'

ideoque

que promde

.,

2MIxNI=2QRo3, 2M1XNI = 2QRo2 vv-t ^I

HI
erit
.

,v

Velocitas

autem
^^

jjj
est ut
t
,

et illius

quadratum
o,

neglecto in valore arcs

V1+<^Q.HI2 termine
evanescente

z=^,

"*

~JT~''

H I ^ est o o + Q Q o
N
Qare medii

neglec-

\^
^
i

"
-{

Quare
.

'^'^,

^" X N J -Soo/l+QQ = Hl 2R

0,0.

HI+

*'^

negligendis, t ^ vero est ut o o I, seu ut (ex demonstr.) ; adeoque velocitatis quadratum

Li^. R

densitas

erit

ut

492

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

Corol. 1. Si tangens
cuilibet

A F in T
^^

(p) erit

H N producatur utrinque donec occurrat ordinatae HT ^ aequalis V Q Q, ideoque in supe1

-{-

l7TT\ ^ datum numerum V +QQ _ ^.Q* R + Q Q) RViut+medii 114.

.

.,

4, ut

n 4

HT"
AC"XR'

S.

,et medii

densitas ut

H T "
'

(i

Si resistentia esset

densitas et
;

velocitatis

V
V

dignitas qulibet

V
^

conjunctim

XH
R
poris descensu per

A C I"
tI

(114.)

cum

sit

" ut

>

sive ut

R_2

medii densitas foret ut

--^ 4
^

^
11

directe

(1
^

4-

L-j^

Q,

Q)
~

inverse, id

est,

directe

ut

116. Superiores formulse non solm pro corarcum F Q, sed etiam pro ejusdem ascensu per arcum P F usurpari possunt. Ccirpore ascendente per arcum P F a P ad F, eadem fit qu pro descensu per arcum F Q, constructio ; et tempora quibus describuntur arcus H, I exponantur per T et t.

n
Ex
ad

+ Q Q)~^ HT Erit
") *

qualis, &c.

punctis

H
C
R;

et I

H
I

A F
S
et

et

H
et

demittantur perpendicula
erit
r

R H, H

ob triangula

ad
vel

S seu

T similia, A C ut H
ideoque

HT
I

ad

= A C ILI _ <LV_J_-fQQ. _ ^ l C D~
C D,

^ ^

115.

Hinc

si

resistentia sit ut

Liber Secund.]
rioribus pro v' 1

PRINCIPIA MATHEMATICA.

493

+ Q Q scribi potest.
S X

Qu

ratione resistentia erit ad

gravtatem

utSS X

HTadRR XAC, velocitas

AC
xl i
Tj-Pn'

TT 'p
erit

ut

"

AO V R

et

medii densitas
Corol.
2.

erit ut

RX
si

Et

hinc,

curva linea

PF

HQ

dfi-

niatur per relationem inter

basem seu abscissam

A C et
C H,

ordinatim appllcatam

ut moris est ; et valor ordi-

natim applicatae resolvatur

in

seriem

convergentem

Problema per primos

seriei

termines expedit solvetur,

ut in exemplis sequentibus.
Exemjpl. 1.
Sit linea

PF

H Q semicirculus
;

super diametro

PQ

de-

scriptus, et requiratur

medii densitas quae faciat ut projectile in hc line

moveatur.
Bisecetur diameter

P Q in A

die

et (^) erit

q seu
,
.

AQq ADq

Q, n ;

C, a ;

=:nn

aa 2ao oo,
H et H

C H,

e ; et

C D,

2NI
.

resistentia

ent ad gravtatem ut

j2NI sive ut HT 2MIXNI ^^ txHItX GH HI 2MIXNI ad 2 N

T
,

GH + QQoo 2 Q Ro3; quorum radies Roo oV + QQ. + Q Vi + QQetov'1+Q.Q

1

Q Roo

HI

I.

NI,
ideoque
erat

pro abscisss B C, C D, C E scriban2 o, et pro ordinata C scribatur P; I et I enint Roc &c., etRoo-f- So3 _j_, &c. Nam in arcu F (vide fig. Newt.) I, seu C

Jam

V }ab +Q.Q terea ordinata

^

sunt arcus

I.

Pr-

si

tur

si

o, o,

Qo
D

erat

MN
o o

P_Qo Roo So3,

D
o

nata D subducatur semisumma ordinata So^, rum C H E K, manebunt arcuum G H K Roo Roo 5 So Et H M N h sunt lineoHs L Hj N
I
et
I

ma

ordinatarum

B G
et

subducatur semisumac I, et ab ordi-

et

sagitta

-f-

3.

&c.,

= CH4-MN NI, P Qo_ R G_ S o Roo S o + S o Et D

_j_

-|-

erat Q, o (552. Lib. I.), et S o 3 ; at in arcu est

est Q,

3.

si

in srie

I P F I proindeque I o 3, &c., et hinc I 3, &c. et I est R o o quae valorem ordinatae

N D

I proportionales, ideoque in duplicata ratione temporum infinit par-

vorum

et

t,

et inde ratio

,M:

So

txGH
i.

So
est,

\/
2

HI.

M
H,

R
I

X^N I

1"T

B
et

I exprimt, loco o scribantur absciss C, sive 2 o, o, habebuntur ordinal

B G, nempe P 2 4 8 S o 3, &c., et Roo4-So3, &c. respective. Et quadrando difFerentias ordinatarum CH, et ad quadrata prodeuntia addendo quadrata ipsarum B C, C D, habebuntur arcuum G H, I
quadrata

valores jam inventes, evadit + Qo Roo K X P Qo o R ciim 2 N 2 Et QV +Q 3 S .^ CH BGetDI ad gravitatem QQ

VT
JM

C E,

substituendo ipsorum -^.

I,

G
,.

MI
,^

et

E K

T
1
1

3 S O O

I sit

o, re-

sistentia erit

it

-f-

oo+QQoo4-2QRo3,

ad 4 R R. ventum est

etoo

C)

Q'.iemadinodum pro descensu inCorollaria eadem quoque maneut. Erit I q seu, SiC. Est enim radius
;

et

494
seu e e
fiet

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

2aoo = e ao
e

o,

C")

et radice

per methodum nostram extract,

a o a
""

o o
2~ 'i Q.

O""
-,

2 e
et evadet

2~i^

2e^
a o
e
e

&c.

Hic

scribatur

n n pro

e e

a,

^2^^~

n n o o

a n n o 2 e

&c.
sries distinguo in termines successivos' in

hune modum. Terminura primum appelle, in quo quantitas infinit parva o non extat ; secundum, in quo quantitas illa est unius dimensionis ; tertium, in quo

Hujusmodi

extat

duarum; quartum,
ad initium

in

quo trium

est; et sic in infinitum.

(*)

Et

pri-

mus

terminus, qui hic est

e,

denotabit semper longitudinem orainatae

(*)

CH

insistentis

indefinitae quantitatis o.

Secundus terminus, qui

hic est

,
e

denotabit diiFerentiam inter

et

N, id

est,

lineolam
(")

M N, quae abscinditur complendo

que ide positionem tangentis
capiendo

parallelogrammum

H C D M,
;

at-

HN

semper dtermint
o,

ut in hoc casu
tertius,

M N ad H M ut
^
2 e

est

ad

seu a ad

e.

Terminus

qui hic est

designabit lineolam I N, quae jacet mter tangentem et

curvam,

C")

ideque dtermint angulum contactus I

ob angulum

H N seu curvaturam
H
T,

= nn aa 2ao oo = ee 2ao oo, obCH^=ee=AQ,* AC^ = nn a

tum,

= A Q,
D
*

I2=AQ^ A
a.

et ideo,

A D

I rec-

radii,

I chorda arcs

D^

circularis centro

et radio

HN

N P arculus
descriptus.

nostram extrada, seu per formulam generalem. (550. Lib. I.) (') * Et primus terminus. (552.
Lib. I.)
(*)

C)

radice per metkoduvi

(")

* Secundus terminus, (ibid.) 7. * Alque ideo j'ositionetn

semper dtermint. N ut diaProducatur tangens mtre A Q occurrat in T ; et propN, T C ter triangulorum

tangentis

HN

HM

similitudinem,

erit

C T

=: Q, o, ac Q, cofficiens secundi termini sriel generalis pro curv qucumque (ex demonstr. Prop. X. ) ; quare si caC ut est 1 ad Q, ad piatur C
o,

HM M HM=
:

N.
et

Est vero generatim

M N

habebitur subtangens C T. con(*) 118. * Ideque dtermint angulum centrum cirSit tactas seu curvaturam, &c. I ; O H, Q. osculantis in culi curvam F

Duo trangula
angulos ad

P et

M rectos

N, I

M H similia erimt, ob
et

angulum ad
et ide

I utrest

que triangulo communem;

ad

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
H.
(^)

495

quam curva
At
si

linea habet in

Si lineola

illa

N finitae est magnitu-

dinis, designabitur

per terminum tertium un

cum sequentibus in infinitum.

lineola illa

minuatur in infinitum, termini subsquentes vadent inide-

finit

minores

tertio,
{")

que negligi possunt.

Ter-

minus

quartus

dtermint

variationem curvaturae, quintus variationem variationis,

et sic deinceps.

Unde

obiter

patet usus

non contemnenquae
et

dus harum serierum in solutione problematum,

pendent a tangentibus
curvatur curvarum.

B
n n o o
^ 1 2 e^
-,

D
>

il

Qj

Conferatur jam sries e

srie

ao P Qo Roo So'
e,

a n n o 7: 2 e^
-

&c.

cum
et

&c.

et

perinde pro P, Q,

scribatur

_
e

et

n n

et

pro

-f

2 e

2 e

QQ
est

scribatur

_ e e

{=*)

seu

et prodibit

medii densitas ut

^ hoc ne

(obdatamn)

ut

, seu

AC

CH

(^)

id est, ut tangentis longitude illa

H T,

quae ad semidiametrum

H M t N T ad N P, ac proinde N P = H M X N I Anguli XT iT r quem tangens NH jP; ri i H N cum subtensa H P I constituit, mensura est dimidius arcus H et anguli ad centrum H O I mensura est arcus totus H I (ex natura circuli) unde XT N P seu H M X N I est ad
.

C)
I.)

* Si lineola illa

I N,

&c. (552. 553. Lib.

,.

1,

{^)* Terminus quarlus dtermint variationem

curvatitrm.
et

I,

Quoniam differentia lineolarum I quarto seriei termino proportionalis est

(554) et per lineolam

et per

determinatur angu-

T,

lus contactus seu curvatur curv in puncto

j^

H N seu H I (Lem. VII. Lib. I.) ut i H I H O, et ideo radius osculi H 0= H Et quia (ex demonst. Prop. X.) H I = o ^ 4- Q Q, H M=o, acNI=Rooj
I

ad

-.

lineolam L (118) curvatur in puncto G ; per harum linearum diiferentiam seu per quartum seriei terminum determinabitur differentia seu variatio curvaturce, ductque ali tangente similiter determinabitur variatio variationis et
sic deinceps.

3
erit

C)

Seu

-.
e

Est enim

-]-

=5

H O =:

-^
^ Quare

Sed angulus con-

e -f- a a
('')

n n

tactus et cuivatura curvae linese

ut radius osculi
est,

ut

F H Q in H est H O inverse (121. Lib. J.), id

angulus
,

R ^. (l+QCl)!
2

. lUe,

&c. seu
tuit,

* Id est, ut tangentis longiludo illa T, Jungatur radius A H, et ob angulum rec-

tum quem langens

T H cum radio A H
C H,
triangulum

consti-

curvatur in
seriei in

H, datis secundo et tertio termino quam valor ordinatim applicalse resolvi-

parallelasque A T, simile erit triangulo

A T

H,

et inde est
est,

tur, delerminabitur.

ad

A, ut

A C

ad

AHC TH A C

C, id

^r-p; est

498

PHILOSOPHIE NATURALIS
ipsi

[Mot. Corpor.
erit

A F
(")

normaliter insistentem terminatur

est,

et resistentia

ad

gravitatem ut 3 a ad 2 n, id
velocitas

ut 3

A C

ad

circuli

diaraetrum

autem

erit ut

secundm lineam
in

ipsi

V C H. Quare si corpus just cum velocitate Q parallelam exeat de loco F, et medii densitas
ut
et

singulis locis

sit

longitude tangentis

HT,

resistentia etiam in loco ali-

quo
ut 3

sit

ad vim gravitatis ad

AC

P Q,
Q.

corpus il-

lud

describet

circuli

quae.
i.

drantem

Q.

At si corpus idem de loco P, secundm lineam ipsi

PQ
culi

perpendicularem egre-

D E
sumenda
esset

deretur, et in arcu semicir-

PF

Q moveri inciperet,
et
a.

A C seu

a ad contrarias partes
C^)

centri

A,

propterea signum ejus

mutandum

esset et

scribendum

a pro +
H
(^)

Quo

pacto prodiret medii densitas ut

est,

Negativam

autem densitatem, hoc

qu motus corporum
dem
dus
vel similem et
est in ill

acclrt, natura

non

ut

A H'

seu

ut

H T
erit

ob

datum radium

aqualem arcum, substtuenquantitate valor absciss, quae

est,

AH.
* Velocitas autem

corpore descendente hic positiva

ascendente

ut

/i/

C H.

Nam

negativa.
120. Atque hinc generatim colligitur eumdem curvae arcum, vel similes et aequales utrinque ab axe arcus, non posse ascensu et descensu describi

(ex demonstr. Prop. X.) velocitas est uty' id

est,

iTqq
R
C H,

ut y' 2

e,

vel -y' 2

V
1

ideque ut

C H.
1

9.

Quoniam

gitur velocitas est ut -v/

uno medio densitatis utcumque vaiiabilis, id arcus unus ascensu describi potest, descensu describi non posse, et contra. Nam si in soin
est, si

medii densitas ut tangens

T, et resistentia ut C, (quia gravitas et circuli diameter P data sunt) corpore perveniente ad punctum lineae

lutione probematis hujusce pro corporis descensu

Q Q

F Q, origo abscissE positivse statuatur in A, et pro C B, C D, C scribanper arcum

AC

horizontalis, velocitas ejus nulla erit, medii

sitas iiifinita, resistentia finita.

denponatur negativa, ut corpus infra horizontalem P Q.

Si ver

tur

s
o, o,

o, erit resistentia

ut

yT^ToQ
Il

pergat ; fi et velocitas ut -y/ C H, quantitas imaginaria; et ideo corpus non potest infra horizontalem P Q, descendere. At dum corpus est in F, velocitas ejus est ut y' F, medii densi-

tas nulla, et resistentia nulla.

a pro -j- a. Nam forC) * Scribendum mula quE densitatem medii exponit, corporis
ascensui,
aliae

Pro ascensu per eumdem arcum a Q. ad F, abscissa eadem A C sumenda erit ngative, cmque sit o abscisse fluxio, loco C B, CD, scribendum erit o, 2 o in valoribus lio, nearum Ml, NI, D I, E K et B G et absoluto calculo, ut in edem pro descensu solu-

CE

tione, resistentia pro ascensu invenietur proportionalis quantitati

et descensui coramunis est, sicut et formulae qu resistentiam et velocitatem exponunt '116); et idcirco ut quantitas qua densitatem medii corpore descendente exponit eamdem exponat pro corporis ascensu per eum-

gativa

est, si

pnor

-j

V R R S V + =I

-f-

Q, Q,

quae ne.

'

QQ
,

quas pro

descensu erat, positiva

sit

et coutra.

Liber Secund.]
admittit
:

PRINCIPIA MATHEMATICA.
fieri

49T
ascendendo

et

propterea naturaliter

non

potest, ut corpus

a P describat circuli a medio impellente accelerari, non a resistente impediri.

quadrantem

F.

Ad hune

efFectum deberet corpus

Exemjpl. 2. Sit linea

PFQ

parabola,

axem habens

A F horizonti P Q

perpendicularem, et requiratur medii densitas, quae faciat ut projectile in

ips moveatur.
(^)

Ex

natur parabolae, rectangulum

D Q asquale est rectangulo sub ordinat D I et rect aliqu data hoc est,
P
:

si

dicantur recta

illa

C, a ;

Q,

c;

aa 2a o rectangulo b aequale +c ~ + D ideque D aequale

in c

C H,

e ; et

ao oo o

C D,

o ; rectangulum a

seu

ac

est

in

I,

2ao
b

Jam
b

scribendus esset huius seriei secundus terminus ^

2 a o pro Q
u
sint termini,

o, tertius

item termmus

o o

pro

R o o. Cum vero plures

b
debebit quarti cofficiens

non

evanescere, et propterea
erit.

quantitas ^

^^^^ RVl+QQ

cui medii densitas proportionalis est, nihil

(^)

rr

Null igitur medii densitate movebitur projectile in parabola,

demonstravit Galilaeus.

uti

olim

Q,

e.

i.

Ex natura parahol, rectangulutn, &c. puncto I ad axem parabol F A deraissum sit perpendiculum I R, sitque axis latus rectum =r b ; erit (per Theor. I. de Parab.) b F
(^) *

vel

Ex

bX DI= AQ^ AD^= A Q+ AD X A Q A D = P D X D Q,. Q. d.

e.

RI^

Quare b
VOL.I.

AD2, etbX X FAbX F

X FA=AQ2,
X
EI
i

R=
A,

* Uti ulim demonstravit Galilus. {^)

Videde-

monstrationem

n. 40. Lib. I.

R, seu b

498
Exem-pl.
horizontali

PHILOSOPHIE NATURALIS
;

[Mot. Corpor.

3. Sit linea A G K hyperbola, asymptoton habens N X piano A K perpendicularem et quaeratur medii densitas, quae faciat

ut projectile moveatur in hc
Sit

line.

M X asymptotes
in

altra,

ordinatim applicatae

D G productse

occur-

rens
(S)

V;

et

ex natur hyperbolae

in V G dabitur. D N ad V X, et propterea datur etiam rectangulum D N

rectangulum

XV
ratio

(^)

Datur autem
G.
a;

in

Sit illud

b b

et

completo

paralllogramme

B N,

B D,

o;

V Z ad Z X
Et erit
lis

vel

D N X Z; dicatur N X, c et ratio data D N ponatur esse _.

;

D N aequalis a o, V G qua,

bb
a

GDseuNX VZ VG aequalis
m a+ m _o
,

o
n

V Z

aequalis

_
n

o,

et

CD

JL

bb a o
o
a a a
_ o

Resolvatur terminus a

bb
&c.

f)

in

seriem

convergentem
c

^+^
,

^
a
^

o o

+
o

_
a**
2

^,

et fiet

GD

qualis
seriei

b m ab n

terminus secundus

_ +m an bb

bb

bb

_ LE o ^ &c.
Q o,

a a o usurpandus est pro

C')

Hujus

_o
n

tertius

cum signo

mutato

bb
CL

pro

-,

et quartus

cum

signo etiam mutato

et

_
t

pro

S o ^, eorumque
(^) *

cofficientes

^ _,
a a
ideo

__- scribendas sunt in

a'

Rectangulum

Theor. IV. de Hyp.

(**)

Datur

X V in V G autein D N ad
ratio

dabitur, per

bb
n
a a

= Q;
Q,

sed quia

expressio-

eadem

est

cum

ratione data

parallelas

V,

M N ad M

V X, qa
X, ob

nibus

resistenti, densitatis, et velocitatis

reperitur

semper quadratum Q, Q, quod idem manet,

illius

X.

seu radix

aflinnativ

surcatur,

seu aut

C) * In seriem convergentem, divisione in infiijtum prodiict.

C')

b b
nihili interest scribere ngative, *=

m
,

a a

n
seriei termi-

Hujus

seriei,

aequalis seriei

Q o Roo So3
.,
est,

&c.

Est enim Laec

sries

^
n
nus
nis,

pro Q.
a a
^^^^

Secundus autem

&c., et singuli illius tennini singulis terminis

.

hujus quantur ; id

ma
n

b b
est

P,

a
fit

^ est

R o
.

^,

et ide, mutatis sig.

seu ordinata quae per punctura

lam dutoretur ;

II

B
est

ad hyperbo-

=
b b
3,

lertius

terminus

b b o
-

, ^

ni

b b o

Q, o, et

So

bb
atque proinde

LiBEn Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

m)

rgula superiore pro Q,

et S.

Quo

facto prodit medii densitas ut

b_b a
^_*

/n
(')

bb
a"*

V1+
.

mm2 mbb +
11

seu

naa

a*

b .vaa+ m m aa 2 mnb b + _ iin aa

*

-^

^,:,-^.^^,-^.,,,,,,^^^

p)

id est

si

in

VZ

sumatur

V Y aequalis V

G, ut
ji.

Namque

a a et

Y
quadrata.
{-)

^I^
n n

a a

^""^^ + sunt ipsarum naa

autem invenitur
()

et

Re-

sistentia

in ratione

ad gravitatem quam habet 3

X Y ad
Ponatur

YG

et velocitas ea est,

qucum corpus
rectum

in parabol pergeret verti-

cem G, diametrum
itaque

G,

et latus

qua^

V
sit

habente.

quod medii
quodque
et

densitates in locis singulis

G sint reciproc

ut distanti

X Y,
2

resistentia in loco aliquo

ad gravitatem ut 3

X Y ad

Y G;

corpus de loco A, just

cum

velocitate emissum, describet hy-

perbolam illam

AG

K.

Q.

e.

i.

centro quod linea A G K hyperbola MX, N X e lege descripta, ut constructo rectangulo X Z D N cujus latus Z D secet hyperbolam in G et asymptoton ejus in V, fuerit V G reciproc ut ipsius Z X vel D N dignitas aliqua D N
Exemjpl. 4. Ponatur indefinit,
sit,

X, asymptotis

",

(P)

cujus index est

numerus n

et quseratur

medii densitas, qu projectile

progrediatur in lic curv.

(')

Seu, numeratore

et

denomhiatore in

a 4

^^

{,{,

ductis.

C")

Id

est,

si

in

V Z

sumatur, &c.

Est

dividendoper-, utS -v/aa H ' ai 4b b b4

-^

irwn

'

n n

aa

y mnb b
"-

ad

seu ut 3

X Y

ad 4

enim

V G
a,

bb = abb o = ,etVZ = a o B
D, seu
o.

a a

V G=

Y
(o

G.
)

==

"
-.

Et

velocitas, Sec.

Hujus

parabolaa latus

ubi evanescit

Quare

VY
rectum
est

,_._mm

._ bb m aj quia VZ=ZY= Z X a = DN = etYX2 = YZ2+ZX2 .mm 2mbb .^^, = aa+ -_ + b4 eritYX^ -aa
,.
et
II

l+QQ =
'-

"""nn

_ ^J^^^i^ naa "'"a*

it

^\ 2 "^ b b

t,

'

b b

a,

g g ^'^+nn*^ ^
n

"" "^

,^ b
-^

+aa

bb
ideoque medii densitas ut

n
tia est

X Y
&c
.

a
Ressten-

Resistentia

autem,

YX^_

ad gravitatem

ut3S-v/l
est,

+ Q,Q,VG
a +

Velocitas

autem

est ut

^ +
^

^^

li

ad

3 b b

R,

id

ut

X
'^

adeoque ut
^-

Y X V G
producitur, ad

"^

"^nn

naa'^a'^^

a<5'^'^

Hanc autem hyperbolam, dura

112

500
Pro
vei

PHILOSOPHIE NATURALIS
B N, B
D,
e,

[Mot. Corpor.

D N ut d

ad

N X scribantur A, O, C respective, sitque V Z ad X Z bb et erit D N aequalis et V G eequalis A O,

DN"'
et

VG= A O, e ^^ qualis C ^ A + ^.O e e Oh

Ol'^
(1)

bb =

GD

seu

NX

V Z

VG

Resolvatur terminus

bb
ille

A 0|
,

in seriem infinitam

+
3

"

^^ O +
2 n
'

024. 5JL+i^hb D u + n^+

X^^ b b O
^5

t5

nn +
C

6A- +
aequalis

&c. ac

fet

GD
.

G nn K w

bb,
a""

d
"

A^^ +

nbb q
^

+ nn + n ^^q2__ + nH3nn + 2n M~~X

2A + 2

6A"+

b b O^, &c.
dus est pro ^

Huius

seriei

terminus secundus

_O
^'

O usurpan-

"^ + " b b O Q o, tertius 9An+2 +

2A"

pro Ro^, quartus ^ '^

+ ^^'^+^'^ x fiAn+3 6A
in loco quovis

bb

O ^ pro S o
X XN

^.

Et inde medii

densitas

R V

+ Q

Q' C)

lineas

M, etiam productas continuo accedere, easque non nisi in distanti infinit contingere posse manifestum est enim sit

&C'

Cm

VG
tam
dit
;

ut

ubi

DN

o,

hyperbola rec-

nbbO nn + nXb bO' b _ b ;^+ ^n^.i+ 2A"-f* "H-5"'+g3 ^ b b O + X ^ &c.; quo 6A"+3
"*"
,

X N attingit, et distanti V G infinit evaet ubi D N infinit V G est nihil, et ideo hyperbola alteram asymptoton X M tangit, in distanti infinit ab asymptote X N.
fit,

enim modo quo

in n. 551. demonstravimus for-

mulam ad
potentias
(')

potentias,

fracti, applicari posse,

quorum exponentes sunt eodem fer modo eam ad

est, appli-

quorum exponens negativus

In
loco quovis

cari debere constabit.

C^) * Resolvatur

terminus

bb
ille

fit,

&c.

Inveni

bbX A O
mulam generalem
b b bb

01

tur enim

",

in seriem infinitam per for(548. Lib. I.), et invenietur

"

X A
I

= bb A "4. ^' + re^,,

dd

2dnbb,nnb4e-A- +^
i

ob datum numerum

2 - +

A^"+
S

-^
=

^t ideo,
;

est

ut

+ + x"+^;^"+%bA--303+
"
" "^
^

A "

X bb A " 2 O^
a/

'R-v/i+QQ.
2d nbb A
e

A+ A A

n^b^-

"Ta

Liber Second.]
G,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
n

501

2 = , ideque
si

fit

3
capiatur

V A2 + li A^
e e

2 d n b b a 4e A'^

in

^ ^ ^

VZ

^2n
(=)

eimn

V Y aequaKs n X V G, densitas illa est reciproc ut X Y. Sunt A + ^^ ipsarum X Z et Z Y A et __ A e ,e

^ ^

quadrata.
in

^
A

Resistentia autem in

ad 4

R, id

est,

ut

G ad gravitatem 3 S ^"" ^" + X Y ad V G. Et velocitas n + 2

eodem loco
(*) fit

ibidem ea ipsa

est,

qucum corpus projectum in parabol

(")

pergeret, verticem

G, diametrum
habente.

GD
i.

et latus

rectum

L+ ^3 seu =LiJ ^"^^

R
nn

in

VG

Q.

e.

Scholium.

Edem ratione qu prodiit S X A C densitas medii ut RX

-

HT
^

in CoroUario primo,

si resis-

tentia ponatur ut velocitatis

V
(^)

dignitas

quselibet

V
(y)

",

prodibit densitas medii ut

V Cl'^ \

HT

Et

B
et

Jl

Q>

XZ= DN = A (Hyp.), ^--^ etZ Y= V Y VZ = nXVG-^A = '^-A; A autZY=:VZ VY= A ^^, A prout Y V major minor quam V Z Quare cm X Y = X Z + Z Y den
^

{)* Ipsarum

Xz

z Y quadrata.

Nam 4RR,a

3S X V G,
,

^r-5

"

ad gravitatem ut

.,

vel
^'

est

onn-J-2n X= 2nn4-i;aXl>t) = -^""^^. n + 'iXAn4-2 ob V G = Quare ,^,^,2nn 2n ^ 31_ V V G. X Y ad n + 2

.

rosstentia est
,,

-}-

"^

sit

^,

(") *

Et

latus rectum, &c.

1

Est enm

XY

sitas erit
(')

ut

-.

Fit ad gravitatem ut, &c.

Quoniam

XY (exdem.)-
3 S
'
"

A- Q.Q.
p^

l-f-Q.

Q,

et hinc

=Y^ l+QQ, erit3SVl + QCt

,

2XY*
n n 4-

2XY^i^A nn -j- n X l>b

bb
== -^. Unde
.

XXY
A

et inde resistentia

ad gravitatem
velocitas

nX V G

ob

V G
-,

ut

V X Y

^^
.
-

qu est ut

ad 4

R,

vel ut
.

X Y

l_LQCi
'

erit

ut

ad

^^^
~,

_ 4RRXA
3 S
et
;

sed 4

3 S

nn4-n|2xb4 j^^^^ R R X A := A 2" + n -f- n X n + 2| b b ideoque 2 A+3

-,

ob datam numerum
(")

nn

+n
ut
medii
utf

V VG'
1

YX

Prodibit

densitas

&c.

(115.)
(^)

Et

propterva,

&c.

Si

enim

fuerit

Ii3

502
propterea
si

PHILOSOPHItE NATURALIS
curva
iiiveniri

[Mot. Cokpoti.

potest e lege, ut data fuerit

ratio

R"
.

aci

,vel

cl

R^ "

^'

-adl + QQ1"~':
cum

corpus movebitur in hc cur-

va in uniformi medio

resistentia qua sit ut velocitatis dignitas

".

Sed redeain parabol

mus Quoniam motus non

uisi in

ad curvas simpliciores.
fit

medio non

resistente, in
fit

hyper-

bolis vero hic descriptis

per resistenest

tiam perpetuam
linea,

perspicuum

quod
ac-

quam

projectile in

medio unifor(^)

miter resistente describit, propius

cedit ad hyperbolas liasce

qum ad
illa

pa-

rabolam.

Est utique linea

(^)

hyper-

bolici generis,

sed quas circa verticem

;

magis

distat

ab asymptotis

in partibus

a vertice remotioribus propius ad ipsas

accedit

qum pro

ratione hyperbolarum

K.

quas

liic

descripsi.

Tanta vero non

est

inter has et illam difFerentia, quin illius loco possint hae in rbus practicis

non incommod

adhiberi.

Et

utiliores forsan futurae sunt hae,

qum hy-

HT"
"

R
S

AC"
a^^

in ratione a ad b, erit

men

HT"-

'

A C "-'

(^) * Accedit ad hyperbolas hasce, cum iis taperfecte convenire nunquam potest, quod in bisce hyperbolis densitas medii reciproc propor-

Y, et prterea non manifestum sit curvam, quam projectile in medio uniformi describit in hypothesi resistentionalis sit rect variabili
satis

et

ti
,

velocitatis

quadrato proportionalis,

habere

id est densitas

medu

b'
pvoinde iiniformis.

Prop. X.)

HT

data - utquantitas ^ b Cor. 1. (per Est autem

1

asymptotum verticalem ut

X N

cm pr-

\/

+
AC
.

Q,

Q:
I

quare

si

da-

ta fuerit ratio

H " ad
R-T"

iiTTi'

^^^^ quoque

sertim in hc resistentihypothesi spatium motu horizontali insito descriptum, semot gravitate, infinitum vadt (per Cor. 1. Prop. V.) Verumtamen inveniri possunt hyperbol in quibus pro G K, que in rbus parte ill exigu curvse

practicis necessaria est, recta

XY

sit

quam

pro-

erit ratio

quadratorum

S-

ad

1 -j-

Q Qp

constans, et proind mcdii densitas quam proxime uniformis ; quo fit ut curv ill in rbus

xim

practicis

non incommod adhibere

possint,

(^) * Sed quee circa verticem, &c. monstrabuntur infra in nota (").

Hc

di-

Liber Secund.J

PRINCIPIA MATHEMATICA.

503

perbola magis accurata et simul magis composita.

Ipsae vero in usuni sic

deducentur.

Compleatur parallelogrammura
perbolam
in

X Y G T,
%

{^) et

recta

GT

tanget hyut tangens

gravitutis

G,

ideqtie densitas medii in

G,

est reciproc

G
ut

T,

et velocitas

ibidem ut
in

GV
V.
se-

resistentia

autem ad vim

GT

ad

^"" + ^" n + 2
si

Proinde

corpus de loco

A
K,

cundm rectam

projectum
et

describat hyperbolam

A G

A H producta occurrat N X in H, actaque A I

rallela

asymptoto

eidem paasymptoto
]i:

occurrat
:

alteri

M X in I

C^)

erit

medii densitas in

A reciproc ut A FI, et corporis velocitas ut V y, ac resistentia AI ibidem ad gi'avitatem ut A H ad

sequentes rgulas.
C^)
(") *

klC

+ 2

in

A I.
tum

Unde proaeunt
qucum
S T.
Sed
est

Reg.

1.

Si servetur

tum medii
per

densitas in A,
S T, ob triangula

velocitas

recta

G T

tanget lujperholam in G.

similia

F R

G,

Ex

puncto

ad ordinatam

B F

ductam.

F R

n b b
est Q,
et

o seu

O,

BD

O,
erit

T nbb n +* A"
S
,

=
G

d, ad
e

X
1,

=
seu

A.

Quare

ad A, ut

S ad Z

X
A

nbb -^ A"
seu A.
e targens

d, A
e

Supra
iLr-

invenimus

Z Y

"

A.

go

Y= G S;

et ideo

GT

qualis est et parallela rectie Y X. Est autem (ex demonstr. ) densitas medii in

medii in

Y X quare densitas G est reciproc ut tangens G T, G T^ resistenvelocitas

reciproc ut
:

ibidem ut

-y/

^
,

et

tia

ad gra vitatem ut

: G T ad a-\,

2nn-4-2n
^,

GV

BB
et ex

KN
(^) *

Coin* Ertt medii densitas, &c. (^) cum A, tangens cidente puncto congruit, et recta cum tangente

G A H

GT

V G cum A
in

I,

proindeque

viedi.

densitas

puncto

perpundicula in G. Erit

T ad ordinatam D G demissa sint G R et T S, sitque G T tangens F R ad R G seu B D, ut G S ad

et densitate

Reg. i. Manentibus indice hyperbolae a medii in A, manet tangentis longi

quae densitati
recipi-cJce

A est reciproc ut A H, et ccrporis, &c.

tudo

A H

proportionalis

Ai 4

504,

i>HILOSOPHl^ NATURALIS

[Mot. Corpor.

corpus projicitur, et mutetur angulus

NA

H;

inanebunt longitudines

AH,
tur,

AI,

H X.
2.

Ideque

si

longitudines ill in aliquo casu invenian-

hyperbola deinceps ex dato quovis angulo

NAH

expedit determi

nari potest.
(^)

Reg.

Si servetur

tum angudensitas in

lus

NA
et

H, tum medii

A,
tude

mutetur velocitas

qucum
I in

corpus projicitur; servabitur longi-

H,
3.

et

mutabitur

du-

plicata ratione velocitatis reciproc.

(^)

Reg.

Si

tam angulus

N A H,
et

qum

corporis velocitas in A, graacceleratrix

servetur,

vitasque

proportio resistentiae in

A ad

gravi-

tatem motricem augeatur in ratione

qucunque; augebitur proportio

AH
recto, eque
:

manente parabolse prsedictse latere A n proportionali longitudine ^ et propterea minuetur A

I in

ad

edem

ratione,

H in edem
AH*
Al
^ ,

est.

Manente

velocitate

qucum corpus e loco

projicitur,

manet unea a/

-- quae
A
I

est ut veet

A H2 a 1 T A
ut

^* v^'OCitatis

quadratum ut

id

locitas

4.),

datas quantitates I et n, datur et X. Unde si longitudines ill I, et in aliquo casu inveniantur, hyperbola deinceps ex dato quovis angulo expedit determinari potest. His
I.

= GY= GV+VY=GV4-nXGV (Exemp. puncto G cum A, GV= A TX=HX H X= A +n X A Quare ob A

Ob
parallelas
et

et ideo

cm

data

sit

H, datur

A I.

est,

T,

X,

est

T X
;

ob datam

erit

I velocitatis

quadrato reciproc proportionalis. (*^) * Reg. 3. Data corporis velocitate et gravitate acclratrice in

quia concidente
I,

fit

et

erit

A, datur longitudo

A H* A
jL

AH, A

H HX

tum

velocitatis quadrato,

tum

laterl recto

bol (Exemp.

4.) proportionalis. resistentia motrix, si ita loqui fas est,

paraEst autera

NAH
datis,

enim

ducatur

dantur puncta A, H et Per H H N recta horizontal] A N verticalis,

I.

et dabitur

dabitur etiam

punctum N; punctum

et quia data est

X,

duobus

si

ubi horizontalem secat. Unde duct quvis recta ad horizontalem normali, in ea capiatur " ad ad A I, ut est " ", vel ut I ad ", dabitur punctum

M
G

X et I,

X;

dabitur recta

VD

MN

X I M cum puncto
AN AN

datis vero punctis

,2nn ~ 2n ._ ATT ad tem motricem, ut A AI n -j- 2 (Exemp. 4.). Quare si proportio resistentiae motricis in A ad gravitatem motricem augeatur in ratione quacumque, augebitur proportio A , 2 n n 4- 2 n -! ad A I, seu, ob datum numerura n 2

ad gravita-

DN

VG

XV

in trajectoria

4.

) ordinata quvis " ad 1 A, ut

XV".

A G K. Est enim (Exemple V G ad alteram ordinatam A N D N ", seu ut X I " ad

(') * Reg. 2. Servat medii densitate in A, servabitur tangentis longitudo A H, qu est ut densitas inverse. Et quia velocitas in est ut

.txjat H ad A 1 A H" A in edem ratione et quia longitudo AI A H est ut j stans est, ac proinde ^ AI --AH'^^^^ ut A H ^, necessum est ut A H minualtsT in AH ratione qua augetur et ut A oiiauiiiU
2nn-i-2n
,'

+
^

augebitur proportio

,.

in ratione ill duplicata.

Liber Secund.]
ratione, et

PRINCIPIA MATHEMATICA,
(^)

505

A I minuetur in ratione ill duplicata.

Augetur vero pro-

portio resistentiae ad pondus, ubi vel gravitas specifica sub quali magni-

tudine

fit

minor, vel medii densitas major, vel resistentia, ex magnitudine

diminut diminuitur in minore ratione

(^)

qum pondus.

Iteg. 4.

Quoniara densitas medii prope verticem hyperbolae major

(^) 121. * Augetur vero proportio resistents ad pondus, &c. Corpus spcifie gravius vel levius dicitiir, quod sub sequali volumine majus vel minus pondus habet qum alterum corpus quocum. comparatur; et ideo gravitas specifica corporis, volumine dato, est ut ipsius pondus ab-

V
2

Unde
h

invenitur
2

G T

2bb

V
:

data gravitate acclratrice, ut corporis massa (per defin. 7. et not. 3. Lib. I.) At, dato volumine, massa est ut densitas (2. Lib. I. ) ; quare gravitas specifica corporis est ipsius densitati proportionalis. Augetur itaque proportio resistentise ad gravitatem motricem seu ad corporis pondus, tum ubi manentibus corporis volumine, figura et velocitate ac medii densitate, manenteque proinde resistentia, gravitas

solutum, id

est,

V^e-H^-^^=2bbX^^^^+'^-'^J. e e Quia vero (Exemp. 4.)d: e = VZ: XZ = X N M N, ac proinde dd:ee=XN2: M N et componendo dd-j-ee:ee = X N 2 _j-MN_% seu M X ^ M N atque a/ ee 4-dd M X d _XN adeo
^,
:

^,

specifica
tia crescit

fit

minor; tum ubi, cteris paribus,

densitate,
et corporis

y' e

e-fdd
e

medii densitas augetur, quo casu medii resisten-

_ MX XN ~ MN
V G=^ A D JS GT*
I

'

Praeterea

cum

fluido densiori et spcifie graviori

vat

ubi resistentia dine corporis diminut, diminuitur in minori ratione qum pondus. Ex quibus liquet tertiam regulam determinandis motibus corporum vari

minuitur ;

tum

pondus in magis subleex magnitu-

(Exemp.
hinc

4.) est

2AIXAN=2bb.

= -i^, AN
1

et

Erit igitur

minim

tangentium quadratum

magnitudinis et densitatis accommodatam esse. 122 Lemma. Data curv G K, invenire minimam tangentium G T. Quoniam (ex dem.

X M X X N.
(>)

AN = 2 A MX N

* Reg. 4.

Quoniam

densitas in loco quo-

vis

est reciproc

ut tangens

T, qu prope

inExemp.

A
n qu

= GT^=A='-f X e. 2dnbb,nnb4,. hujus

4.;XY2
j

=-;;

-j

quantitatis,

si

detur curva

AG
est
1

K,

sola est variabilis

A,
T>

fluxio

ponenda
A,-

nihilo
-\

qualis
f,

brevitatis causa dicantur

..

=X G T = GT-fAH ^ ^ ^ G T. Esset autem sump-"-j-hx ^"; 1 fluxionibus, o = 2fxdx-(-n IX densitas mediocris, tangens A H foret omnium 2gx "dx 2nhx 2 idx. Di- maxima, omnium miniG T (Hyp.) o = f ma vidatur sequatio tota per 2 x d ut medii densitas fer tanquam
2 g, n n b + f X X 2 s: X
tis

,,dd = ^2dnbb K=:GT4.AH:GT, ^t. et e e 2

;

(48.).

verticem hyperbola minor est qum in loco ; manifestum est densitatem medii prope verticem hyperbolae majorera esse qum in loco A. Densitas in loco dicatur K, in loco per quem ducitur tangentium minima T, dicatur B ; et erit hinc B B: H, et

=GT
:

K+

h, et

erit

'

et

si

sicuti

est

g X

tiplicando per x

"+2, fx2"+^-j-.
4 n h f

nhx ^;et mul. n

^''
1

x, et fiet

-|-

et

ideo,

unifiarmis haberi posset,

augenda

esset densitas in

g X

"

A in ratione semisumm tangentium GT-fAH

ad minimam tangentium Verm quia T. tangens A non est omnium maxima, sed tan-

lutioiie

_V (n
et

I __ n h, unde eruitur, ut fit in resoaquationum secundi gradus, x " + '

1)

-|-

(n-^-) g
1

2f
hinc habetur

gentes

alise
;
.

jores sunt
1

ad partes curvae versus densitas in A augenda

ductae

ma-

est in ratione

V(n-l)^gg+4nhf-(n-l) g2f
Quare
si

.T+1

paulo majore

quam semisummae

G T

AH

ad

T, ut

loco x substituatur, hic ipsius valor in

aequatione

GT= V'f ^ ^ 2 g x
n

censeatur.

^ "-j-h x ^
Q.
sit
e.
i.

mdium tanquam uniforme fer Atque hoc pacto errores oriundi ex

obtinebitur niinima tangentium. 123. Corol. Si curva

conica, erit index

A G K
?'

ide n

hyperbola
1

==

o,

eo quod mdium in loco densius supponatur, corrigentur fer aliis erroribus qui nascuntur ex eo quod in mdium rarius fingatur quam pro ratione curvae A G K.

506
est

PHILOSOPHIiE NATURALIS
in loco

[Mot. Corpor.

qum

ut habeatur densitas mediocris, dbet ratio minimae

inveniri, et densitas in

tangentium

H T ad tangentem A H
G T.
Si dantur longitudines

augeri in

ratione paulo majore

qum semisummae harum tangentium ad minimam

tangentium
(^)

JEteg. 5.
:

H,

I,

et

describenda

sit

figura

AGK
que

produc

H N ad X,

ut

sit

H X ad A I
"^

ut

n
".

ad

1,

centro-

X et asymptotis M X, N X per punctum A describatur A I ad quamvis V G ut X V ad X I e lege, ut

sit

hyperbola,

jReg. 6. C')

Qu

major est numerus

n,

eo magis accuratae sunt

Intrim liquet veram trajectoriam quam corpus in medio uniformi describit, circa verticem magis distare ab asymptotis, et in partibus a vertice remotioribus propius ad ipsas accdera qum pro ratione hyperbolarum in medio non Nam si e loco A, cum uniformi descriptarum.
velocitate

H A N, datur specie triangulum rectangulura H N A, ratioque proinde laterum A H, A N, H N etiam datur, liquet quod crescente A H aut numro n, crescant quoque latera A N et H N. Ex demonstratis in Exemplo 4- cor-

y'

55"' A 1

A H2

^' directione

A H

proji-

=DN
=A
Ex
^ ^ I
:

pore ascendente tangentis

2

ciatur corpus in
equalis
sit

densitati mediocri medii in

medio cujus densitas uniformis quo descri; ob majorera medii uniA, qua corporis velocitas

scendente Ex natura hyperbol

_.
.

-fest

G T qiiadratum G T ^ n V G] ', et corpore deV G T^=Ti N^ -f [n V G Z V] ^.

[Z

A G K,

est

bitur hyperbola formis densitatem in

AGK

, ^ ^, _ G, ideoque n V G =
,

impressa magis minuitur, trajectoria intia hyperbolam continebitur, adequc prope verticem ab asymptotis magis distabit ; et quia ptope verticem
est

magis depressa, in partibus versus

propius remotioribus ad asymptotum G ; cum presertim accedet qum hyperbola in medio uniformi spatium motu horizontali descriptum, semot gravitate, infinitum vadt (per Cor. 1. Prop. V.).
tice

NX

K a ver-

NX=HN-^n-{-l X Sed A et N X A I = H N + n A ob triangula X Z V, M N X, MAI similia, Z X seu D N est ad Z V, ut M N ad N X, et et divisim D N est ad Z V, ut ut M A ad A A N ad N X A 1 seu H N -f n A unde
X
I,

demonstratione Regul A I, et proinde

l'^

DN" AN" A X A N" U HX +

:

iN

I.

I,

fit

-, Z \

+ nAIXDN = DNxHN ^^
;
^

Quar

in corporis

ascensu

dentur longitudines A H, I cum angulo A N^ et describenda sit figura A G ex puncto ad horizontalem demitte perpendiculum produc ; H ad X, ut sit aequalis facto sub n -|- 1 et A I (deraonstravimus enim in nn t ad Reg. 1. esse X cequalem facto n -|- 1 -A. 1) centroque et asymptotis per puncX, N tum A describatur hyperbola, e lege, ut sit A I ad quamvis V G ut V "^ ad I " est enim (per Hyp. Exemp. 4.) G ad A I, ut A " ". ", ad N seu ut X I ad Q.UO major est numerus n, eo (^) * Reg. 6. magis hsB hyperbolas in ascensu corporis ab accedunt ad trajectorias in medio uniformi descriptas, et eo minus in descensu ad accurat sunt; et contra. Nam qu major est num.erus n, eo minus tangens G T, quae densitati reciproc proportionalis est, in ascensu corporis ab variatur ; et eo magis in descensu ad mutatur, quippe data sit medii densitas in A cum n 4- 2
(')

* Reg. 5.

Si

/D

\
et

NXHN+nAIXH N AN
in

G T ^ ^= D N

^ -Jf

nAlXAN"

\^

A N N

H N
X
:

descensu
-^

HX

/n

L Jam
ne

A IX AN" DNxHN-fn

T^=

DN" ) DN^-fAIXDN
li-

DN
ver

AN

si

A H, A

numerus n satis magnus fuerit, N, H N tam in ascensu quam

in

XV

n DN = n A 1 ^ m ascensu ab A est tere AIX A N A et ide GT^=DN^ + D N X H N

.

descensu corporis longiores sunt, et n ascensu aqualis A N, in descensu ab A est fere quantum libet minor ips A N. Unde ver

DN

DN

A H = DN2-f-H N^ quare Est autem G T ad A H = AN^-f-HN^: A

fer.

^^

ratio

in ascensu corporis ab

est fere

aequalitatis,

dum numerus

satis

magnus supponitur, ac
:

proinde non multum variatur densitas in deN quantumlibet exigua scensu ver ad K, fit

angulo projectionis
densitati in

HA

N,

et quantitas

respectu date

N,

et ideo et

.,

nAIXAN" quantitas
.

(Exemp.

erit, ideoque tangens A major fuent numerus n ;

4.) proportionalis, data eo longior erit qu

vehementer

crescit,

hinc tangens

GT

tum
tra

variatur ubi
fit,

et

quia date angulo

si

numerus n magnus est. numerus iHe sit admodum exiguus.

mulCon-

Liber Second.]
hyperbol
ad

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ab A,
et

507
in ejus descensu

in ascensu corporis

minus accurat

et contra.

Hyperbola conica mediocrem rationem tenet, estque

Igitur
si

caeteris simplicior.

hyperbola

sit

hujus generis, et punctum K,

ubi corpus projectum incidet in rectam quamvis occurrat transeuntem, quaeratur:

AN

par punctum

producta
in

A N asymptotis M X, N X
N,
et

M AM

et

gumatur

NK

ipsi

sequalis.
7.

Reg.

Et

liino liquet

methodus
Projician-

expedita determinandi hanc hyper-

bolam ex phnomenis.
tur corpora duo similia

et sequalia,

edem
sis

velocitate, in angulis diver-

HA

K, h

k, incidantque in

planum
ea d ad

horizontis in

et

et noSit

tetur proportio
e.

AK

ad

A k.
vel

Tum
K,
e,

erecto cujusvis longitudinis perpendiculo

I,

assume

utcunque longitudinem
tudines
tione

AH

A h,

(^)

et inde collige grapbic longi-

A
("")

k, per Reg. 6.

Si ratio

AK

ad

Ak

sit

eadem cum ra-

d ad

longitudo

AH

rect assumpta

fuit.

Sin minus cape in

Porro

cm numerus n
et in

possit esse quilibet inte-

poris sub diversis angulis

jecti,

H
A

A K, h A k

pro-

hyperbola conica sit n qiialis unilati, quas veluti mediurn locum tenet
ger vel fractus,
iiiter

manet perpendiculum
sequalis est

I,

et

tangens

numros omnes integros et fractos, satis nnanifestum est hyperbolam conicam inter superiores onanes et inferiores hyperbolas mediocrem
rationem tenere,
est,

h (per Regulam tangenti et Datis tangente A H, angulo describi perpendiculo 1, hyperbola A G potest (per Reg. 6^- et notam praced.) et ide

1""").

HAK

et quia etiam cteris simplicior posse loco verae trajectori in medio uniformiter denso adhberi. Si igitui' hyperbola G sit hujus generis, et punctum K, ubi corpus projectum incidet in rectam quamvis N, horizontalem vel horizonti obliquam, per piuictum A transeuntem, quratur: occurrat producta

Unde data est tum specie, tum magnitudine. et ratio tansi dentur tantum angulus specie gentis A ad I, hyperbola A tantum dabitur, id est, omnes hyperbolas, qua;

HAK

G K

asymptotis

N K

ipsi

M X, A M

N
de

X,

in
et

M et N,

A N
'

et

sumatur

ex hls duobus datis destribentur, similes erunt. K, qu in chart Quare si in hyperbola A sit descripta supponitur, tangens assumpta I, ut tangens hyperbolae ad perpendiculum

AH

aequalis,

habebitur

punctum

(per Theor.

I.

conicis.).

quam corpus sub angulo quali H A K projectum in medio resistente describit, est ad suum
perpendiculum

A
;

Data enim (') * Et mde collige graphic, &c. tangente H, tum magniiudine tum positione, datur verticalis cum puncto N; et quiaassumitur etiam AI, et est 2 A I (per dabitur hyperbole dem, Reg. 1*) ob n 1 ; centrum X, et inde ob datum punctum I dabi-

hyperbola

A G

K in charta
k, et tanI,

descripta similis erit hyperbolas quae in

resistente describitur.

HN

=
X

HX

medio x eodem argumente alamplitudo

tra hyperbola, cujus est

gens
erit

h,

manente perpendiculo

A A

similis

tur asymptotus altra

horizontali
datte

MN

M cum puncto M
N K
et

in

et

capiendo

qualem
in-

A, dabitur punctum K,
obtinebitur.

hinc longi-

tudo
C")

A K
*

Eodemque modo

hyperbol illi quam corpus sub angulo quali h A k, projectum in secundo exprimente describit. Qu propter, ob figurarum in chart et in medio resistente descriptarum similitudinem, amplitudines A K, A k erunt inter
se ut

VL-nietur altra

longitudo

Longitudo A Data medii densitate in

k.
rect

homolog amplitudines hyperljolarum quae

assumpla fuit.
velocitate cor-

in experimentis descript sunt,

A cum

A k

=d

id est,

A K

e.

508
recta infinit

PHILOSOPHIiE NATURALIS
S

[Mot. Corpor,

M longitudnem S M aequalem

assumptae

H,
e

et rige

perpendiculum

MN

rationum quale ^
Simili

difFerentise

_ Ak

ductse in
longitudi-

rectara quamvis datam.

methodo ex assumptis pluribus

nibus

AH

invenienda sunt plura

et

puncta N,
('")

per omnia agenda

curva linea regularis

N N X N,

in X. sequalis Assumatur demum A abscissse S X, et inde denuo invesfccans

rectam S

MMM
H
;

niatur longitude
dines, quse sint

AK

et longitu-

ad assumptam longitudinem

AI
I et

et

hanc ultimam

A H,

ut

longitude

A K per experimentura
verse
illee

cognita ad ultimo inventam longitudi-

nem
quse

A
sit

K, erunt
ad vim

longitudines

A
I.

H,

()

quas invenire
(p)

oportuit.

Hisce ver datis dabitur

gravitatis ut

et resistentia

medii in loco A,
est

quippe

A H ad | A
modo

Augenda
(i) si

medii per Reg. 4. et resistentia

geatur, fiet accuratior.

inventa,

in

autem edem ratione au-

densitas

Reg.

8.

C) Inventis longitudinibus

A
:

H,

HX

si

jam desideretur po-

sitio rectee

H, secundum quam
punctum quodvis

projectile, data ill cuni velocitate emis-

A et K erigantur rectae A C, K F horizonti perpendiculares, quarum A C deorsum tendat, et describatur hyAsymptotis A K, K F sequetur ipsi A I seu | H X. A et intercentroque perbola, cujus conjugata transeat per punctum C, valle A H describatur circulus secans hyperbolam illam in puncto Hj
sum
incidit in

ad puncta

(^)

C)
hujus.

* Curva regularis.

Vide notam 75. Lib.

tam, atque etiam ut perpendiculum dio resistente ad perpendiculum A

I in

me-

I in charta

() *

scissa
^

M longitudini MN
o,
;

Quas invenire

oj)orluit.

Cm
d
e

enim abaequalis

assumptum.

Quibus

inventis,

describi poterit

assumptae
.

sit,

et

. l-rr> rationum differentia

AK

A H

Ak
r-

hyperbola similis et aequalis hyperbolse, corpus in medio resistente descripsit.

quam

exponatur

per ordinatam

ubi

fit

proinde
et ideo

MN=
A K r-r-

est

etiam

Ak
;

M=

S
e

et
o,

C)

* Quippe

demonstratis in hoc scholio ante

sistentia est

qu sit ad vim gravitatis, &c. Ex Regulam 1 re.

ad gravitatem ut
ut

A H ad
I,

2nn+2n -
-j

A =

atque S

X
A

aequalis verae

I,

hoc
*

est,

H ad f A

ob n

(per

longitudini

(per not. prced.) Si itaque ex datis perpendiculo I et ver longitudine inventa cum angulo

assumend

Hyp.)
(')

Si in

eadem

ratione augeatur.

Nam

A H

H A N
et in

data velocitate,
tas,

resistentia est ut

medii densi-

quratur, ut supra, longitude

A K

ob simili-

tudinem figurarum in medio

resistente

charta descriptarum, erit longitudo A experimento cognita ad longitudinem A ultimo inventam in charta, ut longitudo A in medio i'tsistente ad lonaiitudinem in charta duc-

X, &c. H, (') * Inventis longitudinibus I et A H, Inventis enim (per Reg. 7.) lineis I, X, ut pote quas aequalis est 2 datur linea

AH

obn=
C)

1,

(Reg. 5.)
(3-16. Lib. I.)

* Describatur hyperhola.

Liber Secund.]
et projectile

PRINCIPIA MATHEMATICA.

509

secundum rectam

emssum

incidet in

punctum K.
locatur ali-

Q.

e.

i.

Nam

punctum H,
et

(*)

ob datam longitudinem

H,

cubi in circule descripto.

Agatur

C
illi

H occurrens ipsis A K
in

F,

E, huic in

^) et

ob paral-

quales A C, A M, et propA I, erit A E terea etiam aequalis K N. Sed C E est ad A E ut F H ad K N, et

lelas

C H,

MX,

et

aequalis

propterea

CE

et

Incidit ergo punctum

H aequantur. H in hyperK F
de-

bolam asymptotis

K,

scriptam, cujus conjugata transit per

punctum C, atque ide reperitur in communi intersectione hyperbolae hujus et circuli Notandmn est autem, quod haec operatio perinde

descripti.

Q.

e. d.

se habet, sive recta

(^)

A K N horizonti parallela
clinata
:

sit,

sive

ad horizontem in
mechanic

angulo quovis in-

(J)

quodque ex duabus intersectionibus H, h duo prodeunt an-

guli

NA
inter
*

H,

NAh
F H,

et

quod

in praxi

sufficit

circulum semel

describere, deinde regulam interminatam

H ita applicare ad

punctum

C, ut ejus pars

circule et rectse
et

F K
sitae.

interjecta, aequalis sit ej us parti

CE
(')

punctum

rectam

AK
Nam

Ob datam longitudinem

H, per Reg.

(") *
si

Et

supponamus quod ducenda

rallela

H X aequalis et parallela I C, et ideo C H paX seu M X, ac triangula C A E,

A

X, &c. ob parallelas H, esse punctum quaesitum, per H, erit (per constr.) est recta

secundum quam projectile data A emissum incidit in punctum K.

124. Froblema.
et

velocitat

Inventis longitudinibus I altitudinem D, ad quam corpus sub angulo dato projectum pertingere potest, definire.

H, maximam

HAN

similia proindeque

(per constr.) erit etiam (per Theor. I. de conicis).

similia

cum C A= A I AE:^MA=KN, BN = BD=o, NX=c,

sit

Sit,

ut in exemplo Sa,

(vid.

fig.

pag. 74.)

ratio data
,

VZ
^,
a

ac proinde incidit tum in hyperbolam (per Theor. I. de Hyp.) (^) * In angulo quovis inclinata. Denionstraper puncta data tio enim lineam et ductam horizonti parallelam esse minime supponit, eademque prorsus manet si linea iUa
;

NH, estCE:AE = EH: EN=FH A E = K N, K N. Cum puncquoque C E = F H

:

C A

E,

HN

E,

et

Sed ob triangula F, ob parallelas

ad

Z X,

seu

I ad

A
N'

]M

= n

V G=

ideque

igitur

sit

erit

=
o,

-j;^,

etbb=AIXAN.
n

Et
,

erit

(Exemp.
o

3-)

MAKN

bb

-|

n a a Est autem Q. o ut ordinat

ut habeatur ordinata

GD = c m &c., o n
et
:

bb a a
qu,
nihilo
,

bb
a

^ o=Qo.

GD

tluxio,

ad horizontem inclinata fuerit. (^) * Quodque ex duabus

omnium maxima,
erit

intersectionibus.

Quoniam punctum

H per intersectionem circuli

aequanda est (48)

quare

hyperbola determinatur (ex dem.), etcirculus hyperbolam in duobus punctis intersecare potest, ex duabus intersectionibus H, h duo prodeunt anguli, seu d sunt positiones tangentis

cum

= = A N X A M.
n bb
.

sive

,, , ^ ^ DN

= AMXAIXAN 5=
et

a a

Si ergo capiatur

D N meducatur-

dia oroportionalis inter

AN

et

A M,

510

PHILOSOPHIE NATURALIS
facile

[Mot. Corpor.

Quae de hyperbolis dicta sunt

si

applicantur ad parabolas.
recta

Nam
X,

X A G K parabolam designet
I,

quam

XV

tangat in vertice

sintque ordinatim applicatae I A,

quaelibet abscissarum

VG

ut

X X V dignitates X I % X V^; agantur X T, G T, A H; V G, et G T, quarum X T parallela A H parabolam tangant in G et A: et

sit

corpus de loco quovis A, secundum rec-

tam

AH

productam, just

cum

velocitate
si

projectum, describet hanc parabolam,

modo
sit

densitas medii, in locis singulis

G,

reciproc ut tangens
in

T.

Velocitas

autem

ea erit

qucum

projectile per-

geret, in spatio

non

resistente in parabol

conic verticem G, diametrum

VG

deorsum productam,

et latus

rectum

nn nxVG

liabente.

Et

resistentia in

erit

ad vim

"=

gravitatis ut

G T ad
que per
xima.

" ^ n
ordinata

? V G. 2
G
^

Unde

si

NAK

lineam horizontalem de-

D,

haec erit

omnium maet

xim
et,

^ Quoniam
b b
,

vero
.

= n
f"
,.

b b
proinde
c

2a^ydy 4y3dy=2e
dividende per
[b

e fluxione nihilo

a a

2dy, aay 2y3

,

aequat (48), erit illa e [b -|-y] dy,

^
11

=:

ent maxima ordinata

G^ D seu
_

'

4-

yl-

Erat autem e =:

m _bb
n a Quare G

2'bb
a

_2AIXNA xxyy
DN

y +y portionalem ad D N, 2 A Q. aayy y' 2by3 aaby-|-aay^ ~r 125. Datis longitudinibus A b + y A H, angulum H A N maximae 2y4=aay^ reductione unde, y omnium A K convenientem terminis per eruitur a a b = Dicantur AHr=a, Al^b, HX=: 2 b ^c aequatione y y y 2AI = 2b, AK = AN=x, HN = invenitur y scu H N sinus anguli H A N, exx = K N = M A = A E, ac nu AH. b ^= A == A C (per Reg. proindeque Manifestum aequatione a a b E N=AK= Triangula E A C, =:2byy-}-y3, quantitatem 2 b y y minorera E N H hanc proportionem suppeditant, A E a a proinde quadratum y (X E N =AC H N N % minus dimidio quadrato ^ a a componendo x = b y unde habetur seuA H H unde sequitur angulum quaesitum A N semirecto minorera mdium X X = H y b + semirectus. non medii denadmodura adeoque Jb+y] Est ob angulum A N H atque a a b = 2 b y y y = a y' y y Lb + yl ayyV*. hinc y y = -j-A?-1L_, ac tum, a a y y X =r e yy hinc aayy y4 = ee [b-j-y]^. Capia-

ordinata maxima qualis est differenti inter verticaiem X et quartam pro-

aavy y [b4~^ = + y]I

aayy
b
,
,

^
'

+ y.,
erit

f,

et ide e e
/,

= eeX =
(^+y)
2
3

ib

--"'^^

'^

'

,s

'

N A N et

Quare

aay
J

I.

e.

i.

Problenia.

I et

sive

projectionis

4,

amplitudiiii

inve-

fact et divisis
-f"

y,

nire.

"^*

igitur

resolut,

e,

y, et erit

istente
1

si

toto

Q,. e. d.

8.),

'26.

Corol.

est in

e.

similia

esse (]iianlitate
J;

b,

et

y,

e)

(e)

(b)
:

(y), et

vel

-|-

y,

y'

'

et

esse, qui, si

resisteret,

foret

Sit

sitas,

et resistentia, f,

parva, et
-|-

etiam,

rec-

erit fer

'-

'--

et

et

tur hujus aequationis fluxio, et araplitudinis

ma-

Liber Secund.]
signet, et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
in

511

manente tum densitate medii

A, tum velocitate qucum cor-

pus projicitur, mufetur utcunque angulus

nes

N A H;

manebunt

longitudi-

H,

A
(f)

I,

H X,

et

inde datur parabolae vertex

ut

X,

et positio

rect

I, et

sumendo

V G ad I A

XV

ad

X I%

dantur omnia parabolae

puncta G,
(^)

per quae projectile transibit.

Producatur D, et rectam Z. Pro B N, B D,
;

Per ques

projectile transibit.

projectile pergeret, in spatio

non

resistente,

in

V G ut horizontalem N K

secet in

parabol conic verticem G, diametrum

et latus

D,

X
N

NX

horizonti parallelam in scribauur A, O, c, respective

siique

rectum

'

X N M, V Z X D N ut d ad e; ideoque DlN=A4-0, etVZ = X(A

V

V, linearum M, sive ob triangulonim vel Z ad Z similitudinem,

intersectio

NK

et

X N

ad
sit

L+JL^ _ ~
R
2

K G T^

habente

et ideo

cum

Ai

il

_ 9 _ "~ ~ n n Il X A
G T^
bl>

-4-

et

V X est X N ad N

O). Quiavero V G est ut X V " (per Hyp.), Z, seu N, in data ratione ad G ut N ". Po; erit etiam

nn

D V

nXVG
:,^

G T

(ex dem.), parabol latus rec-

2
tuii erit

natur ergo

A+

n n
Cor.
1.

G T^
n.

V G

Resistentia in

(per

0|

Prop.

X.)

est ad

vim

gravitati

6 b b

_,

c.

Quare

erit

Q,

nn nA"
p-r y b b Per punctuin

A bb

R=
n-t-'i

^
,

et

XY G GT ^ ad G g ^ ut la G r g, X Z Y similia, erit G r X Z 2 seu D N 2 ad X Y 2 vel G T 2 est autem G r 2 = O ^, rg^ = Q Q, O O, et ideo

G
;

6 b b B ducatur ordinata B g, ad quam demittatur ex perpendiculum r, sitque qualis et parallcla tangenti ; et ob triangu-

_ S=

n-3

S n

A"

^
.

-.ly

Gg2=00

etiam
1

_ nn X SX A .,,4RRXA = XA" medii ut G atque K X G T' b b 3 S n S X A s 2 nn 2nA" 2nn 2n (es demonstratis) - = ideoque = X X ^ G. r I n ^ 5A' ItXGT b b Erit G T ad ad ob datum numerum 2 n n2n G T' ^ G G. V X - ut tangens G T. GT 1_|_Q,Q ^ = V un2 G Prop. X.) ea qu cum Prop.X.) V K ^^ G, r nX*
y'
1 _(_

B N seu D N A, erit G T^ A AX GT ^ A V 1 4- QQ, et ^ QQ, G T

Q,

+ = =
1

Q.Q.: quare cum

5 S

sit

X G T
ad

ad 4
3 S

^^^
b4

R R X r> N, id est, ut X A sed 4 R R X A =

;

Q.

Per Corel.
est

].

Prop.

A X

nn nXA^" 3^
3
'

"

densitas in loco

^*

'

ideo

'

r.

. ,

xi

i ,

;;

..

quare,

igitur resistentia

gravitatem, ut

"Velocitas in loco

(per

densitas est reciproc

Velocitas in

(per

est,

est ut

'

'

'

512
ideoque ob datum

PHILOSOPHIE NATURALIS
numerum

[Mot. Corpor.

G T a/ y G
Quando
1

igitur corpus est in

,
.

est ut -rrzf

AH

et velocitas ut

AH
A
H,
^

A, medii densitas
;

y'
et

j unde mavelocitate

nente tum densitate medii qucum corpus projicitur,

in A,

tum
et

mutato utcumque

angulo
proinde

NA
A
I.

H, manebunt
Quia porro
et

A H
a/

XZ2=GT^ DN2=AAX1 QQ AA = AAQ,Q, ide Z Y = + QX = A = nVG VZ, atque b b e ZY+V Z = VY = nVG; in loco
A.

Z Y

=XY
-

AV ac
-,

A,

=nX

I, et

hinc

=XH=

erit

Liber Second.]
nwltiplicata, ideoque est

PRINCIPIA MATHEMATICA.
t

53
et
q,

p-ds-

2___
-

(cum su dt

^ j

sive ddy

g 2

nem

utrinque

2vddydv=2gdsdds,

ddy=gd = d p d ex qu curvarum quadraturam ds. undeest v^ = = p q x ipsum nunc exponemus, summando enim v^ddy = gds^, terminos aq" ^d = aq" v^d^y ^^ipp 2n-i dphabetur^ sumendo =g'' X n
^
tio

fluxionalis
5^^^^

inter

per

obtinebitur
inter

^-^

et

et

inde

ccquaet y, ut tr"
i

Jd

et fluxio-

quationis
a

est

'^

et

cum

lineol

dsdds^ dyddy 2vddydv= 2gdyddy X^. 1+pp v^d^y tioiit et 2vddydv = v2d3y 2gdyddy
.

sive P s (d s) ad p q dsignt d d s sitque P p P r (d y) sicut p s ( d d y) ad p q (d d s) est unde hc ultima qua^

2n -j.
S. 1

+pp

'^

g
a

^
i,Ti

p,

hoc
p,

est

q =: y'
sit

i
^

unde

curva cujus aLr

et,

VdV=
v^d^y ddy
-S-
ff

d3y
2 d

dy

g d

y,

unde cm

in

ventum etiam
est

fuerit

v dv =
et

v2ds
2 a

dy,

v^"d
a

valorem inventum
tandem-

= ddy
d s^
S^
ff

substtuendo,
L
I

fit

gds ^d^y ddy

ad dy
d
x, et

sive reductione fact

a d^ y

ddy" 2
aequatone eruatur Eequatio x et y, designet p variabiles quascumque qu in aequatione qusita ita multiplicant fluxionem d x ut ea sit aequalis
inter

Ut autem ex hac
d

y, et inter

y,

sitque
sit

dy
^

cum

+
dX

p ^

d s d X

-v/ 1

+ P P unde ds^" '=dx2

^

= pdxet dy^ = p^dx^, = d x2 ^ d y2 d = +p Xdx d =

erit
1

~'^-=t\%'^
et
s

2,

X 1+PP

= dxdq = ddpetdx^d q=d xddp = d3y, banc d d = 2"-l g-^-idx^^-iXl +PP ~^~__ d xd pp
sequatio proposita in

constans supponatur erit p, et sumpta fluxione ^ et Et si tandem q dep. signet variabiles quae ita multiplicant fluxionem d X, ut ea fit qualis d p, sitque q d x d p erit

= dp d ent
dy

Praeterea

=dXd y = d X d d
X,

cm d x
d dy

scissa

quaHscumque

A P sit = p,
J

sitque eius or.

2 n

1 ,

dinata

seinper qualis

+pp 2_n-j
2

erit

et

^rea

A B PN

=S.

1 _j_

vertetur a

x ^

ergo ab altra parte

p p ordinata
1

dp, ducatur
talis

P O

ut

sit

~ng"-i
semper qualis y'
~

X ABPN
sit

erit

ea

"

^d

"

+ X
"

utroque

2 d D " termino per d x

1

+PP
%
erit

PO
et diviso

asqualis

cmque

d x
S.

= ? =
q q
d p sive

2n-i
^

ado ^
"

p, erit

(summando) x :=

X
1

^X +PP dp"
loco

asqualis ai-ea

ACP
sit

q
O.

Denique cm
et

d X Dosito

ejus valore

?
q

erit

a d q

-^dp"-ixrT7^~^. sive a a qs*: q" ^dp

,

= p X dp q
si

'Xl+pp
.

2n_i
^

PI aqualis unitat, ductaque I O, ducatur ipsi parallela Q, ab origine curvse qu secet P O

e puncto

=pdx = q X dp summando y = q
d y
S.

ide

versus originem

A
.

sumatur

A
.

X
.

d p, hoc

est

aq

"

id q

P^oductam
(sive p)
:

in

Q,

..

,
:

erit 1

O ^ P

(sive

=AP
1
)

= g;-M + ppVOL.
I.

p,

qu<e est qua-

Q,

itaque area curvae

A PQ

Kk

514.

PHILOSOPHJi: NATURALTS

TMot. Corpor.

erit S.

d p ac per consequens

sequalis y, ergo

n := 1, seu resistentia velocitatis quadrato proportionalis; quatio in banc migrabit a d ^ y

d
s

datis
ris

curvarum
:

A C P

O,

et

A PQ

quadratu-

datur ratio x ad y, et ex earum ordinatis ratio sed ut habeatur origo a qu sumi debent illarum arearum portiones, sumendum est id punctum in que P est ad P Q, ut cosinus anguli jactus cum horizonte sub quo corpus

dp.

d X ad d y

d d y

et
.

ponendo

dy

= = pdx, acdx =
1-}-??^
..y
'

invenietur

aq=S. dpy'
a d p
(1

=
p)

s.l-P

S.
S.

a p
s.

dp
1

d p
s.

et t

^ + ^p p '^"""s. dpvr-f-pT dp

v +Pa _
1

=
g

pdp
S,

p'

(1

+P

tem

S. Eequilater, cujus abscissa est p et ordinata ducta per-

( g S. d p^l+pp^ dp/\/ l-|-pp area hyperbolse

=-.

Est au-

peiidiculariter ad

axem conjugatum \^

Unde invenietur q in p semiaxis ver unitas. per hiijus hyperbolse aream ; at a!)scissa x obtinebitur per aream curvae cujus est abscissa p et
ordinata
et correspondens ordinata v desi: q nietur per aream curvEe, cujus abscissa est p et

+P

P>

ordinata

Ex

quibus manifestum

sit

verae

trajectori

descriptionem ade perplexam esse, ut ex illa vix quidquam ad usus philosophicos aut mechanicos accommodatum possit deduci.
130. Corol. 3.

VPZ

Quoniam
V

posito
et

=
v
^

1,

resissit

tentia raedii est

(127), 2a
^
^

ubi resistentia

gravitati qualis, id est, ubi

v sequalis
et

est veloti-

V
tati terminal!,

habetur

= g,

2 a g,

mover incept ad ejus anguli sinum, quippe ea fuit ipso motus initio ratio elementorum d x et

ideo (30. Lib. I.) a est altitude ex qu corpus in medio non resistente vi constante g sollicita-

d y

sique

ille

cosinus dicatur
:

c,

et sinus
,
.

s,

erit

tum

caderet ut velocitatem terminalem acquirat.

Si in hypothesi Corollarii se-

m ea origine c
A r> A K sive p =

=
1

p , q

unde

si

sumatur

131. Corol. 4.

erit ejus

extiemitas

origo
et

arearum quarum valor rationem quEesitarum x y exhibebit. f 128. Corol. 1. Quoniam invenimus v
'^

cundi resistentia parva fuerit qualem fer experitur globus ferreus non parvus magn satis velocitate per ara projectus, trajectoria P B, quam globus ille in medio resistente describit, parabol conic non multm aberrat a p b, quam edem urgente vi gravitatis uniformi g seu

~ddy^
X

'

d
;

s -

=d
V

(1

+p
dp

describeret.

Quia tamen

resistentia velocita-

p),

et

d d y
.

tem
erit

projectionis minuit, ordinata

=d dp d p = qd X
dp

erit

-=

ILgill+LP)

toriam sed
P'.

VP

C P, ad trajecK, in medio resistente paulo minor

si

quam
b.

ordinata

quare

erit v ^ s

V
'

Porr

Praeterea (13)

=d
^^^^
dp ^
.

d X y'

1 -j-

pp
^

p dicatur z, h X, erit (ex natur parabol) rectangux x, lum sub abscissis V C C b, seu h x quale rectangulo ordinat C p, vel z in datam
ta

b,

p ad parabolam conicam V C dicatur x ordinaamplitude V b, h et proind

abscissa

-j

yi+pp
qv
.

g(i
t=r

+ pp)
q

quaniitatem

1,

et ideo aequatio erit z

=hx =
ex1

qiuare erit

J d

t
.

Jnvenietur itaque 'tum velocitas corporis in loco P trajectori V P p, tum tempus t quo arcus

V gq
"
'

et
.

S.

dp
.

x X
.

V gq

Cm
minor
1

igitur ordinata
sit

C P

(quse dicatur y)

piulo

quam C
3,

p, seu z,

ponatur y

VP

e X

et aequatio ista in

qu

est e

describitur.

129. Corol. 2. Si in quatione generali supra

reperta, a

'

ds
"^

quantitas exigua, naturam trajectori

V PB

ponatur

ponere poterit

quam proxim;

loco

et-.

d d y

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

515

bx ex* scribantur b et c ut quato sity Ut jam determinentur coficientes b, e X 3. c, e, capiantur quationis fluxiones, prima, secunda et tertia, fact d x constate, erunt ill dy

= bdx 2cxdx 5ex*dx; ddy== 2cdx^ Sexdx*, d3y= edx^. x = Coincidentibus punctis V C, ideo dy = bdx, ddy = Scdx^etd^y = 6 d X Ex equatione d y ^ b d
et
fit

dicatur A, in quatione ad trajectoriam B, loco X, scribatur A, et loco y, scribatur o, quia ordinata C P, seu y evanescit in B inver 1 -j- b b) ^^ nietur o b

quas

V P

AAX

-"Tr-^ 4f

o,

et

(1

+hb)
1

und deducitur a =:

2 a

1"

A A X

3.

x,

deducitur proportio et concidente C cum V, d X est ad d y ut sinus totus Q, ad tangentem Q, S, anguli projectionis T Q,; quare si sinus totus dicatur 1, erit b tangens anguli projectionis, et ideo date hoc angulo datur b. Si velocitas cum qu corpus e

dx:dy=l:b;

(I
1

+bb)t
X
(
1

5 A 2 f b 132. Corol. 5. venitur, fact y

(1
^

+
o,

t>

lj)

=
S.X

Jacts amplitudo

B, in-

und

eruitur
,

x x

+ b b)t
"^

(1
-

-{-

12 a f

4f =
+bb)
r^

b, et

VB
_,

S a

2 v' 12
(1

+ b b+^( 4+4bb +
Maxima
jacts altitude aequationis ad traet fact

9 a-

af

b
2

+ b b)
133.
;

/
6.

Co7-oL

DG
(48)
1

reperitur,

sumpt

jectoriam
fit

V P
enim

B, fluxione

o=rbdx
d X

2xdxX
2

d y :^ o

-f

bb

4f

(I

J_bb) 72a f
1

"

va.
loco

deducitur

VD

= =V
x
.

4-b

V projicitur sit v, et f, altitudo ex qu corpus urgente vi constante g, in spatio non resis tente cadendo acquirit velocitatem illam v, erit 2 g V V (18. 19. 20. hujusce Lib.) sed (30)

V +
^

4af b
'^^
(1

Quo valore loco x,

+ bbr
D

f=

in

vv

ideque 2 g = gd = ddy ddy d 2f = autem ds* = dx*-|-dy' dd^ = dx2 + bbdx2, etddy = 2cdxV, Q.uarerit2f 2c _ 1+bb Cm hinc ~
s

bitur y, seu

quatione ad trajectoriam substituto, obtinemaxima altitudo G.

"j-r

'

est

134. Corol. 7. Ut determinetur tangens anV B, sub quo corpus data celeritate proguli jectum, per datum punctum P transibit, loco x et y in quatione ad trajectoriam scribantur daP, atque hinc eruatur valor tant C et

gentis b

dicatur

VC

p,
1

C P
4-

q,

et erit

in loco

(ex dem.).

'

'

b p

PPX V
.

^^
.

bb
P

X
parva

et

'4f

igitur quantitates b,

sint, data erit c. Invenietur quantitas per acquationem fl29) et per sequationes supr repertas d s

et

f,

dat
e,

d x v' 1+bb, ddy 6 e d X 3 ; ex quibus

j

ahitudo = +bb q = bp ppX ^ Inveniatur per = 2cdx2, etd3y = 6aedx3= b CA/T+bb hanc quationem 2cdx3\/l + bb, hmc = b quatione b + X V +kk A_V 3^ = ^ 12af Totaigitur ^ a n + bb) hanc q=: b p p p X P X ^ assumpta y = bx cx^ ex^fity =
esset,

tertia

ad^y^dsddy

12af

Si

medii densitas infinit

a foret infinita (150),

1

et idcirc

eruitur
.

valor tangentis

qui dicatur
-\-

et

k,

et in

superio ri loco (1

b) S,

sequa

scribatur (1
abibit

b)

^
'

et illa in
^

to

bx --x(i^-)-.3x(l^)
in

_i_
'

b b

*/

-I-

12 a f

-^

k k
J

1^^

^""^

.,

^'*

J duarum

qu data

velocitate terminali datur a, (130).

a,

dimensionum
b,

facile suppeditabit

valorem ipsius

per experimentum reperiri ; nam si e loco B sub angulo date T dati cum velocitate projiciatur corpus in medio supposito et observetur amplitudo jactiis B,
Poterit etiam linea

quaraproxim-

1S5. Corol. S. Data celeritate jacts, invenitur angulus maxim omnium aroplitudini conveniens, si in quatione Corollarii 5. in qu x

K.k:2

516

PHILOSOPHIiE NATUKALIS
V

[Mot. Corpor.

exponit quamlibet amplitudnem B, sumatur tangens b variabilis et sumptis fluxionibus ponatur d X o (48). Calculo enim inito inveniebb) tur 4 f 2 bb)2 (1

-V/ 1

= 5abX(l
adeoque

projectionis est b, sinus totus 1, et proind secans

V +b
1

b.

Quoniam

vero tangens anguli

^
b b
s
s,

_^ b b
1
:

si

ejusdem anguli sinus dicatur

1 -}-

s,

neglectis

&c. + b b 4bcx4-4ccx2_6bex2, 6 a e ?4 a h X Sc + eexXV^+bb 2bcx +bb V terminis ubi x extrada

-ji

^ occurrit et

ra-

erit -y/

l-[-bb:b=l:s,
s s, et

dividende

l:bb=l
et

atqu

it

b b

s s
,

A^

ss: ss
s

bb:

Ut autem die per formulam Newtonianam. hc quantitas constans sit et aequalis unitati, terin numeratore 6 a e -{- 24 a h x, mini homologi
et

denominatore 2c-y/
c c
-

-|-b b-]-6 e x

y'

1+bb
id est,

Loco b

substituatur

\^

(1

in
s s

aequatione

modo
(1

(1

inventa et 3 ss) ^
ss)'-^ (1

illa

in banc mutabitur,

= 3as
si

4fX
Ex
it

Sss)2=:3asX
obtineri.

X ^

_o
s

4 f
hoc

X
est,

s s)
,

(1

s)

(1

2s
s

s).

qu quatione,
potest
s

eruatur valor sinus

Scribatur
in

dabi-

X 4 b bb ponendi sunt ^ V + ^ 6ae= 2c^l-j-bb, et24 ahx = X ^ b bjj Ex 6ex-v/l-|-bb ^ ^ V +a/ 4- b b = = suppositionibus
sequales,
1

__^__^__

C C

-.

bis

eruitur e

;;

tur angulus quesitus.

Per approximationem
aequatione
si

3 a

=o

a \/ ^

nam

trajectoria in

medio

(l+y4^,eth=e.^^q^' i
1

2 a

bec

non

resislente describeretur,

angulus

T V B

V
t

1+bb

~~

b)^ (1+b _ bX(l+bb) Quar 9Gaff 48a2f x2 X quatio assumpta y ^ b

erit

(1+bb)
a f

X3X +

(1

+ bb) 2 _X4X 12 a f

"" ^ 96_af_f 48a2"f~ Et eodem modo determinarentur cofficientes

"^

in sequationibus plurium terminorum seu ad parabolas superiorum generum.

va
proind sinus ejus \/ ^, 1 ; et ideo in medio vald raro est fer s y' i; quatio igitur erit 4 f 3ss)2:=(i quae fl facillim resolvetur ad instar equationis duarum dimensionum. Hinc autem invemtur s paulo
foret semirectus,
et

137. Corol. 10. Si resistentia medii unformis, partim constans supponeretiir et partira velocitatis quadrato proportionalis, posset

etiam trajectoria
Sit

V PB

quamproxim

cum

sit

sinus totus

definiri.

enim

resistenti

pars uniformis

2ss)X5av'i;

kg

_^ "^

2a'

ent (28) g d y
et

+ -^
.
:

kg d

v2

^VdV
vdv

minor quam ,^ i
136'.

adeoque angulus projectionis

(30)
^
^ cr

semirecto paul minor.

Corol. 9. Si mdium esset paulo densius, assiimenda foret quatio ad trajectoriam, y 5

v2

= _^^ d d y
4'^-

adeoque (127)
', his

=
2

o'ds^d^v

d V ='"^'2ddy'^
et

valonbus loco

,,

b X

'

X X
4;

(1+bb)
4f

hX
In
ill

X3X ^
'

(1

+bbb)
12 a f

V ^

V
,

v,

in priori aequatione substitutis sit

kgds gdy+-^
ideoQue k ideoque

gds3

aut etiam alia plurium terminorum. autem it determinatur valorcofficientish.

Pro

coffieientibus datis

1+bb
et

' 4 f scribantur c, e, ut sit quatio . ex^ hx4, et sumptis ut supr (131)

+b l'JTf""' yr^bx cx^

(1
b)'2-

fuerit, sistentiatotar, e x 3, et trajectoriam fluxiones fact d X, constante, capiantur secund et terti qu concidente puncto C,

- J^ _ ponatur quatio ad exigua VPB, y = bx cx^ pnm,

ddy= 2cdx^
)
;

2ddv-' 27diry-'^y ^J^ll. Jam si re^-j^y ddy^

_,,

e^ds^d^y

fluxionibus

primis,

secundis

tertiis,
=

fact

cum V, eruntdy=bdx,
et

X,

constante,

invenietur

(129) ^

-r

6 a e
(

2 c

+ 24 a h X + 12 h

d d y

anguli projecCorol. 4. 131.) b, tangens ut (in ^

tionis,

=6

d X

3 (1

31

unde invemtur

existente sinu toto 1, et c

=:

1+bb ^f~'

Liber Second.]
stante

PRINCIPIA MATHEMATICA.

51T
(1

ubi f est altitudo ex qu corpus urgente vi con-

g cadendo in spatio non resistente acquirit jacts velceitatem. Quantitas e determinabitur

per quationem k
si
,

_ kX + bb)g "^ ~ 24 ff
(l

+bb)
12af

^"''"

= addy
-j

ds^ -

dsd^y ~ Nam ddy^

propter asquatio assumpta in haiic abit

-'.

y= b x
2
'

X X

in ill loco

s,

d d

y,

sorum

valores

d x

X
'

(i

^ y,

substituantur ipb b), f 2 c d x, et

(I

b b)

4 f

X
g
,

(1

+bb)
12 a
t

-6edx3,eritk=-(H:^)+i^(il^*.
und eruitur e

' 2 a c 2 k e c

2 c c c^^_j_^3[,^ 1

'

x^kX
(131.)

(1 -I-

h b)

24 ff

et quantitates a et k,

^-

ex phasnomenis poterunt determinari ut suprs

3X(l+bb)^

3 a

KkS

518

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De
motu corporum quibus
partim
iJi

III.

resistitur

partim in ratione

velocitaSf

ejicsdem

ratmie duplicata.

PROPOSITIO

XI.

THEOREMA
i7i

VIIL
iii

Si corpo7'i resistitur partim in ratione velocitatis, partim

tione duplicata, et idem sol vi insit

velocitatis rasima?i-

medio similari movetur:

;

tur autem tempora in progressione arithmetic

reciproc proportionales, data
sione peometric.

quantitates velocitatibus

qudam

quantitate auct, erunt in p'ogres-

Centro C, asymptotis rectangulis

bola
toto

CA
H

et

C H,

describatur hyper-

BE CD

e, et

asymptote

H parallelae sint A B, D
G
:

E, d

e.

In asymp-

dentur puncta A,

et si

tempus exponatur per aream hyperbolicam

ABED

uniformiter cres-

centem; dico quod velocitas exponi

potest per longitudinem

D
C

F, cujus

reciproca

GD

un cum data

G
G

componat longitudinem
Sit

in pro-

enim areola

D Eed
qum

datum
mini-

D
F

temporis incrementum

mum,

if)

et erit

d reciproc ut

D
(^)

E, ideque directe ut
(per hujus
1
.

C D.

Ipsius

autem

GD

decrementm, quod
seu

Lem.

II.) est

Dd GDq^

erit ut

GDq

CD

CG + GD GDq

id

est,

ut

GD
Et
erit

"^

C G GDq
DE
e

Igitur tempore

ABED

per additionem data-

(^) *

D d reciproc ut D E.
D

areola evanescens

Est enim d aequalis rectangulo

quod, ob datum temporis increut quantitas data, et ide d, est E, id est, reciut quantitas data divisa per

D E X D d,
erit

mentum,

D E ; sed (per Theor. IV. de Hyperb.) datum est rcctangulum C D X D E, proinde C D, est reciproc ut D E ; quar erit D d direct ut C D. Cas. 4. (*>) * Per hujus Lemma IL
proc ut

Liber Secqnd.]
rimi particularum
ratione
tia,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

519
in

E Dde
(*=)

uniformiter crescente, decrescit

GD

edem

cum

velocitate.

Nam dcrementum
velocitatis

velocitatis est ut resisten-

hoc

est (par

Hypothesin) ut

summa duarum
;

quantitatum, quarura una

et ipsius

est ut velocitas, altra ut

quadratum

decremenprior est ipsa

tum

est ut

summa

quantitatum

G JJ

p^-r^^ et

G JJ q

quarum
^:^-^} '^GD'
(^)

posterior GD'^ GDq

-,

et

^^r-r^-

est ut

proinde GDq^
:

ob analogum

dcrementum,
proportionalis,

est ut velocitas.

Et

si

quantitas

D,

ipsi p^r^^ reciproc

G 13

quantitate data

G
(^)

augeatur;

summa C D, tempore

ABED
Q.
e. d.

uniformiter crescente,

crescet in progressione geometric.

Corol. 1.

Igitur

si,

datis punctis

A, G, exponatur tempus per aream

hyperbolicam

ABE

D,

{^)

exponi potest velocitas per ipsius

GD

reci-

procam
(^)

^.
Sumendo autem

Corol. 2.

GA

ad

GD

ut velocitatis reciproca sub

initio,

ad

velocitatis

reciprocam in fine temporis cujusvis

ABE

D,

in-

venietur

punctum G.

Eo autem

invento, velocitas ex dato quovis alio

tempore inveniri potest.

C)
ris

Nam dcrementum velocitatis, dato tempomomento, est ut resistentia (15).

1

GD ~
1

' '"'^ velocitas

nulla ubi

,i

^ G D
-r^

erit in-

^^
lit

G^'

cnalogum dcrementum,

est

finita, tune autem area quae tempus exprimit infinita etiam est, ex natur hyperbola;.

BADE
A

velocitas. Si enim duarum quantitatum fluenlium incrementa vel dcrmenta dato tempuscu)o producta analoga sint, eorum incrementorum vel decrementorum suramas seu fiuentes ipsse ab eodem initio sumpt, sunt analog (per Cor. Lem. IV. Lib. 1.).

Punctum ad arbitrium as (^) * Corol. 2. sumitur in asymptoto C li et assumpto etiam quovis puncto ut area A B E tempus da-

tum exponat,

it

determinandum

est

punctum

LJ^

n
(f)

* Crescet in progressione geo7netric

j^-j

(580.

Expom

potest vdocitas

per

ipsius

reciprocam
lisi

^.
G
J)

Und

patet velocitatem non-

tempore

infinito extingui posse, * erit

enim

G, ut sit G A ad G D, ut velocitatis reciproca sub initio ad velocitatis reciprocam in fine temP""^ cujusvis A B E D, quod per Corol. 1. iiquet. Invento autem puncto G, ex dato quovis alio tempore quod v. gr. sit ad tempus primo jatum ut area A B S R, ad aream A B E D, ^abitur velocitas qu erit reciproc ut G R, seu quae erit ad velocitatem sub initio in A, ut G A ad G R datain.

Kk4

520

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO
XII.

[Mot. Corpor.

THEOREMA

IX.

lisdem positis, dico qiibd

si

spatia descripta sumantur in progressione aritli-

metic, velocitates data

qudam

quantitate auct erunt in progressione

geometric.

In asymptoto

C
S

detur punctum R, et erecto perpendiculo

S;

quod occurrat
hyperbolicam
data

liyperbolas in S,

exponatur descriptum spatium per ai'eam

erit ut

ED
dum
d
e,

et velocitas

longitude

G D,

qu cum

componit longitudinem
spatium
spatii

C
S

in progressione geometric de-

crescentem, interea
C*)

ED

augetur in arithmetic.

Etenim ob datum

incrementum

ED

lineola
est ip-

d, quas

decrementum

sius

G D, erit reciproc ut E D,
C D, C
hoc
ut

ideque directe ut
est,

summa ejusdem
dat

G D

et longitudinis

G. Sed

velocitatis

decrementum, temreciproc proportiospatii particula

(')

pore
nali,

sibi

quo data

D d e E describitur,
recte ut

est ut resistentia et

tempus conjunctim, id
est ut velocitas,

est di-

summa duarum

quantitatum,

quarum una
;

altra

ut velocitatis quadratum, et invex's ut velocitas

ideque directe ut

summa
Decre-

duarum quantitatum, quarum una

datur, altra est ut velocitas.

lineee

mentum
logae

igitur

tam

velocitatis

quam

D,

est ut quantitas data et

(^)

quantitas decrescens conjunctim, et propter analoga dcrmenta,

ana-

semper erunt quantitates decrescentes ; nimirum

velocitas et linea

G D.

Q.

e.

d.

Corol. 1.

Si velocitas exponatur per longitudinem

G D,

spatium de-

scriptum

erit

ut area hyperbolica
si

DE

S R.

Corol. 2.

Et

utcunque assumatur punctum R, invenietur punctum

capiendo
*

GR
ob

ad

G D,

ut est velocitas sub initio ad velocitatem post spaadeoque date spatii incremento ut velocitas inverse. Quar date spatii incremento, velocitatis

C^)

Etenim

datum

spatii incrementiiTn,

per hypothesim qu spatia siipponuntur in arithmetic progressione crescere. (') * Est lit resistentia et tempus conjunctim. Velocitatis decrementum est ut resistentia et tempus conjunctim (15), tempus vero est ut in-

decrementum
tas inverse,

est ut resistentia directe et veloci-

id est,

directe ut

summa duarum
(Per Cor.

quantitatum, &c.
(^) *

Analog semper erunt, &c.

Lib, I.).

crementum

spatii

directe

et

velocitas

inverse,

Lem. IV.

Liber Secund.]
tium quodvis

PRINCIPIA MATHEMTICA.

521

ED

descnptum.
(par Prop.

(')

lavento autem puncto G, datur

detur velocitas ex dato tempore,
;

spatium ex data velocitate, et contra.

Corol. S.
et

Unde cm
:

XL)

per hanc Propositionem detur spatium ex data velocitate

et contra.

dabitur spa-

tium ex dato tempore

PROPOSITIO

XIII.

THEOREMA

X.
recta,

Pozito quod corpus ah uniformi gravitate deorsum attractum

vel descendit; et

ascendit

quod eidem

resistitur

partim in ratione
si circuli et

velocitatis,

par-

tim in ejusdem ratione duplicata: dico quod,

hyperbol dia-

metris parallel rectce per conjugatarum diametrorum terminos dticantur,

et velocitates sint ut

segmenta

qudam parallelarum a

dato puncto ducta

iempora erunt ut arearum

sectores, rectis

a centra ad segmentorum termi-

nos ductis abscissi: et contra.

Cas.

1.

Ponamus primo quod

corpus

ascendit, centroque
vis

et

semi-diametro quo-

D B desci-ibatur circuli quadrans B E TF, D B terminum B agatur infinita B A P, semi-diametro D F parallela.

et per semi-diametri

In e detur punctum A,

et capiatur

segmen-

tum

AP

velocitati proportionale.

Et cm

resistentise pars altra sit ut velocitas, et pars

altra ut velocitatis
^*) *

quadratum

sit

resistentia

Si eniin Inventa autem puncto G, &c. sit ad velocitatem sub initio ut A ad G R, dabitur punctum A, et hinc dabitur area B S R, seu spatium descriptum. Et contra dato spatio, sive data are B S R, dabitur punctum A, et ind velocitas A. Ex his autem patet spatium finitum infinito tempore describi ; ubi enim punctum coincidlt cum puncto G, velocitas omnis extinguitur, et opatiuin descriptuin exponitur per aream finitam

velocitas data,

b V d

V,

et

hinc d s

=
a
-|-

atque adeo
s

s=
fit

Q,

bX L. a-j-v; quia vero ubi = o

c,

A G

:^

invenitur constans

0,= b X
Sit

L* ^ 4"

'^

et ide s

=r b
h
;

L.

-
-,

L. h

=
a

1,

et

.sXL. erit
h

a-l-c = L. a-j-v
a
-|-

ac h b

,_i

= a4-c y
\

-|-

quam
t per

ordinata

S abscindit

cum

altra ordina-

und eruitur

a; quar dato spa-

duct; velocitas ver nonnisi infinito tempore potest evanescere (per Cor. 1. Prop.

hT
tio

XL).
138. Schol. Eadem per analysim facile inveniuntur. Dicantur resistentia r, celeritas initialis
c,

(13)dt=
b
a

datur velocitas et contra. b d V

Cm

autem
a

sit

= aV
erit

-|-

d b = X VV +
a ^

spatium descriptum
1

s,

tempus
-j-

t,

velocitas re.

sidua v, ponaturque
r

r= a v

vv
,

X , V
XL.

d V

t=Cl-j
b

xL-a
a 4- V

+v
.

erit (16,

17)

V d

V,

seu

avds-}-vvds

h a

etpo. -^' v=CH--XLV 'a

52v.

PHILOSOPHIE NATURALIS
AP
quad.

[Mot. Corpor.

tota ut
in

+
ut

BA

P.

Jungantur

ac T, {^) et exponatur gravitas per

D A, D P circulum scantes D A quad. ita ut sit gravitas ad

ut

resistentiam in

DA

q ad

AP

-f

BAP

et

tempus ascensus

totius crit

circuli sector

ED

T.

citatis

D V Q, abscindens et veloA P momentum P Q, et sectoris D E T momentum D T V dato temporis

Agatur enim
et velocitatis
()

momento respondens; mentum illud P Q erit

gravitatis

decre-

ut

summa

virium

D A

et resistentiae

A P

+
IL

BA
ipsi

P, id est (per Prop. XII. Lib.

D P quad. Proinde area D P Q, Q proportionalis, est ut D P quad. et area D T V, quae est ad aream D P Q (p) ut D T q ad D P q, est ut datum D T q. Decrescit igitur area E D T uniformiter ad modum temporis futuri, per subductionem datarum particularum D T V, et propterea tempori ascensus totius
Elem.) ut
()

proportionalis est.

Q.

e. d.

Cas. 2. Si velocitas in ascen-

su corporis

exponatur

per

longitudinem
et resistentia

AP

ut prius,

ponatur esse ut
P, et
si

AP
per

BA

vis

gravitatis

minor

sit

quam quae
;

piatur ut
sit

D A q exponi possit caB D ejus longitudinis, A B q B D q graproportionale,

sitque

vitati

sito t

=o

et

=
^

c, fit

Q=
'

L.

+
'^

adeoquet=
et hinc t

XL-
ac
a V a

XL.
,

=L

cv + 4^
-|- c

-T*>

et

=: -[
Dato

ac-l-cv

av-{-c

unde eruitur v

a c
ieitur

semper poterit per quadratum secantis A D qiisB quantiimvis magna assumi potest; in 2- casu ^ quae quanper ditferentiam A B ^ B tumvis parva esse potest; et in 3- casu per quadratum A B ^. (") * Ut summa virium (18). Nara are; () * Ipsi P Q proporiionalis. P est i B D P Q. et ide ob datam

ah''+ch''
tempore dabitur velocitas
et

i B

Q D est

ut

Q,.

{^)* Ut

D T
DP
;

q ad

q.

Triangulum

spatium ac contra. * Et exponatur gravitas per q. CorC") pore ascendente ratio gravitatis uniformis ad resistentiam vel major est ratione quadrati dati A B 2 ad quantitatem A P ^ -[- 2 B A P, vel minor vel qualis. In l"- casu gravitas exponi

DA

evanescens
centro

Q,,

non

difFert

a sectore circuli

D et radio D Q. descripti, inter lineas D Q et D P hic vero sector est ad similem secquar area torem D T V, ut D P ^ ad D T D T V, est ad aream D P Q, ut U T ^ ad D P et perinutando, area D T V est ad D T %
^'j

^,

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

523

hyperbola

D B perpendicularis et aequalis, et per verticem F describatur F T V E, cujus semi-diametri conjugatse sint D B et D F, quque secet D A in E, et D P, D Q in T et V et erit tempus ascensus totius ut hyperbolae sector T D E.
F
ipsi
;

Nam
est ut
(1)

velocitatis

decrementum

B Pq ut D T q ad D P q ideoque, si ad D F demittatur perpendiculum G T, ut G T q seu G D q D F q ad B D q, utque G D q ad B P q, et diBDq. Qiiare cm area D P Qsit ut P Q, visim utDFqadBPq BDq; erit area D T V ut datum D F q. Decrescit id est, ut B P q
id est, ut
;

summa

resistentiae

APq + 2BAPet gravitatis A B q B D q, B D q. Est autem area D T V ad aream D P Q

Q,

in data

temporis particul factum,

igitur area

EDT

uniformiter singulis temporis particulis aequalibus, per

subductionem particularum totidem datarum

proportionalis est.
Cas. 3. Sit
resistentia,

D T V,

et

propterea tempori

Q.

e.

d.

A P et B D

velocitas in descensu corporis,

q A B q

etAPq +

2BAP

vis

gravitatis, existente angulo

DBA
erit

recto.

Et

si

centro

D,

vertice principali B, describatur hyperbola rec-

tangula

BETV

secans productas

hyperbolae hujus sector

D A, D P et D Q in E, T et V; D E T ut tempus totum descenss.

P Q, eique
id
est,

Nam velocitatis
gravitatis

incrementum

proportionalis area

D P Q,

est ut excessus

supra resistentiam,

ut

BDq ABq 2BAP APq seu B D q B P Et area D T V ad aream D P Q D T q ad D P ideoque G T q seu G D q BDq
q.

est
q,

ut

(^ ut

ad

BP

q,

utque

visim ut

D P Q ut BDq BPq, erit area D T V ut datum BDq. Crescit igitur area E D T uniformiter singulis temporis particulis qualibus, per additionem totidem datarum particularum D T V, et propterea temcm
area
sit

BDq ad BDq BPq.

GD

q ad

BD

q,

et di-

Quare

pori descenss proportionalis

ut area dem.) area T V ut
;

est.

Q.

e. d.

Cm igitur (ex D P Q ad D P (") * H est ut JB p q B D q. Est enini D P Q ut D P erit etiam area APq-|-2BAP-|-ABq=BPq. D D T seu ut datum quadratum {^) Ut G T q. Nam ob similitudineni trianD B 2 ergo, tempore dato, data est area gulorum D G T, P B D est D T q ad D P q D T V> et ide temporibus qualibus qualiter ut G T q = G D q BDq (ex conic. vid.
^.

sit

=',

2,

decrescit area

ED

T, ad

modum

temporis futu-

not.

in

Cas. 2. Prop.

G Dq

ad

B D q,

et

IX.) ad dwim, &c.

BDq,

utque

524
Corol. Si centro

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpok,

semi-diametro

DA

per

verticeii

ducatur arcus

t similis

arcui

E T,

et similiter

subtendens angiilum
erit

A D T:

velocitas

AP

ad velocitatem,

quam corpus tempore E D T, in spatio non resistente, ascendendo amittere vel

descendendo acquirere posset, ut area trianguli
,

D A P ad aream sectoris D A
(^)

t;

ide-

que ex dato tempore datur.

locitas,

Nam

ve-

in

medio non

resistente, tempori,

atque ideo sectori huic proportionalis est ;

in medio resistente est ut triangulum ; et in medio utroque, ubi

qum mi-

nima
(^)

est,

accedit ad rationem aequalitatis, pro

more

sectoris et trianguli.

Nam

velocitas

in medio

non

resistente

(25. Lib I.) temjMri atque ade sectori T, t, proportionalis est ; in et proind sectori

DA

ED

medio resistente est ut A P, seu ob datam B D ut ^ B D X A P ; siv ut triangulum A D P; et in medio utroque ubi qum minima est,

nempe

corpori velocitas sit P, erit ut sector hyperbolicus nam velocitatis decrementum ; Q, in data temporis particul factum eique proportionalis area est ut excessus resistenti supr gravitatem (18), id est, ut P* seu -f 2 B

DET

DPQ

descenss e quite vel in fine ascenss accedit ad rationem aequalitatis ob resistentiam evanescentem, evanescente velocitate, pro more sectoris t et trianguli P countibus punctis t et P cum puncto A. 139. Quoniam ubi in corporis descensu B P fit B D, angulus B P semi-rectus evadit, et recta P asymptotus hyperbol asquilaterae E T manifestum est quod corpus e quite cadendo nonnisi finitam velocitatem infiinitie

DA

DA

et area D T V est ad aream D P Q, D T 2 ad D P ^, ideoque ut G T (seu 2 G D B D ^) ad B D 2, et ut G D ad B P^ et divisim, ut B D ^ ad B P ^ B D^ Quar cum area D P Q, sit ut B P^ B DS Crescit igierit area D T V ut datum B D ^. tur area E D T, uniformiter singulis temporis

B D

A P-f A

B^ B D^

P2_
^'

ut

^,

particulis aequalibus per additionem totidem da-

tarum particularum

D T V,

et proptere

tempori

nito tempore possit acquirere. Erit velocitas tempore infinito acqiiisita

enim

A B.

B D

Si vero corpus verticaliter deorsum data cum velocitate projiciatur, vel ilia velocitas maxim seu terminali

A B qualis
motu uniformi

BD

est, et in hoc casu corpus descendit ob resistentiam gravitati sequalem ; vel terminali minor est, et corporis cadentis motus perptu

acceleratur, donec infinito tempore velocitatem maximam acquirat ; vel tandem ter-

minali major est, tumque corporis motus perptu retardatur, donec infinito tempore elapso ad velocitatem terminalem reducatur; hoc autem casu sic absolvitur
constructio.

major,
vitatis

A a velocitas date projectionis terminali A P velocitas perptu decrescens, A P ^ +2 B A P resistentia, et B D ^ A B ^ vis graSit
;

existente anguio

piatur

F, ac centro et vertice principali F describatur hyperbola rectangula F E T V, secans rectas a, P et Q, in E, T, j tempus descenss ab snitio usquequ residua

DBR

B R

= B D, compleaturque quadratum
;

DBA
D

puncto P, asymptote
seu
infinitus,
Q,. e. d.

Concidente vero descenss proportionalis est. P, cum cum R, et ide recta

recto

et

si

ca

B D A B qualis

R, velocitas

A P

terminali

evadit, et sector

AR DET
fit.

proindeque tempus etiam infinitum

140. Hinc etiam si centro D, semi-diametro a, per verticem.a, ducatur arcus hyperbolicus T, et similiter subtendens a t similis arcui

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Scholium.

525

(f )
tatis

Demonstrari etiam posset casus in ascensu corporis, ubi

est

vis gravi-

minor

qum qu exponi

possit per

D Aq
q

et

major qum quae exponi possit per

AB
B A

BD

seu
q,

AB
et

q q, exponi dbet

+ BD

per

AB

q.

Sed propero ad
;

alla.

angulum a

DT

velocitas a P, in

medio

resis-

Si itaque resistentia

tente tempore

E D

T, extincta,

erit

ad velocita-

ponatur esse ut P, vis autem gravitatis ut A B

erit

A P^
^
;

-4-

tem-

tem quam corpus eodem tempore

resistente e quite

in spatio

non

descendendo acquirere posset, ut area trianguli D a P, ad aream sectoris a t, ideoque ex dato tempore datur, et hinc datur

pus ascensus totius

ut

A T et

etiam ut

A P.

Nam

triangulum

in

quoque velocitas residua A P. Nam velocitas medio non resistente acquisita tempori, atqu

stantem F, est ut basis gula similia T F, A T

DT

BP

A, ob altitudinem con-

ide sectori

Da

DE

A P
tionis

D AT; et jungendo
terminis

A T et propter trianP est D F T F =

:

termines secunda? raest

T, et proind sectori simili

;

cum
:

proportionalis est

velocitas in

medio

re-

sistente extincta, est ut

triangulum

Da

B
est

P)

TF

4i

A T

P, et in

medio utroque ubi qum minima est, accedit ad rationem aequalitatis pro more sectoris D a t, et
trianguli

ergo

D F -}- A P (sive B D) A P A T, A P X BD sive ob datum

prim
(sive

=
.

a P.

D,

AT
In

est ut
isto

(f) 141. Demonstrari posset casus in ascensu corporis, ubi vis gravitatis exponi dbet per * Velocitas in ascensu exponatur per q,

^.
AP
est

142.

casu velocitas

ad veloci-

A P q-j-2 B A P, exponatur vis gravitatis per A B q capiatur B D et D F = B A ertctoque perpendiculo F T A

sit

AB A P ut priuE,

tatem

quam
non

corpus tempore
resistente

DAT

A P
sive

resistentia ut

B P

ascendendo amittere vel descendendo acquirere posset, ut B P ad A B. Nam velocitas in medio non resistente tempori sive rectae A T proporatqu ideo are
in spatio

DAT

tionalis est

in

medio

resistente est ut
est,

A P,

et in

medio utroque ubi qum minima

rationem qualitatis ; nam B, ratio linearum A P,

cum

accedit ad capiatur

BD

qum minima est, A F, F D quse est

, in puncto A ubi accedit ad rationem linearum

qualitatis.
erit

Quare

velocitas

ad velocitatem in medio non resistente eodem tempore amissam acquisitam ut A P ad A , hoc est ob
P, in medio resistente
triangula similia
vel

DAT

APT, BPDutBPadBD
d.

A
143.

B.

Q.

e.

Ex

formulis quas (19) dedimus facile

intelligitur

quomodo ad hoc Theorema X. de-

veniatur.
tas
V,

Nam

si

dicatur gravitas g,
-j-

velocit;

resistentia

2 a v
1

v
17)

v,

et

tempus
-j-

corpore ascendente
erit

erit (16.

gdt

gulum

tempus ascensus lotius ut sector sive trianD T A, agatur enim D V Q, abscindens

+ vvdt:^ dv,
1

et ideo

t=
d
v

d
;

2avdt
V
.

et velocitatis

moraentum

momentum

D T

Q, et sectoris

D TA

Ponatur v 4- a
-1'

=
a

V v-j-^

x, et ideo
a,

V,

velocitatis

decrementum

P
ut

Q, est ut

summa

B A P -f A B q id est (per 4, 2'B P q est auem area D T V ad are.im D P Q, ut D T q ad D P q, sive ob triangula similia D T F, D P B, ut D F q ad B P q, est ergo area D 1" V ut dalura D F q. Decrescit igitur area J) T A ad niodum tenipnris
q 4- 2 Elem.) ut
;

A P

resistenti et gravitatis sive

2av
si

= xx
fuerit

net d

^1

Und
:

g
b,

a, erit

fuluri per subductions m partie ularmii. T V, et propterea tempori ascensus toiius proportionalis
est.

a a = b g aa = bb dX
quantitatis

erit

d
d
t

d ^ X X dx = x X b b
t

r^

=d
-j-

a v-|-g

x, et

v v
.

d X

XX

aa g d x

Si

-j-

erit

-^ = XX bb
r-i

Fluens

est

fluens quantitatis

526

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO XIV.

[Mot. Corpor.

THEOREMA Xi
est ut

lisdem

jpositis,

dico quod spatum ascensu vel descensu descripfum,

jper

differentia

are

quam tempus

exponiUir, et are cujusdMm alterius

;

qu augetur

vel diminuitur in progressione arithmetic

si vires

ex resis-

tenti et gravitate composit sumantur in progressions geometric.

Capiatur
portionalis.

AG

in (fig. tribus ultimis) gravitati, et

Capiantur autem ad easdem partes puncti

A K resistenti proA si corpus desccL^

dit,

aliter
:

ad contrarias.
et descript

Erigatur

b,

qu

sit

ad

DB
vires

ut

DBq

ad

BA C

ad asymptotos rectangulas

b N, erectaque

K N ad

K perpendiculaH,
=,
b

(*)

K, C area A b N

H hyperbol
K
C
augebitur

vel diminuetur in progressione arithmetic,

(")

dum

K in pro-

xx
ris

(107), fluens quantitatis

pendet a quadratur ^ + bb''

,

sectoris circula-

bb

XX ponendo v -j-a=xetg-^a a=
,

dx
,

a qu&-

b, fluens

autem

quantitatis

pendet

dratur sectoris hyperbolici ; atqu hi sunt 1res casus pro corporis ascensu; pro descensu ver est (19) g dt v t d t d v, et ^ ^' ^ ^ ideo d t

a quadratur byperbolae.
(t^

2avdt = 2av vv g

* j^^^
!.)

^^

N K augebitur
C II,
&c.

vel,

&c. (380.
-vires

Lib.

(") *

Dum

vires

Sunt enim

-^-aaxx

acclratrices vel retardatrices ut

C K,

siquidera

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
(^)

527

gressione geometric sumuntur.

Dico

igitur

quod

distantia corporis

ab ejus altitudine maxim

sit

ut excessus areas

AbNK

supra aream

DE T.
Nam cm A K
matur data qusevis
et

utAPq + 2BAP; assuAPa4-2BAP LZ_ quantitas Z, et ponatur A K sequalis

sit

ut resistentia, id

est,

(per hujus

Lemma

IL)

erit

ipsius

2APQ

2BAX PQ ^^^ 2JB

K L O N quale ^
Cas.
1
.

^^^Qx^O
Z
(^)

^^2ZxCKxAB
(.)

K L sequle PQ, et areae A b N K momentum B P Q X B D cub seu

A K
momentum
.

Jam

si

corpus ascendit,

sitque gravitas
(^)

utABq+ BDq
A
P
C, quae gravitati

existente

BET

circulo (in figura prima)

linea
et

proportionalis est, erit

^LT
erit

9,

i^)

q seu

A P

+
Z.

2BAP + ABq+ BDq

C^)

ideque area

DTV

erit

ad aream

A K X Z + A C X Z seu C K X D P Q ut D T q vel D B q
sit

ad

CK

Z.
ut

Cas. 2. Sin corpus ascendit, et gravitas

AB
q^

q
^r^

BDq,
et

(^)

li-

nea

AC

(in figura

secund)

erit

AB

lu

BD

D T q erit

ad

DPqutDFqseuDBqadB Pq BDq
+ ABq BDq,
id est,

ad

seu A Pq + 2BAP A K X Z + A C X Z seu C K X Z.

in corporis ascensu vis retardatrix estAC-|K, seu sumitia virium gravitatis et resistenti,

et in

descensu vis acceleratrix est A C A seu excessus vis gravitatis supra resisC tentiam (18).

"t

-j-BD^adAP^-4-2BAP, et (per Hyp. AP^-I-2BAP Ar<j xr L_ A C ad A K, seu Quare

)
.

j iJJico igitur quod distantia corpons ascenab ejus altiludine maxim et distantia descendentis a puncto quietis et que decidit sit
\^

\ *
)

7->-

j-

dentis

ut excessus, &c.

C)
Hyp.)

* Seu,
est

&c.
:

Nam

.^^AP^ SBAP et ninc habetur + A =, C ad Zi A ^ = BD^ A C= B + ,etACXZ=rAB^ +BD

,

gj^j

AE^

ED^adAP^

2BAPut

Ab:DB = DB^:4BAX AC, ideoque (ex aequo) LO: DB=DB^: 4BA

constr.)

L O

=CA

(per Theor. IV. de : C K, et (per

C) * Et rectum, et quia atque A C Z

D P q, &c. Ob angulum D B P AKxZ==AP2-|-2BAP,

X

C K,

et

bine

LO

D B3

=AB +BD
^

^,

ut ex su-

-tr*

Quar

528
(S)

PHILOSOPHJiE NATURALIS

TMot. Corpor.
ut

Ideque area

D T V

erit

ad

aream

D B

CK
tas

ad

Z.

Cas. 3.
sit

Et eodem argumento,

si

ut

BDq A Bq
Ju

B D

AB
ei-it

corpus descendit, et pi'opterea gravi-

q,

et linea

A C

(in figura terti)

sequetur

^h)

area

DTV

ad aream

ut

DB

q ad

cK X Z

ut supra.

Cum igitur areae illas semper sint in hc ratione; si pro are T V, qu momentum temporis sibimet ipsi semper aequale exponitur, scribatur determinatum quodvis rectangulum, put B D X m, erit area P Q, id est, i B X P Q, ad B X m ut C K X Z ad B D q. Atque inde

fit

()

D cub. aequale 2BDXmxCKxZ, et arese A b N K B P X B D x m ^^_ momentum K L O N superius inventum

PQ X B
fit

AB^ 2BAP AP2=ACXZ A K X Z= C K X aream inventum Momentum KL N BD2_A B^' 2BAP AP2=AC ()B F Q.X B D3 _ BPXPQXB D3 XZ AKXZ=CKXZ. ''^'azxcKxAB^azx c:;kxab'
(S) * Ide'oque area &c. in 2- Cas. Prop. XIII.) area

BTV,

Nam

(ex dem.

D T V, est ad DPQ, utBD^adBD^ BP2 =

Z-

superius

('') * Erit area V. 3' Cas. Prop. XIII.) area

DT

(Ex

demonstratis in
est

Q, ut

B D^ad B

D2_BP^ = BD=

DTV

ad aream

Quar cum sitPQ,XBD3=2BDXinX CKXZ,eritKLON=^l>^^"^. ^ AB

'

Liber Secund.]
feratur areae

PRINCIPIA MATHEMATICA.
momentum
''

529
m,
et

D E T
X

D TV

seu

B D X

restabit

ArX

Jj

-L>

AB

-ggj. j^j^^j.

differentia

momentorum,

id est,

momen-

tuni differentiae arearum, sequalis

AB
(^)

__}

et

propterea ob daspatii

tum

ut velocitas

P,

d est, ut

momentum

quod corarearum

pus ascendendo vel descendendo describit.

et

Ideque

differentia

spatium illud proportionalibus momentis crescentia vel decrescentia et

simul incipientia vel simul evanescentia, f ) sunt proportionalia. Q. e. d. applicando Corol. Si longitudo, quse oritur aream ad lineam E

D, dicatur

et

longitudo alia

V sumatur in
:

e ratione ad longitudi-

nem M, quam
in

habet linea

D A ad lineam D E

spatium, quod corpus

erit

ascensu vel descensu toto in medio resistente describit,

ad spatium

medio non

resistente e quite

cadendo eodem tempore describere po.

test,

ut arearum prdictarum diiFerentia ad

ideque ex dato

tempore datur.

Nam

spatium in medio non resistente est in duplicata

ratione temporis, {^) sive ut

V^;
J^

et

ob datas

BD

et

AB

ut

^^ ^
j^g

C^) ^

Haec area

sequalis est ^
et

are

^ qx B D X
areae

DEqxAB'^^^
.) gj. j

y^

mentum est m:

propterea huius ^^
^

momentum

est

^^qX^J^X^^^^X^^^

DEqxAB

Hoc autem momentum est ad momentum

differentiae

arearum praedictarum

DE
ad i

Tet

Ab N
X A

K,

viz.

ad

AZJLB Dxjn AB

P,

(P)

sive ut

DEq 5^2 in D E T ad D A P, ideque, ubi DEq

D A^ X M'
j)
, '

^^

DAgXBDxM
B D X AB
est
,

Nam dato (^) Id est ut momentum spati tempors momento, momentum spatii est ut velocitas (11.).

V
Cm

2
-^, 'j^

"

Q) * Sunt proportionalia.

(Per Corol. Lem.

D A ^ X
g-j^
,o)
^

autem eyanesclt A P, seu velocitas, evanescit quoque resistenlia A K., cum are A b N K, et tempore (") * Sic ut r^. Nam ob datas BD, DA,
ly. Lib.
I.)

Dum

D X M,* v AB
Hyp.)

'

^^
(per

momentum
-

m.

DTE.

enim
'P''""^

sit

M= D E

momentum

D E, longitudo qu quatur D E TX ^^ ^^ ^ (per Hyp.) est ut area D E T, seu ut tempus.

Spatium autem in medio non resistente est in duplicata ratione temporis (27. Lib. I.) ideque i1 V y 2. ut * Ilc area. Quoniam (per Hyp.) :

DTV ^^ ^uperis supponebaturDTV=BDXm; quar momentum

^'
^"'

^IT'
m;

'P^"^

2 propterea ob datas
^'" "'"^^

^'

est

et ideo

^ est

MX

momentum
D,

quadrati
et

(per Cas 3.

Lem. hujus)
et

A,

DE

A B, huOt

C)

momentuvi, &c.
Siv ut

=D
VpL.

A
I.

E,

erit

P ^^

^^
t
(')
1

'^r4^

in

DE

T, &c.

330
areae

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

DET
igitur

et

DA

P quam
,

minimae sunt,

{'^)

in ratione aequalitatis.

Area

AB

et difFerentia

arearum

D E T et A b N K,

quan-

do omnes hae

areae

que sunt aequales.

quam minimae sunt, aequalia habent momenta Unde cum velocitats, et propterea etiam

^) ide-

spatia in

medio utroque
C')

principio descenss vel fine ascenss simul descripta

;

accdant ad aequalitatem

ideque tune sint ad invicem ut area

;

A B
-

et

arearum

DETetAbNK difFerentia
velocitate quae
celeritas

et praeterea

cum

M=
et

T^ T*

-g-^-' ideoque

MXBD=DET,
P.

sequalis ipsi fuerit,

terminal! minor est. motus est quabilis

Nam
;

si

si

B D X A P r= D A
*

projectionis terminal! major

sit,

ver paul

DET:DAP=DE^:DA%
DA
^^ _ j5-g-,XDET=DAP.
2
)

D E T

C)

In ratione quaUtatis.
et

D A

Ubi enim

areae
fit

F quam minimae

sunt,

mutanda erit Casis tertii constructio. enim positis in not. 139. capiatur A C
et

lisdem
gravitati

ideque ^

inter

A K A

resistentisB proportionalis,

it

ut

sit

et

K, quod

resistentia gravitate

major

Ideque sunt eequales. _( minimae.

(^)

Quand

sunt

quam

Accdant ad cEqualitatemOb resistentiam cum velocitate nascentem vel evanescentem,

manente

gravitate.

144. Constructione Cass 3'- Propositionis hujus 14*- uti possumusad determinandum mo-

tum

corporis verticaliter

deorsum

projecti cuni

supponatur. Sit a velocitas projectionis terminali major ; erigatur perpendicularis a b, quae sit ad C a, et B, ut B 2, ad 4 B descripta ad asymptotos rectangulas C K, C ad C K, perpenliyperbol b N, erectque augebitur in progressioue diculari, area a b in progressione geoariihmetic, dum vires C metric minuuntur. Spatium autem tempore K, descriptum erit ut excessus areae a b supr aream ; nam ponatur, (ut in de-

KN

NK

D ET

DET

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sit

531

spatium in medio non resistente

perpetuo ut

^ BD X _V

et

spauum

medio

resistente sit perpetuo ut

est,

arearum

DETetAbNK
illa

difFerentia:

necesse

ut spatia in medio utroque, in aequalibus quibuscunque tem-

poribus descripta, sint ad invicem ut area

BD

X V2
,

AB

et

arearum

D E T et A b N K differentia.
monstrationeProp.XIV.)
et ideo

Q.

e.

d.

AK=

-^

KL

-^

atque arese a b

dem tempore descriptum in medio resistente ut D E T ad arearum a b N K et factum A a E T differentiam in A B ductam. Nam spatium tempore D E T, velocitate uniformi

D
A

momentum

K L O
D B3
^,

N,

BPQXLO
gravitas
sit

2ZXABXCK
BD2

B F

QX

Cm

ut
^

_AB

erit

A C

AB = B D ^ "~Z
^

momentum est ut A a X D T V momuntum auttm spatii in medio resistente descripti est ut A F X t) T V, seu ut velocitas in momentum temporis ducta (12) et A a, haec quia Lvanescente D E T, fit A F
L)
et

a descriptum, est ut
spatii
;

1^

E T

(5.

Lib.

hujiis

momenta
tie

et area

D T V ad aream D F Q ut B D ad B F 2 B D ^ (156) sive A F ^ + 2 B A F

Std A F X D T V = A F X B D arearum a b N K X m et momentum ditii A F X B D Xm Ergo (144). est et D E T A B A F X D T V aquale est momento differentia; arearum a b N K et D E T per A B ducto,
descripta.
ciitije
;

1^ i". V' initemporis aequalia sunt, sicut et spatia iuitio

t)

V, A

F X

unde manifestum estpropositum.

turperlongiludinem A F, et resistentia per A qu ponatur esse ut A F ^ -|- '2 B A V, ita aseumpt data quvis quantitate Z, sit A
146.
Si corporis ascendentis velocitas

expona-

=
ut

ui-

~.

AF^4-2BAF ^
.

vis
sit

autem

gravitatis expona-

..

tur per

C,

qu

semper ut

AB

^,

ita

4.AB* BD^, sive AKXZ ACXZ,

vel

K L O N superis inventum fit B F X B D X auferatur are D E T A B momentum D T V seu B D X rn 6t restabit AFX BDXm Est igitur difFerentia moA B
momentum
mentorum,
id est,

iBDxPQadBDXm, utCK F X B D X Z ad B D % atqu ind =:2BDXmXCKXZ, are a b N K

id est,
fit

DT

KX

Z.

Si

itaque pro

V, scribatur

B D X

m,

erit

are constante area F Q,

Q,

et

momentum

differentice areasit

rum

ut velocitas A F, id est, ut momentum spatii quod corpus describit, ideoque differentia arearum ut spatium descriptum. 145. Hinc spatium tempore E T, velocitate uniformi a descriptum est ad spatium eo-

A C
Ab

A B
Z

eademque

constructo fit

quae (not. 141.) * et in

erigatur perpendlcuerecto perpendi-

lum

A B =4 C A

Denique

L12

532

PHILOSOPHIE NATURALIS
Scholium.

[Mot. Corpor.

(*)

Resistentia

citate,
culo in

partira ex frictione, et partira

corporum sphasricorum in fluidis oritur partira ex tenaex densitate medii. Et resistentise

asymptotis B, F ex puncto T ducatur perpendiculum L ad hyperbolam usque, trilineum L erit ut spatium quEesitum. Duasymptotum catur L I ad perpendicularis, erit F I ;= T L et T F L I, sed ex natura hy-

C describatur ad asymptotes rectangulos C K, C H hyperbol b N, erectque K N ad C K perpendiculari, area A b N K diminuetur in progressione arithmetic dum vires C K in
progressione geometric decrescente sumuntur. Et distantia corporis ab ejus altitudine maxim supra triangub N erit ut excessus are

etenim per punctum describatur hyperbol,

et

AT

perbolae est
fct

lum

DE

T.
.

Cura enim
erit ipsius

sit

AK

= AP^ +y 2BAP
KL
ij

D F D dividende D F F
: :

hoc

est

alternando

(sed per 141) est

= T F A T, DF: TF=TL: AT, D F T F = A P A T,

I

= =L
I
(sive
:

(sive

F)

F,

L)

A K

Lem.

II.)
T>

^ 2APQ, + 2BAXPQ,
AbNK momentum KLON
j

momentutn

(per Lib. II.

~~
est

r>

p Q
Z

^et are
'=t

A.

et qua,

per naturam hyp.

est

ad aream
sive
-}-

X CK D P Q ut D T ^ ad D P ^, sive etiam ^ ob triangula similia T D F, B D P, ut D F

2

= ^H'^^^'^4-C)=^' 4C L O := 4 C K' ideoque K L O N = BPXAB'XPQ Est DTV

C

C A

A B

ver area

I
ergo
lela
est

thesi est,

AP-f2BAP = AKX^. AB^=CAXZ)adCKXZ.

Hinc
si

A B ^ ad B P A B ^ (per 4. 2.
pro area

2,

seu P ^ -f 2 B A P El.) hoc est (quia ex hypo-

et

iBDXPQ = ABxPQ,

DPQ

scribatur ejus valor

erit

itaque ducta ex V paralV T L u, momentum are A T L = V T X T L, est autem V T momentum temporis, et T L = A P ipsa velocitas eo mo-

A P

= T L,
X

u, erit

area

niento, ergo

rem constantem eNprimere dbet, quia momentum temporis sibi semper aequale exponit, ejus

B taque ioco scribatur rectangulum erit momentum constans, est in quo

A B
2

m X P
t;

X i" m = A

V T -f L est ut momentum spatii est eo momento descnpti, ergo tota area ut spatium descriptum. Ducatur prasterea tangens A S et designet A t ultimum temporis momentum, et ducta t 1, triliT L aequale fiet triangulo neum evanescens

A TL

Q.
-,

erit

ergo arese

AbNK momen;^

tum

superius inventum

BPXAB^XPQ.
Z

momentorum =B P X KLONetDTV, estBPXm ABXm ob datum m =APX

'"? igitur differentia
li

in medio non resistente descripta erunt t I exA triangulum qualia, ideoque per idem primentur spatia vevo in medio non resistente descripta sunt ut quadrata temporum, ideoque spatium tempore A t in medio non resistente descriptum erit ad spatium tempore A T in eodem
1
1,

et

eo ullimo

momento spatia lam

resistente

quam
;

in

et propterea

ut vlo-

medio descriptum

sicnt

ad

citas

P, id

est,

ut

momentum
et

spalii

quod cor-

pus ascendendo

describit,

poris distantia ab ejus altitudine

quo minuitur cormaxim. Ideo-

spatium 1 1 ad aream area trianguli t vero in medio resistente descriptum tempore

AT ATX;,

sive

ut

que

differentia

tionalibus

arearum et spatium illud propormomentis decrescentia, simulque evain isto casu facilius

nescentia sunt pioportionalia.

ad spatium tempore A T in eodem medio descriptum ut A t 1 ad trilineum A T L, unde liquet quod spatium in medio non resistente descriptum, acendendo ad quietem usijue, erit ad
erit

Verm

dum Newtonianam
aon

quam per methoobtinetur spatium a corpore

ascendente usque ad quietem in medio resistente descriptum, et ejus relatio ad spatium in medio
resistente

eodem tempore percurrendum

C) num.

spatium in medio resistente descriptum, ut A T ad A T L, existente veiocitate, in medio non resistente, ut T X, et in medio resistente, ut T L. (Vid. Lem. * Resistentia corporum.
I.)

Liber Second.]
partem

PRINCIPIA MATHEMATICA,
ex densitate
fluidi,

533

illam, quae oiitur

;

diximus esse in duplicata rafluidi, est

tione velocitatis
ive ut

pars altra, quae oritur ex tenacitate

uniformis,

momentum

temporis

ideque jam pergere liceret ad

porum, quibus

resistitur

partim vi uniformi seu in ratione

motum cormomentorum
aditum

temporis, et paitim in ratione duplicata velocitatis.

patefecisse

Sed

sufficit

ad hanc speculationem

in Propositionibus VIII. et

IX. quse

prsecedunt, et eoruni Corollariis.

(")

In iisdem utique pro corporis ascen-

dentis resistenti uniformi, quas ex ejus gravitate oritur, substitui potest

resistentia uniformis, quas oritur
vi insit

ex tenacitate medii, quando corpus sol

addere licet hanc uniforeandemque subducere, quando corpus

movetur ;

et corpore rect ascendente

mem

resistentiam vi gravitatis;

rect descendit.
sistitur

Pergere etiam

liceret

ad

motum corporum,
velocitatis,

quibus re-

partim uniformiter, partim in ratione

et partim in ra-

tione duplicata velocitatis.

tibus XIII. et

Et viam aperui

in Propositionibus

prceden-

XIV.

(")

in quibus etiam resistentia uniformis,

vi gravitatis, substitui potest, vel
alia.

qu

oritur

ex tenacitate medii pro Sed propero ad prius, componi.

C)
(^)

cum edem,

ut

* *

In iisdem utiqw (105). In quitus etiam resistentia uniformis,

si

hoc

est,

corpus sol

vi insit feratur,

in cou-

structionibus Prop. XIII. et XIV., quae sunt pro corporis ascensu, loco gravitatis substituenda est resistentia uniformis quae oritur ex tenacitate

exponebat, summam gravitatis et rsistent! uniformis in pradictis constructionibus exponet. Tandem si corpus vi gravitatis descendat, eadem quantitas quse solam gravitatem exponebat, ex-

medii

si

urgeatur,

corpus ascendens vi gravitatis etiam quantitas illu quae solam gravitatem

cessum gravitatis supr resistentiam umtormem in constructionibus qu sunt pro descensu reprsesentabit (cteris manentibus.)

LI3

534

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO
De corporiim
circulari

IV.

motu

in mediis resistentibus (*).

fiunt propter latera circ quales ad ce-ntrum angulos proportionalia (147) et ide alii anguli homologi S F Q, S Q, R, S II X, &c., et P S, Q,

() Newtonus in hc sectione prcipuas supponit logarithmicEB spiralis proprietates, postulat igitur instituti nostri ratio ut de ill curv aliquid praemittamus. L, centre S, et radio 147. Circulus P quovis S P descriptus divisus sit in arcus quotlibet squales P A, A B, B C, C D, &c., sinujue

S,

R X

S,

asquales surit.

A E
B

radiorum

S,

A
S,

S,

S,

S,

&c., partes

S,

&c. in continua progressione geometric, puncta P, Q. H, X, &c., erunt in spirali loganthmic in qu proindo si radii Q S,
S,

Q S, R

1 50. Quoniam itaque spira quaslibet P Z p, S et q X z T, &c., totidem triangiilis P S, &c. similibus similiterque S et r S, q pq positis divisa est, spir omnes qu a radio positione dato S P, ad eundem radium ductae sunt,
p

QR Q

QR

inter se similes radiisque correspondentibus pro-

portionales erunt,

idestPS:pS=PQ,RZp

S, &., sint numeri, arcus circuli P A, C, &c., sicut et anguli P S Q, P S R, S X, &c., erunt ut illorum numerorum logarithmi, prorsijs ut in vulgari logarilhmic axis partes sunt ut logarithmi ordinatarum correspon-

S,

p q

r z

P P

B,

spiras

Atqu hinc sequitur (147) tam r, &c. omnes qum radios ipsis correspondentes

dentium.
148.

ad centrum usque in progressione geometric decrescere, sunt enim P S, p S, r S, &c. progressionis gcomeiricse termini Eequidistantes ob qualem aiigulorum qualium P S Q, Q, S R,

Quoniam autem

progressio gometrica

n infinitum decrescere et crescere potest,

mani-

festum est spiralem logarithmicam utrinqu tam ad centrum S aecedendo qum ab eodein versus recedendo par gyros infinitos continuari posse, continuat progressione radiorum decrescentium vel cresceniium circ centrum S, ad quod idcirco curva decrescentibus radiis proponionalibus, ma-

p S q, q S r, &c. numerum in singulis spiris comprehensum, und radiomm quoque diftVrenti P p, p ^, &c. in edem geometric progressione decrescunt.
rect P T spiralem tangente n P, ad eandem perpendiculari, per centrum S erigatur ad radium S P perpendiculura T S O rectis P T et P O occurrens in T et O, longitudo spiralis P Z p z ^ S, ad centrum usque S, sequabitur tangenti P T, eritque proind ad radium S P in data ratione P T ad S P, vel O P ad O S. Nam centro S, radiis S Q, S R, S X, S V, &c. infinit propinquis descripti sint arcus circulares Q, F, R G, X H, V K, &c., et rectos, ob angulos H, &c. quaG, angulosque Q, P F, R

151.

Duct

et rect

gis

magisque

accedit, llcet

numquam illud
licet illud

possit

attingere,

sive ut loqui

amant,

cen-

trum non attingat nisi post infinitas revolutiones. 149. Angulus S Q, R, quem radius quilibet S Q, cum curv ad easdera partes constituit constans est ; si quidem evanescentibus arcubus squalibus P A, A B, B C, &c., triangula evaS R, R S X, &c., siiniJia iiascentia P S Q,

QFP, RGQ, XHR Q XR

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
PF
Q,

35
b

les (149), triangula evanescentia

RH

QG
S T,
:

R,
est

X, &c.
:

igitur

&c. 4H, &c. id est, ut longitude spiralis ad totum radium P S. Quar longitude spiralis Est autem ubique tanequatur tangenti P T.
:

= R X R H, &c. composite P T P S PF+QG = PQ4-CIR+RX,

et

PT:PS=PQ: PF = QR:QG

similia sunt triangulo

L. h

L.

si

adeoque h

=
S

=
a, et

et

hinc aitem a
154.

=y X h
y,

X
^

Hinc

manentibus

radiis
et

P seu
,

V vel

S I seu

adeoque

L.

D,

mutetur

gens

P T

ratione data, ob triangulum S, (149) et ob triangula

ad radium correspondentem P S, in P T S specie datum

utcumque angulus

TPS,

quem

spiralis

cum
comsem-

TP
:

PO

similia, est

etiam O P O S ut longitudo spiralis ad radium.

=PT
P
S,

S, (per constr.)
:

radio continet, arcus circularis P prehensus inter radios S P et S

vel x,
erit

P S, seu

pcr ut subtangens spiralis S T, seu b, qu, manente radio seu sinu toto P S, est ut anguli

152. Hinc quoque patet qud si centro S et radio quovis S describatur circulus secansspiralem in et radium P S, in I, pars spiralis

TPS tangens.
S

155. lisdem positis, hoc

diis

est,

manentibus ra-

sive a, et

P V erit ad partem P I P T ad totum radium P

tibus circulorum radiis

radii

ut tangens

tato

angulo

TPS,

utcumque munumerus revolutionum spiI sive y, et

S. Quar si, manenS P, SI, mutetur ut-

ralis inter circules

PDZP, etIVNI
V
vel

centro

et radiis datis

S P, S

I descriptos est

cumque angulus TPS, quem spiralis seu ipsius tangens coniinet cum radio P S, longitudo spiralis tota ad centrum usqu S, sicut et longitudo inter duos circules radiis S P, et S I descriptos comprehensa, erit ut spiralis tangens P T, seu ut secans anguli Ostendimus (151) longitudinem spiralis qualem esse tangenti P T, et partem spiralis P V, inter pr^dictoscirtulos contentam, esse ad tangentem P T, in ratione P I ad

ut tangens S T anguli T P S, quem spiralis cum Sit enim c circumferentia cirradie continet. culi P Z P, et n numerus integer vel fractus revolutionum spiralis a puncto P ad punctum

inter circules
,

PDZP,
,

et I
,

I, erit (15:3)
. ,

TPS.

a _ a b nc=x = bL. ;et hinc n = x c

.

-L"

P S, quae (per Hyp.

dio seu sinu tote

P S,

est

data est; nianente autem raP secans anguli P T S.

y Quar ob datas c, a et y, (per Hyp.) erit n utb, id est numerus revolutionum inter circules dates ut subtangens spiralis S T, seu ut tangens anguy

li

T P

S,

quem

spiralis

cum

radio continet.

153. Dicantur radius constans P S a, subtangens S b, arcus

= T=

quilibet circuli

+ P C, 2PCLP+PC = correspondens dius S X = qui

P C L P
y,

P C

vel

vel
x,

spiralis ra-

creserit

cente arcu x decrescit,

ob triangulorum K V, P S T similitudinem P S S T X K V K, et ob sectores S V K, S D C similes, S sive S X S C seu P S V

K
y

SX:ST=XK: DC;
y
:

C,

ideque ex a;quo

id est,

b ==

d X

=bdy

hinc

y sumptis fluentibus x b L. y, et quia ubi X o, tit y :^ a, erit b L. a, et ideo x

=Q

Q=

= bL.a bL. y =
cum arcu
,

156.

Spiralis post infinits sibi super -imposi-

b L.

tes gyros

comprehendit

cum

radio

P
:

S spatium

si

itaque datus fuerit radius y

circulari x, seu

angulo

dabitur b subtan-

duplum trianguli P S T. lisdem enim positis qune num. 153. cum sit (fig. pag. praced.) P S
(a)
:

gens anguli

spiralis, est

L enim b

=
1

X
.

T (b)-= X K (
fluentibus, sector

d y)

V K
,

=
fit

bi vero

lll,

erit sector

a
datus
sit

SVKseuSVX = ^^7^, ^ a
S

lum

arcus x

tum subtangens b

dabitur

et sumptis
; '

P V
S

= Q
P V,

radius y j ponatur

enim L.

h=

et

ent

X -^ X 4a

quia vero evanescente ^

sectore

L14,

536

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

LEMMA
Sit

III.

QR

spiralis

qu

secet radios

omnes S P, S Q, S R, &c. in qualiin puncto quovis P,

bus anguis.
secetque

Agatur

recta
;

P
e^

T qu tangat eandem
ad spiralem

radium S

Qm T

erectis perpendiculis

O,

QO

concurrentihus in O, jungatur

ad invicem
guli

et coant,

S O. Dico quod si puncta V etQ, accdant angulus P S O evadet rectus, et ultima ratio rectanerit ratio qualitatis.

TQ
Q

SPSaiiPQ quad.
et

Etenim de angulis

Q, S

R,

rectis O P Q, O Q R subducantur anguli sequales manebunt anguli quales O P S, O Q S. Ergo cir-

culus qui transit per puncta

O, S, P (^) transibit etiam per punctum Q. Coeant

puncta

P et

Q,

et hic cir-

culus in loco coits

tanget spiralem, (^)ideque

perpendiculariter
rectara
secabit

P.

Fiet igitur

et

O P diameter circuli hujus, angulus O S P in semiQ.

e. d.

circulo rectus.

Ad O P demittantur perpendicula

Q D,

SE,

(^)

et
:

linearum rationes ultimae erunt hujusmodi

ad

E, seu 2

P O ad

quo

perturbat

TQ
Q.
a ^
-,

T Q ad P D ut T S vel P S P S; item PD ad P Q ut P Q ad 2 P O; et ex ad P Q ut P Q ad 2 P S. Unde fit P Q q quale

2
hinc S
j-

TQ
V
'
.

P
Q,

S.

e. d.
(^) *

a,

erit

baa

byy
4 a

= b 4a

et

P V
o,

=
a ^ net

Et linearum
T,

rationes

uUim. Quonam
normales, sunt

linea

P
:

Q,

S ad
vel

P O
S
:

=i.

v.Q,uare ubi
ba
4

radius y

area S

PV

X
4

= 1Q.

parallela?,

erit

T Q

=TS
:

(per Prop.

X. Lib. VI. Elem.)

P
:

E,

et

ob simi:

- o

S T.
{J)

* Transibit etiam per

punctum

(Per

Prop.

LU). HT. Elem.) {^) Iilfrjue perpendiculariter secabit reciam P, qu (per Hyp. ) perpendicularis est ad ar-

XXr.

litudinem triangulorum P S O, P E S, P S F P S, seu 2 P 2 P S, ideoque P E Quia ver radii P, O Qsunt ad arcum evanescentem P centrum, P perpendiculares, punctum O est radius et 2 P O diameter circuli spiralem oscu-

TQ: PD=:2PO:2PS.
O
P
P

lantis in

(121. Lib.

I )

et

(per

Lom.

VIL

cum

P, Ket igitur O P diameter circuli hujus (per Prop. XIX. Lib. III. Elem.) et angulus S P in semi-circulo rectus (per Prop.

XXXI.

hujus circuli arcus vel chords ; est atque adeo (ex natur circuli) absciss.i P ad diaraetrum 2 P O. ut P ad chordam P Qucire ex csquo perturbat, &c.
Lib.
I.
)

Lib. III. Elem.).

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

537

PROPOSITIO XV.
Si medii densitas in locis singulis

THEORRMA

XII.
locorum a centra
;

sit recjproc ut distantia

immobili, sitque vis centripeta in duplicata ratione densitatis

dico

quod

corpus gyrari potest in spirali, quce radios omnes a centra

tersecat in angulo dato.

illo

ductos in-

Ponantur quas in superiore Lemmate, et producatur S Q ad V, ut sit S V sequalis S P. Tempore quovis, in medio resitente, describat corpus

arcum qum minimum PQ, et tempore duplo arcum

qum minimum P R et dcrmenta horum arcuum

;

ex

resistenti oriunda, sive

defectus ab arcubus, qui in

medio non
rentur,

resistente iis-

dem temporibus
)

describe-

erunt ad invi-

cem rum

ut

quadrata tempo:

in quibus generantur

Est itaque
arcs

decrementum
quarta decrementi arc us

Q pars

R.

i^)

Unde
v

etiam,

si

areae

P
tia

aequalis capiatur area

r, erit

decrementum arcs

P
r,

sequale

Q>) *

vis

Enint ad invicem. Cm enim resistenper arcum P R considerari possit tanquam retardatrix (4), dcrmenta arcuum minimoQ,,

=|R
tia

seu 2

Qq= R
r.

r v

=R

et ide

Qq
vis

rum P

ex resistenti oriunda sunt ut epatia quas urgente vi acclratrice resistentias quali corpus describeret iisdem temporibus quibus describit arcus illos P Q, P R ; quar dcrmenta illa sunt ut quadrata temporum quibus generantur (per Lem. X. Lib. I.). () * Und etiam si are. Corpus e velocitate quam habet in loco P, temponbus asqualibus describat arcus qum minimos P q, q v, in medio non resistente, et arcus P Q, Q, in medio resistente, et erit (ex dem.) 4 v, sunt q autem areae P S q et q S v squales (per Prop. I. Lib. I.) ideoque ob areas P S Q, et Q, S r, etiam aequales (per Hyp.) erit P S q P S seu area Q, S q a?qualis q S v Q, S r, seu r S V Q, S q, et hinc area r S v a;qualis est 2 Q, S q ; sed demissis ex centro S ad tangentes T et r t per puncta Q,et r ductas perpeudiculis S et S t, area evanescens Q, S q est ^ S r v. Quar Q, q. et area r S v, est |^ S t S T r ^, et countibus Q. q aequatur ^ S t punctis P et V, fit S t S T atqu ade Q, q ^ r V, et 2 Q, q :^ r V. Ciim igitur supr invenerimus 4 Q, q v, erit 4 Q, q 2 Q, q>

P R

eodem tempore quo gnrt decrementum Q, q, seu J

Itaque

resisten-

r,

=R

centripeta
text.)

qu corpus a tangente

PT

(vid. fig.

Q X

ad punctum

Q arcs P

Q, retrahitur, g-

nrt
est

=X

=R

decrementum T Q, et ideo vis resistenliae ad vim centripetam ut -^ R r ad T Q, (per Lem. X.) atque hsec omnia generaliter obtinent, qusecumque fuerit tum curva P Q, R, cujus proprietates nondum adhibuimus, tum vis
Cor. 4.
centripeta,

tum resistenti, tum

velocitas corporis.

538
diniidio lineolae

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.
ad
in

R
^

r;

ideque
r et

vis resistentiae et vis centripeta sunt

vicem ut
tripeta,

lineolae

TQ

quas simul gnrant.

C^)

qu corpus urgetur in P,
Lib. I.) lincola
vi ill

est reciproc ut

Quoniam vis S P q, et C')

cen(per

Lem. X.

Q, quaa
est in

genera-

tur,

ratione

comtemde-

posit ex ratione hujus vis

et ratione

duplicata

poris quo arcus

scribitur

PQ

(nam resistentiam
infinit

in

hoc casu, ut

mi-

norera

qum vis

centripeta,

negligo) erit id est (per

T Q X S P q, Lemma novissiq

mura) i
{^)

PQ

X S

P, in

ratione duplicata teraporis,

et corporis

velocitas,

V S P; (^) ideque tempus est ut P Q X illo tempore describitur, ut qu arcus P

hoc est, in subduplicat ratione ipsius S P reseu S P V SP' ciproc. Et simili argumento, velocitas qu arcus Q R describitur, est in subduplicat ratione ipsius SQ reciproc. Sunt autem arcus illi PQ et QR (^) ut

PQ X

PQ

velocitates descriptrices

ad invicem, id
")

est,

in subduplicat ratione

S Q ad

S
(^)

P, sive ut

aequales areas

Q ad V SPxSQ; et ob asquales angulos S P Q, S Q r et P S Q, Q S r, est arcus P Q ad arcum Q r ut S Q ad S P. Sumantur proportionalium consequentium differentiae, et fiet arcus P Q
S
*

C^)

Est

recijn-oc

ut

q (per Hyp.).
3.)

C)
(^)

Per Lem. X. (Cor.

tempus.

* Idegue
est ut,

(Neglect fractione

data ^
(**)

&c.
(14).

Et

corporis velocitas.

Ut velocitates descriptrices ad invicem (11), quia arcus illi P Q, et R, aequalibus temporibus describuntur (per Hyp.).
(')

(^) * Et ob cequales angulos. Ex centre S ad tangentes P X, Q, Z demissa sint perpendicula S X, S Z, et are quales P S Q et Q S r,

erunt

^SXXPQ, et^SZxQr,
X ad
S

ide-

que S
et

los rectos

S X P et S Z Q, et ide S X S Z S P S Q, quare fitQr:PQ=SP:SQ,. (') * Sumantur proportionaliuvi, &c. Cm

:

Q; sed ob anguangulos aequales P S Q, S (per Lem. III.) similia sunt triangula

ad

ut

Q r ad P

et Z, et

enim

sit

(per dera.)

Q,

Q R

Liber Secund.I
ad arcum
punctis
C*')

PRINCIPIA MATHEMATICA.
S

539

R
et

r ut

ad S

VSP

X S Q,

seu ^

Q.

Nam

countibus, ratio ultima

SP VSPx SQ, ad^VQ

-

est sequalitatis.

onundum,

sive hujus
()

Quoniam decrementum arcs P Q, ex resistenti duplum R r, () est ut resistenti et quadratum temerit resistenti ut

poris conjunctim;

R
q

C2

X o P
fit

Erat autem

PQ

ad

R r,

ut

s
^

ad i

V
.

Q,

et

inde^^^|^p
^
punctis

ut

^^-^^-^
S

sive ut

OPxSPq
fit

Namque

P
(p)

et
et

^
rectus
;

Q countibus,
Est igitur

et

coincidunt, et angulus

PV

Q
ut

fit

ob similia triangula

P V Q,

P S

O,

Q ad
(p)

VQ

OP

ad i

S.

^ p ^ ^g p
nempe
spiralis,

ut resistenti,

id est, in ratione densitatis medii in

et ratione dupli-

cata velocitatis conjunctim.

1

Auferatur duplicata ratio

velocitatis,

ratio

_!_,

SP

OS __. et manebit medii densitas in P ut -__

OPxSP

Detur

(')

et

ob datam rationem

S ad

O
Q.

P, densitas medii in

erit ut

__.
fe

In medio igitur cujus densitas

pus gyrari potest in hc
Corol. 1.
(')

est reciproc ut distantia a centro

e. d.

S P,

cor-

spirali.

Velocitas in loco quovis

ea semper

est,

qucum corpus

medio non resistente edem eandem a centro distantiam S P.

in
Corol. 2.

vi centripet gyrari potest in circule, ad

Medii

densitas, si datur distantia

S P,

est ut

OS

sin distan-

a/ s

ir*

ent etiam

unde S P

erit

SQ:SPc ySPXSQ.

v'
*

Q.r S P s Q et P Q S Q r' ^ o T. ^ R r, Qr S P 6 f X Q Q, ^ P_Qj_S_Q= Q r - Q R seu ^ Rr

^

=
P

(")

"^'"'^

resistenti,

&c.

Nam

tempus
Q,

est

ut
0,

Q,

-i/

(ex dem.).

"ffi %,
^^^^^^^

J,i,,,

,,J,^, P F
P

PS

'^

*ci,,

et hi nc

Q,

R r :^

p g ^
si

^p^^

est et ideo qualis

Lemma novissimum) rectus angulo etiam recio P V Q,

V Q,

('")

Est
et

a'i/unlitnlis.

proind

S P X V Q, ideoque extiahendo radicem quadratam(performulamLih. I. 551.)fitv'SPXQ.

SPXSQ=SP^
&c., in infini_

Est enim S

Q=SP

et prsetere

ex angulis rectis Q,

et

VPS

P S, rmanent subducatur communis angulus squales V P et S P O ; quar triangula P V et P S O sunt similia.

(") *

Id

est in ratione,

&c. (per Hyp.)

= SP iVQ ^ ^p , 8SP
tum
^
,
-

cteri vero termuii post secundum negligi ^ " ^ .. ,., , possunt, quia countibus P et Q, evanescunt
;

.,

spirali

respectu

V
V

Q,

et ideo frit
>

S P
i-

ac proind ^

V Q

Q=
P

S Q. (") * Est ul resistenti et quadratum temporis conjunctim. (Per Cor. 3. Lem Lib. I.)

Data S ad P. dalur angulus Q, P S et hinc in triangulo ^ t- /- i ^ /^ u c P a s p Q datur angulus t> P O cum isto ? .. r> o r^ (per o (J /, rectum faciens, datur eiiam rectus P L^. III.) aiqu ideo trianguli P O S anguli omnes daiitur, et proind datur ratio O S ad

C)
t>

* Ob clatnm rationem
i

/-w

PX

OP.
(^)

* Velocitas in loco quovis P, &c.

* Gyre-

tur corpus in

medio non

resistente \n circulo

540
ia illa

PHILOSOPHIE NATURALIS
non
datur, ut

[Mot. Corpor.
ad quamlibet me-

OS
OP X
O
S

-.

C^)

Et inde

spiralis

dii

densitatem aptari potest.

Cai-ol. 3.

Vis resistentiae in loco quovis P, est ad vim centripetam in

eodem
et
(^^*

loco ut ^
(")

O O

S ad

P.

Nam

vires

illae

sunt ad invicem ut ^
est,

TQ
seu ^
radio

sive ut ^

^^^ ^
(^)

^t ^ ^^

^ hoc

ut i

VQ

et

Q,

O
P
S

et

P.

Data

igitur spirali datur proportio resistentiae

descripto, in
sit

centripet quae

eadem cum

eoque retineatur vi ill qua corpus

posterioris in eo loco ut a
erit in ali

ad

b,

ea ratio

eadem

urgetur in puncto

spiralis (vide fig. texts).

in distantia
sitas

qucumque S X. Nam
erit

distantia a centro, put in utroque medio den-

Sumatur in radio P S partieula P X qualis T Q, sive spatio quod generatur per vim centripetam qu corpus retinetur in spirali in P, duc-

in

ad densitatem in
in priore

ut

ad

P Z, e puncto Y ducatur per centrum linea S Y y ad tangentem usque, Y y erit spatium quod generatur per vim centripetam qu corpus in circulo retinetur, sed co'untibus punctis P et Y, linea y Y fit ultime parallela
tque tangente

SX'
in

itaque

si

medio densitas

in

fuerit ut a, densitas in

S X erit ut aX SX

P
'

et SI

secundo medio densitas in

. .

sitas in

^ X

erit

ut

bXSP
o
b,

fuerit ut
,

b den-

.aSP
est vero

SX

b_x s

J SX

ut a ad

ergo in bis duobus

medils densitates erunt ubique in data ratione a ad b, in aequalibus a centro distantiis.

Si itaque data sit spiralis quEe in

medio

priore describitur, inveniri poterit illa quse in posteriore medio describi posset ; nam

sumpta distantia quvis S P, O S jbX O S^

7^

fit
.

a ad b ut
.

OP

ad

X OP

:;r-r^

hsec erit ratio ^ qu in hac

^,

lines

S,

ideoque y

fit

ssqualis particul
sit vis

X,

sive

Q.

Cm

ergo eadem

cen-

tripet

lam

in circulo

qum

in spirali, et spatia

et sequalia y Q, ab ill vi centripet generentur, aequali tempore utrinque generabuntur,

nova spirali intercedet inter lineas, lineis O S et O P correspon dents, sive quia angulus S in triangulo O S P est rectus, hsec erit ratio inter sinum anguli quem facit linea P S cum perpendiculari ad curvam, et radium quo sinu dato ejusque angulo, spiralis obtinetur ad hanc medii densitatem aptata.
;

unde codem tempore quo corpus

in spirali in in Q, pervenerit, eo ipso tempore perveniet in

Ex

ipso CoroUario,

quibus illustratur quod prcedit in hoc si duse spirales in diversis mediis

circulo, velocitas ergo in spirali erit

ad velocita-

describantur,

mediorum

densitates in
,
.

eadem

dis-

tem

P P Q = y' T Q X 2 P S, et ex natur circuli est P Y = \/ P X X 2 P S et ex c onstructione cmsitPX=TQeritP Y=vf TQX2PS

ergo velocitas in loco quovis spii'alis ea est qucum corpus edem vi centripet in medio non resistente ad eandem a centro distantiam gyrari potest. * Fingantur duo (') * Et inde spiralis, &c. mdia diversse densitatis, talia tamen ut in sin-

arcus Y, sed ex natur spiralis per

in
est

hoc circulo ut

P Q, ad arcum Lemma III. est

tantia erunt ut

;:r-p>

sed

j.

si

distantiae

a centro

diversae sumantur, ratio inversa distantiarum est

huic conjungenda, eruntque ideo mediorum densitatesut

ergo

Q,

= P Y,

^p^gp
:

S
.

=SQ
P
2

(") * Sive ut, &c.

Nam

Q,

et (per

Lem.

(per dem.) P III.)

Q Rr
:

T Q
est

Q,*

-^=5, et punctis Q, et

P co'untibus,

Q,

r= S
(=")

P.
*

gulo medio densitas in locis diversis sit reciSumpt proc ut distantia locorum a centro. vero in utroque asquali a centro distantia S P, sit ratio densitatis prioris medii ad densitatem

PV

Seu \

PQ=iOS:OP.
C)
*

Q,

PSO
Data

Quia trangula S et similiasunt (ex dem.) est f Q,:

OP.

igitur spirali.

Nam

data spirali

Liber Second.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et vice

541

ad vim centripetam,
ralis.

versa

ex data

ill

proportione datur spi-

Corol. 4.
sistentiae

Corpus itaque gyrari nequit

est

in

hc

spirali, (^) nisi

ubi vis re-

minor
vis

qum

dimidium
(*)

centripetse.

Fiat resistentia sequalis

dimidio vis centripetee, et

spiral is

conveniet

cum

li-

ne recta

S, inque hac

rect corpus descendet ad

centrum e cum
quae
sit

velocitate,

ad velocitatem, qu
in superioribus

probavimus

in casu parabolse (Theor.

X. Lib.

I.)

descensum

in
{^)

medio non

resistente fieri,
(*=)

in subduplicat ratione unitatis

ad numevelocita-

rum
tes,

binarium.

Et tempora descenss hic erunt reciproc ut

atque ideo dantur.

scribentis velocitas in
velocitati

datur specie triangulum P S O (ex dem.) et ind P, et vice versa data hc datur ratio S ad ratione, datur specie triangulum rectangulura P S O, et bine datur angulus P S qualis an-

eodem loco P aequalis est qucum corpus in medio non resis-

tantiam S P.

tente gyrari potest in circulo ad integram disSed velocitates corporum diver-

gu\o Q P S quem spiralis cum radio continet, ideque datur spiralis. lis enira datis et assumpto ut libet radio S P, dabitur subtangens spiralis logarithmicae, seu tangens anguli Q. P S, et bine dato angulo quovis 1' S R, dabitur radius S cum puncto R in spirali (153).

sos circules describentium (in hypothesi quod vires centripetae sunt reciproc ut quadrata radiorum) sunt inter se reciproc in radiorum ra-

tione subduplicat (pro convers. Cor. 6. Prop. IV. Lib. I.) adeoque velocitas in circulo cujus

minor est, &c. Cm enim vis resistentia? sit ad vim centripetam ut i O S ad O P, et ad dimidium vis centripetae ut i O S ad i O P, seu ut O S ad O P, sitque trianguli rectanguli P S O (Lem. III.) crus O S minus hypothenus O P, manifestum est vim resistenti minorera esse dimidi vi centripet.
(*) *
tripetee,

(*) * Nisi ubi vis resistenti

radius radius
-y/ 2,

\, sive ut 1 ad ergo velocitas corporis in medio resistente per rectam P S descendentis ad velocitatem descendentis in medio non resistente per rectam eandem et in eodem loco P existentis, ut

S P est ad velocitatem ^ S P, m\. */ \ & \^

in circulo cujus

erit

ad

2.

Q.

e. d.

Fiat resistentia qualis dimidio vis cenIdeoque O S aequalis O P, et &c.

* Observandum ver quod velocitates initiales utrinque debent esse secundm legem qu in
reliquo
in

motu

obtinet,

hoc

est velocitas initialis

puncto
lis

O in

infinitum abeunte,

fiet

Pperpen-

S P, et angulus P O S ipsique aequaangulus Q, P S quem spiralis continet, cum radio P S evanescet, convenietque proind spiradicularis ad
lis

cum
C')

line rect

S.
unitatis.

In subduplicat ralione

Nam

medio resistente esse dbet aequalis celeritati qu corpus ad eamdem a centro distantiam in medio non resistente circulum describeret, et ver locitas initialis in medio non resistente sequalis esse dbet velocitati qu corpus ad dimidiam a centro distantiam in medio non resistente in circulo revolveretur.
itaque velocitas corporis in medio descendentis datur (per Theor. X. Lib. I.) dabitur etiam velocitas in medio resistente descendentis.

Theor. X. Lih. I.) corporis in medio non resistente rect cadentis velocitas in loco quovis P aequalis est velocitati qu corpus ad distantiam dimidiam a centro, seu ad distantiam -^ S P circulum describere potest, et (per Cor. 1. hujus) corporis in medio resistente spiralem seu rectam P S cum qu spiralis convenire supponitur de(in

Quoniam

non

resistente

recijrroc {^) * El tempora descenss, hic erunt ut velocitates, atqu ideo dantur. Nam momenia

542
Corol.
(^)

PHILOSOPHIiE NATURALIS
5.

[Mot. Corpor.
velocitas

Et quoniara

in

aequalibus

centre

distantes

eadem

est in spirali

lono-itudinem rectae

PQR P S est in data

atque in recta
ratione,

S P, et longitude spiralis ad
{^)

nempe
x

in ratione

O P ad

S ; tempus descenss in spirali erit ad tempus descenss in rect

(0 in

edem

ill

data ratione,

proindeque datur.
Corol. 6. Si centre
tervallis

in-

duobus

quibus-

cunque

datis describantur
;

duo

circuli

et

manentibus

hisce circulis,

mutetur utspi-

cunque angulus quem

ralis

continet
:

cum

radio

S numerus revolutionum quas corpus intra circulorum circumferentias,' pergendo in spirali a circumferenti ad circumferentiam, complere potest,
(^)

est ut

PS
,

sive ut tangens anguli illius

quem

spiralis continet

cum

ra-

dio

PS

("*)

tempus vero revolutionum earundem ut __,

Op

id est, ut secans

anguli ejusdem, vel etiam reciproc ut medii densitas.

temporis quibus corpora duo in medio re-

quibus partes
rect

illae

quam minimas

in spirali et in
eas-

eodem non resistente describunt spatium idem quam minimum R v,

sistente et in

S homolog describuntur, erunt ut

sunt ut corporum velocitates reciproc (12) id est ut y' 2 et 1 directe (per modo demonstrata) adeoque in data ratione.

Quar (per Cor, Lem. IV. Lib. I.) tempora tota quibus corpora illa idem spatium quodvis P R describunt, sunt etiam in edem data ratione y' 2 ad 1,

siquidem velocitas in spirali et in recta P S in iis punctis a centro aequidistantibus sunt equales eidem, nempe celeritati corporis circa idem centrum ad candem distantiam in circulo revolventis; ideoque (per Cor. Lem. IV. Lib. I.) totum tempus descenpartes, seu in data ratione,

dem

Jl

\
,

Cm ifjitur seu ut velocitates reciproc. XVI. et XXXVII. (per Prop. Lib. I.) detur tempus quo corpus in medio non resistente cadendo spatium quod-

XX

ss in spirali erit ad ttum tempus descensis in P S per spatia nomologa in data ill ratione longitudinis nempe spiralis ad longitudiiiem ad S. S, seu in ratione
rect

O P

(S) *

Est ut
Si

U S

siv

ut tangens anguli, &c.

sit I,

libet describit, dabitur

quoque tempus quo

(15i)).

autem sinus

totus

cum

sit

S,

corpus in medio resistente spatium quodvs da-

ad

S,

tum cadendo percurrit. C) Eadem est in spirali. (Per Cor. P ad 5 (^) * Nemp in ratione

1.

hujus.)

P O S, P S
^11

ut sinus totus ad tangentein anguli P S, erit tangens seu anguli qualis

(151).

(f) * 157. In edem ill ratione. Spatiaenim velocitatibus a^qualibus et uniformibus descripta

S*

C')

Tempus

vero revolutionum

earumdem ut

sunt ut tempora quibus describuntur

-,

und

si

et recta P S, divisas intelliganspiralis P Q, tur in partes quam minimas totis proportionales, quod lit dum puncta divisionum in spirali et in

OS
illud

id est,

ut secans, &c.

Est enim tempus

radio

PS

a centro S sequidistant (152) tempora

revolutionum inter circulus duos datos, ad tempus descenss per partem datara rectae P S inter circules contentam ut longitudo rvolu-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

543

Corol. 7. Si corpus in medio, cujus densitas est

reciproc ut distantia locorum a

centro, revolutionem in curv qucunque

AEB

circa

centrum

illud fecerit, et ra-

dium primum A S in eodem angulo secuerit in B quo prius in A, idque cum velocitate quas fuerit ad velocitatem suam pri-

mam

in

reciproc in subduplicat ra-

tione distantiarum a centro (id est, ut

AS
et

ad mediam proportionalem inter

AS
C,

S) (0 corpus illud perget innu-

meras consimiles revolutiones

tionum illarum ad partem hanc
culis
rectse

BF
cum

G D,

&c. facere, et intersectioni-

S, cir-

diiobus interceptam

(157); sed mutato

ra-

per quod punctum transit etiam spiralis logarithmica, eodem mode determinatur ad aemulan-

utcumque angulo quem

spiralis continet

dum motum

corporis

secundam suam revolu-

dio P S longitude revolutionum inter duos circules datos coinprehensa est ut secans anguli

Quar cm datum sit tempus partem datam rect P S inter circules datos contentam, erit tempus revolutionum
illius

(152). descensiis per

tionem absolventis, quo determinatum fuerat in loco A ut aemularetur motum corporis ejusdem P primam suam revolutionem perficientis; cm (per dem.) omnia paria sint in locis B et A videlicet

mediorum

densitates,

corporum

velocita-

inter circules

ut secans
radio
1,

anguli

cont'met

cum

S seu ut

OP.. y^
5

quem

spiralis

Quoniam viresque centripte?. igitur secunda spiralis logarithmicae revolutio a

tes, directiones,

^'

enim

puncto

ad punctum

priori

a puncto

ad

sinus totus sit cantem anguli

erit

S ad

P O

S seu Q,

O P
est

/r?,

Porro data rect

P P S,
.

ut 1 ad seS, et ideo secans

densitas est ut

OP

absolutae similis esc (150), necessum F C est ut secunda quoque curvs revolutio sit similis ; et simili modo ostenpriori

punctum

OP

reciproc (per Cor. 2. hujus).

Ergo, &c.
et ra-

omnes B F C, C G D, &c. motus corporis Q eas absolventis esse inter se Erunt igitur revolutiones A E B, similes. B F C, C G D, &c. ut radii AS, B S, C S,
detur revolutiones
et
est, continue proportionales, et ob similitudinem motuum in similibus revolutienibus A E B, B F C, &c. si ex centro S ductus in. telligatur radius revolutiones illas secans in E, F, G, &c. qu erunt in revolutienibus A E B, B F C, &c. loca hemologa, erit velocitas corporis Q, in loco E ad velocitatem ejus in loco A ut velocitas in F ad velocitatem in B, et proinde velocitas in E ad velocitatem in B, ut velocitas in A ad velocitatem iii B, id est, (per Hyp. Cor.

AE B

(') *

Corpus illud perget, &c.

Centro S

&c. id

dio date S A descripta intelligatur spiralis logarithmica quae prima revolutione absolut, transeat per punctum B datum in radio S (15.3.) et spiralis illa suis semper similibus revelutionibus distingue! radium A S in partes AS, B S, C S, S, &c. continue proportionales (150). Fingamus etiam qud iisdem pesitis qu (in Prop. XV.) corpus aliquod P in medio just densitatis spiralem illam logarilhmicam describat, dum corpus aliud Q, in alie medio describit curvam B F C S et in iisdem a centro S distantiis densitates duorum mediorum erunt in data ratiene, cum in utroque medio sit (per Hyp. Cor. hujus et per Prop. XV.) densitas in loco ad densitatcm in loco B, ut S ad S A. Simili modo velocitates corporum P et in loco B, erunt in eoruindem velocitates in loco A, (per Prop. XV. et Hyp. Corol. hujus) ideoque in data ratiene ; vires autem centripetcc quibus corpera P et Q, urgentur, sunt in utroqne medio iisdem in locis edem (per Hyp.), et tandem ob angulos dates quos tani spiralis logarithmica, qum curva continet cum radio S, directienes motuum in utrque curv pares sunt

A E

hujus) ut
spatia

B S * ad A S ^ sed tempera quibus homologa quam minima in locis E et F

;

describuntur sunt ut spatia

tates invers

illa

directe et veloci-

in locis
locitates

(12); quare cum spatia homologa S et B S, et veet F sint ut radii

ibidem ut A S dem.) tempus quo spatium

tionis

^ et

S * inverse (ex
revolu-

minimum

describitur est ad tempus quo describitur spatium homologum revolutienis similis

AEB

BFCutASXAS^adBSXBS*,
est,

id

A E B
;

in locis

et

quar postquam corpus Q, priabsolut, pervenit in B,

ma

revolutione

AE B

ad B S 2 ut A S Und(perCor. Lem. IV. Lib. I.) tempus totiim que corpus Q. primam suam revolutionem A E B absolvit est ad tempus quo secundam revolutionem B F C, perficit in edem ratioue
2
,

ideoque

m data ratione.

544

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

bus distnguet radium

proportionales.

A
5

in partes

S,

S,

S,

S, &c. continu

Revolutionum vero tempora erunt ut perimetri orbitarura

AE

B,

BF

C,

D, &c.

directe, et velocitates
3
5

iv.

principiis

A, B, C,

inverse; id

est,

utAS-jBS^, CS^.
erit

Atque tempus totum, quo cor-

pus perveniet ad centrum,

revolutionis

ad tempus

primse,

ut

summa omnium

continu proportionalium

^,

^,

C S

^
,

pergentium in infinitum, ad termi5

^
;

num primum A S
ille

id est,

ut terminus

primus

primorum
ad

A A

ad difFerentiam duorum

S ^

BS

?, sive

A B

quam proxim.

ut ^ A S Unde tempus

illud

totum expedit invenitur.

Corol. 8.

Ex his etiam
quorum

praeter propositura colligere licet

motus corporum

in mediis,

densitas aut uniformis est, aut aliam

quamcunque legem

assignatam observt.

Centro S,

intervallis

continue proportionalibus

S A, S B, S C, &c.

describe circulos quotcunque, et statue tempus revocirculis,

(^)

lutionum inter perimetros duorum quorumvis ex his

in

medio

de quo egimus, esse ad tempus revolutionum inter eosdem in medio pro-

S 2 ad B S 2. Et simili argumento liquet tempora revolutionum B F C, C G D, &c. esse

inter se ut sunt
,
.

rum dempto
estS:
3

primo, ut primus ad secundum, hoc

S Ast=Ast:BS2;
AS2
5 5
3
2
;

und
5

S.

S
3

2,

2,

&c.

Cmigitur

habetur dividendo S:

revolutionum tempora sicut quantitates

3.

2,

BS
ideo

est

= AS2: AS2 autem BS=AS AB,

'
-,
'

et

&c. progressionem geometricam in infinitum decrescentem constituant, tempus totum quo corpus Q, perveniet ad centrum S erit ad tempus revolutionis prim A E B ut summa omnium continu proportionalium S 3 3 S 2, B S ^, S 2, &c. pergentium, in in-

BS2,CS2DS2,

B S2
S -

= (AS AB)t=AS2_
&c. in indistantia
S, fiet

^ A * 2 -

^ X A B+f - "^ X A S^
,
fiierit,

finitum (551. Lib. I.).

Quapropter
respectu radii

si

A B

minima

A
b,

B S2

= AS2_|a S^XA
;

qum
3

nnitum, ad termnum primum

A
3
2.

5.

proxim, neglectis nimirum

;

casteris terminis ter

S 2

ad terrainum primum A S 2 ut hic terminus primus ad differentiam duorum

summa

porro 3

evanescentibus

erit igitur

S:

AS2

3_

= AS2

illa est

:fAS^XAB = |AS:AB quam proet hinc dato tempore revolutionis prim B, tempus totum quo corpus pervenit ad Sit, exempli causa, centrum expedit invenitur. S ad A B ut 300000 ad 1, et tempus primas

pnorum, nemp
batur
sic

S 2

BS
A
3

Nam
:

xim;
scri-

A E A

terminorum
5

sries,

S2
3

BS

&c. in infiiiitum, et ultimo progressionis termino evanescente, erit summa antecedentium, id est, summa omnium terminorum qua; dicatur S ad sunimam consequeiitium, seu sumtnam omnium termino-

BS2: CS2

S,

= CS2:DS2,

revolutionis

1, erit

tempus totum

= 2000000,

qum

proxim. * In medio de quo egimus. (In Prop. XV. C^) et Cor. ejus), cujus nimirum densitas est reci. proc ut distantia lucorum a centro.

Liber Second.]
posito,
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.

545

ut medii propositi densitas mediocris inter hos circules admedii,

:

inter eosdem qum proxim sed eadem quoque ratione esse secantem anguli quo spiralis prfinita, in medio de quo egimus, secat radium A S, ad secantem anguli quo spiralis nova secat radium eundem in medio proposito (") aique etiara ut sunt eorumdem angulorum tangentes ita esse numros revolutionum

de quo egimus, densitatem medioci-em

et in

omnium

inter circulos

eosdem duos quam proxim.

C")

Si lisec fiant pas-

sim inter circulos binos, continuabitur motus per circulos omnes. Atque hoc pacto haud dificulter imaginari possumus quibus modis ac temporibus
corpora in medio quocunque regulari gyrari debebunt.
Corol. 9.

Et quamvis motus

excentrici in spiralibus

()

ad formam ovalium

accedentibus peragantur ; tamen concipiendo spiralium illarum singulas

revolutiones iisdem ab invicem intervallis distare, iisdemque gradibus ad

centrum accedere cum

spirali superius descript,

(p)

intelligemus etiam

quomodo motus corporum

in

hujusmodi spiralibus peragantur.

XIII.

PROPOSITIO XVI. THEOREMA

Si medii densitas in locis singidis
sit 7-eciproc

ut distantia locorum a centra im-

mohili, sitqiie vis centripeta reciproc ut dignitas qulibet ejusdem distan-

ti
illo

dico

quod corpus gyrari potest in

spirali

qu

adios omnes a centra

ductos intersecat in angido data.

Demonstratur edemmethodo cum Propositionesuperiore.

tripeta in

Nam si vis cenP sit reciproc

S P,
" *"
:

ut distantiae
quselibet

dignitas

dex

est

S P n + 1

cujus in-

(i)

coUige-

tur ut supra,

quod tempus,
describit ar-

quo corpus

cum quemvis P PQ X P S i

Q
;

erit ut

""

et resis() *

(1) * TJt medii proposifi densitas (per Cor. 6. Lujus) supponendo spirales logarithmicas, per puncta A, B, C, D, in utroque medio descriptas.

^d formam
spirales

ovalium accedentibus, &c.

'')* yit(/ueticimutsunt,&.c.

Per Cor.6.1iujus.

hc fiant passim invenietur in medio regulari

(") * Si

inter circulas binos,

lex

mam

qu motus continuabitur per circulos omnes, seu, inter circulos omnes, quemadmodum inventis prioribus seriei
regularis terminis, cognoscitur lex
greditur, atqu hoc pacto, &c.

revolutiones singulaa formam circiiloium accedunt; aliarum revolutiones accedunt ad forovalium centre spiralis pro elUpseos vel ovalis foco accepto. * Intelligemus etiam (ut in Cor. 8.) quoC)
fer concentric suTit et ad
(') * Colligetur

Sunt enim

quarum

modo, &c
vt supra, &c,

qu

illa

pro-

enim

sit vis

centripeta, illa est ad

Qiicumque vim resisten-

Vol

I.

546

PHILOSOPHIE NATURALtS
r ut

[Mot. Corpoh
^^x^

tentia in

_ PQqxSP"
j^Q^.

II

X_0&:

g.j

O P X

S P'^+i

ideoque ^ PQxSP^xSQ 1 n X OS reciproc Q^ j^^^j^ ^

,

sive ut

ui

OP

ut

p + in P erit
S
tt

1.

Et propterea, cm
reciproc ut

velocitas sit reciproc ut

S
1

",

densitas

S P.

Corol. 1.

() Resistentia est ad vim centripetam ut

Jn

ad
tiae

OP.
ut

T Q

ad i

r (per

Quoniam

igitur vis centripeta

dem. Prop. XV.). qu corpus uige-

qus terminis lespectu priorum evanescentibus,

erit

', et (per Cor. tur in P, est reciproc ut S P " Lem. X. Lib. I.) Hneola Q, qu vi ill generatur, est in ratione composit ex ratione hujus vis et ratione duplicata temporis que arcus

in ~, XVQXSQ,^ i
2
:

Q*"-'
( 1

SP^''~'

= (1 ^n)
Q
:
,

PQ
(per

describitur

Lem.
2',

plicat

id est, erit T Q X S P " + III.)iPQ,^XSP", in ratione dutemporis, ideoque tempus est ut P Q X et corporis velocitas qu arcus P Q, illo
;

',

tempre describitur ut

=SQ V Q = S Q: S P und quo) P Q i R = S V X S vQx spx pa ^n) Rr^(l S Q^ jn) X VQX FQ ob S P = S Q, S

n)
;
:

r x atque adeo rat autem P Q.

Q, r

Q.

,1

(ex n)

fit

Q,

P, et

hinc

..

,,

(1

seu

Q,

PQX Spt
et simili

argumente

velocitas
^
;

S qu arcus

Q,

P# R
illi

describitur est ut

sunt autem arcus

Quoniim decreubi puncta Q, et P count. mentum arcs P Q, ex resistentia oriundum, siv r, est ut resistentia et quahujus duplum dralum temporis conjunctim, erit resistentia ut

Q2 Q

Rr
P

Q. et

Q R ut velocitates descriptrices ad invi-

Q^X
^

SP'

id est, ut

.,

(1 |n)VQ

PQXPX SQ,
V Q P Q= O S
:

cem, id est, in ratione S Q, 2 ad S P 2^, et (per r, est ad arcum P dem. Prop. XV. ) arcus ut S P ad S Q; quar (per compositionem ra-

Siv ut

Q OP
cm

t":^! ex dem. Prop.

p^^+!

(quia

XV.) hoc
1

est,

ob datum

tionum

et

ex Eequo)

Qr: Q,R
'

= SPX SQ,2:
-.S

(l- fn) O O P

S S

P " + ^'
sit

Et propterea
I

QX S P ^ = S Q* " ~
'
:

P *
i-

~"

',

sumptis terminorum

difFerentiis

SQ^

ver

SQ^"~' SP=:SQ,+ VQ, ideoque (549. Lib. = SQ^ ~ +n-l L) S P * ^ X V Q, -X S Q + &c., neglectis reli'.
"^

Q R r SPI Quia

et

velocitas (ex

dem.)

ut

S
resistentia
-:;

pa

auferatur duplicata velocitatis ratio

5,

manebit medii densitas in P, ut

seu reciproc ut S P,
(')

* Resistentia est ad

mm

centripetam.

Nam

Liber Secund.]
Corol. 2.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sit

547
erit 1

Si vis centripeta

reciproc ut

cub.

(^)

|r

ideoque resistentia et densitas medii nulla

Libri primi.
Corol. 3.

erit,

ut in Propositione

non
cu-

Si vis centripeta

sit

reciproc ut dignitas aliqua radii

resistentia affirmativa
(*)

S P

jus index est major

numro

3,

in negativam

mutabitur.

Scholium.

Cseterum hsec Propositio

et superiores, quse

ad mdia inaequaliter densa

ut medii

spectant, intelligendae sunt de

motu corporum adeo parvorum,

ex uno corporis
veniat.

latere

major densitas qum ex altero non consideranda

proportionaem
est ut densitas,

Resistentiam quoque csetcris paribus densitati

esse suppono.

Unde

in mediis,

quorum

vis resistendi

non

dbet densitas eo usque augeri vel diminui, ut resistentioe vel tollatur excessus vel defectus suppleatur.

vires illae

ut

ut (1
et

(l_in)VQXPQ '' PQ^u Hs-Q-^^ -2-S-p' i n) V Q P Q, seu i n)

et (1

sunt ad invicem ut

-J

r et

Q,

siv

non datur ut

^'-^")Q^
O PX
Quoniam
S

seu ob

datum nu-

'"'^ ^^^-

O S meruml_in,ut^,vel^p^gp.
mutato utcumque
(per Cor. 1. Prop. XV.) angulo, it ut etiam evanescat, et spiralis cum radio con veniat, velocitns corporis in loco quovis P ea semper est qucum corpus in medio non resistente edem vi centripeta gyrari potest in circulo ad eandem a centre distantiam S P (per const. 1. Cor. 7.
Corol. 5.
spiralis

O P
(')

* Erit
sit

Hyp. )

1 in =
(') * -j- 1,

-|o.

1=5;

^n=

0.

erit

Cm
2,

enim (per ^ n z= 1 et

binario major, et hinc

tivus.

In negativam mutabitur. Tum enim erit numerus ternario major, et ideo n 1 ^ n, numerus nega-

Corol. 4,

Medii
(1

S p,

|_n)_0_S

densitas,

si

datur distantia
sin distantia illa

est ut

(per Cor. 6. Prop. descenss a puncto dato P ad centrum usque S, fore etiam (in Hyp. Prop. XVI.) ut spiralium variarum longitudines; quod observavit Joannes Bernoullius in Actis Eruditorum Lips. an. 1713. ubi hanc maleriam
I.)

Prop.

IV. Lib.

liquet

XV.

et

152.) tempora

elesranter tvac-tat.

?.I

548

PHILOSOPHIi NATURALIS
PROPOSITIO
XVII.

[Mot. Corpor.

PROBLEMA

IV.

Invenire

et

vim centripetam
data

et

medii resistentiam, qu corpus in data spirali^

velocitatis lege, revolvi potest.

Sit spiralis illa

PQ

R.

Ex

velocitate,
rit

qu corpus percur-

arcum qum minimum P Q,

dabitur tempus, et ex altitu-

dine

tripeta et

Q, quae est ut vis cenquadratum temporis,

vis.

dabitur

Deinde ex area-

rum, aequalibus temporum particulis

confectarum
difFerentia

S S

Q
r,

et

S R,

daet

bitur

corporis retardatio,

ex retardatione invenietur resistentia (^) ac densitas medii.

PROPOSITIO
Data
lege vis centripeta,

XVIII.

PROBLEMA

V.

invenire medii densitatem in locis singulis, qu

corpus datam spiralem describet.

Ex

v centripet

invenienda est velocitas in

locis singulis,
i^)

deinde ex

velocitatis retardatione

quserenda medii densitas;

ut in Propositione

superiore.
(") *

Ac
Q,

densitas medii.

Sit,

exempli causa,

curva

loco quovis
bitur arcus

R spiralis P ut
P
Q, ut

logarithmica et velocitas in
erit

S
et

(1 _m) V Q QX QX S P ^ "'
i*

(1_ m) O S O P X S P^ +
.""

''

tempus quo

descri;

auferendo
1

P QX

'"

(12)

vis

autem centripet qu (per Cor.

Lib. I.) est ut lineola

s
1

p2 m
*

erit densitas

...

duplicatam velocitatis

ut

(1

m)

rationem

S
'

4.

Lem. X.

OPX SP

._

_^

T
.

Q, directe et quadra-

tum

temporis inverse ent ut

(per

Q ^^^___
^

S P"
(^)

Ut n Propositione superiore.

Sit vis

centripet in
id est;

Lem.

III. hujus) ut

ut

'
i

^*

quoniam

TQ

Inventis tempore et velocitate, invenietur (ut in not. ad Prop. XVI.) resistentia ut

ut vis centripet et quadratum temporis quo describitur arcus P Q., erit TQXSP"-)-'. * id est, (per Lem. III.) P S P ut quaest

Q X

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

549

dcima, et

Methodum vero tractandi haec Problemata aperui in hujus Propositione Lemmate secundo et lectorem in hujusmodi perplexis disqui;

Addenda jam porum ad progrediendum, deque densitate et

sitionibus diutius detinere nolo.

sunt aliqua de viribus corresistenti

mediorum,

in

quibus motus hactenus expositi et his affines peraguntur.

dratum temporis, ideque tempus ut

Q,

X
Q.

'

et corporis velocitas

qu arciim

illo

tempore describit ut

(H);

tletermi-

SP^
natis

autem tempore

et velocitate, invenietur re-

sistenti et densitas ut in

nota superiore.

PROBLEMA.
Vis centripeta tendens ad datum punctum
in loco quovis

sit

C P

reciproc,

ut distantiee C P dignitas et medii resistenti sit ut

sed semper .. vv = R p g = =k ~ = per * y"+' "dp Porro tram ex gdy = vdv ady = vdv - ds d d = etiam + ^v dvxVyy pp gdyXVyy PP dy vdvxyyy pp _ y y p _ ~" +
V
''
,

-,

est

(27)

Velocitas isitur

alteru-

his aequationibus dabitur.

p-i:

(26.)
j
j

vel

(ibid.)

'

y d

"

Quar

si

in alterutr

harum quationum

loco

medii densitas et velocitatis dignitas quEelibet conjunctim ; requiritur tum medii densitas in locis singulis quas faciat ut corpus in data quvis line curv V P Z moveatur, tum corporis velocitas et medii resistenti in locis singulis.

vdv

fluxionem sequationis v v
obtinebitur resistenti
lore diviso per
r,

scribatur ipsius valor, qui reperitur capiendo a p d y a p

R = = rqri

" k v seu r (jusque va-

quod datum

est

inventa veloQ,. e.
i.

Dicantur vis centripeta in loco P, g, resistenti r, medii densitas k, velocitas corporis

158.
V, distantia

citate V, dabitur

medii densitas k.

C, y, radius

P O

circuli

curvam
ad

159.
ill

Exemplo sit spiralis logarithmica. ob datum angulum T P C datur ratio

p

In

id '

seu y ad p a y

sit
1

ergo c
c

atque d p

=y

P C
p,

et

ady -,

et erit v

=
=

Ex his vero habetur

V
^1

y y

P P = y A^
a d y
,

ce

a a
',

et

V d V

n)

^y"
nitur r

und pro
n) a
-v/

corporis descensu inve-

=
(."

ce
-

et pro ascen-

(n

5) a y'
'J

a c y
c c
-,
".

ideque

resis-

c y

tenti est

reciproc ut y

Cm
ka"
-,

autem (per
erit densi-

Hyp.)sitr=

-jP

by
seu

tas

ut

r
-

y
- "
,

ut

et

hinc

si

ponatur

i.

osculantisn P, R, arcus

VP,?; perpendiculum
p, et a, b, n,

erit densitas k,

ut

-^

seu ut

C T

in

tanaentem

P T ductum
erit

m,
(in Prop.
'-'^

y
est.

prorsus ut

quantitales datte,

(per

Hyp.) g

= ^i

XVI.) demonstratum
1.

160.

Cornl.

Per superiores asquationcs

Mm3

550

PHILOSOPHIE NATURALIS
tum
'v

[Mot. Coupok.
r

(158.) ex data corporis velocitate invenitur

vis centripeta,

tum

resistentia et

medii densitas.
,

Est enim g
celeritate,

d p = "Ll^ = LU Rp pdy
V V y V V

und habetur
centripeta et
r,

f ntp2 "v' '"dv-j-v^

kp2 ""ds
1
-,

v v d p , a v ^^ -| p dividendo per v

et

(158) b et multiplicando per p --'",

s

"

p^

p=

vis centripeta

g;

datis

autem

vi

invenitur

tum

resistentia

tum medii
liabetur,

sumptis utrinque fluentibus

densitas k, ut supra (158). 161. Exemplum sit in spirali hyperbolc eujus ha?c est proprietas ut si per centrum C erigatur ad radium genti P X per

tangens

illa

tanP, perpendicularis C sit subductje occurrens in constans. Velocitas sit ut

S.

kp
b

u_

2 __^

ideoque v^

= (m 2) X
si

S.

ds
P
^

"

Quare

densitas medii k,

ut functio quaevis distantiae inveniri poterit fluens S. k p ^

sit

a centro C, s aut algebraic aut per figurarum quadraturas, et loco

P C
'"

s,

scribipotest +.
velocitate v,

autem

y d y =; (26). Inventa y y P P V obtinetur centripeta per

vis

quationem g

V v d p
Si in

y -^ = -^
V v

(160).

m=
tangens

163. Corot. 3.

superiori Corollario sit

2, id est, resistentia

ut densitas et quadra-

P X,

et resistentia r

ut densitas medii et

tiim velocitatis conjunctim, erit 2 ^ aequatio "v' "'d

quadratum velocitatis conjunctim, hoc est r=

dicaturque

kv^

=
dp
-j-

kp2 "ds
p^
b

v+v

m=
""

o, et
""

'

dp

in

banc mutabitur
.

C X,

c,

et ide

P X=j/_y y+c c,
^

atque (per Hyp.) v

quantitas
data.
similia,

=
c 3

e i%/

y y
>

-\- c c
'

et e,

= k^^
d b
-js

s
,

unde sumptis

fluentibus,

Erit

ob

triangula

P X (^ y y X P C C T (p), (c) = P C (y)

:

+
et

C P T, c) C X
:
.

haoetur L. v

L. p
p,

^
S.

kds
b

- ,

et

L. v

ideo p

kd
S.

L.

ex qu asquatione invenitu/

c y

V yy+
-;

,dp
c c

d y
3 c c 2

V, et

,etvyy PP
vd p = Vpdy

hinc habetur g ut supr. 164. Corol. 4. Sit in hypothesi Corol. 5. den-

yy

+
:

sitas

y y

dato V
::=

medii k uniformis, velocitas corporis in locc c, et perpendiculum p in eodem loco

Vyy+cc
Quia ver

Quarfiet(160)g

datae,

erit

id est, vis centripeta ut distantiaPCreciproc.

quia in loco

vv= XCyy + ^^c)

erit

vd v

=
:^

Q=

L. c

-|.

V d V

L
L.
P

et proptere pro corporis descensu r

P
Li
p

= k L. p Q,et V, = = p = ent L. = Et L. q = L. = L. Ponatur L. h=:

s

L. v
fit

-f-

o,

e,

q,

c q.

hinc
sit

1,

ut

P
-^ X ks b

Vyy
ydy

PP. g V y y P ~ _ "~+ y
e^
-v/yy-i-cc
adeoque

L.

h= L, ^.

Undde-

e e y y

__e^Xyy+cc
cc^yy-f-cc
resistentia ut

cq
du ci tur v
;

cc/v/yy4-cc

ks'

= jXVyy + ^c,
tangens
r

ph
vv y

F
q"y
2 k

P X,
V 2

seu ut velocitas.

Cm
c c)

igitur

sit

Rp
R
q ^ d p 2 k s

=
.

= -^
c
c,

(y y

^"^

X
p
3

p3 h

pdy

-v/

y y

erit

densitas

medii

k =3

^yy_j_CC
162.
cessis

=^, seu reciproc ut tangens

PX

d y
Corel. 5.

165.

In his autem omnibus mve

siv reciproc ut velocitas.

Corol. 2.

niri potest

terapus per quationem d

=d

Data medii

densitate et con-

peta et corporis velocitas.

figurarum quadraturis, dabitur vis centriEst enim (27. et 160 )

seu

S.

(13).

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
poris velocitas

551

166. Corol. 6. Data vi centripet et resisteuac densitate medii, inveniri potest aequatio ad quam corpus projectile circ trajectoriam Z P
ti

loco quovis P.
''

tum resistentia et medii densitas in Quoniam p p e y, erit 2 p d p

centrum virium C

describit.

Sit,

exempli grati,

"

edy p 2p'dp
a
-

2pp edy
2
n

2y
dy'
^ 5

mdium
locitatis

uniforme, resistentia ut quadratum vea et (164.) erit et vis centripet

q^dp
-,

'

p3h

"

dy
2

= ideoque h = c^q^y"dp a p d y
b i

und
vero

et

a p 3 d y D capiantur utrinque fluxiones, fact d y constante^

k s L. h ~r = r =

2ks

c^q^y''dp
'
.

pro corporis

+
et

a p d y ^mc = = y"dp d y ... = habetur d p p d /^ descensu (158) = r-^ \/ y an V yy p

fit

v v (158) ' \

n a

fl
^

n) a

atque ideo
y y

yn +

(2

a)

e y

,2kds,
d d p

et

fiet

(26

/
z

(= ..=d=L=)
p p
s

2kydy

pro ascensu

(n a

2 a)

yU
semper ut
^

y y
X

e y

~ ~T~
mus

n d y
"*"

"d7

~
I.

dp
P

(notum supponiL,. z

PT
resistentia igitur est
est (per

p ^
k

(40), quantitaus cujusvis logarithmicas

Hyp. )

r=

k V

=,

9
"

ji

j^

^l ^- a lia) X

porro

fluxionem esse

Hinc vero habetur

T
y.
,

^^
b
.

d d ubi SL.p L.-j, Q' Q 2kl = L.y ideoque lune L. ^^V-^ L. p = L. -^,-; p3 d dy 2ks y d p = - quatio ad h

= L.

:^lHE,vel
quar
erit

L.

dp

= (nal2a)>^^;
^ y y _ ey
in ellipsi et hysimili

medii densitas k, ut

est quantitas constans,

sit

"

PT
p c
in circule

Et

modo

"

-, et

Q,

"

perbol invenitur medii densitas ut

fit

PT
.

At

-,

ti'ajectoriam.

167. Schol. Si curva P Z sit sectioconica cujus umbilicus Caxis major c semiaxis minore,
erit

(276. Lib. I.) pro ellipsi p p

=
si

o, ideoque medii densitas Evanescit quoque resistentia, si n =: 2, id est, si vis centripet sit ut quadratum distantiae reciproc, que casu sectiones

PT

et resistentia

nuUa.

pro
latus

hyperbol p p

rectum axis dicatur 4

Lib. I. ) e y. Und facile est superioris Problematis solutiones ad sectiones conicas transfre.

= p p =
.

-, ,

et

pro parabol,
(per

-fy
e,

erit

Lem. XIV.

conic, ut Lib. I. demonstratum est, in medio non rsistante describuntur. Si n est numerus binario minor, sectiones conicse per descensum describi possunl ; per ascensum vero si n, binario major. Tandem ubi est n 1, hoc est, vis cen-

tripet distanti

Sit
.

V P Z

parabol, vis centripet

C, reciproc proportionalis, velocitas in parabol sicut et in spirali logaritb

t-st.

j,

resistentia r

=k
V

^
,

mica uniformis

et

quratur tum cor-

Mm4

552

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

SECTIO De densitate

V.

et compressionejliddorum, deque hydrostatic. (*)

Definitio Fluidi.

Fluidwn

est

corpus omne, aijus partes cedunt vi cuicimque illat, et cedendo

facile moventur inter
se.

PROPOSITIO XIX.
Fluidi homogenei
et

THEOREMA XIV
claiiditur et

immoti,

quod in vase quocmique immoto

undique cmnprimitur, partes omnes (seposit condensationis, gravitatis^

et

virium omnium centripetarum consideratione) qualiter premuntur un-

dique, et sine

omni motu a pressione

ill orto

permanent in
et uniformiter
ill

locis suis.

Cas. flaiduni
tur.

1.

In vase sphaerico
:

ABC claudatur

comprimatur

undique
si

dico

quod ejusdem pars nuUa ex

pressione movebi-

Nam

pars aiiqua

D moveatur,
D

necesse est ut omnes hujusmodi

consistentes, simili
ad planum

partes ad

eandem a centro distantiam undique

reci

motu

(*) 168. Hydrostatic est scientia pressionum quas fluida vel ipsorum partes in se mutuo vel in corpora solida exercent. 169. Fluidum homogerieuni dicitur, cujus densitas est uniformis, adeo ut nitnirum asqualis materiae quantitas sub voluminibus seqiialibus ubique per totani fluidi massam continealur, Jluidiim heferogeneum appellatur cujus densitas uniformis non est. 1 70. Gravitas specijica corporis est ratio ponderis ejusdem ad volumen ; ii ut corpora ejusdem gravitatis specific dicantur quae sub a-qualibus voluminibus asquale pondus habent ; spcifie graviora vel leviora quae sub asqualibus voluminibus majus vel minus pondus continet ; quar cum densitas sit ratio massas ad volumen corporis (2. Lib. I.) ubi pondra sunt ut massas, gravittes specificje simt ut densitates. 171. Lemma. Pressiones quas corpora quvis in se motuo exercent, Jiunt juxt direciiones communi piano contingtnti jKrpendiculares, et per

A B perpendiculari, urgetur, exDonatur per lineam C H, et Iic (per Leg. Mot. Cor. 9.) resolvi poterit in vires quipollente* C et H. Sed
vis

DC

qu corpus

punctum
seunt.

contingentiez

eorumdem corporum

tran-

vi qulibet secundum directionem urgeatur, tangaturque in a corpore ; producatur F C ut piano quod utrumque carpus contingit in occurrat in H, duct per

Corpus

F C

AB

corpus minime prcmitur vi secuuiluoi directionem plani contacts agente ; quar sol vi C ad planum A B normali et per punctum contacts transeuntc premitur. Q. e. d.

D H

Liber Secund.

PRINCIPIA MATHEMATCA.

553

simul moveantur ; atque hoc ideo quia similis et asqualis est

sio,

omnium presfluidum ad

et

motus omnis exclusus supponitur,

nisi qui a pressione ill oriatur.

nisi

Atqui non possunt omnes ad centrum propius accdera,

centrum condensetur ; contra hypothesin.

Non

possunt longis ab eo re;

cedere, nisi fluidum ad circumferentiam condensetur

thesin.

etiam contra hypo-

Non

possunt servat su a centro distanti moveri in plagam

quamctinque, quia pari ratione movebuntur in plagam contrariam; in

plagas autem contrarias non potest pars eadem,
jLd'go fluidi

eodem tempore, moveri.

e. d.

pars nulla de loco suo movebitur.

fluidi

Q.

Cas. 2.
tes

Dico jam, quod

Sit
si

hujus par-

omnes
et

sphaericae sequaliter

premuntur
sphaerica

undique.
fluidi,

enim

E F

pars

hc undique non premitur

usque
et

asqualiter,

augeatur pressio minor,

dum

ipsa undique

prematur sequaliter;

partes ejus, per

Casum primum, permaneSed ante auctam preslocis suis,

bunt in

locis suis.

sionem permanebant in

uer

Casum
-

eundem primum,
tionem Fluidi.

et

additione pressionis
suis,

novae movebuntur de locis

per Dfini

Qu

duo rpugnant.

Ergo
Q.

falso dicebatur
e. d.

quod sph^^ra
asqualis

EF

non undique premebatur qualiter.

Cas. 3.
sit pressio.

Dico prterea quod diversarum partium sphaericarum

Nam

partes sphaericee contiguae se

in puncto contactus, per

mots Legemtertiam. Sed

vi.

mutuo premunt aequaliter et, per Casum secundum,

non

undique premuntur eadem

contiguae,
(^)

Partes igitur duaa quaevis sphaericae

quia pars sphaerica intermedia tangere potest utramque, pre-

mentur eadem
Cas. 4.
ter.

vi. Q. e. d. Dico jam quod fluidi partes omnes ubique premuntur

aequali-

Nam partes

duee quaevis tangi possunt a partibus sphaericis in punctis

ibi partes illas sphaericas aequaliter
illis

quibuscunque, et

premunt, per Casum

tertium et vicissim ab

sequaliter

premuntur, per mots

Legem

tertiam.

Q.

e.

d.

Cas. 5.

Cm

igitur fluidi pars quaelibet

GH

I in fluido reliquo tan-

quam
se

in vase claudatur, et
aequaliter

undique prematur

sequaliter, partes
;

autem
est

ejus

mutu

premant

et quiescant inter se

manifestum

quod

(*) * Quiaj'ars sphcerica intgrmedia tangere potest

alias partes sphsericas in

utramque.

Nam

pars

iila

intermedia duas

atque ab

illis

premetur

punctis contactus premet; sequaliter, (ex dem.)

554
fluidi

PHILOSOPHIE NATURALIS
cujuscunque

[Mot. Corpor.
omnes

GH
si

I,

quod undique premitur

aequaliter, partes

se niutu

premunt
Igitur

aequaliter, et quiescunt in ter se.

Q.

e. d.

Cas. 6.

fluidum illud in vase non rigido claudatur,

;

et

undique

non prematur
Fluiditatis.

aequaliter

cedet idem pressioni fortiori, per Definitionem

Cas. 7.

Ideque in vase rigido fluidum non sustinebit pressionem

for-

tiorem ex uno latere

qum ex

alio,

sed eidem cedet, idque in

momento

temporis, quia latus vasis rigidum

non persequitur liquorem cedentem.

litatem verget.

Cedendo autem urgebit latus oppositum, et sic pressio undique ad aequaEt quoniam fluidum, qum primum a parte magis pressa
;

recedere conatur, inliibetur per resistentiam vasis ad latus oppositum

re-

ducetur pressio undique ad aequalitatem, in

locali
:

momento

temporis, sine
se

motu

et

subinde partes

fluidi,

per

Casum quintum,
e. d.

mutuo prement

aequaliter, et quiescent inter se.

Q.

Corol.

Unde nec motus partium

fluidi inter se,

per pressionem fluido

ubivis in extern superficie illatam, mutari possmit, nisi qutenus aut figu-

ra superficiei aiicubi mutatur, aut

sis sese

omnes

fluidi partes intensis vel

remis-

premendo

difficilis vel facilis

labuntur inter

se.

PROPOSITIO XX.
("*)

THEOREMA

XV.

Sijluidi sphrici,

et in

qualibus a centra distantiis homogenei^ fundo

sphrico concentrico incumhentis partes singul versus centrum totius gravitent

;

sustinet fundum
et altitudo

pondus

cylindri, cujus basis qualis est superficiei

fundi^

eadem qujluidi incumhentis.

et

iSit

D H M
in

superficies fiindi,

A E
K,
;

I superficies superior fluidi.

Superficiebus sphaericis innumeris

BF

GL

distinguatur fluidum

in orbes concentricos aequaliter crassos

et concipe

vim

gravitatis agere

solummodo
ficies

superficiem superiorem orbis cujusque, et aequales esse

actiones in quales partes superficierum

omnium.

Premitur ergo super-

suprema

AE

vi simplici gravitatis proprias,

qu

et

omnes

orbis su-

C) 172. Si Jluidi spheerici, &c. Fluidi quiescentis superficies ad gravitatis directiontm perpendicularis est ubique, et ide
si

vis gravitatis

lelam et, (ex Definitione) fluidum secundm hanc Erit igidirectionem movebitur, contra Hyp. tur pars qulibet superficiei ad gravitatis directionein perpendicularis : et quoniam nulla est alia superficies, praeter sphasricam, quae hanc habeat
res

ad centrum

unum

dirigatur,

enim
in

superficiei fluidi

spharica est. Si pars aliqua ad gravitatis

resol-'atur vis gravit&tis

directionem inclinata

sit,

duas vires xjuarum ima directionem habeat superficiei flui(ii perpendicularem, altra parai -

proprietatem, ut line omnes ipsi perpendiculaad centrum unum concurrant, superficies illa
fimicU

sphrica

erit.

Q.. e. d.

I,iBER Secund.]

PRINClPiA MATHEMATCA.
secmida

555
{")

premi partes

et superficies

BF K

(per Prop.

XIX.)

pro men-

sor su ssqualiter premuntur.

Preiiiitur

prseterea superficies secunda

B F K
plam.

vi proprise

gravitatis,

quas

addita vi priori facit pressionem du-

Hc

pressione, pro

mensur

,.-''

sua, et insuper vi proprise gravitatis,

/
/
/
;

/'
/'

,.

id est, pressione tripla urgetur superficies

/
/
: ;

tertia

L.

Et

simiiiter

/
:

pressione quadrupla urgetur superficies quarta,

quintupla quinta, et

sic

'.

deinceps.
ficies

Pressio igitur qu superest ut

"-.

\ \ji--

unaquaeque urgetur, non

M/
.-'li/

quantitas solida fluidi

incumbentis,

.y'K/

sed ut numerus orbium ad usque sum-

mitatem

fluidi;

et sequatur gravitati

orbis infimi multiplicatae per

numerum orbium

hoc

est,

gravitati solidi

cujus ultima ratio ad cylindrum prsefinitum

(si

modo orbium
fiet

augeatur

numerus
Sustinet
C^)

et

minuatur crassitudo in infinitum,

infima pondus

sic ut actio gravitatis a su-

perficie infim

ad supremam continua reddatur)

superficies

ratio

aequalitatis.

ergo

cylindri

prasfiniti.

Q.

e.

d.

Et

simili

argumentatione patet Propositio, ubi gravitas decrescit in ra175.

rico

qualiter premuntur. nimirum, superficiei secunde partes, semot partium illarum pvopri gi-avitate, aeque premuntur ac partes sequales
Singulae,
superficiei

c) * Pro mensur su

Dsignt
basis

drum, cujus

DH

D A G E prsedictum D E qualis fundo

sit

cylinsphe-

M.

Per punctum D,

et per

puncta

suprem

quod

per Prop. XIX. manifestum fit, si spatium, quod illas superficies

continet,
aequaliter

vas aliquod consideretur

tanquam quod
undique

fluidum

compressum complectitur. (^) * Et simili argumentatione,

&c.

Patet ut in su-

quod pondus partium omnium sequalium D, C, B, A in tot

periori demonstratione,

rect

existentium susticorresponneatur a parte dente fundi sphrici M.

DA

DH

Hoc

igitur

fundum

sustinet

pondus

cujus basis sequalis est superficiei fundi,

cylindri,
et altitudo

eadem qu

fluidi
ta-

incumbentis

DA

modo

men

et a basi plana cylindri equidistantibus, eadem servetur

fluidi

in locis a

fundo sphaerico

DHM

densitas,

eademque

vis gravitatis qua? in

basim cylindri perpendiculariter tendatiibique.

B et A infinit propinqua ducta; sint rect D E, B F et A G perpendiculares ad A S; in illis perpendicularibus capiantur D L, B I, A K densitatibus fluidi et D N, B T, A X viribus

556

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Q.
e. d.

[Mot. Corpor
sursum rarius

tione quvis assignat distantise a centro, ut et ubi fluidum

est,

deorsum densius.

Corol. 1.

dre, sed

Igitur fundum non urgetur a eam solummodo ponderis partem

;

toto fluidi incumbentis ponsustinet quas in Propositione

describitur
Corol, 2.

pondre reliquo a

fluidi figura fornicat sustentato.

In aequalibus autem a centro

[^)

distantiis

eadem semper

est

pressionis quantitas,

sive superficies pressa sit horizonti parallela vel

(^)

perpendicularis vel obliqua;

sive fluidum, a superficie pressa

sursum

continuatum, sm'gat perpendiculariter secundum lineam rectam, vel serpit

oblique per tortas cavitates et canales, easque regulares vel

maxime

irre-

gravitatis acceleratricibiis in locis

D, B,
et

pro-

portionales, sintque curvae

LIK

N T X loca X T N
Producatur

punctorum L,

I,
sit

ut fundum et area A P conjunctim. Nam pressio fluidi cylindrulo B F contenti in basim est ut quantitas materi in vim gra-

punctum R perpetuo tangit fundum sphaericum D H

K A in X AK

K,

et

N, T, X.

R, ut

semper

proportionalis,

A R rectangulo A X et R Q, P curva quam

:

DHM

et pressio fluidi in
eiit

sit, curva rectam lineam mutabitur axi A parallelam, eritqiie proinde pressio fluidi in fundum D M, ut fundum hoc et area D A L conjunctim ; in hc enim hypothesi, ob datam A P proportionalis est are A K, area

Si vis acceleratrix gravitats constans in

DA K
sint,

L.

Si vis gravitats et densitas fluidi constantes

DE

A G

curvae

lineas axi

X T N, K I L et R Q P in rectas A D parallelas migrant et ideo pres;

sio fluidi in

cum
illud
et

cylindri

D DH

fundum sphaeriM, vel in basim E, est ut fundum M, vel basis D E,

altitudo fluidi

A D

con-

junctim.

Si vero conferan,

tur liquores in sehomogenei,

sed diversEB inter se densita. pressiones erunt in rations composit basium, altitudinum et densitatum, modo gravitas acceleratrix conetans, sit in utroque liquore
tis,

sequalis

nam

si

inaqualis

esset, pressiones forent in ratione composit basium, al-

titudinum, densitatum et

vi-

rium
sit

gravitatis.

(^) * Sive superficies pressa

horizonti, &c.

Sumatur

vitatis
finit.

dro

BA GF

singularum particularum ducta (per DVIII. Lib. I.). Quantitas materi cylincontenta est ut cylindrus

CG

particula inter duos orbes concentricos F L, illa particula per Casum 5. Prop. XIX.
quaevis

BA GF
est,

X A K. Quare pressio fluidi cylindro B A G F contenti est ut basis D E et solidum A B X AK A X, seu ut basis D E et rectangulum A B X X A R conjunctim. Dividatur tota fluidi altitudo D A in partes innumeras ut A B, et erit pressio fluidi totius in basim cylindri D E vel in fundum sphricum D H M, ut basis D E vel fundum D H M et area D A R P conjunctim.
Q.
e.

conjunctim (2. Lib. I.), id basis cylindri E et rectangulum A B

et densitas

ut

undique Eequaliter premitur, ergo per mots Leg. S. undique equaliter premit, substituatur itaque loco particuL-e cujusvis hanc contingentis. superficies quaevis,
sive horizontalis, sive

perpendicularis, sive obliqua, aequalis erit in eam pressionis quantitas ergo in qualibus a centre
:

distantiis,

&c.

{^) * Sivejluidum a superficie pressa, &c. fluidum vase utlibet irregulari

contineatur, vasis fundum d sustinebit pondus cylindri, cujus basis aequalis est superficiei

EFGHdgfe
fluidi in

Si

fundi

H d,

et altitudo

DA

eadem qu
positis,

d.

vase contenti.

lisdem enim

qu

in d&-

Liber Secund.]

PRNCIPIA MATHEMATICA.

557

gulares, amplas vel angustissimas.

Hisce circumstantiis pressonem ml

mutari

applicando demonstrationem Theorematis hujus ad casus singulos fluidorum.

colligitui\

Corel. 3.

Edem
gravis

demonstratione colligetur etiani (per Prop.

XIX.)

quod

fluidi

partes nullum,
se; si

acquirunt
oriatur.

motum inter

ex pressione ponderis incumbentis, modo excludatur motus qui ex condensatione

aliud ejusdem gravitatis specificae corpus,

Corol. 4.

Et propterea

si

quod

sit

condensationis expers, submergatur in hoc fluido, id ex pressione

ponderis incumbentis nullum acquiret

non descendet, non ascendet, non cogetur figuram suam rautare. Si sphricum est, manebit sphsericum, non obstante pressione ; si quadratum est, manebit quadratum
: :

motum

idque sive molle

sit,

sive fluidissimum
fluidi

sive fluido libre innatet, sive fun-

do incumbat.

Habet enim

pars quselibet interna rationem corporis

magnitudinis, figurse et graviSi corpus
fluidi
;

submersi, et par est ratio

tatis

omnium ejusdem
formam

specificae

submersorum corporum.
et indueret

submersum
si

servato

pondre liquesceret
vel descenderet,
vel

hoc,

prius ascenderet,

ex pressione figuram novam indueret, etiam nunc

ascenderet, vel descenderet, vel figuram

adeo quia gravitas ejus caeteraeque

(per Cas. 5. Prop.
prius.

novam induere cogeretur: id motuum causse permanent. Atqui

Ergo
ut

XIX.) jam

quiesceret et figuram retineret.

monstratione Propositionis hujus, premitur superficies suprema E e vi simplici gravitatis proprias, qu et superficies secunda F f pro mensuPremitur prterea ra sua qualiter premitur.
superficies

secunda

F
vi

addenda

est vi priori.

f vi propri gravitatis, qu Hc pressione, pro men-

sur su, et insuper

superficies tertia

propri gravitatis, urgetur

;

et sic deinceps,

Quare

patet, ut supra, pressionem

quam

superficies in-

fima cujus
lis.

est

sequalem esse ponderi cylindri A et basis fundo d sequaaltitude

subit,

Manente
basim

igitur

tum

basi

d,

tum

fluidi al-

titudine perpendiculari
pressio,

A, manet fluidi in utcumque mutetur vasis fluidum

continentis figura.

Atque hinc
est,

in vasis

commu-

nicantibus quilibrium

ubi perpendiculares

fluidi altitudines supra fundum commune in utroque vase aequantur, dummodo in paribus a centro virium gravitatis S distantiis tam fluidi densitas qum vis gravitatis servetur eadem. Nam
si,

densitatis,

manente vi gravitatis acclratrice, conferantur fluida in se homogenea, sed diversae inter se erit in vasis communicantibus sequili. brium, ubi fluidorum in utroque vase altitudines

perpendiculares erunt in ratione densitaturn reciproc, quia in eo casu fluidorum in basim communem pressiones quales sunt (173).

558
Corol. 5.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Proinde corpus quod spcifie gravius
et

[Mot. Corpor.

est

contiguum, subsidebit,

quod

spcifie levius est ascendet,

ilie

qum fluidum sibi motumque et

vel defectus gra-

figur mutationem consequetur, quantum excessus

vitatis efficere possit.

Namque

excessus

ille vel

defectus rationm habet

impulsus, quo corpus, alis in sequilibrio

eum fluidi

partibus constitutum,

urgetur; et comparari potest

alterutr librae.
Corol. 6.

eum

exeessu vel defeetu ponderis in lance

Corporum

igitur in fluidis constitutorum

duplex

est gravitas,

altra vera et absoluta, altra apparens, vulgaris et comparativa.

tas absoluta est vis tota
est

Gravi-

qu corpus deorsum tendit

relativa et vulgaris

excessus gravitatis quo corpus magis tendit deorsum

Prioris generis gravitate partes
:

ambiens.

quam fluidum fluidorum et corporum omnium

gravitant in loeis suis

totius.

ideque conjunctis ponderibus componunt pondus

est,

Nam
et

totum omne grave

ut in vasis liquorum plenis experiri

licet;

pondus

totius aequale est

ponderibus

omnium

partium, ideque

ex iisdem componitur.
in locis suis,
id
est,

Alterius generis gravitate corpora

inter se collata

non gravitant

non praegravant, sed mutuos ad

descendendum conatus impedientia permanent in locis suis, perinde ac si Quae in are sunt et non prgravant, vulgus gravia non judicat. Quae praegravant vulgus gravia judicat, qutenus aris pongravia non essent.

dre non sustinentur. Pondra vulgi nihil aliud sunt qum excessus verorum ponderum supra pondus aris. Unde et vulgo dicuntur levia, quae sunt minus gravia, arique praegravanti cedendo superiora petunt. Comparative levia sunt,

non

ver, quia descendunt in vacuo. vel

Sic et in aqu

corpora, quae ob

majorem

dunt, sunt comparative et

minorem gravitatem descendunt vel ascenapparenter gravia vel levia, et eorum gravitas
quo vera
Quae

vel levitas comparativa et apparens est excessus vel defectus

eorum

gravitas vel superat gravitatem aqu, vel ab e superatur.

ver nec praegravando descendunt, nec praegravanti cedendo ascendunt,

etiamsi veris suis ponderibus adaugeant pondus totius, comparative
et in sensu vulgi

tamen

non gravitant

in aqu.

Nam

similis est

horum casuum

demonstratio.
Corol, 7.

Quse de gravitate demonstrantur,

Proinde

obtiiient in aliis quibus-

cunque

x-iribus centripetis.
si

Corol. 8.

mdium,

in

quo corpus aliquod movetur, urgeaqucunque

vi centripet, et

tur vel a gravitate propri, vel ab ali

corpus

ab edem

vi

urgeatur fortins

differentia virium est vis illa niotrix,

quam

in praecedentibus Propositionibus ut

vim centripetam consideravimus.

Liber Secund.] PKINCIPIA

Sin corpus a
haberi dbet.
Corel. 9.
vi ill

MATHEMATICA.

559
vi centrifug

urgeatur levius, difFerentia virium pro

Cm

autem

fluida

premendo corpora

inclusa

non mutent

eorum quod non mutabunt situm partium internarum

figuras

externas,

patet insuper (per CoroUarium Prop.

inter se
:

XIX.)
si

proindeque,

animalia immergantur,

et sensatio

omnis a motu partium oriatur; nec

laedent corpora immersa, nec sensationem ullam excitabunt, nisi qutenus

hsec corpora a compressione condensari possunt.

Et par

est ratio cujus-

cunque corporum systematis

partes

fluido

comprimente circundati.

Systematis

omnes

iisdera agitabuntur motibus, ac si in

vacuo constituerentur,

ac solam retinerent gravitatem

vei motibus earura nonnihil

rsistt,

suam comparativam, nisi qutenus fluidum vel ad easdem compressione conglu-

linandas requiratur,

PROPOSITIO XXL THEOREMA XVI.

Sit fluidi ciijusdam densitas comjpressioni proportionalis, et jpartes ejus
centrijpet distantiis suis

a vi

a centra reciproc proportionali deorsum trahanetiam continu proportionales.

tur

dico quod, si distanti ill sumantur continu proportionales, den-

sitates Jluidi in iisdem distantiis erunt

Designet
incumbit,

A T V fundum sphaericum cui fluidum

distantias

S centrum, SA, S B, S C, S D, S E,
continu
proportionales.
I,

S F,

&c.

Erigantur perpendicula

AH, B
(^)

K,

L,

E M, F N,
locis

&c. quae sint ut densitates medii in

et specificse gravita-

A, B, C, D, E, F;
iisdem locis

tes in

AH erunt ut
est,

BI

CK
B_I

as' bs' es'

ut

&c.

(^)

vel,

quod perinde

AH

C^
&c.

BC' C CD A B B C ad D,

&c.

Finge primm bas gravittes uniformiter

continuari ab
factis

ad B, a

ad C, a

per gradus decrementis in punctis B, C, D,

Et
specijicee gravittes,

(^) 174.

&c.

Fluidi

enim cujus

singulee particulse vi gravitatis ur-

gentur gravitas specifica est ut densitas et vis gravitatis acceleratrix conjunctim. Est enim
gravitas specifica ut pondus directe et volumen inverse (170); sed pondus (per Defin. VIII.

Jh

I.) est ut quantitas materise et vis gravita-

quantitas ver ma; ut densitas et volumen conjunctim. Quar, conjunctis his rationibus, gravitas specifica est ut densitas et vis gravitatis acceleratrix conjunctim, Q. e. d. {^) * Vel quod perinde est, ut, &c. Cm enim (per Hyp.) distanti S A, S B, S C, S
terias (2.

tis

acceleratrix conjunctim

Lib.

I.) est

560
&c.
(')

PHILOSOPHIE NATURALIS
Et
has gravittes ductae in altitudines

[Mot. Corpor.
C,

B,

C D,

&c. con(juxia

ficient

pressiones

H,

I,

K, &c. quibus fundum

ATV

Theorema XV.) urgetur. Sustinet ergo particula A pressiones omnes A H, B I, C K, D L, C') pergendo in infinitum; et particula B pressiones omnes praeter primam A et particula C omnes praeter duas primas A H, B I et sic

deinceps

ideque particulse prime

densitas

A
B

H,
I ut

est

ad particulae secund

densitatem

summa omnium

AH

BI+CK +
I

L, in infinitum, ad

summam omnium B

C K + D L, &c. Et B I densitas secundae B est ad C K densitatem tertiae C, ut summa om-

BI + CK-f-DL, &c. ad summam omnium C K D L, &c. Sunt igitur summae

nium
-f-

illae

difFerentiis suis

AH, B

I,

K, &c. pro-

portionales,

atque ideo continu proportionales

I.)

(per hujus

Lem.

proindeque difFerenti

H,

I,

K, &c. summis proportionales, sunt etiam

continu proportionales.
in locis

Quare cm

densitates
I,

A, B, C, &c.

sint ut

H,

K, &c. erunt etiam hae

conti-

nu proportionales.

Pergatur per saltum, et ex aequo in distantiis S A,

A H, C K, E Et eodem argumento, in distantiis quibusvis continu proportionalibus SA, S D, S G, densitates AH, D L,

S C, S

continu proportionalibus, erunt densitates

continu proportionales.

GO

erunt continu proportionales.

Coant jam puncta A, B, C, D, E, &c.

eo ut progressio gravitatum specificarum a fundo

ad summitatem

fluidi

continua reddatur, et in distantiis quibusvis continu proportionalibus

S A, S D, S G, densitates A H, D L, G O, semper existentes continu proportionales, manebunt etiamnum continu proportionales. Q. e. d. Corol. Hinc si detur densitas fluidi in duobus locis, put A et E, col&c.
sint continue

proportionales,

earum

difFe-

rentiae

B,

C,

C D,

&c.

ipsis proportionales

cm
erit

(ex demonst.) gravitas specifica

sit

ut

B,

erunt.

pressio fluidi cylindrici, cujus est altitude

Et h gravittes duct, pondus quod fundum sphaericum

(")

Sec,

Nam

si

A T V susti-

ut

H,

et ita

de

cjeteris.

aet,

exponatur per cylindrum cujus basis aequa-

superficiel T et altitude eadern qua? fluidi incumbentis, \olumen fluidi cylindrici pro A B, ideoque ob altitudine T B erit datam superficiem A T V, erit volumen illud ut B, multiplicetur illud per gravitatem specificam et factum erit ut pond.us seu pressio ; quare

Us

sit

(^) 175.
tionalis est,

* Pergendo

'n

infinitum.

Quoniam
eva-

enim (per Hyp.) densitas compression! proporubi compressio nulla evadit,

nescit

VX

quoque densitas, seu, fluidum fit infinit rarum, ac proinde in infinitum expanditur; cm ratio voluminis ad materise quantitatem infinita
vadt (2, Lib.
I.).

Liber Secund.]
ligi

PRINCIPIA MATHEMATICA.
SX
e, q,

561

potest ejus densitas in alio quovis loco Q.

Centro S, asyniptotis

rectangulis

S Q,
in a,

describatur hyperbola secans perpendicula

ut et perpendi-

H,

E M, Q T
cula

H X, M Y, T Z, ad asymptoton X demissa, in h, m et Fiat area Y m Z ad aream datam Y m h X ut

S
t.

Qj

area data

ad aream datam

e a

A;

et linea

producta abpropor-

scindet lineam

Q T densitati
si

tionalem.

Namque
siuit

lineae

S A,

S E, S
les,
(^)

continue proportiona-

erunt areae

EeqQ, EeaA

aequales,

et inde areas his proportio-

nales
les,

YmtZ,
M,

XhmY etiam aequaS Y, S

(")

et linese

SX,

Z, id est,

AH, E

QT

continue pro-

portionales, ut oportet.

Et

si linese

S A, S E, S
licas,
(*)

Q obtinent
A

alium quemvis ordinem in srie continue pro-

portionalium, lineae

H,

E M, Q

T, ab proportionales areas hyperboali srie

obtinebunt eundem ordinem in

quantitatum continue

proportionalium.

562

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO XXII.

[Mot. Corpor

THEOREMA

XVII.
et

Sit Jluidi cujusdam

densitas compressioni proportionalis,

partes ejus a

gravitate quadratis distantiaruvi suarum a centro recip^'oc proportionali

deorsum trahantur
music,
tric.

dico

()

quod,

si

distanti sumantur in progressione

densitates Jiuidi in lus distantiis erunt in progressione geome-

Designet S centrum,
gressione geometric.
()

et

S A, S B, S C, S D, S

E
H,

distantias in pro-

Erigantur perpendicula

I,

C
:

K, &c.

* Quod,

si

distanti

sione music,

aut,

mantur

dislantiae

sumantur in progresquod idem est, si taies suut earum reciproc sint in

progressione arithmetic. * Scilicet trs quantitates dicuntur esse in continua proportione music sive harmonica, si prima sit ad tertiam ut differentia primae et seEt cundB ad differentiam secundse et tertiae. si sit sries plurium quantitatum talium ut terminus quivis sit ad subsequentem, ut differentia prioris a termino intermedio, ad differentiam hujus intermedii a posteriore termino, ea sries
dicitur progressio music.

P et vicissim B 2 P, sunt ver duo termini inter A et D, unde rursus in hoc casu constat Corollarii veritas. P et viItem cm sit B 2 cissim B P, erit dividende 5 P P, cmque sit B P 3 C P cmC erit B erit que per defin. progr. sit C P E B vicissim B 3 E Q, sunt vero inter A et E trs termini cmque eadem recurrat semper deinon: :

M=D

D=M
:

M D^M 2M:M=D: M M=D D = M M= = Q 3M: M=E:Q,et M

:

=M
:

stratio

si

inter

primum

numerus terminorum progressionis et ultimum sit n ; si secundus ter-

In progressione music factum. minus dicatur B, differentia a primo M, ultimus terminus sit F, differentia a prcedente R erit, est ad factum duoF. Q. e. d. R B n ruTti' quorumvis immdiate sibi succedentium ut Corol. 3. In progressione m,usic secundus differentia inter duos primas terminas ad differentiam inter lias ullimos. Nam sunto termini pro- terminus taties mulctatus su differentia a primo quoi sunt termini inter eum et ultimum est ad gressionis musica A, B, C, D, E, F, &c. et ultimum ut factum duorum primorum terminodifferentiae intor singulos M, N, P, Q, R, &c. erit per definitionem hujus progressionis rum progressionis ad factum duorum postremoM: N rum. A
Corol.
1.

duurum jjriorum terr/iinoruvi

= M

B
C

t
:

D
2.

C= E= P:
F

D=N P
:

=Q

Q,

Liquet utique ex collatione Quorum prEecedenunde est semper, B tium Corollariorum

R, unde ex comest

= AX B

E X

F.

positione rationum patet

:

R. Corol. Differentia inter duos primas terest ad minas differentiam inter duos quasvis alias, ut secundus terminus, loties midclatus differentia sua a primo quoi sunt lermini inter ^winium et ullimum, ad eum ultimum.
:

AX B E X F=

quod

Theor. I. Qidlibet terminus progressionis musiccE est qualis facto duorum, primorum ter-

minorum, divisa per secundum terminum taties mulctatum differentia su a primo quot sunt term,ini a primo ad eum ultimum terminum.

Primus terminus

est

AXB
B

secundus termiter-

Nam
:

(iisdem

litteris

adhibitis

qu
;

in supe-

riore Corollario) ciim ex natur progr. sit

= M N, C= M
:

sitque
:

=BM
primum
:

A C
:

est

M
M
B
:

AXB sed A = B M ergo secundus

minus
est

N, ergo in hoc casu, differentia duos primos termines A et B est ad difinter B et C ut secundus terminus ferentiam B semel mulctatus differentia su a primo, cm
inter

A X B --

BM
:

,.

Pro
3.

reliquis terminis habetur

semper per Corol.

erit
,

nM:F=AX
.

sit

est

progress. est

M C = M N, M M = C N, dividende B 2 M M = C N N Clinique C N = B, per B 2 M M = B N, B N = D P ergo B 2 M

:

unicus terminus inter C, ad eum ultimum C. Cm ergo sit B

:
:

et

ultimum
vicissim
:

E X F

B = BAV n M

n M

divisis
1

^AXB
eum n

ergo consequentibus per F,

unde

est

sed

designaret ^

numerum

et

sit

sed,

defin.
:

terminorum inter A et F hic exprimit numerum terminorum a primo ad E hoc ultimo annumerato, unde patet Theor. veritas. Theor. II. Termini omnes progressionis mu-

Liber Secund.] PRINCIPIA

MATHEMATICA.
A, B, C, D, E, &c.

563
et ipsius (p) gra-

qu

sint ut fluidi densitates in locis

vittes speciiicae in iisdem locis erunt

AH

BI

CK

has gravittes uniformiter continuari,

S A q S B q S C q primam ab A ad B, secundam a

&c.

Finge

ad C, tertiam a
&c.

ad D,
in alf

Et

hae

duct
B,

titudines

C,

C D,

^
j,

E, &c.
est,

vel,

quod perdistantias
alti.

inde

in

S A, S B, S C, &c.
tudinibus
nales,
C^)
illis

proportio

confident expo-

nentes pressionum

A H

SA

564>

PHILOSOPHItE NATURALIS
B
I

[Mot. Corpor.

arffumento est

aequale

b,

&c.

(^)

Sunt autem

a,

b,

c,

N-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Scholium.

565

(^)

Simili argumentatione probari potest,

quod

si

gravitas particularum
et

fluidi

diminuatur in triplicat ratione distantiarum a centre,

* SimiU argumentatione probari poSit vis centripeta

quadrato-

(^) 177.
test,

perbolica; z

n,

ideoque huic are proportio-

particularum fluidi reciproc ut distanti dignitas, cujus index est n ; (lesignet S centrum, et S A, S B, S C, S D, S E distantias in progressione geometric. Erigantur perpendicula B I, C K, &c. qu sint ut fluidi densitates in locis A, B, C, D, E, &c. Et ipsius gravittes specifi''se in &c.

nalis est ifFerentia

Aa"

'

Ff"

',

Sumanturjam distantiarum quarumlibet, puta ', S A, S D, S F dignitates SA" ' in progressione S F " music, ideoque ea-

SSD"-

AH,

rum

reciproca.

usdem

locis

erunt

AH
^

K
-

^
&<-'

g-^n g q

>

Fnge has gravittes uniformiter continuari priab A ad B, secundani a B ad C, tertiam a C ad D, &c. Et hae ductas in altitudines

mam

&c. vel quod pennde est, in distantias S A, S B, S C, &c. altitudiniillis proportionales, confident exponentes bus

B,

C,

CD, DE,

pressionum
&c. Quare

g^n
cm

AH "

', ^, Ff" 'in progresseu ' sione arithmetic, et difFerentiae a " I ' Ff erunt squad " d " S les ; et propterea difFerentiis hisce proportionales areee t h 1 x, x 1 n z quales erunt iiiter se, et densitates S t, S x, S z, id est, H, L, -F Quare si gravitas parcontinu proportionales. diminuatur in ratione qucumticularum fluidi que multiplicat distantiarum, cujus exponens

Aa"

^\~,. SD^^i' gT^' Dd"

"
A

B
.>

C
harum

gipr=rx> s C
densitatum

K -/

sit
'

n,

et

dignitatum
I

SA" SB"
', , (nempe

',

densitates sint ut

S C

s &c.

reciproca

num

B
"
et

C K, &c. erunt ut
A H
B I SB-"-^'
constructio,

summas,

diflferentijB

AH B
,

pressioI,

SA" S A "
A
;

''

sX^"
"
''

summarum C K

difFeren-

SB" 'SC"Sj
S
,

A
r,

'

quibus S &c. in ^

data

se-"
in Prop.

^'- ^^'

est)

sumantur

in progressione arithmetic

den-

eaaem

qu supra
t v,

XXII.,
v

AH S A
h,

densitatum diiFerentiae

u w, &c. erunt ut

S
i,

BI B "
&c., seu

j,

&c. et rectangula

uwXu
I

p,

q,

&c.
"

X A Hxth ut SA"''
t

sitates H, B I, C K, &c. erunt in progressione geometric. Si itaque loco n scribantur numeri o, 4, 5, 6, &c. in infnitum ; et rursus scribantur o, 1, 2, 3, &c. in infinitum, patet veritas scholii in hypothesi densitatis vi comprimenti propor-

eadem

tionalis.

Quando autem n

o,

seu quando
distantiis

B
S

ui
-,

B
t

&c. id

est,

ut

A
a,

"

&c.

Est enim (per Tbeor. IV. de Hyp.)

h Eequale S
1-

\ AH

gravitas particultfum fluidi in

omnibus

SA."
est. est

^
S B, ideoque
si

^'n_

= S A,

SA"
^^

A X A
V

et
j

A
'

a reciproc ut
--

distantias

g sumantur

_ =
i

in progres-

^ . S A, seu

directe ut

utSAX AaX-Aa" S
cum
sit

-, SA
l

ideoque
^

A H X
-

"

A X
ui

-A-

=
"

sive ut

th
I '

sione arithmetic, densitates erunt in progressione geometric, ideoque distantiae sunt ut densitatum logarithmi, quia crescentibus distantiis in progressione arithmetic, decrescunt densitates in progressione geometric. Quia vero ]:er exprimenta constat, quod densitas a'ris, cteris paribus ac potissimum raanente eodem caloris gradu, sit ut vis comprimens vel accurat vel saltem quam proxim in a're quem experimeniis possumus subjicere, vis autem aijrem inferiorem comprimens, caeteris etiam paribus, qualis sit ponderi ae'ris totius incumbentis, ideoque proportionalis allitudini mercurii in barometro, et prterea particularum a'ris gravitas, in minoribus saltem a telluris superficie distantiis, constans censeri possit, patet, quod, cteris paribus, a'ris densitatem, ad hujusmooi distantias miSed nores, metiri possimus per logarithmos. de his plura videra est in Elementis Arometnee clar. Wolfii, in Libro II. Phoronomiae, et in sectione 10. Hydrodynamicas claris. Danieiis

1,
',

et simili

argumente

SB
B

ut

&c
.i

sunt autem

A a,

Ce" S
Bb"
'

b,

Ce, &c. ideque

"

S
'

"

S
prop-

&c. continu proportionales,

terea difFerentiis suis

&c. proportionales, idoque difFerentiis hisce proportionalia sunt rectangula t p, u q, &c. ut et summis difFerentiarum
',

Ce"
summ

Aa"

Bb"

et

',

Aa" I Ce"
D
d
"

rectangulorum t p -j- u q, vel tp-J-uq-|-wr. Sunto ejusmodi termini

'

',

vel

Aa"
I

qum
puta

plurimi, et

' ', erit summse oma " F f" nium rectangulorum, puta z t h n, proportionalis. Augeatur numerus term.inorum et minuantur distantias punctorum A, B, C, tkc. in infinitum, et rectangula illa vadent qualia arese hy^

omnium difFerentiarurn summa

Bernoulli.

n3

566

PHILOSOPHIiE NATURALIS
distantiarum
.^

[Mot. Corpor.

rum
S

S S A, S B, S C, &c. reciproca (nempe

sumantur
in

cub.

S A q

S^ cub
B
H,
q

cub .^

progressione arithmetic

densitates
si

S C q
I,

K, &c. erunt

in progressione geometric.

Et

gravitas

diminuatur in quadruplicat ratione distantiarum,

et

reaproca (puta

cuborum distantiarum S A q q
,
.

__^^,
^^^

SAqq SAqq
SBcub. SCcub.
sumantur
arithmetic

in progressione
;

densitates

A H, B I, C
c.

K, &c. erunt

in progressione geometri-

Et

sic in infinitum.
si

Rursus

gravitas particularum fluidi in

omnibus

distantiis

eadem

sit,

et distantise sint in

progressione arithmetic densitates erunt in progrs-

sione geometric, uti vir claris. ut distantia,

et

Edmundus

Halleius invenit.
in

Si gravitas sit

quadrata distantiarum sint

progressione ai'ithmetic,

densitates erunt in progressione geometric.

ita se

Et

sic in infinitum.

Haec

habent ubi
vel,

fluidi

compressione condensati densitas est ut

est,

vis

com-

pressionis,

quod perinde

spatium a fluido occupatum reciproc

ut

hc

vis.

Fingi possunt
sit

aliae

condensationis leges, ut quod cubus vis

comprimentis
vis

ut quadrato-quadratum densitatis,
ratione densitatis.

seu triplicata ratio

in casu,
erit
sit
si

eadem cum quadruplicat

quadratum
distantiae.

Quo

gravitas

est reciproc ut

distantise

a centro, densitas
vis

reciproc ut
ut quadrato-

cubus

Fingatur quod cubus

comprimentis

cubus

densitatis, et si gravitas est reciproc ut

quadratum

distantise,

envis

sitas erit

reciproc in sesquiplicat ratione distantise.

sit

Fingatur quod

comprimens
sus

in duplicata ratione densitatis, et gravitas reciproc in

(^)

ratione duplicata distantiae, et densitas erit reciproc ut distantia.

Ca-

omnes percurrere longum esset. Cseterm per exprimenta constat quod densitas aris sit ut vis comprimens vel accurate, vel saltem qum proxim et propterea densitas aris in atmosphaer Terrse est ut pondus
:

aris totius incumbentis, id est, ut altitudo mercurii in baromtre.

(*)
esse/;

178. *

satius eiit

Casus omnes percurrere longum generalem formulam tradere,

ex qu singuli casus pro lubitu eruantur.

lis-

dem

igitur,

qu

supra, positis,

sit

distantia varia-

Liber Second.]
bilis

PRINCIPIA MATHEMATICA,
C
;

56'
x

C K '^ ^
dKca

=
in

X,

altitude
.

=d
-

x,

densitas

V. vis tota J'. .. .

comprimens ^

vis gravitatis

ibidem

=g

in loco

C
-,

constantes, seu distanti

,

in progressione geo^

v,

et erit gravitas spe-

quantitates metnca, erunt etiam ^

et ideo densitates

^-^

^7 ^
y

constantes,

eodem

loco ut

g y

(174), et haec ducta

y in progressione geometric. Prorsus ut in Prop. XXI., XXII. et initio Sumptis fluenscholii hujus demonstratum est. 1 2n " ^ 1 H j

tibus, aequatio

d y
1

=
1

-^

hanc

abit

n qu non ut neque n =
1

m
potest esse
patet.

'

" +
1,

Q.
I

const. in

o,

est altituvalor constauis do S F, ubi densitas y evanescit. Nara si altitudo o, liaa, posit y illa finita ebt et dicatur

Ut Q,, primum definienda

nec n == , autem determinetur

m^

=
'

bebitur

Q=m
-'^^

a
1

>",

et hinc

= nX
1

in

qua quatione dbet

seu n numerus

esse

numerus po-

in altitudinem
ficient

evanescentem

momentum

Sumitur autem

pressionis fluxio d v ngative,

C D seu d x congydx = dv.

quod
cres-

positivus unitate minor, sitivus, ut crescentibus distantiis x, decrescant densitates Si altitudo S F ad quarn densitas y, et contra.

y evanescit,

inlinita

supponatur,
1

erit

constans

Q=
m
y

o,

ac proinde equatio
X

i^ =

cente distantia x, pondus incumbens v decrescat.

Sit gravitas

g ut

-^,

densitas y ut vis ctmpri-

'

".

Nam

si

in

quatione
'

n X

mentis dignitas v
fluxionibus

",

ideque y

"

ut

v, et

sumptis
V

ponatur y nulla

y
y d X

d V ut d

V.

Loco g et d

et X infinita, quantitas constans a erit infinita,

substituantur hi valores in aequatione

d
d X

V, et

net

= y
1

y d x

d y seu

contra hypothesim. Jam veio si gravitas est reciproc ut quadra-

tum
y

distantije, id est si

m = 2,
in

aequatio

X
1

x-^

= iry
aequalitates,

y.

His vero sequationibus

X
1
,

'

"
est

hanc migrt

n X

non

nimus,

et ideo cofficientes datas

sed proportiones tantum exponegligimus.

unde

_JL_
y ut x
i

-.

reciproce.

Si in ultim

quatione ponatur n

1 ,

id

est,

densitas vi compriment! proportionalis, erit

-^
^

Fingatur quod cubus vis comprimentis sit ut quadrato-quadratum densitatis, seu y + ut v 3,

' et hinc n ideoque y ut v f et erit x X ^, ac proinde densitas y ut x 3 reciproc, seu densitas, reciproc ut cubus distanti. Fingatur quod cubus vis comprimentis sit ut quadrato-cubus densitatis, hoc est, y 5 ut v ^, adeo"'',

d X

Sumantur

quautitates

^
1)

in

"

progressione arithmetic;

seu differentise nascentes

,..

(m
erunt,

et

earum

iluxiones,

d X
-,

ide-

d X

que

et

constantes

et

propterea

que y ut v 5,

et hinc n =: 3- ; et erit y ut x g reciproc, id est, densitas reciproc in sesquipli-

quantitates

dy,
-

etiam datae

ac proinde densitates

Fingatur quod vis comcat ratione distanti. primens sit in duplicata ratione densitatis; seu y
^j ^
.

y suis

difFerentiis

d y

proportionales^, eiunt con-

tinu proportionales, (per

Si in

Lem.

g^

^^\,^^.

grit

i, ac

proinde y ut x

re.

II. Lib. II.)

1 ,

eadem hypothesi ponatur

d X
;

m=
.

lit

uude

d X

si

capiantur auantitates

d y

ciproc,

Qu
quem

sive densitas est reciproc ut distantia. Newtonus in scholio dixerat. Vide Mo-

numenta Acaderni Regi Scientiarum anni

1716, ubi hanc materiam tractt Varignonius,
liic

sumus

sequuti.

Nn4

568

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO

[Mot. Corpor.

XXIII.

THEOREMA

XVIII.
sit

Sjluidi ex parficulis se mutuo fugientbus compositi densitas

sion vi'es

ut compres-

centyifug particularum simt reciproc proportionales distantiis

centrorum suorum.

Et

vice vei's, particul viribus

qu

sunt reciproc

proportionales distantiis centrorum suorum se mutuo fugientes componunt

Jiuidum elasiicum, cujus densitas

est

compressioni proportionalis.

Includi intelligatur fluidum in spatio cubico

redigi in spatium

ACE,

dein compressione

cubicum minus

ace;
(^)

et particularum,

similem situm

inter se in utroque spatio obtinentium,

distantise erunt ut

cuboruni

la-

tera

B, a b

C^)

et

mediorum

densitates reciproc ut spatia continentia

AB
teri

cub. et a b cub.

In cubi majoris latere piano

ABCD

capiatur

quadratum
et

D D

aequale la;

piano cubi minoris d b

ex hypothesi, pressio, qu quadratum P urget fluidum

erit

inclusum,

ad pressionem,

qu

illud

quadratum d b ur-

get fluidum inclusum, ut

dii densitates
est,

mecub.

ad invicem, hoc

ut a

b cub. ad

AB

D B urget fluidum inclusum, est ad pressionem, qu quadratum D P urget idem fluidum, ut quadratum D B ad quadratum P, hoc est, ut A B quad. ad a b quad. Ergo, ex aequo, pressio qu quadratum D B urget fluidum, est ad pressionem qu quadratum
Sed
pressio,

qu quadratum

d b urget fluidum, ut a b ad A B. F'ianis F G H, f g h, per mdia cuborum ductis, distinguatur fluidum in duas partes, C^) et hee se mutuo prement iisdem viribus, quibus premuntur a planis A C, a c, hoc est, in proportione a b ad

AB

ideque vires centrifugae,

ratione.

quibus hse pressiones

particularum

sustinentur, sunt in

edem

Ob eundem

numerum

similemque situm in utroque cubo, vires quas particulae omnes secundum plana F H, f g h exercent in omnes, sunt ut vires quas singulas exer-

ce) *

b,

per

Distanti erunt ut cuborum latera Lemma V. Lib. I.

A Ji,

() * Et mediorum densitates, ut, &c. ob datam in utroque spatio fluidi massam (2. Lib. I.).

{)

Et

hcB se

mutuo jirement iisdem

viribus,

Fressiones enim in unoquoque spatio surit nam ciim fluidum uniforme ; ""PPonatur, si pressio minor esspt in uno loco q^m abo, statim cederet fluidum magispressum, atque ita pressio ad asaqualitatem restitueretur, ut in Casu 6. Prop. XIX.

&c.

iibique sequales

Liber Secund.]
cent in singulas.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Ergo
vires,

569

quas singulse exercent in singulas secundum

sunt ad vires, quas singulse exercent, in
in

planum
singulas

FG

H in cubo majore,
si

secundum planum f g h

cubo minore, ut a b ad

A B,

hoc

est,

reciproc ut distantise particularum ad invicem.

Q.

e. d.

Et

vice versa,
id est,

vires particularum sing-ularum sunt reciproc ut dis-

A B, a b summae virium D B, db ut summae virium; et pressio quadrati D P ad pressionem lateris D B ut a b quad. ad A B quad. Et, ex aequo, pressio quadrati D P ad pressionem lateris d b ut a b cub. ad A B cub. id est, vis compressionis ad vim compressionis ut
tantiae,

reciproc ut

cuborum

latera

erunt in edem ratione, et pressiones laterum

densitas ad densitatem.

Q.

e. d.

Scholium.
Simili argumento,

'

( )

si

particularum vires centrifugae sint reciproc in

cubi virium comprimentium

duplicata ratione distantiarum inter centra,

erunt ut -quadrato-quadrata densitatum.

Si vires centrifugae sint reci-

proc in

triplicat vel quadruplicat

ratione distantiarum,

cubi virium

comprimentium erunt ut quadrato-cubi

universalit!',
si

vel cubo-cubi densitatum.

Et

D
"

ponatur pro distanti, et

pro densitate

fluidi

com-

pressi,

et vires centrifugae sint reciproc ut distanti dignitas quaelibet

;

D%

cujus index est numerus n

vires

comprimentes erunt ut latera cu-

bica dignitatis

+ ^,

cujus index est

numerus n

et contra.

Inquse

telligenda vero sunt haec

omnia de particularum

viribus centrifugis

terminantur in partie ulis proximis, aut non long ultra diffunduntur

(*) * Simili argumento, &c. Sunto particularum distanti in spatiis cubicis et a c e quse sunt ut A B et a b, earumdem vires " et d " reciproc, fluidi dencentrifugae ut sitates E et e, et vires comprimentes erunt ut

Detd^ ACE ^"^''^

n

'""'^^

complimentes sunt ut

^ E

"

^-

et

D
3

5.
-r. Et
.
*'

^2

Q.. e. d.
^
. .

ni2ni2 et e
3

vice versa,

si

vires

^ ^ comprimentes sunt ut

densitatum dignitates

E
;

2 +
n

e
,

n ^. 2
,

seu ut

Nam cm

summae virium quas omnes simul

latera D B, d b, sint ut smgularura particularum vires erunt ist sum" et d " reciproc, seu ut a b " ma; virium ut et A B directe ; et pressio quadrati P ad pressionem quadrati D B ut a b ^ ad A B ^ ; unde ex aequo pressio quadrati D P ad pressionem quadrati d b, hoc est, vis comprimens in spatio A C E ad vim compnmentem in spatio a c e, ut a b ^ ad A B " + ^ Sunt autem densitates^ sive est^ E ^ad e, ut a b 3 ad A B 3,
particulcE exercent

a b

2,

A B +^
"
^'

erit pressio

quadrati

DP

ad pressionem quadrati d b in edem ratione, et pressio quadrati D B est ad pressionem quadrati D P, ut A B ad a b ^ et, ex quo, pressio quadrati B ad pressionem quadrati d b, ut . a b " ad A B ", seu ut d " ad Sunt autem
;

vires particularum singularura

utsumm virium,

hoc

est,

ut pressiones laterum

B, d b

quare

vires particularum centrifuge sunt reciproc ut

", d . distantiarum dignitates Q,. e. d. j.^^^ ^- ^^^^ ^ scribantur numeri 9, 3, &c., pa^^* ^^^^itfis eorum quse initio scholii dixit New-

et

ide

ad e
3

ut

ab

"

+ ^ ad A B " + ^.
'

tonus.

570

PHILOSOPHIE NATURALIS
in corporibus magneticis.
sibi

[Mot. Gorpok.
virtus attractiva

Exemplum habemus

Horum

terminatur fer in sui generis corporibus

proximis.

Magnetis virtus

per interpositam laminam

ferri contrahitur,

et in

lamina fer terminatur.

a lamina trahuntur.

Nam

corpora ulteriora non tam a magnete

si

quam

Ad

eundem modum

particulge fugant alias suis generis particulas sibi

prox-

mas, in particulas autem remotiores virtutem nullam exerceant, ex hujub-modi particulis componentur fluida de quibus actum est in hc Propositione.

Quod
erit vi

si

particulse

cujusque virtus in infinitum propagetur,

flui-

(^ opus
di.

majori ad aequalem condensationem majoris quantitatis

An

vero fluida elastica ex particulis se mutuo fugantibus constent,

quaestio physica est.

Nos proprietatem fluidorum ex ejusmodi

particulis

constantium mathematic demonstravimus, ut philosophis ansam praebea-

mus quaestionem
(0 * Opus
erit vi

illam tractandi.

Non enim somajori, &c. per compressionem vis centrifuga particularum proximarura, sed et remotiolum vincenda
erit

rum tum

vis erit

superanda quae

''ex

Hyp, )

in infini-

propagatur.

Liber Secund.]

PRINCPIA MATHEMATICA.

571

SECTIO
De motu
(S)

VI.

et ?'esisle?ii

corporum funependulorum,

PROPOSITIO XXIV.
materi in

THEOREMA

XIX.
oscilla-

Qiiantitates

corpor-ibus funependulis,

quorum centra

fionum a centro suspensionis qualiter distant, sunt in ratione composit

ex ratione ponderum
vacuo.
et

ratione duplicata

temporum oscllationum

in

Nam
potest,
vis vel

velocitas,

quam

data vis in data m.iteri, dato tempore generare

directe,
et

est ut vis et

tempus

materia invers.

Quo
(^)

major

est

majus tempus vel minor materia, eo major generabitur

velocitas.

Id quod per motus

pendula ejusdem

Legem secundam manifestum

pondra
:

est.

Jam
duo

vero

si

sint longitudinis,

vires motrices in locis a perpendiculo

sequaliter distantibus sunt ut

ideque
illi

si

coi'pora

oscillan;

do describant arcus asquales,

(')

et arcus

dividantur in partes aequales

cm tempora
(2) * Propostio

quibus corpora describant singulas arcuum partes correspus acceleratur in prima cycloide in puncto D, ad totum ejus corporis pondus, ut vis qu corpus acceleratur in altra cycloide in puncto d, ad totum ejus corporis pondus. Unde vicissim, vis qu acceleratur primum corpus in puncto D, est ad vim qu alterum acceleratur in puncto d, ut totum prioris corporis pondus, ad pondus alterius corporis, ideoque si pendula sint ejusdem
erit

In he Propositione supponitur corpora funependula, quae comparantur, in cycloidibus aut saltem in exiguis magni circuli arcubus oscillari. * Fondera autem corporum hic duplici de causa a materia ipsorum distinguuntur ; primo, quod riondum assumi possit gravitatem agere secundam rationem njassarum, cum id ipsum ex isto Tiieoremate postea deducatur, Cor. 7. ; et secundo, in diversis locis gravitas diversa esse potest (ut quidem ex experimentis constat) ideque
et ejus CoroUariis

XXIV.

longitudinis vires motrices, &c.

(')

Q.. e. d.

Cum

tempora quibus corpora describant

(asquales) correspondentes

singulas

arcuum partes

corporum duorum

in diversis

iis locis

spectato-

rum
tio

ratio materi eadem manebit, non ver raponderum. C*) Jam, vero si pendula ejusdem sint longitudi-

sint ut tempora oscillationum lotarum. * Sint arcus C, d c quales, secenturque

In partes quales

&c.

nis, vires
liter

motrices in locis a perpendiculo

qua-

distantibus sunt ut pondra.

si pendula ejusdem sint longitudinis, cycloides plane similes et equales describent: in unaquque autem cycloide, vires quibus cor-

Nam

infinit parvas F, &c., ex punctis D, E, F et d, e, f, ducantur perpendiculares ad axem, M, N, F ; e n, f r ; liquet lineolas et n, et r ex hypothesi fore aequales ;
;

DE, E

e,

f,

R Dm,

MN

pora in
ris

locis quibusvis

D,

fvid.Jlg. pag. seq.J

ex natur autem gravitatis, velocitas acquisita in E erit ad velocitatem acquisitam in F ut radis altitudinis ad radicem R, et pariter ve-

MN

vel d accelerantur, sunt ad

totum singuli corpout arcus cycloidis

locitas acquisita in e,

pondus in
totas

locis altissimis,

sitam in f ut

Jnter loca proposita

ad
I.)

puncta infima C, c, semi-cycloides (Cor. Prop. LU. Lib.

et
si

D, d

.^

Ergo
et

semi-cycloides sint asquales et loca

D D

d a perpendiculo sequaliter distent, arcus et d c erunt asquales, ideoque vis qu cor-

acquitta in E est ad velocitatem acquisitam in F, ut velocitas acquisita in e est ad velocitatem acquisitam in f, et vicissim velocitas acquisita in E. est ad velocitatem acquisitam in e;
locitas

M N = y m n et

.y/

ad velocitatem acquicum ergo n ad /^ r,

erit
-y/

R =:

y'

r ve-

572

PHILOSOPHLE NATURALIS
sint ut

[Mot. Corpor,
ad

pondentes

tempora oscillationum totarum,

tempora directe
et

(f ) erunt velocitates

invicem in correspondentibus oscillationum partibus, ut vires motrices et

tota

oscillationum

quantitates

materiae

reciproc

ideque quantitates materiae ut vires

/elocitates

et oscillationum

tempora directe

et

reciproc.

()

Sed

velocitates reciproc

sunt ut tempora,

atque ideo tempora directe et velocitates reciproc sunt ut quadrata tem-

ut velocitas acquisita in F est ad velocitatem acSed quoniam arcus E F et e f quisitam in f. F et f g sunt infinit parvi et quales, uniformiter describi censendi sunt, et tempora quibus describuntur erunt in ratione reciproc veloF citatum, ideque tempus que describitur est ad tempus que describitur e f, ut velocitas in e ad velocitatem in E, et tempus quo describitur F est ad tempus quo describitur f g, ut velocitas in f ad velocitatem in F, &c. sed rationes velocitatum et e, in F et f, &c. sunt semper quales inter in se, ergo et rationes temporum qu istarum sunt nversac sunt sequalec inter se ; ergo tempora quibus singul partes arcus C describuntur, sunt ad tempora quibus correspondentes partes arcus d c describuntur, in edera ratione, ergo omnes antcdentes et omnes consquentes summando, omnia simul tempora quibus percurruntur omnes partes arcus C, hoc est, totum tempus oscillationis per C, est ad omnia tempora quibus partes arcus d c percurruntur, hoc est ad totum tempus oscillationis per d c ut tempus unum quo quasdam pars arcus C percurritur, est ad tempus quo pars correspondens arcus d c percur-

sitam in
tur arcus

E E

esse

in ratione reciproc

ad velocitatem acquisitam in e, temporum quibus describunF, et e f ; hc ver tempora esse ut

ritur.

Q.

e.

d,

(t) Erunt velocntates ad invicem in correspondentibus oscillationum partibus, ut vires motrices et tota oscillationum tempora directe et quantitates

materi reciproc.

Ex demonstratione notas
ad velocitatem acquisi-

superioris liquet velocitates in correspondentibus partibus esse omnes in edem ratione, ideque ut
velocitas acquisita in

tam in

e,

sed

cm

arcus

DE

et

d e

infinit

motrices uniformiter agere, dum illi arcus percurruntur ; motus ergo per eas productus crescet tam pro ratione virium ipsarum qum pro ratione temporis quo arcus illi describuntur sive (ex demonstratis) pro ratione temporum oscillationum integiarum, motus ver ex Def. 2. Lib. I. stimatur a Newtono ex velocitate et materi conjunctim, ergo velocitates product in correspondentibus oscillationum, partibus erunt ut vires motrices et tota oscillationum tempora directe et quantitates maest, vires

parvi supponantur,

censendum

teries invers.

Ex

( ) * Sed velocitates sunt reciproc ut tempora. demonstratis (ad notam superiorem ') liacquisita in puncto quovis arcus

quet velocitatem acquisitam in E esse ad velocitatem acquisitam in e ut velocitas acquisita in puncto quovis arcus C ad velocitatem acquisitam puncto correspondent! arcus d c ; ex eadem demonstratione liquet velocitatem acqui-

tempora oscillationum integrarum, unde velocitas D C, est ad velocitatem acquisitam in puncto corresponcenti arcus d e, in ratione reciproc temporum oscillationum totarum. Q. e. d.

Liber Secund.]
porum,
et

PRINCIPIA MATHEMATICA.
pondra
si

573

propterea quantitates materiae sunt ut vires motrices et anadrut.

id est, ut
et

temporum,
Corol. 1.

quadrata temporum.

(f-j-)

Q.

e.

d.

Ideque

tempora sunt

asqualia, quantitates materiae in sin-

gulis corporibus erunt ut pondra.

Corol. 2.

Si

pondra sunt qualia, quantitates materiae erunt ut qua-

drata temporum.
Corol. 3.

Si quantitates materiae aequantur,

pondra erunt reciproc ut

cseteris paribus,

quadrata temporum.
Corol. .
(^)

Unde cum

quadrata temporum,
si

sint ut

longitudines pendulorum ;
sunt,
(^)

et

tempora

et quantitates materiae

aequalia

pondra erunt ut longitudines pendulorum.

quibusvis correspondentibus arcuum C et d c, put in punctis infimis C et c, sed quia ex hypothesi quod pondra sunt qualia et quod quantitates matericB sunt quales, velocitates sunt proportionales radicbus quadratis altitudinmn, velocitates in punctis C et c erunt ut y' C ad c sed ex similitudine curvarum et arcuum -^ est c ad C sicut 1 c ad L C, ergo velocitates in punctis C et c sunt ut y' C ad ideoque tempora oscillationum inte-\/ 1 c, T Q grarum in arcubus C, d c erunt ut

* In de(tt) Quod erat demonstrandum. monstratione probatum est quod si describantur arcus sequales C, d c quantitates materiae sunt ut pondra et quadrata temporum, sumatur jani arcus b c major vel minorarcu d c sed quantitates materi et pondra utrinque maneant eadem quse prius, et pariter ob isochroneitatem curvjE b d c, tempus oscillationis per b c, quale erit tempori oscillationis per d c, ideoque quicumque sint arcus descripti si modomaneat penduli longitudo, eademque sit utrinque cyclois, pariter verum erit quod quantitates materite sunt ut pondra et quadrata temporum oscillationum. C') Unde cum quadrata temporum cteris paribus sint ut longitudines pendxdorum. * Fingatur L C, 1 c inasqualia esse, et arcus C, d c non sumi quales ut prius, sed similes, sive proportionales longitudinibus L C, le, secetur

L C

ad
-

VTc'
1

unde quadrata temporum erunt ut

pp LC
(1)

ad ""

-j

le

sive ut

LC

ad
e.

1 c,

hoc

est ut lon-

gitudines pendulorum.
*

Q.

d.

in partes aequales inter se, et

ita

d c

in partes

ut sit E ad d e ut L C ad 1 c ductisque perpendiculis M, E N, d m, e n, &c. liquet ex similitudine figurarum altitudines n, et r, &c. esse etiam inter et se in raiione L C ad 1 c, velocitates vero quibus sunt ut /^ describuntur arcus E F, F ad -^ R, et velocitates quibus describuntur arcus e f, f g sunt ut -^ n ad -y/ r, sed n, quia N et et r, sunt in edem earum radies, vicissim, veloratione ideoque et citas qu describitur E F est ad velocitatem qu describitur e f, ut velocitas qu describitur F ad velocitatem qu describitur f g ; et sic ordine perpetuo demonstrabitur velocitates quibus successivae partes con'espondentes utriusque curv percurruntur fore semper in edem ratione ; tempora vero quibus arcus similes describuntur sunt directe ut illi arcus et inverse ut velocitates ; ergo
similes,

MN m
M M

MR m

Pondra erunt ut longitudines penduloquantitas materice pendul est ut pondus et quadratum temporis directe et * Sint duo pendula longitudo penduli inverse. A et B, qu materi, pondre et oscillationum

rum,

et universaliter

MN

m m

cum

ratio

arcuum correspondentium
ratio

sit

semper

eadem, nempe

ad 1 c, ut et ratio velocitatum quibus percurruntur illi arcus, singula tempuscula quibus describuntur particulae arcus C eamdem rationem habebunt ad tempuscula quibus correspondentes particulse arcus d c percurruntur; ideoque tempora tota oscillationum per C et d c erunt directe ut longitudines

L C

l.i

et

c,

et invers ut

velocitates in punctis

temporibus discrepent, sed aequalis sint longitudinis; ex Theoremate, erit quantitas materi pendul in A ad quantitatem materise pendul in B, ut pondus et quadratum temporis oscillationum penduli A conjunctim ad pondus et quadratum temporis oscillationum penduli B conjunctim ; sit tertium pendulum C, cujus raateria et pondus eadem sint cum materi et pondre penduli B, diversa vero sit utriusque longitudo, longitudo penduli C erit ad longitudinem penduli B (sive penduli A, perinde enim est ex hypothesi) ut quadratum temporis in pendulo C ad quadratum temporis in pendulo B, quod itaque sequale erit quadrato temporis in pendulo C, per longitudinem penduli multiplicato et per longitudinem penduli C diviso ; unde quantitas materifi in erit ad quantitatem materiae in B sive in C, ut pondus et quadratum temporis in A conjunctim ad pondus in B, sive in C, cum quadrato temporis in C et longitudine penduli A directe et unde liquet longitudine penduli C invers quantitatem materiae in A esse ad quantitatem materi? in C, ut pendus et quadratum temporis

574
Corol. 5.
et
(")

PHILOSOPHIE NATURALIS
Et

[Mot. Corpor.
pondus

universaliter, quantitas materiae pendulae est ut

directe, et longitudo penduli inverse.

quadratum temporis
Corol. 6.

Sed

et

m medio non resistente

pondus comparativum
ut supra explicui
;

quantitas materiae pendulae est

et longitudo

ut pondus comparativum et
duli invers.

quadratum temporis directe

est vis

pen-

Nam
()

motrix corporis in metali

dio quovis gravi,

ideque idem prsestat in

in vacuo.

medio

non

resistente atque
()

pondus absolutum
liquet ratio
in
(p)

Corol. 7.

Et bine

quoad quantitatem materiae

corporis in diversis locis,

tum comparandi corpora inter se, tum comparandi pondra ejusdem singulis
;

ad cognoscendam variationem
accuratissimis inveni

gravitatis.

Factis autem experimentis

quam

semper quantitaesse.

tem materiae

in corporibus singulis

eorum ponderi proportionalem

PROPOSITIO XXV.

THEOREMA
qu

XX.
momento-

Corpora funejjendula quibus, in medio quovis,

resistitur in ratione

rum

teinporis,

et

corpora funependula

in ejusdem gravitatis specific

medio non rsidente moventur,

peragunt,
Sit
et

oscillationes in cycloide

eodem tempore

arcuum partes proportionales simul

descrihunt.

AB

cycloidis arcus,

quem corpus

tempore quovis in medio non

ita ut

resistente oscillando describit. ejus

Bisecetur idem in C,

fit

infimum

punctum

et erit vis acceleratrix

qu corpus urgetur

in loco quovig

in pendulo

A directe

et ejus

longitudo inverse ad

tate et eleganti exponit in

Monumentis Acad.

pondus

et

quadratum temporis penduli

Q.. e. d.

directe-

Reg.

Scient, an.

755.

et ejus longitudinem invers. sauter. ^

univer-

179.

Quia numeri oscillaticnum qualibus

tempora et quantitates materiae eadem sunt, pondra sunt ut longitudines pensi

Unde

et

temporibus a diversis pendulis absolvendarum sunt reciproc ut tempora quibus singulse oscillationes fiunt (473. Lib. I.),

numeri

oscillatio-

dulorum

directe.

num
Vide notam superio

C)
rem.
(

Et

universaliter.

aqualibus temporibus peractarum erunt (per Cor. 5. Prop. hujus) in composit ratione ex ratione subduplicata directa ponderum et
subduplicatis
i

/in a *
)

-v\r
() *

TTt Ut supra t

1-

explicui,
1
>

^ Cor. 6. et
r>

8. i Prop. 1^1*.

r.

Et

hinc liquet ratio, &c.

Nam ex

datis

massarum et quoniam pondus est ut factum ex massa in vim gravitatis acceleratricem, erunt praedicti oscillationum numeri
rationibus inversis
i

j -. Jongitudmum pendulorum
j-

sive,

pendulorum longitudinibus, oscillationum temporibus, et

in ratione subduplicata directa virium gravitatis

ponderibus corporum, datur ratio quantitatum materi in illis corporibus (per Cor. V.) ; et contra. {^) * Ad cognoscendam variationem gravitatis. Ubi enim ejusdem penduli oscillationes tardiores
sunt, gravitatis actio, cateris paribus, minor est, cum in eodem pendulo pondra sint reciproc ut

acceleratricum

et ratione subduplicat longitu-

inversa; ac proinde pendu. lorum insequalium, sed edem vi gravitatis agitatorum, numeri oscillationum eodem tempore absolvendarum sunt in reciproc subduplicat ratione longitudinum pendulorum, et numeri oscillationum in duobus pendulis qualibus

dinum pendulorum

quadrata temporum (per Cor. 3.). Sed de bis plura ad Prop. XX. Lib. III. dicentur. Quanta autem in illis experimentis adhibenda sit diligentia. Claris. D. de Mairan e qu solet perwicui-

erunt in subduplicat ratione virium gravitatis. Haec est rgula quam ad comparandas corporum gravittes tradit Job. Bernoulli in Actis rudit. Lips, an. 1713.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ut longitude arcus
;

575
E.

D vel d vel E
vis illa

(^)

vel

Cd

vel

Exponatur
temporis,

per eundem arcum

et

cum

resistentia sit ut

momentum

ideque detur, exponatur eadem per datam arcus cycloidis partem

et

O,
ad
sit

sumatur arcus

in ratione

ad arcum

quam habet

arcus

OB
cum

arcum

C B
erit

et vis

qu corpus in d urgetur in medio

resistente,

excessus vis

d supra resistentiam

O, exponetur per arcum

d,

ideque

ad vim, qu corpus

D urgetur in medio non resistente in ioco

;

D,

ut arcus

d ad arcum

CD

et

propterea etiam in Ioco

ut arcus

OB
C^)

ad arcum

B.
:

Proinde

si

corpora duo, D, d exeant de Ioco B, et

his viribus urgeantur

cum

vires sub initio sint ut arcus

C B

et

OB

edem ratione. Sunto arcus illi B D, et B d, arcus reliqui C D, O d erunt in edem raProinde vires, ipsis C D, O d proportionales manebunt in edem tione.
erunt velocitates primas et arcus
in

primo descripti

ratione ac sub initio, et propterea corpora pergent arcus in

edem

ratione

simul describere.

Igitur vires et velocitates et arcus reliqui

toti

C D, O d
illi

semper erunt ut arcus

(=)

B,

B,

et

propterea arcus

reliqui

C
in

Quare corpora duo D, d simul pervenient ad loca et O, alterum quidem in medio non resistente ad locum C, et alterum medio resistente ad locum O. Cum autem velocitates in C et O sint
simul describentur.

ut arcus

B,
(*^)

OB
in

erunt arcus, quos corpora ulterius pergendo simul

ratione.

describunt,

edem
Prop.

Sunto

illi

CE

et

O
D

e.

Vis qu corpus

C) Ut longitudo arcus, &c. Per demonstratio-

nem

Prop. LI. et Cor.

*

2.

LU.

Lib.

I.

Erunt velocitates prini, &c. Nanti, dato C) temporis momento, velocitates genitae sont ut
vires

tum d cum O,
tes,

per C B ad O B, ut C ad O d ; evanescente arcu O d, evanescet etiam arcus C D, seupuncet cum C simul coincident. (*) * In edem ratione. Sunt enim velocitaut spatia dato temporis
in

Lib. I.) et ut spatia descripta (per Cor. 4, Lem. X. Lib. I. ) (*) * Simul describentur. Quia enim estsem(13.

tam

medio

resistente

momento descripta. quam in medio non re-

sistente (11.)

576

PHILOSOPHI.E NATURALIS
retardatur in

[Mot. Corpor.
vis

D in medio non resistente

d
in

est ut

E, et
vis

qu corpus
sunt ut

medio

resistente retardatur in e est ut

;

summa
;

e et resistentise

O, id

est ut

arcubus
tes,

E,

O e ideoque vires, quibus corpora O e proportionales arcus C B, O B

manent
in

retardantur,

proindeque velocitaill

in data ill ratione retardatae,

edem
si

data ratione.

Velocitates igitur et arcus iisdem descripti semper sunt ad invicem in data

ill

ratione

arcuum

CB

et

OB

(")

et propterea

sumantur arcus

toti

B, a

in

edem

ratione, corpora

D, d simul describent hos

arcus,

et

in

locis

et a

motum omneni

simul amittent.

Isochron sunt

igitur oscillationes totae, et arcubus totis

B
E,

A,

a proportionales sunt

arcuum partes
Q.
e. d.

quaelibet

D,

vel

e quae simul describuntur.

motus velocissimus in medio resistente non incidit in punctum infimum C, (^) sed reperitur in puncto illo O, quo arcus totus Et corpus subinde pergendo ad a, iisdem descriptus a B bisecatur.
Corol.

Igitur

gradibus retardatur quibus

antea accelerabatur in descensu suo a

adO.
Si sumatur arcus A C (") Et propterea. qualis C B, et deinde arcus a B ad arcum A B et d in data ratione B ad C B ; corpora simul describent hos arcii, et in locis A et a motum omnem simul amittent. Nam cum sit ad O e ut C B ad O B, seu semper arcus C ut C ad O a, ubi arcus C E sequalis evadet areui C A, iiet quoque arcus O e qualis arcui a ; et quia motus in medio non resistente ex-

(") *

Sed reperitur in puncto

illo

0, quo, &c.

Nam

ratio velocitatum in mediis resistente et

non

semper eadem in punctis correspondentibus ut in d et D, in O et C, in e et E ; sed corporis in medio non resistente oscillantis
resistente est

tinguitur in A, ob
sistente exiinguetur
citates in locis

C A
et

=CB

in

quoque

in a, eo

medio requod velo-

velocitas maxima est in loco infmo C, et iisdem gradibus retardatur in ascensu, quibus antea accelerabatur in descensu ; quare motus velocissimus in medio resistente reperitur in O, et iisdem deinde gradibus retardatur in ascensu, quibus ante accelerabatur in descensu.

E, e

A,

a sint in

data ratione.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

577

PROPOSITIO XXVI. THEOREMA XXI.

Corporum funependulorum,
tiofies

qiiihus resistitur in ratione velocitatum, oscilla-

in cycloide sunt isochron.

(y)

Nam

si

corpora duo, a centris suspensionum sequaliter distantia

oscillando describant arcus inaequales, et velocitates in

arcuum partibus
Proinde
si viri-

correspondentibus sint ad invicem ut arcus

toti

resistentiae velocitatibus

proportionales, erunt etiam ad invicem ut iidem arcus.

bus motricibus a gravitate oriundis, quae sint ut iidem arcus, auferantur

vel addantur hae resistentias, erunt differentise vel

edem arcuum

ratione

summas ad invicem in cumque velocitatum incrementa vel dcrmenta

:

sint ut bas difFerentiae vel

igitur velocitates,

si

sint

summae, velocitates semper erunt ut arcus toti in aliquo casu ut arcus toti, manebunt semper in

edem
bunt Q.

ratione.

Sed

in principio motus, ut corpora incipiunt descendere

et arcus illos describere, vires,

cum

sint

arcubus proportionales, gnera

velocitates arcubus proportionales.

Ergo

velocitates
illi

semper erunt

ut arcus toti
e. d.

describendi,

et

propterea arcus

simul describentur.

(^) *
et

Nain si corpora duo, exempli causa B D, a centra suspensionis aqualiter distantia,

tionales.

Vires igitur, et velocitates, et arcus

oscillando describant arcus inquales

et velocitates in

a,

De,

ac proinde et arcus describendi, maQuare corpora rient semper in data ratione.

descripti,
et

bus, seu in tibus tertiis,

arcuum partibus correspondentiarcuum B a, D e quadrantibus, par&c., sint ad invicem ut arcus toti resistenti velocitatibus proportio-

duo simul perveniunt ad punctum infimum C eodem modo probatur quod arcus C a, C e
;

simul describant.
Schnlium. Newtonus in duabus Propositionbus praecedentibus ostendit cycloidem esse curvam isochronam, (quam alii tautochronam appel lant,) non tantm in medio non resistente, sed etiam in medio quod in ratione momentorum temporis, et in medio quod ratione simplici velocitatis resistit ; verum qunam sit curva illa tautochrona in hypothesi resistenti velocitatum Eleganquadrato proportionalis non indicat. tissimas hujusce Problematis solutiones dedere celeberrimi mathematici Eulerus Tom. I V. Acad. Petrop. et Tom. II. Mechanicae, necnon claris. Bernoullius in Monumentis Acad. Reg. ScienNovam viam qucurtiarum Paris, an. 1730. vae tautochronsB in medio quolibet resistente possint inveniri aperuit D. Fontaine in iisdera Monumentis anni 1734.

a,

De:

nales,

erunt etiam ad invicem ut iidem arcus. Proinde si virbus motricibus a gravitate oriundis (secundum tangentes cycloidis agentibus) quce sint ut iidem arcus B a, De, auferantur duin corpus descendit, vul addantur dum corpus ascendit, h resistenti; erunt differcnti vel summee ad invicem in edem arcuum ratione : cumque velocitatum incrementa vel dcrmenta, date temporis momento genita, sint ut h differentice vel summvB (18), velocitates semjier erunt ut arcus toti B a, De: igitur velocitates, si sint in aliquo casu ut arcus toti, manebunt semper in edem, ratione. Sed in principio mols, uhi descendere et ar~ corpora incipiunt e locis B, eus illos B a, e describere, ideoque ubi resistentia nulla est, vires sunt arcubus illi propor-

Vol.

I.

Oo

578

PHILOSOPHIiE NATURALIS

TMot. Corpok.

PROPOSITIO XXVII.

THEOREMA

XXII.

Si corj)07-ibus funependulis resistitur in duplicata ratione velocitatum, dif-

ferenti inter tempora oscillationiim in medio resistente ac tempora

oscil-

lationum in ejusdem gravitatis specific medio non resistente, erunt arcuhus

oscillando descriptis proportionales

quam proxim.
resistente describantur arcus

(^)

Nam
Nam

pendulis sequalibus in medio

inaequales A,
(^) *

B;

et resistentia corporis in arcu

A,

erit

ad resistentiam

tente describantur arcus inquales

pendulis qualibus in medio resiset B, * ad

pleniorem hujus denionstrationis evidentiam, fingatur illos arcus in totidem partes quam minimas inter se sequales dividi, singulse in utroque
arcu erunt totis arcubus proportionales dicanturque a et b, si mdium aut non resisteret aut
resisteret in i-atione velocitatura, velocitates initio

qui ergo sequalibus temporibus describentur, sed tempus quo describitur arculus a est T -|- x ergo si resistentia in arcu B, siveb sit B ideoque
velocitas sit v

m A
etiam
sed

mA

betur arcus b

erit

B tempus T -j- x.
B,
si

quo

descri-

Cum
non
sit

autem rever

resistentia initio arcus

mAB

m B

sit

excessus

particularum quarumvis correspondentium a et b, forent ut arcus ipsi A et B ; at in medio resistente in ratione duplicata velocitatis paulo diversa erit hase velocitatum ratio, sed propter exiguam rationem resistentiae ad velocitatem, negligi poterit hc differentia, et supponi potest velocitates

tempusculi in quo b describitur in medio resistente juxta quadrata velocitatum supra tempus quo idem arcus in medio non resistente percurritur, erit tempus T -j- x ad tempus T -jy reciproce sicut velocitas v B A B quas suppoiiebatur, ad velocitatem v B m B B, erit-

que ideo

vB mBBadvB mAB

manere

in ratione

arcuum quam proxim

quod si ita supponatur resistentia corporis in quovis puncto arcus erit ad resistentiam corporis in parte carre spondenle arcus B, sicui quadrata velocitatum in punctis illis correspondentibus eorum arcuum, id est ut quadrata ipsorum ar. cuum et quam proxim. Designetur vero velocitas initio arcus a per v A, et initio arcus b per v B. Designetur porro resistentia initie arcus a per A A, et resistentia initio arcus b per B B ; in medio non resistente tempuscula quibus singulae particulae a et b describentur erunt qualia, (per Prop. II. Lib. I.) designentur vero per T; cum ergo in medio resistente propter velocitatem imminutam longius fit tempus in inversa ratione velocitatum ut x excessus ille tempusculi quo arcus a describitur in medio resistente supra tempusculum quo idem arcus in medio non resistente percurritur habebiturque ex hypothesibus

AA

BB

ergo subtractio quantitatum ex velocitate v B producat excessus x et y supra tempus , oportet ut illae quantitates B B, A B, sint reciproce ut X et y, sed A B et B B sunt ut ad B, ergo A est ad B, sicut x est ad y, ideoque excessus x temporis arcus A in medio resistente in duplicata ratione velocitatis supra tempus in eodem arcu A in medio non resistente, est ad excessum y temporis arcus B in eodem medio supra tempus in eodem arcu B in medio non resistente, ut arcus ad arcum B, cumque idem ratiocinium in omnibus arcubus quam-j- X,

T -j- y, cum m B B, m A B
ad

m m

T T
:

vA mAA: vA =

4-

X.

inveniatur ratio hujus excessus x ad excessum tempusculi quo arcus describitur in medio
resistente
tis,

Ut

secundum legem duplicatam velocitasupra tempusculum T, quo idem arcus in medio non resistente percurritur ; supponatur

minimis a et b institut! possit, summ omnium excessuum tempusculorum in arcu A, erit ad summam omnium excessuum tempusculorum in arcu B ut A ad B. Q,. e. d. * Q,uod excessus x et y tempusculorum quibus describuntur arcus a et b, in medio resistente juxta rationem duplicatam velocitatum, supra tempus quo describerentur in medio non resistente sint ut A et B, ex superiori demonstratione alio modo erui potest. Nam manentibus quas illic posueramus est.
simili ratione

vA mAA: vA = T:T-|-xest etiam vB mBB:vB=T:T-l-y vA mAA:mAA=:T:x vB mB B: mB B=T:y.

fit

B in tali medio describi ut resistentia in punctis a arcs A, sit ad resistentiam in punctis correspondentibus b arcs B, sicut A est ad B, ideoque sicut velocitates initio arcuum illorum, sive cum resistentia in a sit rsistent!^ in b fingatur esse B, cm ergo resistentiae sint in ips ratione velocitatum, velocitates
arcum

et dividende in utraque proportione

mAA

mA

Sed ob exiguitatem resistentiae velocitatis repro v A, spectu assurai potest v pro v B, unde est quam et v B B

demptis

resistentiis

in ratione

manebunt in edem ratione, nempe arcuum describendorum a et b.

A mAA m B proxim vA:mAA=T:x

v

m B B= T

y et reducendo pri

Liber Secund.] PRINCIPIA

MATHEMATICA.

579

corporis in parte correspondente arcus B, in duplicata ratione velocita-

tum, id
esset

est,

ut

AA AB

ad

B,

quam proxim.
ut

ad resistentiam in arcu A, vel

AB

ad

B A A, tempora in arcubus A et B
Si resistentia in arcu

forent aequalia, per Propositionem superiorem.

in arcu

Ideque

resistentia

AA
supra

in arcu B, efficit

excessum temporis in arcu

tempus in medio non

poris in arcu

resistente

et resistentia

B B

efficit

B
e.

supra tempus in medio non resistente.

excessum temSunt autem exest.

cessus

illi

ut vires efficientes

AB

et

B B quam

proxim, id

ut arcus

et

B.

Q.

d.

Corot. 1.

Hinc ex

oscillationum temporibus, in medio resistente

in

arcubus insequalibus factarum, cognosci possunt tempora oscillationum in ejusdem gravitatis specificae medio non resistente. Nam differentia tem-

porum
non

erit

resistente, ut (^) differentia

1^)

ad excessum temporis in arcu minore supra tempus arcuum ad arcum minorem.

in

medio

Corol. 2.

Oscillationes breviores sunt magis isochron, et brevis Tempus per arcum A est T -j- x, tempus per arcum minorem B, est T -}y, ergo differentia temporum T -j- x T y =x y, et excessus temporis in minore arcu supra tempus in medio non resistente est juxta denomiy nationes not superioris, sed ex Theoremate est X A B ergo dividende x y A y y

oi'es

rationes utriusque proportionis ad minores

terminos. V V V

m A = T: X m B ^ T y et vicissim T=m A X V T = m B y, unde est m A X = m B y, ideo vicissim m A m B = X y, sed m A m B =

:

B, idcoque

A B
:

=
:

B, hoc

est differentia

:^

temporum

est

ad

y.

Ideoque ex-

cessus temporum in medio resistente in duplicata ratione velocitatum, supra tempora in medio non
resistente in

excessum,, &c. C") * Oscillationes breviores sunt magis isochro.

arcubus insequalibus sunt ut

illi

arcus.
* Differentia temporum erit ad excessum, C") temporis in arcu minore supra tempus in medio non resistente tU differentia arcuum ad arcum

n et brevissim iisdem temporibus peraguntur ac in medio non resistente quam proxim. * Brevissim iisdem temporibus peraguntur ac in medio non resistente qum proxim ; sit A arcus major, B minimus, inventum est (in nota ^) quod
erat

vA

iiinorem f .

etiam quod erat 2

A A:v A=T:T-[-x, et vB mBB:vB mAB

580

PHILOSOPHIiE NATURALIS
non

[Mot. Corpor.
resistente,

simae iisdem temporibus peraguntur ac in medio

qum

proxim.

Earum
C^)

ver quse in majoribus arcubus fiunt, tempora sunt

propterea qud resistentia in descensu corporis qu
(^)

paulo majora,

tempus producitur,
descriptse,
tur.

major

sit

pro ratione longitudinis in descensu

qum
et

resistentia in ascensu subsquente

qu tempus contrahi-

Sed

tempus oscillationum tam brevium qum longarum nonnihil

produci videtur per

paulo minus paulo magis
eo

motum

medii.

{^)

Nam

corporibus tardescentibus
et corporibus acceleratis
:

resistitur,

pro ratione

velocitatis,

qum

iis

quse uniformiter progrediuntur

idque quia mdium,

in priore

quem

a corporibus accepit motu, in

eandem plagam pergendo,

;

casu magis agitatur, in posteriore minus

corporibus motis conspirt.
in ascensu

ac proinde magis vel minus

cum

Pendulis igitur in descensu magis

velocitatis, et

resistit,

minus qum pro ratione

ex utrque causa tempus

producitur.

PROPOSITIO XXVIII.
rum
erit ejus resistentia

THEOREMA
ad vim

XXIII.

5/ corpcrri funependulo in cycloide oscillanti resistitur in ratione momentotempo7'is^

gravitatis ut excessus arcs

descensu toto descripti supra arcum ascensu subsquente descriptum,

ad

penduli longitudinem duplicatam.

Designet

BC

tum

et

A
t

arcum descensu descriptum, C a arcum ascensu descripdifferentiam arcuum et stantibus quae in Propositione XXV.
:

-j- X -{- y, ratioruim invenitur

=T
X
1

v^AB mvAAB
(sive

unde per compositionem

(^) *

Major

sit j)ro

ratione longitudinis.

Lon-

m V A B B+m^ A A B B

v^ABm vA^ B
_

j,
)

adv^AB

mvA^B = T:

fiet

T + y,
(quod
arcus
est

itaque in primo termine neglecto

infinit

V parvum supponitur ob exiguitatem

v^AB
xime.

resistente

mvAAB:v-ABmvAAB=T:T+y; tempus ergo T = T + medio non medio idem ac qum proy, sive

ut et quantitatis

respecta v)
in

in

resistente

gitudo in descensu descripta semper major est <]."m longitude descripta in ascensu subsquente, si nnedium resistit ; ciim longitudines illce in medio non resistente sint aquales (92. Lib. I.). * corporibus tardescentibus, seu queC^) ^^"^ velocitas continue decrescit, ut fit in corporum ascensu, paulo minus resistitur, pro ratione velocitatis; et corporibus acceleratis, seu descendentibus, paulo magis resistitur qum iis qu uniformiter progrediuntur. In priore enim casu, mdium eo quom a corporibus accepit motu, quemque aliquandiu ob ineriiam materiae con-

Nam

Sed

oscillationes in

isochron, hinc

resistente sunt ergo oscillationes breviores in

medio non

medio
(i)

resistente
*

ad bas

qum proxime accedentes

Q.
e.

eamdem plagam pergit cum corporibus, ob validiorem ab initio mots continue decrescentis acceptam impressionem magis agitatur, ac proinde magis conspirt cum corporibus motis,
servat, in

et

cteris sunt magis isochroiia.

d.

Propterea quod resistentia in descensu, Que major est resistentia, eo miner fit, &c. cteris paribus, corporis descendentis velocitas, et ideo, manente descenss longitudine, tempus per resistentiam producitur; et contra, quo ma. jor est resistentia, eo citius extinguitur velocitas corpori insita in ascensu.

minoremque iis resistentiam objicit. At in secundo casu cm motus perptue acceleretur, mdium ex prieribus ictibus non satis velocem

motum accepit, et ideo ejus celeritas novis impulsibus continuo augenda est ut possit cum corporibus motis conspirare ; hincque corporibus acceleratis resistit magis qum uniformiter progredientibus. Pendulis igitur in descensu mags

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
erit vis,

581

constructa et demonstrata sunt,

loco quovis

qu corpus

oscillans urgetur in

D, ad vim

resistentie ut arcus

ad aicum

O,

(^) (^ui

semissis est differentise illius

a.

Ideque

vis,

qu corpus

oscilK

ns

urgetur in cycloidis principio seu puncto altissimo,

tis,

{^)

id est, vis gravitaillud

erit

ad resistentiam ut arcus cycloidis

inter

punctum
(si

supremum

et

punctum infimum
e. d.

ad arcum
(')

C O

id est

arcus diiplicentur) ut

cycloidis totius arcus,

seu dupla penduli longitudo, ad arcum

a.

Q.

PROPOSITIO XXIX.

PROBLEMA

VI.

Posito quod corpori in cycloide oscillanti resistitur in duplicata ratione

velocitatis
:

i7ive7iire 7'esistentiam in locis singulis.

Sit
dis

a arcus oscillatione intgra descriptus, sitque

et

infimum cycloiSecetur

punctum,
et

CZ

semissis arcus cycloidis totius, longitudini penduli

resistentia corporis

qualis;

quratur

in loco

quovis D.

resistit

mdium, in ascensu minus qum pro ratione velocitatis, et ex utrque causa tempus producitur. qu major est resistentia in

Aa CO=CB OB=C i
A
a

= 2 C O,

O,

et hinc

ac

==

a.

Nam

descensu, et miner in ascensu, eo magis producitur tempus, ut supra dictum est.

(^) *

Nam

C A aequalis est arcui C B, et (per Cor. Prop. XXV.) arcus O a aequalis est arcui O B quare C A O a, seu
(per
;

Qui seTuissis est Hyp.) arcus

differenlica illius

a.

* Id est, vis gravitatis. In cycloidis prinC) cipio sive puncto altissimo tangens cycloidis est in directione gravitatis, et idcirco vis in cycloide aequalis est vi gravitatis in illo puncto, ut patet

ex Cor. Prop. LI. Lib. I. Lib. (') * Seu dupla penduli longitudo (462.
I.).

Oo

582
recta infinita

PHILOSOPHIE NATURALIS
O Q in
K, S T,
per
punctis O, S, P, Q, e lege,
ut

[Mot. Corpou.
(si

erigantur per-

pendicula

O
E,

I,

describatur hyperbola

TIGE

E, centroque

et asymptotis

O
P
I,

K,

OQ
in

secans perpendicula S T,

QE

T,

et

et

punctum I agatur KF
parallela

asymptote

OQoecurrens asymptoto O K in K, et
perpendiculis

T et
P
I

Q E in L et F) fuerit
area hyperbolica

EQ

ad aream hy-

perbolicam
ut arcus

PITS B C descenC
a

su corporis descriptus

ad arcum

ascensu descriptum,
et area I

ream
ad

I
S.

E F ad aL T ut O Q
Dein per-

pendiculo

MN

ab-

scindaturarea hyperbolica
sit

N M quae
I

ad aream hyper-

bolicam
arcus

EQ

ut

CZ
Et

ad arcum

BC descensu descriptum.
quae
si

perpendiculo

sit

ad aream

R G abscindatur area hyperbolica P I G R, E Q ut arcus quilibet C D ad arcum B C descensu

^iBER Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
G, g
r

58s

minimam
ad
h, ut
I

R G g r parallelis R sint G H h g, et R G
dcrmenta.
C')

r,

g comprehensam ; et producatur r g contemporanea {^) arearum I G H,

GR

Et are

OR ~^

EF

GH
E

incrementura

^lEF, GHhff ^ OQ
P
ad
I

seuRr X
r,

HG OQ
R
r

^
R

F, erit ad arese

GR
R
G;

decrementum
ideque
I,

RGg

seu

G, ut

HG

OQ

utORxHG 5_^IEFadORxGR
hoc
est (?) (ob aequalia

ORxHG, ORxHR PIHRetPIGR ORx GR, ORHK OPIK, + IGH) area E F ad o p K. ut PIGR + IGH ?L3 ^ ^ E F G H dicatur Y, atque are P G R decrementum
C) seu

OP X P

Igitur

si

OQ

RGgr
Quod
erit

detur,
si

("i)

erit

incrementum

arese

ut

PI

GR

Y.

designet vim a gravitate oriundam, arcui describendo

proportionalem, qu corpus urgetur in D, et

pro resistentia ponatur ;

Est itaque incremen-

R
(')

vis tota

tum

velocitatis ut

VR

qu corpus urgetur in D.
et particula illa

(*")

temporis in qu factum est con-

junctim:

sed et velocitas ipsa est ut incrementum contemporaneum

spatii descripti directe et particula

eadem temporis
et

inverse.

Unde, cm
velocitatis

resistentia per hypothesin sit ut

sistentiae
(*)

quadratum

velocitatis,

incrementum re-

(per
(")

Lem. IL)

erit ut velocitas

incrementum

conjunctim,
C")
*

id est, ut

momentum

spatii et

VR

conjunctim; atque

Arearum I

G H, P I G R
e loco

Cum

enim corpus
et

D
I

C, decrescit area

GR

dcrmenta. descendit in arcu huic arcui proarea

OPIK=PIHR = PIGR+IGH.
(') *

Erit incrementum are

.

Y ut P I G R
I

porti^nalis,

cum

e decrescit quoque

G E

H. Et are, &c.

() *

Nam, ob

datas

Q,

et

F, decrementum arese

O R lEF IGH, O
ti fluxionibus,
_

\..O^tt?t7 -.tj (Hyp.) " ^" Quo^'^m enim ^^ E F G H = Y, demonstratis) incremenOR E F G H ad decretum OQ
est
1

et (ex

arese

est

mentum

(ex

Hyp.) datum

sumptis duorum terminorum

nitur quale

inve-

Rr Oh,

lEF GHhg;
s seu, &c.

et ide,

G H

n R

R Gg

r,

ut

PIGR

F, seu

PI G R
sit

<J H.

y,
G R

mutatis signis, ejusdem arese incrementum est

^TTu GHh
() * *

^'"t-ctt' - E F, O
-r I Q.

Y
C)

ad datum rectangulum ggt quod incrementum are

OPIK;
Y
.

manifestum
ad
i

menti

in data ratione, j o /^

nimirum
r

dati

Seu

P X P I-

Per Theor. IV. de

Cijm
sit

OPIK.
&c. (18.).

R G

ad rectangulum datum

in ratione decrej .

hyperbol.
(^)

est rectangulo

HR ORXGR;sed ORXHR sequale ORHK, et (per Theor. IV.

Ob qualia, &c. G R, erit

= ORXHG=ORXHR
H G

* Est itaque incrementum, velocitatis, ut,

(=)* Sed et velocitas ipsa est, &c. (H.) (') * Per Lem. IL Casu 3. idque statim apparet: nam v v, erit d
S") *
si

velocitas dicatur v,

cum

sit

ut

de Hyp.)

O R X G R quale est rectangulo OPIK. Quare O II X H G = O R H K

ut 2 v d v, seu ut v d v. /d est, ut momentum spatii, &c.

Quia

Oo4

584
ide,
ejus
si

PHILOSOPHIE NATURALIS
momentum
spatii detur, ut
;

[Mot. Corpor.

exponens

aream Z,

G R, et ut P I G R Z.
P
I

resistentia

V R id est, si pro vi V scribatur R exponatur per aliam aliquam

Igitur are

PIGR

per datorum

momendecres-

torum subductionem
uniformiter
cente, crescunt area

Y,
tione

Y in ratione PIGR
et

area

P
Z

G R Z.
si

ra-

Et propterea

areae

et

simul inci-

piant

et

sub

initio
{^)

aequales sint,

hae

per additionem aequa-

lium

momentorum
et aequalibus iti-

pergent esse aequales,

dem momentis
mul
evanescent.

subsi-

Irll

inde decrescentes

Et

vicissim, si simul in-

cipiunt et simul eva-

nescunt, sequalia ha-

bebunt momenta
id ideo quia

et

iX

M
arcu
illo

semper erunt quales

:

si

resistentia

augeatur, velocitas un
;

cum

C a,
C,

qui in ascensu corporis describitur, diminuetur

et

puncto in quo motus

omnis un cum
(y)

resistentia

cesst

propius accedente ad punctum

area,

resistentia citius evanescet

qum

Y.

Et contrarium eveniet ubi

resistentia diminuitur.
(ex dem.) velocitatisincrementumestutV momentum temporis conjunctim, velocitas autem ipsa ut incrementum spatii directe et momentum temporis invers ; erit ex aequo, velocitas B. et inin suum incrementum ducta, ut crementum spatii conjunctim, in qu ratione est etiam incrementum resistentiae (ex dem.). ") * Hce per additmiem cequalium momentorum pergent esse guales, &c. Cm enim semY, et in ratione P I per crescat area
et

Y et Z simul incipiant et initio aequales Y et erunt etiam areae

initio
et,

et

PIGR PIGR aequales; ob datam mcremen Z sub are Z ad PIGR Y torum are Y P G R Z rationem, incrementa PIGR YacPIGR Z manebunt
et
I
illa

sint,

et

sicut

semper are Y

area

in ratione

G R

Z;

GR
si

ares

ill

Quare etiam sub initio. aqualibus itidem momentis submde decrescent et simul evanescent. * Resistentia citius evanescet quant, area Y, (J) et contrarium, &c. Nam si area Z semper aequasequalia, uti
et

Liber Secund.]

PRINCIFIA MATHEMATICA.
Z
incipit desinitque ubi resistentia nulla est,

585

Jam

ver area

hoc

est,

principio mots ubi aicus

in rectam

arcui

CB

quatur

et recta

R G

incidit

E, et in fine motus ubi arcus

D
seu

arcui

a aequatur et
I

RG

(^)

incidit in

rectam S T.

incipit desinitque ubi nulla est,

Y O ideque ubi
Et area
illae

^^ I E F
EF
et I

GH

T?

G H aequalia

sunt

(^)

hoc
et

est (per constructionem) ubi recta

R G incidit successive in
OR
I

rectas

QE

S T.

Proindeque areae

simul incipiunt et simul evaIgitur area

nescunt, et propterea semper sunt asquales.

I

E F

G H asqualis est areas Z, per quam resistentia exponitur, et propterea est ad aream P I N M per quam gravitas exponitur, ut resistentia ad gravitatem.

Q.

e. d.

Corol. 1.
_,.

Est igitur resistentia in loco infimo

C')

ad

vira gravitatis, ut

O PIEF

OQ
ut

ad aream

M.

Corol. 2.

Fit

autem maxima, ubi area

H R est ad aream I E F
ejus

Y)
lis sit

OR

ad

Q.

Eo enim

in casu

momentum

(nimirum

{^)

evadit nullum.

Corol. 3.
areae

Hinc etiam
autem area

innotescit velocitas in locis singulis:

quippe
) sit

Y, simul incipient simulque evanes-

etIG
area
I

H = ILT:
E F

nam cm

(per constr.

cent.

Incipit

(ut infra ostende-

tur) ubi recta

desinit ubi recta

R G incidit in R G incidit

rectam E, et in rectam S T,

suntque et S puncta fixa per arcuum CB, C a longitudines detehninata (per constr.). Quare si resistentia Z augeatur vel minuatur ita ut cesset in puncto arcs C a infra vel supra a

L T ut O Q ad O S, si O S, fiet T L T I G H, eritque area I E F ad aream I G H ut OR _._,_, r^-r-r _,_, ^ t, R, et hmc O Q ad O ^^ I E F I G H. Est autem O R O S, ubi recta R G incidit
ad aream ponatur O R
t

positum, citius vel tardius evanescet area Z qum area Y, quia hc non desmitnisi ubi corpus perResistent.a ig.tur, seu aea ven.t ad locum a. Z nec major nec minor esse potest quam area Y, incipiant si simul et simul evanescant. Hc patent (^) * Incidit in rectam S T. per constructionem, qu areae P I T S factse sunt arcubus C B, C D, C a

in rectam .b) ,
^,.^^

S T,

et area

Y desinit ibidem, G I E F

a^^^, j j^r ^^ ^am evanescente . jy evanescit ipsi proportionalis area R, et hinc evanescit etiam area 1 H,

j^

fitque

O R

PIEQ, PIGR

HP =:IGH = I E
^Q
C^)

= O P, atque proinde OR ,y7S

F.

proportionales.
(^) *

Hoc

est

(per constructionem] ubi, &c.

fit

Ubi enim

evanescit,

quoque
I

^
O

est

Momentum are Y Evadit nullum. ut P I Y (ex dem.), id est, ut

*

G R

Q,

E F P I G R+I G H -p C
I
;

E F= P

HR
are

vj,

GH
:

o, et

ide

--

F= I G H = ^y-g
:

E
fit
;

F.

Qu

propter

momentum
(48),

hoc autem contingit ubi fit I E F I G O Q, O R, quod evenit primo ubi recta R G incidit iil rectam Q E et incipit area Y. Tune

H=

Y p

nullum

et ide resistentia (cui area

Y proes

portionalis
i

est)

maxima

evadit
o,

ubi

enim que I

IEF=IGHetOQ=OR Q E F G H= O O R. Est enim OR,^^ ., t,ttto P H K = E ac promde ubi OR ^^^ - E F = G H, ^ quando fitOR=OS ,^ ^^,^^ OQ ad aream E F ut O R ad O Q.
seu ubi
area
I

ideo-

H R _ g^ I E O
F,
I

F=

Q,

7T-;\ I

,.

'

est

586

PHILOSOPHIE NATURALIS
corporis in

[Mot. Corpor.

quae est in subduplicat ratione resistentias, et ipso mots initio quatnr

v^elocitati

edem

cycloide

C^)

sine

omni

resistenti oscillantis.

C) niam

* Sine

omni

resistenti oscillantis.

Quo-

r-imirum

FI

cum E
Et
I

F,

et

est quadratutn in loco quovis ut resistenti, seu ut area Y in medio resistente ; ^ (per Prop LU. Lib. I.) C et ut C

velocitatis

Q R

seu

HF
est

evanescente.

similiter

initio

motus

B^ D
I
;

seu ut

P
et

E E

Q""

G R

^ in

medio non
V,
sint-

P 1EQ- PIGR ' =1M EQ+PIGR X P I E Q G R=2P E Q QRXQE

1

resistente

si velocitates ill dicantur v,

XQRXQE = 2PIEQXQRXQE,
R
erit

que

X
I

Y, e t

VV=EXPIEQ^ EX
Et quia
initio

quantitates co nstantes, e rit v v

neglecto termino evanescente Q,

Quare

initio

motus

X Q E *. R Q. ^ VTT?
^

K, ^-

mots,

dum

corpus

B, velocitates ill aequales sunt, ob resistentiam respectu vis a gravitate oriund Y evanescentem ; erit initi o mots C
est in

E X PI E Q^
tio

_EX

11

"^

sed ini-

C E= ^ X(iE::2_QXFE-IEF O Q
2

UtlX
P
I

F E

iEJ:'=Ex QRX QEX

et

Q,

ideo

Q.

unde,

cum

sit

semper

mots

est

Y, seu

-r-^ lEF IGH = _ E

2

vv:VV=CX
J

YiExPl-t^Q.''
v v
:

^lEF IEF+QRXFE=
O RXT E F OQXI E F+OQXQRXF E
__

PI E

OR QX Q.Ex(^lBFlGn): QXFE lEF,XP'lEQ,'' PIGR O

Q.
resistente in singulis locis.

X P

G R

"j

erit

quoque

VV

QR U, j^OQXFE lEF, concidente

XV

Innotescet igitur velocitas in medio resistente per inventam ipsius rationem ad velocitatem in

medio non

Liber Second.]
()

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et velocitas

587

Caeterm ob difficilem calculum quo resistentia

per hanc

Propositionem inveniendse sunt, visum est Propositionem sequentem subjungere.

PROPOSITIO XXX.
Si recta a

THEOREMA
D

XXIV.

qualis
ejus

sit cycloidis

arcui qiiem corpus oscillando describif, et

ad singula
bus

puncta

D
:

erigantur perpendicula

K, qu

sint

ad

lon-

gitudinem pendidi ut resistentia corporis in arcus punctis correspondenti-

ad vim

gravitatis

dico

quod

differentia inter

arcum descensu

toto

descriptum et arcum ascensu toto subsquente descriptum ducta in arcuum

eorundem semisummam, qualis

erit

are

BKa

perpendiculis omnibus

DK

occupat.
cycloidis arcus, oscillaticne intgra descriptus, per

Exponatur enim tum

longitudinem
(^) *

rectani illam sibi aequalem a B,

tum

arcu? qui describeretur in vacuo per

in C,
....
(^)

B.

Bisecetur

AB
etideo

et

punctum
_

repreesentabit
a = b a L. +
,

O
g

P=

Cterm
a,

rp

PI F Q=: TT }^ op
'

ob difficilem calculum, &c. Sit

b,

S
'

X,

^^iliter habetur area I

_ L ^ T

_.

X
b.

V'

etLT

^ ^' ^ ^ ad aream I

^^^

(P^"" <^<'"st''' )

L T

ut

O Q ad O
z

S,

^'^* I F est seu ut z ad x

:

Deinde
I

ba^ P Q= _,_ F =
,

Q,

z,

et hinc

QE

=
ba
.
,

quare z: x

= baL.
et

l-bz

a,

T^xBi .etFE=b

~ 4-bx ba,
bendo
ipsius

ba; baL X
b, ac loco z scri

dividende per

^m..
x
i

Et

erit arese

E Q

elementum

=
.

valorem

- jAta^
a a L.

+ 'i x^ +
a
[-

badx _^^, are P I T S elementum = area PIEQ,= baL. z^-Q const.

area illa evanescit a, invenitur seu ubi z atque adeo area

et et

mde
quia

^ m + ^ m _^ x'"a'" A L. =^ H X a

r..

'

'

a
""
"''

unde habetur a
;

'"

+^
x'"
jj~m

L.

-}-a" +
mii
'

'

+^
'

PIEQ=baL.z baL.a
modo
.

a=o, ubi estPQ.= constans Q= baL.a,

z

^^
'

miiT
-'-'

"T ^
'

etindeeruiturmx
Si itaque ex

= b a L. = b L.
.

Simili
. .

reperitur area
T> r, B C

PITS

+ Lx + 'Lx x"" + = a'" + 'L.a a'" +

'

^^ mit mx'" + ILa4i

Sit

jam arcus
et
Li.

ad arcum

hc quatione per serierum regressum, vel qucumque alia methodo, determinetur ^^^^^ ^ ^^^ arbitrariam lineam a, et deinde per
^quationera z
^
5

a,

ut
D a

m
1j.

ad 1;
:

erit

(per

eonstr.)

m
z

= ^^

inveniatur valor ipsius

logarith-

proinde

^ y IT a a L. = m L. = L.
a a
z

T'
,

^'^

*"

atque

Newtoniana constructio ad calculum niorum revocabitur.

m
j^, et z

mil
:^
.^
.

jj^.
,
. .

Porro ex superionbus denominatiombus mveniturareel

Jf

E Felementum=bdz ^^^-^,

Scholion. Hermannus Prop. LXXIII. et LXXIV. Lib. II. Phoronomiae geminam constructionem ddit, qu corporis in curv qualibet oscillantis resistentia velocitatis quadrato proportionalis definitur, et Newtonianam pro cycloide constructionem ope logarithmicas simpliciorem
reddidit.
Difficile autem non est (44) hanc Newtoni constructionem revocare ad logarithmicam per punctum N et asymptoto K O ad partes

et inde area ipsa bz const. quae cm sit o ubi I nescit fitque z a, est

IEF =
a

ideoque I

= E F=b

baL. z-j-Q F = a evaQ = b a + b a L. ba L. + b

z
a,

product describendam.
(')

'

'

et

Et punctum C
punctum.

reprsentahit
cycloidis

cycloidis

Nam

infimum punctum m-

588

PHILOSOPHIE NATURALIS
cycloidis

[Mot. Corpor.

infimum

punctum,

(^)

et erit

CD

ut vis a gravitate oriunda, qu

corpus in

secundum tangentem
{^)

cycloidis urgetur,

tionem ad longitudinem penduli

quam habet

vis in

eamque liabebit raad vim gravitatis.

per longi-

Exponatur
penduli
tentiae.

igitui' vis iila

per longitudinem

C D,

et vis gravitatis

tudinem penduli,

et

si

in

D E capiatur D K
C A
vel

in e ratione
ei'it

ad longitudinem
exponens
resis-

quam habet
Centro

resistentia

ad gravitatem,

DK

et intervallo

CB

construatur semi-circulus

BE

e A.

Describat autem corpus tempore

qum minimo spatium

d,

et erectis perpendiculis

E. d e circumferentise occurrentibus in

et e,

AMH"
acquireret in locis

erunt hsec ut velocitates quas corpus in vacuo, descendendo a puncto B,

et d.

Patet hoc (per Prop.

illa

LU.

Lib. L).

Expo-

nantur itaque hae velocitates per perpendicula

velocitas

D
F
f

E, d e; sitque
resistente.

DF
Et
si

quam

acquirit in

cadendo de

in

medio

centro

et intervallo

C F
{')

describatur circulus

occurrens rectis

d
si

e et

AB

in f et

M,

erit

locus ad

quem

deinceps sine ulteriore

resistentia ascenderet, et

f velocitas

quam

acquireret in d.

Unde

etiam

F g designet velocitatis momentum

quod corpus

quam minimum
lis

erit

ascenderet,

D d, ex resistentia medii amittit; N locus ad quem corpus deinceps sine ulteriore resistentia et M N erit decrementum ascenss ex velocitatis illius amis-

D describendo spatium et sumatur C N qua-

sione oriundum.

DF

decrementum

ejusdem

Ad d f demittatur perpendiculum F m, et velocitatis F g a resistentia D K genitum, erit ad velocitatis incrementum f m a vi C D genitum, ut vis generans D K (^) ad
quem corpus
in

fimiim arcum
dividit.

medio non

resis-

tente oscillando describit in duas partes quales

ut vis a gravitate oriunda, (^) * Et erit C &c. patet per demonstr. Prop. LI. Lib. I.
* C")
tis,

enim velocitatem haberet corpus in D, ac si seclus omni resistentia percurrisset spatium et ide (per modo demonstrata) C F in loco d haberet velocitatem d f, et in loco

CD,

nullam.

Quam
1.

habet vis in

ad vim gravitaLib. I.

(') *

per Cor. Erit

Prop. LI. et not. 462. locus ad quem, &c.

Eamdem

^d vim generantem C D. Sunt enim velocitatum elementa dato temporis momento genita, ut vires gnrantes (13. Lib. L).
(^) *

Liber Secund.] PRINCIPIA

vim generantem
est f

MATHEMATICA.
ob
similia triangula
:

589
f,

C D. Sed

et

(^)

D DK C D ad D F et ex F g ut D F ad C F; et ex quo perturbat (">) F h seu M N ad D d ut D K ad C F seu CM; (") ideque summa omnium M N X C M aequalis erit summse omnium D d X D K. Ad
ad

m ad D F.

seu

d ut

Fm quo F g

F g h, F D
d ut

C,

ad

Item

Fh

ad

punctum mobile
indeterminatse

erigi

semper

intelligatur ordinata rectangula qualis

C M,

A
A

et

trapezium ex

X ^ a B () omnium D d x
Hinc ex

motu continuo ducatur in totam longitudinem motu descriptum sive huic aequale rectangulum N X C M, ideque sumquabitur summae omnium
quae
illo

K, id

est, areae

Corol.

lege resistentiae et

arcuum

B K V T a. Q. e. d. C a, C B difFerentIa A
quam proxim.

colligi potest

proportio resistentias ad giavitatem

Nam si uniformis sit resistentia D K, figura B K T B a et A sub B a et D K et inde rectangulum sub angulo sub B a et D K, et D K sequalis erit ^ A a.
;

a rectangulum erit

|:

erit aequale rect-

Quare cm

DK
erit

sit

exponens resistenti,

et longitudo

penduli exponens gravitatis,

resistentia
in Prop.

XXVI II.
sit

ad gravitatem ut ^ A demonstratum

a ad longitudinem penduli; omnino ut

est.

Si resistentia

ut velocitas, figura

B KTa

ellipsis erit

qum proxim.

Nam

si

corpus,

in

medio non

resistente,

osciilatione intgra describeret

longitudinem

A, velocitas in loco quovis

E.

foret ut circuli diametro

A B descripti ordinatim applicata D

(1)

Proinde cm

B M

a in medio re-

06

similia

triangula,

&c.

Sunt enim

punctum
gatur
culis

anguli ad m, h, et

bus triangulis F gulus f F m qualis angulo

D recti, angulus C F D duoD C, F h g communis, et anC F D,

quia
si

ex

angulis rectis F D, f F C subduF C, catur communis angulus remanebunt anguli aequales f F m, C F D. Tria igitur triangula F f, F h g et F C aequales angulos ha-

^ ]M N X H M

A perpendiculum A P C, junet ac a perpendiC, et ductis per C H, L, a b ; erit semper ; ideque si ordinata variabilis

=A

MNX M

bent, suntque proinde similia.

C") * F'h seu

aequalis

F, et

M
C

h,

N=CM N=CF =F
h.

angulo h

Cm sit C M C N sequalis C g seu C g evanescente, est C

summa omnium
Quoniam
(per

M N.

MNX
modo
nium

(")

Ideque

CM D d X D K, erit summa omnium M N X C M qualis summs om-

&c. demonstrata)

C M,

MNX

que desinant.

d X D K, modo simul incipiant simulH M ducatur in totam longitudinem A a, erit Incipit autem summa omnium trapezium A P b a aequale summae omnium in D K desinit in summa B et a, et M N X C M ab A ad a sed trapezium illud X omnium M N X C M incipit in A, et ideo este A P Cab = i C A^ iCa^ desinat in a, erunt summae aequales. = i(CA + Ca)X(CA Ca) = iaB () * jEquabitur summ, &c. Erigatur ad X A a, ob C B = C A. Ergo, &c

si

illas

590
sistente,

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.

BA

in

medio non

resistente,

(p)

aequalibus circiter tempo-

ribus describantur ; ideque velocitates in singulis ipsius

B a punctis,

sint

quam proxim ad

velocitates in punctis correspondentibus longitudinis

A, ut

est

a ad

BA

erit velocitas

in puncto

D in medio resistente

ut circuli vel ellipseos super diametro

a descripti ordinatim applicata;

AMK" a
(1)

c
a

cl

I)

ideque figura

BKVT
et ellipsis

ellipsis erit

qum proxim.

Cm

resisten-

tia velocitati proportionalis

supponatur,

sit

OV

exponens

resistentiae in

puncto medio
descripta,

BRV
a,

a,

centro O, semi-axibus

O B, O V
a
C")

figuram

B KVT
ad

eique aequale rectangulum

x B O,

quabit quamproxim.
semi-ellipseos hujus

ut area Est igitur A a X B O ad O V X B O O V X B O id est, A a ad O V ut area semi:

(')

C)* 180. JEqualibus circiter temporbus describantur. Quia resistentia minuendo corporis velocitatem tempus producitindescensua B ad C, illudque contrahit in ascensu a C ad a, longitudines Ain medio non resistente et B a in medio resistente, eai-umquelongitudinum partes proportiona-

n hac figura ad

B D

in figura texts,

ut

A, hoc est, ut velocitas in loco A in medio resistente ad velocitatem in loco D in medio non resistente; et duct ordinat A E, erit etiam, cl) figurarum similitudinem A E ad D E ut B a ad B A, ideque ut velocitas in medio resistente ad velocitatem in medio non resistente. Velocitas igitur in medio resistente erit semper ut ordinat variabilis A E.
ad
proxim. Cm enim (ex modo demonstratis) velocitas in loco quovis A sit semper ut ordinat A E ad circulum, et (per

C) Ideque figura B

K V Ta

ellijtsis erit

qum

Hyp.)
erit

resistentia

A
sit

in figura texts,

in hac figura, vel D semper ut velocitas A E,

^ ::=

les,

Eequalibus circiter temporbus describuntur. Sunt autera velocitates ut spatia eodem temporis

momento descripta
sunt
id

tibus longitudinum
est,

qum proxim

quare velocitates in parA, B a correspondentibus ut longitudines B A, B a, in ratione data. Centro O et diametro

(1 1)
;

A B

describatur circulus

B E

a,

sitque

BA

ut A a A et quia A E ; ^ ut (ex natur circuli), erit etiam a A B, et ideo figura B a ellipsis, cujus centrum O, semi-axes a O, et V, si exponat resistentiam in puncto medio axis a B. F C) * Ut area semi-ellipseos hujus ad a B 0. Est enim area illa a B (per :^ B Prop. banc), et ^ a (per constr. ). (^) * Ut area sem,i-circuli ad quadratuni radit, &c. Area ellipseos cujuscumque est ad rectangulum sub axibus in ratione data, nimirum in ratione areae circuli ad quadratum diametri (250.

KVT

O V

=A
O

Liber Secund.]
circuli

PRINCIPIA MATHEMATICA.
radii,

591
propterea
-rr

ad quadratum

sive ut 1 1

ad 7

circiter

et

ad longitudinem penduli
gravitatem.

ut corporis oscillantis resistentia in

O ad O V,

ejusdem

Quod

si

resistentia
(*)

D K
A
et

sit

in

duplicata

ratione velocitatis, figura

BK VT
que

fer parabola erit verticem

habens

V et

axem

(")

ide-

aequalis erit rectangulo

rectangulum sub ^

a et

sub f B a et O V quam proxim. a quale rectangulo sub f B a et

a ad longitudinem penduli.
in

Est igitur

O V,

ide-

que

O V qualis
has

propterea corporis oscillantis resistentia in

ad

ipsius gravitatem ut f

Atque
gruat

conclusiones

rbus

practicis

abund

satis

accu-

ratas esse censeo.

cum

figura

partem alterutram

Nam cm ellipsis vel parabola B R V S a conB K V T a (^) in puncto medio V, hsec si ad B R V vel V S a excedit figuram illam, (^) deficiet
quod O Vaccurat exhibeat resistentiam in puncto medio O, quodque parabola vel ellipsis per punc-

Lib. I.); circulus enim est ellipsis ciijus sunt axes aequales unde area semi-ellipseos BKV'Ta est ad quartam partem rectanguli sub axibus, seu ad rectangulum sub semi-axibus O V B O, ut area semi-circuli ad quadratum radii. Sed si circuli radius sit 7, erit semi-peripheria 22 circiter, et area semi-circuli 7 l'> ideoque are semicirculi ad quadratum radii ut 1 1 ad 7 circiter. Est igitur a ad O V ut 11 ad 7, et proiride 7 a. Et propterea (per Prop. hanc) O V:
;

tum

descripta

sit.

(^) * Dejiciet ab

edem ad partem alteram.

Quia duae
et

a S descensu a

ellipseos vel parabolse partes similes sunt et aequales, si resistenti in

B R V

A A

ad O majores sint qum pro ratione ordinatarum R ad ellipsim vel parabolam, ad alteram partem minores erunt ; et contra.

181.

Sit resistentia

in

velocitatis, id est,

7 Aa

est

ad longitudinem penduli ut corporis

(ex natur circuli)

et

K ut A E 2 et quoniam AE=:(BO^ AO^)^,

;

ratione sesquiplicat 5

AE^ = aAX''^B, et (ex Hyp.) resistentia A K est ut velocitatis quadratum, seu ut A E adeoque A K est ut rectangulum a A X ^ B sive ut O B -|- O A X O B O A hoc est ut
^,

O ad ejusdem pondus, Ordinata A E ad Fer parabdn erit. semi-circulum B E a est semper ut velocitas in loco A in medio rsistante, et (ex natur circuli)
oscillantis resistentia in
(*) *

proinde

AE2

-2.

=
b
:

K ut (B O ^ D K ut (B O 2
a,

= (B02 AO^)*, A O
5.

erit

2) +, et (in fig. texts)

2) ^.
X,

VO

_DO
DO
(a a

b,
;

Dicantur

DK
*,

B O

y,

et erit

A * Sed in parabola cujus verC> B et axis difFerentia abscissarum tex foret foret semper ad difFerentiam quadratorum ordiin utriusque natarum abscissse extremo ductarum,

O
V

b (aa

=
a 2

a 2
X x)

X x)

ideoque y

=
mo-

*
;

et hinc

are

OVKD

VO

in data ratione.

P et V O, est O A = P K ordinat in P, ideoque est (TB^ O A difFerentia quadratorum ordinatarum in pu nctis P et O, cum ergo K D et O B ^ O A sint in data ratione figura B K V T a parabola erit verticem habens V et axem O V
(per Theor.
(")

vero si ex axem perpendicularis P, est P O est difFerentia abscissarum V

Jam

K
A

mentum

=PO

ducatur in
et
titas

y d x

=bd x
"*

(a a

x x)
a 2

Quan-

(a a

x x)

in seriem infinitam resolva-

tur (551. Lib. I.), et invenieturdx (a a

xx)*
-2

3.

= a2dx
-2

5x^dx
i 4a^

3x4dx SX-Sxi^dx ^
4X8a2
4

*
et

bolica

( f heor, IV. de parab,) et ipsius duplum, seu area tota B K V a est I a B O V. (*) * la punclo medio V. Supponitur enim

B K V O

I. de parab.). Ideoque aquaLis erit rectangulo sub y quam proxim. Nam ai. a para-

X5X
5
tibus
S.

9xdx
p:
2
(a a

4X8X12a2

&c.

Et sumptis Huen.

4X8X12X16a

est

f B O

X VO

dx
3x5

xx)

'*'

=z

si

2 %

4 a

5X5x7

X 8a

7X4X8X

12a2

592

PHILOSOPHIE NATURALIS
et sic

[Mot. Corpor.
(=")

ab edem ad partem alteram,

eidem aequabitur

qum

proxi-

m.

PROPOSITIO XXXI. THEOREMA XXV.

Si corporis oscillantis resistentia in singulis arcuum descriptorum partihus

proporHonalibus augeatiir vel minuatur in data ratione

differentia inter

arcum

desceiisu descriptum et arciim subsquente ascensu descriptum^

auge^

bitur vel diminuetur in

edem ratione.
illa

(*)

Oritur enim diiFerentia

ex retardatione penduli per resistentiam

tota

medii,

ideque

est

ut retardatio

eique

proportionalis

resistentia

3X5X9x9

motus
-,

corporis in curv acceleratur, ut

&c.
^

= 50841

D
G

d ad
d in

a 2

Fd.
*

9X4X8X
fact X

'^^^*^

l'2X 16a 2
ob parvitatem, cteris
sit

Nam

ducta

D G

parallela

P C

et

a, et neglectis,

curvam

perpendiciilari, exprimat

D G

gravitatis

seriei terminis.

Qiiare

cm
x
)

area
si

X
b
a 2
tur X

S.

d X (a a

^
*,

O VKD=

actionem, exprimet

d vim tangentialem, sed

pona-

P
X

=a

erit

area

^ V T^ K T, O T7 B
b

50841

ba,

et

20VK Bseu area tota BKVTa

10
a, circiter.

35840
itaque

Est

et

VOX BO=AaXBO, hinc V O = A a ac propterea 10

;

corporis oscillantis resistentia in

ipsius aravitatem ut

ad

a ad longitu-

dinem penduli.
182. Qum proxim. Prop. Lib. IL Phor. qiia; hujus Libri fere similis est, sed generalis, et demonstratu facilis, hic adjunge{^) *

LXXII.

XXX.

naus.
Si curvae cujusvis

B C Z

arcus totus

B, quem grave descensu per B C et subsquente ascensu per C A in medio resistente describit, extendatur in lineara rectatn B A, et ad singula hujus rectse puncta erigantur perpendicula proportionalia medii resistentiis quas mobile in homologis curv B C A punctis subit, sitque B curva quam punctum perpetuo tangit area curvilinea B A B jequabitur rectangulo P C G ex recta P C, qua; gravitatem constantem exponit, in differenliam G abscissarum G C, C arcuum B C, C A descensu et subsquente ascensu descriptorum.

DK

K A
:

Ex
tiir

ad P d ad E

punctis D, d infinit propinquis demittanC perpendicula E, d e, et ex puncto

D D perpendiculum d

et vis gravitatis

P C

erit

ad vim tangentialem in loco D, qu

Liber Secund.]
retartlans.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
B,

593

In superiore S'ropositione rectangulum sub rect ^ a

cuum

illorura

a difFerentia

a aequalis erat

areae

B et arB K T a.

AMir a
Et area
illa,

si

maneat

longitudo a B,

augetur vel diminuitur

est,

in

ratione ordinatim applicatarum

(^)

D
acce-

K; hoc

in

ratione resistenti,

deoque est ut longitudo a

;

et resistentia conjunctim.

Proindeque
omnes
retarda-

gentialis supra resistentiam

leratrix in loco

erit gitur vis

tione data,

D=
sit

PCVE
^^X;

ac per consequens

tas in
v.

PCX Ee DKX Dd = vdv, v hinc, sumptis loco D habetur PCX GE BKD = Fiat B D = B A, ideo v = ^ v que G E = G C C H = G H, PCXGH BKAB = ac proinde
si

catur haec vis in

Ud elementum spatii
( 1

D D d,

K. Duet fiet

tiones, sunt in

edem ratione, summ ergo retardationum erunt in edem ratione data, ergo
illis

tota spatia deficientia

retardationibus proratione, dij^ereniii

et

veloci-

portionalia erunt in

edem

8, 1 9)

et

ergo inter

arcum descensu descriplum

arcum

fluentibus,

et

o, at-

ascensu subsquente descriptum in variis arcubus ab eodem corpore descriptis, sunt in data lege resistentB.

et erit

P C X G H

= B K A B.

o,

185. * Corol.

1,

DilFerentiEB

arcuum, respecta

Q.

e. d.

arcuum descensu descriptorum eamdem sequuntur legem quam resistentiae sequuntur respecta velocitatum. cm tempoi-a quibus correspondentes et proportionales arcuum partes describuntur sint qualia, velocitates erunt semper ut

(^) * Oritur enim differentia illa ex retarda tione penduli per resistentiam Tnedii. * Dividantur arcus a duobus pendulis descripti in partes proportionales infinit parvas, et totum illud quod

Nam

deest singulo arcui, poterit concipi ut effectus retardationum quas corpora passa sunt singularum illarum particularum initio, spatium ver quod propter singulam retardationem dficit, est ut illa retardatio et tempus per quod corpus motum fuit post illam retardationem receptam usque ad finem oscillationis ; sed quoniam in oscillationibus utut inaequalibus tempora quibus similes arcuum partes describuntur sunt asqualia,
in inedio

non

resistente,

et in

medio

resistente

saltem qum proxim, (180) spatiaquae deficiunt propter retardationes in proportionaiibus arcuum pavtibus receptas, sunt ut illas retardationes. * Ideo differentia arcuum est ut retardatio iota, eique proporlionalis resistentia retardons, si quantitates materia corporum pendulorum
sint

sive ut arcus toti, (180.) ergo resistentia, retardationes et difTerenti arcuum eamdem legem sequuntur respectu arcuum ac respectu velocitatum. Cor. 2. * Si corjiora pendula diffrant quantitate materi, differenti arcuum sunt directe in lege data arcuum et inverse ut quantitates jnateri : nam eo in casu retardationes in singulis arcuum partibus sunt directe ut resistenti et inverse ut quantitates materi; nam resistentia motus jacturam producit, qu motus jactura est factura ex retardatione et massa retardat (per Def. 2. Lib. 1.).
partes,

ill

arcuum

quam proxim,

aequales,

retardatio

in

singulis

arcuum

descriptorum partibus est ut resistentia in iisdem locis, sed ut resistentiae sunt in data qudara lege velocitatem ex hypothesi et velocitates in arcuum partibus proportionaiibus sunt in ratione data, ideo resistentia; in singulis arcuum partibus proportionaiibus sunt in raVol. 1. P

Ideque est ut longitudo a et resistenconjunctim. Area illa si maneat longitudo a B, augetur vel diminuitur in ratione resistentias si ver constans maneat resistentia sei ; ordinata K, sed augeatuij a B omnesque ejus partes d in ratione totus a augeantur, area illa augetur vel diminuitur in ratione longituiiinis a B ; unde si longitudo a B variabilis sit et resistentia seu ordinata in singulis longitudinum a B locis correspondentibus auC")
tia

DK

D D

DK

594 rectangulum sub

propterea

PHILOSOPHIE NATURALIS
A
a et ^ a

[Mot. Corpor.

B
Q.

est
e.

ut a
cl.

et resistentia conjunctini, et

a ut resistentia.

Corol. 1.

Unde
erit

si

resistentia sit ut velocitas,

:

differentia

arcuum

in

eodem medio
Corol. 2.
illa erit

ut arcus totus descriptus

sit

et conti'a.

Si resistentia

in duplicata ratione velocitatis,

:

diiFerentia

in duplicata ratione arcs totius

et contra.

AMINT a
Corol. 3.

Et

universaliter,
diiFerentia

si

resistentia
erit

sit

in triplicat vel ali quvis

ratione
contra.

velocitatis,

in

edem

ratione

arcs totius

et

Corol. 4.
tira in

Et

si

resistentia sit partim in ratione simplici velocitatis, pardifferentia erit

:

ejusdem ratione duplicata,

partim in ratione arcs

totius et

partim in ejus ratione duplicata

et contra.
illius

Eadem erit lex et rapro longitudine arcs.

tio resistentiae pro velocitate, quae est differentiae

Corol. 5.

Ideque

si,

pendulo inaequales arcus successive describente,

inveniri potest ratio incrementi ac dcrment! differentiae hujus

pro longi-

tudine arcs descripti; habebitur etiam ratio incrementi ac decrementi

resistenti pro velocitate majore vel minore.

Scholium Gnrale.

Ex

his Propositionibus, per oscillationes

licet resistentiam

pendulorum

in mediis quibus-

cunque, invenire

mediorum.

Aris vero resistentiam

investigavi per exprimenta sequentia.

Globum ligneum pondre ununcum

a

ciarum
tum,

Romanarum

57^2, diametro digitorum Londinensium 6^ fabricaC^)

filo

tenui ab unco satis firmo suspendi, ita ut inter

tangulum sub
tia.

et

cen-

geatur vel diminuatur in data ratione, area B T a augebitur vel diminuetur in ratione composit ex ratione longitudinis a B et ratione resistentiae auctae vel diminutae, proindeque rec-

a et

-1

erit

tentia conjunctim,
{") *

et propterea

ut a B et resisa ut resisten-

Et centrum

oscillationis globi.

Quid sit

Liber Secund.]
trum
tavi

PRINCIPIA MATHEMATICA.
pedum
10^.

595
filo

oscillationis globi distantia esset

In

punctum no;

pedibus decem et unci un a centre suspensionis distans

illius

et e reo-ione

regulam in digitos distinctam, quorum ope notarem arcuum a pendulo descriptas. Deinde numeravi oscillationes quibus globus octavam motus sui partem amitteret. Si pendulum deducebatur a perpendiculo ad distantiam duorum digitorum, et inde demittebatur; ita ut toto suo descensu describeret arcum duorum digitorum.
puncti
collocavi

longitudines

totque oscillatione prima, ex descensu et ascensu subsquente composit,

arcum digitorum

fer e

quatuor

C^)

idem

oscillationibus

164 amisit octa-

vam mots sui partem, sic ut ultimo suo ascensu describeret arcum digiti unius cum tribus partibus quartis digiti. Si primo descensu descripsit arcum
digitorum quatuor; amisit octavam mots partem oscillationibus 121,
ut ascensu ultimo describeret
descripsit
ita

arcum digitorum

3^.

Si

primo descensu
vel sexaginta

arcum digitorum

octo, sexdecim, triginta

duorum
primo
et

quatuor; amisit octavam mots partem oscillationibus 69, 35 j, 18^, 9|,

respective.

Igitur difFerentia inter arcus descensu

ascensu

ulti-

mo

descriptos, erat in casu primo, secundo, tertio, quarto, quinto, sexto,

l, ^, 1, 2, 4,
'8

digitorum

respective.

(^)

Dividantur

ese differentiae

per

numerum
cri,

oscillationum in casu unoquoque, et in oscillatione un medio3|, 7^, 15, 30, 60,

qu arcus digitorum
et

120 descriptus

fuit, difFerentia

arcuum descensu

subsquente ascensu descriptorum,

(0

erit ^j^-, gis'

aV

tV

^7'

It partes
oscillationis et

digiti respective.

Hae autem
ratiocinio

in majoribus oscillationi'^

centrum

quomodo

iiiveniri possit,

indicavimus in scholio post notam 478. Lib. I. Et ex his quas ibi dicta sunt, satis liquet in Iongioribus pendulis graviori globo instructis et filo
tenui,

ad 164. oscillationes continuato differentia inter altitudinem e qu corpus primo descendit, et altitudinem ad quam ultimo assurrexit,

est

ut

summa mots quem

resistentia

du-

centrum

oscillationis

cum

centro globi

raiitibus
luit.

illis

164. oscillationibus destruere vadifferentice

coincidere qum proxim. C) * Idem oscillationibus 164. amisit octavam mots sui pariem, sic ut ultimo suo ascensu describeret

(^) *

Dividantur e

per numerum.

oscillationum, &c.

arcum

digiti If.

* Liquet (ex nota () prcdente) quod differentia mter arcum descensu descnptum et arcum

Exeinpli causa, si in primo casu dividatur difFerentia \ per numerum oscilla-

tj^num 164, habebitur

-f^^^ differentia inter ar-

ascensu subsquente descnptum sit toti retardationi quam corpus passum est proportionalis, ideoque motui destructo per resistenua actionem ; fine pnmaB oscillationis ascendatitaque corpus ad altitudinem qualemcunque, sumaturque differentia arcus ascensu descnpti ab arcu descensu primo percursi secunda oscillatione corpus ascendere deberet in vacuo ad eam altitudinem ad

^um

descensu descriptum et arcum subsquente ascensu -escriptum in una mediocri oscillatione; j^ difFerentia i ex omnibus difFerentiis quB oscillationes 164 producimtur, composit est : ^^ j^ ^^cus totus un mediocri oscillatione
descriptus mdius est arithmetic inter arcum inaxi,um f^^e digitorum 4. prima oscillatione

quam

prim oscillationis assurrexerat, et sumatur quod deest in secundo ascensu ab ill altitudine, duse illae difFerenti sunt ut motus in singul oscillatione amissi, earum summa est
in fine

^f "^*^

minimum digitorum Sg descnptum, ideo arcus ille "^ediocns invenitur capiendo dimidium summa
criptum, et arcum
oscillatione
,

summa motis amissi in utraque oscillased du IIIb difFerentiae sunt difFerentia inter altitudinem e qu corpus primo descendit, et altitudinem ad quam ultimo assurrexit; ergo
ergo ut
tione,

arcuum 4 -\- 2^, quod est 3f aut etiam capiendo summam arcuum dimidiorum, vidulicet Atque eodem modo de cteris ratio2 -j- 1|cinandum est. * H antem in majoribus oscillationibus, (^) * Dividantur omne arcuum iliilerenttse iu &c.

596

PHILOSOPHIE NATURALIS
qum

[Mot. Corpor.

bus sunt in duplicata ratione arcuum descriptorum qum proxim, in minoribus vero paulo majores
2.

in e ratione ; et propterea (per Corol.

Prop.

XXXI.

Libri hujus) resistentia globi, ubi celerius movetur, est

in duplicata ratione velocitatis

qum proxim

ubi tardis, paulo major

qum
(^)

in e ratione.

Designet jam

V velocitatem maximam in oscillatione quvis,

quod
difFerentia

sintque

A, B,

quantitates datae, et fingamus

^.

arcuum

sit

AV+

BV

+ CV

(^)

Cm

velocitates

maximae

sint in cycloide ut semisses

per primam, omnes ill differentieruntutl.; 2.7107; 9.5072,36.9577; 141.8378; 542.8965. Quadrata ver arcuum sunt ut 1, 4, 16, 64, 256, 1024. unde ex eorum numerorum inspectione liquet difFerentias quae in minoribus oscillationibus observatse sunt esse ad eas qu in majoribus arcubus observantur in majore ratione qum duplicata arcuum ; in majoribus ver oscillationibus rationes illarum differentiarum ad rationem duplicatam arcuum magis accedunt, ut enim arcus in progresione dupl fuere sumpti,
oscillatione mediocri

ratione smplici, sed his adjungi debere rationem aliquam intermediam quam sesquiplicatam arcuum assumit Newtonus, quod cum experimentis propiias consentit. (^) * Designet jam V velocitate'ni Tnaximam, sive quantitatem velocitati maxim proportionalem, in oscillatione giiavis, sintque A, B, C guantitales constantes, quarum valores per exprimenta determinabuntur ; et fingamus quod resistentia, seu difFerentia arcuum ipsi proportionalis (Prop. XXXI.), sit partim ut velocitas, partim ut velocitatis quadratum, et partim ut velocitatis dignitas cujus index
-^,

cuum

arcuum proximorum est ratio 1 jam ver 9.5072 est non multo major 4. parte numeri 36.9577, iste autem ad 4. partera numeri 141.8378, magis accedit, propius adhuc
ratio duplicata

et
sit

proinde supponamiis quod

ad

4.

arcuum
&c.
{^) *

differentia

A V -\- B V

^ \-

C V^,
Corpus

iste accedit

Unde

inter arcus

ad quartam partem numeri 542.8965. magnos, motus amissos in du-

Cum

velocitates

maxim/v, &c.

plicata fere ratione

arcuum

sive

velocitatum sumi

posse deducitur. Idem manifestius patebit si dividantur hi numeri qui arcuum difFerentias exprimant per ip-

pendulum in medio non resistente oscilletur in cycloide S B R Q, sitque A punctum suspensionis, et R punctum infimum ac mdium arcs
Centre et radio descriS Q. batur arcus circuli T N, in quo corpus idem, vel aliud simile et quale oscilletur in arcus eodem medio non resistente. Sit T circularis qualis arcui cycloidis t R, et B arcus qum minimus cycloidi et circulo communis (465. Lib. I.). Jam si corpus e locis et
totius

A R

sorum arcuum
si

rationes, habebuntur enim 1. ; 1.3553; 2.3788; 4.6197; 8.8648; 16.9655, qui

resistentias forent

ut quadi'ata velocitatum, deberent esse ut ipsi arcus -J, 1, 2, 4. S, 16. Sed ex ips inspectione liquet minores difFerentias majoribus numeris exprimi quam ipsi arcus, majores vero fer iisdem. Si vero supponeretur resistentiam non tantiim esse in ratione dupUcat velocitatum, sed etiam partem aliquam aliunde qum ex mer inerti materise oriundam, esse ut
velocitas,

ideoque

cm

hae quantitates

mox

in-

venta

sint quotientes difFerentiarum

arcuum per

velocitates divisarum, hae quantitates constarent

parte constante et ali parte velocitati sive arcui proportionat. Sumatur itaque prima quantitas 1 , et ordine conferatur cum secund, tum cum terti, cum quart, &c. supponaturque illas constare duabus partibus altra velocitati proportionat alteia constanti, V. gr. sit prima quantitas I a -j- x secunda 2 a -j-x, iis ita binatim caiculatis ut 1.3553 eruatur valor a et x, quantitas constans x, in singulo calculo eadem non inveiiietur, sed varii isti obtinebuntur valores hoc ordine .6447 .5404; .4829; .4757; .4849, qui decrescunt ordine quodam regulari (ultimo excepto ob aliqualem exiguum errorem), unde liquet, rationem differentiarum arcuum, non esse partim in ratione du-

B
tas

successive cadat in circulo,

erit ipsius veloci-

descensu per arcum T R acquisita, ad velocitatem descensu per arcum B ad chordam arcs acquisitam, ut chorda T B (88. Lib. 1.), aut, quod idem est (per LemmaVII.Lib. I.), ut chorda T X Rad arcum cycloidis B R ; et velocitas descensu per arcum

maxima

in

XR

B R

acquisita in

R est ad

velocitatem

maximam

plicata

ipsorum arcuum,

et partim in

eorum

ar-

acquisitam, descensu per arcum cycloidis t B ut arcus B R ad arcum t B R seu arcum circuli

Liber Secund.]
arcuum

PRINCIPIA MATHEMATICA.
in circulo vero ut semissium

597

oscillando descriptorum,

arcuum

illorum chord ; ideque paribus arcubus majores sint in cycloide

in circulo, in ratione semissium
qualem
I, ),

quam

arcuum ad eorundem chordas

arcum

(^)

tempora

T B (per demonstr. Prp. LI. Lib. Quare, ex sequo, velocitas maxima in R descensu per arcum circularem T B R acquisita est ad velocitatem maximam in R descensu per cycloidis arcum t B R acquisitam, ut chorda T ad arcum t B vel T B R. Sunt autem

velocitates maximae in medio resistente velocitatibus maximis in medio non resistente proportio-

B, fitque b tempus datum quo corpus diametrum A B, et quo velocitate per eum lapsum in B acquisita posset describere uniformiter duplum A B sive 2 A B, sumatur in arcu L B portiuncula infinit parva quam corpus descendens uniformiter describere censeatur tempore infinit parv d t, ducanturque ex punctis L et line L H, E in
labitur per

Mm

puncto medio arcuum qui oscillatione intgra describuntur, fer contingunt ( 1 80). Paribus igitur arcubus, velocitates maximse in cycloide sunt ad velocitates maximas
nales
et in

qum proxim,

in circulo, ut semisses arcuum oscillando descriptorum ad eorumdera arcuum circularium chordas, quam proxim; et ide, paribus arcubus

majores sunt in cycloide qum in circulo in ratione semissium arcuum ad eorumdem chordas
in circulo ductas. (') * Tempora

quam

autem in circulo sunt majora in cycloide in velocitalis ratione reciproc, * Id est, tempora in circulo sunt ad tempus in

arcu quovis cycloidis, ut semissis arcus circuli oscillando descripti ad ejusdem semissis chordam,
sive invertendo et temporum dimidia sumendo, tempus serai-oscillationis in cycloide est ad tempus semi-oscillationis in circulo (pendulis existeutibus ejusdem longitudinis) ut chorda arcus descripti ad ipsum arcum, quae quidem proportio proxim tantm obtinet. * Est enim tempus oscillationis integre cujusvs in cycloide ad tempus descenss per dimi

598

PHILOSOPHI/E NATURALIS
in circule sint majora

[Mot. Corpor.

autem
proc
;

qum
{^)

in cycloide in velocitatis ratione reci-

patet

arcuum

difFerentias

(quse sunt ut resistentia et

quadratum

-v/

4
-,
'

d X
~~*
1

"^

d X

X
o.

2 X

^,

&c. ergo in eo casu integralis

est

qualis sou quantitati

illi

con-

8 X 2
i^

d X
&c. Pariter resolvatur

stanti
1

adsumptas ciim signis mutatis, ideque est

:

X
1

b
1

=2

seriem per
,

eamdem formulam
X
.

eiit

-^ + -^^^^ &c. + ^2X3^2X4X5'

,

= -+-T +
h*

x^

^,&c.=

^ 2h +
mutuo

2X4h2 Ductis &c. TT^Am^ 2 X 4 h

2h2
2'

^ hX X1 +
1 '2

^ 2X3^2X2X5' + 2X4X5 &c.

-,

&c.

ergo per se
1

Jam autem
1

cfim

M
.

m,

sit

qualis seriei
&c. ejus inte-

his seriebus

Mm Vh
-,

-x

dx

d X

d X

3X 3 d X

-7-X-F

2h
nalis est

2X4
3

dx

3 x 2 d x

X
dx
2 h
3.

&c.

4 3 X 2 2

X 2
1

dx
Sh 2

S X 2 d X

=V \/
h &c.
si

X ^

X4 X
-^

'-'

fit

X
et

=
si

2x 2 2X3 x^ + ~2X + ~ 2X4X5 Ix 3x H ~ 2X4X5 &C' -T 2X3

2X *
-"'"
-

"^^^i^
.

&c.

1-

in qua ^

3x2 dx

rdx

5X3x2'dx
SiX4X2X4h*
&c.
3
,

culi,

fit

habebitur semi-peripheria cirx h habebitur arcus

2X4h2

2X'^X4h^

&c. &e. ideoque integralis

Mm \/h X
2x

2x2

2h^
5 5
2

2X3

2X3x2 2X^X5'

2x2 2X3x2 , &c. 2X2X5 h 2X4X2X7 h 5 9 Z 2X3x2 2X3x2 2X3X3X2 &c. 2X4X5h*2X2X4X7h^ 2X4X2X4X9^'''
2X3 h
&c.

&c.
.

&c.
:

Cum
b
;

ergo
S.

sit

Mm
.

=2
est

tune Lanc

= X ideque
-V/
1

Mm h X
,

-y/

ert

X
fit

=,

sed quando

o,

integralis qusita in

mutatur,

(posito

ubique

pro

x)

X
'2X3'

2X3
h

2X4X5
3h^
,

2X4X2X7 3 h 2X3X3 h 2X4X5 2X2X4X7 2X4X2X4X9

2X2X5
&c.
&c.

&c.
&c.

&c. Ideoque hase est quantitas illa constans quas dbet tolli ex valore integralis quae in proportione

n n \/ h \/ h betur, quacumque assumatur valor indeterminatae

t== 2
X,

S.

Mm

pro

^
S.
-

Mm

-^

adhi-

sed ubi totus arcus

fit

L B

est descriptus,

tune X

o,

et

evanescit

prior sries

2 h *

Libe^Secund.]
temporis
(f)

PRINCIPIA MATHEMATICA.
easdem
fore,

599
utrque curv:

conjunctim)

quamproxim,

in

deberent enim difFerentiae

illse

in cycloide augeri,

un cum

resistentia,

in duplicata circiter ratione arcs

ill

ad chordam, ob velocitatem in ratione

simplici

auctam ;

et diminui,

un cum quadrato temporis,

fit

in

edem

duplicata ratione.

Itaque ut reductio

ad cycloidem, edem sumendse

sunt arcuum difFerentiae quae fuerunt in circule observatae, velocitates vero

maximse ponendae sunt arcubus

ris I, 1, 2, 4, 8,

vel dimidiatis vel integris,

hoc

est,

nume-

16 analog.
1,

Scribamus ergo in casu secundo, quarto

16 pro

i=A+B+C
121
casu quarto;
sequationibus,
(^)

et sexto,

numros,

et

V;

et prodibit

arcuum

difFerentia

in casu secundo;

_?_
35^

= 4A + 8B + 16Cin
C
in casu sexto.

et-= 16A

+ 64B +
et
0,

256
et

Et ex

his

per debitam collationem

reductionem analyticam,
0,

fit

A=
et

0,

0000916,

B =

0,

0010847,

C =

0029558.

Est igitur

dif-

ferentia

arcuum

ut 0,

0000916

V +

0010847

propterea

cum

(per Corollarium Propositionis

V ^ + 0, 0029558 V ^ XXX. applicatum ad

hune casum)
locitas est V,

resistentia globi in
(>") sit

medio arcus oscillando

descripti, ubi ve-

ad ipsius pondus

AutVAV+^BV^ + |CV=ad
arcus ad chordam ob velncitatem in ratione illa simplici auctam, quia scilicet pars maxima resistentiae est ut quadrata velocitatum. '
('}

valore S.

m M *" ,""

-,
.

Eit

ergo arcus
.

L B
,

a,

periphena

! j circuli cujus diaineter est

-^

^^X^-VT!^. = -'^^^^S-7i^^ = aph a/ h L B,

.

Mm

sit p,

a p

Mm

ent

P^^ debitam collationem.

121
l'-^l

tioesti
,

r ,

sed

est aequalis chordas '

/y/

ex natur

circuli, erit S. quesidicaturc, ' '^

^h

Mm
^-^

secunda divisa

,.

i_ =A -r = + B+C. -r ^X =A+ B+ ^ per

1
.

Prima xqua-

4. est

t>

4 C,

"^^

et tertia divisa per 16. est

.^^^-j-^'*
.

,^

^^ ^ a =A-+-4
i

t> Ti^ r^ B-j-16 L.

i

^P
2
1
:

Unde tandem

est

c'
!-

an 4c

= = ''2c

"^

^^

autem sequationibus
A, B, C,

-iV ^4

lores litterarum

si

..11
facile

eruuntur va,

fractiones

sive est

b tempus ^
^t

242 71

libet

descensus per diametrum vel per chordam quamad t tempus descensus per arcum in ratione

^n,)

ad dcimales reducantur.
* ^.^

composit ex ratione diametri

ad

sive qua-

difierenti

^^ -^,^.^^ ^^^^^^^ ^ V est pars arcuum genita per resistentia; partem

drantem perpheri, arcum a. Q. e. d.

et

ex ratione chordje c ad

J^am quae est ut velocitas B V 2, pars different'* arcuum genita per resistentise partem quse
s* in sesquiplicat ratione velocitatis
;

(') * Quce sunt ut resistentia et quadratum temporis conjunctim (per Cor. 3. Lem. X.). Resistentia enim considerari potest ut vis qu retardationem producit, et difFerentia arcuum ut spatium quod corpus vi ill mediocri ac constante

et

C V

pars differentias
to^ius

arcuum producta per

velocitatis

resistentiae

partem quadrato
Prop.
si

(per Cor. 4.

XXXI.).
sit

Pp. XXX.)

resistentia

proportionalem Sed (per Cor. ut velocitas, est

sollicitatum describeret.
tiae

Hinc arcuum

differendirecte et

erunt quam proxime ut resistentia quadratum temporis conjunctim,

(t) *

^
W

a V

ad longitudinem penduli ut corporis puncto medio arcs des-

oscillantis resistentia in
cripti

Deberent differenti in cycloide augeri

resistentia in duplicata circiter ratione,

un cum

ad ejusdem pondus; si resistentia sit ut velocitatis quadratum, resistentia illa in puncto

Pp4

600

PHILOSOPHIE NATURALIS
si

[Mot. Corpor.
fiet ^

longitudinem penduli ;
resistentia globi
0,

pro A,

et

scribantur numeri inventi,

ad

ejus pondus, ut 0,

0000583

V+

0,

0007593

+
1,

0022169

ad longitudinem penduli inter centrum suspensionis etre-

gulanij id est, ad 121 digitos.

in quarto 4, in sexto 16
:

Unde cm

V in

casu secundo designet

erit resistentia

ad pondus globi in casu secundo

in sexto ut 0,

ut 0,

0030345 ad 121,

in quarto ut 0,

041748 ad 121,

61705

ad 121.

Arcus quem punctum in

120

filo

notatum

in casu sexto descripsit, erat

esset 121

9|

seu

119^

digitorum.

Et propterea cm radius

digitorum, et longitudo penduli inter

globi esset 126 digitorum, arcus
124g?y digitorum. sistentiam aris,
in

punctum suspensionis

et

centrum
(")

quem centrum

globi descripsit

erat

Quoniam non incidit

corporis oscUlantis velocitas maxima, ob rein

punctum infimum arcus

:

descripti,

()

sed
si

medio

fer loco arcus totius versatur

haec

eadem
(p)

erit circiter

ac

globus descensu suo toto in medio non resistente

illius

describeret arcus

partem dimidiam digitorum 62/^, idque in cycloide, ad quam mo:

tum penduli supra reduximus

medio arcs
descripti est

et propterea velocitas illa qualis erit veI.).

ad corporis pondus ut
et

Erg

velocitas in

medio

resistente per ar-

5 C

ad longitudinem penduli,
7 ^

(181)

si

resistentia sit in ratione sesquiplicat velocitatis,

est illa

ad corporis pondus ut

B V

3 2 ad lon-

cum B O acquisita in O qualis est velocitati quam corpus in medio non resistente cadendo per arcum D C B O haberet in C et prop-

terea (85. Lib. I.) velocitas illa qualis est ve-

gitudinem penduli. Quar cum hic supponafur resistentia partim in ralione velocitatis, partira in velocitatis ratione sesquiplicat et partim in
duplicata, resistentia globi in

medio arcs
erit

oscil-

corpus perpendiculariter cadendo suo describendo altitudinem F C aequalem si nui verso arcs C H, acquirere posset. Sit jam P punctum suspenlocitati

quam

in

medio non

resistente, et casu

lando descripti, ubi velocitas est V,

ad ipsius

pondus

ut AV-f 11
'

Bvt-U^CV^.ad r-t 10
Sunt enim
radii ut

longitudinem penduli.
(") *

Erat I243Y

d'git.

similes circulorum arcus, et ideo radius 121, est

ad suum avcum.

1 9-^^ ut radius 1 26, ad arcum correspondentem 124 -^ quamproxim. C) * Sedin mediofer loco. Patet per not. 180. C) * Describeret arcs illhis partem dimidiam. Corpus oscillando describat arcum B a in medio

resistente et
sit

arcum

B A

in

C punctum
arcis

cycloidis

medio non resistente ; infimum O, punctum

;

CO
sionis,

P C
S

mdium
cui

B a,

et arcus

sit

aequalis ar-

cyclois,

O,

velocitas

maxima descensu
medio

corporis per

arcum
in

B O

acquisita in

resistente est

ad

velocitatem

maximam per arcum B C

acquisitam

O, ad arcum B C Sed si corpus e loco (180). in medio non resistente cadendo desaibat arcum D C, erit

medo

resistente ut arcus

etiam velocitas ipsius in C descensu per arcum C acquisita ad velocitatem acquisitam ibidem descensu per arcum B C ut arcus C D, vel aqualis B O, ad arcum B C, (Prop. LI. Lib.

secans F in H. Jungatur chorda C H, et et erit arcus cycloidis arcus S C := 2 C (462. Lib. I.) ideoque arEst autem (ex natur cus 2 C H. C ad C G, et hinc ut C circuli) C F ad C ad 4 C G, seu C, ut 2 C C F ad 2 C siv ut C ad 2 P C ; hoc est, sinus versus C F, ad arcum C D, ut arcus idem ad penduli

H G C D
D

longitudo penduli et F ad P

circulus diametro

G C

C seminormales, et descriptus

SD=2GC 2CH,
H D

longitudinem duplam.

Liber Secund.]
locitati

PRINCIPIA MATHEMATICA,
illius sinui

601

quam

globus, perpendiculariter cadendo et casu suo de^.cribendo

altitudinem arcus
sinus
ille

verso qualem, acquirere posset.

Est autem

versus in cycloide ad

arcum istum 62/2

et

ut arcus

idem ad pen15, 278.

duli longitudinem

duplam 252,

propterea aequalis

digitis

Quare
15,

velocitas ea ipsa est

quam corpus cadendo

ad
ejus

et casu

suo spatium

278 digitorum describendo acquirere posset.

Tali igitur

cum
0,

veloci-

tate globus resistentiam patitur, quae sit

pondus ut

61705 ad

121, vel

(1) (si

resistentiae pars illa sola spectetur quae est in velocitatis

ratione duplicata) ut 0,

56752 ad 121.

C) Exprimente autem hydrostatico inveni quod pondus globi hujus lignei esset ad pondus globi aquei magnitudinis ejusdem ut 55 ad 97 et propterea cum 121 sit ad 213, 4 in edem ratione, erit resistentia globi aquei
:

prfat

cum

velocitate progredientis

(*)

ad

ipsius

pondus ut

0,

56752 ad

213, 4, id

est,

ut

ad

3765^0.

Unde cm pondus

globi aquei, quo tem(*)

pore globus

cum
(")

velocitate uniformiter continat

describat longitu-

dinem digitorum
nerare posset;

30, 556, velocitatem illam

omnem

in globo cadente ge-

manifestum

est

quod

vis

resistentiae

uniformiter continuata tollere posset velocitatem

eodem tempore minorem in ratione 1 ad

Et propterea quo tem-

3763^, hoc

est,

velocitatis totius

partem

pore globus, e

cum

velocitate uniformiter continuata, longitudinem semi3^5^,

diametri suae, seu digitorum

describere posset,

(^)

eodem

amitteret

mots
(')

sui

partem

3^542*

* Si resistend pars illa sola, &c. Si enim ^ quas est ad longi002'J169 tudinem penduli ut resistentiae pars velocitatis quadrato proportionalis ad corporis pondus loco scnbatur 256, fiet scribatur 16, et loco
in quantitate, 0,

ad ejusdem pondus ut 0, 56752 ad 121, et pondus globi solidi ad pondus globi aquei ut 121 ad 21.4, seu ut 1 ad 576j' quamproxim.
30, 556, longitudinis digitorum 15. 278, quaj velocitatem illam omnem in globo cadente
(t^

56752, quamproxim. 0, (") * Experimento autem hydrostatico. Experimentum facile est. Cim enim corpus fluido j uro-eatur qua par immersum, eadem vi sursum 1^-j 1n flu'di volumen suftmetur, id est, VI qua jEquaJis -jjj a r est ponderi nuidi ejusdem magnitudinis (Cor. 5.

0022169

V^

* Describat longitudiimi digit.

duplam nimirum

G,

generare posset (29. Lib.

,\i\
J ^
ne

I.).

..

-4.

et 6.
cific

Prop.

XX.

Lib. hujus) corpus fluido spe-

bunt enim velocitates Manifestum est. cn/wnais dato tempore genitae vel extmct, ut vires aui"^ " ',. i bus generantur vel exiinguuntur HS. Lib. I.). " o v - -"'" ^y * Eodem amitteret mots sui jmrtem.
,
( ! J
.

T,r

-i-

'

.,

leviori

immersum ponderis

amittet a;qualem ponderi fluidi

partem ejusdem volumisui

nis ; et propterea si corpus illud fluido immersum ponderetur, cognocetur pondus fluidi ejusdem magnitudinis cum corpore. Si fluidum corpore immergendo specific gravius sit, corpori illi adjungi potest aliud corpus majoris gravitatis specificjE ut eorum summa fluido specific gravior
fit.

Nam velocitates edem vi constante vel extinct sunt ut tempora quibus generantur vel extiiiguuntur (13. Lib. l. ), sed tempora quibus corpora duo edem velocitate uniformi percurrunt
longitudines digit. 30, 556, et digit. Z^, sunt ut h longitudines (5. Lib. T.). Quar velocitates amissse sunt ut ea?dem longitudines, etide

"50,

7 556 ad Syg-, ut

1
5

ad velocitatem amis.

Ci

Ad

ipsius pondus.

Resistentia globi solidi

velocitate in

qualis est resistentia globi aquei ejusdem

niUidinis et

cum edem

mageodem me-

^^ eotemporequoglobus longitudinem semi-dia.

,.

,.

i"etri suae seu digit.

Sy^,

percurrit;
^^^^^j,

und inveni-

dio progredientis, sed resistentia globi solidi est

tur velocitas

illa

amissa

2,

quamproxim.

602

PHILOSOPHIE NATURALIS
amisit.

[Mot. Corpor.

Numerabam
partem

etiam oscillationes quibus pendulum quartam mots sui

In sequente tabula numeri supremi dnotant longitudinem

:

arcs descensu primo descripti, in digitis et partibus digiti expressam

numeri medii
magis
(?)

significant longitudinem arcs ascensu ultimo descripti

et

loco infimo stant numeri oscillationum.

Experimentum

descripsi

tanquam

accuratum qum cm mots pars tantm octava amitteretur.

volet.

Calculum tentet qui

Descensus primus
Ascensus ultimus

2
1^

4
3

16

32 24

64

12

48

Numerus
Postea globum

oscillt.

374 272 162J 83^ 41 22|

2, et

plumbeum diametro digitorum

suspendi
filo

pondre unciarum
et

Romanarum
tum

26;^

eodem,

sic ut inter

centrum globi

punc-

suspensionis intervallum esset

pedum

lOi, et

numerabam
A

oscillationes

(^) * Calculum tentet. Quoniam experimentum magis accuratum est, calculum tentabimus. Erunt igitur differenti arcuum primo descensu

aequationibus habetur

0,0005884, et
ferentia

C= 0,0025784.
V
V,

= 0,0005096,
Est

=
X

igitur dif-

arcuum ut 0,0005096 V-j-0,0005884

et ultimo ascensu descriptorum. i, I, 2, 4, 8, 16.

Arcus
Eunt

in

un mediocri

oscillatione descripti,

2 _|. 0, 0025784 ^, et prcpterea cm resistentia globi in medio arcs oscillando descripti

libi

velocitas

est

sit

ad ipsius pondus ut

S|, 7, 14, 28, 56, 112. DifferentiEB arcuum descensu et subsquente

Bvt-UJicV^'ad longltu^AV4- * ^4 10
11
1

ascensu in un mediocri oscillatione descriptorum, sunt

dinem penduli,

fiet

resistentia

globi

ad

ejus

_J_

_1_

_^
;

J_ J^
41|-'

374' 272' fei' 83'

222

pondus ut 0,000324- V -|- 0,0004119 V 2 -\- 0,0019338 V ^, ad longitudinem penduli inter centrum suspensionis et regulam, id est, ad
121
digit.

siveut 1. 2.7500; 9.2061 528.5882.

35.5040; 143.7760;

Unde cm
1

in cas. 2. designet

1 ;

in 4. 4, in 6.

erit resistentia

ad pondus globi

Hae autem differentiae in majoribus oscillationibus sunt in duplicata ratione arcuum descrip8 16 torum satis proxime; nam S4 ^ ^ ' ^ 41 . 22|

in cas. 2. ut 0, 0267 ad 1 21 ; in 4. ut 0, ad 121 ; in 6. ut 0, 5266032 ad 121.

0355352
motibus

=
:

Ponatur

resistentia

in

tardioribus

125, et 34 126 ratione arcuum

:

4; hoc

est,

in duplicata

descriptorum.
accurate
; '

Et

similiter

4 :r;rf 8o^

'

= 1:4, 41|
8
-TTi

in

minorlbus vero
sunt in ratione
descripto:

partim uniformis et partim velocitati, partim veocitatis quadraio prcportionalis, ideoque arcuum difFerentia sit A -j- B V -|- C ^ et scribamus in cas. 1. 2. et 3. numros 1, 2, 4, pro V, pro-

oscillationibus,

dibunt quationes
duplicata
:

A-{-B-4-C=
'^

, A -^ 2 B

differentiae illae

paulo majore

quam

arcuum

rum.

Est enim

272

162i

= 325
1

1088

et

+ 4C = 272
'^

etA
;

jam V,

haec ratio major est ratione ut supra, velocitatem

latione quvis, et diflferentiam arcuum

ad

4.

Designet
in oscil-

maximum

A V

-|-

B V

2 _j-

C V

0003255,, (per Cor. Prop. XXX.) resistentia globi in medio arcs V, sit ad velocitas est oscillando descripti, ubi
ex quibu: eruitur
et

A= 0,00034, B =
et proptere

-|-, + 4B.fl6C= 323

'^

0,

0,

00067 1 4

cm

2,

; et quoniam velocitates ponendfe sunt arcubus descriptis scil. numeris ^, 1, 2, 4, 8, 16, analog, scribamus in cas. 2. 4. et 6. numros 1, 4, 16, pro V, et prodibit ar-

ipsius

pondus

ut A-[-

17 BV +
3

CV*

cuum

difiTerentia

272

A+ B+C
-f 16

in cas. 2.

|y

= 4A+8

in cas.

et

= 16 A 4- 64 B -f 256 C

in ca

Ex

his

ad longitudinem penduli ; si pro A, B, et C, scribantur numeri inventi, sint resistentia globi ad ejus pondus ut 0, 00017 -{ 0, 0002071 V -}0,0005035 V^ ad 121, id est, in cas. 1. ut 0, 0008806 ad 121 ; in 2. cas. ut 0,0025982 ad 121 ; in 3. cas. ut 0, 0090544, ad 121 ; resistentia vero uniformis erit ad pondus globi ut 0( 0001 ad 121, seu ut 1, ad 735294.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

Co3

quibus data mots pars amitteretur.

exhibet
vit:
fuit.

Tabularum subsequentium prior

cessa-

secunda

numerum oscillationum quibus pars octava mots totius numerum oscillationum quibus ejusdem pars quarta
Descensus primus
Ascensus ultimus

amissa

2 ^

16

32 28

e*
56

Numerus

oscillt.

3J 226 228 193 140

1

14

90| 53
16

30

Zkscensus primus
Ascensus ultimus

2 1|

4
3

3264
24

12

48
70

Numerus

oscillt.

510 518 420 318 204 121

timam,

In tabula priore seligendo ex observationibus tertiam, quintam et sepet exponendo velocitates maximas in his observationibus particu1, 4,

latim per numros

16 respective, et generaliter per quantitatem

terti
.

ut supra

emerget in observatione

=A+ B+
=
0,

C, in quint

=
90^
0,

A +

16 C, in seplim -^

16

30
reductae dant

A +

64

B +
0,

256 C.
000297,

H vero sequationes C = 0, 000879. Et

in e ratione

A =

001414,

B =

inde prodit resistentia globi

ad pondus suum unciarum 26^,

4- 0,

cum velocitate V moti quam habet 0, 0009 V +

est in duplicata

000208
si

V2

000659

V^

ad penduli longitudinem 121 digitorum.

resistentiae

Et

spectemus eam solummodo

partem quae

ratione velocitatis, haec erit ad pondus globi ut 0,

gitos.

000659

ad 121

di-

Eral autem haec pars resistentiae in experimento primo ad pondus

globi lignei unciarum 57^2 "t 0,

tentia globi lignei tibus) ut

002217

ad 121

(^)

et inde

fit

resis-

ad resistentiam globi plumbei (paribus eorum velocitaid est, ut 7^

et

57/2 in

metri globorum

002217 ad 26i in 0, 000659, duorum erant 6| et 2 digitorum,

0,

ad

1.

Dia-

harum quadrata sunt

ad invicem ut 47? et 4, seu 1 l-f| et 1 quamproxim. Ergo resistentias globorum aequivelocium erant in minore ratione qum duplicata diametrorum.
')

(^)

At nondum consideravimus

resistentiam
184.

fili,

quae cert per-

Et

resistentia

inde Jit resistentia. Est enim (ex dem.) 0,00^'"! 7 . ,. , et globi lignei 51-^^ ; j
.

(^)

At nondum consideravimus, &c.

PROBLEMA.
Fi'i tens oscillantis resistentiam invenre in

resistentia globi

plumbei 261

X '

"^'^^
,

ideo-

me-

121

que

resistentia globi lignei

ad resistentiam globi

dio cujus resistentia est ut velocitatis et diametri globi quadrata conjunctim.

plumbei ut 57/2 0,002217 ad 26| 0,000659 id est, 7|- ad 1.

Filum cylindricum homogeneum A B, circ punctum A, oscilletur, sitque ejus longitude

604.

PHILOSOPHIE NATURALIS
erat, ac

[Mot. Corpor.

magna

de pendulorum inventa resistenti subduci dbet.

Hanc

acciirat definire

non

potui,

sed majorem tamen inveni qura partem tertiam totius penduli ut 1953 1 25 ad 4762800, seu
ut
1

meter P p

b, globi C, diaP x, longitude variabilis et cylindruli evanescentis P M, ; velocitas erit ut distantia A P, ejusque proind resistenlia ut x x d x, sive vit altitiido cylindruli P p et quadratum velocitatis conjunctim ; et hinc,
a,

A B

= diameter E N = 2 = ^dX
2
r,

ad
86.
fili

2,

438 quamproxim.

ti

Inveniri etiam potest pars illa resistenquae uniformis est, quaeque in tardioribus
;

motibus observatur
resistenti
fili

posito

quod uniformis

illa

sumpt
totius

fluente, resistenti

fili

A P, fit ut ^
^
a
^.

3,

et

fili

A B

resistenti ut

Capiatur in

lis

B, cylindrulus B N, cujus altitudo B E sit sequadiametro fili E N, seu 2 b, et resistenti fili

(a

ad uniformem resistentiam globi, ut spatium solidum quod filum oscillando describit ad spatium solidum quod describit gloFilum cylindricum A B oscillatione un bus.
sit

A E, erit ut g B N resistenti
igitur resistenti

ut
fili

g
3

totius

3 b) 3 ; sed (a demonstrabitur, cylindri resistenti est ad resistentiam globuli huic B cylindre inscripti ut 2 ad 1 , et resistenti globuli hujus est ad resistentiam globi C, in rations quamproxim composit ex ratione quadrati diametri E N, ad quadratum diametri 2 B C, et ratione quadrati velocitatis globuli ad quadratum velocitatis globi C hoe est, ut b b (a b) ^ ad r r (a -j- r) ^. Quar (per composifionem rationum et ex quo) resistenti fili B, est ad resistentiam globi C, ut 2 a 3 b b (a b) ^, ad

cylindri

N, ut a

^ 2 A B, ad 2 ad a
a
3

2 b)

3,

ideoque cylindri
b)
3.

(a

Est

resistentiam

utinfra Prop.

XXXIV.

dt'scribat

est sector circularis

fili,

spatium solidum seu prisma cujus basis A B D, et altitudo diameter

interea

dum

globi centrum C,

describit ar-

cum C

E, diameter fili dicalur 2 R, et spatium A B B D ; spaa filo descriptum erit R tium ver a globo descriptum est factum ex area circuli cujus radius B C, in arcuum C E quem

centrum

22
describit; seu est
resistenti
fili

B
est

X CE.

Quar uniformis

resistentiam globi

utRXABXBDad*^

ad uniformem 22

2 + seu ponendo a = ut a X b adSa^rrcc ''abrrcc-{-4bbrrcc, hinc ad resistentiam ^ ad a b b) penut a b rrcc(3aa 6ab-|-4b

a 3 r r (a
r) *
r r (a -}- r) 2
c,

(a

b)

3,

-\-

(a

b) ^

B C 2 X C E, hoc est, ob rectas A B, A C arcubus B D, C E proportionales, ut R X A B *

ad

et

resistenti
3

fili

totius

B
2''

X A
^

C, totaque uniformis resis-

duli

(a

b)

(a

^ _j_

tenti penduli ad

uniformem resistentiam globi

b).

Q.. e.

i.

185.

Cnrol.

modum
erit

ad exigua respectu longitudinis ejusdem a,

fili

Si

semi-diametei b,

sit

ut

6ab-|-3bb=3(a b)2.
sistenti erit

fer

3aa
et

ab-j-4bb

= 3aa
fili

R X A B C ^ X A C.
B

+ ?B
Sit

X A
dig't-

ad

Quare

re-

Exermili causa.

R=
A

5
c

r r c c,

ad resistentiam globi ut a 3 b ad ad resistentiam totius penduli ut

r

j-55

A C=

a3bada3b-l-3rrcc.

26.
-

digit.

Exempli
a

digit.

causa.
1

Sit

B == 122j^fi ut in ex3-^, C 126 digit. perimentis primo ac secundo,et invenietur uniformis resistenti ut 1 ad 31. circiter,
fili

25

digit.

ad uniformem resistentiam globi

et ideo resistenti
fili

b ==

est

digit. et resistenti

fili

erit

ad resistenresistentiae totius

penduli pars g g*

^""^

igitur

Liber Secund.] PRINCIPA

MATHEMATICA.
;

605

tiam resistentiae totius minoris penduli

et inde didici

quod

resistentiae

globorum, dempt
diametrorum.

fili

resistenti, sunt

quam proxim
1

Nam

ratio

Tg

^ ad

in duplicata ratione
1

J,

seu 10 J ad
1.
sit

non longe

abest a diametrorum ratione duplicata 11 -ff ad

Cm

resistenti

fili

in globis majoribus minoris

momenti, tentavi

etiam experimentum in globo cujus diameter erat 18f digitorum.

gitudo penduli inter punctum

Lon-

suspensionis et centrum oscillationis erat

et

digitorum 122^, inter punctum suspensionis

nodum

in file

Arcus primo penduli descensu a nodo descriptus 32

dig.

109^ dig. Arcus ascensu

ultimo post oscillationes quinque ab eodem nodo descriptus 28 dig.

SumDif-

ma arcuum
ferentia

seu arcus totus oscillatione mediocri descriptus 60 dig.

dig.
')

arcuum 4

Ejus pars dcima seu difFerentia inter descen-

sum

et

ascensum in
ita

oscillatione mediocri f dig.

Ut radius 109^ ad radium

;

122^,

arcus totus 60 dig. oscillatione mediocri a nodo descriptus ad

et

arcum

totura 67g dig. oscillatione mediocri a centro globi descriptum

ita difFerentia

f ad difFerentiam novam

0,

4475.

C^)

Si longitudo penduli,

fili,

supra inventa sit resistenti uniformis ad pondus globi lignei ut 1 ad 735294, subduct resistenti erit uniformis resistenti globi lignei ad ejusunciar.

partira velocitatis quadrato proportionalis, resis-

tenti globi lignei invenitur esse ad

ejusdem pon-

dus 57-2^ unciar. Rom. in ratione

circiter, et resistenti

dem pondus
circiter.

Rom. STg 2

^'

^^ 760000

1 ad 450000 uniformis globi plumbei ad

mem

Quaeramus nunc resistentiam uniforplumbei in ultimo exprimente. Mdiocres arcuum differentiae in prima tabula
globi
cas, 1. 2. et 3.
,

ejus

pondus

26;| unciar. in ratione 1,

ad 910900

sumptae sunt in ^
respective.
-J4, et

et,
'

1808 912

386

Loco V,

in quantitate

A
B

-j-

B V
C

C V

^,

scribantur successive numeri 1,2, et

prodibunt aequationes
I

-|-

-j-

',A+2B + 4C = ,et 010' 1808 'I 912

0,

A + 4B
I

per tabulam primam ; et in ratione 1, ad 1021097 per tabulam secundam ultimi experimenti ; und sumpt mediocri ratione, resistenti uniformis globi plumbei est ad pondus 26-| unciar. ut 1 ad 966000 circiter. Et ide, in hc resistentiae hypothesi, uniformis resistenti globi plumbei cujus est diameter digit. 2, est ad resistentiam uniformem globi lignei cujus diameter est digit. 6|, ut

26|

X
*

450000 ad 572^2

966000 seu ut

1,

ad

= 386 ex quibus ^ + 0001455,B = 0004076, C :=

16

habetur
0,

4,687, circiter.
C")

Ejus pars dcima.

Si oscillatio ex itu

0,

et

Unde
unciar.

resistenti uniformis est

Rom.
1

26-| ut

:|

A seu 0,

ad 1 662088. Jam experimento sit A C =r 126 digit.

id est, ut

0000679. ad pondus globi 0000728 ad 121, ver cm in hoc

et reditu penduli, seu ex

ascensu

bino descensu binoque componatur, quinque oscillationes sic

accepta? aequivalent oscillationibus singulae ex

decem quarum uno tantm descensu unoque ascensu

B C

AB

25,
'

si

ponatur
*^

R=

1,

100

digit. inve

nitur uniformis resistenti fili ad resistentiam uniformem globi ut 15625 ad 39600, siv fer ut 2 ad 5 ; et ideo fili resistenti totius resistentias

Priore significatione Nevsftonus oscilde quibus hic loquitur, accepisse videtur, ut pot qui difFerentiam 4 digit. per num. 10 dividit ut difFerentiam inveniat inter arcus descensu uno et subsquente ascensu descriptos in un mediocri oscillatione ex descensu uno unoque ascensu composit.
constant.
lationes quinque,

uniformis partes continet y.

resistenti globi

Quar uniformis

plumbei est ad ejus pondus unciar. Rom. 26^ ut 1 ad 2326923 circiter ; et hinc uniformis resistenti globi plumbei cujus diameter est digit. 2, est ad resistentiam globi lignei

* Si longitudo penduli, in medio non resisC^) tente augeretur in ralione 126 ad 122^, tempus oscillationis, ob datam globi funependuli massam
et

uniformem cujus diameter

6f ut 26;| 760000 ad 57/2 2526923, hoc est, ut 19950000 ad 133374995 siv ut 1 ad 6, 685. Verm si ponatur resistenti partira uniformis,
est digit.

pondus, augeretur in ratione iU subduplicat (per Cor. 6. Prop. XXIV.) quod etiam in medio rsistante verum est quam proxim (ISO)'. * Mutal longitudine penduli et manentelon.
gitudine arcs descripti, velocitas penduli diin ratione subduplicat longitudinis

minuetur

606

PHILOSOPHIE NATURALIS
descripti,
oscillationis augeretur, et velocitas

[Mot. Corpor.

manente longitudine arcs

tempus
ill

augeretur in ratione 126 ad 122|

penduli diminueretur in ratione

et

subduplicat, nianeret ver

0,

arcuum descensu
Deinde
5295.
si

subsquente ascensu

descriptorum difFerentia
ratione

4475.

arcus descriptus augeretur in

C^)

124^

ad 67^,

differentia ista 0,
1,

4475

augeretur in duplicata
se haberent,

illa ratione,

ideque evaderet

Haec

ita

ex hypo-

thesi
si

quod

resistentia penduli esset in duplicata ratione velocitatls.

Ergo

inter

pendulum describeret arcum totum 124^ digitorum, et longitudo ejus punctum suspensionis et centrum oscillationis esset 126 digitorum, difFerentia arcuum descensu et subsquente ascensu descriptorum foret I, 5295 digitorum. Et hc differentia ducta in pondus globi penduli, quod erat unciarum 208, producit 318, 136. Rursus ubi pendulum superius ex globo ligneo constructum centro oscillationis, quod a puncto suspensionis digitos 126 distabat, describebat arcum totum 124^ digitorum,
8 9|
difFerentia

arcuum descensu

et ascensu descriptum

126
(^)
^

fuit

in

121

quas ducta in pondus globi, quod erat unciarum 57/^, producit 49,

396.

Duxi autem
resistentias.

difFerentias hasce in

pondra globorum, ut invenirem

ex
resistentiis,
(^)

eorum

Nam

differentiae oriuntur

suntque
ut nu-

ut resistentiae directe et pondra invers.

Sunt

igitur resistentiee

meri 318, 136

et 49, 396.

Pars autem
erat

resistentiae globi minoris, quae est

0,

in duplicata ratione velocitatis,

0,

ad resistentiam totam ut

56752 ad

61675, id

est,

ut 45, 453 ad 49, 396; et pars resistentiae globi majoris

penduli, (ideoque inverse ut tempus) ; nam velocitates descensu per arcus quosvis acquisit sunt in ratione subduplicat abscissarum illis arcubus correspondentium ; chordae ver pro quibus arcus sumere hic liceat, sunt medi proportionales inter abscissas suas et circulorum diamtros, si ergo sumantur arcus aequales in c:r^ ,. , i? culis maequalibus, abscisste eorum arcuum erunt ^ ,, V V X inverse ut diametri circulorum sive inverse ut eorum radii, hoc est inverse ut longitudines pendulorum, ergo velocitates quae sunt in ratione subduplicat abscissarum, erunt in ratione subduplicata inversa longitudinum pendulorum ; cim ergo arcuum differenti sint ut resistentia et quadratum temporis conjunctim, resistentiaque
1

/e\
( )

^"''

r.

126

^
'^

TiJ

p-

^\ C""" ^"""

'"

<=^*-

^^

experimenti primi penuli seu fili ad nodum us que longitudo esset 121 digit. arcus descriptus g

cat
-t..
,

11 9/^ digit. et
1

arcuum
.

differentia -:j digit.

\ j ilongitudine Et mutata pendu

jl 'il,
,,
.

x^m/r a ratione 126 ad ^ j . rj-a* , ; et differentia mutantur arcus descriptus '^

i,^

edem

ratione,

fiebatque

proind arcus
et differentia

-^

^ wg^, ^

seu

124^ a 1

digit.

121
diffe-

^
^

,.

digit.

ut quadratum velocitatis, sitque quadratum velocitatis invers ut longitudo pendulorum ; et quadratum temporis directe ut longitudo pendulorum, compensatis rationibus manebunt eaedem arcuum differentiae, si mutat pendulorum Iongitudine arcus aequales describantur. (*) Augeretur in duplicata ill ratione (per Cor. 2. Prop. XXXI.).
sit

(f) *

Suntque ut resstenti

directe et

pondra

inverse-

Nam

(per Cor. Prop.

XXX,)

renti illae in dates numros duct sunt ad peiiduli longitudinem, ut resistentia ad gravitatem seu pondus globi penduli ; data igitur penduli longitudine, differentiae ill sunt ut resistentia!
directe et pondra invers.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ut 7 et

607

propemodum

aequatur ipsius resistentiae toti; ideque partes ill sunt ut

est,
1.

318, 136 et 45,453 quamproxira, id

Sunt autem globo-

rum

et 1, id est,

diametri 18f et 6|; et harum quadrata 351x^6" et 4<7ii sunt ut 7,438 DifFerentia ut globorum resistentiae 7 et 1 quamproxim.
est,
illae

rationum haud major

resistentiai'um partes

quam

quae ex

fili

resistenti oriri potuit.

Igitur

quae sunt,

paribus globis,

ut quadrata veloci-

tatum, sunt etiam, paribus velocitatibus, ut quadrata diametrorum glo-

borum.
Caeterum globorum, quibus usus sum in his experimentis, maximus non
erat perfect sphaericus, et propterea in calculo hic allato minutias quas-

dam
satis

brevitatis

grati neglexi

de calculo accurato

in
(^)

experimento non

accurato minime

soliicitus.
&c.

Optarim

itaque,

cm

demonstratio

(^) 187. *

Cm demonstratio vacui,

Utrum

resistenti

quam

in motis corporibus experimur,

tota sit in eorum extern superficie, an ver partes etiam internai in superficiebus propriis resistentiam notabilem sentiaut, experimentis glo-

borum
potest.

in

medio
si,

resistente oscillantium inveniri

Nam

exempli causa, globorum in dato

tnedio paribus velocitatibus motorum resistentiee semper essent in duplicata diametrorum ratione, insensibilis foret in partibus internis resistenti; cum enim resistenti illa interna a numro, magnitudine, figura et textur internarum parti um penderet, non posset eadem constanter manere in globis qualibus et heterogeneis, ligneis v. g. et plumbeis, nec in globis inaqualibus externarum superficierura, sed potis solidorum ratio, nem sequeretur. Porro superioribus experimentis jam probatum est in veloeioribus globorum motibus, resistentias quadralis diametrorum proportionales esse quam proxime, concludendum igitur est nullam esse notabilem in partibus corporum internis resistentiam, quod tamen deinceps pluribus aliis argumentis demonstrabit Newtonus. Verum si mdium quoddam thereum vel

corpus grave data celeritate movendum adhibenda, decrescente corporis hujus gravitate, in edem ratione decrescat, nullaque sit astheris gravitas, consequens esse aiunt ut corpus grave quod in sethere data celeritate fertur, nonnisi infinitesimam motis sui partem ex resistenti etberis Verm preterfinito quovis tempore deperdat. quam quod totum hoc systema, ut elegans ac venustum, fietis fera ad arbitrium hypothesibus, quas Newtonus e physic experimentali vellet eliminari, nititur, plurimisque et gravissimis aliis ex mechanica atque astronomi diflicultatil)us prernitur, adduclum modo res-ponsum his etiam Primum quidem evidens laborat incommodis, est, vim illam quae ad corpus grave contra gravitatis directionem sustinendum necessaria est, cum corporis pondre decrescere debere ; sed non it manifestum est vim motricem ad datum corpus grave data celeritate movendum adhibendam, in ratione ponderis decrescere oportere, ub
vis
illius motricis directio gravitatis direction! opposita non est, sed illi perpendicularis aut cum ill conspirans. Prterea materia omnis aetherea circa Solem, stellas, atque pianetas singulos pernicissimo motu in oibem acta vi centrif'ug poUet qu a centris raagnorum vorticum, atque etiam a centris singulorum vorticulorum propriis recedere nititur, und cterorum corporum gravitas

longe subtilissimum omnes omnium corporum poros et meatus repleret, propter medii illius fetherei summam densitatem atque inertiam omni materi propriam, partes internae corporum per

magnam

resistentiam sentirent.

At

qui Carte-

ortum habet

at vis illa centrifuga que

cum

vi

sianum mundi pleni systema emendarunt novisque inventis ornarunt eruditissimi sagacissimique
mathematici, ii, repudiatis veteribus efFugiis, quibus Cartesianorum vulgus utitur, ex subtilitate ac mobilitate theris et pororum quibus corpora omnia pertusa sunt dispositione petitis, hoc unum responsum proferunt, astheream materiam corporum gravium motibus minime resistere,

centripet seu

gravitate

conferri

potest,

idem

praestare in sethere dbet ratione

mots

in data

quod

sit

omni

gravitate destituta.

Du-

itaque generis materiam in universo distinguunt, gravem alteram cujus partes in vorticulos divise non sunt, alteram nou gravem,
plicis

materia; quantitate data vi motrice imprimendi, quod in cteris corporibus gravitas praestat. Nulla igitur esse ratio videtur eur corpus grave data celeritate motum nonnisi infinitesimam sue celeritatis particulam ex theris non gravis resistenti amittat, siquideni illud vi centrifuga pollet ; et, si materia aetherea sua vi centrifuga vel cert vi ind ort corporum gravitatem pro-

gravitatis causam, cujus partes ex tenuissimis variorum ordinum vorticulis elasticis constant. autem vis motrix ad datum

omnis tamen

Cm

eorumque motum finitum accelcret et extinguat finito tenipore, multo magis eadem materia corpus grave movere, aut motum ejus finito tempore extinguere dbet, si finit velocitate in illud incurrat ac continua urgeat, cum vis cenducat,

608

PHILOSOPHIE NATURALIS
cum
magis accuratis tentarentur.
Si globi
sint

[Mot.Corpor.

vacui ex his dependeat, ut exprimenta

globis et pluribus et majori-

bus

et

sumantur in proportione
4, 8, 16,

geometric, put

quorum diametri

digitorum

32; ex pro-

gressione experimentorum colligetur quid in globis adhuc majoribus evenire debeat.

Jam
et

ver conferendo resistentias diversorum fluidorum inter

se, tentavi

sequentia.

Arcam ligneam paravi longituaine pedum quatuor, latitudine altitudine pedis unius. Hanc operculo nudatam implevi aqu fontan,
medio aquae oscillando moverentur.
Glo-

fecique ut immersa pendula in

bus autem plumbeus pondre 166^ unciarum, diametro 3f digitorum movebatur ut in tabula sequente descripsimus, existente videlicet longitudine penduli a puncto euspensionis ad punctum

quoddam

in filo

notatum

126 digitorum, ad

oscillationis

autem centrura ISif digitorum.

^ 32
^^

Arcus descensu vrimo a mmcto in "^ filo\ ^, >64

.

notato descriptus, digitorum

.f

^^ 168

)
diori-'}

21^|

,
,
i

Arcus ascensu ultimo descrivtus, -^ '

torum

>-48

^^

24
o

,^ 12

^ 6

iis IJ

,:;

j
differentia motui amisso jpro-

t T%

Arcuum

\',n
J

4,911111

portionalis, digitorum

Nume7-us oscillationum in aqua

Numerus

oscillationum in are

85^

3 71l4l2|13^ 1^^% 287 535

in

In experimento coluinnae quartae, motus sequales oscillationibus 535

are, et Ij in

aqu amissi sunt.

in aqu.

Erant quidem

oscillationes in

arepaulo

celeriores

At si oscillationes in aqu in e ratioue accelerarentur ut motus pendulorum in medio utroque firent aequiveloces, maneret numerus idem oscillationum Ij in aqu, quibus {^) motus idem ac
trifuga infinitesima
feratur.
sit,

qum

si

cum

vi

qu corpus
con-

spatium finitum tempore

*

infinito describit,

vero non, ita ut quamvis ab occurrente materia dimoveatur, nihii tollat de ejus motu ; simul

autem
resistenlia

statuitur

quod

id aether

corporum motum

Et quidem

ex gravitate materae

sistere potest

non pendet, sed ex ejus inerti, qu fit ut nullum corpus ab alio motum suscipiat quin tantumdem motus in eo destruat, idque mechanici communiter statuunt tam ex consensu omnium quorumcumque phaenomenorum, ubi (semot gravitatis consideratione) nullus motus motum producendo non consumitur, quam ex principiis metaphysicis qu liquet quod si res ita se non haberet, vel minimus motus infinitum
occurrentis

aut mutare quomodocumque, nam si a?ther sit gravitatis causa oportet ut illa ipsa materia aetherea qua2 corporis moti actione movetur, dum tamen nihil quicquara de illius motu tollit, possit illud idem corpus si sursum feratur sistere, in adversum ejus directionem mutaro,

&c.

Quae metaphysic etiam

inter se repugnare

videntur, nec satis fuisse perpensa ab ingeniosissimis Cartesianismi restauratoribus. Dif(^) * Motus idem ac privs amitteretur.
ferentia

motum produceret, totaque universi moles ex atomi progressione dimoveretur, quod absurdum. Unde si aether non resisteret, hoc est vi inertiae
careret, fingendae forent duae materiee species,

quarum

altra

vi

inertiae

pra-dita foret,

altra

arcuum motui amisso proportionalis, est ut resistentia et quadratum temporis conjunctim (per Cor. 5. Lem. X.); sed aucta paululum velocitate, resistentia quamproxim augetur in ejus ratione duplicata (per Hyp.) et simul qua.

Liber Scund.]
prius amitteretur
;

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ob resistentiam auctam
ratione
ill

6og

et simul

quadratum tempors
et in

diminutum

in

edem

duplicata.

Paribus igitur pendulorum

velocitatibus

motus aequales
(*)

in a're oscillationibus

535

aqu
est

oscilla-

tionibus 1^ amissi sunt;

ideque

resistentia penduii in

aqu

ad ejus

resistentiam in are ut 535

ad

1|-.

Hsec

est proportio resistentiarum to-

tarum
quente

in casu columnse quartae.

Designet

jamAV + CV^ diiFerentiam arcuum in descensu et subsascensu descriptorum a globo in are cum velocitate maxim V
;

et cum velocitas maxima in casu columne quartae sit ad velocitatem maximam in casu columnae primas, ut 1 ad 8 et differentia illa arcuum

moto

in casu columnae quartae ad differentiam in casu columnae primas

{^)

ut

1 fi

ad

seu ut 85A ad

4280

scribamus in his casibus

et 8

pro ve-

535

85^
85^
et

differentiis arcuum, et fiet A + C = A + 8 C = 535 indeque per reductionem sequationum proveniet 7 C = 449|^ et C = 64^^ et A = 2lf cm sit ut ^ A V + f C V erit ut 13yt V -f atque ideo resistentia, Quare in casu columnae quartae, ubi velocitas erat 1, resisten48/6" V

locitatibus, atque

4280 pro
seu

85^

et 8

A +

64

C = 4280
(^)

^,

^.

tia tota est

ad partem suam quadrato

velocitatis proportionalem,

ut

Syy

+
est,

48/5- seu 61yy ad 483^; et idcirco resistentia penduii in aqu est ad

resistentiae

partem illam in are, quas quadrato 535 ad

conjunctim, id
fuisset

velocitatis

proportion alis
("^)

quaeque sola in motibus velocioribus consideranda venit,

et
Ij-

ut 61 jy

ad 485^

est,

ut 571 ad

1.

Si penduii in
ejus fuisset

aqu

oscillantis filum

totum

immersum,

resistentia

adhuc

major ; ade ut penduii in aqu

quadrato proportionalis
est,

oscillantis resistentia illa,

quas velocitatis

quaeque sola in corporibus velocioribus consi-

dratura tempors minuitur in edem ratione ill duplicata, quia totus arcus descriptus numro
oscillationum Ijidem '

resistentiam in are ut

...
{^)

ad jjj, id

est,

ut 535

quam proxim manet. -

^d 1 au Ij.
*

Quar motus amissus numro oscillationum l-? idem manet, si oscillationes in aqu accelerentur
ut dictum
()

^^

^
2

16
"^

g^-

Dividendo nimirum

est (vid. not. () pag. 181.)

^^^^^^

differenlias

in are amissus

* Ideque resistentia penduii. Nam motus un mediocri oscillatione, qu

"t differentia in beatur, quemadmodum supr factum

per'numerum oscillationum un mediocri oscillatione haest.

arcns digit. 14 describitur, est pars j^j mots totius oscillationibus 535, amissi; et similiter motus in aqu amissus aequali oscillatione qu arcus digit. 14 pari velocitate describeretur est

O
^^dictis,

^-msUnt-^ A V "^P XXX.j.

*

-\-

^ C

V^

(per

('")

* Ut

61yy

nd,

resistentia in

&c. Est enim, ex supr aqu ad resistentiam totam

.

proxime quam ^
"^

.y

pars '^

i .. eiusdem motus toUus

^,

IJL

et resistentia tota in are 535 ad l4-5 .. ad resistentia partem iliam in are qu veloci-

in are ut

...

amissi oscillationibus ij- in aqu et oscillationibus 555 in are. Quar cira resistentiae totse

tatis

quadrato proportionalis

est

ut

eiyf ad

un

oscillatione mediocri sint ut partes ill

mo-

ts amissse, est resistentia pendali in

aqu ad ejus

48 yg-, et idcirco (ex quo et per compositionem rationum) redstenlia penduii in mjuest adresiS' tenlice partem illam in aire, &c. q

Vo.

I.

Liber Secund.]
vel 10 ad

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Sed experimento
priori

611
est,

1 circiter.

magis fidendum
fuit

prop-

terea

quod

in his ultimis vas nimis

angustum

pro magnitudine globi

Constitueram

immersi.

Ampliato globo, deberet etiam vas ampliari.

quidem hujusmodi exprimenta

metallorum fusorum, tum
tere
:

in vasis majoribus et in liquoribus

calidis

tum

aliis

quibusdam tam

quam

frigidis repe-

sed omnia experiri non vacat, et ex

tentiam corporum celeriter

tur proportionalem esse

jam descriptis satis liquet resismotorum densitati fluidorum in quibus movenquam proxim. Non dico accurat. Nam fluida

tenaciora, pari densitate, proculdubio magis resistunt

qum

liquidiora, ut

oleum ffigidum quam calidum, calidum qum aqua

spiritus vini.

pluvialis,

aqua qum
ut in

Verum

in liquoribus, qui

ad sensum

satis fluidi sunt,

are, in aqu seu dulci seu sals, in spiritibus vini, terebinthi et salium, in

oleo a faecibus per distiilationem liberato et calefacto, oleoque vitrioli et

mercurio, ac metallis liquefactis, et

in vasis agitati
in guttas

si

qui sint

alii,

qui tam fluidi sunt ut

eifusique liberrim
allata satis
et

motum impressum
praesertim
si

diutius conservent,

decurrendo resolvantur, nullus dubito quin rgula

accurat obtineat:

exprimenta in corporibus pendulis

majoribus et velocius motis instituantur.

Denique cm nonnullorum opinio

liberrim permeet ; a
tentia oriri debeat
:

sit,

longe subtUissimum extare, quod omnes

tali

mdium quoddam sethereum et omnium corporum poros et meatus

fluente resis-

autem medio per corporum poros

ut tentarem an resistentia,
in

quam

in motis corporibus

experimur, tota

sit

eorum extern

superficie,

an vero partes etiam in-

ternse in superficiebus propriis resistentiam notabilem sentiant, excogitavi

experimentum
satis firmo,

taie.

Filo

pedum undecim

longitudinis ab

unco chalybeo

mediante annulo chalybeo, suspendebam pyxidem abiegnam

praedictae.

rotundam, ad constituendum pendulum longitudinis

Uncus

sursum praeacutus erat

acie concav,

ut annulus arcu suo superiore aciei

inferiori annectebatur filum.

annixus liberrim moveretur.

Arcui autem

Pendulum

ita

constitutum deducebam a perpendiculo ad distantiam quasi

pedum

sex, idque

secundum planum

aciei unci perpendiculare,

ne annu-

lus, oscillante

pendulo, supra aciem unci ultro dtroque laberetur.

Nam
ddein

punctum
bet.

suspensionis, in

quo annulus uncum

alia tria loca

tangit,

immotum manere

Locum igitur

accurat notabam, ad

quem deduxeram pendulum,

ad quae redibat
illa

pendulo demisso notabam

in fine oscillatio-

nis primae, secundae ac tertiae.

Hoc

repetebam spius, ut loca

quam

potui accuratissim invenirem.

qu ad manus erant, metallis vaquam, un cum parte fili quae circum pyxidem

pyxidem plumbo et gravioribus, implebam. Sed prius ponderabam pyxidem

volvebatur ac dimidio.

Tum

Qi2

612

PHILOSOPHIE NATURALIS
uncum
et
(p)

[Mot.Corpor,

partis reliquae quae inter

pyxidem pendulam tendebatur.

aris

Nam
pyxis

filum tensum

dimidio ponderis sui pendulum a perpendiculo digres-

sum semper

urget.

Huic ponderi addebam pondus

quem

Et pondus totura erat quasi pars septuagesima octava pyxidis capiebat. metallorum plenae. Tum quoniam pyxis metallorum plena, pondre suo
tendendo filum, augebat longitudinem penduli, contrahebam filum ut
penduli jam oscillantis eadem esset longitudo ac prius.

Dein pendulo ad
oscillationes quasi

locum primo notatum retracto ac dimisso, numerabam

septuaginta et septem, donec pyxis ad locum secundo notatum rediret,

totidemque subinde donec pyxis ad locum tertio notatum rediret, atque

rursus totidem donec pyxis reditu suo attingeret locum quartum.

Unde
aequa-

concludo quod resistentia tota pyxidis plenae non majorem habebat pro-

portionem ad resistentiam pyxidis vacuae qum 78 ad 77.

les essent

Nam

si

ambarum

resistentiae,

pyxis plena ob vim suam insitam septua-

gies et octies

majorem
ad loca

vi insit pyxidis vacuas,

motum suum

oscillatorium

tanto diutius conservare deberet,

tionibus 78
(i)

atque ide completis semper oscillaRediit autem ad

illa

notata redire.

eadem com-

pletis oscillationibus 77.

Designet igitur

resistentiam pyxidis in ipsius superficie extern, et

;

resistentiam pyxidis vacuae in partibus internis

et si resistentiae

corpoparti-

rum

aequivelocium in partibus internis sint ut materia, seu

resistitur
: :

numerus

cularum quibus
partibus internis
C)
*

erit

78

resistentia pyxidis

plen in ipsius

ideque pyxidis vacuae resistentia tota

Fili tensi
crassitiei

A + B

erit

ad

homogtnei
ideoque

Dimidio ponderix sui. et qualis ubique

vis

AB

centrum

gravitatis est in

loco medio C, (59. Lib. I.) qu filum pondre suo toto P, ad rotandum circ A, urgetur, est ut A C !"> ^^^

'

'

~
1

ad spatium motu pixidis plenae oscillatione un amisso percurrendum ut 78 ad I, et proptere spatia illa, complta unic pixidis vacuae oscillatione, et pixidis plenae tscillationibus 78 absoluforent aequalia quamproxim, atqu ide ^is, pixis plena, completis semper oscillationibus 78,
ad loca notata rediret. Cm in hc Sectione VI. Newtonus de solo

^
ut

K
fili

corporum in cycloide oscillantium motu egerit, multa vero a recentioribus authoribus inventa
quibus generalis motuum in curvis quibuslonge promota est, principia quibus usiiuntsequentiProblematebreviterexponemus.
sint,

sit

P X A B (63. Lib. I.) jam si inveniendum Q in B locandum ut momentum Q. X A B quivaleat momento seu vi totius;
I
pondus
P.

libet theoria

erit

ideoque Q = QXAB = iPXAB, tensum dimidio

Quar filum

sui

P pendulum

ponderis a perpendiculo digressum sem-

PROBLEMATA.
188. Tendente vi gravitatis uniformi ubique perpendiculariter ad planum horizontis, definire motum corporis per curvam quamlibet ascendentis vel descendentis in medio uniformi cujus resistentia est ut velocitatis functio
quaslibet.

Si resistentise illa notata redire. in singulis oscillationibus essent asquales, motus amissi, ut pot resistentiis proportionales, essent

per urget. * C) Jd loca

quoque

sequales

sed motus amissi, paribus oscil-

lationum temporibus, sunt ut massae seu pondra corporum et spatia motibus amissis describenda conjurctim ; ideoque spatia illa essent ut pondra invers ; hoc est, spatium motu pixidis vacuae amisso in un osciatione describendum, esset

De
rectis

corporum ascensu ac descensu in lineis ad horizontem quomodocumque inclinatis

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

613
78,
et divisim

pyxidis plenae resistentiam totam

A +

78

ut 77 ad

A + B
line rect

ad 77 B, ut 77 ad 1, indeque
si

A + B ad B
M

ut 77

X 77 ad

1,

B^ere hic necessum non est;

A C

ad horizontem

enim corpus in B C uteumque

resistentia et

inclinat ascendat vel descendat,

t, A P x, tempus quo describitur A m d s. n d X, et s, P p A n, seu d s ad d x, ut m, est ad Jam ver vis gravitatis g ad ipsius partem in directione d X X g , 2subduagentem quae ideo erit ;

M=

=M =
M

M=

M =

Mm

catur vis resistenti r, et vis residua

in loco

M, juxt
s

directionem

M m urgetur,

qu corpus
erit

=:S^_r.
d

Und(18)fitgdx

rds =

V d V. Hujus autem sequationis fluens it sumi dbet ut evanescentibus x et s evanescat quoque nuUa sit, et fit V si velocitas corporis in loco c. A, sit V c, si velocitas corporis in per arcum Simili modo si corpus e loco dato

A
quibuscuraque locis et spatium descriptum ac tempus que descriptum est, definiuntur per Prop. III. Sect. I., 8. et 9. Sect. IL, 15. et 14. Sect. III. ac per notas iisdem locis adjunctas. Cum enim vis gravitatis secundiim directionem A B urgentis sit ad ipsius partem qu agit juxt directionem A C, in data ratione lineae A C ad A B, seu in data ratione sinus totius ad sinum anguli
celeritas in

M ascendat,
erit

et

omnia ut modo supposuimus

maneant,

(18)

gdx-|-rds=r

vdv,

cujus cequationis fluentem it sumi oportet ut positis X et s o, fit v, qualis velocitati in

loco

dat.

inclinationis
tatis

C B ; si loco vis gravihorizonti perpendicularis adhibeatur in calculis et constructionibus pars

illius

data quee secundum directionem constructiones calculique in citatis locis non mutantur. Superest igitur ut corporis in curv line astendentis aut descendentis motum definin-

A C

agit,

mus. Descendat primm corpus eloco dato A per curvam A M, ducatur verticalis A P, ad quam ex punctis M, et m, inpropinquis demittantur perpendiP, ad p in perp, et ex pendiculum n. Gravitas constans P secundiam directionem verticali
finit

cula

Si abscissa

x in

verticali

B C per

curve

ACD
sitque

punctum infimum C ducta

B P X, et caetera maneant ut supra, erit adhuc vdv; rds pro corporis descensu at pro ascensu per arcum C ,t si data sint puncta

capiatur,

gdx
,66

gdx-|-rds:^ vdv,
rds
contra.

et

B, dicaturque

vel

AC

,4

= =

s,

erit

= vdv,
si

seu adhuc

gdx
x et
s,

quia crescente

Si vero dicatur

CP=xetCM =
B
;

s decrescit

quia

A
parallelam semper agens sit g, resistentia in v ; r, velocitas corporis ibidem loco

-J-rds

et

rds= vdv quarum sequationum altra

gX = vdv, seugdx rds= d vdv, C = pro ascensu g x

M
dicatur
s erit

hffi

quantitates respectu aliarum negativ sunt, fiet pro descensu

P, et

-|-

in

HhS

bi4
et divisim

PHILOSOPHIE NATURALIS
A
ad

[Mot. Corpor.

ut 5928 ad

1.

Est igitur resistentia pyxidis vacu in

pai'tibus internis quinquies millies

minor quam ejusdem

resistentia in ex-

tern superficie, et amplius.

Sic vero disputamus ex hypothesi

quod

major
tur,

illa resistentia

pyxidis plenae, non ab ali aliqu causa latente oriafluidi alicujus subtilis in

sed ab actione sol

metallum inclusum.
charta, in qu illud ali-

Hoc experimentum
quando descripseram,
partes, quae

recitavi

memoriter.

Nam
fractas

intercidit.

Unde

quasdam numerorum

memori exciderunt, omittere compulsus sum. Nam omnia denu tentare non vacat. Prima vice, cm unco infirmo usus essem, pyxis plena citius retardabatur. Causam quaerendo, reperi quod uncus infirmus cedebat ponderi pyxidis, et ejus oscillationibus obsequendo in partes omnes flectebatur. Parabam igitur uncum firmum, ut punctum suspensionis immotum maneret, et tune omnia ita evenerunt uti
supra descripsimus.
alteram abit, miitato signo quantitati r, prfixo. Ex data igitur lege resistentise, loco r scribatur ipsius valyr per v et datas quantitates, et ex data aEquatione ad curram A M, loco d x scribatur valor ejus per d s, s et datas quantitates in superioribusformulis seu quationihus; etdeinde per curvarum quadraturas vel per sries, capiaritur, ut oportet, formularum fluentes, obtinebitur V per s et coritr, atque etiam r per s, et quia tempus t, que arcua s describi^ d s tur est o. dabitur quoque tempus.

2
et

L. h = L. h = L.
s
^

z.

atqu h

''

z,

2s

unde ^ habetur v
^,

Si in bis

aequationibus

2 g = b^S'd ponatur =
S.

a.

o,

defi-

nietur

motus corporis

in

line qualibet curv

Q.

e.

i,

Exempli causa.
rato proportionalis,
naturae, seu
sit r

Sit resistentia par-

tim uniformis, partim velocitatis quad-

qu
a a

est
'

hypothesis
,

4- V V
dicanaequas et

turque
tio
,

migrabit
V

= AM= gdx rds = vdv d gdx =

B P
x,
.

in

banc

a a

v d v -f-

V d b

s
'

ut boc

secundum

aequatonis
acquirat,
z,

membrum
ponatur d
s

debitam formam

= ^ b L. gzdx -|aadz = zvdv+ivvdz, smptis zdx ^aaz = izvv. g -, Unde mvenietur v = g d a Est autem d
^
,

seu s

fcquatio evadet
S.

fluentibus,
S. z

sit

TT jx

x
cujus

a.

S. z
;

x, area curvas

abscissa x et ordinata z

et z

datur per

s,

ope

descendentis et ascendentis in medio uniformi, cujus resistentia velocitatis quadrato proportionalis est.

logarithmiccB, et x per

vam
est

s ope asquationis ad curh numerus cujus logarithmus unitas, seu L. h 1, erit s L. h i b L. z,

Casterum totam banc materiam co-

A M.

Sit

piosissim et accuratissim tractavit clariss. lerus Tom. II. Mechan.

Eu-

LiberSecund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

615

SECTIO VIL
De
motu Jiuidorum
et resistenti projectilium.

PROPOSITIO XXXII.

THEOREMA

XXVI.

Si corporum systemata duo similia ex quali particularum numro consteni,

et jparticul correspondentes similes sint et proportionales,

singulce in

uno systemate singulis in

altero,

et

similiter sit inter se,

et inter se

ac datam

habeant rationem densitatis ad invicem,

tionalibus similiter moveri incipiant

temporibus proporin uno sunt systese

(e

inter se
si

qu

mate

et

inter se

qu

sunt in altero) et

non tangant

mutuo qu

in eodem sunt systemate, nisi in momentis rejlexionum, neque attrahant,

vel Jugent se mutuo, nisi viribus acceleratricibu^

qu

sint ut

particularum
:

correspondentium diametri inverse

et

quadrata velocitatum directe

dico

quod systematum particul

bus C) similiter moveri.

ill pergent intei' se temporibus proportionali-

Corpora
similiter

similia et similiter sita

situs

temporibus proportionalibus inter se

moveri dico, quorum

similes
:

ad invicem in

fine

temporum illorum

semper sunt
ticulis
lia,

put

si

parti culae unius systematis

cum

alterius par-

correspondentibus conferantur.

Unde tempora
si

erunt proportiona-

in quibus similes et proportionales figurarum similium partes a particulis

correspondentibus describuntur.
particulae correspondentes,
similiter moveri,

Igitur

duo

sint

ejusmodi systemata,

ob similitudinem incptorum motuum, pergent

sibi

usque donec

mutuo

occurrant.
(*)

Nam
illae

si

nullis agi-

tantur viribus, progredientur uniformiter

leg.
1
.

in lineis

rectis

per mots

Si viribus aliquibus se

mutuo

agitant, et vires

sint ut particu-

larum correspondentium diametri inverse

(') * Similiter moveri.

et quadrata velocitatum directe,

Sunto

et a,

P et p,

S et s, &c. DarticulEB in duobus systematibus sibi mutuo correspondentes. Particula A in suo

systemate tempore T, describat spatium quam minimum A B, et particula correspondens a, in altero systemate tempore t, describat spatium a b, priori A B, simile similiterque situm, it ut sit B, ad a b, ut diameter particulae A, ad diametrum particul a, siv ut A S ad a s, vel P S ad p s, et angulus A S B aqualis angiilo a s b,

atque S A B qualis s a b. Et alias sibi mutuo correspondentes particulse quiescant vel simili modo moveantur. His positis, demonstrandum
est,

quod

et

t,

si sumanlur tempora alia quae sint ut particul correspondentes erunt utrinque

similiter positae. (^) * In lineis rectis

per viots

leg. 1.

Ideoque
di-

ob

velocitates uniformes et similes

motuum

rectiones pergent similiter moveri temporibus pro> portionalibus, usque ad occursus suos primos.
'1

616

PHILOSOPHIiE NATURALIS
situs

[Mot. Corpor.
(*)

quoniam particularum
totas

sunt similes et vires proportionales,

vires

quibus particulae correspondentes agitantur, ex viribus singulis agi-

tantibus (per

legum Coroilarium secundum) compositse,

si
illse totae

similes

habebunt
respice-

determinationes, perinde ac
rent; et erunt vires

centra inter particulas simiKter

sitji

ad invicem ut vires singulae componentes,

et

hoc

est,

ut correspondentium particularum diametri inverse,

:

quadrata

velocitatum directe

et propterea efficient ut correspondentes particul

(")

figuras similes describere pergant.

(') * Vires tot quibus pariiculce correspondentes ugilanfur similes habebunt determinationes, et erunt ad itwicem ut correspondentium particu-

Haec

ita se

habebunt (per Corol.

S exprimat, ducaturque

quEe vim particulae

parallela

M,

P, et ex

larum diameiri
directe. * Particula

invers et quadrata velocitatum,

inter

A
et

duas S

et

P, et particiila

a inter duas

s et

sint similiter sit, et

qucum-

que

celeritate in directione similiter posit par-

ticulas ill

a ferantur, trahanturque vel fu-

P, s et p per vires quae sint ut diametri particularum correspondentium invers sive ut line;e homologas inverse, et quadrata velocitatum directe, dico primo quod directio vis compositae trahentis particulas et a similiter posita erit in utroque systemate, nam anguli P et s a p, quos faciuiit vires agentes, ex hypothesi sequales sunt, vis autem composita sequetur diagonalem quas faciat angulos cum directione utriusque vis componentis quorum sinus sint reciproc ut vires agentes, per naturara virium compositarum, sit ea diagonalis hic M, illic a m, erit ergo sinus anguli
et

gentur ill particulas

et a particulis

SA

parallelogrammum A N R, in quo R A N, et angulus A R ang. A N, ideoque A N ad A R ut sinus anguli A R ad sinum ang. A N, sive ut ad P A S A, hoc est ut vires particularum S et P, ideoque A R exprimet vim particul P, et A exprimet vim compositam ex viribus S et Sumatur in a s lineola a n, quae sit ad A N, P. ut a s ad A S inverse, et ut quadratura velocitatis in a ad quadratum velocitatis in A directe, ductisque n et m r parallelis lineis a p, a s erunt a n et a r ut vires particularum s et p, et a m exprimet vim ex iis compositam. Sed ob similitudinem triangulorum A M, sicut a n ad a m, sive a n m est A N ad A vis particulcB A, ad vim compositam ex particulis S et P, ut vis particule a ad vim compositam
parallela

ducatur

S, fet

MR

SAM,

s et p, ideoque vicissim, vis partiad vim particulae a ut, vis composita es vi particularum S et P, ad vim compositam ex viribus particularum s et p ; sed vis particulas A est ad vim particul a, invers ut particularum diametri, et directe ut velocitatum quadrata ex hypothesi, ergo vires compositas sunt in edem

ex particulis

culae

N/V^
'm:
.

ratione.

Q,. e. d.

ratiocinium ad vires compositas ex pluUnde vires tot, ribus particulis extendetur.

Idem

&c.
(") *

Hc

ita se
I.).

habebunt (per Cor.

1. et 8.

Prop. IV. Lib.

Aut quod idem

est per

hoc

ad sinum anguli P A M, invers ut vis particulae S ad vim particulae P sive directe ut linea homologae S A et P A (nam quoniam de unico corpore A nunc agitur ratio quadratorum velocitatum hic nihil mutt) pariter sinus anguli s a m est ad sinum anguli p a m ut s a ad p a ; sed est S A ad P A sicut s a ad p a ex hypothesi, ergo anguli equales S A P et s a p in eadem rations secantur per lineas A M, a m, ideoque anguli
et sa m, sunt equales, ergo directio vis compositae trahentis particulas et a in singulo systemate similiter est posita.

Si corpora duo A, a, cire immota S, s, projiciantur secundum directiones A D, a d, quae cum distantiis A S et

Lemma. 189. Lemma.

centra

SAM
A
Q.
2.

MAPetmap

erat 1.

rum

Vires illse compositee erunt ut particuladiametri invers et quadrata velocitatum

S, d a s constituunt, et a s aequales angulos urgeantur viribus acceleratricibus centra illa S, s respicientibus, quae semper sint inter se ut quadrata velocitatum corporum directe et distantiae a centris invers, corpora illa figuras similes circ centra S et s describent, similesque et proportionales figurarum illarum partes temporibus proportionalibus percurrent. In projectilium directionibus capiantur partes quam minimae A D, a d distantiis A S, a s proJungantur S D, s d et coipora A, portionales. a temporibus quibusvis T, t describant arcus

DA

directe.

A B, a b qui mantur arcus

descripti sint,

lineas

S D,

d attingunt.

Sii-

Secetur utcumque in directione

S lineola

F, a b qui eodem tempusculo et duct F G parallela S D, erit

Liber Secund.]
1. et 8.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
I.) si

617
Sin moveantur,
situs

Prop. IV. Lib.

modo

centra

illa

quiescant.

ihter

quoniam (^) systematum

ob translationum similitudinem, similes

particulas
;

manent eorum

similes inducentur mutationes in figuris quas

particulae describunt.

Similes igitur erunt correspondentium et similiura

particularum motus
les occursus,
et.

(^)

usque ad occursus suos primos,

et propterea simi-

similes reflexiones, et
se

subinde (per jam ostensa) similes

inciderint, et sic deinceps in in-

motus

inter se

donec iterum in

mutuo

finitum.

Q.

e. d. si

Corol. 1.

Hinc

corpora duo quaevis, quae similia sint et ad systematum

particulas correspondentes similiter sita, inter ipsas temporibus proportionalibus

similiter

moveri

incipiant,

sintque

eorum magnitudines ac

densitates ad invicem ut magnitudines ac densitates correspondentium

particularum
(4. Lib. I.)

hsec pergent temporibus proportionalibus similiter moveri.

FG

pus

urgetiir
et

ad b d ut vis centralis qu corad vim centralem qu urgetur

quia vires ill (per Hyp.) sunt ut quadratum velocitatum directe et distantiae S, a s, invers, velocitates autem sunt ut spatia quae

corpus a;

X AS=AS:as; eritBD:bd=AS: et ob similitudinem figurarum, ut A D ad a d, ideoque ob aequales angulos D et d, triana

s,

gula
arcus

A D B, A B, a

a d b erunt similia, et propterea

b,

similes et similiter

siti.

Simili

demonstrabitur quod corpora e locis B et b progressa similes arcus ac similiter positos Describent ergo describant, atque it deinceps. figuras similes circ centra S et s. His vero demonstratis patet (196. Lib. L) quod describent similes et proportionales figurarum similium partes temporibus proportionalibus, seu quae semper sint ut tempora T et t. (") * Ob translationum similitudinem. Oruntur enim centrorum illorum translationes ex

modo

causis

proportionalibus et

similiter

agentibus,

videlicet ex similibus particularum similium et

correspondentium motibus, adeo ut quemadmodum initio mots centra similiter moveri cperunt, similiter quoque deinceps moveri pergant. (^) * Us(]ue ad occursus suos jmmos, &c. Nam cm particularum correspondentium distanti, post quaevis tempora proportionalia, sint semper in data diametrorum ratione in duobus systematibus (ex dem. ), necesse est ut distantis temporibus proportionalibus evanescant, et proind ut particularum occursus primi contingant, ubi particulae illae figurarum similium partes similes descripserunt. Ex que sequitur particularum illarum occursus primos similes fore, tum ratione directionum, quod jam demonstratum est, tum etiam ratione velocitatum et quantitatum mots. Siquidem spatia percursa temporibus proportionalibus sunt semper in data
ratione,
siniul descripta fuissent in tangente
erit

ideoque velocitates in

locis

similibus

A
:

G, ad,

sunt semper in data ratione, et ind ob particu-

FGadbd, utAG^Xasadad^XAS. 1. Lem. XI.) B D F G = A D ^ A G ^ quar (per compositionem raSed (per Cor.
:

larum correspondentium sim.ilitudinem et datam densitatum rationem, quantitates mots qu sunt ut velocitates et densitates et volumina conjunctim,
in locis similibus manent in data ratione. Reflexiones igitur quae ex ejusmodi motibus atque occursibus similibus nascuntur; similes

tionum et ex aquo) a d ^ X AS. Cijm igitur ob triangulorum A S D, a s d, similitudinem (ex Hyp.) sit A D
:

BD:bd:^AD^Xas

ad=AS:aset ide AD^Xas:ad^

erunt.

618

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpok.

Est enim eadem ratio partium majorum systematis utriusque atque particularum.
Corot. 2.

Et

similes
:

et

similiter

positse

systematura partes

quiescant inter se
in utroque
simili

et

earum

duse, quae caeteris majores sint, et sibi

omnes mutuo
sitas

systemate correspondeant,

secundum
:

lineas

similiter

cum motu utcumque moveri matum paxtibus excitabunt motus,

tionaiia describere.

incipiant
et

hse similes in reliquis syste-

pergent inter ipsas temporibus pro-

portionalibus similiter moveri; atque ide spatia diametris suis propor-

PROPOSITIO XXXIII.

THEOREMA
et

XXVII.

lisdem positis, dico quod systematum partes majores resistuntur in ratione

composit ex duplicata ratione velocitatum suarum
duplicata ratione

diametrorum

et

ratione densitatis partium systematum.

Nam

resistentia oritur partim

ex viribus centripetis

vel

centrifugis

quibus particulae systematum se mutuo agitant, partim ex occursibus et

reflexionibus particularum et partium
resistentiae
(^)

majorum.

Prioris

autem generis

sunt ad invicem ut vires totae motrices a quibus oriuntur,

id est, ut vires totae acclratrices et quanti tates materiae in partibus

;

correspondentibus

hoc

est (per

Hypothesin) ut quadrata velocitatum

directe et distantise particularum correspondentium invers et quantitates

materiae in partibus correspondentibus directe:

ideque

cum

distantiae

particularum systematis unius sint ad distantias correspondentes particu-

larum

alterius,

ut diameter particulas vel partis in systemate priore ad

(^)

diametrum

particulae vel partis correspondentis in altero,

;

et quantitates

materiae sint ut densitates partium et cubi diametrorum

resistentiae sunt

ad invicem ut quadrata velocitatum

partium systematum.

et

quadrata diametrorum et densitates

Posterions generis resistenti sunt

Q.

e.

d.

(^)

est, vi vires totcB acclratrices et quanmateri (per Def. 8. Lib. I. ). (^) * Et quantiiates mnteri sint, &c. Quantitates materiae sunt ut densitates et volumina partium conjunctim (2. Lib. I.), et ob partium similitudinem, volumina sunt ut cubi laterum homologorum, seu diametrorum, ideoque quantitates materiae sunt ut densitates partium et eubi diametrorum.
'')

* Id

ttates

und, conjunctis hs ratonibus, resistentiae quas ex particularum et partium majorum occursibus et reflexionibus oriuntur, sunt semper ut reflexionura correspondentium numeri et vires conjunctim. Numeri autem rettexionum, caeteris paribus, sunt ad invicem ut velocitates partium

(^) * Posterioris generis resistentiee,

&c. Si enim

vires reflexionum
tiae

supponantur aequales, resisten.

sunt ut numeri reflexionum seu occursuum; ct si numeri reflexionum sequentm-, resistenti sunt ut vires reflexionum correspondentium ;

correspondentium directe, et, caeteris paribus, sunt invers ut spatia inter particularum et partium correspondentium occursus seu reflexiones intercepta, id est, inverse ut partium correspondentium diametri, ideoque numeri rejiexionum sunt ad invicem ut velocitates partium comspon-

dantium

directe

et

earumdem

vires rejlexioniim

diametri invers. sunt ut mots juantitates

Liber Secund.]
ut reflexionum

PRINCIPIA MATHEMATICA.

619

correspondentium numeri et vires conjunctim.

velocitates

Numeri

autem reflexionum sunt ad invicem ut

partium corresponden-

tium directe, et spatia inter earum reflexiones invers.

Et

vires reflexio-

num

sunt ut velocitates et magnitudines et

est,

densitates partium correspon-

dentium conjunctim ; id
partium.

ut velocitates et diametrorum cubi et densitates

Et

conjunctis his omnibus rationibus, resistentiae partium coret

respondentium sunt ad invicem ut quadrata velocitatum

quadrata

diametrorum
Corol. 1.
aris,

et densitates

partium conjunctim.
illa

Q.

e.

d.
elastica

Igitur

si

systemata

sint fluida
:

duo

ad

modum

eorum quiescant inter se corpora autem duo similia et partibus fluidorum quoad magnitudinem et densitatem proportio];ialia, et inter partes illas similiter posita, secundum lineas simiiiter positas, utet partes

cunque projiciantur
se

vires

mutuo

agitant, sint ut

autem acclratrices, quibus particulse fluidorum corporum projectorum diametri inverse, et quacorpora
illa

drata velocitatum directe

temporibus proportionalibus similes

(^)

excitabunt motus in
tionalia describent.

fluidis,

et spatia similia ac diametris suis

propor-

Corol. 2.

Proinde in eodem fluido projectile velox resistentiam pati-

tur, quae est in duplicata ratione velocitatis

qum proxim.

Nam si vires,
;

quibus particulse distantes se mutuo agitant, augerentur in duplicata ratione velocitatis,

()

C*)

resistentia foret in

edem

ratione duplicata accurat

viribu^^s

ideque in medio, cujus partes ab invicem distantes sese

resistentia est in duplicata ratione velocitatis
tria

nuUis

agitant,

accurat.
et

Sunto

igitur

mdia

A, B,

ex partibus similibus et aequalibus

Partes

secundum

distantias
et

quales regulariter dispositis constantia.

mediorum
V,
illse

fugiant se

mutuo

viribus quae sint ad invicem ut

et

medii

ejusmodi viribus omnino destituantur.

Et

si

corpora quatuor sequalia

D, E, F,

in his mediis moveantur,

priora

duo

et

in prioribus

in occursibus id est, -ut velocitates et diametro-

dentium diametros

et densitates, resistenti

sunt

rum

cubi et densitates partium correspondeniium. Et conjunctis his omnibus rationibus, &e. * Proportionalia descvibenl. Probatur C^) nim ut in dem. Prop. XXXII. Lemmate (189) similes similium figurarum partes temporibus proportionalibus a corporibus illis semper
describi.
1.

in duplicata ratione velocitatum accurat (per Ergo, Prop. XXXIII. et ejus Corol. 1.).

&c.

In medio cujus (^) * Ideque in medio, SiC. partes ab invicem distantes sese viribus quibusciimque in ratione velocitatis duplicata crescentibus agitant,
resistentia (ex modo dem.) est semper in edem ratione duplicata; quar si vires illae quibus particulse sese agitant, supponantur qum minimje, manebit semper resistentia in ratione velocitatis duplicata accurat ; evanescant tandem illse vires, manet resistentia in ratione velocitatis duplicata; sed idem melius patet per secundam partevn demonstrationis Propositionis

Und Corollarium hoc

Prop.

patet (per Cor.

et 2.

XXXII. ). Nam
sunt
si

C)

* Resistentia. foret in

cat accurat.
velocitate in
jiciatur,

edem ratione dupliidem coi-pus varia cum uno eodemque fluido similiter proresistentia",

edem

ac

si

corpora

duo similia et duobus iluidis

casLi,

sequalia similiter projicerentur in

priori

omnino paribus; sed

se

ob aequales inter

in hoc partium correspon-

hujus

XXXII.

620

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

duobus
poris

A et B,

et altra

duo

et

G in tertio C
T
ad

sitque velocitas corporis

D ad velocitatem
G in
corporis
corporis

corporis E, et velocitas corporis

vires

F
:

ad velocitatem corresistentia corporis

subduplicat ratione virium

D erit ad resistentiam corporis

G,
(*)

E, et resistentia corporis
;

F ad

resistentiam

in velocitatura ratione duplicata

et propterea resistentia

D
et

erit

ad resistentiam corporis

ut resistentia corporis

ad

resistentiam corporis

G.

Sunto corpora

E
(^)

et

G;

augendo
.

velocitates

D et F aequivelocia ut et corpora corporum D et F in ratione qucunque,

B
in

ac diminuendo vires particularum medii

accedet

edem

ratione duplicata,

mdium

ad formam

et

conditionem medii

pro lubitu,

et

idcirco resistentiae

corporum aequalium
quaevis.

et aequivelocium
ita ut

et

in his

mediis, perptua accdent

ad aequalitatem,

earum

difFerentia vadt

tandem minor quam data

et

Proinde

cm

resistentiae

sint

ad invicem ut
ad rationem

resistentiae

corporum

et

corporum G, accdent etiam hae

similiter

aequalitatis.

Corporum

igitur

D
:

et

F, ubi velocis-

sim moventur, resistentiae sunt aequales quamproxim

resistentia corporis

et

propterea

cm

sit

in duplicata ratione velocitatis, erit resistentia

corporis
(^)

D in edem ratione qum proxim.

3.

Cor61.

Corporis in fluido quovis elastico velocissim moti eadem

si

fer est resistentia ac

partes fluidi viribus suis centrifugis destituerentur,

si

seque mutuo non fugerent:

modo

fluidi vis elastica

ex particularum

viribus centrifugis oriatur, et velocitas

satis

adeo magna

sit

ut vires

non h abeant

temporis ad agendum.

in

Proinde cm resistentiae similium et aequivelocium corporum, medio cujus partes distantes se mutuo non fugiunt, (') sint ut quadrata diametrorum; sunt etiam aequivelocium et celerrim motorum
Corol. 4.
resistentiae in fluido elastico ut

corporum
proxim.
Corol. 5.

quadrata diametrorum

qum

Et cm corpora

similia,

aequalia et aequivelocia, in mediis

ejusdem
illas

densitatis,

quorum

particulae se

mutuo non fugiunt,

sive particulse

sint plures et minores, sive pauciores et majores, in

aequalem materiae

quantitatem

temporibus

qualibus

impingant,

eique aequalem motus

(f) * In yelocitatum ratione duplicata. (Ex demonstratis initio Corol. hujus.) (^) * Accedet mdium B, &c. Si enim vlo-'
_

corporum et F, quam maxime augerentur vires particularum medii B, manentibus viribus medii et velocitate corporis quam maxime decrescerent, quia est semper vis medii ad vim medii B ut quadratum velocitatis corporis ad quadratum velocitatis corporis E. Patet per Cor. 2. in (") * Corollarium 3. quo vis T, qu particulas medii A in quo corpus
cittes

movetur se fugiunt, qualiscumque supponicorporum et F ubi velocissim moventur, resistentiis manentibusaqualibusquam proxim, licet medii C in quo corpus F movetur, particul viribus centrifugis prorsus destituantur. Patet etiam ex eo quod supponatur vires non hal)ere satis temporis ad agendum, unde casus redit ad eum in quo vires illse nuUae sunt. Per 2. (') * Sint ut quadrata diametrorum. partem dem. Prop. hujus, ob datas corporum
tur;

velocitates et medii densitatem datam.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

621

quantitatem imprimant, et vicissim (per mots legem tertiam) aequaleni

ab edem reactionem patiantur, hoc

est etiam

est, aequaliter

resistantur

manifestum

quod

in

ejusdem

densitatis fluidis elasticis,

resistentiae

ubi velocissim
;

moex

ventur, sequales sint

eormn

quam proxim

sive fluida illa

particulis crassioribus constent, sive

ex omnium

subtilissimis constituantur.

Ex medii subtilitate resistentia projectilium celerrim motorum non multum

diminuitur.
Corol. 6.

Hsec omnia

ita se

habent in

fluidis,

quorum

vis elastica

ex

particularum viribus centrifugis originem ducit.

oriatur, veluti

Quod

si vis illa

aliunde

ex particularum expansione ad instar lanae vel ramorum

ali quvis causa,

arborum, aut ex
duntur minus
jor

qu motus particularum

inter se rederit

liberi:

resistentia,

ob minorem medii fluiditatem,

ma-

qum

in superioribus CoroUariis.

PROPOSITIO XXXIV. THEOREMA XXVIII.

Si glohus et cylindrus qualibus diametris descripti, in medio raro ex particulis

qualibus

et

ad

cequales ab invicem distantias libr dispositis concylindri, quali

stante^

secundkm plagam axis

cum

velocitate

moveantur

erit resistentia globi

duplo minor qum resistentia cylindri.

Nam
cum
et

quoniam

actio medii in corpus

eadem

est (per

legum Corol.

5.)

sive corpus in

medio quiescente moveatur,

(^)

sive

medii particulse edem

velocitate

impingant in corpus quies-

cens: consideremus corpus

tanquam quiescens,

videamus quo impetu urgebitur a medio movente. Designet igitur A B I corpus

sphaericum centro

semi-diametro

CA

des-

criptum, et incidant particulae medii data

cum

velocitate in corpus illud sphaericum, secun-

dum
catur

rectas ipsi

A C

parallelas

sitque

FB
In

ejusmodi recta.

In e capiatur

L B

semi-diametro

quae sphaeram tangat in B.

KC

et

pendiculares

E,

L D,

et vis

qu particula medii,
B,

C B aequalis, et duB D demittantur persecundm rectam F B

obliqu incidendo,

globum

ferit in

cylindrum
C') *
tiva,

O N G Q axe AGI
vis

circa
Ea(per

erit ad vim qu particula eadem globum descriptum perpendicula-

Impingant in corpus quiescens.

est in

manifestum

dem enim
dem.
in

utroque casu velocitas respecpercussionis

5.

eademque proind
Cor.
leg.

mot.)

idem

quoque

est per mots leg. 3. quia flucorpus ob reactionem actioni a?qualem et contrariam, in utroque casu in se mutu agunt.

dum

et

622
rter feriret in b,

PHILOSOPHIiE NATURALIS
(')

[Mot. Corpor.
Rursus
eJERcacia

ut

LD

ad

LB

vel

B E

ad

C.

hujiis vis

ad movendum globum seGundum incidentiae suas plagam

FB

vel

C, est ad ejusdem efficaciam ad

determinationis suag, id
rectae
est,

movendum globum secundm plaurget

ratio-

gam

secundm

plagam
C^) ut

BE

ad

B C qu globum directe B C. Et C^) conjunctis

globum secundm rectam F B obliqu incidentis, ad movendum eundem secundm plagam incidentiae
nibus, efficacia particulae in
suae, est

ad efficaciam particulae ejusdem se-

cundm eandem rectam in cylindrum perpendiculariter incidentis, ad ipsum movendum in plagam eandem,
quadratum ad
est

ut

BE

quadratum. ad cylindri basem circularem

B C

Quare

si

in b E, quae perpendicularis

NAO

et aequalis radio

C, sumatur

H aequalis

^"^ C B

' :

erit

H ad b E ut elFectus particulae in globum

(")

ad efFectum
rectis

particulag in cylindrum.

omnibus b

H occupatur erit ad solidum quod a rectis

omnium
(p)

Et propterea solidum quod a omnibus b E

in

occupatur, ut effectus particularum

globum ad efFectum parest parabolois

ticularum
(0 enim
*

omnium
ad

in cylindrum.

Sed solidum prius

ad B c. Si exponat vim qu particula medii circularem basim cylindri perpendiculariter

Ut

LD

L B vel B E

recta data

L B

A I, quia simili constructione fact ad alteram hujus axis partem in puncto sphasras quod puncto B directe oppositum est, vis D, vi quali et

Cor. 2.) resolvatur in vires B D, L D, vis B juxt directionem tangentis in B agens nullara efficaciam habet ad globum promovendum et recta L vim exponet qu particula medii globulum perpendiculariter ferit in B. Quia ver radius C B, tangent! perpendicularis est, et ideo (per constr.) L parallela C B, triangula rectangula L, similia sunt, imo ob B L C B (per constr. ) aqualia ; est igitur L ad L B ut ad B C. ad BC. Vis L duct C) 190. * Ut

ferit in b, et vis illa (per leg.

opposit eliditur. Unde sola consideranda est vis L M, quae secundm directionem axi A I parallelam agit. Est autem vis ad vim L B qu particula medii circulai'em ba^ sim cylindri perpendiculariter ferit in b, ut L ad L B ^, ob continu proportional es L M, L D,
directe

B.
(") * Conjunctis rationibus. () * Et propterea solidum.

BD
BE

=
M

CEE,

Et
Si

ex aequo.
in

omnibus

rect

ex puncto

BE

ad

L B

perpendiculari

rum

resolvatur in vires

M,
et

ite-

et

D,

ob

H et b E, sitque N H C curva quam punctum H perpetu tangit, et recta K C locus omnium punctorum E; solidum quod perpendiculis omnibus b H, per totam basim cylindri ductis
b
occupatur, aequale erit conoidi seu figur solida circ quoe ex rotatione figure planse C axem C A fact generatur, et solidum quod a rectis omnibus b E occupatur erit cylindrus ex

N A

punctis erigantur perpendicula ut

NH

rotatione rectanguli

A K

circ

eundem axem
(per constr.)

C A
C)
sit

fact descriptus. * Sed solidum prius.

Cm
b

B, similitudinem, erit vis L ad vim L D, ut L ad L B, seu ut B E ad B C nulla vero ratio habenda est vis D, cuJHS directio perpendicularis est ad axeni
triangulorum

LM
;

D,

L D

B E2 li) B

XKC, seuKC^ KCX12H=KC

C2

_CE

= ^-^ ideoque C B =BC CE C= C A = K

^ 2 et

H X

C B

^ et (ex

C, ideoq ue

HX

B, seu

B E'= K CE H

natur circu-

Liber Secund.]
vertice C, axe

PRINCIPIA MATHEMATICA.
et latere recto

623

CA

CA

descriptum, et solidum posterus

est cylindrus paraboloidi circumscriptus, (f ) et

sit

notum
tota

est

quod parabolois

semissis

cylindri

circumscripti.

Ergo

vis

medii in globum

est

duplo minor

quam ejusdem

vis tota in

cylindrum.

Et propterea

si

particulae medii quiescerent, et cylindrus ac globus aequali

cum

velocitate

moverentur, foret resistentia globi duplo minor

qum

resistentia cylindri.

Q.

e. d.

Scholium.

(1)

Edem methodo

figurae

illae

inter se

quoad resistentiam comparari

possunt,

eaeque inveniri quae ad motus suos in mediis resistentibus contiideoque

E^

sed si ex puncto duceretur ad C A, ordinata perpendicularis, lisec esset aequalis C E, et abscinderet a C A, partem aequalem H. Quar rectangulum sub absciss et datline C sive perC A, Eequale est quadrato ordinatse ad C pendicularis ; unde curva C N, (per Theor. I. de parab. ) est parabola cujus vertex C, axis C A,

KCXEH=CE2;
E

quos describit recta P M, hoc est, ut summa omnium C P, ad summam omnium C A. In line A capiatur A R qualis A C, jungatur C R secans P in L, et erigatur ad A R,

perpendicularis
sit

semper

P L

= Q, C

secans
P, et

PV

= C A, summa

in

V cum
;

et latus

rectum

A.
est

(f)

Et notum

quod, &c.

191. Lemma. Parabolois seu solidum ex rotatione parabolsB C N, circ axem C A genitum est semissis cylindri circumscripti, qui producitur ex rotatione rectanguli circ latus C A. Per punctum mobile P, erigatur ad axem C A normalis P M, parabolam secans in H, et rectam in et in rotatione figurae totius ;

omnium C P, seu P L, per totam altitudinem C A, est triangulum isoscele C R A, et summa omnium C A, seu P V, per eandem altitudinem C A, est quadratum C A R Q; cum igitur triangulum C R A, sit semissis quadrati C A R Q,
parabolois
scripti.

est
e.

etiam semissis cylindri circumd.

Q.
192.

A K

C)

rotatione curvae cujusvis

KN

I positione

Solidum ex Edevi methodo, &c. K B A, circ rectam datam genitum in medio resistente

circ

axem C A, line P

et

circulos

describent, qui erunt inter se ut radiorum

quadrata, seu (ex natur parabolse) et ob P DucaN, ut absciss C P, C A. tur jam punctum P cum verticali per

P H,

QuK.

=A

B"

HM

624.

PHILOSOPHIE NATURALIS
sunt.

[Mot. Corpor.
quae centre O, rasit

nuandos aptiores
dio

Ut

si

base oirculari

C E B H,

OC

describitur,

et altitudine

D, construendum

frustum coni

CBG
vsB

F,

quod omnium edem

axis
sui

basi et altitudine constructorum et secun-

dm plagam
K
B A
C
I

versus

D
C

progredientium

frustorum

minime

circ

geniti erit

ad resistentiam
et radio

basis ipsius, seu circuli centro

descripti, ut

circ

solidum ex rotatione figura; E genitum, ad cylindruin rotatione rec-

K QH

tanguli

KGr

circ

eandem C

I fact

descrip-

Producatur enim B ad L, ut sit B L C I ; ex puncto L demittatur ad B D perpendicularis L D, et ex ad B L perpendicularis

tum.

D M;

et

eodem modo quo supi (190)

patet

efficaciam particulae njedii ad

totum

movendum solidum secundim plagam incidentise suse L B esse ad efficaciam particulae ejusdem secundum e;andem rectam in basim circularem C, perpendiculariter in P ad cyliodrum qui rota-

KBA

tione rectanguli

KG

I describitur

movendum

Vr

Liber Second.]
resistatur
:

PRINCIPIA MATHEMATICA.

62'

(J)

biseca altitudinem

OD

in

et

produc

OQ

ad S ut

st

QS
V -^

aequalis

Q
erit

C, et erit

S vertex

coni cujus frustum quseritur.

describit,

yd

tatione figur

C F

H E, genitum, erit S.pzydy,

fact

y,

et inde solidiim ex ro-

Eeos

ea evanescat. Quare cm cyliiidrus convolutione rectanguli C P I, descriptus sit ^ p a y y, resistentia solidi ex revolutione figur B geniti, erit ad resistentiam baseos ipsius circuli radio descripti ut S. p z y d y ad p a y y, seu ut S. z y d y ad i a y y.

fluente bc it

sumpt ut

=o

^" y + 4^_b + cxy- + bcc^^ y

ut
-4'

b^
^'(b
'

c 2
"^ c)
'

2 (b
c c

c)

^.

Pro conoide
conoidis

I)

parabolico,
elliptici

fit in

formula

resistentice

axis b infinitus, caeterisque terminis in

B R

quibus b non occurrit deletis, erit conoidis parabolici resistentia ad resistentiam sue baseos
ut

= = R B= 2bcx cxx = 2bcx-|-cxx,

axis principalis
b,

196. Sit cujus vertex

K B A

ellipsis

vel
I.

axis principalis
et

hyperbola Sit semic,

semi-latus rectum
y,
erit

A R

b y y sequatio ad ellipsim ; et b y y aequatio ad hyperbolam. Prioris acquationis fluxio x

X,

= - L. L = 2
est

b^c-^^_ by^ + ^ ^^ bcc -L^ L. X 2 b2 bec

ad y

-j- c c

ad V

bydy = bcd
"^

197. Sit linea recta, et quia chorda I S parallela est rectse A, (192) punctum

KBA

semper

in line rect

TH

H
K

Q, ideoque

resis-

ex) d y b^cc 2bccx-|-ccxx bec cyy Hinc (194) ady^=:zdx- + zdy% m banc i-.i a d y = zbv^dv^ U cy--j-bcc'
X,

c X

ex qu habetur d x ^

b^v^dv^ ^
(bc
b y
^

b^ y'dy'

coni revolutione trianguli C circ C geniti erit ad resistentiam circuli radio C descripti, ut cylindrus ex rotatione rectanguli C ad cylindrum ex rotatione rectanguli
tentia

KA

aequatio

KQT K G I

circ

I,

id

est,

ob

communem

i_

abit *

-,

acy2-|-abcc b cXy^ + b ce ^ac ab c^ ^ "^ X X y + b unde acydy ab*c^ydy ^-^-- eritzydy= b (b c)X(b cXy^+bcc)
-

ad communem denominatorem revocaudo utrumque quationis membrum fit- acy^-{-abcc by^z cy^z-}-bccz ergo est z =^
z d y ^ sive dividende per

d y

^ et

utriusque cylindri basim, ut altitudo C T ad altitudinem CI; et est C T ad C I, in ratione duplicata C S ad C I vel A, seu in C ad

et

fact divisione z

= =

Q it

(b

c)

(b
,

c c)

sumptisque
-

fliientibus

est

S.

acy^

d y

ab^c
"*"

2 (b
-\-

c)

(b c)'
:

L. b

cXy^ + bcc

Q, const. (ut patebit si hujus quantittis o erit o =r fluxio sumatur) facta autem y

^b
^-Tj^

ratione duplicata sinus anguli

KA

ad sinum

^ c ^

totum.

L. b c c

-J-

Q, const, ideoque

Q,

const.

=
S. z

^ {h c)

ab

quem recta rotata descriljit est ad resistentiam circuli radio desciipti in edem ratione duplicata
Simili
resistentia coni

modo

B A

^ L. b c
r

c,

unde tandem

habetur

-= (L.b
c

^""^^ = _ 2(b + -f-i.lil x c)^2(b-c)^'^ Xy^+bcc L. bec) dy

ydy

LJ.

annuli B, circ C A rotata describit est ad resistentiam annuli circularis quem in edem convolutione describit recta P in edem
;

B R

ad

KA

et (dividendo) resistentia

conici

quem

recta

est

^ 2 (b c)~(b c')^ ergo resistentia conoidis

ab

"b

c X y^+b ce
circuli

sive S. z y

duplicata ratione C ad A. Resistentia ver coni truncati convolutione figura B

bec elliptici A B R
radio
I

ad resistentiam su baseos, seu

B R ^
b

descripti ut

cXy- + bcc
bec

^- 2 (b

V ^2(b c)^*^
C)

ad resistentiam baseos ipsius sive circuli radio C K, descripti ut solidum quod figura C V I, circ C I rotando Q, describit, ad cylindrum ex rotatione rectanguli C I ortum. Est autem solidum prius
circ
geniti,

R,

est

K G

summa duonim
gulorum
ductorum, hoc

ad y

y.

Pro conoide

CKQ,TetTHVI circa
TL

cylindrorura, revolutione rectanC I pro-

hyperbolico, invenietur a d y ^
-f- z

= cy ^

^
bec

rum

est, (ob areas circulorum radioquadratis proportionales) ut summa C

2 _|_

d y * unde eodem
I.

X
C

C T

dibit ratio

iterato calculo proejus resistentiiC ad resistentiam ba-

C) 198.

+ C* P^ X
C R

et

Datis Biseca altitudinem, &c. invenienda sit positio rectas

KB

Vol.

626
(')

PHILOSOPHIE NATURALIS
Unde
quod
obiter,

[Mot. Corpou.
(*)

cm

angulus

C S B

semper

sit

acutus,

consequens

est,

si

solidum

ADB
K X

E, convolutione figuras

ellipticas vel ovalis

ut resistentia frusti coniei quod per revolutionem figurcB B circ C producitur sit omnium ^ minima. Resistentia illa est ut C C T -f-

D F C grad. 135.
C E
cati et

Ducatur ad

FD

recta quaelibet

evanescente
figura

O D

resistentia coni trun-

quem

CP^XTI;sedKA^:CK^=CI: CT '^ etsimiUterKA^: C A2=CI KA

TI= A^XCI KA
C
Dicantur
(b)

C F

circ

S rotata des-

cribit, erit in

suo gnre minima (198), ideque

resistentia coni truncati ex revolu-

minor quam
tione figuras

CED
;

circ
et

S geniti

subduca-

tur utrinqu resistentia circuli

quem

recta

DE
ex
erit

Qur ob datam

I, resis-

rotando describit
rotatione figurse

resistentia superficiel

tentia coni truncati erit ut

CK4-1-CP2XCA2

C F

circ

S,

minor

erit

R= 2 K que KA^ = bb-}-xx, KC =RA 2 bx 2cb .^^ C P=

C =
b,

K A2
c,

C A
quia

X, ideo-

et
:

C A

(x)

(X

c)
,

R, seu

quam resistentia annuli coniei quem in edem revolutione describit recta C E. Ut haec consequen(') 200. Consecjuens est. tia pateat, demonstrandum est resistentiam superficiei quae

P,

per rotationem figuras

gignitur,

FGB

circ

et inde resistentia

.,,

axem

XX b b b4_j_b2x2 4b2cx4-4c^b2 bb + X X 4bbcc 4bbcx Capiatur hujus normalis = bb + G B = B P = P N= X X b b occurrat quia product F G ut (40) ponatur (per B G S (4bbcc 4bbcx) ob angulos E F 4bbcdx etBS = GB = Hyp.) ES=FE = 2xd X X xx)=' (bb-f bb-JEst quoqu P p = m q E B=b X 2 2 =dy hinc q = n = d q n = d =0, z= bb+xx (bb + X d proind Pm = y-j-dy dx, 2cx-|xx que b b und habetur x 2XX = ind 2 c x = b
. .

coni truncati erit ut

b44-(bx 2cb)^
'

-)-

minorem esse resistentia superficiei quam in edem revolutione arcus F B, describit. Ductis itaqu ad curvam ordinatis verticalibus et infinit propinquis P N, p n, et ex puncto n ad P N productam rect n m, parallel F G, atqu ex m et N in p n perpendicularibus m q, N r; dicantur F E ad axem A B
b,
c,

A B

x,

-|-

y,

et

quantitatis fluxio et
fiet-

nihilo aequalis,

axi

in S, est
c,

S,

semi-rectos

b,

erit

c.

X X

sive

o, ideo-

x,

y, et

X)

X,

ac

et

o,

X
r,

=
ut

b,

et

eruitur

c -|- .y/ b b -j- c c.

Biin

seca igitur altitudineni

sit

= \/

C R
x,

c, et
c,

juncta
erit

Kr
seu

b b

-|- c

CA=Cr--j-Kr,
C) 199.
*

sicut

NewAn-

tonus in constructione posuit.

Unde

obiter.

gulus extemus
sequalis est

(vid. fig. texts)

summse angulorum aequalium Q C S et Q. S C, id

est,

COQ,
Q.

angulo

B
est,

et

quia

rectus

angulus

C C

O
est

S B,

ideoque et aequalis semper acutus. Al-

titude quam minima vadt tandemque evanescat ; et quoniam (in hc Hypoth.) rect C, S, S, C Q. aequales

OD

a, et radius perpendicuiariter incidentis sit positis, recirculi ad peripheriam ut 1 ad p ; his descripti exponi posistentia circuli radio P arcuhr^io terit (195) per i p a y y ; resistentia d x) - descripti per i p a (y -|- d y P neglectis

p n

= y -f d

y.

Vis particulse

fluidi in

GB

ipavy-fpaydy paydx,
evanescunt.

scilicet terminis

qui respectu p a y d y et p a y d
resistentia annuh rotando describit,

x,

Hinc

circularis

quem

per diBferentiam p a y d y
sistentia
circuli

fiunt,

angulus

rectus,

C S O, et qualis F S fit semiejusque compleinentum ad duos rectos

p a y d Reut pn descnpti ipa(y + dy)- = | payy + paydy. P m

x.

recta

m,

exponetur
erit

radio

ex qu

si

descripti,

auferatur resistentia circuli radio remanebit resistentia annuli circularis

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

62^

ADBE
F
G,

circa

axem

AB

fact generetui-,

et tangatur figura

generans a rectis tribus

G H, H I in punctis F, B et I, e lege ut G H sit perpendicularis ad axem

in puncto contactus B, et

G,

H I cum
F

edem

GH
m

contineant angulos

G
F

B,

ex rotatione rect q n geniti p a y d x et cum ^ ad n q 2, seu F S ^ ad F E ^ sit (197), n sive 2 ad 1, ut illius annuli resistentia ad resistentiam superficiel ex revolutione rectae n genitse, hc resistentia erit ut ^ p a y d x. Quaie

resistentia coni truncati

per rotationem figurae

est

G B
201.

descripti

minor quoque

tentia superficiei ex rotatione arcs

ductas.

BNF

quam

resis-

pro-

Q.

e.

d.

Qucumque
F G, B G

igitur

sit

figura (in textu)

resistentia

superficiei

quam

figura n

mN

circ

EB
B N

p a.y d y

rotata describit, exponatur per quantitatem ! p a y d x, et, sumptis fluentibus,

A N B, regularis vel irregularis, modo arcus F B concavitatem axi A B obvertat, et totus intr lineas

contineatur, per hanc

New-

harum

resistentiarum exponetur per

tpayy ipaX

summa

per totum arcum

BNP

Porro resistentia circuli radio G B descripti exponenda est per i p a c c, et resistentia circuli radio F E descnpti per ^ p a b b ; ideoque duct G ad F E normal!, resistentia annuli circularis ex rotatione rectas F H, per |; p a b b ^ p a c c ; und cum sit F S ^ ad F E ^, seu 2 ad 1 ut annuli illius resistentia ad resistentiam superficiei ex rotatione rect F G, haec resisten-

fpaX BNFE
H

aream, cui nihil addendum est nec subducendum ; cura fact y i= o, hc fluens evanescat, ut oportet. Si ver loco y scribatur b, seu F E, resistentia omnium superficierum quE ex rotatione figurarum n N, per totum arcum F B, descriptarum generarentur, erit ut ^ p a b b aream.

Propositionem inveniri semper potest alia figura majoris capacitatis et minoris resistentije ; quod in construendis navibus usum habere potest. Resistentia adhuc miauitur si loco circuli radio G B descripti adjungatur conus quem recta G R, ad axem productum utcumque ducta rotando
toni
describit.

In omnibus autem

curvis, quae aequa-

tione inter abscissas x et ordinatas y definiuntur, facillim invenitur punctum per quod ducta

angulum semi-rectum cum ordinat perpendiculari constituit. Quia in illo puncto

tangens

B, ordinatas fluxio d y qualis est fluxioni abd X ut si quatio ad ci.irvam sit a ^ x =: 3y^dy, y ^, et sumptis fluxionibus a^dx ponendo d x :=: d y, habetur a ^ 3 y ^, et hinc y a -y/ j, und per sequationem a ^ x ::^
scissze

= =

tia erit

ut-pabb ipacc, totaque proind

FGB

3,

invenitur \

^:^

a i^ j.

resistentia coni truncati ex rotatione figur

geniti

exponetur per
resistentia

ipabb-j--|pacc.
superficierum quas

Quar
figuras

omnium

N, per totum arcum

BNF

PROBLEMA.
202. Data curv A ad B A quam recta axem C A perpendicularis tangit in A, invenire punctum B per quod si ducatur tangens altra B Q, priori Q, A occurrens in Q, resistentia solidi per convolutionem figuras B A, circ

distri-

rotando describunt, est ad resistentiam frusti conici ex revolutione figurae F G B orti ut F E, B -^ ^ p a c c sive dividendo per i p a, ut 2 b b
butae

ipabb ApaX
;

adfpabb

2BNFEadbb-|-cc.
sequalis esset trapezio

Si area

BNFE
sit

E B X F E
2

+
E

B G F B G

E,

cm

hoc
"^ ,

= ^^~^

axem C

descripti sit in

suo gnre minima.

foret
JSS.

2bb
trapezium

B N F E

= bb4-cc;

ideoque

praedict resistenti duge sequales essent; sed F B majus est are quas (per Hyp. ) tota in trapezio continetur, et proptere quantitas major est quantitate b b -j- c c ; resistentia igitur omnium superficierum ex rotatione figurarum superat resistentiam coni truncati ex revolutione

BNFE, 2bb 2BNFE,

nmM,

My^

figurse

producti. Verm tentia superficiei quam figura n

F G B

(199) resiscirc

mN

E B

rotando describit, miner est resistentia superficiei quam in eadem rotatione describit n ; ideoque resistentia omnium superficierum quas figurae n m N, per totum arcum distribut rotando describunt, minor est resistentia totius superficiel ex rotatione arcs genitae. Ergo

BNF

BNF

628

PHILOSOPHIE NATURALIS
quod convolutione
figuras

[Mot. Corpor.

B
si

H I graduum 135, solidum,

B
praecedat.

ADFGHI E

circa

axem eundem A B generatur, minus resistitur quam solidum prius, modo utrumque secundum plagam axis sui A B progrediatur, et utrius-

que terminus

Quam

quidem Propositionem
curva, ut,

in construendis

navibus non inutilem futuram esse censeo.

(")

Qud

si

figura

DNF

G, ejusmodi

sit

si

ab ejus puncto

z,

Q,

descripti

=
A,

=
p.

V,

et

peripheria circul radio 1

positis resistentia solidi

3c
y = 2
c

His

ex

ex qu eruitur x
2, et z

::=

c,

et hinc

revolutione arcs B circ axem C geniti exponi potest per S. p z ydy, (195) ; resistentia vero coni truncati ex rotatione figurae Q.

circ
Sit

peripavv-}-ipyyz ipvvz.
geniti,

Quar cm sit aad z, in ratione duplicata sinus totius ad sinum anguli B Q, M, erit 3 ad 1 ut sinus totus ad sinum anguli B Q. M, qui proind est 35. 16',
y'
|-

a.

totius

K BA

resistentia data solidi ex

rotatione arcijs
superficiel

angulus Q,
125. 46'.
(") 203.

R, 54. 44'

et

angulus

Q,

et res-istentia

Quod si figura, &c. Invenienda sit D, qu circ axem C B rotata describat superficiem solidi quod in fluido motum secuncurva

dum

axis directionem a

versus B,

minorem

patiatur resistentiam

qum solidum

quodvis aliud

L et D pari ratione descriptum et similiter motum. Ex punctis curv infinit propinquis N, n, Q, demittantur ad axem C B ordinat N M, n m, P Q, et ad n m, Q, P, perpenper puncta
dicula r, n s. Sit p peripheria circuli cujus radius est unitas, et data a vim exponat qu singulae fluidi particulae in rectam perpendi-

NM

culariter incurrunt.

His
recta

positis resistentia

an-

nuli circularis

quem

r,

circ axem'

C B
r,

quam

edera rotatione describit arcus B, ent R S. p z y d y, ideoque resistentia solidi per rotationem figura; B Q. A, erit
in

rotata describit,

S.

pzydy-j-pavdv pzydy-l-ipyydz pzvdv + fpvvdz = o; und invenitur 2 d v = (y y V d Cm etiam (194)

et

Hujus

pzydy + ipavv + fpyyz ^pvvz.

ob datam R, habebitur

I p a X (n ob n m 2 n
r 2

quantitiitis fluxio nihilo sequalis fit (40)

m 2 N M ^) seu per p a N MXn _ N M ^ = iTm + N M X (n m N M) = 2 M N X n Et quia n N est ad

r.
^'

exponi potest, ut supr, per

ut resistentia illa ad resistentiam superficiei quam linea n circ C B rotata describit (196)

(z

a)

hsec resistentia erit ut

paXM NXnr3
n

ady2

= zdx2_|.zd

v)

z.

igitur

N^
superficiel

sit

y 2, ex his aequa-

eodemque modo

patet

resistentiam

tionibus et ex aequatione ad curvam invenientur valores litterarum x, y,

K B A,
v,

= = = = = = = yy = 3cx, ydy = 2cdx, dy2 = lliif x Und ady* = zdx24-zdy2, hanc mutatur = d T^ X
.

A, R B, et A Q. Q. e. i. Exempli causa. Sit B A parabola, cujus vertex A, axis A C, latus rectum 4 c, et ide 4 c x v y y, erit A Q. ^ y, ex natur tangentis parabol, J y y cx vv, cdx 2vdv, vv

seu

aequatio

in

x ^ -4-

czdx^
,

ex qua habetur z
c
his

^,

=:

ac
et

tio (z

X a d x Ex ver exponi posse pe' dz = Qn omnibus aqua- ^^ + paXmnXQs Fingatur curvam hanc 2 d V = (y y -_ V d hanc Qn ^ ^ ^ j. puncta N, Q duc alim mutari Qh N migrt _ "-^4^ = _ X + tam n tanquam magnitudine
c -j-

rotatione linese

genitae

(c

X)
V

a)

v) ^

z,

in

<^

^.^^

in

inter

c -j-

(c

x)

et Q,

s,

datas as-

Liber Secund.]
quovis

PRINCIPIA MATHEMATICA.

629

ad axem

AB
et a

demittatur per-

N M, ducatur recta G R
pendiculum
tae

puncto dato
sit

G
(

/^
y

^_I^_^
\

^^^.q^
\]
-..._

quae parallela

rec-

figuram tangenti in N, et axem prosecet in

"^^

i^
y^L

ductam
ut

R,

fuerit

M N ad G R
soli-

\^
je

G R

cub.

ad4<BR X GBq;

dum quod
axem

figurae hujus revolutione circa

AB

fact describitur, in

medio raro prdicto ab

aliud quodvis

A versus B moet latitu-

vendo, minus resistetur

quam

edem longitudine

dine descriptum solidum circulare.

sumi variantibus

=g = m, n =
s

stantes

N et n dicanturque conMN:=b, mn=c, nr=:f, Qs variabiles et N n= n Q= N r

r,
s,

quovis in puncto ducatur ordinata

P^""

v,

z,

n,

et resistentia superficiei

quam

arculus

QnN

circ

C B

rotando describit, ex-

M N semMNXnr3xNr = GB. ponendo ^. WT^ p^ M N, y; pro n d y; pro N d x; pro

sit
,

sive
r,

r,

ponetur per
sit

pabf^
V V

+
,

pacg3
^-

2-,

si

curva

'

z z

QnN

ea

qu minimam
et ind

Nn^, dx^ g
;

+ dy^,
'

erit

y ======-2

dy

d x

dx^-f-

dy^

=
1

quantitatis fluxio

da

est,

habetur

resistentiam patitur, hujus (40et per Hyp.) nihiloquan2 p a b f3 V d V

sive

adhibendo cunstructionem Newtoni,

tangenti parallela, ob Inangula

si

* ducatur

G R

.,,,,
dx

v*
Product ergo line sn,
h,

SoacT^zdz

GBR, nrN

ubique

..... G simiha, erit

Vjrii,

^
lineas

:^

o.

usque ad novum punctum

ad quod ducuntur

Nh,

Q h,

in bas cadant perpendicula

evanescente n h, erit th dzeteh d V, Quia ver, evanescente n h triangula n e h, n r N, et n t h, Q, s n, similia sunt ; erit n
t,

et

=
:

=
N

ne,

BR dy et "i^ -v^dx^-)-dy^ G B^ X B R ., lueoque g R

,
'^

^dx^-j-dy^
d y
^

d x

MNxGB^XBR ^^ GB
gW
3

d x

^ -4dy^l ^

!'?

(n v^ ^)

aequo,

sequatione
grabit
Vino

"''" ^ GB2X4BR=GR4 unde M N G R \ ^~y.^ ^o!r\ n h ideoque ex _ = ^i!"// Qn g R G B x 4 B R O. mzdz 'i-j ydy-^dx iiv: mz = dz: dv= ,^0 -n.-. -^ = -, Dicatur G B = ^^ Loco d banc mimodo 4ydxdy3 = a(dx^4- dy^) ideoque * ,.2pabf3mzvdz Spacg^zdz curv L N D per logarithmicam con^^ TTTs 2pabf3m Spacg^n hoc Ponatur d x = ninc z= seu
:

~T~

^'^^

MNX
:

(z)

(d z)

h,

"J''

est

e.

d.

a,

c ^ fiet

-^

V,

scribatur

hic

ipsius

valor

in

inventa, et illa in
^^^
'

*,

'

^'

*"^

fi. nt

structio eruitur.

-,

et

paXM NXn^X N r= 2 paXmnX Qs^Xns ^^^ 7T^ Nn4 n Q jv MNXnr3xNr TT -r Unde manifestum est quantitatem Nn
^^

"^^"^^ '^ ^""'"^ quatione ad

curvam

substituto,

4-

1, habetur
,^
.

4yzdv+
^

4-

unde invenitur

pro quolibet curv puncto N, datam seu constan-

tem

esse.

* Quae quidem curva F (vide figuram texts) talis esse dbet, ut angulus quem facit in cum line sit semi-recti complementum

DN

z _j_

B G

per notam 200. illic ergo linea B ipsa ordinata N et triangulum rectanguiuni quicrurum, ideoque

5zMz _ adz ^^^^ scribatur 4aa~'^ ^ ^ 4zz' G data, est hic ipsius valor in cBquatione assumpt d x =adz nrNestzdy .3z3clz zdz d x
,

4 z

+ aa)^d.y'' ^ = a(zz s/ (zz-|-aa)^ = 4 z^ y = a a 4 d y =

^

^^

'^

1-

et

(sumptis fluxionibus)

^^

et

Nn2=2nr2 ergo quantitas constans MNXnr3xNr. .GBVnr4 in hanc

:,^^

=n

^* sit

"TJ^

4^'

sumptisque fluentibus x

abit

4nr4

e= -'.
4

Talis ergo est hujus curv natura ut

il r

+Q t^"
3

= 16
3
-^

2 4
a-

z z

^4--

^aL.z
omnium

4a
abscissEe iniest

const.

Porro
"''^

si

assumatur

'" ^^ ^'

ordinata

minima, id

est (40) ubi

d y

= o quo

B L

siipposito,

630

PHILOSOPHIE NATURALIS
j'

[Mot. Corpor
A R
L- z
superat

fit

4 a a

i d ^

4
a
'*

=
z z

ut oportet.
o,

Quar cm
a

E,
3'

est e'

ideoque *

_
L.

Sz-+2aa=

etz4.4-|a-z'
(et

R S ubi A E
z

=i
superat
-\/

L. a
a

R, fit i. Est
2

L- a V 4- RS=. ^aX
semper

igitur

+ R

g), substituto hoc valore loco z, in sequatione quse dat abscissae x valorem, habebitur ex hypothesiini-

g a4-undhabeturz=a/v/ 3

y=^a,^

=i
204.

L.

L. a V

^-

Data minim ordinata

describi potest.

L, curva
sit

tium axeos eritque x

-{-Q const. et ide

= o=r Q^
a -^

D,

JaL. a-i/i
"

dem.)
sive
et

hi^ L
+
^
,

a -^ g.
,'a

a, data A L dantur A g, Ag E, subtangens logarithmic quae proind poterit

AL=|a-v/ fAE, etGB

Nam cm

(ex

describi.

1 J^rit T7 -. . igitur abscissa x

3 z == -;
;

z z

-j'

1:

1^' z

16 a
i-..

4a

48

Datis duabus ordinatis 205. magnitudine, curva describi potest.

in quatione y

MN

et Si

enim

et ut

habeatur origo
in

abscissarum, B qualis
itaque
sit

notandum quod ordinata

sit a,

B
;

^^

N,
et

loco y scriban-

sive

ex supr demonstratis
fz z -1- a a) ^
:
'

cm

tur seorsim datas

dabuntur z

et

uhique y

. ""* '"
.

si

4 a

puncto a

(z z -J- a a)

ex qua quatione

eruatur valor z invenietur z

3a+aa nuensent x^

a,

5a
48
a
^

16a J

-]

'4a

ac per conse^ _. a 4 * a L.
a-

und dabitur minima ordinata A L a y'g. 206. Data ordinata qulibet C D cum abscissa correspondente C A, curva describi potest. ~^ ^ , loco Si enim in quatione y ^
-^

=
z

=
^

4 a a
z

y scribatur data
;

C D,
si

habebitur
in
..

per a et datas

logarithmica Z et subtangente quali ^ G B, sive \ a, in qu sumatur ubivis ordinata p m, quee producatur in r donec p r S p m, ducatur ad

= '-F-'"^- Vl = ^~^'^ '^^X V, asymptoto Describalur ergo

,

deind V h quantitates 3z4zz 5a

quatione altra x

48 J^' et loco z, ejus loco X substituatur data C valor per a et datas inventus, dabitur quatio inter a et datas quarititates, et ex hc aequatione invenieL. tur linea a, qu data, daf ur ordinata minima

16a3~4a

f Lay^i, y-YiaXL.z * ^

logarithmicam
lela,

qu

sit

erit

^
, i

r t asqualis

asymptoto parai logarithme ai/ 3

a,

logarithmica cujus subtangeiis ^

itaque

G B
3 B ad

^ r

X,

valore que '

translate ex

in axe producto habetur

:

origo

abscissarum
diculari

in eo puncto

A duct

perpen-

S
et

X
i

G B

A L g, describatur logarithmica cujus ea linea L g sit asymptotus, sive ^ a subtangens, et quas pro-

ducto axe in
seat per

ut

sit

A E
et
z,

= a /^

g tran-

punctum

sumpt

nitudinis arbitrari pro

parallel

A R magductque R S
S
'

AL

logarithmicae occurrente in

capiatur abscissa

A M,

seu x

= 16a3 4'

4 a

AR>
^^

48

R S, cum est AE, et-{~RSubiAR<:AE;

S nimirum

+ R ^

ac denique capiatur ordinata

M N,

seu y

3^

L-

punctum
ut pateat,

N erit in curv qusesit

demonstrandum super(L. z
;

D.

Quod

est, esse IjT

= Ja
A
E,

L. a V^ iO
R
S, est dif-

Hoc autem manifestum

ferentia
titatibus

est

nam

logarithmorum correspondentium quan-

A R

et

sive z et a

/^ 3) sumpest
-J

207.

torum
(a -y/

in logistic cujus

subtangens

haec dilFerentia positiva est, ubi

g) negativa ubi

et nulla,

cm

fit

AR

A R (z) = A E,

A R (z) > A E <; A E (a y'-g),

seu z

a,

et

punctum

= a
^

Recta g R, parallel est tangenti per N duct. Est enim (per constr.) d x
ideoque n r (d y)
:

^,

N (d x)=g A

(a)

/y/

g.

A R

(z)

ex qu proportione et propter angulun

Liber Secund.]
rectum in
r,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
triangu'la

631
et universalissima legitur

et in

A, patet

N,

in

quibus elegantissima

g A R, simiiia esse, et proptere g R parallelam n N, seu tangenti per N duct. Hinc cuui A E
sit aequalis a tangenti per

>y/

z ubi z

= o (105)
^

erit

L
a

duct
^

parallela, sitque

g ^

E
a

ultim scholii Nevitoniani partis solutio. Rem a clariss. autore demonstratam hic observatu dignissimam judicamus, videliceti solidum rotundum

estgE^=
ad
1,

[-a^=

4 a

-^7 atqu ade

modo dedimus, in qulibet hujus solidi directione et juxt quamlibet fluidi impulsionem, minimam omr.ium pati resistencujus constructionem
tiam, exceptis
tionis praxi vis

= 2av 5 = 2AE
et it sinus totus

erit

ad sinum siv ad sinum anguli quem curva constituit cum minim ordinai A L, qui proind est 50. 208. Quoniam A R, in infinitum crescere ac decrescere potest si capiatur semper B R P>B E, describetur curvEe ramus L D, qui concavitatem axi B C obvertit, et ab utroque axe A C, A g, in infinitum recedit ; at si semper sumatur B R <: B E, describetur alter curvEe ramus L O, qui priori L convexitatem offert, et ab utroque axe B C, B G, in infinitum abscedit ; curva igitur D L O punctum regressiis habet in L, et solidum minim resistentice ex ejus circ axem A C revolutione genitum, convexum vel concavum, et partim convexum, partira con-

A E ut 2, anguli A g E,
ad

quibusdam casibus qui

in navigascilicet

unquam

occurrunt,

cum

directio solidi majores angulos

tuit
;

et

illud
tioni

quod mirum est, quod erat minim

axe constiin his casibus, solidum

resistenti et navigaresistentice et

cum

aptissimum, solidum maximes

ad usum navigationis omnium minime idoneum evadit. Quae ver ad universalem solidorum in fluidis resistentiam pertinent, peti possunt ex aureo Joh. Bernoullii Libello qui inscribitur: Essai d'une Nouvelle Thorie de la manuvre des Vaisseaux, et ex Hermanni Phoronomi. 21 0. Lemma. Sphra est ad cylindrum circuviscriptum ut duo ad tria. Sphaera generatur per revolutionem semi-circuli A B circ dia-

cavum
209.

esse potest.

Quoniam d x

=
z

d v ent are curv

B, et cylindrus sphasrae circumscriptus per revolutionem rectanguli C B, cujus latera C, B circuli radio sunt qualia. Ductis ordinatis infinit propinquis P M, p m.

metrum

elementum y d x
curvae
i

=
;

y d y

elementum arcus

>-T ^ y*dx2-|-dy2

d yA/aa-l-z/ '^ ^ =

elementum
^
.

superficiel a

curv circ axem

AC
(si

rotata genit
sit

2pydyA/aa-4-zz,. ^^ ^^^

semi-peripheria circuli, cujus radius est unitas) ; elementum solidi in edem revolutione
,

..

descripti

= pzy^dy
a
,

et resistentia superficiel

,-.

2pydy-\/aa-|-zz
ent
a d y *

a d y

dX

^'

dy^Xaa-j-zz-'
Porr
si

y dy sive ut ' " y ""aa-j-z

+ d y ^ydy:
d
y, substi-

in his fluxionibus loco y, et

p, arese

tuantur ipsarum valores qui ex quationibus (z z 4. a a) 2 3 z ^d z - ,

= 4z

4aaz
z

et

d y =:
'

4aa

4- 4 ^ d
'

semi-peripheria A B X, et quia circulorum sunt in ratione duplicata radiorum, erit quadratum radii C A, seu r r, ad aream circuli B, nemp r p, ut P ^, seu 2 r x x x ad aream circuli radio P descripti, qu ide

dicantur

A P

A C
X,

=
P

r,

=d

A H

M M

^^^'^"^^u'''

fluens S. y d X,

seu area

erit

2p x

X ^^-^^ p
X

et

hinc solidum ex rotatione

circ
,

curv
tes

inveniri poterit algebraic, ali vero fluen-

elementi
-

M m
1

p,

A B

genitum,

erit

ab hyperboK-B quadratur pendent. Qu ad solidum minim resistent spectant, ea fer omnia mutuati sumus ex 111'". Marchione Hospitalio, tum in Act. Lipsiens. an. 1699, tum in Monum. Paris, ejusdem anni. De eodem solido plurima etiam dederunt celeb. viri
Schol.

2 p X d x

p X X d X

sumptisque fluentibus,

ortum, ent *^ px x
seu X 8

solidum ex rotatione segmenti circularis p X 3

P
B,

Joh. Bernoull. in Act. Lips. an. 1699. 1700. Hermannus in Phoronomi, et Facio ad calcem Libri de Murorum Inclinatione, &c. Sed qui totam hanc Newtoni Propositionem maxim universalitate pertractatam habere volunt, legant tractatum a clariss. Bouguero editum, et ab Academi Regi Parisiens! an. 1727. prmio condecoratum, cui titulus; De la mture des Vaisseaux, nec non Monum. Paris, an. 1733.

=2

3r

, '

et facta

P= A
r r

r,

sphra

tota habetur

=4p

-;;-prr=r-^prr. Sed
cumscriptus
est

cylindrus sphr
circuli radio

cn--

factum ex are

A C

descripti in cylindri

2p

r.

altitudinem A B, seu est Q.uar sphaera est ad cylindrum circinvi-

scriptum ut
siv ut

4 p r
3.

ad 2 p r
e.

r,

id est, ut 4

ad

6,

2 ad

Q.

d.

Rr 4

622

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO XXXV.

[Mor. Corpor.

PROBLEMA
:

VIL
et

Si mdium rarum ex particidis quam minimis quiescentibus qualibus

ad

quales ah invicem distantias libr dispositis constet

invenire resisten-

tiam glohi in hoc medio uniformiter progredientis.

Cylindrus edem diametro et altitudine descriptus progredi edem velocitate secundum longitudinem axis sui in eodem medio. Et ponamus qud particulae medii, in quas globus vel cylindrus Et cm resistentia globi incidit, vi reflexionis quam maxim rsiliant. (per Propositionera novissimam) sit duplo minor quam resistentia cylinCas.
1.

intelligatur

dri,

et

globus

sit

ad cylindrum ut duo ad
in
particulas,

tria,

et cylindrus incidendo

perpendiculariter
(^)

ipsasque

qum maxime
:

reflectendo,

duplam

sui ipsius velocitatem ipsis

communicet

cylindrus,

quo tem-

pore dimidiam longitudinem axis sui uniformiter progrediendo describit,

communicabit motum

particulis,

(^)

qui
;

sit

ad totum cylindri motum ut

densitas medii ad densitatem cylindri

et globus,

quo tempore totam lon(^)

gitudinem diametri suse uniformiter progrediendo describit,

cabit

communi-

motum eundem motum

ut

particulis;

(^)

et

quo tempore duas

particulis,

tertias partes

diametri suae describit, communicabit

globi
densitas

motum

qui

medii ad densitatem globi.

globus resistentiam patitur,

auferri possit vel generari
suae uniformiter

qu

sit

ad vim qu totus
tertias

sit ad totum Et propterea ejus motus vel

quo tempore duas

partes

diametri

progrediendo describit, ut densitas medii ad densitatem

globi.
")

Duplam
sint,

sui ipsius

velocilatem,

&c.

ob resistentiam globi

resistentia cylindri

duplo

Cm
dii

singulac

particulas,

cylindri

respectu,

minima

reflexio,

moverentur
fect,
I.).

si nulla esset particularum mecum cylindro velocitate ac accedente vi reflexionis per; velocitas illa duplicatur Lib. (53.

edem

(^) * Qui sit ad totum cylindri motum, &c. Quantitates mots sunt ut velocilates et massae conjunctim ; massae ver sunt ut volumina et densitates ; ideoque quantitates motis ut velocitates et voluminaet densitates conjunctim. Cm igitur cylindrus quo tempore dimidiam longitudinem axis sui unifonniter" progrediendo describit, medii volumen dimidio volumini cylindri sequale dupl cum velocitate moveat, sitque proind factum ex volumine cylindri in ipsius velocitatem sequale facto ex volumine medii moto in ejus velocitatem, motus particulis medii communicatus, erit ad totum cylindri motum ut densitas medii ad densitatem cylindri.

minorem (Prop. XXXIV. Lib. II.) i/uo tempore duas tertias partes, &c. (J^) Et * Hue redit compositio rationum a Newtono indicata totus globi motus est ad cylindri motum, ut 2 ad 5, hc enim est utriusque massas ratio totus cylindri motus est ad motum a cylindro communicatum quo tempore dimidiam suam lon:

gitudinem describit ut densitas cylindri (sive globi) ad densitatem medii, motus ille a cylindro

Communicabit motum eundem

particulis,

communicatus idem est cum motu a globo communicato dum totam suam diametrum percurrit; denique motus ille a globo communicatus duni totam suam diametrum percurrit est ad motum ab eo globo communicatum dum percurrit duas diametri suas tertias partes ut 3 ad 2, ideoque totus globi motus est ad motum ab eo cornmunicatum dum percurrit duas diametri su.-e partes conjunctim ut 2 ad S, ut densitas globi ad densitatem medii, et ut 3 ad 2, sive prima ratione et hc ultim sese compensantibus ut Q. e. d. densitas globi ad densitatem medii.

Liber Secund.] PRINCIPIA

Cas. 2.

MATHEMATICA.

633

Ponamus qud
non

particulae

medii in globum vel cylndrum

incidentes

reflectantur; et cylindrus incidendo perpendiculariter in

particulas simplicem

sistentiam patitur duplo

erit

suam velocitatem minorem qum

ipsis

communicabit, ideque re-

in priore casu, et resistentia globi

etiam duplo minor

qum

prius.

Cas. 3.

Ponamus quod

particulas medii vi reflexionis

;

neque maxim
et resistentiam

neque
in

null, sed mediocri aliqu rsiliant a globo

et resistentia globi erit

edem

ratione mediocri inter resistentiam in

primo casu

in secundo.
Corol. 1.
elastic, et
erit

Q.

e.

i.

Hinc

si

globus et particulae sint infinit dura, et

:

vi

omni

propterea etiam vi omni reflexionis destituta

resistentia globi

ad vim qu totus ejus motus vel auferri possit vel generari, quo temtertias partes diametri suae describit, ut densitas

pore globus quatuor

dii

me-

ad densitatem
Corol. 2.
(^)

globi.

Resistentia globi, caeteris paribus, est in duplicata ra-

tione velocitatis.
Corol. 3.
(f ) Resistentia globi, caeteris paribus, est in duplicata ratione

diametri.
Corol. 4. Corol. 5.

Resistentia globi, caeteris paribus, est ut densitas medii.

Resistentia globi est in ratione quae componitur ex dupli-

cata ratione velocitatis et duplicata ratione diametri et ratione densitatis

medii.
Corol. 6.

Et motus globi cum

ejus resistentia sic

exponi potest.

Sit

AB

tempus quo globus per resistentiam suam uniformiter continuatam

totum suum

motum
Sitque

amittere potest.

Ad A B
et

erigantur perpendicula

AD, B

C.

B C

motus

ille totus,

per punctum

asymptotis

Resistentia globi, cteris paribus, est in C') * Sint globi aequaduplicata ratione velocitatis. .es in eodem medio moti divers cum velocitate ; motus totus uniuscujusque est ad motum ab ipso

motibus qui uniformes, saltem quam proxim, censentur, ergo resistentie momenlane sunt bis ut velocitates, hoc est in ratione duplicata
velocitatis.

communicatum tempore quo duas

diametri
densitates
percurrit,

tertias suas

ut densitates globorum

ad ad

duplicata ratione diametri.

veioces,

()) * lesistentia globi, cteris paribus, est in * Sint globi sequi-

mediorum, ideoque ex hypothesi in

illis

edem
cati

ratione, ergo etiam velocitas unius est

velocitatem alterius ut motus ab

communi-

temporibus quibus duas tertias suarum dia(aequales quippe longitudines) percurrunt. Dividantur ilia tempora in partes minimas utrinque aequales, et quia resistentia singulis momentis, ejusdem globi ^espectu, uniformis censetur, resistentiae momentaneae erunt direct ut motus amissi et inverse ut tempora quibus amittuntur, sed motus amissi sunt ut vlocittes directe et tempora sunt invers ut velocittes, quia quales longitudines percurruntur

metrorum

squ densi, in eodem medio moti, sed divers sint earum diametri, fingantur duo cylindri ejusdem cum iis diametri, et etiam a-qui. veioces et aeque densi, resistentiae quas patientur cylindri singulis momentis erunt ut numerus partium in quas incurrunt, illi ver numeri partium sunt ut quadrata diametrorum sed facile liquet resistentiascylindrorum et globorum quivelocium, ejusdem diametri, in eodem medio esse in data ratione, ergo ut resistentia unius cylindri ad resistentiam alterius, ita resistentia unius globi ad resistentiam alterius, sunt ergo globorum f:

sistentiae

ut quadrata diametrorum.

634.

PHILOSOPH1.E NATURALIS

[Mot. Corpor.

D,

AB

describatur hyperbola

F.

Producatur

AB

ad punctum
occur-

quodvis E.

Erigatur perpendiculum

E F

hyperbolee occurrens in F.

Compleatur parallelogrammum
rens in

C B E G,
non
re-

et agatur

A F ipsi B C

H.

Et

si

globus tempore quovis

E, motu suo primo

B C

uniformiter continuato, in medio

sistente describat

spatium

CBEG

per

aream parallelogrammi expositum, idem

in

medio

resistente

describet

spatium

CBEF

per aream hyperbolae exposiillius

tum, et motus ejus in fine temporis

exponetur per hyperbolae ordinatam

amiss motus ejus parte

E F,
Et

G.

C^)

resistentia ejus in fine temporis

ejusdem
amiss resistentiae parte
II.

exponetur per longitudinem

haec

B H,

C H.

Patent

omnia per Corol.

1. et 3.

Prop. V. Lib.

Corol. 7.

Hinc

si

globus tempore

T
R

per resistentiam

uniformiter
t

continuatam amittat
in

motum suum totum

mots

idem globus tempore

medio

resistente per resistentiam

(*)

in duplicata velocitatis ratione

decrescentem,

amittet

sui

partem

_,

manente parte

TM T+

et describet

spatium quod

sit

ad spatium motu uniformi

M eodem

tempore

descriptum, ut logarithmus numeri

X
(*)

multiplicatus per

numerum

2,

302585092994

est

ad numerum 1, ad rectangulum

propterea quod
in

area hyperbolica
portione.

B C F E

est

B CG E

hc pro-

Resisten{^) Et resistentia ejus in fine, &c. sub initio ubi velocitas est B C, exponatur per eandem lineam B C, et quia resistentiae siint ut velocitatum quadrata, atque B C ad F E, ut
tia

mots

* Amittet mots sui jmrtem, &c. Pars in fine temporis t residua dicatur m, et quia (ex dem.) t B B E, et hinc
(^)

M
:

velocitas

ad velocitatera in fine tem. poris B F E*, ut B C ad lineam quaa resistentiam exponit in fine temporis B E, ideque
initio

sub E ad

hneahc
Hyp.)
et

=FE
hinc

2
.

Sed (per Theor. IV. de

ob similitudinem triangulorum

AEF,
:

estBC:
et

FE=rAE:
B

H
B

B,

=FE

AB=FE
Quare

A B H,
recta

T = CB:FE=AE:AB; T T M = M m, unde habetur m = T + M M T = T motus M ^ M T+ 4erit

;

T+

=AE

=A
B,

et

prtere

M m
:

-f-

et
t

inde

pars amiss est

-,

77-,

(*) *

-r^-r^.

exponet resistentiam in fine temporis B E, et proind recta C partem amissam resistentiae illius quae sub initio exponebatur per lineam B C.

= 4b = X abdx X
a

cantur

AB =
X
;
,

Proplere quod area hyperbolica.

a,

BC = b, BE =
areae

x,

AE
F E

Di-

et quia (Theor.

IV. de Hyp.")

elementum
.

C F E

B,

erit

-j-

et area ipsa

__,_,_ L i: Ei3=abo.

dx
j

-{-

-f-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
SchoUum.

635

In hc Propositione exposui resistentiam

et

retardationem projectilium
sit ad quo tempore globus

sphaericorum in mediis non continuis, et ostendi quod haec resistentia

vim qu
duas

totus globi

motus

vel tolli possit vel generari

tertias diametri suae partes velocitate uniformiter continuata descri-

bat, ut densitas

medii ad densitatem globi,

elastica et vi

si

modo

globus et particulae

medii

sint

summ

maxim

reflectendi polleant:

quodque
dura

hc

vis sit

duplo minor ubi globus

et particulae

medii sunt

infinit

et vi reflectendi prorsus destituta.

In mediis autem continuis qualia sunt

aqua, oleum calidum, et argentum vivum, in quibus globus non incidit

immdiate in omnes

fluidi particulas resistentiam gnrantes,

sed premit
resistentia
fluidissimis
tolli

tantum proximas particulas

est

et hee

premunt
in

alias et bas alias,

adhuc duplo minor.

Globus utique

hujusmodi mediis

resistentiam patitur quas est ad vim qu totus ejus motus vel

vel generari

possit

quo tempore, motu

illo

uniformiter continuato, partes octo

tertias diametri suas describat, ut densitas

medii ad densitatem globi.

Id

quod

in sequentibus

conabimur ostendere.

PROPOSITIO XXXVI.
Aqu
motum.
Sit

PROBLEMA

VIII.

de vase cylindrico per foramen in fiindo factum e^uentis dfinir

ACD B

vas cylindricum,

AB
fit
,

ejus orificium superius,

dum
X

horizonti parallelum,
sumenda
S,
est
(j j^
;

EF

foramen circulare in medio fundi,

ad

D funG cen-

quae fluens it

ut evanescat ubi
it

o, sed fluens

a-fx
X
. ,

sumpta ^

est lo-

^ T

garithmus numeri

^ . cujus subtangens est unitas, aut quod idem ex hypeibol cujus dignitas unitati aequalis
(582. Lib.
I. et

,'

desumptus ex

logistic
est,

+ txt ai
.

x
f

^^

Verum
^*

(ex

dem.

et

Hyp. )
^''^^

=
a 4- x
'

^^

T^

'

*"^''^

hyperbolica

.,,.

B C F E, t J^
L.
1

est

ad rectangulum

B C G

E, ut

est

%^ ad 4-^

40. Lib. II.)

si

enim ponatur

Superest igitur inveniendus "

.

\.

=
a

o,

numerus --J

-l~

a
-|- X

^
1.

X
,

evadit

1,

et ideo

logaritbmus numeri
_

T+ 7^;
t

per logarithmicam

^'
a
L-

^
_1_

^^
X
;

'

Quar area
'

BCFE=:abX
^

cujus subtangens est unitas. Porr ejusdem numeri logarithmi diversje speciei sunt inter se
^" "^^t ratione (38) et numerus 2, S02585092994 est logarithmus numeri denarii sumptus in loga-

rectangulum vero
^

bx.
,

x'^ Est ergo area

B C G E 11T. T^ T^ hyperbobca B C F E
/-,

=
ad ad
1

rectangulum

B C G

E, ut a b L.

'^
'

rithmic cuius subtangens est unitas, et eiusdem numeri denarii logarithmus in tabulis sumptus est 1> 0000000= 1; quar ut 1, ad 2, 302585092994,
.

X,

hoc

est,

dividende per a b, ut L.

a 4- X

^**

21
a

logarithmus numeri

T-i-t 3_ i

in tabulis

sumptus
_

ad Jogarithmum ejusdem numeri sumptum in

636

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

P:

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

637

tantum efForment cataractam

cadendum accdant ad invicem per motus horizonti parallles, ut unicam et non in plures cataractas dividantur ; sed
horizonti parallelum, a cohaesione
ill

motum

oriundum, hic non consi-

deramus.
Cas. 1.
tis

Concipe jam cavitatem totam in vase, in circuitu aquse caden-

ABNFE
est,
si

M,

glacie

plenam
si

esse, ut

aqua per glaciem tanquam per

vel,

infundibulum transeat.
perinde

Et

aqua glaciem tantm non tangat,

quod

tangat et per glaciem propter

summam
hc

ejus polituram

quam

liberrim et sine

omni

resistenti labatur

defluet per

foramen

E F edem velocitate ac prius, (^) et A B N F E M impendetur in defluxum

fundum
vasis sustinebit

pondus totum columnae aquae ejus generandum uti prius, et

ambientis.

pondus

glaciei

columnam
erit,

Liquescat jam glacies in vase; et effluxus aquae, quoad veloeitatem,

idem manebit ac

prius.

(^)

Non minor

quia glacies in
glacies in

luta conabitur descendere:

non major, quia

aquam resoaquam resoluta

272.
I

His

it constitutis, facile est cataractae

figuram geometric definire,

Secet

MN

axem

in

et quia altitudo I

est in duplicata

ratione velocitatis aqu in P, haec vero velocitas est inverse ut circulus N, et denique circulus

M N est in ratione duplicata radii M

P

P, et ide seu abscissa in ratione quadruplicat inversa

radii seu ordinatae

P, sive I

P ut

Est igitur curva E A, hyperbola quarti grads, asymptotos habens I G, I K, quibus convexitatem
ide

^^ M

^ P

. +

et

I Pj quantitas data.

:k.

k.

638

PHILOSOPHItE NATURALIS
Eadem
fundo
vis

[Mot. Corpor.

non

potest descendere nisi impediendo descensum aquae alterius descen-

sui suo sequalem.

eandem aquae

effluentis velocitatem

generare

dbet.

Sed foramen
effluentis,

in

vasis,

propter obliques motus particularuin aquae

paulo majus esse dbet

qum

prius.

C"')

Nam
;

particulse aquas

jam non transeunt omnes per foramen

vasis

perpendiculariter

sed a lateribus

undique confluentes

et in

foramen convergentes, obliquis transeunt

exilientis

motibus; et cursum suum deorsum flectentes in venam aquse

conspirant,

quae exilior est paulo infra foramen

qum

in ipso foramine,
6, vel

existente ejus diaraetro ad

diametrum foraminis ut 5 ad
in

5J ad 6J
circularis

quam proxim,

si

modo

diametros rect dimensus sum.

Parabam utique
Et ne vena aquae
illa

laminam planam pertenuem

exilientis,

medio perforatam, existente

digiti.

foraminis diametro partium, quinque octavarum

cadendo acceleraretur

et acceleratione redderetur angustior,

hanc laminam non fundo sed

aperui foramen ut aqua
dimidii digiti a foramine
viginti et unius

lateri vasis effixi sic, ut

vena

egrederetur
esset,

secundm lineam horizonti parallelam.

Dein ubi vas aqu plnum

efflueret; et venae diameter,

ad distantiam quasi

qum

accuratisslm mensurata, prodiit partium

digiti.
(")

quadragesimarum

Erat igitur diameter foramiqu omnibus

qu
fit

Clariss. &c. ("") * Nam particul aqu, Daniel Bernoullius paragr. 3. Sect. IV. Hydrodynamicobservavit particulas cerae Hispanicas aquis innatantes it cum aqu in vase moveri, ut quae foraminis centre C imminent, per lineam verticalem G, descendant, allas vero omnes

acceleratio mots,

gravibus cadensit

tibus
citas

communis

est, et

ut major

velo-

xii

aquae in loco inferiori e f qum in superiore F ; quia enim aquam esse in statu manente, eandemque proind (271) illius quantitatem per sectiones F et e f, eodem tempore effluere supponimus, sectio e f est ad sectionem F in ratione velocitatis aquae in loco E F, ad ejus velocitatem in loco e f (271) et ideo sectio e f, caeteris paribus, miiior esse dbet sectione E F. Secunda contractionis venae causa, quam solam hic considrt Newionus, est obliquitas mots particularum aquae per lineas P E, q F, ad foramen F tendentium ; hinc enim fit, ut seclus etiam omni acceleratione mots a gravitate ort, particulae aquae convergant, venamque contrahant, atqae ideo motum suum acclrent,

JS

I
:

utrinque positse raotu fere verticali descendant primm per lineas p, n q, fere ad fundum

C D, tumque cursum suum versus foramen E Fperirieas P E, q F sensim inflertant. taque vena aquae exilientis E F f e duplici de
usque
causa contfahitur u^que in e f paulo infra foramen E F. Prima contractionis illius causa est

Erat igitur diameter foraminis hujus ad diametrum ven ut 25 ad 21 quamHaec ratio in experimentis constans proxi7>i, fer manet, si aqua e vase satis amplo per exiguum foramen laminse tenuissimae insculptum effluat, licet in vase mutetur aquae foramini inExprimenta illa iterarunt cumbentis altitudo. celeberrimi mathematici, Marchio Polenus Lib. de Castellis et Daniel Bernoullius Sect. IV. Hydrodynamicas. Haec sunt illustr. Marchionis verba pag. 38. 39. " Proclive autem erit intellicircularis

(") *

gere, confirmari ex allatis experimentis rationem

diametros foraminum et aquca contractB diametros a viro summo Isaaco Newtono, ut Non tamen inficias ant dixinms, constitutam.
iiter

Liber Secund.] PRINCIPIA

nis

MATHEMATICA.
et

639

hujus

circularis

ad diametrum vense ut 25 ad 21

qumproxim.

Aqua
effluxit

igitur

transeundo per foramen, convergit undique,

et

postquam

ex vase, tenuior redditur convergendo,

per attenuationem acce-

leratur donec

ad distantiam semissis
()

digiti
fit

a foramine pervenerit, et ad
in ipso foramine in ra-

distantiam illam tenuior

tione 25

et celerior

qum
(p)

X 25 ad

21

21 seu 17 ad 12 qumproxim, id est in sub-

duplicat ratione binarii ad unitatem circiter.

iverim perexiguatn aliquam differentiam interesse
inter contractiones aquae effluentis ex minoribus

Per exprimenta ver

niara data aquae quantitas sequatur cylindro vel prismati cujus basis est foramen datum aut vense

aqu contractiones ex majoribus Ante descripti foraminis in lamina ferre diaraeter ad diametrum aqu contractae fuit in e ratione quam habet numerus 52 ad 41 ; ciim Newtoniana sit ratio numeri 50 ad 42. sic omnino edem lege, non semper contrahi
foraminibus, et
eflluentis.

aquae venas ostendunt varise contractiones in aqucB a variis frustis conicis effluxu observatae, quin etiam hue debebunt referri illae quas animadverti differentise inter diametros ad perpendiculum sumptas, et diametros secundiun lineam At quanta sit difhorizonti parallelam niensas. ferentia inter aqu coi.tractiones non ausim definire; neqiie vero illa Newtoniana ratio inter diametrum foraminis et contractae aquae diametrum sumi dbet ceu praecisa, ciim ipse vir summus in citato opre hc habeat ; existente ejus (nemp aquae contractae) diametro ad diametrum foraminis ut 5 ad 6, vel 5 et ^ ad 6 et -j, qumproxim, si modo diametros rect dimensus sum." BernouUius vero Sect. IV. parag. 7. haec habet ; " intrim assumptis lamina tenui, vase amplissimo, foramine ad 4 vel 6 lineas in diametro assurgente, solet ratio inter foramen et sectionem venae contracte non multum recedere

ab ill quam Newtonus statuit." Verm utriusque authoris exprimenta demonstrant, rationem illam diametri \ense contracta; ad diametrum
foraminis

multum

variari,

si

per oblongos varisimplici fora-

que

figuras canales,

non vero ex

mine

tenuissim lamina insculpto e effluat aqua.

in
() * JEt

vase

contraet sectio, et altitudo spatium quod aqua tempore dato cum ill velocitate quam in foramine aut ven sectione habet, uniformiter progrediendo describeret, dividitur quantitas aquae data per foraminis aut sectionis ven aream, et quotiens erit spatium quod aqua dato tempore uniformiter progrediendo describeret, atqu it nota fit aqu velocitas cujus dimidium est altitudo ex qu cadere debuit ut eam velocitatem acquireret. Sit jam a altitudo quam corpus grave tempore minuti unius secundi sine resistenti cadendo describit, v velocitas hoc casu acquisita, et ideo 2 a spatium quod velocitate uniformi v tempore minuti unius secundi describi potest (30. Lib. \.j sit b altitudo aqu in vase stagnantis, c celeritas quam grave per altitudinem b sine resistenti cadendo acquirit, et s spatium quod cum celeritate c uniformiter progrediendo teaipore minuti unius secundi describeret, erit V V a b c c (28. Lib. I.) et 2 a s v c 4 a a s s ; und b (5. Lib. I.) ideoque a habetur s s Si igitur 4 a b, et s -^/ 4 a b. aqua e vase per ven contracta; sectionem effluat cum velocitate c quam grave cadendo et casu suo describendo altitudinem b aqu in vase stagnantis acquirit, spatium s quod ex quantitate aquse tempore minuti unius secundi e vase effluentis, ut supr dictum est, habetur, dbet esse quale \/ 4 a b, Hinc si altitudo a, sit pedum Paris. 1 4, erit s s 56 b, qu est ipsa rgula quam D. Pitot in Monum. Acad. Paris, an. 1730. tradidit. At si altitudo a ponatur esse pedum
:

= =

celerior jit

Nam

velocitates

qum in ipso foramine. sunt reciproc ut circuli per

transit (171), circuli

Paris. ISyg^ seu

ut

(471. Lib. I.) erit

.

s s

=
, -

quos aqua eodem tempore

181 ^

vero sunt in ratione duplicata diametrorum ; et ideo velocitas aquae per sectionem circularem venre contractae transeuntis est ad velocitatem aquae per foramen effluentis ut 25 25 ad 21 21 hoc est, 625 ad 441 ; quod utrumque divisum per 37 dat rationem 17 ad 12, vel utrumque divisum per 441, dat rationem 1.41, &c. ad 1, est vero radix binarii numeri 1.41, &c., est ergo velocitas aquae per venam contractam ad velocitatem per foramen in ratione radicis binarii numeri ad unitatem.

b.

^^

Verum

aqu

in vase stagnantis alti-

tudo et velocitas per foramen effluentis quo tempore experimentum capitur, eadem ad sensum maneant, ut oportet, usurpari potest vas satis amplum exiguo pertusum foramine, vel si vas paul angustius adhibeatur, tantum aqu afFundi supern dbet quantum per inferius lumen effluit, et cavendum est ne affusa aqua cum aliquo impetu cadendi extimam aqu in vase stagnantis
supei-ficiem attingat.
possit
eflci

Quibus autem
Daniel

artibus id
citatis

fus exponunt locis

et

supr

C) Per exprimenta vero constat. Data quaniitate aqu per datum foramen seu per datara ven contractEB sectionem dato 4empore eiliuends, sic illius velocitas inquiritur. Quo-

Marchio Polenus
cautelis, velocitas

Bernotilb'us quos
his adhibitis

lector consulere potest.

Attamen

per ven contraet sectionem effluentis paul minor per exprimenta

aqu

640
constat

PHILOSOPHIiE NATURALIS
quod quanti tas
illud,

[Mot. Corpor.

aquae,

factum. dato tempore

effluit,

qu per foramen circulare in fundo vasis ea sit quae cum velocitate prasdict, non per
eodem tempore effluere dbet. Ideoque deorsum in ipso foramine quam grave
Sed postquam
exivit

foramen

sed per foramen circulare, cujus diameter est ad diametrum

ut 21 ad 25,

foraminis

illius

aqua

illa

effluens velocitatem habet

et casu

cadendo

suo

C^)

describendo dimidiam altitudinem aquae in vase

stagnantis acquirere potest

quamproxim.

ex vase,

acceleratur convergendo donec ad distantiam a foramine diametro foraminis

prope qualem pervenerit,

et velocitatem acquisiverit
;

majorem

in ra-

tione subduplicat binarii ad unitatem circiter

quam

utique grave caden-

do, et casu suo describendo totam altitudintm aquae in vase stagnantis,

acquirere potest quamproxim.

In sequentibus igitur diameter ven

designetur per foramen illud minus quod

vocavimus

E F. Et piano foraminis E F parallelum duci intelligatur planum

aliud superius

W ad

distantiam diacirciter et fo;

metro foraminis aequalem

ramine majore S

T pertusum
E

per quod

utique vena cadat, quae adagquat impleat

foramen

inferius
sit

F, atque ideo

cujus diameter

ad diametrum foraSic

minis inferioris ut 25 ad 21 circiter.

enim vena per foramen

inferius

perpendiculariter transibit; et quantitas aquse effluentis, pro magnitudine

foraminis hujus, ea erit

quam

solutio Problematis postulat

et

quamproxim.

Spatium ver, quod planis duobus

vasis haberi potest.

ven cadente clauditur, pro fundo

Sed ut solutio Problematis simplicior sit et magis mathematica, praestat adhibere planum solum inferius pro fundo vasis, et
fingere

quod aqua quae per glaciem ceu per infundibulum

defluebat, et e

vase per foramen

E F

in piano inferiore factum egrediebatur,

motum

qum

tentiis

per theoriam invenitur, quod variis resistribuendum esse videtiir, et cert illustr. Marchio Polenus, cm in Libro de Castellis

pag. 64. opinatus fuisset velocitatem illam in experimentis valde esse minorem qum in theori, pluribus deinde experimentis ad calculos revocatis

1 ad /^ 2 (28. Lib. L) Sed, ex supr ostensis, velocitas aquae per vasis foramen transeuntis est ad velocitatem per venae contractae sectionem fluentis, id est, ad velocitatem quam grave cadendo per totam altitudinem

cadendo acquisitam ut

aquEB in vase stagnantis acquirit,

tione
I,

in

edem

ra-

priorem sententiam mutavit in Epistol ad

(^)

Marinonium.
locitas

ad >\/ 2; quar velocitas quam grave per dimidiam altitudinem aquae stagnantis ca-

Describendo dimidiam altitudinem, Vequam corpus quodlibet grave, sine resistenti cadendo et casu suo describendo dimidiam
altitudinem aquse in vase stagnantis acquirit, est ad velocitatem ejus per totara altitudinem aqu

dendo acquirit, aequalis est velocitati aquse modo tamen aqua per foramen effluentis, per simplex foramen in tenuissim lamina
factum,
vase.

ut

suipj

expositum

est,

effluat

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

641

suum perptue servet, C") et glacies quietem suam. In sequentibus igitur S T diameter foraminis ciixularis centre Z descripti per quod cataracta effluit ex vase ubi aqua tota in vase fluida est. Et sit E F diameter
sit

foraminis per

quod cataracta cadendo adsequat

illud superius

transit,

sive

aqua exeat
glaciei in

ex vase per foramen

vase tanquam per infundibulum.

S T, sive cadat per mdium Et sit diameter foraminis

superioris

T ad diameti'um
F.

inferioris

EF

ut 25 ad 21 circiter, et distantia per-

pendicularis inter plana

Et

velocitas

foraminum qualis sit diametro foraminis minoris aquae e vase per foramen S T exeuntis ea erit in

ipso foramine deorsum acquirere potest:

in foramine
quiret.

quam corpus cadendo a

autem

dimidio altitudinis I

velocitas

cataractas utriusque cadentis altitudine tot

ea erit
(')

E
Si

F,

quam corpus cadendo ab

ac-

non sit in medio fundi vasis, sed fundum alibi perforetur: aqua effluet edem cum velocitate ac pris, si modo eadem sit foraminis magnitudo. Nam grave majori quidem tempore
Cas. 2.

foramen

EF

descendit ad

eandem profunditatem
(")

(*)

per lineam obliquam

qum per

lineam perpendicularem, sed descendendo eandem velocitatem acquirit in

utroque casu,
Cas. 3.
vasis.

ut Galilseus demonstravit.
est aquse velocitas
iit,

Eadem
si

effluentis

per foramen in latere

Nam

foramen parvum

(^)

ut intervallum inter superficies

* Et glacies quietem suam. Sunio vasa C) duo qualia A B D C, a b d c, in quorum primo glacies omnis in aquam resoluta sit, et in altero glacies quietem suam conservet, ut aqua cataractatn abmf e n formando effluat per foramen e f sectioni ven contiactae e foramine E F
exilientis

quale;

et loco vasis

A B D

C, in

Problematis solutione substitui poterit vasalterum a b d c, in quo aquse per lumen e f effluentis

eadem

est velocitas

quam aqua

e vase

A B DC

eadem que proind aqu quantitas in defluxum impenditur, et proptere idem aquae pondus fundo inQuoniam enim catacumbit in utroque vase. ractae a bmf e n figura et lex secundm quam aqua cataracta ill movetur notae sunt, Problematis solutio et facilior et magis mathemaca fiet, si loco vasis A B D C mente substituatur vas a b d c. Haec ex supr demonstratis (') * Acquiret.
exiliens habet in sectione venae contractas,

C
3i.

Cri?

O
1

patent.

In hoc secundo (*) * Per lineam obliquam. casu pars aquse per lineas ad foramen obliquas
descendit.
(") *
I.).

Ut Galilceus demonstravit (81.

*

et 85. Lib.

(*) 275.

Ut intervallum inter
I

superficies

A B et K L.
Vol.
I.

est

druplicat diametri

in ratione quaad I F ad diametrum A B

g:

et

642

PHILOSOPHIE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.

AB
tis

KL
quod

quoad sensum evanescat,

:

et

vena aquae horizontaliter exilienlatere recto hujus parabolae col-

figuram parabolicam efFormet

(^)

ex

ligetur,

velocitas aquae effluentis ea sit

quam corpus ab

aquag in vase

stagnantis altitudine

HG

vel I

G
si

cadendo acquirere

potuisset.

Facto

utique experimento inveni quod,

altitudo aquae stagnantis supra fora-

men

esset viginti digitorum et altitudo foraminis supra

planum

horizonti

parallelum esset quoque viginti digitorum, vena aquae prosilientis incideret in

planum

illud
illud

ad distantiam digitorum 37

circiter a

perpendiculo
sine resis-

quod

in

planum
(^)

a foramine demittebatur captam.

Nam

tenti,

vena

incidere debuisset in

planum

illud

ad distantiam digitorum

40, existente venae parabolicse latere recto digitorum 80.

Cas. 4.

Quin etiam aqua

effluens,

si

sursuni feratur,

cum

velocitate.

Ascendit enim aquae exilientis

edem egreditur vena parva motu perpen-

diculari

ad aquae in vase stagnantis altitudinem

aris
resistenti

GH

vel

I,

nisi

quate(^)

nus ascensus ejus ab

proinde e
potuisset.
effluit

aliquantulum impediatur;
altitudine ill

ac

cum

velocitate

quam ab

cadendo acquirere

Aquae stagnantis particula unaquaeque undique premitur

aequaliter (per Prop.

XIX.

Lib. IL) et pression! cedendo quali impetu

in

omnes partes

fertur,

sive descendat per

foramen

in

fundo

vasis,

sive

horizontaliter effluat per foramen in ejus latere, sive egrediaturin canal em

et inde ascendat

per foramen parvuni in superiore canalis parte factum.

effluit

Et velocitatem qu aqua
(272), aut
si ratio

eam

esse,
meter
Lib.

quam

in

hc Propositione as-

arte circuli

ratio I

quod idem est, in ratione duplicata E F ad aream circuli A B, ideoque F ad A B parva sit, minor adliuc erit ad I G, et e, I G erunt ad sen-

sum

aequales.

producta (40. qualis altitudini B D, ducaturque ordinata Z, qu tangenti T parallela erit ; et quo tempore gutta aquae vi gravitatis cadendo altitudinem B vel describit uniformi ill velocitate quam casu Z per B acquisivit, describit longitudinem ipsius B duplam, (30, Lib. L). vel Latus rectum parabolae Z, pertinens ad
I. ),

DH

seu verticalis capiatur abscissa

B D DH

DH

D H

diametrum

D H est H L) H
Z

D N
^

(Theor.

I.

de parab. )

2 B D, latus ideoque cm sit Z 2 quam rectum est 4 B D. Igitur altitudo B aqua cadendo describere dbet ut velocitatem exilit, est quartapars acquirat cum qu e loco

DH=

lateris recti

ad diametrum

D DH

parabolae

DNZ
quia N Z,

pertinentis.
(J')

* Incidere debuisset in

enim altitudo

(^) * Ex latere recto kujus parabolce. Aqu gutta e loco D, secundm directionem quamlibet exiliat cum e velocitate quam per altitudinem B cadendo acquirere potest, et sublat medii resistenti, deseribat parabolam Z, cujus vertes D, tangens T, et dia-

DT

pars quarta lateris recti parabol sine resistenti describeret, latus illud Z qualis rectum est digit. 80, et ordinata 2 est digit. 40. dififerentia 3. digit. inter distantias 40. et 37. digit. resistentiis tribuenda

B D est

D=D H

planum

illud.

Sit

digit. 20,

et

quam aqua

DH

est.

DN

(*) * Je proinde e 26. Lib. L).

effiuit

cum

velocitate (25.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

6"4

signavimus, non solm ratione colligitur, sed etiam per exprimenta notissima

jam

descripta manifestum

est.

Cas. 5.
circularis,

Eadem
sive

est aquae effluentis velocitas,

sive figura foraminis sit

quadrata vel triangularis aut

velocitas aquae effluentis

alia

quaecunque circulari
figura foraminis,

qualis.

Nam

non pendet a

sed oritur ab ejus altitudine infra planum

Cas. 6.
ferior in

L.
3t

Si vasis

ABDC

pars in-

aquam stagnantem immergatur

supra
fiin-

et altitudo aquae stagnantis

dum

vasis sit

GR

velocitas

qucum
foramen

aqua quae

in vase est, effluet per

EF

in

aquam stagnantem,
et casu

ea erit quani

aqua cadendo
altitudinem I

suo describendo

acquirere potest.
in

Nam

pondus aquae omnis

bitur in aequilibrio
stagnantis, ideque

vase quae inferior

est superficie aquae stagnantis, substine-

per pondus aquae

motum

aquae descendentis in vase

C')

minime

accelei'abit.

Patebit etiam et hic casus per exprimenta,

mensurando

scilicet

tem-

pora quibus aqua

(=)

effluit.
si

Coi'ol. 1.

Hinc

aquae altitudo

CA

producatur ad K, ut

sit

AK

ad

in duplicata ratione areae foraminis in quvis fundi parte facti,

circuli

ad aream

A B

velocitas aquae effluentis aequalis erit velocitati

quam aqua cadendo

potest.
C^)

et casu

suo describendo altitudinem

KC

acquirere

Corot. 2.

Et

vis,

qu totus aquae

exilientis

motus generari

potest.

f)44

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpok.

aequalis est ponderi cylindricee

columnae aquae, cujus basis est foramen

F,, et altitude 2

I vel 2

C K. Nam aqua 'exilions, quo

tempore banc

columnam
suam, qu
Corol. 3.

sequat,
exilit,

pondre suo ab altitudine

11

cadendo velooitatem

acquirere potest.
totius in vase
u

Pondus aquse
est

ABDC
in

ad ponderis partem, qufe

defluxum aquse impenditur, ut sumcirculorum

ma

AB
Sit

et

E F
et I

ad duplum
I

circulum

F.

enim

O
;

mdia
et

proportionalis inter I

aqua

per foramen

EF

egrediens,

quo tem-

pore gutta cadendo ab I describere posset altitudinem I

G,

aequalis erit cylin-

di'o cujus basis est circulus

E F EF

et alti-

tudo est 2
est

G,

id est,

cylindro cujus basis est circulus

est

AB

et altitudo

2 I O,

{^)

nam

circulus

ad circulum
I

AB

in subduplicat ra-

tione altitudinis I

H ad altitudinem
O

G, hoc
I

est,

in simplici ratione

me-

diae proportionalis I

ad altitudinem
I

et

quo tempore gutta cadenegrediens

(^)

do ab I describere potest altitudinem

cylindro cujus basis est circulus

H, aqua

aequalis erit

A B et altitudo est 2 I H et quo tempore gutta cadendo ab I per H ad G describit altitudinum difFerentiam H G, aqua egrediens, (^) id est, aqua tota in solido A B N F E M aequa:

mots." Jam vero hujus Cor. 2. demonstrationem dedimus (274.); aliam, quam Newtonus indicat, exposuerunt Cornes Riccatus in citatis Exercitationibus, et Eustachius Manfredius in Adnotationibus ad cap, 1. Tractats Guilelmini de Natura Fluminum (quod prclarum opus post
fata

altitudo
tis

G I, est ad vim qu totus aqu exilienmotus generari potest ut 1 ad 2, et proinde E

hsec vis aequalis est ponderi cylindricse columne aqua; cujus basis et foramen F et altitudo 2 I. Q. e. d.

summi

C^)

Nam

circulus

E F est ad circulum A B,
A

viri,

clariss. fratres

Gabriel et

He-

raclitus Manfredi. an, 1739.

Bononi

runt.)

Demonstratio

sic potest

edi curaexponi. Quo

est

in subduplicat ratione altitudinis I H, ad altitudinem I G (per Cor. 1.) id est, in simplici ra-

tempore cylindrus aqua?, cujus basis asqualis

foramini

F, et altitudo

I vi ponderis sui

cadendo describeret altitudinem I G, et velooitatem aqu exilientis acquireret ; eodem tempore e foramine E F efflueret aquse quantitas aqualis alteri cylindro aqueo, cujus basis est foramen
F, et longitudo 2 1 (30. Lib. I.), id est, cylindro prions duplo; et ideo ob velocitatem quam cylindrus per altitudinem I G, cadendo

qualem velodtati aqu exilientis, quantitas motiis in illo cylindro vi ponderis ejusdem cylindri genita, est ad quantitatem mots
acquirit,

eodem tempore
1

in

aqu exiliente productam ut

quibus cylindri

ad

2.

Sed

vires uniformes

cadentis et aquse exilientis motus generantur, Eunt ut mots quantitales eodem tempore a viribiis illis genit (15. Lib. 1.). Quare cylindri aquse, cujus basis est foramen

I 0, ad altitudinem G, ideque factura ex circulo B in altitudinem 2 I Eequale est facto ex circulo E F in altitudinem 2 I G, aut, quod idem est, cylindrus cujus basis est circulus E F et altitudo 2 I G, sequatur cylindro cujus basis est circulus B et altitudo 2 I O. (f) * jEqualis erit cylindro cujus basis est cir~ Eadem enim culus et altitudo est 2 I H. aqu quantitas eodem tempore transit per circulos B, et F (271) et quantitas aqu per circulum A B, trauseuntis eo tempore quo gutta cadendo describere potest altitudinem I H, aequalis erit cylindro aqueo cujus basis est circulus (30. Lib. L). B et altitudo 2 1 Nam ex iis quje ante (^) * Id est, aqua tota.
tione niedi proportionalis

AB

cas.

dicta sunt,

manifestum

est

aquam totam

pondus

prasdicto solido contentam, per

F. et

eodem tempore

effluere,

foramen E F quo aquse gutta vi gi"a-

Liber Secund.]
lis erit difFerentiae

PRINCIPIA MATHEMATICA.
cylindrorum, id
est,

645

cylindre cujus basis est

AB

et al-

titude 2

H O.
solido

Et propterea aqua

totam cadentem in solido

ut

H O + O G ad H O,

ad aquam tota in vase A B D C A B N F E M (^) ut H G ad 2 H O, id est, Sed pondus aquae seu I H + I O ad 2 I H.

est

totius in

ABNFE
I

in aquae

defluxum

(')

impenditur

ac

proinde pondus aquae totius in vase est ad ponderis partem quae in de-

fluxum aquae impenditur, ut

H + I O ad 2

H,

(^)

atque ideo ut sum-

ma

circulorum
Corol. 4.

EF

et

AB

ad duplum circulum

F.

(')

Et hinc pondus aquae

totius in vase

ABDC
summa

est

ad pon-

deris

partem alteram quam fundum

vasis sustinet, ut

circulorum

A B et E F

ad dilFerentiam eorundem circulorum.

(") Corol. 5.

Et ponderis

pars,

quam fundum

vasis sustinet,

est

ad

ponderis partem alteram, quae in defluxum aquas impenditur, ut diflerentia

circulorum

AB

et

EF

ad duplum circulum minorem

E F,

sive ut area

lundi ad
(")

duplum foramen.
Ponderis autem pars, qu sol fundum urgetur, est ad
totius,

Corol. 6.

pondus aquae

quae fundo pei^pendiculariter incumbit, ut circulus

A B ad summam
sum
dupli circuli

circulorum

AB
aqu

et

F, sive ut circulus

AB

ad exces-

AB

supra fundum.

Nam

ponderis pars, qu sol fim-

dum

urgetur, est ad pondus

et

totius in vase, ut diflerentia

circulorum
et

AB

EF

ad

summam eorundem

circulorum, per Cor. 4.

totius quae

pondus
et

aquae totius in vase est ad pondus

ter incumbit,

aqu

fundo perpendiculari-

ut circulus

AB

ad differentiam circulorum

AB

F.

Itaque ex aequo perturbat, ponderis pars, qu sol fundum urgetur, est

ad pondus aquae
vitatis susB

totius, quae

fundo perpendiculariter incumbit, ut circulus

seu ut I propositum.
()

e loco I per

bit altitudinem

H ad G cadendo descri-

-j- I

ad 2 I

II.

Quar

patet

G.

Voluraen aqu content quatur capacitati vasis seu cylindro cujus basis est circulus A B, et altitude G ; et propterea aqua tota in vase A B C, est ad aquam totam cadentem in solido A B F E M, ut G ad 2 O (ex dem.), id est, ut O O G ad 2 O, et quia (per Hyp. ) I H:
* C") in vase

Ut

A BD C

H G ad 2 H 0, &c.

+ IO=IO:IG= -^ ^^^= - ^ ?i^ + ?^' ent ;7 H l^ I0: + 0G:2H0=IH "

H
^
;

H H

totius in vase pars qu in deiluxum impenditur sit p et hinc P p, pars ponderis totius qu fundo vasis seu piano quali differentiae circulorum C et E F sustinetur et in defluxum non impenditur. Et (per Cor. 3.)

* Corol. 4.
sit

Pondus aqu
illius

A B DC

ponderis

erit

P:p=:AB-|-EF:2EF, ac proind P:P p=AB+EF:AB EF.

E F E F

'

Corol. 5.

2 2

E E

F, erit

F.

Cm sit P p A B -f quoque P -p! p A Est autem area fiindi qualis

:

= =

B-

(')
(^?;

Impenditur, ut probatum est initio

*

cas. 1.

difTerentia;

circulorum

A B

et

F.

circulorum. Quoniam enim (per Hyp.) est I ad I O ut I ad I G, erit etiam I I ad 2 I ut sed (ex modo dem.) circulus A B est ad circulum E F ut I ad I O, ideoque summa circulorum B et E F ad duplum circulum E F ut 1 G -|- I ad 2 1

Atque ideo ut

summa

(") * Corol. 6.
7irui^tur,

IG-j-IOad2lO,

O fimdum

Ponderis autem pars, qu sola sive porulus aqu;e quas in spa-

tio solido

C E

A D F N B
qu

continetur, est

ad pondus aqu

totius,

larder incumbit et quae cujus basis est difTerentia ciiculorum

et

J'iindo pcrpendicuquatur solido aqiieo

A B et E

F,

aUitudo

H,

ut circulus, &c.

64^6

PHILOSOPHIvE NATURALIS
ad

[Mot. Corpor.
circuli

AB AB

summam

circulorum

AB

et

EF

()

vel

excessum dupli

supra funduni.
Si in

Corol. 7.

medio foraminis
:

EF

locetur circellus

centro

descriptus et horizonti parallelus

nel,

pondus aqu quam

circellus ille susti-

majus

est

pondre

tertise partis

cylindri aquse cujus basis est circellus

ille

j^

et altitudo est

H.

Sit

enim

AB

F E

M cataracta vel columna

axem habens
(p)

;H

aquse cadentis
supra,

GH

ut

et congelari intelligatur

aqua

omnis

in vase,

tam

in circuitu ca-

taractse
fluiditas

qum supra

circellum, cujus
et celerri-

M-.

/S"

ad promptissimum

mum
tur.

aquae descensum non requiri-

Et

sit

HQ

columna aquse

supra circellum congelata, verticem

habens

H et

altitudinem

H.
in

Et

PG-

finge cataractam hancce

toto cadere et

pondre suo

non incumbere

et sine frictione prasterlabi,

nisi forte

Q, nec eandem premere, sed libr in ipso glaciei vertice quo cataracta

ipso cadendi initio incipiat esse cava.

cataractae congelata

Et quemadmodum aqua
convexa

in circuitu

AMEC, BNFD
A B
supra
sit

est in superficie insic

terna
() *

M E,
fundum

BNF

versus cataractam cadentem,

* considerari

etiam haec co-

Vel excessum dupli circuli

enim
sit

potest axis
sit

fundum.
circulorum A B, supr seu A B

Cm fundum A B et E F, E
F.

quale

difFerentias

vasis cujus

sectio

H G
E

H G
et

ut paries

C A,

foramen

dum enim
fluiditas

C)

Tam in circuitu

excessus dupli circuli est 2 B E F, B

A +

in fundo factum
lex qu quo factum
sit

effluit

P, qualiscumque autem aqua ex vase, eodem modo

in hujus demonstra-

est

Newtono

cataract.

QHemadmo-

tionis casu primo, concipi potest cataracta trans

supr ant cas. 1., aqua omnis cujus ad promptissimum et celerrimum aquse descensum illiusque effluxum per foramen E F inutilis erat, in circuitu cat&ractae congelata supponebatur, idque rect factura experimentis poste ostensum est, it hic loci congelata supponi potest aqua omnis in vase tam in circuitu cataracta; qum supr circellum, cujus fluiditas ad promptissimum et celerrimum aqu effluxum per spatium annulare E P, Q, F, non requiritur;
et

tis,

glaciem effluens, adhibitis cautionibus illic notaut haec hypothesis mathematica congruat cum ver effluxus aqua^ lege, quteuis ad copiam aqu effluentis dato tempore, quo posito evidens
est

lineam

convexam sumi debere.

Qu-

quemadmodum

constituta,

CEMADFNB pertingebat ad
AB KA
positum
sic
;

glacies in circuitu cataractae

duad punctum propter si ex punctis P et cantur line rectae, quas cum diamtre P Qtriangulum constituant, conus ex revolutione hujus genitus, totuscontinetrianguli circ axem bitur in solide quod per rotationem figur congeneracirc eundem axem vexa; P

HG

H Q H

HG

tur.

Hoc

igitur solidum, seu

columna

Q,

superficiem seu terminum glaciei continua Uquescentis B L, it aqua supr circellum congelata producitur ad punctum H, in edem
superficie

AB

et uti glacies

cir-

cuitu cataract convexa est

Sed sicut fundum lus P Q, et altitudo G H. E C, F D sustinet pondus aqu in spatio solido PH CEMA, DFNB content, it circellus cataractam cadentem A H P E M, B H QF N;
cadentem (272),
circellum cons.elat

cataractam etiam columna aqu supr Q convexa erit versus

versus

supr circellum congelata, magnitudine superat conum illum cujus basis est circellus P Q, et G. Quar (per Prop. X. Lib. XII. altitude Q, major est Elem.) columna congelata P terti parte cylindri aquse, cujus basis est circel-

Liber Secund.]
lumna P

PRINCIPIA MATHEMATICA.
erit
ille

647

H Q convexa

versus cataractam, et propterea major cono

cujus basis est circellus

et altitude

H,

id est, major terti

parte cylindri
lus
ille

edem base

et altitudine descripti.

Sustinet autem circel-

pondus hujus columnae,

majus

id est,
est.

pondus quod pondre coni seu

valde parvus

tertise partis cylindri illius

Corol. 8.

Pondus aquae quam

ille et

circellus

sustinet,

minus esse videtur pondre duarum tertiarum partium cylindri aquse cujus basis est circellus
describi intelligatur
altitudo est

G.

Nam

stantibus

jam

positis,

dimidium spheeroidis cujus basis

est circellus ille et

semi-axis sive altitudo est

tertiis

H G.

C^)

Et haec figura
sustinet.

sequalis erit

duabus

partibus cylindri

illius et

comprehendet columnam aquae congelatae

ille

HQ
C")

cujus pondus circellus

Nam

ut

motus aquse

sit

maxime

directus, columnae illius superficies externa concurret

in

cum

basi

PQ

angulo nonnihil acuto, propterea quod aqua cadendo perptu

fit

acceleratur et propter accelerationem recto minor,

tenuior

et

cm
(^)

angulus

ille

sit

hc columna ad
(*)

inferiores ejus partes

jacebit intra dimi-

dium

sphaeroidis.

Eadem

vero sursum acuta

erit

seu cuspidata, ne
velocior

horizontalis

motus aquae ad verticem sphaeroidis

sit infinit

qum

Q, sustinet

est,

pondus columnae aqu P Q, id pondus quod majus est pondre tertiae partis

cylindri aquae cujus basis est circellus

Q, et

altitudo *

C)

G H. Et hcjigura

eegualis erit, &c.

Centro

G, et semi-axibus conjugatis P, et describatur ellipseos quadrans P, et centro eodem ac radio eirculi quadrans S, oompleanturque rectangula Ducatur in circulo ordinata quaevis M, ellipsi

GH

HR HGPXetHGSZ.
R

HN

G H

X
B/

64S
ejus

PHILOSOPHIE NATURALIS
motus horizontem versus.
;

[Mot. Corpor.

(")

Et quo minor

est circellus

Q, eo

acutior erit vertex columnae

et circello in infinitum diminuto, angulus,

HQ

in infinitum diminuetur et propterea

columna jacebit

intra dimi-

dium

sphasroidis.
tertiis

Est igitur columna

illa

minor dimidio

spliasroidis,

seu

duabus

partibus cylindri cujus

basis est circellus iUe et altitude

G H.

Sustinet autem circellus

vim aquse
sequalem,

ponderi

liujus

columnae

cm pondus
Corol. 9.
cellus

aquae ambientis in de-

fluxum ejus impendatur.

Pondus aquae quam

cir-

valde parvus

P Q
ille et

sustinet,

aequale est ponderi cylindri aquae cu-

jus basis est circellus

est

altitudo
(^)

GH

quamproxim.
est

Nam

pondus hocce

mdium
et

arithmeti-

cum

inter

pondra coni

hemisphae-

roidis praedictae.

At

si

circellus ille
;

non

sit

valde parvus,

sed augeatur

donec quet foramen

E F

hic sustinebit

pondus aquae

totius sibi

perpen-

diculariter imminentis, id est,

lus ille et altitudo est

pondus cylindri aquae cujus basis

est circel-

G
H

H.
P motu
compom, seu angulo recto existente, sinus anguli G, infinit major est sinu anguli h m. Quare si angulus reclus sit, horizontalis motus aqu erit infinit major qum motus ejus vertiealis. Quod absurduii
gulo h

aquae in

H, lineam curvam

necessum est ut angulus P G sit acutus, et proind columna P cuspidata in H. Describat enim guttula aquas lineam
sito describat,

HQ

m H

mHG

mH G

est

angulus igitur

mH G

acutus

est.
si

(") *

Et quo minor

est circellus

P Q. Nam

circellus

E F

Q. it augeatur, ut adaequet foramep illudque occludat, columna P Q. evadet

cylindrica,

et recta

h concidente

cum

rectus erit ; et contra circello in infinitum diminuto, coincidet P, cum evanescet. Coaxe G, angulusque versus partes H, lumna igitur tam ad superiores

angulus

m H G

m H G

Hm

qum ad
iiitr

inferiores partes versiis

P et

Q,,

jacebit

dimidium sphroidis.
*

C)
ticum.

A^am pondus hocce est mdium arithmeCm enim columna illa aqu, quam
major
sit

circellus valde parvus sustinet,

terti

quam minimara H h, motu horizontali, temporis momento lineam h m, motu

atqu arcum

et

eodem

parte cylindri cujus basis est circellus ille et altitudo (Cor. 7.)> et minor duabus tertiis partibus ejusdem cylindri (Cor. S.), erit fer sequalis medio arithmetico inter cylindres y P Q,

HG
et

H m motu composito
est,

vertical!,

et velocitas

horizonalis erit

ad velocitatem verticalem ut
ut sinus h

h ad h m, id

ad sinum

anp-uli h

m.

seu Sed evancscente an-

m H

HG H

G. Est autem mI P arithmeticum quale dimidicE summae illorum cylindrorum, id est, cylindre i P Q G, cujus basis est circellus P Q, et altitudo

X H

G,

QX H

dium

illud

G.

Liber Secund.]
Corol. 10.

PRINCIPIA MATHEMATICA.
sentio)

64>g

Et (quantum
ut

pondus quod

circellus sustinet,
ille et

est

semper ad pondus cylindri aquae, cujus

est ^

basis est circellus

H,

(y)

EF

excessum

circuli liujus

i P q Q q, supra semissem circelli P

q ad

EF

altitude

sive ut circulus

EF

ad

quamproxim.

* Ut JE Fg ad E F (/ i P Qq. Haec enim suppositio superioribus determinationibus satisfacit. Nam sit p pondus aqu quam circellus sustinet P pondus cylindri aqu cujus

Prtere

si

jungatur recta

ac semi-axibus conjugatis batur ellipseos quadrans

P Z H, et centre G, G H, et G P descriP

basis est circellus ille

(juxt Coi-, hoc 10.) ponatur p

EF^ i

Sed quantitas -

5 P= E F ^^ ^^ PQ%eritp EF iPX E F^ P X E F^
:

et

altitude

G H

et

si
:

PZHG, PSHG, PXHG H G convolvantur, solidum quod

et

H,

et

figure

circ

axem

^.

majus

tienem figura parabolicae erit cono ex rotatiene trianguli

PSHG

per revolugeneratur,

PZHG

EF^ ^PQ,
est quantitate

2EF^ PQ.2
P, quod Cor.
7.
-,

semper major
satisfacit.

-.

minus hemisphaeroide quam figura rotata describit, quod Cor. 7. et 8. satisfacit. Tandem, calculo inito, facile patet solidum quod per cenvolutionem figur PSHG,
genito,

PXHG
P

Et contra quantitas illa ^

E F^ PX ^,^ ^
est, satis

miner

est

qum y P,

ubi circellus

par-

gignitur, esse ad cylindrum cujus basis est circellus H, ut 8 ad 1 5, quae Q, et altitudo ratio non raultim aberrat a ratione 1 ad 2 quam

vus seu quamdiu

fit

2PQ,^<;EF^
,

(cm enim

Q, ^

E F^

tune

illa

quantitas

est

P X " ^ S h h ., .,

~^

^
-*

P, (quse est determinatio ^ ubi circellus infinit minor

in Cor. 9. invenit. 273. Si circulus P Q, vald parvus maneat respectu foraminis F, foramen vero Fquantumvis augeatur finitum sit, et vas B C infinitum vadt, sequales erunt altitudines I et G, et velocitas aqu in loco P Q., ea erit

Newtonus

Cor.
est

8.).

Tandem

quam foramen

p
F,
fit

J P, et ubi circellus adasquat

.PQi foramen E F,
^""^

XE

F^

^^
est

ir

X E F^ 2E F^ P Q^
P

^'

^"^

^"

^''" ^'

determinationibus congruunt. 277. Si circellus P Q, sit vald parvus, et vertice P axe P describatur per punctum H, parabolas arcus P S H, et figura P S G circ

H G convolvatur, solidum inde genitum celumnam

aquse

et casu suo describendo G, acquirere potest (per Cor. I. lisdem positis, si vas continuetur, et A B D C infr circulum P aqua postquam pervenit ad locum P Q, sol vi iusit pergat imiformiter moveri cum ill velocitate quam habet in loco P Q, sitque P Q, R co-

quam aqua cadendo

altitudinein

Frop. hujiis

XXXVL).

quam

circellus sustinet exhibebit

quam

lumna aqu congelt,

cujus fluiditasad promp-

parabola P G, continet, rectus est, et ide quam proxim aequalis angulo quem prsedictae colun^nse superficies cum circello vald parve P eflScit (Cor. 8.) ; et evanescente P G, angulus S arcu parabol S et rect G comprehensus

proxim. cum axe

Nam

angulus S

P G quem

tissimum alterius aquae metum non requirituf, ut supr de column P Q, dictum est; erit

G R
cujus

G H et P T K fer arcus parabolae vertex P axis P G, et ordinata G R. Nam

2

HG

* fingatur considerari

conoidem

P Q
vasis,

fit

infinit parvus,

ut oportet (per idem Cor. 8.).

reliqu aquae

lapsum ejus aquee quae per moveretur seorsim a lapsu liquet quod eo tempore que

650

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

LEMMA
Cylindri, qui secundum longitiidinem
tia ex auct vel
est

IV.
resisten~

suam uniformiter progreditur,

edem

diminut ejus longitudine non mutatur ; ideque eadem

cum

resistentia circuli

edem diametro

descripti et

velocitate

secundum lineam rectum piano

(^)

ipsius perpendicularem progredientis.

Nam

latera cylindri

motui ejus minime opponuntur

et cylindrus,

longitudine ejus in infinitum diminut, in circulum vertitur.

aqus gutta motu
cadit ex in conoide
verticali uniformiter accelerato

H in G H P
ex

effluet bis ea aquae copia quEe

Hic enm (*) * JSfnm latera cylind-A, &c. latera cylindri esse politissima, et medii tenacitatem
et frictioneM esse

copia

erit

H
2

Q, continetur; ea ergo aqu sequalis cylindro cujus altitude erit

nullam supponitur.

G,

et basis circulus

celeritate

dem

P Q, particula vero per acquisita describet sive R, tota ergo aqua quse perconoiP Q, movebitur occupabit figuram cujus
lapsu

i-i

279. Lenima. Vires uniformes sinil directe ut quantitates motus quas gnrant, et inverse ut tempora t/tiibiis illas gnrant, (13. et 15. Lib. I.) ; et quia motis quantitates sunt ut mass et velocitates conjunctim, sive ut volumina et densitates et velocitates, vires uniforues sunt etiam in ratione composit ex rationibus directis volu" minum, densitaium, et velocitatum et ratione inversa temporum quibus velocitates illas gnrant ; ciimque tempora illa sint ut spatia descripta directe et velocitates invers (31. Lib. I.); vires uniform,es sunt quoque in ratione comiMsit ex rationibui directis voluminum, densitatum et quadratorum velocitatis et ratione inversa spatiaTwn descriptorum, et quia velocitates sunt ut spatia descripta directe et tempora inverse, vires uniformes sunt etiam in ratione composit ex ratione voluminum, densitatum et spaliorum descrip. torum, et ratione inversa duplicata temporum, quibus spatia illa descrbuntur.

basis est circulus

et soliditas

P Q, cujus altitude est 2 dimidium cylindri cujus P Q

H G,
foret

basis et altitudo 2

G, sed per pracedentem

paraboloides est fer dimidium cylindri circumscripti ergo aqua quse per conoidem effluit tum paraboloidem occuparet est ergo columna
:

P Q, R columna aqu congelat quae ad promptissimum aqune reliquas circumpositae motum non Haec ad demonstrationem scholii requiritur. proximi hic adnectenda visa sunt ; utrum satis rect Newtoniansedemonstrationisindolem simus
assecuti, videat B. Lector,
Si qidd novisti rectis istis

280. Corol. Quoniam cylindrorum volumina sunt ut eorum altitudines et diametrorum quadrata conjunctirn : vires uniformes quibus urgentiir cylindri, sunt in ratione qucE com.ponitur ex rationibus directis altitudinum cylindrorum, quadratorum diametrorum, densitatum et velocitatum a viribus illis genitarum, et ratione inversa temporum quibus velocitates illas gnrant ; sunt etiam in ratione quas componitur ex rationibus directis altitudinum, quadratoi-um diametrorum, densitatum et quadratorum velocitatum, et ratione inversa spaliorum descriptorum ; sunt quoque vires illae in ratione composit ex rationibus directis altitudinum cylindrorum, quadratorum diametrorum, densitatum et spaliorum descripto-

rum,

et

ratione

inversa

duplicata

temporum,

Ubi prdictaquibus spatia illa describnntur. rum quantitatum, ex quibus virium ratio com posita est, aliquse datas sunt, iis deletis habetur
virium
ratiu.

Candidus imperli

; si

non, kis utere mecum.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

651

PROPOSITIO XXXVII.
Culindri, qui

THEOREMA
et

XXIX.
secundum longitu-

m Jluido

compressa nifimto

non

elastico

sectionis transversce, est

dinem suavi uniformiter progreditur, ad vim qu

resistentia,

qu

oritur a magnitudine

totus ejus motus,

interea

dum qua-

druplum longitudinis su

describit, vel tolli possit velgenerari, ut densitas

medii ad densitatem cylmdy-i quamproxim.

Nam

si

vas

ABDC

fundo suo

C D

superficiem aquas stagnantis

tangat, et aqua ex hoc vase per canalem cylindricum

EFT

horizonti
circellus

perpendicularem in aquam stagnantem

effluat,

locetur

autem

PQ

horizonti parallelus ubivis in

medio
sit

canalis, et

producatur

CA

ad K, ut

AK

ad

C K
P

in duplicata ratione
orificii canalis

quam
supra

habet excessus
circellum

ad circellum
5.

EF AB
:

mani1.

festum est (per Cas. Prop.

Cas. 6. et Cor.
velocitas

XXXVI.) quod

aquae

transeuntis per

spatium annulare inter

circellum et latera vasis, ea erit

quam aqua

cadendo

et

casu suo describendo altiludi-

nem

K C vel I G acquirere potest.

10. Prop.

Et (per Corol.

XXXVI.)
i^)

si

vasis latitudo sit infinita,

ut lineola

I evanescat et altitudines I
:

G,

HG
ad pondus cylindri cuju ad
^
I

aequentur

vis aquae defluentis in circellum erit

ille

basis est circellus

et altitudo est
vis

G, ut

E Fq

E Fq^ P Q
canalis

quamproxim.
canalem,
locatum.

Nam
erit

aqu,

i^')

uniformi motu defluentis per totui

eadem

in

circellum

Q
S T,

in

qucunque

parte

Claudantur jam canalis

orificia

E F,

et

ascendat circellus in fluide

undique compresse, et ascensu suo cogat aquam superiorem descendere

per spatium annulare inter circellum et latera canalis
:

et velocitas circelli

ascendentis erit ad velocitatem aquee descendentis

("^)

ut differentia circu-

lorum
(^) *

EF
Ut

et

PQ

ad circulum

P Q,
1.

et velocitas circelli ascendentis

ad

lineola

H I evanescat.

Per Cor.

Prop.
(b)

XXXVII.
*

aut (per not. 275.).

6.

Uniformi motu defluentis (per Cas.

Ut diffdrentia circulorum,

Prop.

XXXVI.).
Velocitates

(') *

uniformes sunt ut spatia codera tempore descripspatium solita; sed intereadum circulus P describit, descendum, seu cylindrum P Q, dit aquas quantitashuic cylindre qualis, et proptere altitudo verticalis per quam aqua descen-

XR

652

PHILOSOPHL: NATURALIS
C^)

[Mot.Corpor.

siraimam velocitatum,

hoc

est,

ad velocitatem relativam aquse descen-

dentis qu praeterflut circellum ascendentem, ut diiFerentia circulorum

E F et P Q
transire per
circellus
velocitati

ad circulum

F, sive ut

EF

illa velocitas relativa aequalis velocitati,

P Q q ad E F q. Sit q qu supra ostensum est aquam

idem spatium annulare

dum

interea

immotus manet,
et

id est,

quam aqua cadendo

I

casu suo
acquirere

describendo altitudinem
potest
:

et vis aquse in circellum ascenerit

dentem eadem
Corol.
5.)

ac prius (per legum

id est, resistentia circelli ascen-

dentis erit

ad pondus cylindri aquae cuille

jus basis est circellus

et altitudo est

ilG,
erit

utEFqadEFq iPQq
Velocitas autem circelli

quamproxim.
et casu

ad velocitatem,

quam aqua cadendo

suo describendo altitudinem I

acquirit,

utEFq PQqadEFq.
et

G
:

PQq
me

Augeatur amplitudo canalis

in infinitum

et rationes

illse

inter

EF

q,

interque EFqetEFq ^PQq

EF

accdent

ulti-

ad rationes

aequalitatis.

Et propterea

velocitas circelli ea

nunc

erit

quam aqua cadendo

et casu suo describendo altitudinem I

acquirere

potest, resistentia ver ejus aequalis evadet

est circellus ille et altitudo

ponderi cylindri cujus basis

dimidium
circelli

est altitudinis I

G, a qu cylindrus
()

cadere dbet ut velocitatem

ascendentis acquirat;

et

hc vlo-

Liber Secund.]
citate cylindrus,

PRINCIPIA MATHEMATICA.

653

tempore cadendi, quadruplum longitudinis suae describet.

velocitate

Resistentia

autem cyKndri, hc

secundm longitudinem suam

progredientis,
sequalis est vi

eadem

est

cum

resistentia circelli (per

Lemma IV.)

ideque

qu motus

ejus,

intereadum quadruplum longitudinis suae

describit, (^ generari potest

quamproxim.

Si longitude cylindri augeatur vel minuatur,

motus

ejus ut et tempus,

quo quadruplum longitudinis

sue describit,

(^)

augebitur vel minuetur in

edem

ratione, ideque vis

illa,

qu motus auctus vel diminutus, tempore

pariter aucto vel diminuto, generari vel tolli possit,

proinde etiamnum

sequalis est resistenti cylindri,

nam

non mutabitur; ac et haec quoque

ejus ut et vis

immutata manet per

{^)

Lemma

IV.

Si densitas cylindri augeatur vel minuatur,

motus

qu

motus eodem tempore generari

tur vel minuetur.
totus ejus motus, intereadum

vel tolli potest, in

edem

ratione augebi-

Resistentia itaque cylindri cujuscunque erit ad

vim qu

quadruplum longitudinis su

describit, vel

generari possit vel

tolli,

ut densitas medii ad densitatem cylindri

quam-

proxim.

Q. Fluidum autem comprimi dbet ut

e. d.

sit

continuum,

(')

continuum vero

esse dbet et
oritur,

non elasticum,

ut pressio omnis, quae ab ejus compressione

et in

propagetur in

instanti,

agendo resistentiam non mutet.

oritur,

Pressio utique,
fluidi

omnes moti corporis partes qualiter quae a motu corporis

generandum
fluidi,

impenditur in

motum partium
instanti,

et resistentiam

crt.
sit,

Pressio autem quae oritur a compressione

utcunque

fortis

si

propagetur in

nullum gnrt motum

;

in partibus fluidi

continui,

nuUam omnino

inducit motus mutationem

ideque resistentiam
intereadum quagenerari vel

(f) * Generari potest quamproxim. enim tempore cylindrus cum praedict

Quo
veloci-

basis, alttudinis et velocitatis,

druplum longitudinis su
tolli possit, et vis

describit,^

tate uniformiter progrediendo, describit

spatium

2 I G, proprio pondre cadendo describeret altitudinem I G, et velocitatem illam acquireret

igitur resistentia aequalis (30. Lib. I.). ponderi cylindri, patet propositum. V Quantitas mo^^) * Augebitur vel minuetur.
sit

Cm

ad vim qu totus pnoris cylindri motus eodem tempore generari possit vel tolli, ut densitas aquae ad densitatem cylmdri, consequens est ut resistentia cylindri cujuscumque sit ad vim qu totus ejus motus, intereaha:c
sit

dum quadruplum

longitudinis suae describit, ge-

ts in cylindro cujus basis, densitas et velocitas dat sunt, augetur vel minuitur in ratione Ion-

gitudinis cylindri seu voluminis, et tempus quo cylindrus data ill velocitate uniformiter progrediendo quadruplum longitudinis suae describit,

nerari vel tolli potest, ut densitas aquae ad densitatem cylindri quamproxim. (') * Continuum vero esse dbet et non elastisi fluidum esset elasticum, ipsius cum.

Nam

partes

augetur
auctse vel

vel

minuitur in

edem

longitudinis
I.)

(179) vis

illa

diminut ratione (5. Lib. qu motus auctus, &c.

ideque

(") * Si densitas cylijidn ceteris manentibus, augeatur vel minuatur, motus ejus ut et vis qu motus eodem tempore generari vel tolli potest, in

compressionem condensarentur, et deinde rarfirent, atque it pressio per motum progressivum, qui instantaneus esse non potest, At si fluidum continuum sit et propagaretur. densari compressione nequeat, pressio propagaper

edem Ciim

ratione
igitur
sit

qualis

augebitur vel minuetur (279). cujuscunq.ue resistentia vi qu motus cylindri aquae ejusdem
cylindri

Experimentis vero constat bitur in instanti. aquam_ in statu naturali constitutam vix posse condensari, seu in spatium minus compressione redigi ; cm e contra ar maximae condensationis
et rarefacrionis sit capax.

654

PHILOSOPHIE NATURALIS
Cert actio
fluidi,

[Mot. Corpor.

nec auget nec minuit.

tur,

quae ab ejus compressione ori-

fortior esse

non potest
et fortior

in partes posticas corporis moti

qum

in ejus

partes anticas, ideoque resistentiam in hac Propositione descriptam mi-

nuere non potest

si

non

erit in partes anticas

sit

qum
si

in posticas,

modo

propagatio ejus infinit velocior

qum motus

corporis pressi.

Infinit

autem velocior
et

erit et

propagabitur in instanti,

modo

fluidum

sit

continuum
C')

non

elasticum.

Corol. 1.

Cylindrorum, qui secundum longitudines suas in mediis

continuis infinitis uniformiter progrediuntur, resistentias sunt in ratione quae componitur ex duplicata ratione velocitatum et duplicata ratione dia-

metrorum
(')

et ratione densitatis

mediorum.

Corol. 2. Si amplitudo canalis

non augeatur

in infinitum,

sed cjlin-

drus in medio quiescente incluso secundum longitudinem suam progreC') Corol. vis uniformis
1.

Sic demonstratur.

Resistentia

eam ipsam

cylindri cujusque est directe ut densitas medii et

ipsa gravitas per

velocitatem, et pondus cylindri est massam cylindri multiplicata,

qu tolus cylindri motus, quo tempore quadruplum longitudinis su describit vel

generari vel
tolli

ergo pondus cylindri, est vis

tur

qu dum

percurri-

quadruplum longitudinis

cylindri velocitate

et invers ut densitas sed vis illa uniformis est in ratione composit ex rationibus direclis longitudinis cylindri, quadrati diametri, densitatis et quadrati velocitatis et ex ratione inversa spatii descripti, seu ex ratione inversa longitudinis Quar (per compositionem racylindri (280.). tionum et ex aequo), resistentia cylindri cujuscumque, si conferatur cum resistentia alterius cylindri, est in ratione quae componitur ex ratione densitatis medii, et ratione duplicata diametri et duplicata ratione velocitatis. * Si canalis (') * Corol. 2. Sic demonstratur. non sit infinitus respectu baseos cylindri inclusi, resumantur ea quas sub initium Theor. istius XXXVII. dicebantur ; primo nempe quod ascendente circello in canali clauso, velocitas relativa aquie semper sit ad ejus velocitatem ut
possit,
;

cylindri (ex dem.')

acquisita, generare potest motuin lapsu per I ejus cylindri e velocitate moti. Cm ver celeritas qti lapsu per I acquiritur sit ad eam cum qu cylindrus movetur ut 1' ^. Quadruplum lonF ^ ad E F ^ gitudinis cylindri propri su eeleritate alio tempore percurret qum si moveatur eeleritate lapsu Gravitas ergo cylindri, erit acquisita. per I ad eam vim qu cylindri velocitas acquiritur tempore quo quadruplum longitudinis su propri su eeleritate describitur, directe ut celeritates quEB iis viribus acquiruntur et inverse ut tempora quibus acquiruntur, qu tempora (cum agatur de describendo uniformiter eedem spatio quadruplo nempe longitudinis cylindri) sunt in-

vers ut velocitates, ideoque pondus cylindri est ad vim qu ejus cylindri motus acquiritur tempore quo quadruplum longitudinis sue propri

basis canalis

E F

ad annulum

E P
P

sive

ad

dif-

ferentiam circulorum

ad
I

EF^
talis

E F

P Q^;

F^ Q, sive ut quratur igitur altitudo

et

ut velocitas lapsu per eam acquisita sit ad velocitatem circelli, ut Q, ^, et si fingatur circellus immotus in medio foraminis F et aqua cadens ex altitudine I ex vase amplissimo A B B per illud foramen, cm velocitas aquaa juxta circellum transiens eadem sit ac velocitas respectiva aqu juxta cylindrum in canali clauso motum, actio aquse in circellum utrinque sequalis censenda est, sed actio aquas sive ejus pondus in circellum per Cor. 10. Prop. est ad cylindrum cujus basis est circellus altitudo ^ I G sicut

EF^ad EF^

su eeleritate describitur bis directe ut celeritas acquisita, ad celeritatem cylindri, lapsu per I F ^ P Q, ^. sive bis ut F ^, ad Ergo ex aequo resistentia est ad eam vim sicut i ^ et bis ut P F ^ ad F 2 ad E F ^ P Q,^. At, nec resistentia nec ea vis F^ mutantur longitudine cylindri mutata, sed tantum densitate mutat ut ex ipsa Propositionis demonstratione liquet, est autem vis qu motus in cylindro aqueo generatur, dato tempore quo quadruplum suae longitudinis su cum velocitate

G E

E E

percurrit,

ad

eam vim qua motus

in

aequali

XXXVI.

cylindro, sed diversas densitatis quali cum velocitate moto, eodem tempore generatur, ut din-

itaque erit ratio resistentise ad pondus cylindri aquei cujus

^,

E F

ad

i P
G

hec

aqua; sive medii, ad densitatem cylindri, ergo tandem resistentia est ad vim qu motus in
sitas

basis est circellus et altitudo

\l G

sed gravitas

cylindro generari vel tolli potest quo tempore quadruplum suae longitudinis propri cum velocitate describit,

est vis quae tempore quo percurritur uniformiter quadruplum longitudinis ^ I G sive 2 I G ve-

utEF^adEF^ ^PQ^

locitate lapsu per I

acquisita, generare potest

P et bis ut E F ^ ad E F ^ medii ad densitatem cylindri.

Q^
Q.

et ut densitas
e.

d.

Liber Second.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
cum axe
cana-

655

diatur, et interea axis ejus

lis

concidt

resistentia ejus erit

ad vim

IL

qu totus ejus motus, quo tempore quu-

druplum longitudinis

suae describit, vel

generari possit vel toUi, in ratione quae

componitur ex ratione

^ P Q q semel, E F q P Q q
Corol. 3.

E F

q ad

et ratione

E Fq E F q ad

bis, et ratione densitatis

medii ad densitatem cylindri.

lisdem

positis,

et

quod ion-

gitudo

sit

ad quadruplum longitudinis

cylindri in ratione quae componitur ex ra

tione
et

EFq i PQqadEFq semel, ratione EFq P Q q ad E F q bis

totus ejus motus,
interera
possit vel generari, ut densitas medii

("^)

resistentia cylindri erit

ad

vim qu
tolli

dum

longitudinem

describit, vel

ad densitatem

cylindri.

656
fer ratione

PHILOSOPHIE NATURALIS
qu effluxum aquse e vase diminuit, id
circiter.

[Mot. Corpor.

est in ratione duplicata

25 ad 21

Et quemadmodum,

in Propositionis illius casu primoj

efFecimus ul partes aquae perpendiculariter et

maxim

copia transirent

per foramen

E
sic

F,

ponendo quod aqua omnis

in vase quse in circuitu caet inutilis,

taractae congelata fuerat, et cujus

motus obliquus erat

maneret

sine

motu:

in hc

Propositione, ut obliquitas
directo et brevissimo

motuum
cedentes

tollatur et

partes aquae

motu maxime

facillimum

prsebeant transitum cylindro, et sola maneat resistentia,

quae oritur a
nisi

magnitudine sectionis transversse, quaeque diminui non potest

dimi-

miendo diametrum
motus sunt obliqui

cylindri,

concipiendum

est

quod partes

fluidi,

quarum
Sit

et inutiles et resistentiam crant,

(p)

quiescant inter se ad

utrumque

cylindri terminum, et cohaerant

et cylindro jungantur.

A B C D rectangulum, et sint A E et B E arcus duo parabolici axe A B descripti, latere autem recto quod sit ad spatium H G, describen^ dum a cylindro cadente dum velocitatem suam acquirit, ut H G ad ^ A B. Sint etiam C F et D F arcus alii duo parabolici, axe C D et latere recto
quod
sit

prioris lateris recti

quadruplum

descripti ; et convolutione figuras

circum axem

E F

generetur solidum cujus mdia pars

Ut num.
277.

ABDC
4

sit

C)

aqua influebat cum e velocitate quam cadendo et casu suo describendo alutudinem G acquirit et deinde movebatur uniformiter junctae sunt glaciei columnse du parabolicae P Q et P R Q, quae aquas exhibent, quarum fluiditas

278. factum

* Et cylindro jungantur. est, ubi circulo

P Q in quem

PT R

latur,

rectum

G_R_2

GH
P G
I.

G H^ PG
Hinc

PG

prions

quadruplum (per Theor.

de parab.).

aqua quiescat et circulus P Q, in aqu moveatur cum edem velocitate quam grave cadendo et casu suo describendo altitudinem G acquirit, columnas illae P Q, et P R Q, aquas fere exponent quarum fluiditas ac motus inutiles
si

sunt ut partes aquae motu maxime directo et brevissimo cedentes facillimum praebeant transitum
circulo.

Sed (per Lem. IV.) loco

circuli

substitui potest cylindrus

locitate

motus, et P Q, quales sint, quibus proinde basibus adjungendjE sunt columnae du E B, C F columnis P quales respective, Q, P atque idipsum est quod Nevetonus in hoc scholio Siquidem junct E F, mediis basibus fecit. B, C T), occurrente in L et K, et positis

A B D C edem vecujus bases A B, C D circulo

PQ

RQ

A B et

CD ipsi P Q, sequalibus
A E

est (per

Newt.
2

constr.) parabol

latus rectum

HG

HG
simili

__

EL'

AL
Et
con. '

'

et ide

E L

= H G.

modo parabol C

',

ac motus sunt inutiles, et parabolarum P S H, P T S erat vertex principalis P, axis P G, et ordinatae H, ac R, ideoque parabol

structione descriptas, latus

Newtonian ian 4 rectum est

S H,

latus

rectum

G H2

et

parabol

K F _ K F^_ ~ C K ~" PG = G R. Columnae

2
-

HG PG

ac proind
igitnr

K F=2 H G
et

A E B
II

C F D,
Q.

non diiferunt a columnis

et

P R

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
extrem

657
contineant

cylindrus de quo agimus, et partes

ABE

et

CD F

partes fluidi inter se quiescentes et in corpora

quae cylindre utrinque

duo

rigida concretas,

tanquam

caput et cauda adhaereant.

Et

Hi

iG

soUdi E A C F D B, secundum longitudinem axis sui F E

in partes versus
tis,

A
T:
15'

E progredienquam-

resistentia ea erit

proxime quam in hc Propositione descripsimus, id est,

quae rationem illam habet ad vim qu totus

cylindri motus,

interea

dum

longitudo 4

A C
(i)

motu

illo

uniformiter

continuato describatur vel

tolli

possit vel generari,

quam
Et hc

densitas fluidi
vi

habet ad densitatem cylindri quamproxim.

resistentia
7.

minor esse non potest qum in ratione 2 ad

3.

per Corol.

Prop.

XXXVI.
(**)

Et hc
&c.
)

vi

resistentia

minor
Cor.

esse
7.

non

potest,

Resistentia

(per

Prop.
(sive

XXXVI,

minor

esse

non potest pondre cy-

lindri aqusE, cujus basis est circelliis

PQ

B)

et altitude

^
)

E L

figuras superiores.

seu Velocitas

^ H G. quam hic

(Vid.
cylin-

drus aqua}, vi i)onderis sui cadendo et casu sue describendo altitudinem E L acquirit, aequalis est velocitati cum qu cylindrus A C D B, in
et ide cm basis A B etiam utrique cylindio communis, pondus cylindri aquse erit ad vim qu totus cylindri B C motus, quo tempore longitudinem 4 A C uniformiter describit, generari possit vel tolli, in ratione composit ex ratione densitatis aquae ad densitatem cylindri A B C, et ra-

aqu movetur (ex dem.)

sit

tione altitudinis ^ C, et ad altitudinem ratione spatii 4 C ad spatium 2 (280), id est, in ratione composit ex ratione densitatis

EL

A EL

aqu ad densitatem
tione 2 ad 3.

cylindri

A B D C
qu totus

et ra-

Si itaque vis

cylindri

A B D C motus, A C, uniformiter
sit

intereadum
describit,

longitudinem

possit,

dri

A B D

generari vel tolli ad vim aliquam P, ut densitas cylinC ad densitatem aquas, erit (ex

aequo) pondus prdicti cylindri aqu ad vim P ut 2 ad S, atqu ide pondus cylindri aquas, quo
resistentia

minor

esse

non

potest

quam

in la-

tione 2 ad 3.

VOL.1.

Tt

65S

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

LEMMA
Si a/indrus, sphara
et sjphrois,

V.
medio

quorum

latitudines sunt quales, in

canalis cylindrici ita locentur successive ut eorum axes

cum axe canalis

coincidant

hc corpora Jluxum aqu per canalem qualiter impedient.

canalem
et

C)

Nam

spatia inter
transit,

cylindrum, sphaeram, et sphaeroidem

;

per que aqua

transit.

sunt aequalia

et

aqua per aequalia spatia aequaliter

Hc

ita se

habent ex hypothesi, quod aqua omnis supra cylindrum

fluiditas

sphaeram vel sphaeroidem congelatur, cujus

transitum non requiritur, ut in Corol.
7.

ad celerrimum aquae
explicui.

Prop.

XXXVI.

LEMMA VL
lisdem positisy corpora prdicta qualiter urgentur ab aqua per canalem
Jluente.

Patet per
in se

Lemma

V. et motus legem tertiam.

Aqua

utique et corpora

mutuo

aequaliter agunt.

LEMMA
citate

VIL
<velO'

Si aqua quiescat in canali, et hc corpora in partes contrarias quali

per canalem fer antur : quales erunt eorum resistenti inter

se.

Constat ex

Lemmate

superiore,

nam motus

relativi

iidem inter se

manent.

Scholium.

axes

Eadem est ratio corporum omnium convexorum et rotundorura, quorum cum axe canalis coincidunt. DifFerentia aliqua ex majore vel minore
sed in his Lemmatis corpora esse politissima supet frictionem esse nullam, et

frictione oriri potest;

ponimus, et medii tenacitatem

fluidi,

quod partes

que motibus suis obliquis et superfluis fluxum aquae per canalem

perturbare, impedire, et retardare possunt, quiescant inter se

tanquam

gelu constrictae, et corporibus ad ipsorum partes anticas et posticas ad(')

Nam

spatia inter

canalem

et transversas

et spheeroidis

sectiones, seu latitudines

maximas

cylindri, splir

per qu aqua transit, sunt eequalia. Vid. schol. sequens.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
omnium minim quam corpora
moventur
in directum,

659
Agitur
rotunda,

haereant, perinde ut in scholio Propositionis praececlentis exposui.

enim
datis

in sequentibus

de resistenti

maximis sectionibus transversis descripta, liabere possunt.

fluidis innatantia, ubi

Corpora

efficiunt ut fluisi

dum ad partem
figura sint obtusa

anticam ascendat, ad posticam subsidat, prsertim

;

et inde resistentiam

paulo majorem sentiunt

qum
si

si

capite et caud sint acutis.

et post obtusa sint,

Et corpora
et

in fluidis elasticis mota,

ante
et

fluidum paulo magis condensant ad anticam partem

;

paulo magis relaxant ad posticam

sentiunt

inde resistentiam paulo majorem

quam

si

capite et caud sint acutis.

Sed nos
sed de

in

liis

Lemmatis
;

et

Propositionibus non agimus de fluidis

elasticis,

non

elasticis

non

de insidentibus
in fluidis

fluido, sed

de

alt

immersis.

Et ubi

resistenti

corporum

non

elasticis innotescit,

augenda

tam

in fluidis elasticis; qualis est ar,

erit hc resistenti aliquantulum qum in superficiebus fluidorum

stagnantium, qualia simt maria et paludes.

PROPOSITIO XXXVIII.
ad
qu

THEOREMA XXX.
quo iempore octo tertias partes
ut densitas Jluidi

Globi, in Jluido compressa iiifinito et non elastico uniformiter progredietiiis,

resistenti est
vint

totus ejus motus,

diametri suce describit, vel

tolli possit vel ge-nerari,

ad

densitatem globi quamproxim.

(')

Nam

globus est ad cylindrum circumscriptum ut duo ad tria; et

vis illa, quae tollere possit

propterea

motum omnem

cylindri interea

cylindrus describat longitudinem

quatuor diametrorum,

globi

dum motum
autem

omnem

tollet interea

dum

globus describat duas tertias partes hujus lonResistenti

fluidi

gitudinis, id est, octo tertias partes diametri propri,

cylindri est ad

hanc vim quamproxim ut densitas

ad den.sitatem
qualis est re-

cylindri vel globi per Prop.

sistentiae cylindri
(*)

XXXVII.

et i-esistentia globi

per Lem. V. VI. VII.

Q.

e. d.

Corol.

1.

Globorum,

in mediis compressis infinitis, resistentise sunt

globi motus intereadum octo tertias partes dia. metri propri describit tolli possit vel generari, est ad vim uniformem qu totus cylindri motus,

(')

Nam globus

est

ad cylindrum circuniscrip-

(170. Lib. !) et propterea, cum eadem sit globi et cylindri densitas eademque velocitas (ex Hyp. ) quantifas mots globi est ad quantitatem mots cylindri ut duo ad tria, et tempus quo globus octo tertias parles

tum ut duo ad

tria.

diametri proprisc uniformiter describit,

est

ad

quo tempore longitudinem quatuor diametrorum globi describit vel tolli vel generari possit ut duo ad tria direct. et duo ad tria inverse, id est, in Besistenlia aulem cylindri, ratione a-qualitatis.
&c.
(*)

tempus quo cylindrus edem uniformi velocitate quadruplum longitudinis suas, seu duodecim tertias diametrorum globi describit, etiam ut duo Quare (I7><) vis uniformis qu totus ad tria.

Corol.

XXXVII.,
t &;

1. Patet per Cor. 1. Prop. qui resistenti globi qu alla est

resistentiae cylindri circumscripti.

660

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot. Corpor.

in ratione quae componitur ex duplicata ratione velocitatis, et duplicata

ratione diametri, et ratione densitatis mediorum.

Corol. 2. Velocitas

in fluido resistente potest descendere, ea est

maxima qucum globus, vi ponderis sui comparativi, quam acquirere potest globus
tertias partes diametri suae ut densitas globi

idem, eodem pondre, sine resistenti cadendo et casu suo describendo

spatium quod

sit

ad quatuor

ad densitatem
cadendo

fluidi.
(")

Nam

globus tempore casus

sui,

cum

velocitate

acquisit,

describet spatium

quod
;

erit

ad octo

tertias

diametri

suas, ut densitas globi

ad densitatem

fluidi

et vis

ponderis

motum hune
(^)

generans, erit ad vim quas

motum eundem

generare possit, quo tempore

ut densivis

globus octo tertias diametri suae edem velocitate describit,

tas fluidi

ad densitatem globi: ideque per hanc Propositionem,

erit vi resistentiae,

ponderis aequalis
potest.
(y)

et propterea

globum accelerare non

sub
initie

Corol. 3.

Data

et densitate globi et velocitate ejus

motus,

erit ad octo terDescribet enim &e. quodvi ponderis sui comparativi sine resistenti cadendo descripsit (30. Lib. II.)) 'd 6st, spatium, quod erit ad octo ter-

(") * Describet

spatium quod

citatem initio motus simulque resistentiam ipsi

tias partes diametri suce,

spatium duplum

illius

competentem, designeturque per A B illud tempus quo ea velocitas per resistentiam uniformem
potest, et erecto perpendiculo D, asymptotis B per punctum C describaD, tur hyperbol, ex ejus hyperbolas constructione dabitur ad quodlibet tempus (quod designabitur per B E) velocitas residua F, resistenti B H, et spatium desciiptum C B E F ; qu autem ratione hc singula ad calculum revocentur,

destrui

lias partes, Stc.

(*)
Sit

Ut densitas Jluidi ad densitatem

globi.
sit

3
Q

D diameter globi, 2 F spatium quod D Ut densitas ^ globi ad densitatem fluidi

describit
erit

ad
et

; '

tempus quo globus uniformiter

spatium

dicendum.

D,

ad tempus quo edem uniformi velo-

cm

citate describit

spatium 2 F, ut

D ad 2 F

I. Vis iila quae resistentiae aequalis esse dbet corpus habet velocitatem maximam quam lapsu suo in fluido dato acquirere potest, est ip-

(5.

sum pondus comparativum

tatem
fluidi,

corporis, sit ergo ejus pondus, densitas data corporis est ad densifluidi,

Lib. L), id est, ut densitas fluidi ad densitatem Cm igitur vires uniformes sint reciproc ut tempora quibus motus sequales gnrant (279), patet propositum. (^) 282. Cor. 3. Data et densitate globi et velocitate ejus sub initia motus et densitate fluidi datur ad omne tempus et velocitas globi, et ejus * Priresistenti et spatium ab eo descriptum. mum, ex data densitate globi, et densitate fluidi, invenietur, per Cor. 2, vis aequalis resistentiae cijm velocitas ea est quam acquirere potest is globus, cadendo in vacuo per vim sui ponderis comparativi et describendo spatium quod sit ad quatuor tertias diametri suae ut densitas globi ad densitatem fluidi. Secundo, ex data hac resistenti invenietur resistenti quae competit velocitati globi de quo agitur sub initio ejus motus, quia resistentiae hic supponuntur esse ut quadrata velocitatum ; ist autem resistenti cognit dabitur tempus quo si haec resistenti uniformiter ageret, totam velocitatem quam habet globus sub initio motus destruere posset, sicque si B C designet eam veloglobi.

ut A ad pondus sequalis voluminis quo invente, detrahatur illud ex pondre A, relinquitur pondus comparativum globi in fluido quod dicatur B. Ut praeterea determinetur tempus quo eo pondre B corpus percurret cadendo spatium quod
sit

tas

ad quatuor tertias diametri suae ut ejus densidiaad densitatem fluidi, sive, si dicatur

>

meter

et dicatur

spatium quod

sit

ad

4 D ut

densitas globi ad densitatem medii, ut determi-

netur tempus quo globus pondre B cadendo percurret spatium F posito quod grave cadendo in vacuo pondre A tempore unius minuti se-

cundi pedes Parisienses ISyg- percurrit,

et

cm

spatia diversis viribus acceleratricibus descripta

eodem tempore sint ut ill vires^ spatium 1 5^^ pedum pondre A une minuto secundo percursum est ad spatium eodem tempore pondre B percursum ut A ad B. Ut autem est illud spatium, ad spatium F, ita quadratum minuti unius secundi ad quadratum lemporis quo eo pondre

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
quo globua movetur
;

661

ut et densitate fluidi compressi quiescentis in

datur

ad omne tempus
Corol. 4.

et velocitas globi et ejus resistentia et

7.

spatium ab eo de-

scriptum, per Corol.

(^)

Prop.

XXXV.
compresse quiescente ejusdem secum
sui

Globus

in fluido

densitatis

movendo, dimidiam motus

partem prius amittet quam lon7.

gitudinem duarum ipsius diametrorum descripserit, per idem Corol.

spatium F percurretur, quod tempus dicatur G, cumque velocitate fer lapsum acquisit du-

plum

spatii lapsu percursi uniformiter describatur ipso lapsus tempore, ideo velocitate p ndere deB tempore acquisit, eodem tempore scriberetur 2 F, cmque velocitas omnis expri-

toUere potest uniformiter agendo, et ducatur ordinata E F, ea designabit velocitatem globi eo tempore superstitem qu ex natur hyperbolsB habebitur, est enim A E, ad A B, sicut
rare vel

B C

sive
-j-

AB
tum,

matur per spatium divisum per tempus,

velocitas

maxima

2F.
G
qu

erit

ea

M ad E F, unde cum sit A E B E sitque A B tempus mox invenB E tempus assumptum, B C sive M ve;

=
^

locitas data,

datur etiam

F.

in

posterum dicatur

Datur

pariter resistentia

H,

est

enim B

H.
locitate in

Data autem quvis ali ejusdem globi veeodem iluido eaque dicatur M, resistentia ipsi competens ita obtinetur, utquadratum velocitatis H ad quadratum velocitatis hujusce
1 1.

M,

ita est resistentia

adversus velocitatem

H cui

ad E F R ad hancce novam resistentiam, quas, prioribus datis, etiam daliitur. Denique datur spatium a corpore desciiptum, datur enim spatium quod velocitate constant! tempore B E percurritur; est vero area B C G E ad spatium hyperbolicum B C F E, ut spatium velocitate constanti tempore B E percursum, ad spatium percursum cum velocitate per resistentiam decrescente, at ex natur logarjthmoruin hyperbolicorum spatium hyperbolicum B C F E
^ ut

est

logarithmus quantitatis

A E

et quia Ipga-

rithmi

earumdem quantitatum
illius

in diversis loga-

rithmorum seriebus sumpti sunt proportionales,

sumatur logarithmus
tabulis
narii

quantitatis

A B

in

vulgaribus,

fiatque ut logarithmus de-

numeri in tabulis (sive unitas)ad 2.30258509 qui est logarithmus hyperbolicus ejusdem denarii
. .

numeri,

ita

loganth. quantitatis

.^

A E

ex tabulis

ad resistentiam adversus velocitatem M, quam vocabo R cum ertro prius data sit ratio A ad B dabitur etiam ratio A ad R ideoque dabitur spatium quod actione vi R

pondus

aequipollet,

desumptus ad logarithmum hyperbolicum ejus quantitatis, habebitur area B C F E, sit ergo

dignitas hyperbol

iiuiformi supposit per

unum minutum secundum

1,

erit

B C

A B

et

describeretur, siquidem spatia per diversas vires uniformes acclratrices descripta iisdem tempo-

area

B C G E
,

X B
quantitatis ^

E, ideoque ut
e tabulis

ribus sunt ut

illae vires,

ideoque

A ad R ut

ly"

ped.

ad spatium uno minuto secundo descripcujiis spatii

BE,, .^ - ad logarithmum
A B
''

..AE
A B B C

tum,

secundum

per unum minutum divisum exprimit velocitatem vi per

duplum

desumptum
Ita spatium

et

multiplicatum per 2.30258509.

velocitate constanti

tempore

unum mmutum secundum

invenietur tempus quo per
ter

productam.

Unde

B E
dem
casu

percursum, ad spatium percursum

cum

ve-

eam vim uniformiproduci vel etiam destrui posset, velocitates enim per eamdem vim acquisit; sunt ut tempora quibus acquiruntur; ergo velocitas tempore unius minuti secundi acquisit est ad velocitatem M, ut unum minutum secundum ad tempus quo vis velocitatem generare vel toUere posset. Unde tandem in hyperbola; constructione datur valor temooris per lineam B designati.
agentem
velocitas

locitate per resistentijin decrescente. Q.. e. . (^) * Corol. 4. ; * cum globus et fluidum ejus-

densitatis supponantur,
erit

resistentia

isto in

qualis

vi

rari vel toUi posset

qu totus motus globi genequo tempore octo tertias diadescriberet,

metri

suae

uniformiter
globi, erit

itaque

sit

Sumaturergo B E quod sit ad A B ut tempus quod assumere lubet ad tempus illud quo vis R
velocitatem

tempus quo uniformiter percurreret octo tertias su diametri, sit E F, dimidium B C, quoniam E F exprimit residuum motum, B E erit tempus quo dimidia pars motus amissa fuerit, sed B C ad E F ut A E ad A B et est B C ad E F ut 2 ad 1, per
const. ergo etiam

B C

motus

A B

qu

per

B C

exprimitur gene-

AE=2ABetBE=AB,

13

662

PHILOSOPHIE NATURALIS
PROPOSITIO XXXIX.

[Mot. Corpor.

THEOREMA XXXL
totus ejus motus, interea

or miter Glohi, jper jiuidum in canali cylindrico clausum et compressum unif

progredientis^ resistentia est

octo tertias partes diametri

ad vim, qu
describit,

dum
ori-

su

vel generari possit vel tolli, in

ratione

qu componitur ex
ad excesswn hujus

ratione orificii canalis

et

ad excessum hujus

Jicii supra dimidium circuli maximi glohi,

ratione duplicata orijicii

canalis

orificii

supra circulum

maximum

glohi, et ratione

densitatis jluidi

ad densitatem
2.

glohi quamproxim.

Patet per
(^)

Corol.

Prop.

XXXVII.

procedit

vero demonstratio

quemadmodum

in Propositione prsecedente.

Scholium.

lu Propositionibus duabus novissimis (perinde ut in Lem. V.) suppono

quod aqua omnis congelatur quae globum

resisteutiam globi.
Si aqua
illa

praecedit, et cujus fluiditas auget

liquescat,

omnis

augebitur resistentia
erit et
offi-

aliquantulum.
negligi potest,

Sed augmentum

illud in his

Propositionibus parvum

propterea quod convexa superficies globi totum fer

cium

glaciei faciat.

PROPOSITIO XL.

PROBLEMA

IX.

Glohi, in medio Jluidissimo com2)resso progredientis,

invenire resisteutiam

per phnomena.
Sit

pondus globi

in vacuo,

pondus

ejus in

medio

resistente,

diameter globi,
ideoque dimidium

spatium quod

sit

ad |

D ut

densitas globi ad densitatem

motum amittet quo tempore percurreret unifonniter octo tertias diametri sucb; sed illud spatium uuiformiter percursum est ad
spatium percursum velocitate per resisteutiam
decrescente ut
tabulis

longitudinem duarin ipsius diametrorum descripserit.

(^) *

Q.

e.

d.

B E -^^

(sive

y) ad logarithmum

-,

A l .... multiplicatum per 2.30258509, et ille logarithmus est .5010300, productum ergo erit .6931,
1. ad .6931, &c. ut I D,ad 1.84852 X p, quod quidem paulo minus est quam 2 D,

desumptum

quantitatis

(sive

y)

Quemadmodum in Fropoxitione prceDemonstratio eadem manet, que in nota 281. adjungenda tantum haec sunt: resistentia autem cylindri est ad hanc vim quam proxim in ratione quas componitur ex ratione orificii canalis ad excessum hujus orificii supra dimidium cirdente.

rnaximi lobi, et ratione duplicata orificii ^^^1;, ^j excessum hujus orificii supra circui^,^ maximum globi, et ratione densitatis fl uij,y]j

&c. ideo

di

ad densitatem globi
et

(per

Corol. 2.

Prop.
est

XXXVII.);
resistentije

resistentia globi

aequalis

ideo globus in fluido ejusdem densitatis dimi-

cylindri,

per

Lem. V. VI. VII.

diam

sui

motus partem

prius

describet

quam

,Q.

e.

d.

Liber Secund.]
medii,
{^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.

66S

id est, ut

ad

B,

tempus quo globus pondre

sine

resistenti

cadendo describit spatium F,

casu suo acquirit.

Et

erit

H velocitas
potest

velocitas quam globus hocce et maxima qucum globus, pondre

suo

B,

in

medio

resistente

descendere,

per

Corol.

2.

Prop.

XXXVIII.
titur,

et resistenti,

quam

globus e
:

cum

velocitate descendens pa-

sequalis erit ejus ponderi

velocitate,
erit

resistenti ver,

quam
1.

patitur in ali

qucunque

ad pondus

in duplicata ratione velocitatis

hujus ad velocitatem illam

maximam H,

per Corol.

Prop.

XXXVIII.
vero quae
sic investi-

Hsec
oritur

est resistenti quae oritur

elasticitate,

ab inerti materiae

fluidi.

Ea
("=)

ab

tenacitate, et

frictione partium

ejus,

gabitur.

283. * Id est., ut J ad J B. Densicorporum ejusdem voluminis sunt eorumdetn pondra in vacuo (2. et 3. Lib. I.) ; sed A B pondus est pondus globi in vacuo, et A
(*)

do acquirere

posset, ut sector

A T D

ad

trian<

tates

gulum
285.

A D C
His
a,

(per Cor, 5. Prop. IX.).

AD = AB = ia, AP=x, PCi=dx,

et quia

praesuppositis,

dicantur

A C

qualis globi aqu etiam in vacuo ; nam globus aquee i.nmersum ponderis sui partem amittit xqualem ponderi paris voluminis aquse (per Cor. Ergo, &c. 6. Prop. XX.).

AC:AP=AP:AK,

erit

A K

284. * Sic investignbitur. Ut eorum qure C") hic Neviftonus profert, deraonstratio facilius intelligatur, non nulla revocanda sunt, quas in Propositionibus VIII. et IX. demonstravit.

\Z

Sunto
aequalis

C H
-;

et

A B
C

rect ad datam

A C
et

per-

pendiculares,

quidem

infnita,

B A

Centre C asymptotis C H, C. describatur per punctum B hyperbola C continue S capiantur A C, P, A proportionales, et per punctum ducatur ad hyperbolam recta Et si parallela A B. corpus grave e quietc cadat in medio quod in duplicata velocitatis ratione resistit, exponatque area A B spatium a corpore cadente descriptum ; velocitas corporis hocce casu acquisita exponi poterit per lineam A P, et ipsius velocitas maxima per datam C (per Cor. 1. et 2. Prop.

A B N

K N

NK

VI 1 1, ). Producatur jam B A ad
asqualis

ut

sit

C, jungatur C, et centro D, asymptote describaC ac vertice principali tur altra hyperbola P T Z, quae lineam

productam secet in T, infinit propinquam in

.

et

lineam

Q, ipsi

D P
^

V;

et sector

evanescens
^
,

^^.. X A C et sector -;-, D T V erit qualis P D Q C K. A T D tempus exponet quo corpus cadendo describi spatium A B N K et quo velocitatem
,.

A P at.]uirit (per Casum 2. Prop. IX.). Spatium vero quod corpus tempore quovis A T cadendo describit, erit ad spatium quod corpus velocitate maxima A C, eodem tempore unilbr-

miter progrediendo, describere potest, ut area ad aream A B T (per Cor. 1. Prop. IX.), et tempus quo corpus in medio resistente cadendo velocitatem P acquirit, erit ad tem-

N K

A
A

= ^, C K = ^ ~ triangulum P D A C = d D T V = PDQX C K d ^ = iaadx U ^ = i-a^dx unde, aa XX A T D = habetur Jaa L. a-J-x ^aa L. = iaa
^ ^ ^,
-^

Q,

X, et sector

3:

^-

a a

^k

X ^

-s

-j-

sumtis fluentibns,

a sector
'

T.

i+^

oui quantitati nihil

est,

addendum vel sub-

pus quo velocitatem

maximam A C

in

medio

ducendum
t

quia ubi

fit

A TD

o, et x

o,

non

resistente vi ponderis sui comparativi caden-

evanescit, ut oportet.

Ducatur

L O

parallela

66

PHILOSOPHIiE NATURALIS
B
si

[Mot.Corpor.
;

Demittatur globus ut pondre suo

Inveniatur numerus
infinit

in fluido descendat

et sit

tem-

pus cadendi, idque in minutis secundis

habeatur.

tempus

in minutis secundis

absolutus

qui congruit logarithme

.

= XV

K N ipsique
C A X A B C K

propinqua ; f F 4 >

et

cum sit

et (per

Theor. IV. de Hyp.)

AK KN=
,

__
1.

2,

^ a 4- x _ , , 302585093 L. ^-3L?, ideoque diyidendo "

"

XX
I

ac

K L = 2xdx2P -r

iaaL. aa xx; =
evanescit ubi
fit

A n Tz xT KNOX V A B N K fluxio sumptisque fluentibus, area A B N K = Q const.

entareae

-r,

-K-r-rr

/-V

aG L= |_
a^ X d X

per 2.5025, &c. numerus 0,4342944819

est

losarithmus tabularis numeri

a ^ a x
I

X
jc

Itaque

^^^^^^^

si per tabulas quratur numerus absolu^^. ^^^gruat logarithme 0,434294481 9

I a a L. a

a,

quia vero area x o, erit constans et area accurata A B

ABNKG =
Q NK

^^

^^.j^

j^

_. a

+x a x

jdeque x

=
li-

Est autem (284)

A C

= ^[^ \ N+l'
seu a ad x, ut ac-

ad

A P

velocitas

maxima
Quare

H ad velocitatem cadendo
Lsec velocitas erit

^aaL. aa
medio
resistente

^aaL.

aa^xx=riaaX
P quo corpus in

quisitam.
j^f

=
Spa-

Porro (284) tempus

i 1

cadendo velocitatem acquirit

N -|-

H,

sicuti

Newtonus

invenit.

tium quod globus velocitate maxim uniformiter progrediendo tempore P describit, est ad spatium 2 F quod eadem velocitate uniformiter percurrit tempore G, ut tempus P ad tempus G (5. Lib. I.), et propterea spatium illud est 2 P F Altitudo S quam globus tempore P

cadendo in medio resistente 2 P F spatium -_, , ut area A B

describit,

est

ad

NK

ad sectorem

A TD
4 a a L.
,

(284), id
a

est,

ut J a a L.
_

ad

4- X
,

aa^.

sive

ut

Li,

N,

-adL.-^
et

-|-

X
1]

sed (ex dem.) \

^

+ =
a

'

"

[N =a N -^ ~,
^^
;

ac proinde

'

aa

XX

[N 44

1]

N
2

N X [N44 N N
,
. . .

1]
,

et si logarithmi
.

sumantur in

logistici cujus

subtangens est unitas, est

P -

-+J
ne

_
N N

L. N,

et

L.

A P seu

x proportionalem,

est

ad tempus

^ ^
_L
"*"

N
a
:

quo velocitatem maximam

parativi
est,

H vi ponderissui cornAD

L. 4; ideoque L. L.

L.

+x
N

P:

B sine resistentia cadendo acquirere pot. ut sector A T ad triangulum C, id est, a ^ I T * - ^ o iaaL. aa L.

""

G=

ivr

2 L.

^
L.

L. 4

L.

Quare

erit ^^-

P G

a + X _ z= L

hoc logarithmo

= +
1

:1=
2

-t-

(53. Lib. IL).

.

Quapropter
.

si
.

logarithmus nu-

meri
erit

a
-l!

L. ^

"

N
altitudo

2P
S

Z- L. 4

P F
.{-

sumatur in
2,

tabulis, multiplicandus
7.

Quare
2
.

= ^
2

P F

L. 4

per

numerum

302585093, ut in Cor.
o

Prop.

XXXV.

factura est, et habebitur

^ G

L.
.

-|- 1

=-z
ii

At
,
.

si
,.

velimus tabularum loga-

.^..
uti,

ruhnus

muitiphcandi sunt per

numtrum

Liber Secund.]
Oj

PRINCIPIA MATHEMATICA. P
,

665
-(-

9 4'34294'4819 -

sitque

logarithmus numeri

N Z
1

et velocitas

cadendo acquisita ^
1,
sit

erit

N +

H,
1

altitudo

autem descripta
(**)

erit

3862943611
negligi

4,

605170186
4,

F.

Si fluidum satis

profundum

potest

terminus

605170186

F;

et

erit

F _ P ^ G^
2
I.ibri

1,

386294611

altitudo descripta

quamproxim.

Patent

hc per

secundi Propositionem

nonam

et ejus Corollaria,

ex hypothesi quod gloab inerti materiae.

erit tardior,

bus nuliam aliam patiatur resistentiam

nisi quse oritur

Si vero aliam insuper resistentiam patiatur, descensus

et

ex

retardatione innotescet quantitas hujus resistentiae.

Ut

corporis in fluido cadentis velocitas et descensus facilius innotescant,

cujus

composui tabulam sequentem,

descensus, secunda
citate

columna prima dnott tempora

cadendo acquisitas existente velotemporibus
illis

exhibet velocitates

maxim 100000000,

tertia exhibet spatia

cadendo

descripta existente 2

spatio

quod corpus tempore

maxim
tate

describit, et quarta exhibet spatia iisdem

cum velocitate temporibus cum veloci-

maxim

descripta.

Numeri

in quart

column sunt

-_,

et

subduin ter-

cendo numerum
tia

1,

3862944

4,

6051702 L, inveniuntur numeri

numeri per spatium
est

column,

et multiplicandi sunt hi

F
vi

ut habeantur

spatia

cadendo descripta.

Quinta his insuper adjecta

columna, quae
ponderis sui

continet spatia descripta iisdem temporibus a corpore,

comparativi B,

(^)

in vacuo cadente.
lis

2,302585092994, seu per 2,302585093. Hic numerus dicatur M, logarithmus numeri 4 in tabulis sumptus Q, et logarithmus etiam tabularis N 4- 1 ^ ^

unitati,

logarithmus
si

xim.

Sed,

velocitas

maxim

evanescit quam prodicatur H, et

velocitas

tempore
:

numen

L F. Est autem 2 in tabulis vulgaribus est 4,605170186, et 0,60206; seu accuratius 0, 60205999133, ideoquamproxim. que 1, 38629436 Q Quare altitudo S, quam globus in medio resis-

M Q

-^ F + 2 M

sit

L;

et erit

= ^

2PF

casu globi acquisita V, est

et ideo

M=

V= a
^^

x (285),

j^_ y = ^^

H4-V

a4-x
.

^,

et

. j . o S quando spatium descnptum

magnum es^
proinde

fit

i H V
j^ ^,,^

V=

sat.s

quam

proxime,
satis

ac

seu

N numerus

magnus,
Patet

tente cadendo tempore

P
4,

2
describit, est

F ~ P
F, uti

ut ex sequenti tabula manifestum erso propositum.

e) *

est.

1,

386294391

605170186
,

^^aente.

Hujus tabul con-

?'"'*' JxTo"^ . (0) * Sifimdum sans profundum

-A sit, id est, si

altitudo

S quam globus tempore

cadendo

describit, satis

magna fuerit, negligi potest terminus4,605l70186LF. Cum en.m sif L loga-

rithmus numeri

ubi N N -,

est

numerus
est lere
.

satis

Nuexponenda videtur. ^^^.j ^j^ jj column prim, quibus exprimitur pro assumuntur ratio temporis P ad tempus G, ^^^^^ ^^^. j^^ columna quarta corre^^^^ Cum enim ^pondentes faciUim reperiuntur. miispatium tempore G velocitate maxim
structio paulo fusius

magnus,
"
'

seu ubi numerus

^ "h ^ ^ N

qua*

formiter descriptum sit 2 F, et spatia eadem quibus unifonni velocitate " ^ "v- lai,.^ descripta temporibus, ., 1 JL2.: ^ describuntur, proportionalia sint; numen co-

-S-

666

PHILOSOPHIiE NATURALIS
p

[Mot. Corpor.

Tempora

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

667

Scholium.

Ut
(^)

resistentias fluidorum

investigarcm per

exprimenta,

paravi vas

ligneum quadratum, longitudine

et latitudine interna

digitorum novem
semisse,

pedis Londinensis, profunditate pedura

novem cum

idemque

implevi aqu pluviali; etglobis ex cer et plunibo incluso formatis, notavi

tempora descensus globorum, existente descensus altitudine 112 digitorum

pedis.

Pes solidus cubicus Londinensis continet 76

et pedis hujus

libras

Romanas

aquae

pluvialis,
(^)

digitus solidus continet

uncias librae hujus

seu grana 253g; etglobus aqueus diametro digiti unius descriptus con-

tinet

grana 132, 6^5 in medio

aris.

(^)

vel grana 132, 8 in vacuo;

(*)

et

globus quilibet alius est ut excessus ponderis ejus in

ejus in aqu.
Expe'. 1. Globus, cujus

vacuo supra pondus

norum
cecidit
(^)

in aqu,

altitudinem totam digitorum

pondus erat 156^ granorum in a're et 77 gra112 tempore minutorum

quatuor secundorum descripsit.

Et experimento
56Af gran.
gran.
(')

repetito, globus iterum

eodem tempore minutorum quatuor secundorum.

in

Pondus globi

vacuo

est 1

et

excessus hujus ponderis

prodit globi diameille

supra pondus globi in aqu est

ter 0,

79^

Unde

84224 partium

digiti.

Est autem ut excossus

ad pondus globi

* Pedis Londinensis. Pes Londinensis ad pedem Parisiensem ut 15 ad 16; uterqje in digitos 12, et digitus in 12 lineas dividitur. (^) * Seu grana. Libra Romana uncias 12, uncia 480. grana continet. Cor(^) 287. * Vel grana 152, 8 in vacuo. pus quodlibet ponderis sui parlera amittit in are
est

(f)

pondus granorum 132,8.

deris globi

excessus ponpondus ejus in aqu est pondus globi aq'j ejusdem cum globo E diametri ; sed globi aquae homogenei sunt ut eorumdem pondra est igitur globus E ad glo-

Nam

in vacuo supra

in vacuo ut excessus ponderis globi supra pondus ejus in aqua, ad pondus 132,8

bum C
(k) *

equalem ponderi paris voluminis aris ; corporum vero pondra absoluta sub paribus voluminibus sunt ut eorum densitates, et densitas aquae, juxta Newtonum, est ad densitatem aris ut 860 ad 1. Quare, cum globi aquei pondus in are parum diffrt ab ejusdem pondre in vacuo, dicendum est, ut 860 ad 1, ita pondus globi
aquei granorum J 32, 645 ad pondus squalis globi aris, quod proinde erit granorum 0, 1543 quam proxim. Addatur pondus hoc ponderi granorum 1 32, 645, et summa gran. 132, 7993, seu gran. 1 32, 8 erit pondus praedicti globi aquae

granorum.

pondus globi in vacuo est 1 56|f gran. enim ex pondre globi in are gran. 156^ subducatur pondus ejus in aqua, quod est gran. 77, residuum erit pondus globi aqu ejusdem voluminis gran. 79|; et propterea ('287) ut habeatur pondus globi in Tacuo, ponderi gran.
si

156j addendum
Pondus globi ^*

est

pondus gran.
,

79X
,

|, et prodit

vacuo gran. 15633 quam proxi-

quam proxim. Dato igitur pondre globi cujuslibet aquei in are. invenitur ejus pondus in vacuo, si pondeii dato addatur id quod ex divisione ejusdem ponderis per numerum 860
in vacuo

^" (288) pondus gran. 132,8 ad 79^, ut globus diainetro digiti unius
;

Est ^'"'^ i'^*'^ ^^^ diameter, &c. excessura

descriptus

habetur.
Ci qmlibet h. est ad globum aqueum^n C diametro digiti unius descriptum, ut excessus ponderis globi E in vacuo supra pondus ejus in aqua, ad

ad globum quaesitum ideoque ut diametri 1 digiti cubus 1 ad diametri globi qusesiti cubura,
q"i

fp *A''fr

'''"''"''

.^'''"'

Pronde

erit

'-^

partium

digiti

cubici.

132,8 Hujus fractionis radix cubica, seu globi diame* ter, est 0, 84224 partium digiti quam proxim.

668

PHILOSOPHIE NATURALIS
ad densitatem
dig.)

[Mot. Corpor.

in vacuo, () ita densitas aquae

tertiae

globi, {^) et ita partes octo

()

diametri globi

(viz. 2,

24597

ad spatium 2 F,

quod proinde

erit 4,

4256

dig.

Globus tempore minuti unius secundi, toto suo pondre

granorum 156^ (^) cadendo in vacuo describet digitos 193|, et pondre granorum 77, eodem tempore sine resistenti cadendo in aqu {'^) describet digitos 95, 219; C) et tempore G, quod sit ad minutum unum secundum
in subduplicat ratione spatii
2, 2128 dig. et velocitatem

seu 2, 2128 dig. ad 95, 219 dig. describet

maximam

H acquiret qucum
G
0", 15244.

potest in aqu

descendere.

(*)

Est igitur tempus

Et hoc tempore G,

cum
4,

velocitate
;

ill

maxim H, globus

describet spatium 2

digitorum

4256 0676

(*)

ideque tempore minutorum quatuor secundorum describet

spatium digitorum 116, 1245.

3,

dig.

in aqu,

in

3862944 F seu et manebit spatium 113, 0569 digitorum quod globus cadendo vase amplissimo, tempore minutorum quatuor secundorum
C')

Subducatur spatium

1,

describet.
C")

Hoc

spatium, ob angustiam vasis lignei praedicti,

(^)

minui

(") *

&c.
()

* Ita densitas aqu ad, &c. (283). Et lia partes octo terli diametri globi, Per Prop. XL. Lib. IL
*
:

Quod proinde

erit
:

4,

4256

dig.

3015 5941 2, 24597 156^1 4, 4256, quam proxim. C) 289. * Cadendo in vacuo describet digitos Quoniam corporis, prsesertim gravions, 193-|-.
:

79^

Nam

(^) 290. * Est igitur tempus G O", 15244. Si juxta notam 286, multiplicetur haec fractio per numerum 5, productum erit 0", 7622 seu 46'" fer. Quare globus, cujus diameter est 0, 84224

pondus in are 156^ gran., in aqua cadendo tempore 46'" describet spatium
partiura digiti et

osciilationes

quae in minoribus

arcubus

fiunt,

suam velocitatem 1 9 dig. circiter et maximam acquirere atque postea uniformi velocitate descendere videbitur (286).
(*) *

iisdem

quam proxim temporibus peraguntur

in

Ideque tempore minutorum quatuor sespatia ve-

are et in vacuo (per Cor. 2. Prop. Lib. 1 1.) ; spatium quod grave cadendo in vacuo tempore minuti unius secundi describit, est pe-

XX VIL

cundorum, &c. Sunt enim tempora ut

locitate

dum

Parisiensium ISj-^, seu accuratius digito-

descripta, et 0", 15244 est uniformi ad 4" ut 4, 4256 ad 116, 1245 fer. * Subducatur spatium, &c. Tempus P C) ad est minutorum secundorum quatuor, et ut

(471. Lib. L); et quia pes Londinensis pede Parisiensi minor est in ratione 15 ad 16, erit spatium illud digitorum

rum 181^ quam proxim

ita est

ad digitos 116, 1245

2 P F = ^
globus in 2 P F

sed (per Prop.

XL.) spatium quod

Londinensium 193^y, seu fere igsj. Hoc spatium augeri paululum dbet ob pondus in are oscillantis diminutum, et ide poni potest
digit.

aqua cadendo tempore

describit, est

-=;

4,

Lond.

93g quam proxim.

95,219. Nam vires uniformes sunt ut spatia quae corpus viribus illis agitatum dato tempore describit (179) ; et propterca 156^^ est ad 77 ut 193g dig. ad spatium quod globils vi ponderis granorum 77 tempore minuti unius secundi sine resistenti cadendo describit; unde spatium hoc prodit 95,219 digit. quam proxim. (') * Et tempore G, quod sit, &c. Spatia qu corpus vi ponderis sui comparativi 77 gran. sine resistenti cadendo describit, sunt in duplicata

3862944 F, neglecto, scilicet, termine 60517016 L F, qui ob parvitatem hic potest

I,

* Describet digitos

tut contemni.

C) 291. * Minui dbet in ratione, &c. Globi data velocitate moti resistenti in vase amplissi mo sit r, in vase angustiore R, hujus vasis orificium aequale sit circulo c, circulus globi maximus sit m, densitas globi S, densitas fluidi d ; vis uniformis qu totus globi motus, quo tempore octo
tertias partes

diametri suae uniformiter describeerit

ret tolli possit vel generari, sit p.

XXXVIIL)
XXXIX.)
[c

ratione

L).

temporum quil)us describuntur (27. Lib. Ergo tempus G, quo corpus vi ponderis
(per Prop.
dig.

m]
R
:

R:p=dc3:S[c im]X
:

Et
;

(per Prop.

et (per

Prop.

^
r

bus,

sui comparativi sine resistenti

F unum secundum
spatium

cadendo describit XL.), est ad minutum

digit.

[c [c ~- m] ^. c 3 ^ m] igitur velocitate globi, resistenti in vase amplissimo est ad resistentiam in vase angustiore

=
;

et propterea, conjunctis bis rationi.

Data

in subduplicat ratione spatii

seu

2,

2128

ad 95, 219

[c -5 m] in data ratione [c Brevitatis causa ponatur r ad

m]
R
ut

^
1

ad c 3. ad n.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
hujus supra semi-circulum

669
orificii vasis

dbet in ratione quae componitur ex subduplicat ratione

ad

excessum
ratione

orificii

maximum

globi et ex simplici

orificii

ejusdem ad excessum
1

ejus supra circulum

facto,

maximum

globi,

id est, in l'atione

ad 0,9914.

Quo

habebitur spatium 112,08

digitorum, quod globus cadendo in aqu in hoc vase ligneo tempore minutorum quatuor secundorum per theoriam describere debuit quamproxim. Descripsit ver digitos 112 per experimentum. Expe'. 2. Trs globi aequales, quorum pondra seorsm erant 76
1^

granorum

in are et 5^^

granorum

in aqu, successive demittebantur, et

unusquisque cecidit in aqu tempore minutorum secundorum quindecim,

casu suo describens altitudinem diffitorum 112. o (^) Computum ineundo prodeunt pondus globi in vacuo 76y^2 gran.
excessus hujus ponderis supra pondus in aqu 71^1^ gran. diameter globi

0,81296
2

dig.

octo tertias partes hujus diametri

2,16789

dig.

spatium

2,3217 dig. spatium quod globus pondre 5^6 gran. tempore \" sine resistenti cadendo describat 12, 808 dig. et tempus 0", 301056. Glo-

bus

igitur, velocitate

maxim qucum

potest in aqu vi ponderis

5^ gran.

descendere, tempore 0", 301056 describet spatium 2,3217 dig. et tem-

Quando
est,

velocitas in vase

amplissimo maxima

seu

H,

resistenti

aequalis est ponderi

resistenti

B
,,o

tempore P in vase amplissimo descriptum erit ad spatium eodem tempore in vase angustiore deidest, ad 1, scriptum, ut -v/ n " "^ <v '^' =^"h"-" , > ^ j^
|^c
.

globi in aqua, et

pore

/-^-j-TjVI ponderis B sine G

maxima
;

F est spatium quod

fflobus tt-^-.? j caden

,j,-j
%

utc

,^4r ml 2 ad
[c
l j

describit ut velocitatem illam

acquirat.

Sit

velocitas

globi in vase

angustiore,

quam cum
ponderi

acquisivit, resistenti ejus aequalis est

et

cum

resistenti globi in vase an-

j j sine resistenti cadendo pondre quo g . . . 1 V velocitatem u . f A A h, et f spatium quod eodem acquint

gustiore sequalis sit n B ubi velocitas ejus est (ex demonstratis), et resistentiae sint ut quadrata n: velocitatum, erit -j ' 1 / ov g . a/ h n : 1 Sit tempus ideoque Tj i : u l. 1, '

aut quod idem est, in ratione qy^ componitur ex subduplicat ratione orificii orificii hujus supra vasis c ad excessum c ^ semi-circulum maximum globi, et ex simplici
,n]

ratione

orificii

ejusdem c ad excessum ejus c

m,

HH:
B

,1 obus

= W^

hh
.

= nB:B =

.^

supra circulum

maximum
.^.

globi.

describit; tempore *^
.

et erit
,

=G
.

I,
g

ac

-j ' j- -^,. 84224 partium digiti, ideoque si ^.^^^^^ ^^ ^ ;^ ^^ .^^ ^^ 84224 digit. ad semihc invenietur digit. Peripheriam circuli m 1, 32352, et hinc circulus m prodit 0, 5573 par-

dictis initio scholii huiusl, et circuli

_, Sed vasis ......

.

:. / orificium c est 81 digitorum (ex s ^ ij;^4., i- , diameter

^dj-

mventa

est 0,

proinde

F f ==A/n
:

1.

Porro

spatia

m
.

tium
vase
c
'*

digiti quadrati circiter o

^
j

ex quibus habetur

*^

amplissimo tempore P, quod satis magnam ha bet rationem ad tempus G, cadendo descripta,
-

z^ 1,0069,
ni

et
'

[_c

= 1,0017, ac 2 ^J
* c

sunt

quam proxim

ut

seu ut spatia eo,

.

proinde

dem tempore motu maximo

Prop.
patet
;

XL.

ut ex et ex tabula huic scholio prfix

descripta,

et similiter

spatium eodem tempore

[c a ] "i; q^^^^ spatium in vase amplissimo descriptum ^jspatium in vase angusest ad 0569 j^ 113, [c
^j^^^

m]

1,

00861.

in

vase angustiore descriptum erit etiam ut

^^^
*J

e fere.
.

^ Quaie cum

sit

g .2PF,2PfF ad ^ ad G
ut

^^^^^ tempore minutorum quatuor secundo^um descriptum, ut 1,00861 ad 1, seu ut lad O, 9914fer; unde hoc spatium prodit 111,08
digit. *'

L,
g

id est (ex demonstr.) J ut -Y ^

n ad

1 ;
>

spatium r

Calcule ex') * Computum ineundo, &c. Perimenti primi fus exposito, nuUa superest difficultas in computo simih experimenti hujus.

670

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Subducatur spatiuni
dig.

[Mot.Corpor.

pore \B" spatium 115, 678 dig.

1,

609

dig. et

manebit spatium 114, 069

1, 3862944 F seu quod proinde globus eodeni

tempore

in vase latissimo

cadendo describere dbet.

Propter angustiam

vasis nostri detrahi dbet spatium 0,

895

dig. circiter.

Et

sic

manebit
15^'

spatium 113,174 dig. quod globus cadendo in hoc vase, tempore

describere debuit per theoriam quamproxim.

Descripsit veros digitos

112 per experimentum.

Exper.
3.

DifFerentia est insensibilis.

Globi trs aequales, quorum pondra seorsim erant 121

1

gran. in are et

gran. in aqu, successive demittebantur

et 50",

et

cadebant in

aqua temporibus 46", 47",

112.
(^)

describentes altitudinem digitorum

Per theoriam

hi

globi

cadere debuerunt tempore

40"

circiter.

Quod

tardius ceciderunt,

utrum minori proportioni

oritur,

resistentiae quas a vi
aliis

inertise in tardis

motibus

ad resistentiam qu oritur ab

causis

tribuendum

sit

an potius buUulis nonnullis globo adhrentibus, vel rare-

factioni cerae

ad calorem vel tempestatis vel manus giobum demittentis,

aqu dbet esse plurium granorum,

vel etiam erroribus insensibilibus in ponderandis globis in aqu, incertum

esse puto.

Ideque pondus globi

et fide

in

ut

experimentum certum
Exper.
4.

dignum reddatur.
rein propositionibus

Exprimenta hactenus descripta cpi, ut investigarem

antequam theoria
innotesceret.

sistentias fluidorum,

proxim prseceinventam

dentibus

exposita mihi

Postea,

ut theoriam

examinarem, paravi vas ligneum latitudine interna digitorum 8|, profunDeinde ex cer et plumbo incluso ditate pedum quindecim cum triente.
globos quatuor formavi, singulos pondre
1

39^ granorum

in a're et 1\

granorum
derabantur

in aqu.

Et hos demisi ut tempora cadendi in aqua per penoscillans,

dulum, ad semi-minuta secunda

mensurarem.

Globi, ubi ponfrigidi

et postea cadebant, frigidi erant et

aliquamdiu

manse-

rant ; quia calor ceram rarefacit, et per rarefactionem diminuit pondus

globi in aqua, et cera rarefacta

non statim ad densitatem pristinam per

uniformiter progrediendo maxim F seu 2, 6004 dig. et tem40" describet spatium 1 15, 2404 dig. Subpore ducatur spatium 1,3862944 F seu 1, 8024 dig. et manebit spatium 113,438 dig. quod globus vase amplissimo tempore 40 cadendo aqua describeret; et hoc spatnim, propter angustiam ^^^.^ aliquLntulum minui dbet, nimirum in gj^^j j j_ ^^^.^^^ ^^^^^ ^^ j^^^^ ^j^^i^^^ .^^ j,.^ digitorum ca^^^^^.^^ ^ ^^^ ^^J^ describere debuerunt tempore 40" circivelocitate

-) * Per theoriam hi globi cadere debuerunt tempore 40" circiter. Cum pondus globi sit 121 granorum in are, et 1 grani in aqua, erit pon-

describet spatium 2

dus asqualis globi aqu granorum 120; et ideo pondus globi in vacuo gran. 121^| seul21^6^ Excessus hujus ponderis supra pondus (287).
j . prodeunt 120^^. g globi diameter 0, 9671 partmm d.g.t. spatium 2 F 2, 6004 digitorum, spat.um quod globus pondere 1 gran i sine res.stentia cadendo tempore minuti unius secundi descnbit digit. 1, 5959, et tempus G 0", 9026. Hoc lempore globus cum
^ obi in aqua est gran

^,

...

lo^ 6

Tj A Unde

Liber Secund.] PRINCIPIA

frio-us

MATHEMATICA.

671

reducitur.

Antequam

caderent, immergebantur penitus in

aquam
initio

ne pondre

partis alicujus

ex aqu extantis descensus eorum sub

acceleraretur.

Et ubi penits immersi quiescebant, demittebantur quam

ne impulsum aliquem a manu demittente acciperent. Ceciderunt autem successive temporibus oscillationum 47^, ^Sj^, 50 et 51, deSed scribentes altitudinem pedum quindecim et digitorum duoruni.
cautissim,

tempestas jam paulo frigidior erat

qum cum

globi ponderabantur, ideo-

que iteravi experimentum tionum 49, 49^, 50 et 53, ac tertio temporibus oscillationum 49i, 50, 51 Experimento saepius capto, globi ceciderunt maxim ex parte et 53.
alio die, et globi

ceciderunt temporibus oscilla-

temporibus oscillationum 49^ et 50.

Ubi

tardius cecidere, suspicor eos-

dem retardtes fuisse Jam computum per

impingendo

latera vasis.
in

theoriam ineundo, prodeunt pondus globi

vacuo

139y granorum. Excessus hujus ponderis supra pondus globi in aqu 132^i gran. Diameter globi 0, 99868 dig. Octo tertiae partes diametri
2,

66315

dig.

Spatium 2
dig.

2,8066 dig.

Spatium quod globus pondre

7i granorum, tempore minuti unius secundi, sine resistenti cadendo

describit 9,
citate

88164

Et tempus

0", 376843.

maxim qucum
0",

potest in aqu vi ponderis 7g

Globus igitur, velogranorum descendere,

tempore

376843 describit spatium 2, 8066 digitorum, et tempore 1" spatium 7, 44766 digitorum, et tempore 25" seu oscillationum 50 spatium Subducatur spatium 1,386294 F, seu 1,9454 dig. et 186, 1915 dig.
manebit spatium 184,2461
tissimo describet.

Ob

quod globus eodem tempore in vase laangustiam vasis nostri, minuatur hoc spatium in
dig.

ratione quae componitur ex subduplicat ratione orificii vasis ad exccs-

sum

hujus

orificii

supra semi-circulum

maximum

globi,

et simplici

ra;

tione ejusdem orificii ad

et habebitur

excessum ejus supra circulum

maximum

globi

spatium 181, 86 digitorum, quod globus in hoc vase tempore

Descrip-

oscillationum 50 describere debuit per theoriam quamproxim.

sit

vero spatium 182 digitorum tempore oscillationum 49^ vel 50 per ex-

perimentum.
gran. in Globi quatuor pondre 154f gran. in are et 2 aqu saepe demissi, cadebant tempore oscillationum 28^, 29, 29 J et 30, et nonnunquam 31, 32 et 33, describentes altitudinem pedum quindecim

Exper.

5.

et digitorum

duorum. Per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 29 quamGlobi quinque pondre 21 2f gran. in are
demissi,
et

proxim.

Exper.

6.

79^ in
J6,

aqu

saepe

cadebant

tempore

oscillationum

15,

15^,

C72

PHILOSOPHIiE NATURALIS
18,

[Mot. Corpor.
et

17

et

describentes

altitudinem

pedum quindecim

digtorum

duoruni.

Per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 15 quamproxini.

Exper. 7. Globi quatuor pondre 293f gran. in are et 35| gran. in aqu saepe demissi, cadebant tempore oscillationum 29^, 30, 30 J, 31, 32
et 33,

describentes altitudinem

pedum quindecim

et digiti unius

cum

semisse.

Per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 28

proxim.

quam-

Causam investigando cur globorum, ejusdem ponderis

aliqui citius alii tardius caderent, in

et magnitudinis,

hanc

incidi;

quod globi ubi primum

illo

demittebantur et cadere incipiebant, oscillarent circum centra, latere

quod

forte gravius esset

primum

descendente, et

nrante.
cat aquae,
amittit

Nam

per oscillationes suas globus

motum oscillatorium gmajorera motum communi:

quam si sine oscillationibus descenderet; et communicando, partem motus proprii quo descendere deberet et pro majore vel minore oscillatione, magis vel minus retardatur. Quinetiam globus recidit
latere suo

semper a

quod per oscillationem descendit,

et

recedendo appro-

pinquat lateribus vasis et in latera nonnunquam impingitur.

latio in globis gravioribus fortior est, in

Et hsec

oscil-

majoribus aquam magis

agitt.

Qupropter, ut
cer et

oscillatio

globorum minor redderetur, globos novos ex

infigendo
ita

plumbo
esset

construxi,
et

plumbum

in latus

aliquod globi

prope superficiem ejus ;

potuit,

globum

demisi, ut latus gravius, quoad fieri

infimum ab

initio descensus.

Sic oscillationes factae sunt

multo minores quam prius,

Exper.

et globi

temporibus minus inaequalibus cecide-

runt, ut in experimentis sequentibus.

8.

Globi quatuor, pondre granorum 139 in are

et

6J in aqu,
52,

saepe demissi, ceciderunt temporibus oscillationum

non plurium quam

non pauciorum quam

circiter,

50, et

maxim ex

parte tempore oscillationum 51

describentes altitudinem digitorum 182.

Exper.

Per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 52 circiter. 9. Globi quatuor, pondre granorum 273^ in are et 140|
1 2,

in

aqu, saepius demissi, ceciderunt temporibus oscillationum non paucio-

rum quam
182.

non plurium quam

1 3,

describentes altitudinem digitorum

Per theoriam vero hi globi cadere debuerunt tempore oscillationum

11^ quamproxim.
Exper. 10.

Globi quatuor, pondre granorum

384^ in are et

119^ in

Liber Secund.]

PRINCPIA MATHEMATICA.

673

aqu, spe demissi, cadebant temporibus oscillationum 17f, 18, 18|^ et Et ubi ceciderunt tempore 19, describentes altitudinem digitorum ISlf.
oscillationum 19,

nonnunquam audivi impulsum eorum tequam ad fundum pervenerunt.

in latera vasis an-

Per theoriam vero cadere debuerunt tempore oscillationmn

proxim.

5f quamet

Exper. 11. Globi trs eequales, pondre granorum 48 in are

3ff in

aqu saepe demissi, ceciderunt temporibus oscillationum 43^, 44, 44^, 45

et 46, et

maxim ex

parte 44 et 45, describentes altitudinem digitorum

182^ quamproxim. Per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 46| circiter. Exper. 12. Globi trs quales, pondre granorum 141 in are et 4| in
aqu, aliquoties demissi, ceciderunt temporibus oscillationum 61, 62, 63,

64

et Q^^ deseribentes altitudinem

digitorum 182.

Et per theoriam cadere debuerunt tempore oscillationum 64 J quamproxim.

Per haec exprimenta manifestura

cimis,

est

quod, ubi globi tarde ceciderunt,

ut in experimentis secundis, quartis, quintis, octavis, undecimis ac duode-

tempora cadendi rect exhibentur per theoriam,

at ubi globi velo(^)

cius ceciderunt, ut in experimentis sextis, nonis ac decimis,

resistentia

paulo major
ter

extitit

quam

in duplicata ratione velocitatis.

:

Nam

globi in-

cadendum

oscillant aliquantulum

et haec oscillatio in globis levioribus

et tardius cadentibus,

ob mots languorem

cito

cesst;

in gi'avioribus
et

autem

et majoribus,

ob mots fortitudinem diutius durt,

non

nisi post

plures oscillationes ab aqu ambiente cohiberi potest.

Quinetiam

globi,

quo velociores
quent,

sunt, eo

minus premuntur a

fluido ad posticas suas partes;

et si velocitas perpetuo augeatur,

(^) nisi

spatium vacuum tandem a tergo relin-

compressio

fluidi

simul augeatur.
C^)

Dbet autem compressio

fluidi (per

Prop.

XXXII.

et

XXXIII.)
edem

augeri in duplicata ratione

velocitatis,

ut resistentia

sit in

duplicata ratione.

Quoniam hoc

non

fit,

globi velociores paulo minus premuntur a tergo, et defectu pres-

(^) * Resistentia paulo major exlilit quam in duplicata ratio7ie velocitatii. Si enim resistentia accurat esset in duplicata velocitatis ratione,

ad posticas
nisi fluidi

illius

partes satis cito recurrere et

locum a globo relictum statim occupare nequeat,

compressio augeatur, ut per fluidum
pressio et motus celerrus propagentur. (^) * Augeri in duplicata ratione velocitatis, &c. partes fluidi per compressionem in

tempora cadendi

exprimenta quam per theoriam definita, quarentur; at si resistentia major quam in duplicata ratione velocitatis, tempora quibus corpus cadendo datum spatium describit, majora esse debent in experimentis quam in theori, qu minorera resistentiam supponit. i^) * Nisi compressio Jluidi simul augeatur. Tanla enim esse potest globi velocitas, ut fluidum Vot. I.
tara per

Nam

se

mutuo agunt

et reagunt, et si vires

fluidi particulae se

mutu

agitant,

quibus augeantur in

edem

duplicata ratione velocitatis, resistentia est in ratione duplicata, per Cor. 2. Prop.

XXXIII.

Uu

674
sionis hujus,
velocitatis.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
resistentia

[Mot. Corpor.

eorum

fit

paulo major

qum

in duplicata ratione

Congruit igitur theoria

cum phaenomenis corporum cadentium

in aqu,

reliquum est ut examinemus phasnomena cadentium in are.

Exper. 13.

A
et

culmine Ecclesiae Sancti Pauli, in urbe Londini, mense

vitrei

Junio 1710 globi duo

alter aris;

simul demittebantur, unus argenti vivi plenus,

cadendo describebant altitudinem pedum Londinensium

ejus

220.

Tabula lignea ad unum

terminum

polis ferreis suspendebatur,

ad alterum pessulo ligneo incumbebat;

et globi

duo huic
fili

tabulae impositi

simul demittebantur, subtrahendo pessulum ope

demissi ut tabula polis ferreis

ferrei

ad terram usque

solummodo innixa super iisdem devolveretur, eodem temporis momento pendulum ad minuta secunda oscillans, per et filum illud ferreum tractum demitteretur et oscillare inciperet. Diametri

et

pondra globorum ac tempora cadendi exhibentur

C^)

in tabula

sequente.

Globorum mercurio jplenorum.

Liber Secund.]
bant tabulae prope

PRINCIPIA MATHEMATICA.
mdium
et
ejus, et

675

paulo quidem propiores erant axi ejus

tertiis

quam

pessulo.

Et hinc tempora cadendi prorogata fuerunt minutis

octodecim

circiter,

jam

coiTigi debent

detrahendo

illa

minuta, praeser-

tim in globis majoribus qui tabule devolventi paulo diutius incumbebant

propter magnitudinem diametrorum.

Quo

facto tempora,

quibus globi

sex majores cecidre, vadent

et

8''

12''V ^'

42%

1"

42'^',

T 57% 8" 12'",

r' 42"'.

Globorum igitur are plenorum quintus, diametro digitorum quinque pondre granorum 483 constructus, cecidit tempore 8'' 12% describendo altitudinem pedum 220. (0 Pondus aquae huic globo qualis est 16600
granorum;
et

pondus

aris

eidem
est

aequalis est ^|-| gran. seu

19^

gran.

ideque pondus globi in vacuo

due aris globo

agqualis,

partes diametri globi, id

502y% gran. et hoc pondus est ad ponut 502 j% ad 19fy, et ita sunt 2 F ad octo tertias Unde 2 F prodeunt 28 ped. est, ad 13| digitos.

11 dig.

Globus cadendo in vacuo, toto suo pondre 502j" granorum,

tempore minuti unius secundi describit digitos 193^ ut supra, et pondre 483 gran. describit digitos 185, 905, et eodem pondre 483 gran. etiam
in vacuo describit spatium
et velocitatem

seu 14 ped. S\ dig.

(^)

tempore

57'''

58"",

maximam
1,

acquirit

qucum

possit in are descendere.

Hc

velocitate globus,

tempore 8"

12'", describet

spatium

pedum 245

et digi-

torum
dig.

5^.

Aufer

3863

seu 20 ped. 0^ dig. et manebunt 225 ped. 5

Hoc

spatium igitur globus tempore 8" 12'", cadendo describere deDescripsit vero spatium 202
est.

buit per tlieoriam.

pedum per experimen-

tum.

Differentia insensibilis

Similibus computis ad reliquos etiam globos are plenos applicatis, confeci

tabulam sequentem.

(0 * Pondus aqu huic globo qualis est 6600 granorum. Globus aqueus, cujus diameter est unius- digiti continet grana 132,8(287), et globorum homogeneorum, pondra sunt ut diametrorum cub,, et propterea ut 1 ad 125 ita sunt 132, 8 grana ad pondus globi aquei cujus diameter est digitorum 5, quod proinde pondus est gran. 16600. Globorum qualium pondra
1

433
ggt

_j.

ad pondus

globi,
^.^.

19-5^ seu gran. 502y' et hoc pondus aris globo Eequalis, id est, densitas ad densitatem si homogeneus fingatur,

^^ 502^-% ad IBr^r^ et ita sunt 2 F, &c., ^.^^^;^ patent u? in superioribus calculis.

sunt ut illorum densitates, et densitas aqu est ad densitatem aris ut 860 ad 1. Quare pondus
globi aris diam^etro digitorum 5 descripti est

(-s) Hoc tempus, 292. * Tempore 51'" 58"". g^g^ ^^^^ dictum est G, ducatur in numerum 5" et propterea (186) 5^ ^^ productum erit fere globus cujus diameter est 5 digit. et pondus in a^re gran. 483, tempore minutorum secundo;

Q-^Q

seu

19y

gran.

quam

proxim.

Hinc

rum quinque
citer, et

pondus globi

vitrei are pleni in

vacuo

est gran.

describet spatium 124 pedum crdeinde videbitur uniformiter descendere,

Uu2

676

PHILOSOPHIiE NATURALIS

TMot. Corpok.

Liber Secund.]
aucta

PRINCIPIA MATHEMATICA.
secundi,
et

677

nonnunquam dimidio minuti unius

toto.
et

nonnunquam minute
quarta prima

secundo
vice
;

Cadebant autem rectius vesica secunda

tertia

prima ac

secund

vice.

ruo-as suas nonnihil retardabatur.

Vesica quinta rugosa erat et per Diametros vesicarum deducebam ex

circundato mensuratis.

earum

circumferentiis

filo

tenuissimo bis

Et

theoriam contuli cum experimentis in tabula sequente, assumendo densitatem aris esse ad densitatem aquse pluvialis ut l ad 860, et computando
spatia quse globi per theoriam
(^)

describere debuerunt cadendo.

Vesicarum pondra.

678

PHILOSOPHIE NATURALIS
in scholio illo exposita, globus

[Mot. Corpor.

rum
sui

ejusdem densitatis
suae in are,

cum

aqu, descri-

bendo longitudinem semi-diametri

partem
j^t^q-

amittere deberet mots

et

At per theoriam

in

hc septim Sectione expositam

experimentis cadentium confirmatam, globus idem describendo longitu-

dinem eandem, (^) amittere deberet mots sui partem tantm ^rj^s, posito quod densitas aquae sit ad densitatem aris ut 860 ad 1 Resistentiae igi.

pendulorum majores prodiere (ob causas jam descripqum per exprimenta globorum cadentium, idque in ratione 4 ad 3 circiter. Attamen cm pendulorum in are, aqu et argento vivo osciltur per exprimenta
tas)

lantiura resistentiae a causis similibus similiter augeantur, proportio resis-

tentiarum in his mediis, tam per exprimenta pendulorum,

qum per ex-

primenta corporum cadentium,

potest

satis rect exliibebitur.

Et inde concludi

quod corporum
ita stabilitis,

in fluidis

quibuscunque fluidissimis motorum re-

sistentiae, cseteris
(')

paribus, sunt ut densitates fluidorum.

His

dicere

jam

licet

quamnam mots

sui

partem globus

quilibet,

in

fluido
Sit

quocunque projectus, dato tempore amittet quamet

proxim.

diameter globi,
velocitate

velocitas ejus sub initie motus, et

T tempus,
illo

quo globus

V
t

in vacuo describet spatium,

:

quod

sit

ad spatium f

ut densitas globi ad densitatem fluidi

et

globus in fluido

projectus, tempore quovis alio

amittet velocitatis

su partem

manente parte

T+

et describet spatium,

quod

sit

ad spatium unifor-

mi

velocitate

numeri

V eodem tempore descriptum in vacuo, ut logarithmus 4- t t T HZ multiplicatus per numerum 2,302585093 est ad numerum _
7.

per Corol.

Prop.
("*)

XXXV.

In motibus tardis resistentia potest esse

sit

paulo minor,

propterea quod figura globi paul aptior

mols svi parlem tanpars

ad motum

(*) * AniUtere deberet

amissa

tiLm 4j8ficiias

S'*^

diameter globi
fluido,

V
2

ejus vlo-

XXXVIII.).

tempore t (per Cor. 3. Prop. Globus igitur describendo lon-

sub
sit

initie

motus in

spatium

quod
aris,

ad -I ut densitas globi ad densitatem hoc est, ut 860 ad 1, ideque 2 F

=
.

gitudinem semi-diametri suse in are, per theo"^'" '" ''^^ ^^P*^'"^ S'^'=*'"'' expositam amittere
dbet iTiOts sui partem ^^
(i)

6S80
tate

^ -y- D V

sit

^ i tempus

4586

jam
licet

quo globus cum

.

veloci-

* Hig ita

stabilitis,

dicere

quam-

uniformiter progrediendo describit spatiLn 2 F, et t tempus quo edem uniformi velocitate describit

'*""* '"'"* ^*' P'''^''^ globus quilibet, i?) fluido '7'"^"*?"^ projectus et sola vi msita motus, data

spatium
3
:

et erit t
t
:

T
T

gggQ
:

:=

13760, et inde
^

-j- t
^

= 3- 13763

ideoque
V

jjuam proxime. ^ ^

= 15763 . 4586 ^ Est autem , V T+

^

tempore amittet quam proxime; theoriam enim cum experimentis consentirevidimustum in tluidis elasticis, quale est ar, tum in fluidis non Qu sequuntur, raaelasticis, quale est aqua. nifesta sunt per notam (282) ad Cor. 3. Prop.

XXXVIII.
('")* Propterea ^ .,*-,
sit

T?

,.

-^

velocitatis

-T

nuod fisura irlobi, paulo aptior r tt^tt Vil. Nam m Lemmate ad motum, &c. -J
,

Liber Secund.] PRINCIPIA

MATHEMATICA.
descripti.
elasticitas et

679

qum

figura cylindri

edem diametro

In motibus velocibu;
compreshujuS'

resistentia potest esse

sio fluidi
C^)

paulo major, propterea quod

non augeantur

in duplicata ratione velocitatis.

Sed

modi minutias hic non expendo. Et quamvis ar, aqua, argentum vivum
partium in infinitum, subtiliarentur
globis projectis

et similia fluida,

per divisionem
;

et firent

mdia

infinit fluida

tamen

haud minus

rsistrent.

Nam

resistentia,

de qu agitur

in Propositionibus praecedentibus,

oritur ab inerti materiae; et inertia

materiae corporibus essentialis est et quantitati materi semper proportionalis.

Per divisionem partium

fluidi, resistentia
:

quae oritur a tenacitate

et frictione

partium diminui quidem potest

sed quantitas materiae per

divisionem partium ejus non diminuitur; et manente quantitate materiae,

manet

ejus vis inerties, cui resistentia, de

qu hic

agitur,

semper propor-

tionalis est.

Ut

haec resistentia, diminuatur, diminui dbet quantitas ma-

teriae in spatiis

per quae corpora moventur.

et

per quae globi planetarum

cometarum

omni motus diminutione

poreo destituuntur,
dios excipias.
Projectilia utique
si

sensibili

Et propterea spatia clestia, omnes partes hberrim et sine perpetuo moventur, fluido omni corin

forte vapores longe tenuissimos et trajectos lucis ra-

motum

cient in fluidis progrediendo,

et hic

motus

oritur ab excessu pressionis fluidi

ad

projectilis partes anticas

supra pres-

sionem ad ejus
fluidis
lis.

pai-tes posticas, et

non minor

esse potest in mediis infinit

quam in are, aqu et argento vivo pro densitate materiae in singuHic autem pressionis excessus, pro quantitate su, non tantum motum
sed etiam agit in projectile ad

ciet in fluido, ()

motum

ejus

retardandum:

et propterea resistentia in
citatus,

omni fluido

est ut

motus

in fluido a projectili exaetheris,

nec minor esse potest in aethere subtilissimo pro densitate

quam
Lib.

in are,

aqu

et

argento vivo pro densitatibus

locitatis,

horum

fluidorum.
uti ex-

I r. et in

situm

est,

diameter,
(") *

qualem

sequentibus Propositionibus suppoglobi et cylindri, quorum eadem est esse resistentiam.

in

qu tamen augeri deberent,

experimento 12.
agit in projectile, per

positum

est in

Non

augeantur in duplicata ratione

ve-

() * Sed etiam Legem III.

mota

V ui

680

PHILOSOPHIE NATURALIS

[Mot.Corpor.

SECTIO
De

VIII.

motu perjiuida propagaio.

PROPOSITIO XLL

THEOREMA
jaceiit.

XXXII.

Pressio non propagatur per jiuidum secundum lineas rectas, nisi uhi parti"

cul Jluidi in directum

Si jaceant particulee a, b,
directe propagari ab a
c,

d, e in line recta, potest

qnidem pressio

ad e;

at particula e urgebit particulas obliqu

illoe

positas f et

obliqu, et particulse

f et

g non sustinebunt pressionem

illatam, nisi fulciantur a particulis ulterioribus

et

k;

qutenus autem fulciuntur, premunt

fulcientes;
et hae

particulas

non sustinebunt
1

pressionem

nisi fulciantur
sic

ab ulterioribus

et

easque premant, et

deinceps in infinitum.

Pressio igitur,
particulas quag

quam primum propagatur ad non in directum jacent, divariincipit obliqu propagari, si

care incipiet et obliqu propagabitur in infini-

tum

et

postquam

inciderit in particulas ulteriores,

quae

non

in

directum jacent,

iterum

divaricabit; idque toties,

quoties in particulas

non accurat

in directum

jacentes inciderit.
Corol.

Q.

e. d.

Si pressionis, a dato puncto per fluidum propagatae, pars aliqua

obstaculo intercipiatur ; pars reliqua, quae non intercipitur, divaricabit in

spatia

pone obstaculum.

Id quod

sic

etiam demonstrari potest.

si fieri

puncto

A propagetur pressio ququversum, idque

potest

secundum

lineas rectas, et obstaculo

NBCK
e,

perforato in

C, intercipiatur ea

omnis, praster partem coniformem

AP
f g,

Q, quae per foramen circulare

B C

transit.
;

Planis transversis d

distinguatur conus

APQ

in frusta

et interea

dum

conus

ABC,

pressionem propagande, urget

e,

frustum conicum ulterius d e g f in superficie d

et

hoc fi-ustum urget

frustum proximum f g i h in superficie f g, et frustum illud urget frustum tertium, et sic deinceps in infinitum manifestum est (per mots Legem
;

quod frustum primum d e g f, ractions frusti secundi f g i h, tantum urgebitur et premetur in superficie f g, quantum urget et premit
tertiam)

Liber Secund.]
frustum
illud
i

PRINCIPIA MATHEMATICA.

681

frustum f h

secundum. Frustuni igitur d e f g inter conum A d e et g comprimitur utrinque, et propterea (per Corol. 6. Prop. XIX.) figuram suam servare nequit, nisi vi edem comprimatur undique. Eodem igitur impetu quo premitur in superficiebus d e, f g, conabitur
cedere ad iatera d
f,

ubique (cm rigidum non

sit,

sed

omnimodo

"-^
N

m^^

wm.

i-

fluidum) excLirret ac dilatabitur, nisi fluidura ambiens adsit, quo conatus

iste cohibeatur.

Proinde conatu excurrendi, premet tam fluidum ambiens

ad Iatera d
sio

f,

g quam frustum

g h

eodem impetu
d
f,

et

propterea pres-

non minus propagabitur a

lateribus

in spatia

O,

hinc

inde,

quam propagatur a

superficie f

g versus

Q.

Q.

e. d.

PROPOSITIO

XLll.

TFIEOREMA XXXIII.
divergit

Motus omnis per Jluidum jpropagatus

recto tramite in spatia

immota.
Cas.
si fieri
1

Propagetur motus a puncto

per foramen

C, pergatque,

potest, in spatio conico

B C

P, pecundum lineas rectas diver(^)

gentes a puncto A.
in superficie
(^) Motus iste deorsum directa

Et ponamus primo quod

Sintque d
e,

motus

iste sit
1,

stagnantis aquae.
sit

f g,

i,

undarum &c. undarum

undarum^ &c. Vis

quselibet

in superficiem stagnantis

aqu

agat in A, et cavitate fact, cogat

aquam circum-

quaque ascendere, aqua elevatavi proprias gravitatis descendendo partim refluet in A, ad cavita-

tem replendam, partim in plagam oppositam feretur, et celeritate cadendo acquisit novam cavitatem formabit, atque it deinceps undae motus per successivum ascensum et descensum propagabitur in orbem.

682
singularum partes
tinctse.

PHILOSOPHM^: NATURALIS
altissimse,

[Mot. Corpok.
c!is-

vaUibus totidem intermediis ab invicem

in

partibus

undarum jugis altior est quam Igitur quoniam aqua immotis L K, N O, defluet eadem de jugorum terminis
h, k, &c. hinc inde versus

in fluidi
e, g,
i, 1,

&c.

d,

f,

KL

et

NO

et

quoniam
valles.

(^)

in

un-

darum
defluet

vallibus depressior est

quam

in fluidi partibus immotis

KL, NO;
Defluxu

eadem priore undarum

tur versus
fit

de partibus

illis

immotis in undarum

juga, posteriore valles hinc inde dilatantur et propaganet

KL

O.

Et quoniam motus undarum ab

A versus P Q
C^)

par continuum defluxum jugorum in valles proximos, ideque

cele-

rior

non

est

versus

KL

qum pro celeritate descensus et descensus aquae hinc inde et N O eadem velocitate peragi dbet propagabitur dilatatio
;
;

undarum hinc inde versus

ab

KL

et

NO

eadem

velocitate

qu undas
v

ipsae

A versus P Q rect progrediuntur. Proindeque spatium t k inde versus K L et N O ab undis dilatatis r f g r, s h

i s,

totum hinc
1 1,

m n v,

&c. occupabitur.
experiri potest.
Cas. 2.

Q.

e. d.

Hsec

ita se

habere quilibet in aqu stagnante

puncto

per

Ponamus jam quod d e, f g, h i, k 1, m n dsignent pulsus a mdium elasticum successive propagatos. C) Pulsus pro&c.
ca-

* In undarum vallibus depressior est, C") Aqua enim ab altioribus undarum partibus

dendo celeritatem acquirit, qu infr quiescentis aqua; superficiem descendit. * Celerior non est qum pro celeritate deC^)
scensus ab
in plagas

F G, et cum edem velocitate qu per A F in obstaculum incurrit, et qu, sublato obstaculo, motum per F g, seu per A F productanl continuasset, estque angulus reflexionis G F C Producatur qualis angulo incidentise A F E.
jam
linea

edem undarum altitudine, und aqua

defluit.

G F

293. tus undaa in obstaculum

definiri potest.

P Q, K L, N O squ Ex demonstratis in hoc

planum

ducto occurrat in

ut perpendiculo E etiam proF ; et quia angulus

casu,

mo-

incurrentis

e loco quasi centro propagetur. Incurrat unda in obstaculi immoti B C punctum F, cum vein locitate et directione Duct ex F. C perpendiculari E, completoque rectangulo F, F K, resolvatur motus in duos alios motus K, seu fact E,

Undarum motus

A A A

AE

FC

sequali

K,

in

motus

F,

F C

et

quia particulae aquas motu F C in obstaculum non agunt, post impactum pergent e-

K
G
non

dem qu ant impactum velocitate ac directione F C moveri. At motu K F, in obstaculum directe incurrentes motum illum
omnem, juxt
leges conflicts corporum

Cm autem aqua in F elasticorum, amittent. ab ali insequente urgeatur, et obstaculum (per Hyp. ) cedere nequet, elevabitur illa in F ; et
deind vi ponderis sui, id est, vi quali illi qu per obstaculi longitudinem elevata fuit, descendet in plagam F K, edemque proinde velocitate ac directione ab obstaculo recedet qu ad illud accesserat. Ex hoc motu F K, et ex alio F C in aqu residuo componetur motus F G, per diaF C G ; unda igigonalem parallelogrammi tur a puncto F reflectitur secundum directionem

= CFG=EFA, = A F = F G,
modo movobitur
quasi ex centro
plani

erit

EH = AEetFH

et ideo

per

aqua reflexa eodem G, ac si ex puncto H,

undarum motus propagaretur ; cmque demonstratio hc omnibus obstaculi

B C

punctis congruat,

manifestum

est

imdas reflexas eandem velocitatem eandemque figuram citr obstaculum obtinere, quas, sublato
obstaculo, ultra lineam B C habuissent. C) * 294. Pulsus propagari concips per successivas condensationes et rarefactiones medii, it

ut

primum

partes medii e puncto

Aquaquaver-

Liber Secund.]
pao-ari concipe

PRINCIPIA MATHEMATICA.

683
sic

per succcssivas condensationes

et rarefactiones medii,

ut pulsus cujusque pars densissima sph^ricam occupet superficiem

circ

cntram

descriptam, et inter pulsus successives sequalia intercdant

,.-^^'.^^^
*v\\^

intervalla.

Dsignent auteni line d

e,

f g,

i,

1,

&c. densissimas pulibi

suum

partes, per

foramen

B C

propagatas.

Et quoniam mdium
et

densius est
sum propulsa

quam

in spatiis hinc inde Versus

KL

N O,

C")

dilatabit sese

eant et condensentur, et ubi sunt densissim sphricam superficiem circ centrum descriptam occupare intelligantur, tum vi elastic rarfiant et dilatatione su partim versus centrum A redeant, partim a centio illoquaqua-

dilatatur, et particulas a, b, c, &c. in pristina luca successive repellit, dum intere ali particulae ut g, h, &c. versus q progrediuntur ; que motu mdium rursus condensatur versus q, e

deinde utrinqu dilatatur,

atqu

it

deincep

p q

versum recdant
ita ut

et partes vicinas propulsent ; condensentur, atque it successivis condensationibus et dilatationibus agitetur totum mdium. Que ut clarius intelligantur, motum particularum aris in uno praedict sphaera radio contemplemur. Sint a, b, c, d, &c. puncta physica medii quiescentis in rect a q, ad sequales ab invicem distantias sita. Punctum a, vi qulibet acclratrice urgeatur, secundm directionem, a q, et deinde cessante vis illius actione, per celeritatem acquisitam moveatur. Non poterit it moveri particula a, quin successive moveantur particulas aliae b, c, d, e, &c. et quia mdium elasticum in intervallis b c, c d, de, &c. gradatim condensatur et vim elasticam majorera acquirit qu celeritas particul a, sibi relict continuo minuitur ac feindem prorsus extinguitur; tum vero mdium condensatum vi su elastic utrinqu tam versus a, quam versus q

pulsus per successivas condensationes et rarefac* Ha;c pulsuum in tiones medii propagantur. medio elastico genitorum natur, ad Prop. XLVII. fusius expendetur, sed isto in loco hc
sufficere videntur. (^) * Dilatabit sese

elasticam quas

vi

tam versus, &c. Per vim comprimenti qu partes medii

est, et in

condensantur, aequalis

omnem

loci cir-

cumferentiam
295.
tari potest

agit.

Motus pulsuum
ut analogus

in

medio

elastico spec-

cum motu undarum iu superficie aqu stagnantis nam condensatio par;

tium medii elastici locum tenet elevationis aquarum, vis elastic medii locum gravitatis aquae, et
pars pulsuum densissima parti undarum altissimae Und in utroque motu, medii correspondet. particul per brevia spatia eunt et redeunt, intereadum pulsus vel unda propagatur (294) et eodem modo que (293 undarum reflexionem ex-

684>

PHILOSOPHIE. NATURALIS
spatia
;

[Mot. Corpok.
versus pulsuum
interval-

tam versus

illa

K L, N O

utrinque

sita,

quam

rariora intervalla

eoque pacto rarus

semper evadens e regione

lorum ac densius e regione pulsuum, participabit eorundem motum.

Et

quoniam pulsuum progressivus motus

oritur a perptua relaxatione paret pulsus

tium densiorum versus antecedentia intervalla rariora;

fer celeritate sese in medii partes quiescentes

edem

L,

NO

hinc inde re~

laxare debent
spatia

pulsus

illi

edem

fer celeritate sese dilatabunt

undique in
;

immota
monte

spatium
qui vel

K L, N O, qu propagantur directe a centro A ideque totum K L N O occupabunt. Q. e. d. Hoc experimur in sonis,

interposito audiuntur, vel in cubiculum per fenestram adposita atque percussa,

posuimus, demonstratur pulsus ab obstaculo piano B C, (vid. fig. not. 293.) it repercuti ut sit angukis reflexionis qualis angulo iiicidentias,
identique sit nnedii motus post reflexionem qui produceretur, si pulsus ex centro sublato obstaculo, propagaretur. Sed ut hujus Sectionis doctrinaquas soni phiiomenis explicandis accommodata est, meiius intell igatur, nonnuUa de natur soni et de motu corporum resonantium praemittenda sunt. 296. Defiiiitio. So7ius directus est, qui a corpore sonoro ad organum audits rect line fertur. Sonus reflexus qui a corpore sonoro in alia corpora fertur, et inde ad aurem reflectitur. 297. Propositio. Sonus est j'nrlicularum corporis resonantis motus tremulus ac vibratorius a'ri commuiiicattis et ad aures delalus. Haec Propositio notissimig experimentis certa est. Nam corpora non rsonant nisi percutiantur, et maxime omnium rsonant corpora duraatqu elastica

dum

eductur

ae'r,

sonum

languidiorem reddunt et exhausto a're, nullum qui possit percipi. Est igitur ar vehiculum soni attamen totius a're molis motus qui in vento cernitur, per se ad producendum sonum non valet, sed vibratorius particularum motus
:

satis validus necessarius est.

298.

Lemma.

Si
sint
lis

curcarum diiarum

A F abscissam communem A S habentium, ordinale S , S

B,

semper ad invicem in data

in injinitum ut curvce tan-

ratione, intminutis

dem

concidant

cum

axe

S,

erit

idlima ratio

curvatur eadem qv.ee ordinntarum. Duc novam ordinatam s p curvis occurrentem in p et b, et ad puncta B et P duc tangentes occurrentes ordi Tum ob datam ordinatanataa nov in C et c. rum rationem, tangentes productaD ad idem axis punctum T concurrent [256. Lib. I.) et ide ob parallelas S B, s C, erit
et

quorum
elastica

partes iclu flectuniur, et deinde vi su

resiliunt^

sC:sc=SB:SP SB:SP = sb:sp; unde sC:sc = sb:sp =sC sb: se sp =

(per

Hj'p.)

atqu it tremulo ac motu agitantur. Particularum corporis resonantis subsultus visu et tactu percipitur; chart frustula corpori rsovibratorio

nant! insidentia subsultare oculis cernuntur et admot manu partium fremitus

sentitur.
sici

Verm si fi des instrument! mutensa non fuerit, licet oscillationes tota peragat, sonum non edit ; et forcipis focariae crura digitis constricta et extemplo dimissa, oscillationes agunt sine sono ; at si oscillando corpus aliquod durum percutiunt,
rsonant ex quibus dedncitur sonum non solo totius corporis osciilatorio motu, sed particularum ipsius tremore produci. Hic motus a'ri contiguo communicatur et pulsus excitt (294). Cm
;

b C
tse

prop aquam stagnantem tympanum quatitur,

subsultus observantur in

instrumentorum

aqu superficie. musicorum pulsantur

Dum
nervi,

pulvisculi qui ari innatant et radio Solis fiunt conspicui, conformiter ad fremitum nervorum

c S B S P, concidant jam ordina S B, et lineolae evanescentes b C, p c. erunt subtens angiilorum contactas b B C, p P c, et ordiiiatis S B, S P in infinitum diminutis, ut curvae tandem concidant cum axe A S. subtens illa? perpendiculares vadent ad curvas, iietque B b aequalis P p. Sed in hc hypothe.si, b C , j anguli contacius sunt ad mvicem ut -^r-r, au Bb
:

s b,

subsultare videntur.
sicis,

Si ex duabus chordis muhomogeneis, qualibus et que tensis una

Pp

(154. Lib. L), hoc

est,

ut b

C ad p c,

Quar

curvatur in

et P, que angulis contacts pro-

pulsetur ut sonum edat, altra prioris vicina concutitur et similiter resonat. Tandem corpora sonora sub campan antliae pneumaticee

portionales sunt (121. Lib. I.) erunt subtensis b C, p c, ac proind (ex dem.) ordinatis S B, S proportionales. Q. e. d.

Liber Secund.] PRINCIPIA

missi sese in

MATHEMATICA.
oppositis,
licet.

686

omnes

cubiculi partes dilatant, inque angulis

omnibus audiun-

tur, non tam reflexi a parietibus gati, quantum ex sensu judicare

quam a

fenestr directe propa-

Cas. 3.

Ponaraus denique quod motus cujuscunque generis propagetur

ab

per foramen

B C

et

quoniam propagatio

ista

non

fit,

nisi

qutenus

partes medii centro

propiores urgent

commoventque

partes ulteriores;

%% m %%% Am^^""
N
'"%;
""%

"""""X

et partes quse

urgentur

fluidae sunt,

ideque recedunt quaquaversum in

versus medii partes

regiones ubi minus premuntur:

recdent eaedem

omnes

quiescentes,

tam

latrales

KL

et

O, qum anteriores

Q,

eoque pacto motus omnis, quam primurn per foramen

tari incipiet et

B C

transiit,

dila-

indetanquam a principio
e. d.

et centro, in partes

omnes

directe

propagari.
299.

Q.

Lemma.

Vis acceleratrix

qu punc-

tum

quodlibet

crassi

urgelur,
oscillt ur,
loco.

nervi tensi et uniformiter duni per breviss'vium sj)aest

tium eodem

ut

Nervus

A C

neroi curvatura in pondre ten-

sus oscillando pervenerit ad positionem curciim axe A C fcr coincidentis, vae pondre tendiet quia linea recta C tur ubique aqualiter, aequalis quoqiie erit

APC,

omnium partium curv quamSumatur punctum p, puncto P quamproximum, et ductis tangentibus P t, p t

tensio

APC

proxime.

conu rrentibus in t, compleatur parallelogrammum P t p r, ducanturque ad curvam normales P O, p O concurrentes in O, vires aequales quibus arcus evanescens P p, (qui

sumi potest pro arcu circuli radio

ti

PO

descrip.

(121. Lib. 1.) in directionibus tangentium

PHILOSOPHIE NATURALIS
P,
t p,

[Mot. Corpor

pentes
z

illas

hinc ind trahitur, exponantur per tanquales, et singulae resolvantur in

duas alias vires, vis quidem t P in vires t z et P, et vis t p in vires t z, seu z r et z p vires K P, z p, quales et opposit nullum motum in arcu P p producent, at viribus t z et z r, simul, seu vi tot t r, in directione t r, siv P O urgcbiiur. Erit igitur vis motrix qu particula P p in directione t r urgetur, ad fili tensionem in P vel p per quam generatur vis illa ut t r ad t P.

tis distantia maxiina ab axe A S punctis ornnibus jam quiescentibus, eaque sit hujiis curvfe sit ad curvaturam in natura ut curvatura in P, in ratione distantise R ad distantiam P S. Hoc posito erit acceleratio in Q, ad accelerationem in P in edem ratione Q, R ad P S (per Lem. superius 299.) ideque initio mots spatia

Q Q

simul percursa Q,q, P p, erunt in edem ratione, et divisim spatia percurrenda q R, p S, erunt in edem ratione ad PS; und etiam accelerationes novas in punctis q et p, erunt in edem ratione Q, ad (299, 298.) atqiie erunt ad accelerationes priores in et P, uf distantiae q et p S ad distaniias Q. et Ergo puncti cujusvis P, vel in (299, 298.). edem curv A P C vel in diversis

QR

PS

PS

AQ,PCetAqpc,
est

spectati acceleratio

semper

ut ejusdem distantia ac axe mots Quar (per Prop. LI. Lib. I.) puncta omnia nervi ad axem simul perveniunt, simul

C.

redeunt et oscillationes singulas peragunt dato tempore ad instar corporis in cycloide oscillantis.

Q.

e. d.

Cas. 2.

Si chorda plectro

modo

percussa
in

nondum
angulus

induerit

fom:am curv

primo

Sed (ex natur

circuli)

r,

aequalis

arcus P p sit utriusque est angulo p, mensura, etpropteretrianguliimisoscele P Op, Quar P p simile est triangulo isosceli t P r. est ad P O ut t r ad t P, hoc est, ut vis motrix qu particula P p in directione t r seu P O urgetur ad fili tensionem datam G, et ideo vis illa

P O

cum

curvatura in P ad curvaturam in in majori vel minori ratione qum R. Sit in madistantia; P S ad distantiam jori ratione, et erit velocitas in P, ad velocitatem
casu descriptee,
erit

in

Q,

in

ratione majore

quam P S ad

Q,

R,

est ut t,aL "-

P pQ
p

-.

Cum

, vis acceleratrix sit igitur &

.^

-^

ratione vis motricis directe et materiae movend invers (per Def. 8. Lib. I.) et materia movenda sit hic ut P p, ob qualem ubique nervi crassi-

(299) et spatium P p tempore minimo descriptum ad spatium q, eodem tempore descriptum R, ideoque jn ratione majore quam P S ad divisim eritp Sminor respectu P S, qum q R, respectu et quia curvatura cum distantiis ab ^. ; ' ^ ^ ., , ii axe minuitur ac concidente curva cum axe nulla evadit, erit etiam curvatura in p, minor respectu curvaturae in P, quam curvatura in q, respectu curvaturae in Q, et indc (299) acceleratio in p,

QR

tudinem,
est, in

erit

vis acceleratrix

ut -p-p;? id

ratione inversa radii circuli curvam osculantis in P, ideoque in ratione curva-

tura in

(121. Lib. L).

Q.

e.

d.

PROPOSITIO.
C uniformiter 300. Si chorda musica crassa et pondre (t lensa, it inflectatur dum resonat, ut ejus elongatio rtiaximu ab
axe rnots
tensionis

A C sitfer insensibilis

et ideo vis

non mutetur per auctani chord

radiorum curvatur ad axein

longitudinem in majoribus suis ab axe distantiis et inclinatio

minor respectu

accelerationis in P,

quam

accele-

C in Q negligi possit, ea erit natura curv quam chorda oscillando inflectitur, in quovis articula mots ejusdem chord ut ductis pro libitu
ordinatis ad axem normalibus Q R, PS sit curvatura in Q, ad curvaturajn in P, ut Q R, ad P S, ac puncta omnia Q, P simul ad axem pervenientia et simul redeuntia oscillationes suas ovines eodem tempore peragant ad instar penduli
oscUlantis
in,

ratio in q, respectu accelerationis in Q. Majoris igitur velocitatis acceleratione semper decrescente et minoris velocitatis acceleratione e contra

semper crescente, respectu distantiarum ab axe A C, motus inter se tandem it temperabuntur, ut punctis P et Q pervenientibus in loca qua-

dam

m et n,

tum

velocitates,

tum

accelerationes

futurcB sint distantiis

S,

cycloide.

ideoque curv

Cas.

1.

Sit

curva

AQPC

chordte oscillan-

quam

n C, jam descripsimus in Casu 1., motus dehinc

proportionales, existente edem

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
mn
siv

687
erit

onines conspirabunt, atqu idem eveniet, si sit in minore curvatura in P ad curvaturam in

perpendiculum

(ex natur circuli)

N evaneseente M m, NM: ND=Nt: Nr,

t
;

ratione
sica,

quam distantise P S ad distantiara Q, R. Quar quocumque modo percutiatur chorda muquam

1.

-^ '2ax
igitur

citissim induet

formam

curve in

d xx: a=dx: Nn=-/^ 2ax XX

a X

Casu

descriptse,

atqu perget mo^eri more

Est

dy= NnXV'
r

'

^*^

sumptis

ibidem descripto.

Q.

e. d.

Cseteriim inflexionts seu distantias admodum parvas ab axe motiis tara in chordis musicis quam in laminis elasticis ex quibus corpora sonora
fingi potest, viribus acceleratricibus proportionales et proind oscillationes esss isochronas oxperimentis ostendit clariss.

fluentibus
nihil

B N
vel

cui asquationi

addendum

compacta esse

N, evaneseente

ubi

PM

PM

subducendum est, cum arcus

seu y evanescat. seu ubi fit y

coincidit

cum C D,

Verum
-^

L,

Gravesandius in Elem. Phys. et Mersennus in Harmoni Universali lon-

giorum chordarum vibrationes isochronasoculis observavit.

Si ver chorda

nimi

vi pulsetur,

vis acceleratrix in

experimentis crescit in majori ratione distantiae ab axe mots et osciltempore absolvuntur. C et 301. Corol. 1. Datisaxibus curva musica sic potest describi. Centro et l'adio B describatur circuli quadrans B E ; ducatur ad circulo B D, perpendicularis occurrens in N, et producatur ad P, ut sit P ad C, in ratione arciis

quam

lationes breviori

BD

D N

MN

N, ad arcum quadrantalem B N E, dico punctum P esse in eurv music ABC. Sit enim F punctum curv muscae ABC,

est

B N := B N

E,

et

proptere
r

et

dicantur B D B M= PM= M D= ^a
3, z

a,

A C = L, D C
B P

s, y, arcus X, radius curvaturae in

XV-' atqu adeo V

in quolibet c urvae
et

-= b^"
est
:

i i

L= B N E L
^"^''^

P B

= =
r
;

i L, S

puncto r,

BNXiL = p~SF|r~'
N D

et si fluxio

d s sive P p constans sumatur, erit (126. Lib. I.) radius curvaturae in P, seu P

est

sr>T^ =.= Sed (ex dem.) . B d d y d d y ad P S ut curvatura in B ad curvaturam in P, id est, ut radius curvatur in P ad radium
j

dsdz --

dsdx :

P M est B N E.

proind y

-i

L
d.

ad

D
e.

=BN

ut arcus

B N

E, hoc est, ad quadrantem

Q.

curvaturae in B, seu a

Quar

raddy=xdxds adxd
M

dsdx ddy
s,

seu ad 302. Corol. 2. Quia P S est ad B I* S ut radius r ad radium P O, erit P O Sit diameter circuli ad circumferentiam a r. c, E ut 1 ad ^ seu ut 1 ad c et ideo a ad B
a,

BNE = f ac, etcumsit(301) a/ = ~B N E'

r
et
fit

rady=rixxds axds-|-Qds.
neseente B seu (per Cor. 1,

sumptis fluentibus, addit constante Q, d

s,

eut a/ '^
atqu

= = a a a
r
j_i
1

L L
et r

et

^L

Eva-

tio in liane abit

rads=
Quare
b,

X, fit d y :^ d s, seu B P Lem. VII. Lib. I.) etaqua-

POXPS = ar
PROPOSITIO.

Q,ds, ideoque conpuncto Pona[r

stans Q,

i X X = b ut a d y = a bb]ds, etrraady^=[ra bb]'ds^ == a b d y a b d X -f und deducitur [2rabb h z= y quia curva ABC a b b] d X

tur a X
[r
sit

erit

rady[ra-|-^xx ax]ds.
r b] 2
2
[r

=.

r a.

in quovis curva;

b]

'^'\

li

[r

et

fer

coincidit cum axe A C (per Hyp.) ac ideo quantitas b b minima est respectu quantitatis r a in qu' radius curvaturae r maximus est, si conferatur cum a vel x asquatio in hanc abibit

303. Si diameter circuli sit ad circwnferentiam ut 1, ad c, et chorda; jnusic uniforiniter crasses Icn^itudo sit L, pondus P, pondus <]uo tenditur G et penduli in cycloide oscillantis longiludo ; tempus quo chorda illa oscillationem unam perjicit, erit ad tempus unius oscillationis penduli in

ratione subduplicat

PL

ad

c c

G numeras
;

2rabbdy^ = rraadx2, ex qu eruitur I i i r"^ r^a^dx r X , adx y = / o = V2ax XX ^-n, y^2ax xx Ducatur in circulo altra ordinata m n priori M N proxima, et ex puncto N demittatur ad

vero oscillationuni chord tempore unis oscillationis

penduli
vis

,.

erit c

,D G -

P p in loco P, existens urgetur dicatur A, ejusdem pondus B et (per dem. 299c) erit A ad G, ut P p ad P O, et ob uniformem chordse crassitudinem est P ad B, ut
Nam
qu
particula

688

PHILOSOPHIE NATURALIS
P
p, et his rationibus conjunctis,

[Mot. Corpor.

P O und fit A ad B ut G X L ad P O X P- Jam si particula P p vi motrice ceu pondre A sollicitata oscillaretur in

ad

ad

X G

P X

A.

ut L, ad

Parisiensium S et lineai-um 8-|, seu digit. ^^: ^ singulas oscillationes tempore minuti unius secundi absolvit (471. Lib. 1.) et prEeterea ut 113 ad 355; itdiameter 1 ad circuli circumferentiam
c,

cycloide cujus perimeter tota quaret duplam distantiam P S, tempus unius vibrationis in cycloide Eequale esset tempori vibrationis unius chord musicae seu particulae P p ; quia vis particulse P p, in cycloide oscillantis semper decrescit in ratione distanti ejus a puncto infimo seu medio cycloidis, quemadmodum vis illa decrescit in ratione distanti a puncto S cum par-

qua; proinde erit yff Quai si loco scribantur ipsorum valores in formula,

D et

erit

V
y'

2_^ -^7P L

_ =

55 5 ,/ 555
1
]

881
t'4

L P

19,0341

G
7^-T
Je

quamproxime.
Si conferantur

305. Corol. 2.

variarum chor-

p vibrationes suas agit in rect P S, et vis motrix particulte in puncto cycloidis altissimo aequalis est vi raotrici A, (per Cor. Prop. LI.
ticula

darum

oscillationes, quia quantitates c et

in

formula c \/

P L

datas sunt,

numeri

vibratio-

num

dato tempore peractarum erunt

,

ut \/ --j

et ideo

tempora quibus

singulcB vibrationes fiunt ut

\/

P L ^

Si vero particula P p pondre suo Lib. I.). absoluto B oscilletur in cycloide cujus perimeter (per tota sit 2 D, erit hujus penduli longiludo Cor. Prop. L. Lib. I.), et tempus unius vibrationis chorda; music erit ad tempus unius oscillationis penduli in ratione composit ex subdu-

Sad longitudinem plicat ratione longitudinis ad vim D, et subduplicat ratione ponderis id est, in raII.); Lib. (Cor. 5. Prop.

XXIV.

(473. Lib. L). 306. Corol. 3. lisdem positis, si prtere chordae sint homogene, aequ crassas et aequ tensae, cum in eo casu pondus datum sit et pondus P sit ut chorda longitudo L, tempora quibus singulae vibrationes fiunt, erunt ut /y/ L L, seu ut chordarum longitudines ; quod experimentis confirmavit clariss. Gravesande in Elem. Physices. SchoUo)i, QucB de chordis vibrantibus hue usque diximus, ea fer omnia, nonnuUis tamen immutatis, mutuati sumus ex Tractatu de methodo incrementorum clariss. Taylor. Formulas nostris similes dedre celeberrimi viri, Sauveur in Monumentis Acad. Paris, an. 1713. et Daniel Bernoulli tum in Actis Petropol. tum in Dissertatione de Propagatione Lucis, ab Academi Regi Paris, prasmio condecorat an. 1756.

tione subduplicat quantitatis

PO X P

ad quantitatem

GL
Q.

D, atque ideo ob

=
G

(202.) in ratione
c c
^

P O X subduplicat P L

P>

PROPOSITIO.
307. Si numeri vibrationum quas chordce mudato tem,pore pemgunt, sint inter se ut numeri 24, 27, 30, .32, 36, 40, 45, 48, chordae illae tonos edent qui his notissimis vocibus significantur, UT, RE, MI, FA, SOL, LA, SI, ut, Haec Propositio initio sumpto a tono graviori. experimenlis demonstrata est ; nam nervi musici

ad c c

D.

e. d.

Quia vero numerus vibrationum isochronarum quas chorda vel pendulum tempore quovis dato
peragunt sunt inverse ut oscillationum tempora, erit numerus vibrationum quas chorda musica tempore unius oscillationis penduli prsedicti peragit ad unitatem ut tempus unius oscillationis penduli ad tempus unius vibrationis chordae, D, ad ideoque in ratione subduplicat c c P L, et proinde numerus vibrationum quas chorda musica peragit eo tempore quo pendulum semel oscillatur est cujus longitudo est

siccB

homogenei, aequ

crassi

eodemque pondre

tensi,

longitudines sunt inverse ut numeri illi, tonos quos diximus edunt, et horum nervorum longitudines sunt invers ut numeri vibrationum quas dato tempore absolvunt et directe ut singu-

quorum

larum vibrationum tempora ideoque ut 180, 160,

144, 135, 120, 108, 96, 90: (306).

304. Corol. 1. Si longitudo chordse L digitis pedis Parisiensis exprimatur, numerus vibrationum quas chorda tempore minuti unius secundi
peragit, erit

19,0341 y'

p-f

quamproxime.

308. Corol. Sonorum differentia secundijm grave et acutum, a minori vel majori numro vibrationum quas chovd music dato tempore peragunt, pendet, et eo graviores sunt soni qu tardiores sunt singulae cbordarum vibrationes et
contra.

Nara pendulum cujus longitudo

est

pedum

LiBKR Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

6 89

PROPOSITIO XLIIL THEOREIMA XXXIV.

Corpus omue tremulum in medio elastico propagabit motum pulsuum undique in directum
tahit.
;

in medio verb non elastico

motum

circidarem exci-

Cas. 1.
itu

Nam

partes corporis tremuli vicibus alternis eundo etredeundo,

sibi

suo urgebunt et propellent partes medii

et

proximas, et urgendo

compriment easdem

condensabunt

dein reditu suo sinent partes com-

pressas recedere et sese expandere.

Igitur partes medii corpori tremulo

proximae ibunt et redibunt per

vices,

ad instar partium corporis

illius tre-

muli: et qu ratione partes corporis liujus agitabant hasce medii partes,

hae similibus tremoribus agitatae agitabunt partes sibi proximas,
similiter agitatae agitabunt ulteriores,
et sic

eque

deinceps in infnitum.
et

Et
re-

quemadmodum

medii partes primas eundo condensantur

redeundo

laxantur, sic partes reliquse quoties eunt condensabuntur, et quoties re-

deunt sese expandent.

(sic

Et propterea non omnes ibunt

distantias servando,

et

simul redibunt
rarfirent et

enim determinatas ab invicem

aliquae

non

condensarentur per vices) sed accedendo ab invicem ubi condensantur, et

recedendo ubi rarefiunt,

(^)

earum ibunt dum

aliae

redeunt; idque

vicibus alternis in infinitum.

Partes autem euntes et eundo condensat,

feriunt obstacula, sunt pulsus;
et

ob motum suum progressivum, quo

buntur;

propterea pulsus successivi a corpore omni tremulo in directum propaga-

idque aequalibus circiter ab invicem

distantiis,

(^)

ob qualia

temporis intervalla, quibus corpus tremoribus suis singulis singulos pulsus

Et quanquam corporis tremuli partes eant et redeant secundum plagam aliquam certam et determinatam, tamen pulsus inde per mdium
excitt.

PROPOSITIO.
rum
S09. Corpora sonora homogenea et similia quolatera homologa ratonem hahent inversam

poris propagatur : quod quidem leviora chartas frustula superficiel corporis resonantis imposita,

tremore suo indicant.

fiumerorum 24, 27, 30, 52, 36, 40, 45, 48, tonos
edunt,

UT, RE, MI, FA, SOL, LA, SI, ut. Hanc Proposiiionem probant exprimenta quae in
oculis
et

PROPOSITIO.
SU. Campan
figura ictu clav it mutari cemitur ut cum rotunda esset, fit ovaia quandi auditur sonus, alternis mutatur oscil-

campanis, cylindris et prismatibus homogeneis et

similibus habuerunt Mersennus in Harmoni Universali et D. Carr in Monum. Acad. Reg.

an. 1709.

lationibus.

PROPOSITIO.
lus

310. corpus sonarumjKrculiturjtremuparticularum motus ex ictu et vi elaslic

remotis obstaculis, per superficiem cor*
I.

Dum

312. Corol. Ex tribus ultimis Propositionibus concludere licet, ut in chordis ita et in aliis corporibus resonantibus, tonos pendere a numro vibrationum seu undulationum quas date tempore peraguntur.
(f)

:rentus,

(^) *

Vol,

Aiiqu earum ibunt (2S4). Ob esqualia temporis intervalla (300),

690

PHILOSOPHItE NATURALIS
illo

[Mot. Corpok.
;

propagati sese dilatabunt ad latera, per Propositionem praecedentem

et a

corpore

tremulo tanquam centre communi, secundum superficies pro-

pemodum

sphaericas et concentricas, undique propagabuntur.

Cujus

rei

exemplum aliquod habemus in uiidis, qu si digito tremulo excitentur, non solum pergent hinc inde secundum plagam motus digiti, sed, in mo-

dum

circulorum concentricorum, digitum statim cingent et undique pro-

pagabuntur.
Cas. 2.
(^)

Nam
Quod

gravitas
si

undarum supplet locum vis elasticae. mdium non sit elasticum quoniam ejus
:

partes a

corporis tremuli partibus vibratis pressas condensari nequeunt, propagabitur motus in instanti ad partes ubi

mdium

facillim cedit,

hoc

est,

ad

partes quas corpus

est casus

tremulum

alioqui vacuas a tergo relinqueret.

Idem
ce-

cum

casu corporis in medio quocunque projecti.

Mdium

dendo
git

projectilibus,

non

recedit in infinitum

sed in circulum eundo, per-

ad spatia quae corpus relinquit a tergo.

pergit in partem quamcunque,
coi-pus relinquit;

Igitur quoties corpus tremu-

lum

mdium cedendo

perget per circulum

ad partes quas
priorem,

et quoties

corpus regreditur ad locum

mdium

inde repelletur et ad locum

sit

suum priorem

redibit.
fexile,

Et
si

quamvis corpus tremulum non

firmum, sed modis omnibus

tamen magnitudine datum maneat, quoniam tremoribus

suis nequit

m-

dium

ubivis urgere, quin alibi

eidem simul cedat ;

efficiet

Ut mdium, re-

cedendo a partibus ubi premitur, pergat semper in orbem ad partes quae

eidem cedunt.
Corol.

Q.

e.

d.

Hallucinantur igitur qui credunt agitationem partium flammae

ad pressionem, per mdium ambiens, secundum lineas rectas propagandum

conducere.

Debebit ejusmodi pressio non ab agitatione sol partium

flammae, sed a totius dilatatione derivari.

PROPOSITIO XLIV.
Si aqua in canalis cruribus erectis descendat
;

THEOREMA XXXV.
L,

MN

vicihus alternis ascendat et

construatur autem pendulum cujus longitudo inter punctum

suspensionis et centrum oscillationis quetur semissi longitudinis

aqu

in

canali: dico quod aqua ascendet et descendet iisdem temporibus quibus

pendulum

oscillatur.

Longitudinem aquae mensuro secundum axes canalis et crurum, eandem summae horum axium aequando et resistentiam aquae, quae oritur ab attritu
;

C)

* Q.uod

si

mdium continuum

sit et

non

eiasticum, &c.

Liber Second.]
canalis, hic

PRINCIPIA MATHEMATICA.
igitur

egi

A B. C D mediocrem altitudinem aquas in crure utroque et ubi aqua in crure K L ascendlt ad altitudinem E F, descendent aqua in crure M N ad altitudinem G H. Sit autem P corpus pendulum, V P filum, V punctum suspensionis, R P Q S cyclois quam pendulum describat, P ejus punctum infimum, P Q arcus altitudini A E qualis. Vis, qu motus aquae alternis vicibus acceleratur et retarnon considre. Dsignent
;

datur, est excessus ponderis aquae in alterutro crure supra

tero, ideque,

pondus

in al-

ubi aqua in crure

KL

ascendit ad

F, et in crure altero

descendit ad

H,

(')

vis illa est

pondus duplicatum aquae

E A B

F, et

propterea est ad pondus aquae totius ut

Vis etiam, qu pondus

in loco

AE quovis Q

seu

PQ

[^)

ad

VP

seu

R.

acceleratur et retardatur in

cycloide (per Corel. Prop. LI.) est ad ejus pondus totum, ut ejus distantia

PQ

a loco infimo P, ad cycloidis longitudinem

R.

Quare aquae

et

penduli, aequalia spatia

E,

PQ
si

describentium, vires motrices sunt ut

et

pondra movenda;
vires
illas

(^)

ideque,

aqua

pendulum inprincipio quiescunt,

aequalibus, efficientque

movebunt eadem qualiter temporibus

et redeant.

ut

motu reciproco simul eant

Corol.
1
.

Q.

e. d.

Igitur aquae ascendentis et descendentis, sive

motus intensior

sit

sive remissior, vices

omnes sunt

isochronae.

Corol. 2. Si longitudo aquae totius in canali sit

pedum Parisiensum

6^.

enim

pondus duplicatum, &c. Est pondus tam aquae E A B F, quam aqu aequalis C G D. (t) * Ad V F seu P R. Semi-cyclois P R,
(') *

Vis illa est

et in cycloide aequantur respective.

vis illa

vandum
brii,

est superficiem

Sed obserB, esse locum aequili-

qualis est longitudini penduli, (per Cor. Prop. L. Lib. I.). (') 313. * Ideque, si aqua et pendulum, &c. -Id evidentissimum fit si pondus P quod, manente oscillationis unius tempore potest ad arbitrium assumi, capiatur sequale ponderi aqu totius in canali ; tm enim vires motrices, massae movendcP, et spatia describenda, ideque et tempora quibus spatia illa describuntur, in canali

cura aqua pervenit, null amplius urgetur, sed velocitate tantum acquisit ulteriiis descendit vel ascendit; sicuti corpus pendulum P dum pervenit in locum cy-

ad

quem

vi acclratrice

cloidis

infimum

vetur.

P sol velocitate acquisit moUnd quo tempore aqua descensum

eodem

unum

absolvit in crure alterutro canalis,

tempore pendulum oscillatioiiem unam ex descensu et ascensu compositam perficit, duas vero oscillationes absolvit intereadura aqua e loco E
descendit et ad

eundem

redit,

s2

692

PHLOSOPHI.E NATURALIS
et

[Mot. ConpoR.
alterius

aqua tempore minuti unius secundi descendet,

secundi ascendet; et
sic

tempore minuti

deinceps vicibus alternis in infinitum.

C")

Nam

pendulum pedum Sj^

latur.

longitudinis tempore minuti unius secundi oscil-

Corol. 3.

Auct autem

vel diminut longitudine aquae, augetur vel di-

minuitur tempus reciprocationis in longitudinis ratione subduplicat.

ROPOSITIO XLV.
Undaricm velocitas
est

THEOREMA XXXVI.

subduplicat ratione latitudinum.

Consequitur ex constructione Propositionis sequentis.

PROPOSITIO XLVI.

PROBLEMA

X.

Invenire velocitatem undarwn. Constituatur pendulum cujus longitudo, inter

^entrum

oscillationis, sequetur latitudini

lum illud oscillationes singulas peragit, dinem suam propemodum conficient. Undarum latitudinem voco mensuram transversam, quae Designet A B C D imis, vel summis culminibus interjacet.
ficiem aquas stagnantis, undis successivis

punctum suspensionis et undarum et quo tempore pendueodem undae progrediendo latitu:

vel vallibus

EF

super-

ascendentem ac descendentem ;

sintque A, C, E, &c.

undarum culmina, et B, D, F, &g. valles intermedii. Et quoniam motus undarum fit per aquae successivum ascensum et descensum, sic ut ejus partes A, C, E, &c. quae nune altissimse sunt, snox fiant
;

infimse

et vis motrix,

qu partes altissimae descendunt

ille

et infimae ascen-

dunt, est pondus aquae elevatae; alternus

ascensus et descensus analo-

gus

erit

motui reciproco aquae in canali, easdemque temporis leges obser-

vabit:

et propterea (per Prop.

XLIV.)
(")

si

distantiae inter

undarum

loca

altissima A, C,
("")

et infima

B, D, F,

aequentur duplae penduli longi-

* Nam pendulum ped. Sy^, seu ped. 3. et quamproKini(471. Lib. !.) Clariss. Hermanus Tom. III. Comm. Acad. Petrop. motum aquEE in tubis crura quomodolibet ad basim inlin. 8.

clinata

pertractavit celeb.

Rem generalis habentibus definivit D. Bernoullius in HydrodyHosauthores, si lubet, adeat lector. namic. (") * JEquentur dupl penduli longitudini.

Liber Secund.]
tudini;
infimse,

PRINCIPIA MATHEMATICA,
denuo ascendent.
erit oscillationum

693

partes altissimae A, C, E, tempore oscillationis unius vadent

et

tempore

oscillationis

alterius

Igitur inter

duarum; hoc est, unda describet latitudinem suam, quo tempore pendulum illud bis oscillatur; sed eodem tempore pendulum, cujus longitudo quadrupla est,
ideque sequat undarum latitudinem, osciilabitur semel.
Corol.
1
.

transitum

undarum singularum tempus

Q.

e.

i.

Igitur undae,

qu pedes

Parisienses S^V latae sunt,

()

tempore

minuti unius secundi progrediendo latitudinem suam conficient ; ideque

(P)

tempore minuti unius primi percurrent pedes 183^,

Corol, 2.

et horas spatio

podes 11000 quamproxim.

()

Et undarum majorum

vel

minorum

velocitas augebitur vel

diminuetur in subduplicat ratione

latitudinis.

Haec

ita se

habent ex hypothesi quod partes aquae rect ascendunt vel

;

rect descendunt

sed ascensus et descensus

ille

C")

verius

fit

per circu-

lum, ideque tempus hc Propositione non

esse affirmo.
Quoniam, ex

nisi

quamproxim definitum

dictis,

unda

percurrit latitudinem

()

suam

AC

vel

BD

Tempore minuti unius secundi (471.

intereadum altitude

trans-

Lib. I.).

fertur in C, vel cavitas

dat, et deind

in

potest nisi aqua ab altitudine

D, quod fieri non undarum descen-

ad eandem altitudinem ascendat,

in figura exhibet linea punctis

C) * Tempore minuti unius primi. Quia undarum datas latitudinis velocitas quabilis
est (ex dem.).
Si

et quia cavitas qua; est infr aquae quiescentis

undae latitudo data ped. 3yg->

superficiem

quam

distincta, est circiter qualis elevationi aquae supra eandem superficiem quse est aequilibrii locus, patet (:il3) totius aqua; movend longitudinem

ducatur in tempus 60", factum I833 ped. erit spatium quod unda tempore minuti unius primi seu minutorum secundorum 60, describit et ducto rursus hoc numro 1 833 in 60', producetur spatium 1 J 000 ped. quod unda tempore horae
unius
conficit.

qualem esse longitudini cavitatis vel elevationis aquae infr vel supr locum illum aequilibrii, ac proinde cum longitudo cavitatis vel elevationis illius aequalis sit distanti A B, vel B C, pendulum cujus longitudo est A B vel |^ B C, semel osciilabitur eo tempore quo aqua ascendit, et iterum osciilabitur, intereadum aqua descendit (313.) alque it osciilabitur bis quo tempore unda describit latitudinem suam. Quoniam igi. tur numeri oscillationum quas pendula eodem tempore peragunt, sunt in ratione subduplicat longitudinis pendulorum invers (474. Lib. I.) pendulum cujus longitudo est A B C D, quadrupla longitudinis ^ A B semel osciilabitur quo tempore unda latitudinem suam percurrit. In undis vero latioribus quae altis non elevantur, vix differt a rect A C, qu linea curva est und latitudo, et proptere in eo casu unda latitudinem suam describit, intereadum pendulum cujus longitudo est recta C, semel oscillatur.

C) earumdem

* Corol. 2.

Undarum

velocitates sunt ut

latitudines directe et

tempora quibus

latitudines illas percurrunt inverse (5. Lib. I.). Sed tempora illa sunt in subduplicat ratione la-

titudinum undaram seu Icmgitudinum pendulorum quae eo tempore quo und latitudines suas describunt, semel oscillantur (472. Lib. I.). Undarum igitur velocitates sunt in ratione composit ex ratione latitudinum directe et ratione subduplicat earumdem latitudinum invers, ideque sunt in ratione subduplicat latitudinum
directe,

ABC,

C) * Verius fit per circulum, seu per arcurn curvilineum qui magis accedit ad figuram arcs circularis qum ad figuram canalis rectilinei in
quo aqua, rect ascendit
X o
et descendit.

694

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

/-'L

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

695

In circumferenti
i

S h capiantur

aequales arcus

I,

K vel

li i,

k,

eam habentes rationem ad circumferentiam totam quam habent

aequa-

les rectae

F,

perpendiculis I

G ad pulsuum intervallum totum B C. Et demissis M, K N vel m, k n quoniam puncta E, F, G motibus

i
;

similibus successive agitantur, et vibrationes suas intgras ex itu et reditu

compositas interea peragunt

dum

pulsus transfertur a

HSh

sit

tempus ab

initio

mots puncti E,
et

(^) erit

B ad C si P H vel P I vel P H S
;

tempus ab

initio

mots puncti F,
et propterea

mots puncti
in itu

punctorum

vel ipsis
s

1,

F p, P m, P n
e,

K vel P H S k tempus G 7 erunt ipsis P L, P

in

ab

initio

M, P

punctorum
e

reditu,

respective.
erit

EG
est

L N,

Unde

y seu

EG + G
autem

(J)

sequales
aequalis
z

in itu
1

punctorum
n.
(^)

in reditu

aequalis

EG +
s
;

Sed

lati-

tudo

seu expansio partis medii

partis illius in itu est

(*)

E G 7 et propterea expansio L ad ejus expansionem mediocrem, ut E G

in loco

ad

E G;
i^)

in reditu
sit

autem ut
ad

EG +
ut I

n seu

EG + LN

ad

EG
ad
radio

Quare

cm

LN

KH
S h
ad

M
B

ad radium
C, id
est, si

P,

(^)

et

KH

EG

ut circumferenti

ad

ponatur

V pro
B

circuli

circumferentiam habentis aequalem intervallo pulsuum

;

O P ad V et E G puncti ve
pars
ila

ex aequo
physici
in

LN

EG
i

ut I

M ad V
ut
tvia

erit

C, C) ut expansio partis

in loco

7 ad

expansionem mediocrem, quam

{^)

habel

loco suo primo

G,

M
1

ad

in itu,

ut-

(") * Erit P I vd P Su Quoniam puncta E, F, G, et alia deinceps, motibus similibus per medii compressionem et dilatationem communi-

puncta

pulsus per qualia spatia E F, F G, &c. qualibus temporibus propagatur, ideoque tempus quo transfertur ab ad F, vel ab F ad G, est ad tempus totum quo transfertur a B ad C, et quo singula puncta E, F, G vibrationes suas intgras ex itu et reditu compositas perficiunt, ut spatium E F vel F G ad spatium B C, in qu ratione etiam est arcus I, vel I K, ad totam circumferentiam P S P, (per Hyp.) quae tempus totum quo pulsus a B ad C transfertur, exponit, et diiferentia inter tempus sumptum ab initio mots puncti E et tempus sumptum ab initio mots puncti F, est tempus illud quod pulsus transfertur ab E ad Quare si vel P F. S h exjmnat tempus ab initio mots puncti E, P I vel P S I, exI ponet tempus ab initio mnts puncti F, cum vel h i exponat differentiani inter tempus ab inilio mots puncti E, et tempus ab initio similis mots puncti F, &c. * C) Squales respective (per Prop. LU. vel Lib. I.). (^) * Sed y est latitudo seu expansio partis medii G, in loco t y, quia punctum E translacatis successive agitantur,

medii quiescentis seu motu impresso condensati vel rarefacti, expansio medii in loco G, mediocris seu quasi mdia est inter minimam ipsius expansionem in locis pul-

nondum

suum
C')

densissimis, et

maximam
sit

315.

Cum

N ad K H.
est

in locis rarissimis.

Anguli

mensura est etiam P et dimidius arcus P k, et ideo anguli I Hinc si ex puncto K, L, quales sunt. L, perpendiculum demissum intelligatur ad asquale L N, hoc perpendiculum cum ordinatadifferenti et cum arcu minif um et L mo triangulum constituet simile triangulo ad H, ut I lOM. Est igitur ad I seu P.
k,

ad centrum I O lis dimidio arcui ;ircumferentiam

P
I

mensura

i,

seu

K H

arcus I P aequaP k, et anguli ad

KH

H KH

KN

LN

PH

{") *
(") *

Et
Ut

K H ad E
PH

(per

Hyp.

supra.).

peripheri

ad V. Sunt enim circulorum S P et B C radiis suis O P et

V.

V
,

'^^'^'^ i-

XXXVin.

tum

est in

locum

t,

et

punctum

in

locum

C)

Ad

Quia enim V I M ad -^pp ^ T"Nr EGX^M ^ V XEG IMXEG p r y V M ad V. Et L N ad E G M = m, E G + ob L N =

(ex

proportionales. (^) * Ut

\txt M

erit i^

v. i^

'

ut

similite
1

n, et I
_[i

erit

G.

Nam cm

E, F,

siii

xd

E G

ut

ad V.

696
que

PHILOSOPHIi: NATURALIS

[Mot. Corpor.

V + m
i
s

ad
(*)

V in
est

reditu.

Unde

vis

elastica puncti

in loco

7
.

ad vim ejus elasticam mediocrem in

loco

G, ut

M
I

ad

in itu, in reditu vero ut

V+ im ad V
ad

A. Et eodem argumente
sunt ut

vires elasticae

puncto-

rum physicorum E et G in itu,

V HL V KN

et.

(^) et

virium difFerentia ad

medii vim elasticam mediocrem, ut

HL KN
VV VxHL VxKN+HLxKN adi. Hoc est, ut H L K N H
V
1

VV

Liber Secund.] PRINCIPIA

cam

MATHEMATICA.

697

puncti 7)

(')

est vis

qu interjecta medii lineola physica

et

y accelera-

tur in itu et retardatur in reditu

7,

propterea vis acceleratrix physica

fi.

est ut ipsius distantia a

medio

vibrationis loco

Proinde tempus

(per Prop.

XXXVIII.
s

Lib. L) rect exponitur per

arcum

et

medii

pars linearis
duli:

i^) lege praescript

movetur,

id est, lege oscillantis

pen-

estque par ratio partium

omnium

linearinm ex quibus

mdium

totum componitur.

Q.

e.

d. (f )

vis elastica

puncti

in loco

est

ad vim ejus
:

tici

elasticam mediocrem in loco

1

tibus a'ris,

sonnri esse deducendam, potius qum ex moqui variis modis pro ratione agitatio-

G, ut

+
j

ad

=r-,

et vires elasticee

punctorum physicorum
sunt ut

autem nis ipsi impress peragi passent. su7it viri illustrissimi verba, Propositio XLVII. Lib. II. Princip. Philos.
Newtoni, minus firm demonstratione
ex eo patet,

Hc

G
rrr

et

E, in loco ad

y,

difterentia

et

quod

si

nititur, ut divers prorsus conclusion

V n medii vim kn
;

-rT-j

-j-

k.

ct

virlum

ad

elasticam mediocrem ut

demonstrandae apph'cetur, eodem siiccessu gauId ego cum pluribus diversis tentassem deat. modis, lubet unum, exempli grati, apponere. Sit, verbi causa, hoc Theorema a Newtoniano omnino diversum, edem tamen demonstratione

V V
ad

-}-

V X.h
est,

-{-

,1, , hoc
1

ut

kn

V X

rj-rr

n + X hl.l., ad
li
Il
1

k ,
,

munitum.
Puliibus perjluidum elasticum propagatis, singul Jiuidi jiarlicul, motu unifor miter retardato oscillantur et accelerato euntes et redeuntes, pro lege gravis ascendentis et desceiidentis.

sive ut

k n

h
(')

ad V, &c.
i?.s<

vis

qu

interjecta lineala.

Mdium

in

et in

vi

sua elastica sese dilatarein plagas

oppositas

et

B
e

nititur,

his

vii.ibus interjecta
<^,

Dsignent

lineola pliysica

y,

seu

punctum physicum

pulsuum
distantias,

A B, B C. C D, &c. successivorum aequales

urgetur in uti-amque plagam, et excessu vis elasticae in s, supr vim elasticam in y, acceleratur
in itu et retardatur in reditu.

plagam motus pulsuum ah A versus B propagati, E, F, G, puncta tria physica me-

ABC

C")

tum

est

Legs prscript movetur. Demonstraquod si punctum physicum E ad legem

moveatur, uti si vibrationibus partium corporis tremuli aut nervi musici (quemadmodum in not. 314 exposuimus) agitetur, tm sol vl elastica medii punctum physicum F, et alla deind puncta secundum eandem legem oscillantis penduli successive movebuntur.
oscillantis penduli

dii quiescentis in recta B C ad quales distantias si ta, E e, F f, G g, spatia qualia perbrevia per qnE puncta illa motu uniformiter

llliill

retard ato

moventur;

6,

, y, loca

(f ) Jam pridem vir acutissimus Eulerus, liane Newtoni theoriam suspectant habuil, aliamgue JbrmulaTn ddit qu soni celeritatem deterviinaret a Newtonian diversani, sed suce formul demonstralionem, aut vitium Newtoniancv, palam non fecit, quod sciamus ; observationes suas hanc in rem nobis conimunicavit vir doclissimus Gabriel

g::,

Cramer,

vir in his rbus expertissimus, sagacissi-

quas sua cum veni, publiai juris facimus, quasque doctorum attentione dignissimas credimus ; cert planissim oslendit aliquod subreptionis vitium inhac demo?istrajidiJvrm, quani

mique

ingenii,

TOB,

OJ^Pt

G: s?

quaevis intermedia illorum puncto-

rum,
tis

et

F,

F G

lineolas physiet
s

demonslrationem ipsan non ex rei natur, sed ex hypothesi assumjit Jluere. Ipsi vero motus a'ris seciindm melhodum Newtoniaimm assequi conabiinur, na7n ipsam ejus Propositioneni veram esse, etsi ejus demonstratio viiio quodam laboret, persuasuni
adliibet

Newtonus

latere

scilicet

cas seu partes medii lineares puncillis

interjectas

successive
<piy, el.e f,

translatas in loca

(p,

f g.
recta

RectEe

e sequalis ducatui

S,

scribatur parabola

habemus, sed eam ex natur mols puncli elas-

basim

qu tanquam axe dePer I K. S exprimatur totum tem-

69S
pus unius

PHILOSOPHIE NATURALIS
quantitas

[Mot. Corpor.
differentia

vibrationis, et per ejus partes, partes temporis proporiionales exprimantur, sic ut completo tempore quovis T R, vel T r, si erigatur norraalis R aut r h, et capiatur E s sequalis vel P L, aut r h vel P 1, punctum physi-

K NH

V
t

dctur,

virium est ut

seu

X, seu

R, hoe
t,

est,

ob

proportionales

O
et

RH

que E F, gumente,

T
y

R, E F, et T B C) constans.

C, (datas-

differentia virium

Et eodem arpunctorum physicos

cum E

quodvis

in s. Hc lege punctum eundo ab E per s ad e, et inde redeundo per e ad E, iisdem retardationis et acce-

reperiatur

rum

et

in

reditu lineol physicje

est

etiam constans.

Sed

differentia illa (id est, ex-

gradibus vibrationem unam peraget cum ascendente et descendente corpore gravi, probandum est quod singula inedii puncta phylerationis sica tali

cessus vis elasticae puncti i supra vim elasticam puncti y) est vis qua interjecta medii lineola physica acceieratur aut retardatur, et propterea

motu
tali

mdium

Fingamus igitur motu a causa qucunque cieri, et

agitari debeant.

videamus quid inde sequatur. In recta T t, sumantur aequales partes O Q, R, vel o q, q r, eam habentes rationem ad rectam totam T t, quam habent quales rectcB E F, F G ad pulsuum intervallum B C ; et

Q, I, missis etiam si placet

i

erectis

O
1

K,

H,

m, h

L k n, quoniam puncta E, F, G, motibus

;

vel o k, q N, T M,

i,

de-

physic i y est constans. Propterea tempus rect exponetur per ordinatam medii pars linearis et s 7, lege praescripta I movetur, id est, lege ascendentis descendentisque gravis, estque par ratio omnium linearum ex quiQ. e. d. bus mdium totum componitur. Sed (quod san mirum) Prop. XLIX. in qu ex sua hypothesi Nevvtonus soni velocitatem computat, eandem dabit conclusionem
vis accelei'atrix lineolae

11

II

in nostra,

et,

ut arbitrer, in ah'
Sic

similibus successive agitantur, et vibrationes suas intgras itu et reditu compositas interea peraad C, si gunt dum pulsus transfertur ex vel r sit tempus ab initio mots puncti E, erit puncti F, mots tempus initio ab Q, vel T q

qucunque.

TR

Fingamus mdium ab incumbente pondre, pro more a'ris noscomprimi, sitque A altitudo tri, medii homogenti, cujus pondus
adquet pendus ncumbens et cuj us
i

et

T O
;

vel

o,

tempus ab

initio

mots puncti

JJ

et

propterea Es,

P et O L, Q, I vel punctorum, vel ipsis r h aut P 1, q i aut P m, et o k vel P n in reditu aequales respective unde
vel

F P M,

(p,

H, y, erunt ipsis vel in itu

y seu E

equalis erit
asqi.alis

G yE E G L N
-|-j1

in itu

in

punctorum reditu autem

latitude est seu in loco s y, et propcxpansio partis medii E terea expansio partis illius in itu, est ad ejus exn.

E G

Sed

pansionem mediocrem utEG L in reditu autem ut E G ^ l seu E G -fad K X ad E G. Quare cum sit L N seu seu O R, ut L ad semi-parametrum parabola?, et O R ad E G ut T t ad B C, id est (si ponatur V ad semi-parametrum ut B C ad T t, vel

LNadEG;
HX
V

N
TOtiH
densitas
dii

eadem

sit

cum

densitate

me-

III

si

sequalis semi-parametro et B C) ut semi-parameter ad V, et ex aequo L ad E G ut I ad V ; erit expansio partis E

sit
t

aequalis

N
G

punctive physici

in loco
illa

a.

expansionem

mo E
i

mediocrem quam pars G, ut V I

M ad V
Unde

ad

V in
i

reditu.

habet in loco suo priin itu, utque V -jvis elastica puncti F

in loco

est

ad vim ejus elasticam mediocrem

in loco

G, ut

, .

ad

in

itu, in re-

ditu vero ut

V
,

-J-

Et eodem argu-

mento

itus

punctorum physicorum
^*

E et G
V
'

in ilu

'""* "*

V HL K

V-KN
elasticam

^^

'^'^''''"

differentia

VV
ad
,

V KN

1 .

^
-,

N H L VXHL. -VXKN+HLXKN KNHL hoc

,

ad vim

mediocrem,

ut

est,

ut

H L ad

V,

si

V V modo (ob

^^~,i

ad

sive ut

angustos limites

Ij et vibrationum) supponamus N indefiQuare cm niie minores esse quanlitate V.

compressi in que pulsus propagatur. Et que tempore corpus cacet ex altitudine quali dimidio ipsius A eodem tempre pulsus percurret spatium quale toti altitudini A, (Id quod congruit cum Corel. 1. !||il!llllli|||ll|| dictcE Prop. XLIX.). liBllIllill in Nam stantibus quse Prop. XLVII. constructa sunt, si linea quvis physica singulis vibratienibus describendo spatium P S urgeatur in itu et reditu a vi elastica quae ipsius ponderi, quetur, peraget semi-vibrationem quo tempore corpus cadet ex altitudine P S, adeoque vibrationem, quo tempore corpus grave caderet ex altitudine 4 P S. Quare, cm tempora descensus sint in subduplicata ratione longitudinum percursarum, fiet tempus vibrationis unius ad tempus descensus ex altitudine \ A, in subduplicat ratione longituSed vis dinis 4 P S ad i A, seu 8 P S ad A. qu in singulis punctis urgetur particu'a E erat ad ejus vim mediocrem elasticam, ut vel O R ad V, et vis illa L seu mediocris, hoc Cbt pondus inciimbens quo lineola
I '

G KN

KX

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
moveatur

699

E G comprimitur, est ad pondus lineohe E G, ut A ad E G, adeoque ex aequo, vis qu lineola E G

in singulis punctis urgetur, est

ad ejus pondus, ut

O RX A ad E G X V' seu ut semi-parameter in A, ad V V(est enim O R ad E G ut T t ad B C,

atquo ide ut semi-parameter ad V) vel ut 8 P S A ad B C ^, ob V q ad B C q ut semi-parametri quadratum ad T t quad. (atque ideo ut 8 P S

ad

serai- parametrum.)

Quare cm tempora qui-

bus sequalia corpora per sequalia spatia impellunsubduplicata ratione virium, erit tempus vibrationis unius, urgente vi illa elastica, ad tempus unius vibrationis urgente vi ponderis, in subduplicat ratione B C ^ ad 8 P S A. Atque adeo ad tempus descenss ex altitudine ^ A, in subduplicat ratione B C - ad 8 P S A et subduplicata ratione 8 P S ad A , hoc est in ratione intgra B C ad A. Sed tempre unius vibrationis pulsus progrediendo conErgo tempus que ficit latitudinem suam B C. pulsus percurrit spatium B C est ad tempus ut descensiis ex altitudine ^ A, B C ad A. Tempus autem quo pulsus percurrit spatium A est ad tempus quo percurrit spatium B C, ut A ad B C, adeoque tequale tempori descenss ex altitudine ^ A. Hc notandum, quod absurda sit, et facile refutanda hypothesis hc assumpta, quod nempe pulsus propagetur, partieulis euntibus et redeuntibus pro lege gravis ascendentis et descendentis. Verm id ipsum est quod demonstrationem Newtonianam avertit, ostendendo nimirum eam ipsam absurdee hypothesi probandse
tur, sint reciproce in

A versus B velocitate finit, et tempore infinit parvo describat spatium infinit parvum primi ordinis A a, vis metrix puncti B erit differentia virium repulsivarum puncti et C, est autem vis repulsiv puncti ubi pervenit in a, ad vim puncti C (si immotum supponatur) ut B C ad B a, i et dividende vis metrix puncti B, ^ " ^ ad vim repulsivam puncti C, ut B C Ba A a) ad B a. Sed A a, est infinit parvum ex hypothesi et B a est finit quantitas, ergo vis motrix puncti B, est infinit parva vis respectu vis repulsivse puncti C, qu vis repulsiv pro ipsa vi naturali elaterii assurai potest ; vis autem elasticitatis est ex gnre pressionum, tempre infinit parve velocitatem infinit parvam generaret, qu velocitas infinit parva durante tempore infinit parvo, spatium infinit parvum secundi ordinis describere faceret ergo siquidem vis metrix pancti B hujus vis respectu est infinit parva, terapore infinit parvo spatium infinit parvum duntaxat tertii ordinis describere faceret nullus ergo motus in puncte B generabitur nisi spatium descriptum A a sit finit quantitas, nuUa ergo erit compressie inter puncta B et C. Q. e. d. 5. Corol. 1. Nullus ergo motus ex puncte medii elastici in punctura proximum transfertur nisi pest terapus finitum, nam spatium finitum A a, nonnisi tempore finite percurri potest per velocitatem finitam.

'

(=

6. Corol. 2.

Et

velocitas finit in

pimcto

elas-

aeque inservire.

Hactenus vir doctissimus ; sequuntur ea quitus restitui posse Newtordanam demonstrationem credimus.

tico excitata non mutabitur nisi pest tempus finitum et postquam quantitate finit processerit. Sint enim medii particul Z, A, B, procdt

punctum A velocitate finit utcumque in id punctum producta, et tempore infinit parvo describat spatium infinit parvum

De
1.

Motibus in Fluide Elastico Genitis.

a,

vis

qu

sistetur ea velocitas

Z
"^

A
i

B
T
a

orietur ex diflferentia virium elasti-

Suppone mdium elasticum Hypothesis. constare punctis, quantitate exigu sed finit a se dissitis, et vi repulsiv donatis quse distanti illorum punrtorum sit reciproce proportionalis; nec ad alia puncta praeter ea quas immdiate
proxima sunt sese extendit
:

carura puncti Z et puncti B, estque vis puncti B ad vim puncti Z ut A B -\a, et dividena ad B

de
ut

A punctum 2 A a ad A B A
A

vis

sistens

ad vim puncti Z,

a,

sed

hoc enim medo qu-

parvum

respectu quantitatis

A B

a est infinit a, ergo,

cumque
liciter

sit

partium medii

elastici natura, satis f-

vis sistens

punctum

est infinit parva, respec-

reprsesentantur effectus qui ex

eorum

ela-

terio pendent.
2. Corol. 1.

Medii

elastici status naturalis est

ut puncta ejus elastica a se

tent.
S. Corol. 2.

mutuo

qualiter dis-

Puncta

elastica velocitatem fini-

tu vis puncti Z, qu est vis elaterii naturalis, ide (eodem mode ac in Theorematis demenstratum fuit) probabitur, vim illam tempore infinit parvo spatium infinit parvum tertii ordinis preducturam quare etiamsi singula puncta a parte B posita asquali vi agerent eorumque nu:

tam suscipere pessunt vel per immediatum contactum eorporis moti, velocitate sua iinit punctum elasticum urgentis vel per actionem conti-

merus

infinitus foret,

vires ill

omnes non

nisi

nuatam vis rpulsive punctorum elasticorum si ab un parte fortior sit qum ab alla. Reliquas
causas motus, ut gravitatem,
hic
vii'es

centrales, &c.

non consideramus.
Theor.
1.

spatium infinit parvum secundi ordinis infinit parvo tempore ex spatie A a eodem tempore descripto detraherent, maneret itaque idem, velocitas ergo puncti A non mutabitur ex actione omnium punctorum medii elastici, nisi pest temfinitum pus et postquam finit quantitate processerit.

'i.

Si velocitas fini.ta

quomodocum-

que excitetur in puncte elastico, distantite ejus a 7. Corol. 3. Si considerentur innumera puncta proximo puncte versus quod movetur minuetur elastica ordine in line rect posita, nec attendaliiiita quantitate antequain in reliquo medio factur ad alia quse circumquque solidum spatium tus sit uUus motus uUaque compressie sint A, constituunt, si unum velocitate finit qucumque B, C, tria puncta medii elastici sequidistantia, ex causa urgeatur, quse constans in eo maneat,
:

700
quoddam tempus
velocitas in

PHILOSOPHIE NATURALIS
fintum requiretur ut

[Mot. Corpor.

eadem

proximo puncto excitetur, paulo longius tempus ut in tertio producatur, sicquedeiaceps, nam per Cor. 1. nullus motus ex puncto medii elastici in piinctum proximum transfertur
nisi elapso finito

qu constans maneat relate ad punctum in quo versabatur, et ponatur primo eam versus B tendere ; ex accessu puncti
tatem finitam
navis

A
tia

versus

fiet vi

tempore, velocitas ergo primi

vis repulsiva particulae fortior repulsiva particulae C, quare ex differenvirium nascetur vix motrix particulae B;

secundum non transit nisi post finitum tempus ab initio motus primi puncti et velocitas secundi puncti ad tertium non transit nisi post finitum tempus ab initio motiis secundi ejus
puncti ad

procdt enim
particulae

in

A ad B quantitate A a, erit vis B, ad vim particulae A in B, ut

(quia particularum inter-

ad

valla B, C initio erant qualia) et dividende, vis particul C, ad difFerentiam virium quae
est vis

B C sive A B B

E, &c.

motrix puncti
a,

puncti. Breviori autem tempore excitari dbet data velocitas in secundo puncto per actionem

sed vis particulae C est vis ipsa eiaterii in statu naturali, ex hypoth. Ergo vis eiaterii
sive

ButaBadAB aB

continuatam ab initio mots primi puncti, qum in tertio per actionem continuatam ab initio mots puncti secundi cm cnim velocitas primi puncti sit finita et asquabilis, compressio exinde orta ab initio ejus mots est major qum com:

ut a B ad Repraesentet itaque I tempus quo distantia A B punctorum elasticorum per velocitatem datam puncti percurritur, dicaiurque
est

ad vim moventem punctum B,

a.

secundi puncti ab initio siquidem ad celeritatem primi puncti nonnisi per gradus pervenit, ergo vis niotrix qua; urget secundum punctiim ab initio, foitior est quam ea qua urgetur tertium punctum ab initio, ergo tertium punctum datam
ejus

pressio qucB per

motum

motus

acquiritur,

ABIIC
-cll-Q_

illam celeritatem tardius acquiret, et pari ratiocinio, cura vis motrix secundi puncti sub initio

illud

tempus

a,

ducatur deorsum ad angulos

quas vim elasticam singulse

rectos linea

HG

motrix tertii, compressio inter secundum et tertium punctum major eritsub initio qum inter tertium et quartum ; unde vis motrix quae urget tertium punctum sub initio, fortior est qum ea qu urgetur quartum punctum ; ergo cm punctum sequens aliqualem vefortior sit
vis

quam

particulae medii in statu naturali designet, duc-

asymptotis F et describatur hyperbola, transibit per punctum I, (siquidem ideoque I F

taque

G H

parallela I H, et dignitate asquali a

F G

X H G
P

IF=HGetFG=IH=a,
X FG
:=

locitatem
et longiori

suscipere

non

possit

nisi

postquam

punctum praecedensspatium finitum

tempore ab
initio

descripserit,

mots susccpti datam velocitatem possit suscipere, liquet quod ea data velocitas nonnisi successive ad successiva
puncta pertingit. 8. Sc/iol. Hinc patet discrimen inter motum in medio elastico excitatum et motum qui excielastici

tempus quo durante A motum est, dicaturque x, dico quod P repraesenlabit vim motricem puncti B eo temporis momento. Erit enim ex

H GX

a)

et si I

reprassentet

natur hyperbol, R et dividendo

medii

tatur in
sunt,
culae
sitas,

medio non elastico cujus partes contigUcB in tali enim medio, pressio cuidam pariiapplicata ad omnes partes in directum po-

aut divaricantes, puncto temporis extendi dbet; motus vero instanti in circulum propagari dbet ; at in medio elastico, pressio ab uno puncto ad alterum non continuatur nisi per accessum punctorum medii, sive per realem motum, qui antrorsum propagetur, et post tempus finitum a puncto primum moto ad reliquas partes
fiuidi successive perveniat.

P spatia vero uniformiter descripta ; sunt ut tempora ; ergo et dividendo a B A a P I P, sed a B ad A a ut vis eiaterii ad vim motricem puncti vis eiaB ; ergo I P P terii ad vim motricem puncti B, sed reprsentat vim eiaterii, ergo P ubique reprsentt vim motricem puncti B. velociReprassentabit ergo etiam linea P tatem momento P genitam, et area I P totam velocitatem a puncto B acquisitam tempore I P sive tempore quo percurritur a
:

HG

GR: GF=FI(HG):
G R (H
P)
:

F R

(I

1^)

AB:Aa=lH:

=H

IP

HP:

=H G

M= HG

a puncto A.

PROBLEMA.
9.

Si

punctum medii

elastici finit \elocitate

moveatur qu constans maneat, definire motum punctorum sequentium in line recta positorum, omissis aliis sphseric circumquaque positis. Primus Casus. Sint ordine puncta A, B, C, D, &c. fingatur ea omnia ad quales di-stantias in navi posita, et punctum B ita adhrere malo ut ex ejus motu, navis motum suscipiat etreliqua puncta vehat; recipiat ver punctum A veloci-

R G X, et rcct. I F G H ad rect. F II P ut F G ad F R ut G X ad R T, ideoque ex aequo area I F R M ad rect. I F R P ut R S ad R T, et dividendo, ergo est I P M ad I F R P t T S ad R T area 1 P M est ad T S in ralione data, ob atum P R et rationem F R ad R T datam, ut pote
ad
rect. I

Describatur ver ex puncto F cujus axis sit linea producta, subtangens linea quvis quae dicatur s, ductque ex puncto P line P S dico quod lihea T S repraesentabit velocitatem tempore I P acquisitam et area F T S spatium a puncto B descriptum. M, Est enim (per nat. logarith.) area I F
logarithmica

H G

GX

F G H

ut

S ad

Liber Secund.]
aequalein rationi

PRINCIPIA MATHEMATICA.
G
X,
est

701

F G

ad

P M,

sive ut velocitas puncti

ergo T S ut B, et cm per-

pendicula inter ordinatas T S sint sequalia momentis temporis in linea I P sumptis, area F T S erit ut spatium a puncto B percursum.

+ 4 a
,

;,

&Ci)sed
.

cum spatium
s

A a sit ad B b ut
~,

m ad X +^ a '^ ^2X <3a 5X s

/'
l

4a
5, 3

&c. )

erit

Aa
3 a

Eodem modo
ageret
,

constabit,

quod

si

vis elastca

ad

b ut

more

gravitatis

tempore

a, velocitas

quam
,

2a

\-

3 a

+4a
,

&c. ad

-'

eo tempore generaret, designaretur per subtan-

gentem
tur ver
tio s

s,

et

spatium descriptum foret

+ 3X4a2
puncto
scripsit

'

4X5a3
A

&c. cumque primus

dica-

m velocitas

data puncti A, data erit ra-

m a, est m X,

ad m, intervallum particularum A B erit et spatium A a velocitate data percursum

terminus, primas seriei sit accurat triplus prim termini alterius seriei, rcliqui ver plusquam punctum totam suam celeritatem tripli ;

tommunicat antequam

id

notandum vero

est

quod ea

velocitas s

tertiam partem ejus spatii descripserit

punctum B quod de-

sit plusquam dupla unde liquet quod in

velocitatis globi tormentarii,

punctum A.

locitas puncti

tormentaru est intelligenda

fractio satis parva.

....,

casibus sequentibus ubi velonge minor velocitate globi

;

quantitas

.m

est

Ad
F G

et area

dinatarum
A

calculum vero facile revocatur linea F T S T S ; 1. enim cm subtangens sit s, orF G, S Y differentia sit x, area tota Y S (ex nat. log.) est s x, mtervallum S
,

&c. Rectang.

R RG
x3

X R S = a_x X S X (^a
&c.) etquoniamest
:

+ :f-^ 2a^ + ^, 3a3

G X (s)=F R(x) F R T=

FG

(a)

RT

est

R T

=
ex area
!

et triang.

SX-'

Ta"

Detrahantur ergo rectang.

et triang.

FRT

FG

RGX RS Y remanet area

f

FTS=sx sa
'^

X T + ?7^ + .iH'
I

Tempus

vero x exprimetur per radices hujus

ma
s

&c.)

"a 2a ~a 2a^~3a3' 5xX(l + + ,&c.) =

^
'

x^ 2a

x3

x*
tune

Sa^4a3'

&c. X
est

Ubi

liquet

quod quando

est fractio,

x( 2X5a +^ 5X
'

X3

convergens, ideoque ex primo termine et proximo assumptis erit

a, et sries est

minus quam

+: 4 4a^
'

erit

itaque

A
'

a ad

b,

ut

X 5a^ m x, ad
3

'

,&c.)

2~^
a a/
,
;

j rem accuratms expendere

.

isto

m
.

casu, qui

mer

fictitius est, nihil est necesse,

x( 2X3a + 3X4a 4 X 5 a X vel ut m ad xCr -2X3 a + 5 X 4 a

s erit

Casus secundus.
,

Si

moveatur uniformiter

&c.)
&c.)

et acceleret punctum B quod etiam acceleret punctum C (nuU habita ratione mots puncti

^,

D)

erit in

pulsivam
-j-

ver recta

21

XX^ +
X
3

S :=

RT = '-^X(1 + A a
^
^

CutAB Bb+CcadAB
est

hoc casu

vis repulsiva

ad vim re-

puncti

Ta"'

^"'^

X SX SX X 2Bb4-CcadAB ~ V~ T X ^ A a B b; ^ii; + 3^'

-1-

B b et differentia virium sive vis motrix B ad vim repulsivam puncti C, ut A a

&c. ) ideoque velocitas data puncti

locitatem puncti ^
s

A erit ad
a
1 '

ve-

ut

m ad X a

V.2

5 a ^

utABadAB Bb
-j-

prterea vis repulsiva puncti C ad vim elaterii

D, &c.

Corol.

Si qua;ratur in

hac hypothesi que tem-

pore et spatio descripto

puncti

punctum B velocitatem

c; et denique vis elastica est ad vim moin primo casu ut A B a ad a; ideoque ex a?quo vis vera motrix puncti B ad ejus vim in primo casu ut

ventem punctum

A obUneat,

fit

m=

Aa 2Bb-fCc7

iz

AB Aa

AB

Cad
S

AB Aa-f Bbl 5 AB Bb-f Ccf/

Aa

702

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Bx4
4

[Mot.Corpou.

In edem autem hypothesi vis motrix puncli C, hoc modo determinatur, est vis repulsiva puncti B ad vim repulsivam puncti c ad ut b c sive ut A Ce, Cc, ergo vis motrix puncti C ad vim repulsivam puncti D, ut Bb-j-

adAB Bb +
D
c,

Bb 2CcadAB
ABC
^'

Cc.

Hc
cam
ut

vis repulsiva

puncti

est

ad vim

elasti-

AB

ad

denique

vis elasti

ca ad vim moventem punctum B in primo casiij ut A B A a, ad A a, ideoque ex aequo vis motrix puncti C, ad vim moventem punctum B in primo casu ut

Bb 2Cc7 CAB Bb + Cc AB Cad- AB Ce AB Aa3 C Aa

D
Q

Ut vero determinetur motus puncti B in isto casu (qui pro vero haberi potest ob exiguitatem mots puncti qui negligitur) concipiatur P ut ad P

AB Aa+BbT AB Bb+CcCad(

M Aa 2Bb+C
c

Aa

et

idem

A B

A B

M ad P X ut Bb + CcAa
P
P
Y,
I

A B A

e
:

B Aa A b2 C ad A B ^i A B A a
Q

curvse quae transibunt per et erunt loci virrum motricium puncti B et puncti C, are I P Q, I X erunt ut veloeitates per illas vires

dato tempore I
natae

genita?, et
taies ut

si

sumantur ordi-

TV
I

et

S,

ut arese

P M,

Q,

IPX,
B
b et

V, T Y sint are F T V,
c
:

F T Y

erunt ut spatia

etTY=Ox44-Pas4-Ra'5, &c. eritT V d x = A x ^ dx-j- B x3 d x-fC x4 d x + D X d X, &c.

TV=Ax2_}_Bx3+Cx4 + DxS,

sit

ergo &c.

TYdx=Ox4dx-|-PxSdx
est area

unde integrando,

FV

=A

3
1-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

703
&c.

C O m X
mxX

5,

Quod

3X3 J VFx"^ factum + SDx+^eEx^ dxXCSAx + SBx^ + lCx^ +

ducatur in fluxionem

_-^

)
TV
:^
seriei

Om

a x5

Pmax^
6~

==

ert

,, m^ a C x m^a^ Ax Sm^a A x^3 m^a B x3+4

'^-\-

2m A^x
o

18

mB
;;

AxC
4
i

4.3m2a^ Bx-4-4in2a2 C X34.5 m^ a^Dx* Sm^aDxi-f

^_ 6m2

SmaAOx''

,&c. [

a^ExS em^aEx"!

+ 7m2a2Fx6J
,

termini

omnes hujuL
...

dividantur per

m,

et conferantur

quam

exhibet factum extremorum

prim

proportionis et habebitur

,.,_,

cum

correspondentibus terminis seriei

m=

Sma^A.., ideoque
2

A
B
a
^

=
D

2a
4

2maA,3ma^B = tum
-|

o,

ideoque
^

.,,

=
4

_
a

m
5

5
4

a 2

C
-,

unde invenitur

= 4 a*
4

5
a

X 4 m a 4'
O

40._1^=.
2inA^

C
.

est

ergo erso
.

D=
E
:=:

aS
-,

X
s

X
46

m
3 2

5'^-

2C

5maD

Sma^E
O
^

2 s3 +5 X 6Xma 3X4X5X6m 252 -P 24 -+ denique invenitur = F r ^ ^ ma ma ^ m 7a' In proportione resumatur factum(A B Bb-|-Cc)x Aa quod Ax3 Bx4 C O D^"^ P,,, ducaturin AB C quod ^ X Xni(a4est
,

3X4X5X6ma
s 2

s 3

3. 4. 5. 6. 7

3. 4. 5. 6. 7

6. 7

altra

est

. T,

r.

-f-

est

a+*-|-
ixX(n
per fluxionem

+ +
*

5
,

&c.

fit

+ +
*

inaAx3
3
(4

maBx4^
4

maCxS
5

maDx'^
,

&c.)

Multplicetur

TX
I

quce est d x

r4m''a2

X O x 3 4. 5 P x 4 + 6 Q, x S -}- 7 R x &c. ) Ox3_J-5m^a2Px4+6m^a2QxS4-7m2a2 Rx +8m2a^Sxn 4maAOx<' 4maBOx7|

5,

habcturmxdxXi.

5maA0x A
seriei

termini

omnes hujus

dividantur per s

.. m et conferantur cum terminis

quam

exhibet factum extremorum secund proportionis, et habebitur -^

J. .' correspondentibus seriei . , 4 a 2 ,

ideoque

n O

6m
per

= 2X5X4
a^

s^

H,

o 2.

B
4

hmc = 5ma*P^. P
s

s'
;

3X4X5ma5
-,
:

_C C ,0
5

20

-,

hinc

Q = 4X5X6ma<5
.

2s3

3X4X5X6m
a4

&c.unde tandem obtinentur

hse sries,

quibus velocitates et spatia descripta exprimuntur

exprimitur ergo velocitas puncti B,

T V

= SX^ + 2
a

SX3
S

a3

SX4
4

+
.

6X5
5

+
.

SX
6 a

SX?
7 a
7

'

25^x42.3X4ma4

es^xs 3X4X5maS

46 s ^
.

390

2x7

,&c.
&e.

3X4X5X6ma'5 3.4.5.6.7ma7 50s3x7 4-5s3x<5

,
.

2X3X4X5X6m2a6^2XSX4X5X6X7m^a7
area

FTV

= 2X5a2 4-r 5X4a3

'

SX 4

sx5
'

sx
,

_s^._ll!_o,,
Va'
'

4X5a4

5X

6a.S

6X

7X
50

fea:

46s' [7

3X4X-5ma4

SX 4X5X6 ma 5

3X4X5X6X7ma^
5s3x7
"1"

3.4.5.6.7.8 iiT?
s3

2X3X4X5X6X7m^a'
.:

"2.3.4.5.6.7.8 in

701.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
;

[Mot. Corpor.
&.C.

velocitas puncti

exprimitur per

T X =r

4.

2X3X4ma4

x + 3X4X5ma5
'

4X5X6maC'
2s3 x
s

area denique

FT

s^xS
:

5X6m2a* 3X4X ^
X
7
'

2X3X4X5ma4

3X4X5X6ma7
formam mierabit
z *

-iXSXeXVmaO ,&c.
2s3x7
4 ^ r^ J 3a~ 4 a^ ^
2

~~3X4X5X6X7m^a'
Punctorum sequentium motus determinar
possent simili
ratione;
etenira
vires

motrices

l-

2Bb, Bb 2Cc, Ce 2Dd, Vis enim cujusvs puncti ut C 2 E c, &c. ad vira puncti E ut d e ad c d sive ut A B

punctorum B, C, D, E, &c. sunt ut

Dd
A
a
est
-J-

x
1

x<5
,

5 a

H 6 T^
4
z ^

a +

&c.
6'X

2x4

46 X
5. 4. 5.

"5
,

2. 3.

3. 4.

5az2

6a

2 z ^

&c. &c.

-{-5x

Aa

Bb

Ce

Dd
.

Ee
,.
.

2. 3. 4. 5.

4-'

Juxta analyses Newtonian inethodum su-

dividenDd Ccet Ee DdadAB + do vis motrix puncti D ad vim puncti E ut C c 2 D d 4- E e ad c d vis puncti E est ad vim elasticXi naturalem ^t A Bad ed, ergo vis
:

mantur omnes termini in quibus difFerentise exponentium x et z minimum efficiunt valorem,

fiantque aequales z ^ reliqui termini seriei
,.
.

a*

TV
.^
.

,.

"^^^'^g'

P^^^'

l^^^ P^' d.gnitates quantitat.s

motrix puncti

ad vim elasticam naturalem ut

respectu

eorum qui assumpti fuerunt multi-

Cc

2Dd+EeT AB \ cdXde E e ad
-^

fcd
/
*-^
, , est ergo alternando

,^'^^"

^
j

^ "

A B

r-^=

vis

plicantur; (in hypothesi quas velocitatem alicujus momenti assumeret hi termini negligcndi non forent, sed in casu prsenti velocitatem minimam supponere nobis licet cm de * "= tali . . ^ . -x tantum tuturum simus

acturi)

erit
'^

ergo

motrix puncti

DadCc 2Dd+Eeutvis z2=:l2_ c d X d e 14 X elastica naturalis ad j-z^ ideoque in paulo

V
,

^ ^ "

"^

^
"

^ b z *

"
"5

4z
'

4.

2. 3. 4. 5.

majori ratione

qum

vis elastica

ad

A B

quia

2.3.4.5.6.7.8 z

+
'

41 X 1

2.3.4.5.6.7.8.9.T0z8
z '

tam c d qum d e paulo minores sunt qum

d in 2 est ad C c sed vis motrix puncti majori ratione ^uam eadem vis motrix ad C c est puncti motrix e, ergo vis 2 d d in majori ratione quam 2 semper ad C c vis elastica ad B, cmque id verum sit in omnibus punctis et hc ultima ratio sit constans, cuiusvis ad spatium a ratio vis motricis 1 loi j/ ^ =. puncti j f j praecedenti puncto descriptum dempto duplo spatii ab ipso hoc puncto descripti, erit semper major ratione constante, non tamen multo, ide

B,

^-

(l">
^

+E
A

mvenmntur) ^^'"l'"' quatione per approximjitionem^soluta mvecontmuata sene

z ^
^

7Z g^^onir,.. 10. 1112 57. 8.

122 X
12
(>

&c.

9.

TV
^
s

nietur x

=:

5.

57

^'

~.
spatium
^^
1.

Jam

vero in are
..

FT

qu

^ ^ ponatur ut prius - et assua^ z^ mantur termini in quibus difFerentiaexponentium

1 expnmit, loco '^

physic pro constante assumi potest, hinc alter-

quantitatum x et z minima evadit,

2
2.

ii

sunt
x
7

mX3
'

nando vires ill motrices, punctorum vorum, sunt in ratione indicat.

successi-

m
4.

X 5

5
"1"

m
si

2X3 z^
7 z

5 z 4

2. 3. 4. 5. 6.

Sed calculum pro illis punctis instituere necesse non est, per analogiam enim ex motu duorum priorum punctorum B et C reliquorum

14x8
, in
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9 z 7 3.57 z^ substituatur, /3.57 2X3.57X3.57

quibus ^

valor

=
X

motum
10.

fiet

hsec sries

x
7

statuere, sufficiens videtur.

Si, missis cseteris casibus,

5X3.57X3-57X3.57
2. 3. 4. 5. 6.

quaeratur inter-

^2X3
14

2.3. 4.5

vallum temporis quo velocitas data m, in punctis successivis B, C, generetur, ut et ratio spatiorum a, B b, C c eo tempore descriptorum ; fit

X 3.57 X 3.57 X
x
428. modo valor X ^

3.57

X
c

3.57
,

&c. sive

=m
srie

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

9
invenietur X 7

TV = m,etutroqueductoin^-!,eritilI^

Eodem
hac

ex

2m
c

= a^m

,.
,

a^m

dicatur

z ^ et

in sene

a^TV
hanc
(

3 3. 4. 5 z + 2 sive substituto valore x *, erit

3.57

X
C
7

4. 5. 6. 7 z

^m

TT x X

ponatur ubique z loco

, hc

sries in

3.57

3.57

3.57
L,

&c.)

2. 3. 4.

3. 4. 5. 6.

Liber Secund.]
twe

PRINCIPIA MATHEMATICA.
descripti

'05

=m
erit

-07 sive circiter sexta pars

intervalli a

puncto

eodem lempore
tune
temporis
factis
.
,
.

quiret

sumpto ut prius

z ^

=
4-

fit

quo acquirit celeritatem m. Et celeritas a puncto

acquisita

:m

a*
et

rn -

X=m
^

et

ponatur ubique

iisdem

substitutionibus

=mX

^.3.57X3.57 X(3. 4.

2X3.57X3.57X3.57
3. 4. 5.

in srie

'

&c.) '

X,

-279, &c. circiter

celeritatis

m.

z
T,

pro a

fiet

z 4 :=3

X *

2. 3.

&c. sivesumptis terminis in quibus expo-

11. Q,uod si eventus quratur in hypothesi non esse quamminimam ; suppovelocitatera natur illa sequalis ipsi s; si quaaratur spatium descriptum a puncto B, dum ejus velocitas fit m, et utroque ducto in x, m, fit sries T erit X T X, ergo collat srie x T V, et habebitur ratio spatiorum percursorum FT

nentes quantitatum x et z difFerentiam

habent, erit
1

minimam
6
z
.

z 4

=
2. 3.

V=
b,

V m

2. S. 4. 5.

x 8

40

-1
'

'O

2.3.4.5.6.7.8 z+ 2.3.4.5.6.7.8.9. 10 z <3' &c. et aequatione per approximationem solut,

invenitur x 2
terius

A a et B

sed

illse

sries posito

= m
sx'^
.

sunt
s X 7

3 a

'

6 a+

2]

60 a
seriei

g |. x 2. Et seriem F T X ulcontinuando et calculum instituendo ut pro srie F T V factum est, invenitur quod via a puncto A emensa, dum punctum C velocitatem acquirit, est ad viam quam ipsum punctum C emetitur, ut 100 ad 32 sive fere ut 3 ad 1. Quod quidem paulo majus est vero, quia omissa est consideratio motus puncti D, quod cum discedat a puncto C efficit ut vis B in ipsum C sit fortior, breviorique tempore motum ipsi

Ubi liquet quod primus terminus primas

sit

impertiatur.
15.

triplus primi termini secundae, reliqui vero

Hinc, ciim tempus quo punctum

cele-

termini

cund

A
B

prim seriei reliquorum tenninorum seplusquam tripli, unde liquet quod a est magis quam triplum spatii per punctum
seriei

descripti

usque

dum

celeritatem

datam m acquisivit sit z 3.57 et tempus quo pun ctum C eam celeritatem acquisivit sit z a/ 9, illa tempora sunt ut a/ g.57
ritatem

recipiat

ex quo consequitur, quod siquidem B eo momento non est in medio inter puncta A et C, sed vicinius puncto A ad minimum sext parte spatii a puncto A descripti ab eo ulterius urgetur et
acceleratur, celeritatemque
cipit

ad

92. sive ut

19 ad 30 fere 2 ad 3;

cm

ergo punctum

quod

A uniformiter moveatur, spatium punctum A describit dum C acquirit vequod idem punctum
velocitatem

locitatem m, est ad spatium

descripserat

majorem quam

m re- A

dum B eamdem

m
C

donec ad mdium inter A et C perveniat, ibique cum celeritate majore qum A feratur, versus C magis accedet, sicque vim repulsivam
puncti
et

acquisiverat, sicut 3 ad 2 ; spatium vero quod descripsit dum eam celeritatem acquisivit, est

proxim

tertia pars spatii

sentiet,

dumque

ultra

mdium

inter

promovebitur sensim tardabitur, tandem destructo ejus excessu celeritatis supra celeritatem m, ciira sit vicinius puncto C quam puncto diminuetur ulterius ejus celeritas m, ideoque puncto A vicinius gradatim fiet, in medio inter et C iterum occurret, sed cum velocitate diminut, quare perget vicinius fieri puncto A, sicque ab ipso velocitatis incrementum de novo accipiet, sicque perptue oscillabitur punctum B

descripti, et

eodem tempore ab A spatium quod B describit dum eam-

A A

acquirit est fere dimidia pars eo tempore ab descripti, ergo illa spatia a punctis C et B descripta, donec velocitatem singula acquirant sunt sequalia.
spatii

dem

celeritatem

4.

Ex

analogi vero deducetur quod spatium

quod punctum quartum

citatem

circa

ad

mdium inter punctum A et punctum C morem fibr sonantis eque ratione fit ut
;

erit quarta pars spatii ab siquidem spatium a secundo puncto descriptum est dimidia pars spatii ab A descripti, spatium a tertio puncto descriptum tertia pars spatii descripti ab A, &c. Imo eum ordinem

describit,

dum

velo-

attingit,

descripti,

particulae aris
flagellis,

velocitate puisse sonum edant sponte, ut in tonitru, pulvere fulminante,

magn

accuratius observari in punctis remotioribus statuere licet quod punctum C tertiam partem spatii

tapetibus aut lodicibus fortiter excussis,

ab

A
ab

descripti

&c.

Sed ubi
ritatem

m minima

accuratius describat
fit,

acquisivit eo

punctum B eam celetemporequo parm abest

et C, (per

spatii

dum velocitatem m acquirit, qum B dimidiam partem descripti dum velocitatem m suscipit.

a medio inter puncta

hujus n. 10.) circiter vicesima spatii a puncto A descripti, ideoque agitationes supra dictas exiguas suscipit quas pro nuUis habere physicis licere dbet, quamvis mathematic non omnin nuU sint. 12. Supposito ut prius velocitatem datam esse minimam, ut obtineatur intervallum tempo-

una

Calculum tentare potest qui bac analogi rem sufRcienter demonstrari non censebit, et B. L,ignoscere rogamus quod talem laborem subire
piguerit.

Ex eadem analogi
qu
velocitatem
15.

(Art. 13 ) deducetur, spatia percurrunt successiva puncta D, E, dum

ris

quo punctum
I.

puncta singula

celeritatem

eam datam

VoL.

m ac-

acquirunt, zequalia esse B et C descripseiunt.

iis

quas

Yy

Quibus admissis sequitur diminutionenc

706

PHILOSOPHL: NATURALIS
cum motu comesse

[Mot. Corpor.

intervalli inter particulas medii,

diminutionum intervallorum
celeritas

muni cum puncto A feruntur, eamdem, et aequalem dimidio

scripto

ubicumque

inter partes ad quas pervenit (n. 16.), singula autem di-

spatio ab

de-

dum B

velocitates. Nam cm A 19. Et vice versa, numerus partum compresB semel dum B communem cum A motum suscipit, contrahitur spatium inter A et sarum quae dato tempore celeritatem puncti A reB dimidio illo spaiio A piocessit ter illo dimidio ceperunt est semper idem quaecumque sit puncti A velocitas; nam ille numerus est ut spatium spatio et C semel dum C communem cum B et A motum suscipit, ergo intervallum inter A et C A a divisum per unius partis diminutionem, spaduplo ejus dimidii spatii diminutum est, sed inter tium A a dato tempore est ut celeritas puncti A, A et C duo sunt particularum intervalla A et B, diminutio unius partis est etiam ut ea celeritas B et C, et primum intervallum est contractuin ergo numerus partium quae dato tempore celeridimidio illo spatio, ergo intervallum inter B et tatem puncti A receperunt, est ut celeritas per C eodem dimidio intervallo diminutum esse d- celeritatem divisa, hoc est, in ratione constant!

acquirit. celeritatem bis id dimidium spatium de-

minutiones sunt aequales (n. 15.) ergo singula: diminutiones sunt ut illud spatium A a, sive ut

scripserit et

de cseteris. 16. Ide si quolibet tempore elapso sumatur via tota puncti A, ea via qualis erit summ diminutionum intervallorum inter omnes particommunicata fuit ; cm culas ad quas celeritas ergo motus puncti A sit uniformis, uniformiter etiam crescit numerus particularum ad quas cebet, sicque

leritas

m communicatur

et

numerus earum

par-

ticularum qualis erit vib a puncto A percursse divisje per diminutionis intervalli uuius quantitatem. Manente autem fluido eodem, sed mutat 1 7. celeritate puncti A, tempora quibus puncta successiva medii celeritatem ejus puncti A suscipiunt eadem tamen manent
:

unde, in diversis temporibus numerus particularum ad quas celeritas pervenerit, erit directe ut tempus. '20. Quod si particulae data celeritate jam sint dimote, et certum gradum compressionis susceperint, postea vero nova velocitas addatur (vel detrahatur) puncto A, novus ille celeritatis gradus eodem tempore ab un particula ad aliam propagabitur quo prima celeritas propagata fuit, (in hypothesi quod tam velocitas qum hac nova velocitas addititia exigue sunt) idque hoc modo demonstrari potest.

Fingatur omnes particulas prima celeritate motas et compressas in navi positas esse quae ips
particularimi earum celeritate feratur, ita ut illse particui in e nave respective quiescant, urgeatur ver prima pars per excessum novae celerita-

nam

si

in formula

=
s

qu determinatur quadratum

temporis quo punctum B recipit celeritatem et s quantitates substituantur loeo puncti ipsis aequipollentes, formula haec fiet quantitas constans (manente elaterio medii et intervallo particularum) quaecumque sit velocitas puncti quoniam, ; etenim dicatur f vis elastica medii, ex hypothesi Problematis hujusce, uniformiter agere.censetur tempore quod exprimitur per a ut a f ; praeterea celeritatem s generet, erit s

quoniam particularum mtervallum

oA3-57a2m A B

super primam, communicatio istius excessus ad omnes partes in nave positas ut et nova compressio particularum determinabitur ut in praecedenti Problemate, mutatis celeritate, intei-vallo particularum medii, et ejuselasticitate; si ergo prima celeritas fuerit ut priusm ; a tempus quo intervallum particularum A B e celeritate percurrebatur, ideoque sit A B a, sit ut prius s velocitas genita tempore a per vim elasticam medii in statu naturali considerati et uniformiter agentis, inventum est quod tempus
tis

celeritatis

=m

^ ^
af

_ 3.57

A B

quo punctum
quae quantitas,

B
,

celeritatem
.

m m

acquisiverat erat
.

3.57
a \/

m
,

(n. 10.) quoii

spatium

A a interea
3.57
s

indeconstantes tantm continet celeritate pendentes ; hinc, tempus quo punctum B celeritatem puncti A recipit idem est quoecumque sit velocitas puncti A ; idem demonstrabitur de tempore quo punctum C eam celeritatem recipit, nam habet (not. 1 3. ) rationem constantem ad

a puncto

descnptum
b erat .428

erat

a y'
^-^

m
et
ita

spatium

m
sit

a -y/

ut

compressio particularum

A a B b=.572 X
intervallum in( 1
.

tempus quo punctum B eam celeritatem acquirit, est nempe ad id tempus ut 3 ad 2, et sic de cseQ. e. d. teris punctis.
Diminutiones intervallorum inter partes medii elastici (manente eodem fluido) sunt ut celeritas puncti A ; nam spatium A a percursum a puncto A tempore quo certa quaedam particula medii elastici celeritatem m recipit est semper X, (x dsignante tempus quo illa particula suscipit) sed illud tempus medii celeritatem
18.

ma

y'

ideoque

novum

ter particulas in

nave positas

3.51

m\
1 ;

est

autem

vis elastica prior

...
,

erit

m aX

572X
ad vim
j
.

elasticam
sire ut

novam
(1

inverse ut partium intervalla,

maX
t
^

3.57

-572
.

\/

, J ad

a,

3.57
s

sive ut

572 a/
velocitatis

ad

1.

Et,

si

ex-

est constans (n. 17. hujusce) leritas puncti

quaecumque

sit

ce-

cessus

A, ergo spatium
j

Ut velocitas

sed illud spatium

A a est semper A a est summa

super priorem dicatur n, tempus quo novura intervallum inter particulas describereur per hanc celeritatem n, erit

nov

Liber Secund.]
a

PRINCIFIA MATHEMATICA.
eam
),

707

mV n

.572 V ^-57 ms
. ,

nam tempus

a,

qiio prius intervalliim dbet esse ad istud

m a describebatur velocitate
tempus directe ut
5.57
intervalla
et inverse

susceperant ad totidem ulteriores. Si itaque successive post aqualia tempora velocitas crescat, totidem formabuntur portiones medii elastici,
Eequali

numro partium

constantes, qure succes-

X (1 -572 \/ Denique, ut velocitates m et n. m

a et

mN
)

garithmicae
priore, est

quse
isto

subtangens lodesignabatur per s in casu

s
,
.

portio proxima puncto A ultimam celeritatem habebit, secunda penultimam, et sic denceps. 22. Hinc, si mdium elasticum urgeatur per successivos velocitatis gradus, imprimi potest

sivas illas celeritates habebunt,

cutn enim designet velo-

citatem uniformiter genitam ab elaterio, tempore quo intervaJlum particularurn describitur, est directe ut vis elastica et ut tempus, liabetur ergo
heec proportio, est

ejus partibus velocitas satis magna ut sensibiliter in aures agat nec tamen excitetur in medii elastici partibus sensibllis ea vibratio quas juxta n. 11.. nasceretur si simul et semel tota illa velocitas ipsi imprimeretur ; et hinc intelligitur dilFerentia inter arem sonum generantem, arem sonum propagantem, et arem ventum deferentem ; si magna velocitas particulte are imprimatur, particula ipsi proxima tremores suscipit, fitque punc-

l_572v'

.3.57ml
ad

ri

l^.(,_.572V^-^^)

tum sonorum ; si velocitas minor excitetur quas constans maneat nec per gradus augeatiir ar uniformiter transfertur et fit ventus ; sed si ab
exigu velocitate ad

In seriebus ergo supra inventis ioco m pona3.57 m v am tur n; locoaponatur X(l -ol^y J;

magnam

assurgatur, aris

m
Ioco s ponatur
.

s
,

et

tempus quo punctum

celeritatem n acquirit, inveiiietur (substituendo

~

".57

mv
)

hos valores ni formuia a \/

particulx successivos illos gradus recipiunt, et quia singula velocitas accepta est exigua tremores sensibiles non excitantur in partitiilis areis, quB velocitatem illam magnam suscipientes et ad aurem dfrentes sensationem soni producunt. 23. Si autera velocitas nova minor sit velocitate pra>cedente, eodein modo constabit quod

decrementuin illud
3.

X(la

.572^
3.57

3.57

mN

57 n

proximum punctum
locitatis

eodem tempore ad quo prxcedens vegradus ab eo acquisitus fuerat, et ad

velocitatis

transibit

3.57 n n

.572 v' .572 \/

Tj
/

5.57

)xv
,

mms 5.57 m

= aX
prce-

successiva puncta iisdem etiam temporibus perveniet quibiis priorem celeritatem acquisiverant,

imo
sius

solutio per constructioiiem Problematis ip-

quaeri potest,

product logarithmic ultra punctum F eademque obtinebuntur ac prius.

24.

Quibus

positis intelligitur' elFectus vibra-

Ideoque tempus a y'

denti casu
est

5.57

m quo

tionis fbr flex et redeuntis in

arem. Primus

punctum
qvio in

ad tempus
n, ut
1

acqukebat celeritatenj m, hoc casu acquirit celerita-v/

Casus. Dividatur tempus ejus reditus in partes aequales quam minimas, et durante singul temporis
parte, fibrse
velocitas
velocitas,

uniformis manere

censeatur.

Prima

tem

ad

.572

ad certum nume-

-^
s

sed haec

rum partium

date eo tempore communicabitur

ratio, existente

qui partium numerus dicatur

altero instanti

quantitate

tio fert, est fere qualitatis.

tas, sive

minim ut supposiQuare nova celeri-

secunda velocitas eidem partium numro communicabitur dum prima velocitas ad totidem
particulas idteriores

excessus novae celeritatis supra prcedentem, propagabitur ad punctum proximum medii elastici eodem temporis intervallo quo prcedens celeritatis gradus in eo puncto genitus fuerat, ideoque etiam ad puncta successiva iisdem

perveniet, tertio instanti

primus partium numerus

habebit, ulterior

N tertiam
N

velocitatem
velocita-

numerus

secundam

tem, numerus adhuc ulterior primam ; hinc ergo si fibra dimidiam vibrationem absolverit,

temporibus perveniet.
21.
Si per

hoc

est ultra

statum

suum naturalem
numro

discesserit

datum aliquod tempus primum

quantum

potest, erunt in are totidem successivae

punctum A medii elastici constanti celeritate m uerit motum, postea urgeatur majori celeritate m -|- n durante quali tempore, omnes pariicul qu primam celeritatem m susceperant, altero isto tempore celeritstem novam m -(- n suscipient, et interea totidem particulcB ulteriores priorem celeritatem accipient ; nam incrementiim celeritatis n ad eas omnes particulas a prima propagari potest date tempore, ad quas eo ipso tempore celeritas propagata fuerat (hujusce Interea ver uniformiter propagata fuis20). set velocitas pristina ab ultirais particulis qu

portiones, quae particulas

ticulae

N continebunt,

quot successives velocitates erunt

genitee, et parremotissimte a fibr primum celeritatis gradum habebunt, proximre (ibrae ultimum, mdias vero mdium, qui maxiraus est; diminutiones intervallorum correspondebunt illis celeritatum gradibus, ut sint minimas tam in particulis a fibr remotissimis, quam in particulis ipsi proximis, maximse in mediis.
fibr, eadem omnino lex obserquod partes aris fxhrse proxime rtro movebuntur et compressiones in diiatationes

Regrediente
nisi

vabitur,

^'

708

PHILOSOPHIiE NATURALIS
numerus particularum

[Mot. Corpor.

mutabuntur, dum in portiones ulteiiores medii celeritates primo recept propagantur, ideoque
tota vibratione absolut

agitatarum duplus erit ejus quem in dimidia vibratione notaveramus, pars dimidia remotior est plan Eequalis

tima vero portio celeritatem antepenultimae, &c., postea altero temporis intervallo ad alteram novam portionem ulteriorem prima celeritas propagabitur, et secunda celeritas in prima portione
novi istius pulsus generabitur, sicque deinceps novus ergo pulsus formabitur plane similis priori qualiter extensus, aequali celeritate in singulis partibus donatus (scmot ut dixi consideratione
:

de qu primo actum est et similiter constituta, pars citerior ver negativam

illi

celeritatem obtinebit et dilatationem

rioris partis portio
celeritatis fibrae regredientis

ejus cite-

remotissima a fibr

primum

gradum

habebit, et

ultimum (quietem nempe), mdia portio mdium, hoc est retrocedet e ips celeritate qu mdium ulterioris partis procedit
portio fibrsB proxima
et dilatationes
illis

partium circumquque positarum remque considerando quasi de partibus in linea rect positis unic ageretur). 26. Ipse autem primus pulsus penitus quiescit quando in secundum totus transiit si nulla nova chorda; agitatio succdt, nam celeritas portionis pulsus quas fibrae proxima est successive ad sequentes portiones transit dum novus

celeritatibus negativis correillius

spondebunt,
portionis

ideoque in medio

maxima

erit dilatatio ut et

proxim maximus

regressus.

singula tempuscula, quibus durantibus velocitas fibras uniformis fingitur, asqualia non sint, edem ratione inteliigentur effectus fibre in partes medii, nisi quod portiones medii qua singulis successivis velocitatis gradibus gaudent non sint aequales, sed (per not. 19.) sint sicut tempora quibus durantibus
si

Secundus Casus. Quod

pulsus formatur, sed celeritas ejus portionis fibras proximae est ultima fibrae celeritas qase in hc hyp. est quies, sed ubi pulsus secundus totvis
portionis pulsus qu fibrae ad iniiium secundi pulsus est translata et per omries partes pulsus primi successive transiit, ideoque in quite eas constituit in qu permanserunt null succedente nova agitatione. 27. Quod si chorda novam vibrationem faciat, ut evenit, restituetur primus pulsus qualis pre-. cedenti qualiscumque sit ejus vibrationis velocitas iniiialis, nam dividatur totius vibrationis hujusce terapus in totidem partes quales partibus in quas tempus prim vibrationis divisum fuerat, quod fieri potest cum vibrationes sint isochron, istae partes temporis aequales erunt ils qu in praecedenti vibratione assumptas fuerunt; dato autem tempore numerus particularum compressarum est semper idem qualiscumque sit velocitas (n. 19. hujusce). Ergo siquidem singulo instanti dato totidem partes comprimuntur, toti-

formatus

est, celeritas

proxima

erat

singulae ill velocitates in fibr permanserunt.

'l'ertius Casus. Quamvis autem fibras velocitas nullo tempusculo uniformis maneat sed continuo

mdium
minimo

eodem tamen modo fibra aget in ac si rever velocitas ejus cresceret per intervalla temporis, et durante tempusculo quam
acceleretur,

(sed finito) uniformis maneret ; idque propterea quod intervalla inter particulas medii sunt finit quantitates non vero infinit pavva; nam per notas 4. et 5. nuUus motus ex puncto
in

punctum B

transire potest, nisi

punctum

A A

processerit

finit

quantulcumque

quantitate,

ideoque, nisi fibra (\u urget punctum A velocitatem finitara in eo generaverit (ut fert hypothesis Problematis not. 9. ) ; pari ratiocinio punc-

demque sunt

instantia data in vibrationibus iso-

tum
A,
tis

nisi

in

non sentiet incrementa velocitatis puncti postquam incrementum finitum velocitaeo genitum fuerit (not. 5. et 20). Ergo

chronis, pulsus ad totidem particulas in quvis vibratione isochron extendetur.

quasi tingulo tempusculo ejus velocitas uniformis ))erstitisset ; intuUigitur ergo effectus vibrationis fibrie in arem per primum et secundum casum hujusce demonstrationis. Q.. e. i.
fibra agit in

mdium

(requali

vel inquali)

Totum autem spatium cujus paiticulae commot fuerunt durante intgra fibras vibra25.

Newtono pulsus vocatur, et si vibratione absolut fibra quiesceret, semper uUerius propagaretur ille pulsus; nam totus ille pulsus (momento quo absolvitur vibratio) divisus intelligatur in portiones totidem quot temporis intervalla in vibrationis duratione fuerunt assumpta, qu
tione a

per velocitatem pulss intelligatur quam pulsus extenditur divisa per tempus quo pulsus ad eam distantiam pervenit, dico pulsus in eodem medio esse omnes quiveloces qucumque sit fibre pulsum producentis vibratio id jam liquet de vibrationibus isochronis in quibus tempore unius vibrationis ad totidem partes pulsus propagatur, ideoque asquale spatium ^quali tempore percurrit, postea vero idem pulsus similiter propagatur, sed id pariter verum est de vibrationibus eterochronis; dividantur enim inaequalia vibrationum tempora in totidem utrinque tempuscula minima quae totis temporibus sint proportionalia, nu28.
Si

(cum

Nevi^tono) distantia ad

merus partium compressarum

culis diversis sunt
illis

singulis

tempus-

temporis intervalla facilitatis ergo aequalia supponantur, singula portio medii eam velocitatem habebit quam habuit chorda in momento ipsi respondenti, ultima portio sive remotissima a fibra eam habebit celeritatem quam fibra habuerat primo instanti, penultima portio eam celeritatem habet quam fibra habuit secundo instanti, &c. ; sequenti vero tempusculo ultima portio pulsus ad novam portionem sibi aequalem et ulteriorem suam velocitatem propagabit (hujus 21.) dum ipsa suscipiet penultimae portionis celeritatem, penul-

tempusculis proportionales (n. 19. hujusce) ideoque totis vibrationum temporibus proportionales, sed in singula vibratione totidem tempuscula assumpta sunt, ergo totus numerus partium quse singulum pulsum constituunt est proportionalis tempori vibrationis. Sed distantia ad quam pervenit pulsus est semIdeoque per numro partium proportionalis. distantia ad quam pervenit pulsus est tempori vibrationis proportionalis, sed velocitas pulsus est distantia ad quam pervenit divisa per tempus quo

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
libet particul

709
motum
est in

ad eam distantiam pervenit, ergo ea velocitas est Ergo in eodem liedio omnes pulsus constans. sunt quiveloces ; quod de sono per exprimenta verum esse demonstravit Derhamus.
"

ipsissimum habet

ac

particul
desinat.

A, nisi quod tardius in e Ideoque etiam manifestum

incipiat et

hoc

29.

Qud

si

mdium diversum

sit,

velocitates

et casu, spatia a particulis lia fore et similiter descripta.

descripta sequa-

pulsuum erunt

invers in ratione subduplicat densitatis et directe in ratione subduplicat vis elasticEe, quippe (n. 17. hujusce) deprehendimus
celeritas puncti

quadratum temporis quo

.

sit

esse m punctura B
.

3.57

AB

dsignante

A tran- X AB
.

particularum intervallo et f vi elastic, et uniformiter procedere motum in pulsu ab un particul ad sequentem, sumantur ergo totidem partes in utroque medio, tempera quibus motus pulsus a prima ad ultimam perveniet ert ut

Secu7idus Casus. Ponatur nunc quod motus aequabilis non maneat durante singulo puncti tempusculo, velocitates tamen successivas pur.cti erunt ill quas in fine singuli tempusculi acquisiverit, ut l'iquet quam minimi punctum ex tertio casu not 24, ideoque punctum suscipiet velocitates correspondentes velocitatibus puncti A sumptis per saltus, sed quoniam cm primm punctum A spatium finitum descripsit,

A B V -
-

(neglecta quantitate constanti

... V 3.57.)

Velocitas vero pulsus est directe ut spatium quod occupant illas omnes particulas et invers ut tempus quibus motus a prima ad ultimam transit, spatium vero quod occupant illse particul cura singul partisint totidem est ut intervallum

agere incipit in punctum proxinmm, saltus illi quamminimi intelligi debent, ideoque physic et particul nulli, hinc physic particul eosdem motus habebunt. Pariter describent spatia qualia et similia ; quippe abscissae curv cujusvis reprsentent movetur, et tempus quo durante punctum ejus ordinat reprsentent correspondentes velo-

AB

citates, et dividatur axis curvas in partes

quam-

culae,

ideoque

est velocitas pulsus ut-

V
-\/

A B

A BX

V'

^'

Intervallum particularum est

inverse ut densitas medii (rem considerando ut in n. 25. hujiisce) ergo velocitas pulsus est in-

vers in ratione subduplicat densitatis medii, et directe in ratione subduplicat vis eiasticje (quod

Prop.
30.

XLVIII.
His de

statuit

Newtonus).

toto pulsu dictis,

nunc de motu

singula particulae pulsus observandum est, in singul particul omnes velocitatis successivos

gradus quos habuit prima particul A produci, et tantmdem temporis in e particul durare, quantum in ea particul A, hoc cum discrimine quod tardius eos velocitatis gradus suscipiat quam particul A, et quidem e tardius qu ab ea remotior est ; Frinius Casus. Dividatur, uf prius, vibrationis tempus in tempuscula, et durante uno tempusculo aequabilis manere censeatur velocitas impressa particul; A, fingamus singulo tempusculo velocitatem ad viginti particulas pervenire, et spectemus speciatim motum quem dcerna particul a puncto A suscipiet, que particul dicatur

minirnas sed finitas, eriganturque ordinatee, illae reprassentabunt velocitates quabiles puncti initie singuli tempusculi, et parallelogrammata contenta sub ordinata et portione axis respondescripdente reprsentabunt spatia a puncto ta, are vero mixtiline inter easdem ordinatas easdem axis portioncs et arcus curv cemprehenssE reprassentabunt spatia correspondentia a puncte A descripta, sed quando portiones axis sunt quamminim, summ omnium eorum parallelogrammatum etarearum mixtilinearum corErgo respondentium pro qualibus habentur. spatia a particulis A et X descripta sunt qualia et similiter descripta saltem qum proxim. SI. Ideo uniformiter motus fibr propagatur trans particulas medii ; singulae vero ejus parti-

cul successive motum fibrae suscipiunt et ejus ad instar moventur, sed in fibr elastic vires sunt semper preportionales dislanti fibr a puncte medio motus sui, ut per exprimenta
constat, et illarum virium actie sensibiliter non turbatur per resistentiam aris, propter ejus raritatem, nec per ejus elaterium quia hinc inde a fibr a'r datur qui fer sequaliter premit, ideo fibra elastic ac per consequens particulse ip^

X,

illa

particul

motum

puncti

non

suscipit nisi post

novem

particulas antc-

dentes,

tum

ipsa particul

X motum puncti A
eo movetur durante

suspicit et uniformiter

cum

relique tsmpusculo, tune ex hypothesi mutatur celeritas puncti A, interea tamen uniformis ma-

moventur secundum legem Prop. Sed eadem est lex motus Lib. I. penduli in cycloide oscillantis Prop. LI. Lib. I. Ergo pulsibus per Jluidum propcigatis singul particul motu reciproco brevissimo euntes et resa;

medii

XXXVIII.

deuntes accelerantur semper

legs oscillantis penduli.

et
e.

retardantur pro
d.

net celeritas puncti X donec nova ea celeritas ad ipsam pervenire potuerit, hoc est postquam successive pervenit ad particulas novem antcdentes, sed nova hcec celeritas per novem particulas antcdentes particulam propagatur eodem tempore quo prima celeritas per easdem novem particulas propagata fuerat ; ergo prima celeritas tant diutius permanet in particul quanto tardius eam receperat, ergo ea prima celeritas tamdi durt in particul quamdi duraverat

Q.

32.

Sumatur tempus quodvis, simnlqu.e

illud

intervallum inter particulas pulsus, quod taie est ut eo tempore assumpto motus fibre a prima
particul ejus intervalli ad ultimam perveriiat. Dico, quod tempus illud erit ad totum vibratio-

in particul
cessivis

cumque idem de

singulis suc-

motibus puncti

dici possit,

hinc qu-

tempus ut illud intervallum ad totius pulsus longitudinem ; res est evidentissima ex prcedentibus ; nam cm motus propagetur in pulsu uniformiter qualiscumque sit celeritas, hoc est, cum ad totidem particulas date tempore perveniat, manifestum est quod sic ut est totum vibranis

710
Corol.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Hinc
patet

[Mot. Corpor.
sit

quod numerus pulsuum propagatorum idem

corporis tremuli, neque multiplicatur in
tota

cum

numro vibrationum
tionis

eorum proad vim natura-

tempus, sive totum tempus quo pulsus for-

qu urgetur punctum y
elaterii
illa

est

inatur ad omnes particulas quas pulsum constituunt, ita,portio quvis ejus terr.poris ad numel'um pardcularum que e temporis portione motum receperunt. 55.

lem

ut :^

^^ ^^

-Tf'

Vis

tota

qu urgetur punctum y

est vis

Ut melius horum cum Newtonianis nexus

naturalis elaterii medii cui superaddita est tota vis motrix fibrae que ad id punctum pervenit,

pateat, hic adjungere lubet Prop.

XLIX.

de-

monstrationem ex
vis vix diversa sit
tur,
et

XL VII.
ab
iis

desumptam, quam-

quae la ipso textu legunsit

primo qiiidem,

S spatium quod
ex ejus

ergo dividende et reducendo ad communem denominatorem, vis motrix fibr in puncto N, est ad vim naturalem elaterii ut I ad V I M, sive in-

fibra

un

medio

vibratione eundo percurrit, ut centre describatur circulus

vertendo, vis naturalis elate-

KSk
N

ejus circumferentia reprsesentet totum vibrationis ex itu et reditu compositae tempus, partes ejus
circumferentiae ut reprassentabunt tempora quibus fibra per spatium coirespondens L reprsentabunt velociiiiovebitur ; L, tates fibr in punctis et L, et L velocitatum incremenla vel dcrmenta, actioni

KH

ad vim totam motricem fipuncto ut I ad I M, vel quia I et pro se mutuo sumi possunt ubi puncta et L sunt proxrii

brae in

V M M KN

KN N

ima
rii

est

vis

naturalis elate-

KN
paient

ad vim totam motricem

elaterii

fibrce proportionalia,

hc omnia
I.

fibraeutV KNadKN; sed vis tota motrix fibrae est ad vim

ejus acceleratricein

ex Prop.

XXXVIIl.

et

LI. Lib.

durante

tempusculo

KH

ut

K N ad

2. Sit B C longitudo pulsus, et dicatur radius circuli cujus circumferentiae illa longitudo C qualis foret, dico quod vis naturalis elaterii medii erat ad vim acceleratricem fibrae ut

VK N

ad

H L

N.
et

Sint enim duo puncta

situ in

in suo naturali

medio elastico, qu post aliquod tempus in locis et y occurrant, suscepto nempe motu fibras secundum leges a nobis expositas, singula
seorsim

eumdem motum

ac fibra habebunt, ide-

que si sumptum fuerit E s P L erit P tempus elapsum a momento quo punctum

H
E

motum
in
,

fibrae

suscepit et erit
sit

pariter

=PN
;

ejus velocitas

erit

P K

tempus

elapsum a momento quo

pit, et erit

G motum

fibrse susce-

K N ejus

velocitas in y, sint vero

H L K N,
est
vis

ergo ex aequo,

compressio spatii E G ubi in E y pervenit oritur ex eo quod plus processit quani y, itaque diminutio ejus spatii erit qualis spatio L N, ideoque e y erit qualis G L N, utque vires quibus urgentur puncta medii, eorum densitaii est proportionalis, vis tota qu urgetur punctum y est ad eam qu urgebatur punctum G (qua; erat vis naturalis elaterii) inverse ut spatium e 5/ ad E G seu ut
et

naturalis elaterii
fibrae

ad
ut

puncta proxima

vim acceleratricem

V_ K N
Q.
e. d.

ad H L K N.

S.

In

ipso

mots
est

fibriE

initio, vis elaterii fluidi in sta-

tu suo

naturali

ad vim

acceleratricem fibrae ut ad ; nam ipso motus initio

HK

EG-LN
M
G

^"^

-G-

^"^

"''

^ N

ad

K H

ut I ad radium P O, et cum designet intervallum teirporis quo pulsus a puncto E ad punctum pervenit, est (per n. 32.) ad G ut tota circumferentia P S k ad B C, sive ut P O ad ergo ex aquo est L N ad ; G ut I ad V et convertendo L

KH

E E

K H

si P sit infinit parvum, ac per consequens etiam E e infinit parvum nullus adhuc motus ad particulam proximam communicatur (per n. 4. ) ergo omnin evanescit

N HK ad E G ut V M ad V ideoque ^ E G LN = ? ac consequcns Tr Q.
M
rr

EG
(-

f-

T",

'

i>er

vis

ideoque V N L sed arcus infinit V, et L parvus et ejus sinus quantur, ergo L ergo vis elaterii fluidi in statu naturali ; est ad vim acceleratricem fibrae ipso ejus motus initio ut ad K. Ex quibus fluit demonstratio Prop. XLIX.

KN

K = KN= H
H

e.

i.

Liber Secund.]
gressu.
redierit,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
i

711

Nam
(")

lineola physica

7,

quamprimum ad locum suum primuin

quiescet ; neque deinceps movebitur, nisi vei ab impetu cor-

poris tremuli, vel ab impetu

pulsuum qui a corpore tremulo propagantur,

igitur

motu novo cieatur. Quiescet mulo propagari desinunt.

quamprimum

pulsus a corpore tre-

PROPOSITIO XLVII.
Pulsuum
in Jluido elastico

THEOREMA

XXXVIII.
compo-

propagatorum

velocitates sunt in ratione

rta ex subduplicat ratione

densitatis inverse
;

vis elastic directe et suhduplicat ratione

vis elastica

si

modojluidi

ejusdem condensationi pro-

portionalis esse supponatur.

Cas. 1. Si

mdia
se,

sint

homogenea,

et

pulsuum

distantiae in his
sit
:

mediis

eequentur inter

sed motus in uno medio

intensior

contractiones et

dilatationes partium

analogarum

()

erunt ut iidem motus.

mi

Accurata qui-

(")

Quiescet
redierit,

Quamprimum
primum

lineola pliyaica

neque deinceps movebitur. s y ad locum suum

in eas partes aliquotas dividi possint qua; sint

inter se

ad unisonum, aut quod idem

et-

est,

quse

ipsius velocitas

quam

ordinata,

vibrationes isochronas peragant,

seinper exponit (Prop. XXXVIII. Lib. extinguetur; et ejusdem lineola? densitas visque elastica eadem erit cum densitate et vi elastica partis E G medii quiescentis ; ideoque * Id liquet ex n. 20. additionis quiescet, &c. nostr de Motibus in Fluido Elastico Genitis. 316. Ex his intelligitur quomodo per vibrationes isochronas corporis resonantis producantur in are pulsus quibus ad aurem appulsis, fit in nobis perceptio soni, et cur soni, cessante motu
i,

rum unus

pulsetur

horum nervosonumqiie edat, nervi duo

I.)

sese in partes suas aliquotas veluti divident ut

Liquet tremulo corporis sonori, statim cessent. etiam tonos a numro pulsuum qui in arc tempore dato excitantur, pendere, cm (per Cor. Prop. hujus) numerus pulsuum a;qualis sit numro vibrationum ex itu et reditu compositarum quas chorda musica peragit, et ab isto numro

Ut si ejusdem nervi ad unisonum reducantur. capiantur partes du quarum sit ratio 2 ad 3 et pars pulsetur, dialteraque tendantur, aqualiter videtur minor nervus in partes duas, et major in partes trs sequales qu singulae seorsim oscillabuntur. Nam brevior nervus duarum. nempe partium, ter oscillando dum nervus longior partium trium, duas oscillationes absovit (306) frequentiores in are pulsus excitt quorum recursu nervus longior citis qum par est agitatur; et cum utriusque nervi arisque motus congruere
non possint
tas

nisi

singulae

et

sequales seorsim oscillentur,

tonorum
et

diversitas oriatur (508).

317. Patet etiam quomodo a'ris pulsus sonum tremores in aliis corporibus unisonis aut conNam cm ae'ris pulsonantibus creare possint. sus in nervum musicum incurrit qui vibrationem unam ex itu et reditu conipositam absolvere aptus sit, eo tempore quo pulsus suam percurrit latitudinem, commovetur nervus et oscillaturper exiguum licet spati uni, et recurrentibus novis atque conspirantibus a'eris pulsibus celeris agitatur onumque reddit. At si nervus vibrationes suas iniegras seu ex itu et reditu compositas perficere nequeat quo tempore pulsus aeris latitudinem

conspirans tam in produeitur. Et haec quidera in experimentis musicis it contingere observarunt Joan. Wallis

nervorum partes aliquomotus ille nervis qum in are tandem

Et deinde in fol. Tom. 1 1. pag. 466. Acustic instaurator D. Sauveur in Monum. Acad. Paris, an. 1701. ubi alla exprimenta re-

Operum

fert

qtije ex praedictis facile possunt explicari; * et inde ingeniosissimi systematis de tonorum

ill.

productione et harmoni fundamenta derivavit de Mairan omni laude superior, quod ad

praxim feiicissim revocavit vir inter eruditos Orpheos illustrissimus D. Kameau.

suam

describit, possit tamen in partes aliquotas hujusmodi vibrationibus peragendis aptasdividi ;

partes ill, quiescentibus divisionum pimctis, congruenter ad pulsuum recursum sensim agitabuntur, vibrationesque suas cum pulsibus unisonas sngule perficient. Si vero nervi duo proxi-

Motus enim illi () * Erunt vt iidevi molus. sunt vel causse vel efFectus contractionis et dilatationis partium in pulsibus correspondentium, Hsc tamen proportio accurata non est, si contractiones et dilatationes sint valde intensas,quemadmodum si chorda musica nimi vi pulsetur, vis motrix particularum ejus non est amplius proportionalis spatiis per quae dbet moveri, et
y 4

712

PHlLOSOPHIiE NATURALIS
est

[Mot. Corpor.

dem non

hc

proportio.

tiones sint valde intensas,

Verumtamen nisi contractiones et dilatanon errabit sensibiliter, ideque pro physic

Sunt autem
vires elasticse motrices ut

accurat haberi potest.

tractiones et dilatationes
;

(p)

con-

et velocitates

partium sequalium simul genitse

sunt ut vires.

Ideque aequales

et correspondentes

pulsuum correspon-

dentium partes

itus et reditus suos

per spatia contractionibus et dilata-

tionibus proportionalia,

cum

velocitatibus quae sunt ut spatia, simul pera-

gent

et propterea pulsus, qui

tempore

its et redits

unius latitudinem

suam progrediendo

conficiunt, et in loca

pulsuum proxim praecedentium

sequali

semper succedunt, ob qualitatem distantiarum,

cum

velocitate in

medio utroque progredientur.

Cas. 2.

Sin pulsuum distantise seu longitudines sint majores in uno

medio qum
latitudinibus

ponamus quod partes correspondentes spatia pulsuum proportionalia singulis vicibus eundo et redeundo
in altero
(i)
;

describant:

et C)

aequales

erunt earum contractiones et dilatationes.

vires
illae
liis

Ideque

si

mdia

sint

homogenea, aequales erunt etiam

elasticae

motrices quibus reciproco motu agitantur.

Materia autem
est
(*)

viribus

movenda
quod
pus

est ut

singulis

pulsuum latitudo; et in edem ratione vicibus eundo et redeundo moveri debent.

spatium per

Estque tem-

its et redits

unius in ratione composit ex ratione subduplicat

materi

et ratione subduplicat spatii,

atque ideo ut spatium,

Pulsus

aris densitas vi ipsius elastica proportionalis

non

geneo

et data

pulsuum

nimi vi comprimatur vel dilatetur a'r. * Singulae diminutiones intervallorum sunt ut velocitates (n. 19.) non tamen ex eo sequitur contractiones esse ut velocitates, (hune vero casum et reliquos demonstravimus n. 29. additionis de Mot. Fluid. Elast.) C) * Sunt autem vires elastic motrices. Nam vires elasticEe motrices sunt ut partium analogarum densitates, hoc est, data materi quantitate,
manet,
si

partes medii

latitudine spatium quod oscillando describunt, raanente

tione; nihil obstat

minui potest in data raquomins in hoc secundo casu supponatur quod partes mediorum correspondents spatia latitudinibus pulsuum proportionaoscillationis,

tempore

iisdem manentibus oscillationum in unoquoque medio temporibus, eundo et redeundo

lia,

percurrant.
^

ut contractiones; et contractiones sunt ut dilatationes qu viribus elasticis medii contracti producuntur ; et velocitates partium nualium simul genit sunt ut vires (13. Lib. I.), hoc est, ut contractiones et dilatationes, idegue cum spatia simul descripta sint ut velocitates simul genit, squales et correspondentes pulsuum corresvondentium partes itus et reditus suos, seu m'otus suos;,r- spatia contractiombusproportionalia,cum velocitatibus qu sunt ut spatia simul peragent ; et propterea pulsus qui tempore its et redits lati. tudinem suam progrediendo conficiunt (314.) ei

Squales
'^^

erunt.

oSi

mdia

sint

homo-

secundo casu supponitur, vires .'^^'"^^ motrices sunt ut partium corresponden. ""i contractiones et dilatationes quas producunt, ^d quia quantitates materi partibus correspondentibus sunt ut pulsuum latitudines, seu analogarum volumina, et partes lU "' P^^'^'ium analog eundo et redeundo dilatantur et cong^"^3' "*!
1^^

f^huntur per

spatia quantitatibus

maten

pro-

Portionalia (per
^'"U"'*
,s^

Hyp.) contractiones

et dilata-

^'""^^ '''^'"1"^ "'"^^ ^1^^*'=* motrices squales

loca

pulsuum proxim prccdentium semper

^.^

^^

-^^^ g^

^^^^^^_

succedunt, ob qualitatem distantiarum sequalibus temporibus descnptarum quali cum velocitate in medio utroque progredientur.

^^^

tempus quo materia viribus sequalibus ad legem oscillantis penduli agitatur, est in ratione com^^sit ex subduplicat ratione materi et subduplicata ratione spatii (per Cor. 5. Prop.

C) Ponamus quod Quoniam (per Cas. 1.)

partes
in

correspondentes.

eodem medio homo-

XXIV.

Lib. II.)

Liber Second.]
autem temporibus
hoc
est,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
its et redits unius

713

eundo

latitudines suas conficiunt,

;

spatia temporibus proportionalia percurrunt

et propterea sunt

aequiveloces.

Cas. 3. In mediis igitur densitate et vi elastic paribus, pulsus

omnes

sunt aequiveloces.

Quod
(*)

si

medii vel densitas vel vis elastic intendatur,

vis elasticae,

quoniam
densitatis

vis

motrix in ratione

et

materia movenda in ratione

priiis,

augetur;

tempus, quo motus iidem peragantur ac

augebitur in subduplicat ratione densitatis, ac diminuetur in subduplicat

ratione vis elasticae.

Et propterea
Q.

velocitas

pulsuum

erit in ratione

com-

posite ex ratione subduplicat densitatis medii inverse et ratione subduplicat vis elasticae directe.
e.

d.

Haec Propositio

ulterius patebit ex constructione sequenti.

PROPOSITIO XLIX.
Datis medii densitate
et vi elastic,

PROBLEMA XL
invenire velocitatem pulsuum.

Fingamus mdium ab incumbente pondre pro more aris nostri comprimi sitque A altitude medii homogenei, cujus pondus adaequet pondus
;

incumbens,

et cujus densitas

eadem

sit

cum

densitate medii compressi, in

quo pulsus propagantur.

'

Constitui autem intelligatur pendulum, cujus

(')

Tempus quo motus

Tempus, quo motus idem peragantur, &c. per qualia spatia peragun-

ficiunt

soni vero in

eodem

are producti eo in-

tur est in ratione composit ex subduplicat ratione materisB movendee directe et subduplicat ratione vis motricis invers (per Cor. 5. Prop. XXIV.) ideoque in hoc tertio easu, tempus, manente spatio descripto, augebitur in subduplicat ratione densitatis, ac diminuetur in subduplicat ratione vis elastica, et propterea velocitas

manente tono, quo majus est spatium quod aris particulae eundo et redeundo describunt dato tempore; ut si chorda musica validius pulsetur, majores vibrationes dato temtensiores sunt,

que est ut spatium directe et tempus inverse, (ob datum spatium per Hyp.) erit in ratione composit ex ratione subduplicat densitatis medii invers, et ratione subduplicat vis elasticEe
directe
;

sed datis medii densitate et

(per Cas.
]. et '2.)

vi elastic,

velocitas

pulsuum, utcumque varietur spatium,

semper
in ratione

erg velocitas pulcomposit ex ratione subduplicat densitatis medii invers et ratione subduplicat vis elasticre directe. 318. Ex hc Propositione patet cur soni omnis generis, gravis et acutus, intensus et remissus, pari velocitate in eodem a're propagentur. Nam sonorum diversitas, quoad grave etacutuni, a numro pulsuum qui in ae're tempore dato excitantur, pendet (316) ; at (per hanc Prop.) pulsus aris, seu plures seu pauciores dato tempore producantur, edem semper velocitate diffunduntur et dato tempore datum spatium condata
est,

suum

erit

pore peragit, majoresque oscillationes particularum aris excitt, et sonus intensior percipitur, licet tonus idem maneat et proind pulsuum latitudo ac velocitas non mutentur. Cm ergo tanta sit velocitas lucis ut per atmosphaeram in instanti quoad sensum propagetur (per schol. ad Prop. XCVI. Lib. I.) ; si sonus et lux eodem puncto temporis excitentur, uti in machinis bellicis fiamma et f ragor producuntur simul, et spectator spatium quo a corpore rsonante distat, tempusque quod inter luminis et soni perceptiones intercedit, dimediatur, soni velocitas innotescet. Atque eo modo in variis regionibus varia ohservata est velocitas soni, et in Angli e celeritate ferri, Flamstedio et Halleyo visum est, qu pedes Londinenses plus minus 1142, Parisienses vero 1070, tempore minuti unius secun. di percurreret. Quia vero densitas et vis elastic aris in variis Terrarum locis, diversisque anni tempestatibus in eodem loco mutantur, inde quoque mutari oportet soni velocitatem. Diu creditum est, observantibus Mersenno, Gassendo,
et

Academicis Florentinis, sonum neque

714

PHILOSOPHIE NATURALIS
A:
et

[Mot. Corpor.

longitude inter punctum suspensionis et centrum oscillationis sit

quo tempore pendulum

illud oscillationem in-

tegram ex

itu et reditu

compositam peragit, eodem pulsus

circumferentiae circuli radio

eundo

conficiet spatium

descripti sequale.

Nam
sunt,
si

stantibus quae in Propositione

linea qusevis physica

XLVII.

constructa

F, singulis vibrationibus

describendo spatium
ditus cujusque locis
tic (") quae ipsius

P S, urgeatur in P et S, a vi elas-

extremis itus et re-

ponderi aequetur ;

peraget haec vibrationes singulas quo

tempore eadem in cycloide, cujus

perimeter tota longitudini
lis est,

P S qua-

oscillari posset

id adeo quia

vires eequales asqualia corpuscula per

aequalia spatia simul impellent.

Quare
(^)

cm

oscillationum tempora

sint
(J)

in subduplicat

ratione longitudinis pendulorum,

et

longitudo penduli aequetur dimidio arcui cycloidis totius;

foret

tempub vibrationis unius ad tempus

oscillationis

pen-

duli, cujus

longitudo est A, in subduplicat ratione longiseu

tudinis ^
tica,

P S

PO

ad longitudinem A.

Sed

vis elas-

qu lineola physica
urgetur,
(^)

G,

in locis suis extremis P,

existens,

erat (in demonstratione Propositionis

XLVII.)

ad ejus vim totam elasticam ut

HLKN
(^)

ad V, hoc

est
:

(cum punctum

jam

incidat in P)

ut

H K ad V
quo
lineola

(^) et vis illa tota,

hoc

est

pondus incumbens,

EG

comprimitur, est ad pondus lineolae ut ponderis incumC^)

bentis altitudo

ad

lineolse

longitudinem

EG

ideque ex aequo,

vis

conspirante vento accelerari, neque adverse retardari ; sed D. Derham experimentis accurat
institutis,

falsum id esse asserit. Quce ipsius pcnderi quetur, et qu decrescat ut ipsius distantia a centre O ; peraget
(") *

arcui cycloidis totius, per Cor. Prop. L. et Cor. 2. Prop. LU. Lib, I. {^) * Ad ejus vim totam elasticam in loco E ubi mdium quiescit, ut, &c.

hfpc vibrationes singulas

cycloide,

quo tempore eadem

in

cidit in

cujus perimeter tota longitudini P S quia particulae F ; in hujusmodi cycloide oscillantis vis motrix est semper ut distantia ipsius a puncto cycloidis infimo seu medio, et in altissimis seu extremis punctis cycloidis ponderi ipsius aquatur, per Cor. Prop. LI. Lib. , svhduplicata ratione longitudinis C) * Sint pendulorum (472. Lib. I.) C\ * Et longitudo penduli ceuelur dimidio
sequalis est, oscillari posset

=H =H
mdium

P, evanescit KNetfit L K, per Cor. 1. Lem. VI L Lib. I. Q') * Et vis illa tota, hoc est, pondus incumVis elastica tota partis E G est bens, quo, &c. in quilibrio cum pondre toprimente, ubi
quiescit.

C)

Ut

H K ad

r.

Cijm punctum

HL KN

in-

Cm enim C^) *Ad lineola longitudinem E G. mdium bomogeneum, cujus altitudo est A, sil (per Hyp.) ejusdem densitatis cum medii parte

ne

G, pondra sunt ut voluirna, hoc A et E G.

est,

ut

li-

LiBEii Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
in locis suis

7l5

qu lineola
ut

EG

HK
ad

A
ut

ad

erat

EG

V X E P O ad V.
tempus

P et S urgetur, est ad lineolee illius pondus (i) nam K G, sive ut P O X A ad V V, Quare cm tempora, quibus aequalia corpora

per aequalia spatia impelluntur,

tione virium,
erit

sint

(^)

reciproc in

subduplicat ra-

vibrationis unius,

urgente

vi ill elastic,

ad ad

tempus

vibrationis, urgente vi ponderis, in subduplicata ratione

VV

P O X A, (0 atque ideo ad tempus oscillationis penduli cujus longitudo est A in subduplicat ratione V V ad P O X A, et subduplicat ratione P O ad A conjunctim; id est, in ratione intgra V ad A. Sed tempore
vibrationis unius

ex

itu et reditu compositae,

pulsus progrediendo conficit

percurrit spatiuni

latitudinem
(S) est

suam

C.

Ergo tempus, quo pulsus

ex

C,

ad tempus
id est, ut

oscillationis unius

itu et reditu

compositae, ut

V ad
Tem-

A,

{^)

BC

ad circumferentiam

circuli cujus radius est

A.

pus autem, quo pulsus percurret spatium

ideoque tempore

C, est ad tempus quo percurC')

ret longitudinem huic circumferenti aequalem,

talis

in

edem

ratione;

oscillationis pulsus

percurret

longitudinem huic

Q. e. d. Corol. 1. Velocitas pulsuum ea est, quam acquirunt gravia accelerato motu cadendo, et casu suo describendo dimidium
circumferentias aequalem.

sequaliter
altitudinis

A.

Nam

tempore casus hujus, cum velocitate cadendo

(^)

acquisit, pulsus

percurret spatium
oscillationis unius

quod

erit aequale toti altitudini

ideoque tempore

ex

itu et reditu compositae

percurret spatium aequale

circumferentiae circuli radio

descripti

(^) est

enim tempus cass ad

tempus

oscillationis ut radius circuli ad.

ejusdem circumferentiam,

in

JC erat ad C) * A^am dem. Prop. XLVII.

EG

ut

ad V,

(^) * Sint reciproc in subduplicat ratione virium. Patet per Cor. 3. Prop. XXIV. Lib. hujus. (f) * Atque ideo ad tempus, &c. Patet per compositionem rationum et ex eequo ; quia (ez demonstratis) tempus unius vibrationis particuae F, urgente vi ponderis ipsius, est ad tempus oscillationis penduli cujus longitudo est A, in subduplicat ratione P O ad A.

A, datis rnedii densitate et vi elastic data, spatium B C ad datam peripheriain circuli radio A descripti ; liquet, quod tempus, quo pulsus percurrit spatium B C, aut eadem celeritate percurreret datam peripheriam circuli radio
tiido
est ut

descripti,

fore

eis

spatiis

proportionalem.

Quare tempus quo pulsus percurrit spatium B C, est ad tempus oscillationis unius ex itu et reditu composit penduli cujus longitudo est A, ut tempus quo pulsus percurrit idem spatium B C, ad tempus quo percurrit longitudinem
aequalem circumferenti circuli cujus radius est A ; ideoque tempore talis oscillationis pulsus percurret longitudinei.T huic circumferentias
aequalem.
()

(^) *

et reditu compositce,

Est ad tempus oscillationis unius ex itu penduli cujus longitudo est

A.
C')

Id

est,

ut

B C ad circumferentiam circuli
demonstr. Prop. radius circuli circumferentiam
(in

cujus radius

est

A.

Nam

Quod

erit

quale

toti altitudini

XLVII.)

erat

(30.

Lib. I.)
("") *

habentis aequalem intervallo B C ; unde est ad ut B C ad circumferentiam circuli cujus radius est A.

altitudinem

Est enim tempus cass, per dimidiam A ad tempus oscillationis unius ex

solo itu, vel solo reditu constantis, ut diaraetei

circuli ad ejus circumferentiam (470. Lib. I.), ideoque ad tempus duplum oscillationis unius ex itu et reditu compositee, ut radius circuli ad ejus

{^) * In edem ratione. Quoniam tempus quo pulsus percurrit spatium B C, est ad tempus datum oscillationis integrse penduli cujus longi-

'i6
Corol. 2.

PHILOSOPHIE NATURALIS
Unde cum
altitude illa

[Mot. Corpor.

sit

ut fluidi vis elastica directe et

erit in ratione

densitas ejusdem

invers; C") velocitas

pulsuum

composit

ex subduplicat ratione densitatis invers et subduplicat ratione vis elasticae directe.

PROPOSITIO

L.

PROBLEMA

XII.

Invenire pulsuum distantias.

Corporis, cujus tremore pulsus excitantur, inveniatur numerus vibra-

tionum dato tempore.

sus

Per numerum illum dividatur spatium quod pulpossit,

et

eodem tempore percurrere

Q.
e.
i.

pars inventa

()

erit

pulsus unius

latitudo.

Scholium.

Spectant Propositiones novissim ad

motum

lucis et

sonorum.

(p)

Lux

enim cm propagetur secundum

lineas rectas, in actione sol (per Prop.

quas corpus sonorum eodem tempore perficit, dividatur, quotus erit pulsiis unius latitudo. Sed dato sono, numerus vibrationum quas corpus sonorum dato tempore peragit, invenitur (per formulas 30.3, 304),; si nimirum chorda musica ad unisonum vel ad notam consonantiam cum sono dato reducatur. Cm enim tonorum differentia a numro vibrationum quas corpus resonum dato tempore absolvit, pendeat (308 et 312) iidem toni eodem vibrationum isochronarum numro producuntur. Notum ver est spatium quod sonus dato tempore describit
;

circumferentiam. Quare cm velocitates uniformes sint ut spatia eodem tempore descripta, pulsus ver propri velocitate aequabili periphe-

riam circuli radio A descripti tempore oscillationis unius ex itu et reditu composita9 percurrat, et grave cum uniforrai velocitate, quam acquirere potest cadendo per dimidiam altitudinem A, eodem tempore idem spatium describat ; palet velocitates illas pulsus et gravis esse sequales,
() *

Velocitas

pulsuum

erit,

&c.

Velocitas

pulsuum, ut pote aqualis (per Cor. 1.) velocitati quam gravia per dimidiam altitudinem A cadendo acquirunt, est in ratione subduplicat al(28. Lib. L); sed. altitude medii homogenei, cujus densitas eadem est cum densitate medii et pondus in aequilibrio
titudinis illius

(318).

Exempli causa,

si

sonus

omnium

acutissimus,

quem possimus
gris
tis

distinguere, vibrationibus inte-

E G

cum ejusdem

medii

E G

vi elastica,

manente

densitate est ut pondus seu ut vis elastica directe, et manente vi elastica seu pondre est ut densitas inverse, quia densitas est

semper ut pondus

directe et

volumen seu

altitudo

inverse

et

6400 tempore minuti unius secundi absoluproducatur, et omnium gravissimus vibrationibus 12^ excitetur, uti D. Sauveur in Historia Acad, Scient. Paris, an. ] 700. arbitratus est ; divide spatium 1142. pedum Londinensium, quod sonus tempore minuti unius secundi conficit,

propterea conjunctis his rationibus altitudo est semper in ratione composit ex ratione vis
elastica

directe

et

ratione

densitatis

invers.

Quare
sit

velocitas

pulsuum

erit in ratione

compo-

ex subduplicat ratione densitatis inverse et subduplicat ratione vis elastic directe. () * Eric pulsus unius latitudo. Quoniam pulsus omnes uniformi cum velocitate propagantur (ex dem, Prop. XLVIII. et XLIX.) et tt pulsus quales producuntur in are, quot sunt corporis tremuli vibrationes isochron ex itu et reditu compositae (per Cor. Prop. VII.) ; si spatium quod pulsus seu sonus dato tempore percurrere possit, *>er numerum vibrationum,

XL

per numros 6400. et 12^ successive, et videlicet digiti 2, 14, et pedes 91, 36, erunt latitudines pulsuum, quibus soni acutissimus et gravissimus producuntur. C) * Lux enim cum propagetur secundum lineas rectas, et interpositis corporibus opacis intercipiatur, in actione sol, seu pressione, motuve per mdium quodlibet fluidum propagato, consistere naquit ; quia pressio et motus per mdium omne fluidum propagata divergunt a recto tramite in spatia immota et pone obstacula circumCm quaque diffunduntur, per Prop. citatas. igitur lumen sit corpus, ut pote motu progressive prseditum, ab obstaculis reflexum et refractum.
quoti,

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA,

717

XLI.

et

XLII.) consistere nequit.

Soni ver proptere quod a corpori-

bus tremulis oriantur, nihil aliud sunt quam aris pulsus propagati per Confirmatur id ex tremoribus quos excitant in corporibus Prop. XLIII.
objectis, si
(1)

modo vhmentes

sint et graves, quales sunt soni

difficilius

tympanorum.
Sed
et

Nam

tremores celeriores et breviores

excitantur.

sonos quoEvis, in chordas corporibus sonoris unisonas impactos, excitare

tremores notissimum

est.

Confirmatur etiam ex velocitate sonorum.

Nam cm
ut
1

pondra

specifica aquae pluvialis et argenti vivi sint

et ubi

ad invicem

ad 13|

circiter,

mercurius in barometro altitudinem attingit

digitorum Anglicorum 30, pondus specificum aris et aquae pluvialis sint

ad invicem ut
genti vivi ut
1

ad 870

circiter

C")

erunt pondra specifica aris et ar-

ad 11890.

Proinde

cum

altitudo argenti vivi

sit

30 digi-

torum, altitudo aris uniformis, cujus pondus arem nostrum subjectum

comprimere

posset, erit
illa

356700 digitorum, seu pedum Anglicorum 29725.

ipsa

Estque haec altitudo

quam

in constructione superioris Problematis

nominavimus A.
est

Circuli radio

29725 pedum

descripti

(*)

circumferentia

pedum 186768.
itu et reditu
est,
(')

Et cm pendulum

digitos 393-

longum oscillationem
uti

ex

compositam tempore minutorum duorum secundorum,

notum

absolvat;

gum

(")

oscillationem

pendulum pedes 29725 seu digitos 356700 lonconsimilem tempore minutorum secundorum 190f
igitur

absolvere debebit.

Eo

tempore sonus progrediendo

(^)

conficiet

pedes 186768, ideoque tempore minuti unius secundi pedes 979.

moturaqae
in corporibus quae inflammat excitans, necesse esse videtur ut a corporihus luminosis tenuissima corpuscula incredibili fere velocitate quaquaversum emittantur. Spatia igitur cleslia, q\i3s astrorura omnium lux immens ill celeritate permeat, materi qudam aethere densissim,

vers ut densitates (173. Lib, II.) : est igitur 1 ad 11890 ut 30 digit. ad altitudinem aris uniformis qui cum 30 digitis argenti vivi quiponderat ; et ide altitudo hc est dii^itorum

356700, seu, dividendo per

1 2,

pedum Angli-

corum 29725.
* circumferentia est pedum 1 86768. Est 3i ^^^-^^ ad circumferentiam ut 1 13 ad 710. sive ut 29725 ad 186768 qum proxim.
/t\
(s^

qu radiorum
*
I

lucis

motum interciperet,
et

plena esse non possimt.

(') 319.

Nam
^-

tremores celeriores

brevio''

ras difficilhis excitantur, et

mmus
1.

elastica
^

Corpora enim majora maioribus soni gravions, cum

.

>

consonare possunt, quo ^

..

concutiuntur et . , j ? j agitantur; nam dbet esse proportio quaedam "^ ,-. J^ mter pulsuum aeris latitudinem et corporum cir^^ ... V J cumjectorum magnitudinem, densitatem et vim elasiicam, ut sonus iis communicetur ; et quo
1 1

\ ad A congruenter pulsuum motum

^

vibrationibus

-u

X-

-1

-1r facilius

tj Farisiensium ^ i^toscilpedum 3 et hnearum 8^, ^ * j-^ ex itu i.,- unam lationem et reditu compositam tem . duorum ,^ j pore minutorum secundorum absolvit jt-i /.m t (471. .Lib. t\ et pes Londinensis est ad pedem 1.)

6St

C \) ' j

Aosoivat.

-'

t> j t Jrendulum cuius longitude

i

-,

r,

..

'^

<.

..

fibr breviores sunt,

tenuiores et magis tens,

t> v J i ^ j , ^ Jfarisiensem ut 15 ad 16 quam proxim, et i <=i. ita <=, ^ ^ sunt pedes 3 cum lineis 8|,ad digitos;39^, vel 39^ quam proxime.
,-

'

eo facilius acuto sono seu brevioribus aris pulsibus agitantur et contremunt. Quae omnia patent per
(') *

notam 317.

(") * Oscillationem consimilem tempore, &c. Oscillationum tempora sunt in subduplicat ratione longitudinis pendulorum (472. Lib. I.),

Eruni, ex quo et per compositionem rationum, pondra specifica sive densitates aris et argenti vivi ut 1 ad 11890. Sed fluidorum in se homogeneorum, eidem basi incumbentium, et
in asquilibrio consistentium altitudines sunt in-

*" numeii minutorum secundorum,

ut 39|- ad 356700, ita 4 ad quadraqui quse"t""" ^t peracto calculo invenitur esse 190| ^"^'^ proxime.
^* proptere

(*) * Conficiet pedes, &c.

Per Prop.

XLIX.

718
Caeterum
in

PHILOSOPHI/E NATURALIS
hoc computo nulla habetur
per
aris,

[Mot. Corpor.
solidarum
instanti.

ratio crassitudinis
(J)

particularum

quam sonus

utique
1

propagatur in

Cni pondus
plo densiores
ter densitatis

aris sit

ad pondus aquae ut

ad 870,

et sales sint fere

du-

qum aqua; si particulae cum particulis vel aquae

:

aris

ponantur esse ejusdem

circi-

vel salium, et raritas aris oriatur

erit

ab

intervallis particularum

(^)

diameter particules aris

1

ad interval-

lum

inter centra particularum, ut

1

ad 9 vel 10

ciixiter, et

ad intervallum

inter particulas ut

ad 8 vel

9.

Proinde ad pedes 979, quos sonus temconficict,

pore minuti unius secundi juxta calculum superiorem

licet

addere

pedes ^^^ seu 109

circiter,

ob crassitudinem particularum aris:

circiter.

et sic sonus

tempore minuti unius secundi conficiet pedes 1088

in are latentes,

His adde quod vapores

alterius toni,
(*)

cm

sint alterius

elateris et

vix aut ne vix

quidem participant motura

ille

aris veri

quo

soni propagantur.

His autem quicscentibus, motus

celerius propa-

Nam corpus (^) * Propagatur in instanti. solidum quod condensari non potest, dum movetur, totum siraul movetur, et ideo motus ab uno corporis illius extremo ad alterum extremum propagatur in instanti. (^) * Diameter particulcB a'ris erit, &c. Fingantur cubi duo quales, quorum alter are plenus sit, alter medio cnntinuo ejnsdemi circiter densitatis cum aqu vel salibus. Hoc mdium continuuui divisum sit in particulas quales,
mutuo contingentes ; a'r ver ex hujusmodi particulis, qua; requalibus intervallis distinctae sint, constet. Harum particularum diameter dicatur D, spatium inter illas in are interceptum S, et ide intervallum inter centra particularum aris S -j- D, numerus particularum aris in uno cubi latere N, et proinde eatenuissimas et sese

particules aris erit ad intervallum

-|-

inter

centra particularum, ut 1 ad 9 vel 10 circiter, et ad intervallum S inter particulas ut 1 ad 8 vel Proinde spatium totum quod particule soli9.
line recta data posil occupant, erit ad spatium reliquum quod intervalla particularum in edem line tenent, ut 1 ad 8 vel 9 circiter, et ad totam lineam ut 1 ad 9 vel 10. Sed si nulla habeatiir ratio crnssitudinis solidarum particularum '.iis, sonus lineam reciam pedes 979 iongam tempore minuti unius secundi describit: quare cm sonus per spatium totum quod solids particulcB aris occupant, in instanti propagetur, et sit 9 ad 1 ut linea pedes 979 longa ad ipsius partem quam particulaj solidae aris occupant/
dae

partem illam, quae

citer,

est

979
,

seu 109

pedum

cir

rum numerus
cubi

in

-|-

N
3

cubo toto areo N 3, et latus numerus particulaD. Sit

rum

uno latere cubi, earum numerus in cubo toto, ac D cubi latus. Quia duo cubi aequales supponuntur, erit N S N D D. Si
alterius medii continui in

et propterea

=M

densitas aris

sit

ad densitatem alterius medii

continui ut 1 ad A ; quia paribus voluminibus, densitates sunt ut quantitates materise, quae sunt

^N M= N cm NS-fND=MD=NDA3'
A
:

ut numeri particularum magnitudine et densitate equalium, erit 1 A 3, et hinc 1 i I S M, ideque A 3. Quare

:

=N

sit

eritS-fD=DA3, etS=DX [AS

ideoque

979 pedum. (*) * Vix aut ne vix quidem participant moNam vituvi a'ris veri quo soni propagantur. bratorius particularum aris motus, quo sonus producitur, corporibus ejusdem toni facile, at corporibus alterius elateris et alterius toni gr aut nullo modo communicari potest (317). Unde si atmosphaera constet ex decem partibus aris veri et un parte vaporum, sitque proinde totum pondus atmospha;raB ad pondus vaporum ut 1 ad et ad pondus aris veri, subducto pondre vaporum, ut 11 ad 10, minuenda est quantitas materise movendas in ratione 11 ad 10. Sed si densitas medii, sive quantitas materise sub dato volumine contentse, cteris paribus, minuaaddere
licet spatio
1 1 ,

l],

tur, velocitas soni

augetur in edem ratione sub-

D:S=I:A3_iaeD:S4-D
i
3.

duplicat

(per Prop.

XLVIII.).
augenda

Quare

(in

=
tur

Jam

si

ponatur

Hyp. Newt.)
fere asqualis

velocitas soni

est in ra-

numro 870,

erit fere

1000, vel

9 ; si vero ponatlOO, vel 1200,

tione subduplicat 10 ad 11, vel in intgra circiter ratione 20 ad 21 ; et idco spatium dato tem-

A=

erit fere

= 10;

unde diameter

solidas

pore roinuli unius secundi descriptum, quod erat 1088 pedum, augendum in ratione 20 ad 21. Est autem fere 20 ad 21 ut 1088 ad 1142.

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

719

gabitur per solum arem ve'um, idque in subduplicat ratione minoris

teri.

maun

Ut

si

atmosphasra constet ex decem partibus aris veri

et

parte vaporum, motus sonorum celerior erit in subduplicat ratione 11

ad 10, vel in intgra

circiter ratione 21

ad 20, quam

si

propagaretur per
inventus,

undecim partes
augendus
erit in

aris

veri

ideque motus sonorum supra

hc ratione.
1 1

Quo

pacto sonus, tempore minuti unius

secundi, conficiet pedes

42.
et autumnali,

Haec

ita se

habere debent tempore verno

ubi ar per

calorem temperatum

rarescit, et ejus vis elastica nonnihil intenditur.

At

hyberno tempore, ubi ar per

mittitur,
tatis
;

frigus condensatur, et ejus vis elastica re-

motus sonorum tardior

esse dbet in subduplicat ratione densi-

et vicissim sestivo

tempore dbet esse velocior.

Constat autem per exprimenta quod soni tempore minuti unius se-

cundi eundo conficiunt pedes Londinenses plus minus

vero 1070.

1 1

42, Parisienses

Cognit
(^)

sonorum

velocitate

innotescunt
factis

etiam

intervalla

pulsuum.
fistula

Invenit utique D. Sauveur,

cujus
edit
C^)

a se experimentis,

quod

aperta,

lovigitudo

est

sonum
secundi
spatio

ejusdem toni

pedum cum sono

Sunt

Parisiensium plus minus

quinque,

chordae quae tempore minuti unius

plus minus centum in

centies recurrit.

igitur pulsus

pedum

Parisiensium 1070, quos sonus tempore minuti unius se-

cundi percurrit; ideque pulsus unus occupt spatium pedum Parisien-

sium quasi

lOyg-, id est,

duplam

circiter

iongitudinem
in

fistulte.

C)

Unde

verosimile est

quod

latitudines

pulsuum,

omnium apertarum

fistularum

sonis, sequentur duplis longitudinibus fistularum.

Porro cur soni cessante motu corporis sonori statim

cessant,

neque

diutius audiuntur ubi longissim distamus a corporibus sonoris,

qum

cm proxim

absumus, patet ex CoroUario Prop.

XLVII.

Libri bujus.

(*) * Invenit utique D. Sauveur in Histori Acad. Scient. Paris, an. 1700.

numerus 1070 per 243,

latitudo ped.
circiter
.

prodit

pulsus unius
id est,

Paris.
^

4|- circiter,

dupla

* ^ , recurrit, hoc est centum X -Il * Centies oscilla^-x X j -x X tiones ex itu et reditu compositas tempore mi"^ -^ ,. , I , T- o nuti unius secundi absolvit. Idem D. oauveur
/c-N ) ( ^ '
.

VU
,

..

m .

Monumentis Acad. Pans.

1

yi,

X-

,/^, ,^, tiones 101 vel 102 r pro

an. 1713. oscillaa sono r eiusdem listul po1

j. \

Ti

I^,lo

-11

longiludo fistul. Est autem in organis, pneumaticis n nstula aperta, quse patet iii supe"^ ^. v .. / rion et latiori extrme, alten quo aer nstulam J.injjreaitur, opposite, tsi occludatur nstuia, oc'^'^ .' , tava ffravius sonat. ,,'' ,. , ,. Hue usque de sono dn-ecto plura dixmius, cie

...

'

,.

<-

'

reflexo
('')

pauca adjungenda sunt.

Unde
alio

verosimile

est,

&,c.

Idem

confir-

exprimente ejusdem D. Sauveur, qui loco mes citato invenit quou li-tula aperta, cujus longitude est pedum Parisiensium plus minus 2, sonum edit ejusdem toni cum sono chordae quai 243 oseillationes intgras tempore minuti unius secundi perficit. Unde si dividatur

matur

PROPOSITIO.
320. Sonus percipitur tanquam ex eo !oco procedens ex quo quasi centre pulsus aris propagantur. Constat experienti.

"l'O

PHILOSOPHIiE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.
ex
allatis

Sed

cur soni in tubis

stentorophonicis

valde

augentur,

principiis

manifestum

est.

Motus enim omnis reciprocus

singulis re-

321. Corol. 1. Hinc si sonus e centro quovis directe propagatus in obstaculum planum satis incurrat, et ex ducatur ad B C ut perpendicularis A E, producaturque ad sit asqualis E ; sonus reflexus eodem tanquam fera modo percipietur ac si ex loco centro directe propagaretur ( 1 94).

magnum B C

325. Ex iisdem principiis explicari potesttubae vocalis seu stentorophonicse efficacia ad vocem articulatam in loca maxime dissita propagandam.
Surit

EH

hujusmodi tubee variarum figurarum, sed

omnes satis angusta;, oblong et intus perpolitse, quo sonus in arctum coactus in latius spatium
sese difTundere et virium

detrimentum

pati pro-

322. Corol. 2. Similiter si sonus a centro quovis propagatus in obstaculum quodlibet irapingat, a quo ita reflectatur ut post reliexionem radii soni in centrum aliud convergant ; sonus reflexus tanquam ex hoc secundo centro propagatus audietur. 323. Corol. 3. Unde si radii sonori satis densi ad aurem appellentes et soni unius sensationem producentes, ab aure in diversa centra convergant ; locus ex quo sonus propagatur, non bene
distinguetur.

hibeatur, ac radii sonori in determinatam plagam confertiores dirigantur. Fabrefiunt ex ma-

ad concipiendum motum tremulum, quo sonus producitur, apt, ut sonus hoc partium tub et aris ab ipsis agitati tremulo motu multeri

tiplicatus

progrediendi vim habeat.

impetum majorem acquirat et longus Optima tubarum voclar.

caiium figura, auctore

illa

censetur,

quas

fit

circa ipsius

axem,

orificio

Joh. Matthia Hasio, ex conversione parabolse exiguo tuba?, quod os

324. Si sonus producatur in A, et deinde ab obstaculo quovis B C reflectatur tanquam ex centro propaga-

tus;

tum

auditor per
;

in

loco

sonum

direc-

A R

propagatum

percipiet pri-

mm
tium

deinde sonum reflesum quasi ex procedentem, postquam motu directe spatium A F, et motu reflexo spacentro

F R

descripsit, audiet.
bis,

tur sonus audietur

Idem modo tamen

igi-

^H

dis-

tantiarum A differentia tanta et A F sit ut sonus directus et sonus reflexus eodem sensibili momento organura audits non afficiant ; nam si sonus reflexus ad aurem perveniret eo tempore, quo soni directi impressio adhuc in e persvrt, non geminus, sed intensior tantm sonus audiretur. Poito experienti constat sonos vix posse distingui ; si plures qum 9 circiter syllabae tempore minuti unius secundi successive producantur ; et ideo ne sonus reflexus cum directo confundatur, inter eorum ad aurem appulsus intercedere oportet partem nonam minuti unius secundi, quo tempore sonus describit spatium 127 pedum Londinensium circiter. Hoc igitur spatio minor e:;se non dbet distantiarum et A F R differentia, ut sonus re-

loquentis suscipit, in ipso foco parabolas consti-

AR

flexus distincte percipi possit in R. Quod si auditor in locetur, ubi sonus directus produ-

citur, et

spatium 2

AE

quod sonus

describit ut

ad centrum
1

post reflexionem in

27

pedum Londinensium,
circiter,

E redeat, sit ideoque A E 63 vel

Hc enim tuba radii sonori, saltem magpartem, reflectuntur ad axem tuba paralleli (194. Lib. II. et Theor. III. de Parabola Lib. I.). Idem Hasius, quotubam longiorem, non nimium auct amplitudine, reddat, tubum ellipticiim oblongum parabolico ita jungit, ut elliptici focus unus concidat cum foco parabolici, et os loquentis in altero elliptici foco constituatur ; qu ratione fit ut radii soni ab ore in tubo elliptico ad focum parabolici partim directi, parlim reflexi dirigantur (per Theor. IV. de Ellipsi), et deinde in tubo parabolico, ut modo
tuto.

nam

64 pedum

distingui poterit sonus re-

dictum est, progrediantur. Limbus tubae, qua parte amplissima est, quque sonus emittitur, ad

flexus a directo.
is

Si plura sint obstacula justis

formam labiorum recurvandus

est,

quo minus

intervallis dissita, in quae

sonus directe offendat,

quasi ex variis locis pluries repetitus audietur ; cum machinarum bellicarum fragorem vel tonitru boatum circumjecta sedificia vel crassiores nubes pluries referunt. Saepe etiam obstacula sonum directum mutant, dum vebementiori

ut

effectum tubae turbare possit aris externi in tubam irruentis motus. Haec omnia fus et accurat exposita vides, in ipsa laudati auctoris
Dissertatione
Stentoreis.
* Tubis stentoreis annumerandse sunt omnes tuhse militares aut venatori sive rectse sive in-

Physico-Mathematic de Tubis

tremore concussa vari contremunt et a'rem repercutiendo dtonant

aris

curvas,

exiguus enim sibilus

quem

edit tubicen

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
Motus autem
in

721
tubis dilataet

cursbus a causa gnrante augeri solet.

tionem sonorum impedientibus, tardius amittitur et fortius recurrit,

propterea a motu novo singulis recursibus impresso magis augetur.
haec sunt praecipua phsenoniena sonorum.
constricto are inter labum et tubse orara, in prodigiosum erumpit sonum, et observabile videtur ea instrumenta ita a parabol discrepare ut axis suas respecta convexa potius sit tuba

Et

eo ipso quod indicat Newtonus, nempe ex motus

reciprocatione, ita ut forma tubae ea esse debeat ut sonus ab une pariete ad alterum repellatur, extrinsecus sonum derivando, ita tamen ut nonnisi per innumeras reflexiones sive reciprocationea

qum

concava.

tara pendere videtur ex eo

Incrementum itaque soni non quod sonus secundm

foras emittatur.

axis tubae directionera parallelus exeat,

qum

ex

Vol.

I.

722

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot.Corpor.

SECTIO
De

IX.

motu circularijiuidorum.

HYPOTHESIS.
Mte^stentiam,

qu

oritur

ex defectu luhricitatis partium Jluidl,

esse

cteris

paribus, proportionalem
(^)

velocitati,

qu partes Jluidi separaiitur

ab invicem.

PROPOSITIO

LI.

THEOREMA XXXIX.
axem
revolvatur^ et ab hujus impulsu solo

Si cylindrus solidus hifinit longus in Jiuido uniformi et infinito circa

positione datum uniformi

cum motu

agatur jluidum in orbem, pet^severet autem Jluidi pars unaquque uniformiter in motu suo
;

dico quod tempora periodica partium Jluidi sunt ut

ipsarum distanti ab axe cylindri.

Sit
CLilis

A FL

cylindrus uniformiter circa

axem S
O,

in

orbem

actus, et cir-

concentricis

B G M, C

H N, D I

E K

P, &c. distinguatur

fluidum in orbes cylindricos innumeros concentricos solidos ejusdem crassitudinis.

Et quoniam honiogeneum
in se

est fluidum,

impressiones
i^)

conti-

guorum orbium

mutuo

factae

erunt (per Hypothesin)

portionalis est (per

ut

eorum

Resistentia quas oritur ex (^) * Ab invicem. defectu lubricitats partium fluidi, ceteris paribus, est semper eadem in spatiis qualibus, quaecumque fuerit mobilis velocitas ; cm in omnibus spatiis aequalibus idem defectus lubricitats

contiguse,

Unde si superficies Hyp.). homogeneB et sequalis iibique aspericequalibus premant, et praeterea

tatis sese viribus

superficies qua; super alias sibi contiguas ince-

superandus

Est igitur hsec resistentia, caeteris paribus, ut spatium quod mobile describit, hoc est, dato tempore, ut velocitas. Quia ver partes contiguae qu simul pari velocitate moventur, sese mutuo non atterunt ; capienda hic est velocitas partium relativa, qu partes separantur ab invicem. Sed de hc Hypothesi vide scholium sequens. (*) 326. * Ut eorum trandationes ab invicem.
sit.

dunt, aequalcs sint ; resistenti ex attritu dato tempore genitas proportionales erunt translationibus superficierum contiguarum ab invicem,

cm hujusmodi

tibus relativis dato tempore descripta.

translationes sint spatia velocitaSi ver

translationes ill seu velocitates relativas superficierum contiguarum ponantur aequales; resisten* tia;, cteris paribus, erunt ut superficies condQuare si nec guas quas sese mutuo atterunt.

et superficies contiguce,

&c.

Si superficies con-

tigusB null velocitate relativa inter se

tur,

moveren-

earum
tritu

essent perfect lubric*, nulla foret at si superficies sint aspera; et alia super aliam incedat, nascetur ex partium at-

aut

si

frictio

resistentia,

quae,

aribusj

velocitati

dato tempore et cseteris superiicierum relativae pro-

nec earum velocitates reseu translationes ab invicem quantur ; erunt in ratione resistentiae, cteris paribus, composit ex ratione superficierum contiguarum et ratione translationum ab invicem dato tempore factarum. Impressiones ver contiguornm orbium in se mutuo factae, sunt ut resistentiae quibus producuntur.
superficies contiguas,
lativae

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
orbem aliquem major

723

translationes ab invicem, et superficies contiguse in quibus impressiones

film t.

Si impressio in

est vel minoi-

ex parte con-

cav quara ex parte convex ; praevalebit impressio

bis vel accelerabit vel retardabit,

fortioi", et

motum

or-

prout in eandem regionem

ipsius
gitur.

cum

motu

vel in

contrariam diri-

Proinde ut orbis unusquis-

que in motu suo uniformiter perseveret,

debent impressiones ex

parte utrque sibi invicem aequari

et
{^)

fieri

in

regiones

contrarias.

Unde cum

impressiones sunt

ut contiguae superficies et
translationes

harum
erunt

ab

invicem,

translationes invers ut superficies,

hoc

est,

inverse

ut

superficie(*=)

rum

distantiae

ab axe.

Sunt

autem

differentise

motuum

angula-

rium circa axem ut hae translationes applicatae ad distantias, sive ut translationes directe et distantias inverse; hoc
est,

conjunctis rationibus, ut quadrata distantiarum inverse.

recte
b,

Quar

si

ad

infinitae

ABCDEQ
d,

partes singulas erigantur

perpendicula

a,

C
{^)

c,

e,

&c. ipsarum S A, S B, S C, S D,
erunt summag difFe-

S E, &c.

quadratis reciproc proportionalia, et per terminos perpendiculinea curva hyperbolica

;

larium duci intelligatur

C")

*
in

que

Unde cm (per Hyp.) motu suo uniformiter

orbis unusquis-

perseveret,

et

proinde impressiones ex utraque parte cujusque orl)is in plagas contrarias factae aequales sint ; impressiones illa-, dato tempore, datse sunt, et ide ratio composita ex rationibus translationum et superficierum contiguarum, quas est ut impresTranslationes gitur dato tempore sio, data est. fact, sunt invers ut superficies, hoc est, invers ut superficierum distantiae ab axe nam cylindrorum ejusdem longitudinis superficies sunt ut distantiae ab axe cylindri, et hic omnes superfi:

cies cyh'ndricae ; quae circa axem infinitum revolvuntur, sunt ejusdem longitudihis infinitae (per Hyp.) * 327. Sunt autem differenti motuum anC^)

gularium, &c. Motus angulares dicuntur ii, quibus singula puncta A, B, C, D, E, &c. radiis ad axem cyhndri perpendiculariter ductis angulos describunt.

pora quibus describuntur inverse, et dato tempore sunt ut anguli descripti. Hinc, dato tempore, motuum angularium differentise sunt ut diflFerenti angulorum descriptorum, hoc est (154. Lib. I.) ut translationes punctorum seu superficierum ab invicem directe et distanti ab axe invers nam translationes ill sunt arcus circulares quos singula puncta per suam velocitatem relativam describunt, et distanti ab axe sunt illorum arcuum radii, Sed translationes dato tempore fact, sunt (ex demonstr. ) ut disQuar difFerentiae motanti ab axe inverse. tuum angularium, dato tempore, sunt ut quadrata distantiarum invers. Quoniam C) * Linea curva hyperbolica. ordinatas a, B b, &c. sunt invers ut absciscrescente absarum SA, SB, &c. quadrata; sciss ac sine fine product ; correspondens ordinatt decrescit et numquam evanescit, et ideo
:

Sunt igitur anguli

illi

quasi

spatia uniformi

motu

descripta,

et ide

motus
Z

recta S Q, est curvae asymptotus; et simili ratione patet rectam per S ductam normaliter ad

angulares sunt ut anguli descripti directe et tem-

S Q, esse alteram curvas asymptotum.

724
rentiarum,
(^)

PHILOSOPHIE NATURALIS
hoc
est,
c,

[Mot. Corpok.
summae
linea-

motus

toti

angulares, ut respondentes
si

rum

a,

b,

D d, E

e,

id est,

ad constituendum mdium unifor-

miter fuidum,

orbium numerus
minuatur in
his

augeatur

et latitudo

infinitum, ut

are hyperbolicae

summis analogag

C
(^

A a Q, B b Q, Et d E e Q, &c. Q, Q, tempora motibus angularibus

K.

reciproc

proportionalia

erunt

/^/a/
/

etiam his areis reciproc proportionalia.

/F/

Est igitur tempus perio-

dicum

particulae cujusvis

reci",
.

proc ut area

d Q, hoc est (per notas curvarum quadraturas)

(e)

..

'

-^

...

..

..

..

..n--

-'',
,.*

directe
e. d.
{^)

ut

distantia

S D.

'?.""

Q.

^
Hinc motus angulares particularum
ab axe cylindri,
et

"

Corol. 1.

fluidi sunt reciproc

ut ipsarum
aequales.

distantiae

velocitates

absolutae

sunt

Corol. 2.
tur, et

Si fluidum in vase cylindrico longitudinis infinitse continea-

cylindrum alium interiorem contineat, revolvatur autem cylindru >

uterque circa

axem communem,

sintque revolutionum tempora ut ipso-

rum
{^)

semi-diametri, et perseveret fluidi pars unaquseque in

motu suo

Hoc

est,

motus

toti

angulares.

Quoflui-

niam

solo cylindri
in

A FL

impulsu agitur

proportionalem,
et

momentum
Lera.
II.

illud est ut

^,

dum

orbem (per Hyp.), necesse est ut motus angularis partium fluidi, crescente earum distantia ab axe cylindri, continuo decrescat, ac tandem ad distantiam infinitam evanescat. Unde motus
totus angularis puncti

(per Cas. 4.

Libri hujus) area

d Q,

est

ut ^p:

quse quanttas

negativa

seu orbis

AFL

est

omnium maximus, et motus totus angularis puncti cujusiibet C aequalis est summe omnium difFerentiarum motuum angularium punctorum
D, K et sequentium in infinitum (106. Lib. T.); ideoque motus toti angulares sunt ut respondentes summ.E linearum A a, B b, C c, d, e, &c. in infinitum. (f) * 528. Tempora periodica motibus angu-

quia area S non add Q, abscissae jacet, sed ad partes contrarias vergit in infinitum. Est igitur tempus periodicum particulE cujusprodit,
vis

reciproc ut

hoc

est,

directe ut

JL)

SD.
(**) * Corol. 1. Ex demonstratis, motus angulares partium fluidi sunt reciproc ut tempora periodica, hoc est, reciproc ut illarum distantiae Velocitates ver absolutae, ut ab axe cylindri. pote uniformes, sunt ut circumferentiae descrip-

laribus reciproc proportionalia.

Motus angutempora

lares surit ut anguli descripti directe et

quibus describuntur inverse (326) ; et propterea si anguli descripti capiantur a3quales quatuor rectis, ut totus circulus describatur et tempora fiant temporibus periodicis sequalia, motus angulares erunt ut tempora periodica invers. Arte (^) * Directe ut distantia S D. d Q. momentum est d E ; et deo, ob ordid quadrato abscissse S nalam reciproc

X D

seu ut distantiae ab axe cylindri directe et invers, hoc est, ut distantias directe et distantiae invers, ideoque sunt in ratione aequalitatis. Hinc ver (per Cor. 5. Prop. IV. Lib. I.) vires centrifug particularum aequalium fluidi sunt reciproc ut ipsarum distantiae ab axe cylindri ; et propterea vis qu tota superficies cylindrica nititur ab axe cylindri retae,

tempora periodica

Liber Secund.]
(^)

PRINCIPIA MATHEMATICA.

725

erunt partium singularum tempora periodica ut ipsarum distantias ab

axe cylindrorum.
Corol. 3.

Si

cylindre

et fluido

ad hune

modum
;

motis addatur vel

auferatur

communis
attritus
se.

quilibet

motus angularis
fluidi,

non mutatur
tium inter

mutuus partium

quoniam hoc novo motu non mutabuntur motus parpendent ab

attritu.

Nam

translationes partium ab invicem

Pars quaelibet in eo perseverabit motu, qui, attritu utrinque in contrarias

partes facto,
Corol. 4.

non magis acceleratur qum

retardatur.

Unde

si toti

cylindrorum
exterioris,

et fluidi systemati auferatur

motus

omnis angularis cylindri

quiescente.
Corol. 5. Igitur
si

(^)

habebitur motus fluidi in cylindro

fluido et cylindro exteriore quiescentibus, revolvatur

cylindrus interior uniformiter; communicabitur motus circularis fluido,

et

paulatim per totum fluidum propagabitur ; nec prius desinet augeri

fluidi

quam

partes singul

motum

Corollario quarto definitum

(')

ac-

quirant.
Corol. 6.

Et quoniam fluidum conatur motum suum adhuc

motus

latius

pro-

pagare, hujus impetu circumagetur etiam cylindrus exterior nisi violenter

detentus
;

et accelerabitur ejus

()

quoad usque tempora periodica

si

cylindri utriusque sequentur inter se.

ter detineatur, conabitur
cedere, est ut
lia ejus
(')

Quod

cylindrus exterior violen;

is

motum fluidi

retardare

et nisi cylindrus inte-

eadem

superficies directe et distan-

ad S D, ut tempus
particulas
,

ad tempns periodictim
;

ab axe inverse, et ideo data est. * Erunt partium singularum tempora

Patet, quia cylindrus exte-

in cylindro quiescente

et ideo si

,.

periodica ut, &c.

perficiei cylindrica;,
l>ita est.

^<=

^^?"^

^"^^t"""

mT-^-m-r-. ent T D

^ ^,

SDXtE = ^^

rior uniformi velocitate

motus locum tenet suquindemonstrationeadhi-

et simili

modo tempus periodicum

unde nabetur th.

(^) * Habebitur

motus Jiuidi in cylindro quie-

SAXtE
a

jn

edem hypothesi

particul (quod dicatur T A)

^-

A
=^
.

,.,

cylindrus exterior, cujus tempus periodicum in hypothesi Corollarii 2. dicatur t et quoniam in eadem hypothesi ; velocitates particularum absolut sunt sequales (per Cor. 1.), singul ill particul spatia
scente.
Sit

E KP

j?

a-qualia

eodem tempore

spatia qualia priphrie

E describent, hoc est, E K P, quam punci

S A X IJ E tempore periodico cylindri interioris, dabitur tempus periodicum particule cujusvis fluidi Qui-a ver A E, S A in cylindro quiescente.
igiti""

et ideo

TD

cns/
:=:

_AExTA g ATvT A Dato

-,
.

E tempore t E peru rit. Jam si toti cylindrorum et fluidi systemati auferatur motus omnis angularis. Cylindri exterioris ; ex spatio E P, quod singulse particul tempore t E describunt, auferenda erit intgra circuli pritum

^^

^A

dat sunt,
fluidi

erit

T D

ut

|^, DE

hoc

est,

tempora periodica sunt ut distantiae ipsarum ab axe cylindri interioris direct et distanti earumdem a superficie cylindri
particularum
Patet per Cor. 3. () * Quoad usque tempora periodica cylindri utriusque quentur. Tamdiu enim cylindrus interior atterit et urget fluidi partes, motumque ipsis e actione communicat qui ad cylindrum exteriorem transit, quamdiu omnium partium contiguarum motus angulares inaequales sunt, seu quamdiu tempora periodica non a:quantur inter
se.

pheria,
bit,

quam

particula qulibet seorsim descri-

quiescentis inverse, (') * Acquirant.

ut habeatur spatium quod

t

eadem
I

particula

eodem tempore
cente.

percurrit in cylindro quies-

Erit igitur

E K P

spatium

quod particula quvis D tempore t E describit, postquam motus omnis angularis cylindri exterioris ablatus est. Quia vero particulfe singula
revolvuintur quabiliter (per Hyp.), erit spatium

EKP DIOadDIO,

sive

~SD

Z 23

726

PHILOSOPHIE NATURALIS
motum

[Mot. Corpor.
efficiet

rior vi aliqu extrinsecus impress

illum conservet,

ut idem

paulatim cesset.

Quae omnia

in aqu profund stagnante experiri licet.

PROPOSITIO LU.
Si sphra solida, injluido uniformi miformi cum motu revolvatur,
orhevi
;

THEOREMA
et infiiito,

XL.

circa

axem positione datum

et

ab hujus impulsit solo agatur Jluidum in

perseveret autem Jluidi pars

unaquque uniformiter in motu suo

dico quod tempora periodica

partium Jluidi erunt ut quadrata distantia-

rum a

centra sphr.

Cas. 1. Sit

AFL

sphra uniformiter circa axem S in orbem

acta,

et

circulis concentricis

B G M, C
;

H N, D I

O,

EK

P, &C. distinouatiir

fluidum in orbes innumeros concentricos ejusdem crassitudinis.

Finge-

autem orbes

illos esse solidos

et

quoniam homogeneum est fluidum,

impressiones contiguorum orbium
in se

mutuo

factas,

erunt (per Lytranslationes

pothesin) ut

eorum

ab invicem

et superficies contiguae

in quibus impressiones fiunt.

Si

K.

impressio in
est vel

orbem aliquem major minor ex parte concav

parte convex
;

/
\

qum ex

praevale-

bit impressio fortior, et velocitatem

orbis vel accelerabit vel retardabit,

prout in eandem regionem

ipsius
gitur.

cum

motu

vel in contrariam diri-

Proinde ut orbis unusquis-

que

in

motu suo perseveret

sibi

uniformiter, debebunt impressiones ex parte

et fieri in regiones

utrque

invicem sequari,

contrarias.

Unde cm
invers ut
differentise

impressiones sint ut contiguae superficies et h arum translationes ab invi-

cem; erunt

translationes inverse ut superficies,

(")

hoc

est,

quadrata distantiarum superficierum a centro.

Sunt autem

motuum angularium
(")

circa

axem

ut hae translationes applicatae ad distan-

Hoc

est,

inverse ut quadrata distantia-

sphaeric, ut pote similes, sunt ut quadrata

ra^.

'uni superjicierum a cenlro.

Nam

superficies

diorum seu distantiarum a

centro.

LiBR Secund.]
tias,

PRINCIPIA MATHEMATICA.
hoc
ad
est,

-27

sive ut translationes directe et distantige invers;

conjunctis
infinitae

rationibus

ut

cubi distantiarum inverse.

Quare

si

rectse

ABCDEQ
d,

partes singulas erigantur perpendicula

a,

b,

c,

e,

&c. ipsarum S A, S B, S C, S D, S E, &c. cubis reciproc

proportionalia, erunt

summ

difFerentiarum, hoc est,

motus
d,

toti
:

angulares,
(si

ut respondentes

summae Knearum

a,

b,

c,

id est

ad
et

constituendum mdium uniformiter fluidum, numerus orbium augeatur

latitudo

minuatur

in infinitum) ut areae

hyperbohcae his summis analogas

d Q, E e Q, &c. Et tempora periodica motib Q, C c Q, bus angularibus reciproc proportionaha erunt etiam his areis reciproc

a Q,

proportionalia.

Est igitur tempus periodicum orbis cujusvis

reciproc ut area
()

directe

d Q, hoc est, per notas curvarum quadraturas, ut quadratum distantiae S D. (p) Id quod volui primo dmon

strare.
C^)

Cas. 2.

centro sphserae ducantur infinitae rectas

qum

phirimae,

quae

cum axe
* Directe ut

datos contineant angulos, aequalibus difFerentiis se

mutuo

()

quadratum dislanti S

T).

quatuor

d momentutn est d D E, deoque, ob ordinatam d cubo absciss S reciproc' proportionalem, momentum illud est

Are

D
,

ut,
I^ibri

DE

sib contiguo";, unum interiorem ex revolutione figuras a d n, alterum exteriorem ex revolutione figurae b e f c, et duos latrales ex revolutione figurarum k b a 1 et c g h d. At-

et propterea (per Cas. 4.

Lem. Tx II.
X
1

tritu

interioris et exterioris
nisi in

non potest annulus

pri-

unusquisque

motu juxta legem cass

non perseverarent
in

mi

facto, sequaliter et in partes contrarias urgeri.

fluidi

hujus) area fluens

est ut

Alioquin partes

motu

quae negativa prodit, quia non adjacet abscisse S, sed in plagam contrariam vergit.

D D

D Q

Est
I

igitur

tempus periodicum
^
,

orbis
est,

cujusvis

O
*

reciproc ut
distantiae

hoc

directe ut

quadratum

S D.
primo demonslrare.
si

C)

Id quod

volui

Cate-

ss primi demonstratio valet,

mdium

sphser

circumfusum ex innumeris orbibus

solidis,

nuissimis ac concentricis constare fingatur. In casibus secundo et tertio singuli illi orbes sphrici in innumeros annulos, et annuli singuli in tenuissimas particulas, ad constituendum mdium fluidum, dividuntur.

CJ
rect

* Cas. 2.

centro sphaer

quam
c,

plurirnse, longitudine infinitas

S b, S b S c,
circa

S g, &c., qu equales S g, &c. complectantur;

S ducantur S k, angulos k S b,
et his
rectis

axem

PX

revolutis et superficies conicas

describentibus, concipe orbes in annulos innu-

meros
circa

secari.

axem
c g, e

Nam cm superficies P f e X P X revolvitur, singuli arcus k b,

a
1,

suo uniformiter, sed intermedius iste annulus (contra Hyp.) in motu suo acceleraretur vel retardaretur, ut de orbibus integris ostensum est in casu primo. Et propterea annulorum, sries
iiiter

&c. portiones superficierum sphaericarum annulares desciibunt, et particula qualibet ut b c d a, describit annulum solidum. Annulus unusquisque, ut ille qui revolutione supejficiei a b c d describitur, habebit annulos
c,
f,

qulibet a globo in infinitum recta pergcns et duas proximas superficies conicas compre-

bensa, qualis est sries

annulorum quos

figurae

Zz

&c. circa axem P rotatae describunt, movebitur pro lege cass primi^ nisi, c. 4

madn, abcd,

befc,

728
superantes
;

PHILOSOPHIE NATURALIS
et bis rectis circa

[Mot. Corpor.
annules
sibi

axem

revolutis concipe orbes in

innumeros secari;
contiguos,

et annubis

unusquisque babebit annulos quatuor

unum

interiorem, alterum exteriorem et duos latrales.

At-

tritu interioris et exterioris

non

potest annulus unusquisque, nisi in

motu
sries

juxta legem casus primi facto, qualiter et in partes contrarias urgeri.

Patet hoc ex demonstratione casus primi.

Et propterea annulorum

quaslibet a globo in infinitum rect pergens, movebitur pro lege casus pri-

mi, nisi qutenus impeditur ab attritu annulorum ad latera.

At

lege facto attritus annulorum ad latera nullus est ; neque ide

in motu hc motum, quo

minus hc lege fit, impediet.

Si annuli
(^)

C")

qui a centro qualiter distant,

vel citius revolverentur vel tardius

juxta polos

qum

juxta eclipticam;

tardiores accelerarentur, et velociores retardarentur ab attritu mutuo, et sic

vergerent semper tempora periodica ad aequalitatem, pro lege cass primi.

Non

impedit igitur hic attritus quo minus motus

illa

fit

secundum legem

casus primi, et propterea lex

obtinebit

hoc

est,

annulorum singulorum

tempora periodica erunt ut quadrata distantiarum ipsorum a centro globi.

Quod

volui secundo demonstrare.

Cas. 3. Dividatur
particulas

jam annulus unusquisque

hae sectiones

sectionibus transversis in
et uniformiter

innumeras constituentes substantiam absolut

fluidam

et

quoniam

non spectant ad legem mots

circularis,

sed ad constitutionem fluidi solummodo conducunt, perseverabit motus

circularis ut prius.

His sectionibus annuli omnes quam minimi

mutui aut non mutabunt,
(*)

asperita-

tem

et

vim

attritus

aut mutabunt aequaliter.

est,

Et manente causarum proportione manebit effectuum proportio, hoc

proportio

motuum

et

periodicorum temporum.

Q.
(")

e. d.

Caeterum
sit

cm

motus

circularis,

et inde orta vis centrifuga,

(") *

major

ad eclipticam
polos.

("^) * Qui a centro qualiter distant, seu qui sunt ex eodem orbe resecti, quales sunt annuli ex figurarum 1 k b a, a b c d, d c g h, et revo-

Major

sit

ad eclipticam qum ad

Quoniam particularum

et e in

eodem orbe

lutione descripti.
(^) *

Juxta polos

X
S

et

P,

quam

torem,
(')

quem
*

reeta

ad axem

PX

juxta aequaperpendi-

cularis rotata describit.

Aut mutabunt
sectiones

qualiter.

Quoniam

enim hse

non

nisi

ad fluiditatem singulis

annulis conciliandam fact sunt, et fluidum horaogeneum supponitur ; si inde mutetur annulo-

rum

asperitas et vis attritus mutui, mutabitur

aequaliter seu in data ratione.

Et

idcirco

ma-

nente resistentiarum et impressionum, quse ex mutuo partium attritu oriuntur, proportione, manebit efFectuum inde productorum proportio, hoc est, proportio motuum et periodicorum temporum ; et propterea partium singularum tempora periodica erunt, ut in superioribus casibus,
proportionalia quadratis distantiarum ipsarum a centro globi.

constitutarum tempora periodica equantiir, ipsarum vires centrifug sunt inter se ut radii cir-

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
ne materia, quae ad eclipticam

729

qum ad

polos

debebit causa aliqua adesse qu particul singulae in cir;

culis suis retineantur

est,

recdt semper

a centro et per exteriora vorticis migret ad polos, indeque per axem ad eclipticam circulatione perptua revertatur.
(^)

Corol. 1.

Hinc motus angulares partium

fluidi circa

axem

globi,

sunt reciproc ut quadrata distantiarum a centro globi, et velocitates absoltes reciproc ut

eadem quadrata

applicata ad distantias ab axe.

Corol. 2.

Si globus in fluido quiescente similari et infinito circa

axem
motus
infini-

positione
fluido in

datum uniformi

cum motu
et

revolvatur, communicabitur

morem

vorticis,

motus

iste

paulatim propagabitur in
fluidi partibus

tum; neque prius cessabit in singulis tempora periodica singularum partium

centro globi.
Corol. 3.

accelerari,

quam

sint ut

quadrata distantiarum a

Quoniam

vorticis

partes

interiores

(^)

ob majorem suam

velocitatem atterunt et urgent exteriores,

ptue communicant,

et exteriores

illi

motumque ipsis e actione pereandem motus quantitatem in alios

adhuc exteriores simul transferunt, eque actione (^) servant quantitatem motus sui plan invariatam; patet quod motus perpetuo transfertur a
centro ad circumferentiam vorticis, et per infinitatem circumferentiae absorbetur.
tricas

Materia inter sphsericas duas quasvis superficies vortici concenaccelerabitur, eo

nunquam

quod motum omnem a materia

vorticis constanter in

interiore

acceptum
vendi

transfert

semper

in exteriorem.

Corol. 4.

Proinde ad conservationem

statu, requiritur

eodem moprincipium aliquod activum, a que globus eandem

5. Prop.

culorum quos describunt (per Cor.

Lib. I.), hoc
est,

IV.

locitates angulares locitates angulares

orbium a centro globi minus

ut perpendiculares ad axem S et e q. Vis igitur centrifuga eo major est, quo magis paiticula accedit ad quatorem seu eclipticam S E, et in quatore maxima est, in polo nulla.

distantiura majores sunt (per Cor. 1.)

qum

ve-

orbium exteriorum et a centro vorticis remotiorum ; sed orbes interiores excessu velocitatis angularis, quo relative ad orbes exteriores moventur, hos atterunt et urgent, mo-

C)

328. * Corol.

1.

Motus angulares sunt

tumque
(Z)

ipsis,

&c.

reciproc ut tempora periodica (327), ideoque (ex demonstraus) reciproc ut quadrata distan-

tiarum a centro globi. Velocitates absolut particularum sunt ut peripherias circulorum quas describunt, seu ut spsarum distantis ab axe di-

tempora periodica inverse ; et propterea sunt ut distantis ab axe directe et quadrata distantiarum a centro globi inverse, ac proinde sunt reciproce ut eadem quadrata applicata ad distantms ab axe. Unde velocitates absolut* particularum in aequatore sunt reciproc ut ipsarum distantiae a centro globi, et earum vires centrifug reciproc ut cubi distantiarum a centro globi (per Cor. 1. i'rop. IV. Lib. 1.)
recte, et

* ^e^j,^^^ quantitatem mots sui plan Quia (per Hyp.) ea est vorticis invariatam. conditio, ut unaquseque fluidi pars perseveret in ^^^ motu uniformiter, et in edem a centro dis^^^^j^ ^^^^^ semper tenore moveatur ; et tamen, ^pter orbium interiorum majorera velocitatem ang^iarem attritumque continuum, orbes ex^g^ores perpetuo urgentur et ad motum accele^andum incitantur : necesse est ut motus perpe^^^ transferatur a centro ad circumferentiam vorticis, et per infinitatem extim circumferen^j^ absorbeatur. Qu ratione fit ut orbium singuiorum, qui eamdem mots quantitatem in alios
exteriores simul et

semper transferunt, idem

sit

(^) *

Ob majorem suam

velocitatem, &c.

Ve-

perpetuo motus.

730

PHILOSOPHIiE NATURALIS
accipiat,

[Mot. Corpor.
vorticis.

semper quantitatem motus

Sine
tali

quam

imprimit in materiam

principio necesse est ut globus et vorticis partes interiores, pro-

pagantes semper

motum suum

in exteriores,

neque novum aliquem motum

agi desinant.

recipientes, tardescant paulatim et in

orbem

Corol. 5. Si globus alter huic vortici

ad certam ab ipsius centro distaninclinatione

tiam innataret, et interea circa

stanter revolveretur ; hujus

axem

datum

vi aliqu
:

con-

motu raperetur fluidum

in vorticem

et

primo

revolveretur hic vortex novus et exiguus un

alterius, et interea latius serperet ipsius

cum globo

circa

centrum

motus, et paulatim propagaretur

in infinitum,

ad

modum

vorticis primi.

Et edem

ratione,

qu hujus

globus raperetur motu vorticis alterius, raperetur etiam globus alterius

motu

hujus,

sic

verentur, seque

ut globi duo circa intermedium aliquod punctum revolmutuo ob motum illum circularem fugerent, nisi per vim

aliquam
motibus

cohibiti.

Postea

si

vires constanter impressae,

quibus globi in

suis persvrant, cessarent, et

omnia legibus mechanicis permitin Corol.

terentur, languesceret paulatim

3. et 4.

motus globorum (ob rationem

assignatam) et vortices tandem conquiescerent.

Si globi plures datis in locis circum axes positione datos
firent vortices totidem in

Corol.6.
certis

cum velocitatibus constanter revolverentur,

infinitum pergentes.

Nam

globi singuli

edem

ratione qu unus aliquis

motum suum propagat

omnium globorum
certis limitibus,

in infinitum,

propagabunt etiam motus suos in

infinitum, ade ut fluidi infiniti pars unaquaeque eo agitetur

actionibus rsultat.

Unde

vortices
;

motu qui ex non definientur

Corol-

sed in se

mutuo paulatim excurrent

est

globique per actiosuis, uti in

nes vorticum in se mutuo, perpetuo movebuntur de locis

lario superiore

expositum

neque certam quamvis inter se positionem

Cessantibus autem viribus
illis

servabunt, nisi per vim aliquam retenti.

quas in giobos constanter impressse conservant hosce motus, materia ob

rationem in Corollario
in vortices agi desinet.
Corol. 7.

tertio et

quarto assignatam, paulatim requiescet et

Si fluidum similare claudatur in vase sphaerico, ac globi in

centro consistentis uniformi rotatione agatur in vorticem, globus autem et vas in

eamdem partem

circa

axem eundem

revolvantur, sintque
:

eorum

tempora periodica ut quadrata semi-diametrorum

sint
(^)

partes fluidi

non prius

perseverabunt in motibus suis sine acceleratione et retardatione,

qum

eorum tempora periodica

ut quadrata distantiarum a centro vorticis.

Alia nulla vorticis constitutio potest esse permanens.

vorticis constitutio, ut pars quaslibet fluidi possit

(^) * ^lia nulla vorticis constitutio potest esse Nara fex demonstr.) ea dbet esse pernianens.

in suo

motu uuifomiiter perseverarcj

et utattritu

Liber Secund.] FRINCIPIA

MATHEMATICA.

73 1

servent Corol. 8. Si vas, fluidum inclusum, et globus

motu

praeterea

communi

angulari circa

hune motum, et axem quemvis datum revolvantuii;

quoniam hoc motu novo non mutatur attritus partium fluidi in se invicem, non mutabuntur motus partium inter se. Nam translationes partium inter se pendent ab
attritu.

Pars quaslibet in eo perseverabit motu,

at-

quo
tritu

fit

ut attritu ex
altero.

uno
si

latere

non magis tardetur qum acceleretur

motus
globi, dabitur

ex

i^)

Corol. 9.

Unde

vas quiescat ac detur

transire per
acceleet

motus

fluidi.

Nam

concipe planum
qum

axem

globi et

motu
S
erit

contrario

ex uno latere non magis tardetur

ratur attritu ex altero latere.
('')

tempus periodicum plani

S

E
E
^'

S A

* Corol.

9.

Fluidum

similare

in

vase

sphserico
iil

E K P clausum ita agatur in vorticem,

in CoroUario 7.

tandem partes fluidi in motibus suis sine acceleratione et retardatione persvrent, quem-

- SE--SA'^

A^XtE

^'

1"" ^

S A 2XtE ^ = S^ZIsy-

admodum

expositum

est.

In S in-

hc hypothesi velocitates particularum

in aequa-

Quare planum, quo hic utitur Newtonus, ita movetur ut revolutionem suam absolvat eodem tempore t E, quo vas suam revolutionem perfiSit X tempus periodicum cit in hyp. Cor. 7.
particulse

tore existentium sunt ut distantie a centre

verse (328), et ide ut S ad S E, sive, ut peripheria I ad peripheriam P ita est peripheria (quam particula tempore describit) ad spatium quod SUD periodico t

D respectu plani in vase quiescente D

et

D O E KP

EK E

quia planum et vortex in regiones contrarias ad ut circumferentia moventur, erit T

E
.

alia quasvis particula

quod promde spatmm

j..,

D eodem
erit

.EKP^

tempore
.

conficit,

^ Quiescat
.

jam
ticis

vas sphEericum, hoc est, toti systemati vorauferatur vasis motus angularis, et particula
j
.
.

E K P^ ^ E describet spatium D tempore T. D I 0 Sed hoc spatium est ad circumferentiam D I O, aut quod idem est, S E S D ^
t ^

est

ad S
,

D
.

^,

ut tempus
particulee

E
.

ad tempus periodiin vase quiescente,

cum (T D)
,

quod promue tempus ent

S D^ X -^

Et

simili

modo tempus

periodicum particulse
vase quiescente

A, quod dicatur

SA-XtE
-r^

A,
^.
.

erit in
,

V,

SE^ SA2
^
-,

detur Si itaque ^

motus

,,. O'

globi,

seu tempus periodicum

t

= TAX[SE^ S A
^'

A, dabitur tempus

SA^]
et

inde

dabitur tempus periodicum

T D=. =^^
S

^Xt E

32
revolvi esse
;

PHILOSOPHIiE NATURALIS
et

[Mot. Corpor.

pone

summam

temporis revolutionis hujus et revolutionis globi

globi,

ad tempus revolutionis

ut quadratum semi-diametri vasis ad

et

quadratum
globi. Corol. 10.

semi-diametri globi;

tempora periodica partimii

fluidi,

respectu plani hujus,

erunt ut quadrata distantiarum suarum a centre

Proinde

si

vas vel circa

velocitate

diversum aliquem data

tus fluidi.

cum

axem eundem cum globo, vel circa qucumque moveatur, dabitur momaneper Corol.
8.

Nam
9.

si

systemati toti auferatur vasis motus angularis,

se qui prius,
i^)

bunt motus omnes iidem inter

isti

Et motus

per Corol.

dabuntur.

Quia vero planum tempore t E uniformi mtu revolutionem suam I O absolvit, est t E ad ut I ad spatium modo inventum, seu ut ^ ^ t E [S E ^ t K ad S S S ^] ; unde habetur

PROBLEMA.
329. Sphra solida in fiuido infinito et in ea centro distanti similari, sed in diversis distantiis in data quvis distantiarum ratione in. equaliter denso circ axem positione datum uniformi cum motu revolvatur et a sphaerae impulsu salo agatur fluidum in orbem, perseveret autem fluidi pars unaqueeque uniformiter in motu suo, sitque resistentia quae oritur ex defectu lubrici-

XX SD-XXXtE = SD^XtE* XXtEX[SE^ SD^],

D X
et ideo

D O D X D

dem

SE2XX.= SD2XtE, ac proinde

S

tempus X

D^ X t E
S

Cm

ereo

et

X particulae fluidi D respectu plani prdicti est

ut

snt quaiititates datas,

tempus periodicum

talis

',

sive ut quadraturai distantie a centro

in

glo.ji.

Et quia omnium particularum

eodem

partium fluidi, csteris paribus, in ratione composit ex ratione qulibet densitatis et ratione etiam qucumque velocitatis relativae, oportet iiivenire tempora periodxa partium fluidi.
Disinguatur fluidum in orbes innumeros concentricos ejusdem crassitudinis ut in demonstra-

tione Prop.

LU.

factum est; dicanturque

X,

fluidi

densitas in loco

D
x
p,

orbium ab invicem tempore dato

z sit proporfionalis dignitati
caeteris paribus,
sit

= =

A D

z,

translatio
v,

densitas

",

ut z " v

et resistentia, seu ut x '" " v '.

O, est ut x ^, erit impressio orbis I O, in orbcm contiguum. ut m n I p ^ _j. ^ gg^ ^j. Qj.jjjg unusquisque in motu suo uniformiter perseveret, debent impressiones ex parte utrque sibi invicem equari et fieri in regiones contrarias, ac proinde quantitas " V ", dbet esse constans. Quar erit X ^
superficies sphaerica
I

Quia

^"

ut -

=7-;r,

Ct V Ut

,-

SuHt

aUtBItl

P X difterentise motuum angularium circ axem ut translationes orbium applicate ad distantias,

hoc

est,

ut

1
tt-,

_.

sive ut

^'t

jam

DE=d
orbe constitutarum tempora periodica aequantur
inter se
;

X
X, et

'

ordinata
erit

D d,

ad curvam a b d

e,

earum omnium tempora

periodica re-

sit

ut

-r-

summa

difFerentiarum,

spectu plani sunt ut quadrata distantiarum suaTum a centro globi. Q,. e. d.

* Et motus isti per Corol. 9. dabuntur, C"") proindeque si cum iis motibus datis componatur asis motus angularis datus, dabitur motus fluidi in vase data cum velocitaLC moto.

hoc est, motus totus angularis ut area

Dd
p

Q, quae

d X

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.
motus paulatim par fluidum totum

733

Corol. 11. Si vas et fluidum quiescant et globus uniformi

cum motu

re-

volvatur, propagabitur

in vas,

et cir-

cumagetur vas
accelerari,

nisi violenter

detentum, neque prius desinent fluidum et vas

qum sint eorum tempora periodica qualia temporibus perioQuod si vas vi aliqu detineatur vel revolvatur motu quovis constanti et uniformi, deveniet mdium paulatim ad statum motus in Corollariis 8. 9. et 10. definiti, nec in alio unquam statu quocunque perdicis globi.

severabit.
certis

Deinde vero

si,

viribus

illis

cessantibus quibus vas et globus

motibus revolvebantur, permittatur systema totum legibus mechavas et globus in se invicem agent mediante fluido, neque motus suos mutuo per fluidum propagare prius cessabunt, qum eorum tempora
se,

nicis

in se

periodica aequentur inter

solidi

et

systema totum ad instar corporis unius

simul revolvatur.
331. Corol. 2. Si tempora periodica snt in ratione sesquiplicat distantiarum a centro, hoc

'-'

et

tempora periodica motibus angu-

2
2

laribus reciproc proportionalia, sunt ut

+ mn

est,
.

si
.

+ mn
.P
.

%,
.

erit

p =:

+
m
n

m
.

n
.

^
4

et ideo resistentia, casteris paribus, ut velocitatis

quantitate constante neslect ^

2+mn
;

e.

I.

dignitas cujus exponens est

Sed

330. Corol. 1, Si resistentia, cteris paribus, sit ut velocitas, et tempora periodica sint in ra. tione sesquiplicat distantiarum a centro, erit

p=

1, et

2+mn = ^, ideoque n =
=

(ex dem. Cor. 1.) et n sunt numeri positivi. Quar tempora periodica non possunt esse in ra. tione sesquiplicat distantiarum a centro, quin

.,

index

2mn. .,4 + ^
qum

sit

unitate major, et

qum proind

.,.

Sed cm

resistentia proportionalis

supponatur
et crescente

resistentia,

caeteris

paribus,

in

majori ratione

densitatis dignitati cujus index est

positivas, ac proind

m,

crescat

in ratione velocitatis auctae.

sit numerus densitate crescat, necesse est ut n numerus negativus. Quar

ut pote proportionalis dignitati x ", crescente distanti in hypothesi Corollarii hujus Hoc autem rpugnt. Non matedecrescet. ria vorticis e densior esse dbet qu longius Conatur enim materia per modistat a centro. tum suum circularem recedere ab axe vorticis et proptere premit materiam omnem ulteriorem, eamque condenst, si condensari possit. Prastere velocitas absoluta partium fluidi in quatore vorticis est ut earum distanti a centro globi directe et tempus periodicum invers, hoc est,
densitas,
in

tur

332. Corol. 3. Si spatium quo vortex contnesit ubique plnum et proptere medii densi-

tas uniformis supponatur, littera z

qu

densita-

tem exponebat,

significet jam fluiditatis

defectum,

sitque resistentia, caeteris paribus, ut dignitas z .

factum tempora periodica statuantur in ratione sesquiplicat distantiarum a centro, materia vorticis e fluidior erit qu longius distat a
positis ostendetur ut in Cor. 1. et 2.
si

His

est,

quod

centro,

vel resistentia augebitur in majori ra-

tione
tur.

qum

ea est in qu velocitas relativa auge-

hypothesi Cor. hujus ut

X =
\
;;

j,

ideoque

VIS centrifuga

partium (per Cor,

I.

Prop. IV.
et proind

333. Corol. 4. Si resistentia, caeteris paribus, augeatur in ratione minore qum in ratione velocitatis, hoc est, si index p, sit unitate minor,
erit

Lib. I.) cteris paribus est ut

decrescit in ratione

X X

.2 + mn,.

binario major, et proinde tempora

,,

duplicata distanti auctae.

Ut

igitur vortex

ad statum permanentem redu-

catur, oportet ut partes densiores a centro recdant et rariores ad iliud accdant, quo vis centrifuga partium centro propiorum, quae ob majorem velocitatem et minorem distantiam nimia
est,

periodica partium vorticis erunt in majori ratione qum duplicata ratione distantiarum a centro. vel est n o, quod contingit dm eadem est ubique fluidi densitas ac fluiditas, vel n, est numerus positivus, quia defectus fluidi-

Nam

tatis vel densitas, auctis distantiis

a centro auge-

per minorem densitatem minuatur.

tur (per Cor. 1.)

734.

PHILOSOPHIiE NATURALIS
Scholium.

[Mot.Corpor.

In

his

omnibus suppono

fluiduni

ex materi quoad densitatem

similes et aequales,

et fluidi-

tatem uniformi constare.

in

Taie

est in

quo globus idem eodem cum

propagare
possit.

niotu,

eodem temporis

intervallo,

motus

ad quales sem-

per a se

distantias, ubivis in fluido constitutus,

Cona-

tur quidem materia per

et

propterea premit

motum suum circularem recedere ab axe vorticis, materiam omnem ulteriorem. Ex hc pressione fit
et separatio
fluiditas.

attritus

partium fortior

ab invicem

difficilior

et

per conse-

quens diminuitur materi

Rursus

si

partes fluidi sunt alicubi

superficies in

crassiores seu majores, fluiditas ibi

minor

erit,

ob pauciores

quibus partes separentur ab invicem.

In hujusmodi casibus deficientem

fluiditatem vel lubricitate partium vel lentore alive aliqu conditione restitui

suppono.
segnior

Hoc
erit,

nisi fit,

materia ubi minus fluida est magis cohsetardius recipiet

(^)

'ebit et

ideoque

motum

C^)

et longius

propa-

gabit

qum pro

ratione superius assignat.

Si figura vasis

non

sit

(*) * Et longius irropagabit qum pro ratione superius assignat. In superioribus demonstrationibus Newtonus supposuit fluidum homoge-

neum

esse et pressionem ubique

aqualem

si

circules describentium tempora periodica erant (Prop. LU.) ut quadrata distantiarum a centro S ; erunt in hoc vase ut quadrata medioSic partieriuiu distantiarum quam proxim.

rum

ver in diversis a vorticis centro distantiis aliqua sit partium fluidi aut pressionis inaequalitas, minorem vel majorem fluiditatem inde ortam, vel lubricitate partium vel lentore alive aliqu conditione ad qualitatem restitui supponit, ut vortex in eodem statu juxt leges prscriptas, per-

maneat. Hoc nisi fit, materia ubi minus fluida magis cohserebit et segnior erit, ideoque motum a giobo central communicatum diffcilis ac tardis, caeteris paribus, recipiet; sed illum
est,

longius propagabit.
inter se et

Nam

si

vorticis partes it

globo cohrerent, ut null vi possent separari, non posset globus centralis circumvolvi, quin materia tota vorticis, tanquam vectis rigidus, simul circumvolveretur. Und quo magis partes illse cohaerent, e longius motum a globo centrali acceptum propagant. Et ideo etiamsi materia vorticis homogenea non sit, et pressio inaequalls supponatur, vim suam obtinent difficultates, quas contra vorticum in natur possibilitatem Nevvtonus proposuit in Cor. 2, 4. 5. et 6. Prop. LU.
* Si figura vasis non sit sphrica. Sit C K, figura vasis in quo fluidum sclo sphser A L F impulsu agatur in orbem, et particul fluidi quae vasis superficiem C K, contingunt, movebuntur in lineis non circularibus, sed conformibus eidem vasis figur, particulcE vero quas sphaerae L F proximse sunt,

cum

O NH

NH

circulos describent.
fluidi

Und quo magis

particule

P orbitam periodicum erit

culae
distantiEE

B PG B
S,

describentis

tempus

rum quas

a sphr centrali distant, eo magis orbitadescribunt, figura a circulari difl'ert et sd vasis figuram accedit. Quia vero particula-

ut quadratum S, quse est mdia arithmetica inter

et

quam proxim

distantiam
siv erit ut

maximam B

minimam S G,
particules P, cir-

tempus periodicum

Liber Secund.] PRINCIPIA

MATHEMATICA.

735
'

sphrica, movebuntur particul in lineis non circularibus sed conformibus

eidem

vasis figure, et

tantiarum a centro

quam proxim. In

tempora periodica erunt ut quadrata mediocrium dispartibus inter centrum et circumfeparticulas velociores ptent circumferentiam.
et

rentiam, ubi latiora sunt spatia, tardiores erunt motus, ubi angustiora velociores (^

neque tamen

Arcus

enim describent minus curvos,

conatus recedendi a centro non minus

diminuetur per decrementum hujus curvaturae,

qum
;

augebitur per incre-

mentum

velocitatis.

Pergendo a

spatiis

angustioribus in latiora recdent

et

paulo longius a centro, sed

isto recessu tardescent

accedendo postea

de latioribus ad angustiora accelerabuntur,

et sic

per vices tardescent et

(^)

accelerabuntur particulae singulae in perpetuum.

in vase rio-ido.

Haec

ita se

habebunt

Nam

in fluide infinito constitutio vorticum innotescit per

Propositionis hujus Corollarium sextum.

Proprietates autem vorticum hc Propositione investigare conatus sum,
ut pertentarem
possint.
si

qu ratione phaenomena clestia per vortices explicari

est,

Nam

phaenomenon

quod planetarum

circa

Jovem revolven-

tium tempora periodica sunt in ratione sesquiplicat distantiarum a centro

Jovis
;

et

eadem rgula obtinet

in planetis qui circa

Solem revolvuntur.
accuratissim, qu-

Obtinent autem hae regulae in planetis utrisque

quam

tenus observationes astronomicas hactenus prodidre.

illi

Ideque

si

planetse

a vorticibus circa

etiam hi vortices

Jovem et Solem revolventibus deferantur, debebunt edem lege revolvi. Verm tempora periodica partium
motus
{^)
:

vorticis prodierunt in ratione duplicata distantiarum a centro

nequa
vel

potest ratio

illa

diminui

et

ad rationem sesquiplicatam reduci,

S.

nisi

ut velocitas absoluta (lecrescit ; sed cijm vortex supponatur esse in statu permanenti, et eadem proind materia; quantitas per latiora spatia ut C A, et per angustiora ut F H, simul transeat; oportet ut matericB velocitas in spatiis latioribus minuatur, et in angustioribus augeatur. Quo fit ut particula P, eodem fer tempore describat orbitam B P B, quo velocitate mediocri describeret circulum cujus esset radius P S. * Neque tamen particul velociores. Nam (^) vortex non potest esse in statu permanenti quin particula P, in spatiis angustioribus L N, F H, ad centrum S accdt ; et ideo nepesse est ut in iisdem spatiis conatus recedendi a centro minijs augeatur per incrementuni velocitatis, qum diminuitur per decrementum curvatur. Est enim vis qu particula P, in loco G, nititur a circumferenti recedere, ut quadratum velocitatis pftrticul.ie directe et radius circuli curvam osculantis in G, inverse (Cor. 1. Prop. IV. et not. 121. Lib. I.).
crescit

culum describentis, cujus radius P tempus periodicum, cteris paribus,

Nam

habebunt, in vase rgido aut quo tanquam vase, juxt Cartesii opinionem materia vorticis continetur. Ex his autem Newtoni observationibus sequitur. 1, Planetarum qui circ Cartesiani vorticis centrum edem lege cum vorticis partibus moventur, orbitas eo magis ad circuli figuram accedere debere quo centro vorticis propiores sunt; et proptere excentricitatem orbitse Mercurii long minorem esse excentricitate orbitse Saturni et omnium superiorum planetarum, contra observationes astronomicas. Sequitur 2. in Cartesian hypothesi explicari non posse cur planetse ellipses accuratas, non ver Secirculos aut irregulares figuras describant. quitur 5. omnium orbitarum aphelia et perhelia a Sole specfata in iisdem inter fixas locis esse posita atqu immota manere ; cm tamen ex obita se

(^) *

Hirc

in

spatio aliis vorticibus circumdato,

MG

servationibus astronomicis certum sit, planetarum aphelia a se invicem longe distare et lento motu
agi.

(*) *

Nsi vel materia

vorticis eo Jiuidior sL

(Pur not. 332.)

736

PHILOSOPHIiE NATURALIS
sit

[Mot. Corpor.

materia vorticis eo fluidior

quo longius

distat
fluidi,

a centro, vel resistentia,

quee oritur ex defectu lubricitatis partium

ex auct

velocitate

qu
ea

partes fluidi separantur ab invicem, augeatur in majore ratione

est in

qum

qu

velocitas augetur.

Quorum tamen neutrum

rationi consenta-

neum
triun,

videtur.
(')

Partes crassiores et minus fluidae, nisi graves sint in cen-

circumferentiam ptent; et verisimile est quod, etiamsi demon-

strationum grati hypothesin talem initio Sectionis hujus proposuerim, ut

resistentia velocitati proportionalis esset,
sit
(^)

tamen

resistentia in

minori

ratione

qum

ea velocitatis

est.

Quo

concesso, tempera periodica

partium vorticis erunt in majori

ipsius centro.

qum

duplicata ratione distantiarum ab

Quod

si

vortices (uti aliquorum est opinio) celerius

veantur prope centrum, dein tardius usque ad certum limitem,

celerius juxta circumferentiam; certe

motum denuo
alia

nec ratio sesquiplicata neque

("")

quaevis certa ac determinata obtinere potest.

Viderint itaque philoso-

phi quo pacto phsenomenon illud rationis sesquiplicatse per vortices explicari possit.
* Circumferentiam ptent.
;

(')

constat

nam

si

Id experienti aqua in vase contenta in vorti-

Verm
et
laris

per alteram analogiam, arearum

velocitates

scilicet

temporum,

partium

vorticis circu-

agatur, palese et alia corpuscula minus fluida petunt circumferentiam. * Tamen resistentia in minori sit ratione. C') (Vid. ultimam net. in hoc schol.) * Quo concesso. (Per not. 333.) (') Difficultas () * Viderint itaque philosophi. crescit, si tria simul conjungantur, quae primus omnium Keplerus mira sagacitate ex observaPrimum est, tionibus astronomicis deduxit. planetas in ellipsibus, quarum umbilcum Sol occupt, revolutiones suas peragere. Secundum est planetas sngulos radiis ad Solem ductis, et

cem

reciproc.

sunt in ratione simplici distantiarum a Sole Nam si planeta P, orbitam ellipti-

cam P q

Q, p describat et radiis ad umbilicum S ductis areas aequales S P p, S Q, q, tempusculo

satellites radiis

ad suum primarium

ductis, areas

Tertium tempera periodica planetarum circ Solem et satellitum circ primarium suum, esse in ratione sesquiplicata distantiarum a centro sui mots. Ex hc proportione coUigitur planetarum velodescribere temporibus proportionales.
est,

citates in

mediocribus distantiis ab umbilico com-

mun!

esse reciproc in ratione subduplicat distantiarum illarum. Sint enim D, et d, mdiocres

planetarum
periodica, et
bitis

distantiae

et

t,

eorum tempera

planetarum orparva est distantiaa maximse et minima difFerentia, si conferatur cum difFerenti qu
in singulis

quoniam

inter distantias

duorum planetarum

intercedit,

spatia temporibus

T
^

et

t,

descripta erunt
et

quam
dato verrat, centro

proxim ut distanti
erunt ut

D
J.

d ; unde
ut

velocitates

et radiis

S P, S

et
1

hoc
.

D
:pr-=->

d
ci

est,

\j
,

^
2

et -j-^, sive
u.

bantur arcus circulares quam minimi P qui radiis S p, S q, occurant in r, et R,

et hinc

Q descriQ R,
r,

2
.

SPp=SpXPr=SQq=SqXQR,
P

erit

area

Ut

=i

et -T,

di

seu in subduplicat ratione me^

,-

diocrium

distantiarum inverse, in

qua etiam

ra-

r : Q, S S P. Sed r et sunt ut spatia circularia eodem tempore Q, descripta ideoque ut velocitates circulares partium
:

R=

tione sunt velocitates partium vorticis circularis et d, a Sole (par Prop. LUI.) in distantiis

vorticis in P,

et

Q; quar

velocitates

illse

sunt

in ratione inversa distantiarum.

Porro

qum

Liber Secund.]

PRINCIPIA MATHEMATICA.

737

PROPOSITIO LUI.
Corpora,

THEOREMA XLL
cum
quoad velocitatem
et cursus de-

qu

in vortice delata in orbem redeunt, ejusdem sunt densitatis

lege

vortice, et

edem

cum

ipsius partibus

terminationem moventur.

Nam

si vorticis

pars aliqua exigua, cujus particulae seu puncta physica

se,

datum servant situm inter

congelari supponatur

haec,

quoniam neque

'

difficile sit ab his aliisque contradictionibus hypothesim vorticum liberare, ex variis hc de re eruditorum dissertationibus satis manifestum est. Vide Leibnitii tentamen de Motuum Clestium

Quod ad naturam medii fluidi accommodetur. si ob qualemcumque partium fluidi cohsionum, aliqua habenda sit ratio vis vectis, cert ea non videtur assumenda distanti a vorticis centro
fit in vecte percujus partes vi quasi infinit connexae supponuntur et eodem motu angulari revolvuntur. Caeteri^im celeber. Joan. Bernoulli aliam usurpt hypothesim quse mechanicis perspecta nondm est certque explorata. Supponit enim cum D. Amontons in Monum. Paris, an. 1699. resistentiam qu oritur ex frictione superficierum

Causis; Villemotii opusde Vorticibus,

teri

illustrissi-

proportionalis,

quemadmodm

mi Marchionis Poleni dialogum de edam ma;

fect rigido, seu

in

Comm. Acad. Reg.

Dissertationes celeber. viroriim Saurini Scient, an. 1709., Bulffiii-

geri de

Causa Gravitatis, Joan. Bernoulli CogitaNovas de Systemate Cartesii, ejusdem. Physicam Clestem inter Academiee pr8emia,Domini
tiones

de Molieres Lectiones Physicas. Illustrium authorum qui vorticum hypothesim strenu vindicarunt, varias hc de re dissertationes hic percurrere nimis longum foret, nec tantas componere lites nostrum est. Eam enim

earumdem
esse
;

contiguarum utcumque inqualium, manente in sese mutu pressione, constantem

veriim hypothesis
illa

minus

placuit clariss.

maxime impugnandam assurait vorticum hypothesim quam Cartesius ipse consttuerat, natasque post primi autoris mortem hujus systematis emendationes quam plurimas saltem directe non petit. At silentio prseterNewtonus
sibi vel

mittere non licet dissertationem doctissimi viri Joan. Bernoullii ab Academi Regi Paris, praemio condecoratam, cui titulus est Cogita:

Wolfio qui de e his verbis loquitur in Elementis Mechanicis num. 965. Equidem Amontons regulam universalem ddit computandi vim ad frictionem in dato quolibet casu superandam, sed ciim omnem frictionem a sol appressione ex pondre superincedentis derivet, ex antecedentibus satis apparet quod proposito satisfacere nequeat veram frictionis legem accuratissimis
:

Existimat clariss. autor superiorum Propositionum demonstrationes mero sophismate laborare, e quod NevFtonus orbium contiguorum et sese mutuo atterentium impressionem solm definierit ex superficierum magnitudine et velocitate relativ qu ab invicem separantur; earum ver superficierum pressionem minime consideraverit, vim-

tiones Novae de Systemate Cartesii.

que

vectis neglexerit quae, cteris paribus,

major

majoribus rtis et minor in minoribus. Verim licet in suis demonstrationibus pressionem ubique asqualem supposuerit Newtonus, hujus
est in

tamen
dit.

pressionis inaequalitatem in scholio consivectis

deravit, et quid ex ill sequatur,

Vim quidem

generatim ostenprorss neglexit, et

experimentis tentarunt celeberrimi philosophi Desaguillier et Muschenbroek ; at eam haud satis constantem observarunt, ut patet ex iis quas Muschenbroek Tom. I. Physices descripsit experimentorum tabulis. Nil ergo certi hc de re pronuntiari potest. Newtonus tamen conjecturam fecit resistentiam in minori esse ratione qum ea velocitatis est, eo forsan ductus argumento quod in Histori Acad. Reg. an. 1709. hoc fer modo exponitur si concipiantur superficies innumeris eminentiis sper, dum alla super aliam incedit, superficiel superioris eminentias intr cavitates inferioris, dato tempore, pressionis vi pntrant, fitque resistentia major, si
:

intr superficiel inferioris cavitates altiiis ingre-

merit quidem, quantum intelligere possumus. Quamvis enim in vecte regido cujus partes simul eodem motu angulari circ hypbmoclion revolvuntur, eo major sit efficacia quo cteris paribus longior est vectis ; quod videlicet vectis partes e celeris moveantur, quo major est earum ab hypomoclio distantia, id tamen ad partes medii fluidi qu circ centrum aliquod revolvuntur, non videtur transferendum. Et licet Newtonus orbes solidos, demonstrationis gratia, primm fingat, eos tamen divisos supponit ac deinde in particulas innumeras subdividit ut demonstratio Vol. I. 3

diantur superficiel superioris eminenti, at vero si major sit velocitas, superior superficies intr inferiorem eodem dato tempore minus pntrt. Hinc si clariss. Parentii ratio valeat, satis patet resistentiam in minori esse ratione qum ea
velocitatis est.

Attamen

clariss.

Muschenbroek,

velocitati proportonalem in motibus tardioribus invenit, in celerioribus ver eam in majori qum velocitatis
factis experimentis, resistentiam

ratione observavit.

Assumit D. Bernoullius mpressiones orbium contiguorum in se mutu factas, esse in ratione

738

PHILOSOPHIE NATURALIS
:

[Mot. Corpor

quoad densitatem suam,

gelata et solida ejusdem
in fluidum,
ticulae

neque quoad vim insitam aut figuram suan?

et contra,
si

mutatur, movebitur edem lege ac prius

sit

vorticis pars conet resolvatur

densitatis

cum

reliquo vortice,
nisi

movebitur haec edem lege ac prius,

fluid factae moveantur inter
se,
se.

qutenus ipsius par-

jam

Negligatur igitur motus

particularum inter

tanquam ad

totius

motum

progressivum

nil spec-

tans, et motus totius idem erit ac prius. Motus autem idem erit cum motu aliarum vorticis partium a centro sequaliter distantium, propterea quod solidum in fluidum resolutum fit pars vorticis caeteris partibus consimilis. Ergo solidum, si sit ejusdem densitatis cum materi Vorticis, eodem motu cum ipsius partibus movebitur, in materi proxim ambiente
relative quiescens.

Sin densius
prius
;

sit,

(")

jam magis conabitur recedere a

centro vorticis

qum

ideque vorticis vim illam, qu prius in orbit

su tanquam in quilibrio constitutum retinebatur,

jam

superans, recedet

a centro

et

revolvendo describet spiralem, non amplius in eundem orbem

in

composit ex ratione summse virium centrifugarum orbium omnium inferiorum ad centrum usqu vorticis, ex ratione velocitatis qu orbes contigui ab invicem separantur, et ex ratione

quo

planeta,
est,

cm

rarior

ascendit,

vorticis vel non.

densior est, descendit, et ubi vel grave est in centrum Si grave non sit, planeta in

medio

rariori positus,

eodemque cum medio

illo

orbinm illorum a centro; und per analysim deducit tempora periodica partium vorticis sphrici homogenei esse in ratione radicum cubicarum dignitatis quintse distantiarum a centro ; earum ver celeritatem sub sequatore esse
distanti

reciproc in ratione radicis cubic quadrati distantiarum a centro. Si in hypothesi Bernoullii negligatur vis vectis, eodem calculo quo usus

tempora periodica inveniuntur proportionalia radicibus cubicis dignitatis quart distantiarum a centro ; si vero supponamus impressiones orbium
est,

in se mutuo factas, esse in ratione composit ex ratione pressionum, ratione velocitatum relativarum et ratione superficierum, tempora periodica

BernouUiano calculo inveniuntur quadratis distantiarum proportionalia, uti Newtonus per suam hypothesim invenerat ; et si cum bis tribus rationibus componatur ratio distantiae a centro ut vis vectis exprimatur, tempora periodica reperiuntur proportionalia radicibus cubicis dignitatis septimae distantiarum a centro. Use vero

analogise

omnes a rgula

ill

Keplerian, qu

tempora periodica statuuntur

quiplicata distantiarum,
vorticis sphaerici leges
ciliet

esse in ratione ses-

motu actus, majori vi a centro recedere et spiralem trajectoriam describendo in infinitum abre dbet ; et contra, planeta in medio densiori primm coUocatus, ad centrum per spiralem lineam perptu accederet, quod medii densioris major esse debeat vis centrifuga qum planetae rarioris. Si mdium grave sit in centrum vorticis, ipsiusque densitas, decrescentibus distantiis a centro, crescat, clestis materi densitas, ob parvam orbitarum quas planetae describunt, excentricitatem, equalis assumi potest densitati cujusque planeta huic materi innatantis ; atque adeo densitas ciestis materice ad distantiam Saturni sequalis erit densitati Saturni, ad distantiam Jovis, Martis, &c. qualis erit densitati horum planetarum, et omnes illae densitates erunt inter se in ratione subduplicat distantiarum a Sole reciproc. Si itaque Telluris densitas mediocris supponatur sequalis densitati aqu, materi clestis inter Solem et Tellurem constituta aqu densior erit et corporum motui maxime resistet. Sed ut ex cometarum motibus, aliisque observationibus constat, materi
gyralionis
clestis inter

dissentiunt.

cum
non

Ut erg Kupleri sancitis con-

Solem

et

Tellurem motui corporum

minime

resistit.

Nam

cometarum motus sunt

Bernoulliiis, supponit densitatem vorticis esse in ratione subduplicat distantiae centro reciproc, planetas vero
densitatis
esse

summ regulares, et easdem leges cum planetarum motibus observant, et in omnes cli plagas
liberrime feruntur, atque ad

cum medio

fluido in

ejusdem prorsus quo primijm col-

Solem usque

fer

pntrant sine resistenti.

(") *

ideoque ob majorem vel minorem suam densitatem in eo medio successive descendere et ascendere, intereadiim circulari motu vorticis abripiuntur, ex quibus motibus simul compositis
locati sunt,

Jam

fuga motrix,

caeteris paribus,

Nam magis conabitur, augetur

vis centri-

vel

minui-

nascuntur ellipticae planetarum apheliorum lentissimi motus. Sed

trajectoriae et

tur in ratione quantitatis mateiias (per Def. 8. Lib. I.) et materise quant itas, dato corporis volumine, augetur vel minuitur in ratione densitatis (2.

mdium

illud

Lib. I.)

Liber Second.]
rediens.

PRINCIPIA MATHEMATICA.

739

Et eodem argumente si rarius sit, accedet ad centrum. Igitur non redibit in eundem orbem nisi sit ejusdem densitatis cuni fluido. Eo autem in casu ostensum est, quod revolveretur edem lege cum partibus
fluidi

a centro vorticis sequaliter distantibus.

1
.

Q.

e. d.

Corol.

Ergo solidum quod in vortice revolvitur et in eundem orbem

Et
si

semper

redit, relative quiescit in fluido cui innatat.

Corol. 2.

vortex

sit

quoad densitatem uniformis, corpus idem ad

quamlibet a centro vorticis distantiam revolvi potest.

SchoUum.

Hinc liquet planetas a vorticibus corporeis non deferri. Nam planetse secundum hypothesin Copernicseam circa Solem delati revolvuntur in
ellipsibus

umbilicum habentibus in Sole,

ad Solem ductis areas descri-

et radiis

bunt temporibus proportionales.

partes
vorticis
tali

At

motu

revolvi ne-

queunt.

Dsignent
circa

AD, B

E,

F,

orbes

trs

Solem S

descriptos,
sit

quorum extimus
concentricus,
et

CF

circulus

Soli

interiorum

duorum
D, E.

aphelia sint A,

et perihelia

Ergo corpus quod

revolvitur in orbe

F, radio ad Solem ducto areas tem()

poribus proportionales describendo,

movebitur uniformi

cum motu.
;

Corpus autem quod revolvitur in orbe

E, tardius movebitur in aphelio

leges asironomicas

et velocius
(i)

in perihelio E,

(?)

secundum

cm

tamen

secundum

tiore inter

et

leges mechanicas materia vorticis in spatio angusvelocius moveri debeat qum in spatio latiore inter

et

id est,

in aphelio velocius

qum

in perihelio.
B,
est

Quse duo repug-

(*) *

Movibitur unifurmi cicm motu.

^qua-

locitas in

libus

aequales areae et proinde quales arcus, hoc est, sequalia spatia descri-

enim temporibus

ad velocitatem in E, ut distanti

S E, ad distantiam majorem S B.
vortex

buritur.

C) niam
_

Secundum
transit,

leges astronomicas.

Quo-

lium

quam
S

aphelium B et periheestque ellipsi normalis, area radius vector S B tempore quam minime
axis ellipseos per

describit,

erit sequalis

rectangulo ex distanti
in

in

arcum quam minimum a corpore

;

B
ra-

Nam cim C) supponatur esse in statu permanent!, quales materiae quantitates per spatium angustius A C, et per spatium latius F, ut sit in fluviis, eodem tempore transeunt, et proptere< materia vorticis in spatio angustiore inter A et C, velocius movetur qum in spatio latiore inter
* Secund7ii leges mechanicas.

descriptum

et F.

Quantitas autem materiae,

et similiter area asqualis

quam

qu

dato

dius vector S eodem tempore quam minimo describit, sequatur rectangulo ex distanti S duct in arcum a corpore in E descriptum, et ideo prior arcus est ad posteriorem, hoc est, ve-

E
3

tempore transit per spatium A C, vel D F, est ut spatium hoc directe et materi velocitas mediocris inverse, et ideo medioeris velocitas materi inter et C, est ad mediocrem velocitatem materise inter et F, ut ad C.

F D

740
nant inter
se.

PHILOSOPHIiE NATURALIS

[Mot. Corpor.

Sic in principio signi Virginis, ubi aphelium Martis

jam

versatur, distantia inter orbes Martis et Veneris est ad distantiam eorun-

dera orbium in principio signi Piscium ut tria ad duo circiter, et propterea materia vorticis inter orbes illos in principio Piscium dbet esse
velocior

qum

in principio Virginis

(")

in ratione trium

ad duo.

Nam quo
revolu-

angustius est spatium per quod eadeni materias quantitas

tionis unius

eodem

tempore

transit,

eo majori

cum

velocitate transire dbet.

Igitur
et

si

Terra in hc materi clesti

relative quiescens

ab e deferretur,

un

circa

Solem revolveretur,

(^)

foret hujus velocitas in principio

Piscium ad ejusdem velocitatem in principio Virginis in ratione sesquialter.

Unde Solis motus diurnus apparens in principio Virginis major esset qum minutorum primorum septuaginta, et in principio Piscium minor qum minutorum quadraginta octo et cm tamen (experienti teste) apparens iste Solis motus major sit in principio Piscium qum in principio Virginis, et propterea Terra velocior in principio Virginis qum in principio Piscium. (") Itaque hypothesis vorticum cum phaenomenis astronomicis omnino pugnat, et non tam ad explicandos qum ad perturbandos motus clestes conducit. Quomodo vero motus isti in spatiis liberis absque vorticibus peraguntur, intelligi potest ex Libro primo, et in Mundi Sys(*)
:

temate plenius docebitur.

(')

In

ratione trium

ad duo (per

not. prae-

ced.)

X =: 3 2, unde invenitur X =r 707" quam proxim, ac proind

:
:

X= M
3-

* Foret hujus velocitas. Ex observationbus astronomicis constat Terram inter Veneris

()

et

Martis orbes positam

(')

esse.

47' 4- 21". 2841" nus apparens in principio Virginis major esset

4255"

70'

X -f 55", et Ergo Solis motus diur-

erit

-|-

Unde

Solis

motus diurnus apparens.

Hic motus est angulus quem Sol, radiis ad Terram ductis, proprio motu ab occidente in
orientera
tur,

qum minutorum primorum septuaginta, et in principio Piscium minor qum minutorum quadcm tamen ex observationibus raginta octo
;

unoquoque die describere nobis

vide-

Terra, radiis ad Solem ductis, in hypothesi Copernice, conficit. Porro notissimum est, circulum illum quem Sol inter fixas motu annuo describere videtur, ab astronomis dividi in partes duodecim quales, seu signa quorum haec duo Virgo et Pisces sunt
directe opposite, it ut

quem quidem angulum

astronomicis Sol in principio Virginis e Tellure visus motu diurno conficere videatur minuta prima 58 tantm in principio Piscium minuta

prima 60 seu gradum unum.

Quoniam (") * Itaque hypothesis vorticum. vorticis materia circulos describit quatori vornecesse est (per hanc Prop. ut planetEe omnes ferantur in orbitis asquatori paralleUs, sed observatum est nullum planetam in orbit aequatori parallela revoluticis

parallles,

Copernici, est

Terra in hypothesi in principio Piscium, Sol appa-

dum

LUI.)

reat in principio Virginis et contra.

Cm

igi-

tur angularis velocitas Terrse in principio Piscium sit ad ejus velocitatem angularem in principio Virginis ut 3 ad 2, Solis motus diurnus apparens in principio Virginis est ad ejus motum apparentera in principio Piscium in edem ratione 3 ad 2. Solis motus diurnus apparens

et cometas variis directioEadem est nibus in omnes cli plagas ferri. per difficultas si vim centrifugam partium vorticis explicetur vis centripeta seu gravitas corpo-

tiones suas absolvere,

rum qu ad axem

minutorum primorum 59 et secunseu secundorum 3548, qui numerus dicatur quar si Solis motus diurnus appa; rens in principio Virginis, ponatur -|- X,
mdius
est

dorum

8,

et in principio

Piscium

=M = M X, M +
erit

vorticis perpendiculariter tendere deberent, non vero ad vorticis centrum dirigi. Sed de his vide Acta Erudit. Lips, an, 1686. et 1695.; Diaria Erudit. 1703. 1707. Monumenta Acad. Paris. 1709. Dissertatlones clariss. Hugenii et Bulffingeri de Causa Gravitatis.

INDEX PROPOSITIONUM
LIBRI PRIMI.

AXIOMATA SIVE LEGES MOTUS.

Pag.

LEX
Corpus

I.

tra

eorumdem circulorum tendere,

et esse

oitine persvrt in statu suo quescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi qutenus a viribus impressis cogitur statum illum mutare

inter se ut sunt arcuum simul descriptorura quadrata applicata ad circulorum

radios

'^1

15

PROP.

V.

PROBL. L

LEX
qu

IL

Data quibuscunque

Mutatio mots proportionalis est vi motrici impressEe et fit secundm lineam rectam
vis illa imprimitur.

in locis velocitate qu corpus figuram datam viribus ad commune aliquod centrum tendentibus describit,

ibid.

centrum

illud invenire

78 V.

LEX
actio
:

IIL

PROP. VL

THEOR.

Action! contraria senlper et qualis est rese

sive corporum duorum actiones in mutuo semper sunt sequales et in con-

Si corpus in spatio non resistente circa centrum immobile in orbe quocunque revol-

vatur et arcum quemvis jamjam nascente

trarias partes diriguntur

16

tempore qum minime

ta arcs

describat, et sagit-

PROP. L

THEOR. L

Areae quas corpora in gyros acta radiis ad immobile centrum virium ductis, describunt, et in planis immobilibus consistant et sunt temporibus proportionales

duci intelligatur quae cordam bisecet et producta transeat per centrum virium erit vis centripet in medio arcs, ut sagitta directe et tempus bis inverse...
:

7S

65

PROP. VIL
requiritur

PROBL. IL
circuli,

PROP. IL
punctum
neo

THEOR.
vel

IL

Gyretur corpus in circumferenti

lex
vis

Corpus omne quod movetur in

vel

line aliqu
rectili-

centripetse

tendentis

curv in piano descript et radio ducto ad

ad punctum quodcunqu e datu m

83

immobile

motu

uniformiter progrediens,

describit

PROP. VIIL
68

PROBL. IIL
:

areas circa punctum illud temporibus proportionales, urgeturque a vi centripet

tendente ad idem punctum

PROP. IIL THEOR. IIL

Corpus omne quod radio ad centrum corporis alterius utcumque moti ducto describit areas circa centrum illud temporibus
proportionales, urgetur vi composit ex vi

Moveatur corpus in semi-circulo P Q A ad hune eiFectum requiritur lex vis centripetae tendentis ad punctum ade longinquum S, ut linea omnes PS, R S, ad
id duct, pro parallelis haberi possint....

86

PROP. IX.
Gyretur coipus in
radios
dentis

PROBL. IV. spirali P Q, S scante

spiralis

ad corpus illud alterum et ex vi omni acclratrice qu corpus illud alterum urgetur

centripet tendente

omnes S P, S Q, &c. in angulo date: requiritur lex vis centripetae tenad centrum
104

69

PROP. X.
Gyretur corpus in
lipseos

PROBL.
ellipsi:

V.
el

PROP.

IV.

THEOR.

IV.

requiritur lex

Corporum, quse diversos circules quabili motu describunt, vires eentripetas ad cen-

vis centripetae tendentis

ad centrum

105

742

INDEX PROPOSITIONUM.
Pag.

PROP. XL
Revolvatur corpus in
vis centripelae

PROBL.
ellipsi
:

VI.

PROP.

XXL THEOR.

XIIL

requiritur lex

tendentis

ad umbilicum

ellipseos

118

Trajectoriam circa datum umbilicum describere, qu transibit per puncta data et rectas positione datas continget 144

PROP.
cum

XII.

PROBL. VIL
120

PROP. XX IL
scribere

PROBL. XIV.
161

Moveatur corpus
figure

in hyperbol, requiritur lex vis centripetae tendentis ad umbili-

Trajectoriam per data quinque puncta de-

PROP. XXIII.
datam

PROBL. XV.
163

PROP. XIIL
Moveatur corpus

PROBL. VIIL
123

in perimetro parabolse:

Trajectoriam describere quae per data quatuor puncta transibit, et rectam continget
positione

requiritur lex vis centripet tendentis ad

umbilicum hujus figur

PROP. XXIV. PROBL. XVL

Trajectoriam describere quae per data tria puncta et rectas duas positione datas continget....

PROP. XIV.
commune,
centro
;

THEOR. VL
centrum
locorum a
latera recta

Si corpora plura revolvantur circa

et vis centripeta sit reciproc

166

in duplicata ratione distantise

PROP. XXV.

PROBL. XVIL
173

dico

quod orbium

principalia sunt in duplicata ratione area-

rum quas
tis

eodem

corpora radiis ad centrum ductempore describunt 125

Trajectoriam describere, quae per data duo puncta transibit et rectas trs continget
positione datas

PROP. XV.
lisdem
positis, dico

THEOR. VIL
quod tempora periodica
126

PROP.

XXVL PROBL. XVIIL

in ellipsibus sunt in ratione sesquiplicat

majorum axium

Trajectoriam describere quse transibit per punctum datum et rectas quatuor positione datas continget 174

PROP.
lisdem
rectis,

XVL THEOR.
communi ad
:

VIIL

PROP. XXVIL

PROBL. XIX.

positis,

et actis ad corpora lineis quae ibidem tangant orbitas, demislias

Trajectoriam describere quae rectas quinque positione datas continget 180

sisque ab urabilico

tan-

gentes perpendicularibus dico quod velocitates corporum sunt in ratione composit ex ratione perpendiculorum inverse et subduplicat ratione laterum rectorum principalium directe ibid.

PROP. XXVIII. PROBL. XX.

Trajectoriam specie et magnitudine datam describere, cujus partes datae rectis tribus
positione datis interjacebunt

193

PROP. XXIX. PROBL.

XXL

PROP. XVIL

PROBL.
sit

IX.

Posito quod vis centripeta

reciproc pro-

portionalis quadrato distantiae locorum a centro, et quod vis illius quantitas absolu-

Trajectoriam specie datam describere quae a rectis quatuor positione datis in partes secabitur, ordine, specie, et proportione
datas

197

ta

sit

cognita

requiritur linea

quam

cor-

pus

describit

citate

de loco dato cum data velosecundiim datam rectam egrediens. 130

PROP. XXX. PROBL. XXIL

Corporis in data trajectori parabolic mot! invenire locum ad tempus assignatum.... 200

PROP. XVIIL

PROBL.

X.

Datis umbilicoet axibus principalibus describere trajectorias ellipticas et hyperbolicas, quae transibunt per puncta data et rectas
positione datas contingent

PROP.

XXXL PROBL. XXIIL

.

Corporis in data trajectori elliptic moti invenire locum ad tempus assignatum. . . 209

136

PROP. XXXIL PROBL. XXIV.

Posito quod vis centripeta
portionalis quadrato
sit

PROP. XIX.
Circa

PROBL. XL
trajectoriam para-

reciproc pro-

datum umbilicum

distantiee

locorum

bolicam describere, qu transibit per puncta data, et rectas positione datas continget
ibid.

a centro, spatia definire quae corpus reit

cadendo

datis

temporibus describit

216

PROP. XXXIIL THEOR.

Positis

IX.

PROP. XX.
Circa
vis

PROBL. XIL

datum umbilicum trajectoriam quamspecie datam describe^-e qu per data

et rectas tanget positione

jam inventis, dico quod corporis ca. dentis velocitas in loco quovis C est ad velocitatem corporis centro intervalle

puncta transibit
datas

B C
137

circulum describentis, in subdupli-

cat ratione

quam

A C

distantia corporis

INDEX PROPOSITIONUM.
a circuli vel hyperbolse rectangulae verA habet ad figur semidiametrum principalem "1 A 228

743

PROP. XLIIL PROBL. XXX.

Efficiendum
est

tice ulteriore

ut corpus in

trajectori

qucunque
"

cLrca

centrum virium revol-

Si figura

PROP. XXXIV. THEOR. X. B E D parabola est, dico quod

aliud in

vente perinde moveri possit atque corpus edem trajectori quiescente 258

corporis cadentis veloeitas in loco quovis C asqualis est velocitati qu corpus centro dimidio intervalli sui C circulum

PROP. XLIV. THEOR. XIV.

230
Differentia virium quibus corpus in orbe quiescente et corpus aliud in eodem orbe

uniformiter deecribere potest

PROP. XXXV. THEOR. XL

lisdem
positis, dico quod area figur radio indefinito S descripta, qualis sit areae quam corpus, radio dimidiiim

revolvente sequaliter moveri possunt, est in triplicat ratione communis altitudinis inverse

DES,

259

PROP. XLV. PROBL,

Orbium qui sunt
circulis

XXXL
finitirai

lateris recti figuras

DES quante, circa

maxime

centrum S uniformiter gyrando eodem tempore describere potest bid.

requiruntur motus apsidum

267

PROP. XLVL PROBL. XXXIL

Posit

PROP. XXXVI. PROBL. XXV.

Corporis de loco dato cadentis determinare tempora descenss 233

cujuscunque generis vi centripeta datoque tum virium centro tum piano quocunque in quo corpus revolvitur, et concessis figurarum curvilinearum quadraturis;
requiritur motus corporis de loco dato, data cum velocitate, secundtim

PROP. XXXVII. PROBL. XXVI.

Corporis de loco dato sursm vel deorsiim projecti definire tempora ascensus vel de-

rectam in piano

illo

datam

egressi

278

234

PROP. XLVIL THEOR. XV.

Posito quod vis centripeta proportionalis sit distantis corporis a centro ; corpora omnia in planis qiiibuscunque revolventia describent ellipses, et revolutiones temporibus asqualibus peragent quque moventur in lineis rectis, ultr citroque dis;

PROP. XXXVIIL THEOR. XIL

Posito quod vis centripeta proportionalis sit altitudini seu distantias locorum a centro, dico quod cadentium tempora, velocitates
et spatia descripta, sunt

arcubus arcuum-

que sinibus

rectis et sinibus versis respec-

tive proportionalia

235

singulas eundi et redeundi periodos iisdem temporibus absolvent....

currendo

279

PROP. XXXIX. PROBL. XXVIL

Posit cujuscunque generis vi centripeta, et concessis figurarum curvilinearum quadraturis, requiritur corporis rect ascen-

PROP. XLVIII. THEOR.

Si rota globo extrinsecus
insistt, et

XVL

ad angulos rectos more rotarum revolvendo pro-

grediatur in circulo
itineris curvilinei

maximo

longitudo

dentis vel descendentis tiira veloeitas in

locis singulis,

tm tempus quo corpus ad

:

in rotsB perimetro datum, ex

locum quemvis perveniet

quod punctum quodvis quo globum

et contra

236

PROP. XL.
Si corpus cogente vi

THEOR. XIIL

qucunque centripeta moveatur utcunque, et corpus aliud rect

ascendat vel descendat, sintque eorum velocitates in aliquo qualium altitudi-

confecit, (quodque cycloidem vel epicycloidem nominare licet) erit ad duplicatum sinum versum arcs dimidii qui globum ex eo tempore inter eundum tetigit, ut differentia diametrorum globi et
tetigit,

rotsB

ad semi-diametrum globi

280

nura casu sequales, velocitates eorum in omnibus qualibus altitudinibus erunt

equales

PROP. XLIX. THEOR. XVIL

241
Si rota globi concavo ad rectos angulos intrinsecus insistt et revolvendo progre-

PROP. XLL PROBL. XXVIIL

Posit cujuscunque generis vi centripeta et concessis figurarum curvilinearum quadraturis, requiruntur tum trajectori in quibus corpora movebuntur, tum tempora

diatur in circulo

maximo, longitudo

iti-

neris curvilinei quod punctum quodvis in rote perimetro datum, ex quo globum
tetigit, confecit, erit ad duplicatum sinum versum arcs dimidii qui globum toto hoc tempore inter eundum tetigit, ut differentia diametrorum globi et rotae ad semi-diametrum globi ibid.

motuum
Data lege

in trajectoriis inventis

246

PROP.XLIL PROBL. XXIX.

vis centripetse, requiritur motus corporis de loco dato, data cum velocitate

PROP.
256

L.

PROBL. XXXIIL
..

Facere ut corpus pendulum oscilletur in

cycloide data

secundm datam rectam

egressi

28S

744

INDEX PROPOSITIONUM.
LI.
sit

PROP.
centrum
tia

THEOR.

""^'

XVIII.

Si vis centripeta tendens

undique ad globi

gravitatis centrum C revolventum, tempus periodicum esse ad tempus periodi-

Pa.'

in locis singulis ut distan-

cujusque a centre et hc sol vi agente corpus T oscilletur (modo jam descripto) in perimetro cycioidis RS
loci

cum corporis alterutrius^P, circa alteruin immotum S gyrantis, et figuris quas corpora circiim se mutu describunt figuram

dico quod oscillationum utcunque qualium asqualia erunt tempora

inje-

similem et asqualem describentis, in subduplicat ratione corporis alterius S, ad

288

summam

corporum S

-\-

315

PROP.

Lir.

PROBL. XXXIV.
Si

PROP. LX. THEOR. XXIIL

corpora duo S et P, viribus quadrato
distantisB

Definire et velocitates pendulorum in locis singulis et tempora quibus oscUlationes totae, tum singul oscillationum partes

su reciproc proportionalibus,
trahentia,

peraguntur

290

PROP. LUI.
curvis

PROBL. XXXV.
oscillationes

Concessis figurarum curvilinearum quadraturis, invenire vires quibus corpora in

datis
lineis

semper

isochronas peragent.

295

revolvuntur circa dico quoi ellipseos quam corpus alterutrum P hoc motu circa alterum S describit, axis principaUs erit ad axem principalem ellipseos quam corpus idem P circa alterum quiescens S eodem tempore periodico describere posset, ut summa corporum duorum
gravitatis

se

mutuo

centrum commune

PROP. LIV. PROBL.

Concessis

XXXVL

-f-

ad primum duorum medi pro-

figurarum curvilinearum quadraturis, invenire tempora quibus corpora vi qulibet centripeta in lineis quibuscunque curvis, in piano per centrum virium transeunte descriptis, descendent et ascendant 300

portionalium inter hanc pus illud alterum S

summam

et cor-

ibid.

PROP.
Si corpora

LXL THEOR. XXIV.

viribus quibusvis se

duo

mutuo

trahentia,

neque alis agitata

vel impedita

PROP. LV.
Si corpus

THEOR. XIX.
superficie

movetur in

qucunque

quomodocunque moveantur, motus eorum perinde se habebunt, ac si non traherent se mutuo, sed utrumque a corpore tertio
in

curv, cujus axis per centrum virium transit, et a corpore in axem demittatur perpendicularis, eique parallela et qualis

communi

gravitatis

centre constituto

viribus iisdem traheretur

quod

ah axis puncto quovis dato ducatur dico parallela illa aream tempori propor:

hentium eadem erit corporum a centre

: et virium tralex respectu distantiae

illo

communi atque
316

respectu distantite totius inter corpora...

tionalem describet

302

PROP. LVL PROBL. XXXVIL

Concessis figurarum curvilinearum quadraturis, datisque tum lege vis centripetie ad

PROP. LXIL PROBL. XXXVIIL

Corporum duorum quae viribus quadrato distantiae sua reciproc proportionalibus se mutuo trahunt, ac de locis datis demittuntur, determinare motus 317

centrum datum tendentis, tum superficie

curv cujus axis per centrum illud transit ; invenienda est trajectoria quam cor-

PROP. LXIIL PROBL.XXXIX.

Corporum duorum qu
viribus quadrato distanti suse reciproc proportionalibus se mutu trahunt, deque locis datis, secundm datas rectas, datis cum velocitatibus exeunt, determinare motus ibid.

pus in eadem superficie describet, de loco dato, data cum velocitate, versiim plagam in superficie ill datam egressum 304

PROP. LVIL THEOR. XX.

Corpora duo se invicem trahentia describunt, et circiim commune centrum gravitatis, et circm se mutuo figuras similes. 31

PROP. LXIV. PROBL. XL.

Viribus quibus corpora se

PROP. LVIIL
Si corpora
vitatis

THEOR. XXL

mutuo trahunt crescentibus in simplici ratione distantiaa centris, requiruntur motus plurium
inter se

duo viribus quibusvis se mutu trahunt, et interea revolvuntur circa gra-

rum

corporum

319

centrum commune: dico quod figuris, quas corpora sic mota describunt circim se mutuo, potest figura similis et qualis, circum corpus alterutrum

PROP. LXV. THEOR. XXV.

312
Corpora plura quorum vires decrescunt in duplicata ratione distantiarum ab eorumdem centris, moveri posse inter se in ellipsibus et radiis ad umbilicos ductis areas describere temporibus proportionales

immotum,

viribus iisdem describi

PROP. LIX. THEOR. XXIL Corporum duorum S et P circa commune

quamproxim

322

INDEX PROPOSITIONUM.
PROP. LXVI/ THEOR. XXVI.
Si corpora tria quorum vires decrescunt in duplicata ratione distantiarum, se mutuo

74.5

PROP. LXXI. THEOR. XXXI.

Iisdem positis, dico quod corpusculum extra sphricam superficiem constitutum attrahitur ad centrum sphcerae; vi reciproc proportionali quadrato distantise su ab eodem centro 358

trahant; et attractiones acclratrices biin tertium sint inter se reciproc ut quadrata distantiarum circa maximum revolvanminora autem tur dico quod interius circa intimum et

norum quorumcunque

PROP. LXXII. THEOR. XXXII.

Si ad spheras cujusvis

ad ipsum ductis, describetareas temporibus magis proportionales, et figuiam ad formam ellipseos umbilicum in concursu radiorum habentis magis accedentem, si corpus maximum his attracradiis

maximum,

tionibus agitetur,
vel a minoribus

qum

si

maximum illud

puncta singula tendant vires aequales centripetse decrescentes in duplicata ratione distantiarum a punctis ; ac detur tm sphaerae densitas, tm ratio diametri sphaeras ad distantiam corpusculi a centro ejus dico quod vis
:

non attractum quiescat, vel multo minis vel mult magis attractum ; aut multo minus aut multo magis agitetur 324

qu corpusculum
h's erit

attrahitur, proportionasemi-diametro sphrse 360

PROP. LXXIII. THEOR. XXXIII.

Si

PROP. LXVII. THEOR. XXVII.

Positis

iisdem attractionum legibus, dico quod corpus exterius S, circa interiorum P T, commune gravitatis centrum O,

ad centrum illud ductis, describit areas temporibus magis proportionales et orbem ad formam ellipseos umblicum in centro eodem habentis magis accedentem,
radiis

ad sphrte alicujus datas puncta singula tendant quales vires centripetEe decrescentes in duplicata ratione distantiarum dico quod corpusculum intra a punctis spht-eram constitutum attrahitur vi pro portionali distanti suse ab ipsius centro. 361
:

PROP. LXXIV. THEOR. XXXIV

Iisdem
positis, dico

qum
T,
potest

circa corpus

radiis

intimum et maximum ad ipsum ductis, describere 352

quod corpusculum extra

spharam constitutum attrahitur vi reciproc proportionali quadrato distaiitiae suse ab ipsius centro ibid.

PROP. LXVIIL THEOR. XXVIII.

Positis

quod corpus

iisdem attractionum legibus, dico exterius S, circa interiorum et T, commune gravitatis centrum O,

PROP. LXXV. THEOR. XXXV.

Si ad sphrera; datse puncta singula tendant

ad centrum illud ductis, describit areas temporibus magis proportionales, et orbem ad formam ellipseos umbilicum in centro eodem habentis magis accedentem,
radiis

quales centripetae, decrescentes in duplicata ratione distantiarum a punctis, dico quod spha;ra quvis alla similaris ab eadem attrahitur vi reciproc proportionali quadrato distanti centrorum
vires

362

corpus intimum et maximum his attractionibus perinde atque ctera agitetur, qum si id vel non attractum quiescat, vel mult magis aut multo miniis attractum aut multo magis aut multo minus agitetur. 355
si

PROP. LXXVI. THEOR. XXXVI.

Si sphrs; in progressu a centro ad circum-

ferentiam (quoad materi densitatem et

vim attractivam) utcunque

dissimilares,

in progressu vero percircuitum

ad datam

PROP. LXIX. THEOR. XXIX.

In systemate corporum plurium A, B, C,
tera

D, &c. Si corpus aliquod A trahit caeomnia B, C, D, &c. viribus accele-

sunt reciproc ut quadrata distantiarum a trahente, et corpus aliud B trahit etiam ctera A, C, D, &c. viribus qua; sunt reciproc ut quadrata distantiarum a trahente ; erunt absolutaB corporum trahentium A, B vires ad invicem, ut sunt ipsa corpora A, B, quorum sunt vires 354
ratricibus

qu

a centro distantiam sunt undique similares ; et vis attractiva puncti cujusque decrescit in duplicata ratione distanti corporis attracti dico quod vis tota, qu hujusmodi sphra una attrahit aliam sit reciproc proportionalis quadrato distanti centrorum 364
:

omnem

PROP. LXXVII. THEOR. XXXVII.

Si

ad singula sphrarum puncta tendant

vires centripet proportionales distantes

PROP. LXX. THEOR. XXX.

Si

punctorum a corporibus attractis: dico quod vis composita, qu sphr du se

ad sphricae superficiel puncta singula

tendant vires sequales cenlripetse decrescentes in duplicata ratione distantiarum a punctis dico quod corpusculum intr superfifiem constitutum his viribus nuUam
:

mutuo
centra

trahent,

est

ut distantia inter

sphrarum

366

PROP.LXXVIII. THEOR.XXXVIII.
Si

in

partem attrahitur

357

sphr in progressu a centro ad circimiferentiam sint utcunque dissimilares et

746

INDEX PROPOSITIONUM.
PROP.LXXXV. THEOR. XLIL
Si corporis attracti, ubi attrahenti
est, attractio

inoequabiles, n progressu ver per cir-

cuitum ad datam omnem a centro distantiam sint undique sirailares et vis attrac;

contiguum

tiva puncti

cujusque
:

sit

ut distantia corvis

poris attracti

dico

quod

tota

qu

hujusmodi
sit

sphaerae duae se

mutuo trahunt,
368

proportionalis distantiee inter centra

sphasrarum

long fortior sit, qum cm vel minimo intervallo separantur ab invicem vires particularum trahentis, in recessu corporis attracti, decrescunt in ratione plusquam duplicata distantiarum
:

aparticulis

388

PROP. LXXIX. THEOR. XXXIX.

Si superficies

PROP.

LXXXVL THEOR.

XLIIL

ad latitudinem

infinit

dimi-

nutam jamjam evanescens E F volutione sui circa axem P S,

f e, condescribat

Si particularum,

ex quibus corpus attractivum componitur, vires in recessu corporis attracti decrescunt in triplicat vel

solidum sphcericum concavo-convexuin, ad cujus pjrticulas singulas sequales tendint aequales vires centripet dico quod vis, qu solidum illud trahit corpusculum situm in P, est 'n ratione composit ex ratione solidi Eq E f et ratione
:

plusquam
a
contactu,

triplicat ratione distantiarum

longe fortior erit in et attractum intervallo vel minimo separantur ab inparticulis, attractio

qum cm trahens

vicem

ibid.

qu particula data idem corpusculum

vis

in loco

F f traheret
;

PROP. LXXXVIL THEOR. XLIV.

369
Si corpora

Si

PROP. LXXX. THEOR. XL. ad sphaer alicujus A B E, centro

dant quales vires centripetae
;

duo sibi invicem similia, et ex materi ajqualiter attractiv constantia, seorsim attrahant corpuscula sibi ipsis
proportionalia et ad se similiter posita
attractiones acclratrices
:

descript, particulas singulas asquales tenet

ad

corpusculorum

spae-

r axem AB, in quo corpusculum aliquod

erigantur de punctis singulis perpendicula sphrae occurentia in E, et in ipsis capiantur longitudines N,

B locatur,

in corpora tota, erunt ut attractiones acclratrices corpusculorum in eorum particulas totis proportionales, et in totis si-

DE

militer positas

589

quse sint ut quantitas

vis,

DE

X F

PROP. LXXXVIIL THEOR. XLV.

Si particularum aqualium corporis cujuscunque vires attractivae sint ut distantiae

PE
est ut

quam sphr

distantiam

P E

particula sita in axe ad exercet in corpusculum

trahitur versus sphasram,

area

ANB

locorum a particulis vis corporis totius tendet ad ipsius centrum gravitatis, et

:

comprehensa sub axe sphser

B,

curv perpetu tangit.

et line

ANB,

quam punctum

N
372

eadem

erit

cum

vi globi

simili et aequali constantis et

ex materi concentrum ha-

bentis in ejus centro gravitatis

391

PROP. LXXXI. PROBL. XLI.

Stantibus

PROP. LXXXIX. THEOR. LXVI.

373
Si corpora sint plura ex particulis aequalibus constantia, quarum vires sunt ut dis-

jam

positis,

mesuranda

est area

ANB PROP. LXXXII. THEOR. XLI. In sphr centro S, ntervallo S A descripcapiantur SI, SA, S P, continue proportionales dico quod corpusculi intra sphseram, in loco quovis I, attractio est ad attractionem ipsius extra sphram, in loco P, in ratione composit ex subduplicat ratione distantiarum a centro 1 S, P S, et subduplicat ratione virium centripetarum, in locis illis P et I, ad centa, si
:

viribus composit,

locorum a singulis vis ex omnium qu corpusculum quodcunque trahitur, tendet ad trahentium commune centrum gravitatis ; et eadem
tantiae
:

erit

ac si trahentia illa, servato gravitatis centro cpmmuni, coirent et in globum

formarentur

392

PROP. XC.
Si

PROBL. XLIV.

ad singula circuli cujuscunque puncta tendant vires aequales centripetae, crescentes vel decrescentes in

trum tendentium

382

PROP. LXXXIIL PROBL. XLIL

Invenire vim qu corpusculum in centro
sphaerse

tiarum ratione

locatum

ad

ejus

segmentum
385

quacunque distaninvenire vim qu corpusculum attrahitur ubivis positum in rect quae piano circuli ad centrum ejus 393 perpendiculariter insistit
:

quodcunque

attrahitur

PROP. LXXXIV. PROBL. XLIIL

Invenire vim qu corpusculum extra cen-

PROP. XCL PROBL. XLV.

Invenire attractionem corpusculi siti in axe solidi rotundi, ad pujus puncta singula tendunt vires aequales centripetae iri qua-

trum

spherae in axe segmenti cujusvis locatum, attrahitur ab eodem segmento.. 586

cunque distantiarum ratione decrescentes. 395

INDEX PROPOSITIONUM.
Pag.

747
Pag.

PROP. XCV. THEOR. XLIX.

lisdem
positis, dico quod velocitas corporis ante incidentiam est ad ejus velocitatem post emergentiam, ut sinus emergenti ad sinum incidenti

PROP. XCII.
Dato corpore

PROBL. XLVI.

rationem decrementi virium centripetarum in ejus 402 puncta singula tendentium

attractive, invenire

414

PROP. XCIIL THEOR. XLVII.

Si solidum ex
ticulis

PROP.XCVI. THEOR. L.
lisdem positis, et quod motus ante incidentiam velocior sit qum postea, dico quod corpus inclinando lineam incidentias, reflectetur tandem, et angulus reflexionis 415 fiet asqualis angulo incidentiae

un parte planum, ex reliquis autem partibus infinitum, constet ex parqualibus

sequaliter
attractivis,

quarum

vires in recessu a solido decrescunt in ratione potestatis cujusvis distantiarum plusqum quadraticas, et vi solidi totius corpusculum ad utramvis plani partem constitutum trahatur dico
:

PROP. XCVII. PROBL. XLVII.

Posito quod sinus incidentias in superficiem aliquam sit ad sinum emergenti in data ratione ; quodque incurvatio viae corporum juxta superficiem illam fit in spatio brevissimo, quod ut punctum considerare possit determinare superficiem, quae corpuscula omnia de loco dato successive
:

quod

solidi vis illa attractiva,

in recessu
in ra-

ab ejus superficie plana, decrescet

tione potestatis, cujus latus est distantia corpusculi a piano, et index ternario miner qum index potestatis distantiarum.. 403

PROP. XCIV. THEOR. XLVIII.

Si

mdia duo
lelis

similaria, spatio planis

paraU

utrinque terminato, distinguantur ab invicem, et corpus in transita per hoc spatium attrahatur vel impellatur perpendiculariter versus mdium alterutrum, neque ull ali vi agitetur vel impediatur ; sit autem attractio, in sequalibus ab

manantia convergere

faciat

ad alium lo-

cum datum

lisdem

PROP. XCVIII. PROBL. XLVIIL positis, et circa axem A B descript

superficie

quacunque

attractiva

C D,

re-

utroque piano distantes ad eandem ipsius partem captis, ubique eadem dico quod sinus incidentiae in planum alterutrum .erit ad sinum emergentias ex piano altero
:

gulari vel irregulari, per quam corpora exeuntia transire debent: de loco dato invenire superficiem secundam attractivam F quae corpora illa ad locum da-

in ratione data

412

tum

E B

convergere faciat

422

INDEX PROPOSITIONUM
LIBRI SECUNDI.

Pag.

PROP.

I.

THEOR.

I.

Corporis, cui resistitur in ratione velocitatis,

primse mverse, amittent partes motuum proportionales totis, et spatia describent

motus ex resistenti amissus, tium movendo confectum

est ut spa-

437
II.

temporibus istis et velocitatibus primis conjunctim proportionalia

4 GO

PROP. IL
idem
lia
:

THEOR.
mdium

PROP. VIIL
Si corpus in

THEOR. VL

Si corpori resistitur in ratione velocitatis, et

sol vi insit per

similare

medio uniformi, gravitate uniformiter agente, rect ascendat vel descen-

moveatur, sumanturautem temporaquavelocitates in principiis

et spatia singulis

singulorum

temporum sunt
tric,

in progressione

geomeihid.
I.

temporibus de-

scripta sunt ut velocitates

dat, et spatium totum descriptum distinguatur in partes quales, inque principiis singularum partium (addeiido resistentiam medii ad vim gravitatis, quando corpus ascendit, vel subducendo ipsam quando corpus descendit) investigentur vires

PROP.

III.

PROBL.

Corporis cui, dum in medio similari rect ascendit vel descendit, resistitur in ratione velocitatis, quodque ab uniformi gravitate urgetur, definire motum 439

absolutae ; dico quod vires iliae absolutse sunt in progressione geometric 473

PROP.
Positis

IX.

THEOR. VIL
sumantur
velocitati-

PROP.

IV.

PROBL. IL
definire

jam demonstratis, dico quod si tangentes angulorum sectoris circularis et

sectoris hyperbolici

Posito quod vis gravitatis in medio aliquo similari uniformis sit, ac tendat perpendiculariter

ad planum horizontis

motum

projectilis in

eodem

resistentiain

bus proportionales, existente radio just magnitudinis erit tempus omne ascendendi ad locum summum ut sector circuli, et tempus omne descendendi a loco
:

velocitati

proportionalem patientis

445

summo

ut sector hyperbolae

470'

PROP.
Si corpori

V.

THEOR.

IIL

PROP.

X.

PROBL. IIL

resistitur

in velocitatis ratione

idem sol vi insit per mdium similare moveatur; tempora vero sumantur in progressione geometric a
duplicata, et

Tendat uniformis vis gravitatis directe ad planum horizontis, sitque resistenti ut medii densitas et quadratum velocitatis
conjunctim
:

requiritur

tum medii den-

minoribus terminis ad majores pergente dico quod velocitates initio singulorum temporum sunt in edem progressione geometric inverse, et qud spatia sunt aequajia, qu singulis temporibus descri:

quae faciat ut corpus in data quvisline curv moveatur; tum corporis velocitas et medii resisten
sitas in locis singulis,
tia in locis singulis

487

buntur.

461

PROP. XL
tatis,

THEOR. VIIL

PROP. VL
sistentiis in

THEOR.

Si corpori resistitur, partm in ratione veloci-

IV.

parlim in velocitatis ratione duplica:

Corporasphaericahomogenea

et qualia, re-

duplicata ratione velocitatum

idem sol vi insit in medio similari movetur sumantur autem tempora in

ta, et

impedita et solis viribus insitis incitata, temporibus quae sun, reciproc ut velocitates sub initio, describunt semper aequalia spatia, et amittunt partes velocitatum
proportionales totis

progressione arithmetic: quantitates velocitatibus reciproc proportionales, data qudam quantitate auctae, erunt in pro518 gressione geometric

466

PROP. XIL
lisdera positis, dico

THEOR.
si

IX.

PROP.

VII.

THEOR.

V.

quod

spatia descripta

Corpora spherica quibus

resistitur in dupli-

cata ratione velocitatum, temporibus quae

sunt ut motus primi directe et resistentiae

simiantur in progressione arithmetic, velocitates data qudam quantitate aucta? 5?0 erunt in progressione geometric

750

INDEX PROPOSITIONUM.
Pag.

PROP.

XIII.

THEOR.

X.

fundum pendus
eadem qu
fluidi

cylindri,

cujus basis
,64

Posto quod corpus ab uniformi gravitate deorsm attractum rect ascendit vel descendit ; et quod eidem resistitur partira in ratione velocitatis, partira in ejusdera ratone duplicata dico quod, si circuli et hyperbolsB diametris parallelce rect per con:

Eequalis est superficiel fundi, et altitudo

incumbentis

PROP. XXI.
Sit fluidi

THEOR.

XVI.

cujusdam densitas compressieni

jugatarum diametrorum termines ducantur, et velocitates sint ut segmenta quse~ dam parallelarum a date puncto ducta ; tempera erunt ut arearum sectores, rectis a centre ad segmentorum termines ductis
abscissi:
et contra

et partes ejus a vi centripeta distantiis suis a centro reciproc propertionali deorsm trahantur : dico quod, si distantise ill sumantur continu propertionales, densitates fluidi in iisdem distantiis erunt etiam continu prepor-

propertienalis,

tienales

559

521

PROP. XXII.
PROP. XIV.
lisdem
positis,

THEOR.

XVII.

THEOR.

XI.

Sit

fluidi

cujusdam densitas compressieni

dico quod spatium ascensu vel descensu descriptum, est ut difFerentia areae perquara tempus exponitur, et areae

propertienalis, et partes ejus a gravitate

cujusdam alterius qu augetur vel diminuitur in pregressiene arithraetie; si vires ex resistenti et gravitate cempesitas sumantur in pregressiene geometric. . . 626
. .

quadratis distantiarura suarum a centro reciprec prepertionali deorsiim trahantur dice quod, si distanti sumantur in
:

pregressiene music, densitates fluidi in bis distantiis erunt in pregressiene geometric 562

PROP. XV,

THEOR.

XII.
sit reci-

PROP. XXIII.
Si fluidi ex particuiis se

THEOR.
mutuo

XVIII.

Si medii densitas in locis singulis

proc ut distantia locorum a centre immobili, sitque vis centripeta in duplicata ratione densitatis: dico quod corpus gyrari petest in spirali,qu radies omnes a centre
ille

ductos mtersecat in angulo date

537

PROP. XVI.

THEOR.

XIII.

Si medii densitas in locis singulis sit reciprec ut distantia locorum a centro im-

fugientibus cerapesiti densitas sit ut compressie, vires centrifugae particularura sunt reciproc prepertionales distantiis centrerura suerum. Et vice versa, particul viribus quae sunt reciproc prepertionales distantiis centrorum suerum se mutu fugientes componunt fluidum elasticum, cujus densitas est compressieni proportionalis

5SS

mobili,

sitque vis centripeta reciprec ut dignitas quselibet ejusdera distantiae dico

:

PROP. XXIV.
Quantitates materise
pendulis,

THEOR. XIX.

quod corpus gyrari petest in spirali qu radios omnes a centre ille ductos intersecat in

angulo date

545

PROP. XVII.

PROBL.

IV.

in cerperibus funecentra oscillatienura a centro suspensionis lequaliter distant, sunt in ratione cemposit ex ratione ponderum et ratione duplicata teraporum

quorum

oscillationum in vacuo

57l

Invenire et vira centripetam et medii resistentiam, qu corpus in data spirali, data

velocitatis lege revelvi petest

PROP. XXV.
548

THEOR. XX.
in

Cerpera funependula quibus,

quovis, resistitur in ratiene

medio

PROP. XVIII.
Data lege

PROBL.

mementorum
medio non

V.

temperis, et cerpora funependula quas in

vis centripetae, invenire medii densitatem in locis singulis, qu corpus datam spiralem describet ibid.

ejusdem
resistente

gravitatis specificse

PROP. XIX.

THEOR. XIV.

moventur, oscillatienes in cycloide codera tempre peragunt, et arcuum partes prepertionales simul describunt... 574

Fluidi homegenei et imraoti, quod in vase quecunque imraeto clauditur et undique comprimitur, partes omnes (seposit cendensationis, gravitatis, et virium

PROP. XXVI.

THEOR. XXI.
resisti-

Corporum funependulerum, quibus

tur in ratione velecitatura, in cycleide sunt isochrenae

oscillatienes

omnium

577

centripetarum censideratiene) aequaliter premuntur undique, et sine emni raetu a

pressione ill orto permanent in lecissuis 552

PROP. XXVII.
plicata
sistente,

THEOR. XXII.
duredifferentiae

Si cerperibus funependuls resistitur in

PROP. XX.
Si fluidi sphserici et in

THEOR. XV.

ratione

velecitatura,

inter terapora oscillatienura in

medie

qualibus a centro distantiis homegenei, fundo sphserico cencentrice incumbentis, partes singulse versus centrum totius gravitent ; sustinet

ac tempera

oscillationum

in

ejusdem

gravitatis specificae

medie non
578

resistente,

erunt arcubus oscillande de-

scriptis propertionalss

quamprexim

INDEX FROPOSITIONUM.
Pag.

751

PROP. XXVIII.

THEOR. XXIII.

PROP. XXXIV. THEOR. XXVIII.

Si

Si corpori funependulo in cycloide oscillanti resistitur in ratione momentorum temporis,

globus

et

descripti,

cylindrus aequalibus diametris in medio raro ex particulis

erit ejus resistentia

ad vim

gravitatis

ut excessus arcs descensu toto descripti supra arcum ascensu subsquente descriptum, ad penduli longitudinem duplicatam. 580

et ad quales ab invicem distantias libre dispositis constante, secundm plagam axis cylindri, quali cum

qualibus

velocitate
bi

moveantur duplo minor qum

:

erit resistentia glo-

resistentia cylindri.

621

PROP. XXIX.

PROBL.

VI.

Posito quod corpori in cycloide oscillanti resistitur in duplicata ratione velocitati, 581 invenire resistentiam in locis singulis
.

PROP. XXXV.
Si

PROBL.

VII.

ex particulis qumminimis quiescentibus aequalibus et ad quales ab invicem distantias libre dispositis

constet
:

mdium rarum

Si recta

PROP. XXX. THEOR. XXIV. A B qualis sit cycloidis arcui

invenire resistentiam globi in

hoc medio uniformiter progredientis

632

quem corpus

oscillando describit, et ad. erigantur perpensingula ejus puncta dicula K, quae sint ad longitudinem penduli ut resistentia corporis in arcs punctis correspondentibus ad vim gravi-

PROP. XXXVI. PROBL. VIIL

Aquae de vase cylindrico per foramen in fundo factum effluentis, definire motum. 635

tatis

dico

quod

difFerentia inter

arcum

PROP. XXXVIL THEOR. XXIX.

Cylindri, qui in fluido compresse infinito et

descensu toto descriptum et arcum ascensu toto subsquente descriptum ducta in arcuum eorundera semi-summam, qualis erit areae B a perpendiculis omoccupate nibus 587

non elastico secundm longitudinem suam

uniformiter progreditur, resistentia, qua; oritur a magnitudine sectionis transvers, est ad vim qu totus ejus motus, interea dim quadruplum longitudinis su descri.
bit,

DK

PROP, XXXI.
arcuum descriptorum

THEOR. XXV.
partibus proportio-

vel tolli possit vel generari, ut densi-

Si corporis oscillantis resistentia in singulis

medii ad densitatero cylindri quamproxim

tas
,

651

nalibus augeatur vel minuatur in data ratione ; difFerentia inter arcum descensu

PROP. XXXVIIL THEOR. XXX.

Globi in fluido compresse infinito et non elastico uniformiter progredientis, resistentia est ad vim qu totus ejus motus, quo tempore octo ,tertias partes diametri
suae desciibit, vel tolli possit vel generari,

descriptum

et

arcum subsquente ascensu

692

descriptum, augebitur vel diminuetur a

edem

ratione

PROP. XXXII.
Si
li

THEOR. XXVI.
similia ex sequa-

ut densitas fluidi ad densitatem globi

corporum systemata duo

quamproxim

659

particularum numro constent, et particul correspondentes similes sint et proportionales, singul in uno systemate
singulis in altero,
se,

PROP. XXXIX. THEOR.

Globi,

XXXL

per fluidum in
et

canali

cylindrico

et similiter sitas inter

ac datam habeant rationem densitatis ad invicem, et inter se temporibus propor-

clausum

gredientis,

compressum uniformiter proresistentia est ad vim qu to-

tionalibus similiter moveri incipiant (eae inter se qu sunt in uno sunt systemate

tus ejus motus, interea

partes diametri

dm

octo tertias

su

describit, vel

gene-

et eae inter se quse in altero) et si non tangant se mutuo quae in eodem sunt syste-

rari possit vel tolli, in ratione quae

comcir-

ponitur ex ratione

orificii

canalis ad ex.

mate, nisi in momentis reflexionum, neque attrahant vel fugant se mutuo, nisi
viribus acceleratricibus quae sint ut parti-

cessum hujus
culi

orificii

supra dimidium

maximi

globi et ratione duplicata

orificii

canalis ad

excessum hujus

orificii

cularum correspondentium diametri

in-

verse et quadrata velocitatum directe: dico quod systematum particulse illae pergent inter se temporibus proportionalibus
similiter

maximum globi, et ratione densitatis fluidi ad densitatem globi

supr circulum

quamproxim

662

PROP. XL.
615

PROBL.

IX.

moveri

PROP. XXXIII. THEOR. XXVII.

lisdem positis, dico quod systematum partes majores resistuntur in ratione composit
ex duplicata ratione velocitatum suarum
et duplicata ratione diametrorum et ratione densitatis partium systematum

Globi, in medio fluidissimo compresso progredientis, invenire resistentiam per ph-

nomena

ibid>

PROP. XLL
Pressio

THEOR. XXXIL
68C

non propagatur per fluidum secunlineas rectas, nisi ubi particulse flui-

dm
018
di in

directum jccent

75

INDEX PROPOSITIONUM.
XLII.

PROR

THEOR. XXXIII.

subduplicat ratione densitatis inverse

si

Motus omnis per fluidum propagatus divergit a recto tramite in spatia immota 681

modo

fluidi vis elastica

ejusdem conden711

sationi proportionalis esse supponatur....

PROP. XLIII. THEOR. XXXIV.

Corpus omne tremulum in medio elastico propagabit motum pulsuum undique in directum ; in medio ver non elastico

PROP. XLIX.

PROBL. XL

Datis medii densitate et vi elastica, invenire velocitatem pulsuum 713

motum

circularem excitabit

PROP.
689

L.

PROBL. XIL
7l6

Invenire pulsuum distantias

PROP. XLIV.

THEOR. XXXV.

Si aqua in canalis cruribus erectis L, vicibus alternis ascendat et descen-

PROP. LL

THEOR. XXXIX.

Si cylindrus solidus infinit longus in fluido

dat, construatur

longitudo inter

autem pendulum cujus punctum suspensionis et

:

oscillationis aequetursemissilon. gitudinis aque in canali dico quod aqua ascendet et descende! iisdem temporibus quibus pendulum oscillatur 690

centrum

uniformi et infinito circa axem positione datum uniformi cum motu revolvatur, et ab hujus impulsu solo agatur fluidum in orbem, perseveret autem fluidi pars unaquaeque uniformiter in motu suo ; dico quod tempora periodica partium fluidi sunt ut ipsarum distantiae ab axe cylindri

PROP. XLV. THEOR. XXXVI.

Undarum
velocitas est in subduplicat ra-

722

tione latitudinum

PROP. LIL
692

THEOR. XL.

PROP. XLVI.
Invenire velocitatem

PROBL.

X.
ibid.

Si sphaera solida, in fluido uniformi et infinito, circa axem positione datum unifor-

undarum

mi cum motu revolvatur,

pulsu solo
perseveret

et ab hujus imagatur fluidum in orbem,

PROP. XLVII. THEOR. XXXVII.

Pulsibus per fluidum propagatis, singulae
reciproco brevissimo euntes et redeuntes, accelerantur semper et retardantur pro lege oscillantis penduli 694
fluidi particules,

motu

autem fluidi pars unaquaeque uniformiter in motu suo dico quod tempora periodica parfura fluidi erunt ut quadrata distantiarum a centre sphrae... 726
:

PROP. LIIL

THEOR. XLL

PROP. XLVIII. THEOR. XXXVIII.

Pulsuum
in fluido elastico propagatorum
velocitates sunt in ratione composit ex

Corpora, quae in vortice delata in orbem redeunt, ejusdem sunt densitatis cum vortice, et eadem lege cum ipsius partibus quoad velocitatem et cursus determina-

subduplicat ratione vis elasticse directe et

tionem moventur

77

FINIS

TOMI PRIML

GLASGUj!;: excuuit georgius brookmn.

fI

^^

'^

'

BOSTON COLLEGE

3 9031 01528483 9

ffi)B NOT CIRCULATE

Cv

'R803
,|\^V

DOES NOT CIRCUUTE

:i

V.
\u

BOSTON COLLEGE LIBRARY

UNIVERSITY HEIGHTS
CHESTNUT
Books may be kept
renewed
for the

UBRAI

HILL,

MASS.

for

two weeks and may be

reserved.

same period, unless

is

Two

cents a day

charged for each book kept

overtime.
If

you cannot

find

what you want, ask the

Librarian

who

will be glad to help you.

is

The borrower
on
his card

responsible for books drawn

ail

and for

nes accruing on the same.