L THUYT N TP HC K I MN SINH HC 9 Cu 1: Khi nim di truyn, bin d, di truyn hc? ngha ca di truyn hc?

? * Di truyn: L hin tng truyn t cc tnh trng ca b m, t tin cho cc th h con chu. * Bin d: L hin tng con sinh ra khc vi b m v khc nhau v nhiu chi tit. Di truyn v bin d l hai hin tng song song, cng gn lin vi qu trnh sinh sn. * Di truyn hc: L mn khoa hc nghin cu cc quy lut di truyn v bin d. Ni dung: Gm cc lnh vc: Nghin cu c s vt cht, c ch v tnh quy lut ca hin tng di truyn v bin d. * ngha ca di truyn hc: + Di truyn hc l mt ngnh mi nhn trong sinh hc hin i. + Hin nay di truyn hc ang pht trin mnh v t c nhng thnh tu to ln. + V d: Trong khoa hc chn ging: gip nng cao sn lng nng nghip, ... Trong y hc: Phng chng cc bnh di truyn, cha tr cc bnh him ngho, ... Trong cng ngh sinh hc hin i: nng cao cuc sng ca ngi dn, ... Cu 2: Phn bit php lai phn tch v phng php phn tch cc th h lai ca Men en? Phng php phn tch cc th h lai Php lai phn tch + Lai cc b m thun chng, khc nhau L php lai gia c th mang tnh v mt hoc mt s cp tnh trang tng trng tri cn xc nh kiu gen vi phn. Sau theo di s di truyn ca cc c th mang tnh trng ln. Nu kt cp tnh trng trn con chu ca tng qu php lai l ng tnh th c th Ni dung cp b m. mang tnh trng tri c kiu gen + Dng ton thng k phn tch cc s ng hp, nu kt qu php lai l liu thu c. T rt ra quy lut di phn tnh th c th c kiu gen d truyn cc tnh trng. hp. L phng php khoa hc nghin cu di L php lai pht hin kiu gen truyn pht hin ra quy lut di truyn. ca c th mang tnh trng tri. Mc ch P: AA x aa Aa P: Aa x aa Aa : aa Dng pht hin ra quy lut di truyn. Dng kim tra thun chng ngha ca ging. Cu 3: Cc khi nim, thut ng ca di truyn hc: * Tnh trng: L nhng c im v hnh thi, cu to, sinh l ca mt c th. VD: u H Lan c cc tnh trng: thn cao, ht vng, v trn, qu lc, hoa , ... * Cp tnh trng tng phn: L hai trng thi biu hin khc nhau ca cng mt loi tnh trng. VD: Ht trn v ht nhn, thn cao v thn thp, ... * Ging thun chng: L ging c c tnh di truyn ng nht, cc th h sau ging th h trc. (thc t ch ni n s thun chng v mt vi tnh trng nghin cu). * Gen (nhn t di truyn): L mt on ca phn t ADN gm khong 600 n 1500 cp nucleotit, c trnh t xc nh, c chc nng di truyn nht nh, quy nh tnh trng ca sinh vt. VD: Gen A quy nh tnh trng ht vng, gen a quy nh tnh trng ht xanh. * Tnh trng tri: L tnh trng c biu hin c c th ng hp v d hp. VD: AA, Aa - Hoa * Tnh trng ln: L tnh trng ch c biu hin c th ng hp. VD: aa - Hoa trng * Kiu hnh: l t hp cc tnh trng ca c th. VD: u H Lan c kiu hnh:Ht vng, thn cao, v trn,.. * Kiu gen l t hp ton b cc gen trong t bo c th. VD: u H lan c kiu gen: AaBb
1

* Th ng hp(ng hp t): Kiu gen cha cp gen gm 2 gen tng ng ging nhau. VD: AA, aa, BB, bb, ... * Th d hp: Kiu gen cha cp gen gm 2 gen tng ng khc nhau. VD: Aa, Bb, ... Cu 4: Cc quy lut Menen? ngha * Ni dung qui lut phn li: Trong qu trnh pht sinh giao t, mi nhn t di truyn trong cp nhn t di truyn phn li v mt giao t v gi nguyn bn cht nh c th thun chng P. * Kt qu th nghim lai 1 cp tnh trng: Khi lai hai c th b m khc nhau v 1 cp tnh trng thun chng, tng phn th F1 ng tnh v tnh trng ca b hoc m, F 2 c s phn li theo t l trung bnh 3 tri: 1 ln. * ngha ca qui lut phn li: + Tng quan tri ln l hin tng kh ph bin c th ng vt, thc vt v con ngi. + Tnh trng tri thng l tnh trng c li. V vy trong chn ging pht hin tnh trng tri tp hp cc gen tri qu vo 1 kiu gen, to ging c ngha kinh t cao. + Trong sn xut, trnh s phn li tnh trng din ra, trong xut hin tnh trng xu nh hng ti phm cht v nng sut vt nui cy trng, ngi ta phi kim tra thun chng ca ging. * Ni dung ca qui lut phn li c lp: Cc cp nhn t di truyn phn li c lp trong qu trnh pht sinh giao t. * Kt qu th nghim lai 2 cp tnh trng: Khi lai hai b m thun chng khc nhau v hai cp tnh trng tng phn di truyn c lp vi nhau th F 2 cho t l mi kiu hnh bng tch t l ca cc tnh trng hp thnh n. * ngha ca quy lut phn li c lp - Quy lut phn li c lp gii thch c mt trong nhng nguyn nhn lm xut hin bin d t hp l do s phn ly c lp v t hp t do ca cc cp nhn t di truyn. Cu 5: Bin d t hp: * Khi nim: L s t hp li cc tnh trng ca b m (t hp li vt cht di truyn vn c cc cp gen tng ng b m) lm xut hin kiu hnh khc b m, kiu hnh ny c gi l bin d t hp. * Nguyn nhn: Bin d t hp Chnh s phn li c lp ca cc cp tnh trng a n s t hp li cc tnh trng ca P lm xut hin kiu hnh khc P. * c im: Bin d t hp xut hin: phong ph hnh thc sinh sn hu tnh l do s phi hp ca cc qu trnh nguyn phn, gim phn v th tinh. Bin d t hp xut hin phong ph hn sinh sn hu tnh so vi sinh sn v tnh v: - Loi sinh sn hu tnh c s phn li c lp v t hp t do ca cc cp tnh trng trong qu trnh pht sinh giao t v th tinh. - Loi sinh sn v tnh ch theo c ch nguyn phn, vt cht di truyn c gi nguyn vn nh th h xut pht nn khng xut hin bin d t hp. * ngha: Bin d t hp l mt trong nhng ngun nguyn liu quan trng i vi chn ging v tin ho. Cu 6: Nhim sc th * Nhim sc th (NST): L nhng cu trc nm trong nhn t bo, c kh nng nhum mu bng thuc nhum c tnh cht kim. * Tnh c trng ca b nhim sc th: T bo ca mi loi sinh vt c b NST c trng v s lng v hnh dng. VD: V s lng: Tinh Rui u La Ci Khoai Giun Loi Ngi G Ng tinh gim h lan nc bp ty a 2n 46 48 78 8 14 20 24 18 48 4 n 23 24 39 4 7 10 12 9 24 2
2

* The ong giao t : la nhng ca the mang cap NST gii tnh XX. Khi giam phan ch cho ra 1 loai giao t mang X. * The d giao t : la nhng ca the mang cap NST gii tnh XY. Khi giam phan cho ra hai loai giao t :1 loai mang X va 1 loai mang Y . * Phn bit b NST n bi v b NST lng bi: - Cp NST tng ng: L cp NST ging nhau v hnh dng v kch thc, mt NST c ngun gc t b, mt NST c ngun gc t m. - Trong t bo sinh dng, NST tn ti thnh tng cp tng ng. - B NST lng bi, k hiu l 2n: l b NST cha cc cp NST tng ng. - Trong t bo sinh dc (giao t) ch cha 1 NST trong mi cp tng ng S NST gim i mt na. - B NST n bi, k hiu l n: l b NST ch cha 1 NST ca mi cp tng ng. B NST lng bi B NST n bi -B NST l 2n lun sp xp thnh -B NST l n lun tn ti thnh tng cp. nhiu chic ring l. - Mi chic hoc c ngun gc t - Mi cp gm: 1 chic c ngun b hoc c ngun gc t m. gc t b v 1 chic c ngun gc - Ch c trong giao t. t m. - C trong hu ht cc t bo bnh thng(2n) ngoi tr giao t. Cu 7: Cu trc v chc nng ca Nhim sc th: * Cu trc ca nhim sc th - Cu trc in hnh ca NST c biu hin r nht k gia ca phn bo. - Kch thc: Chiu di t 0,5 50 micromet, ng knh t 0,2 2 micromet. - Hnh dng c bn: Hnh ch V, hnh mc, hnh ht, hnh que, ... - Cu trc: k gia NST gm 2 cromatit (hai nhim sc t ch em) gn vi nhau tm ng. - Mi cromatit gm 1 phn t ADN v prtin loi histn. * Chc nng ca nhim sc th - NST l cu trc mang gen, trn mi gen mt v tr xc nh. Nhng bin i v cu trc, s lng NST u dn ti bin i tnh trng di truyn. - NST c bn cht l AND c vai tr quan trng i vi s di truyn, s t nhn i ca ADN dn ti s t nhn i ca NST nn tnh trng di truyn c sao chp qua cc th h t bo v c th. Cu 8: Chu k t bo, nguyn phn, gim phn. * Chu k t bo: L s lp li vng i ca mi t bo, c kh nng phn chia bao gm k trung gian v thi gian phn bo nguyn nhim (nguyn phn). 1. Nguyn phn * Nguyen phan : la hnh thc phan chia te bao co thoi phan bao (xay ra te bao sinh dng), t 1 te bao me tao ra 2 te bao con co bo NST van gi nguyen nh te bao me ban au. a. Ky trung gian - T bo ln ln v kch thc. - Trung t nhn i. - Nhiem sac the dang si manh. - Cuoi ky nhiem sac the nhan oi thanh nhiem sac the kep dnh nhau tam ong.
3

b. Nhng bin i c bn ca NST trong qu trnh nguyn phn Cc k Nhng bin i c bn ca NST - Mng nhn bin mt, trung t tin v 2 cc t bo hnh thnh thoi phn bo. K u - NST bt u ng xon v co ngn nn c hnh thi r rt. 2n kp - Cc NST nh vo cc si t ca thoi phn bo tm ng. K gia - Cc NST kp ng xon cc i. 2n kp - Cc NST kp xp thnh 1 hng mt phng xch o ca thoi phn bo. K sau - Tng NST kp ch dc tm ng thnh 2 NST n phn li v 2 cc ca t bo. 4n n - Mng nhn xut hin. - Cc NST n dn xon di ra, dng si mnh dn thnh cht nhim sc, nm K cui gn trong 2 nhn mi. - T bo cht phn chia thnh 2 t bo con, mi t bo con c b NST 2n n. Kt qu T mt t bo m ban u to ra 2 t bo con c b NST 2n ging nh t bo m. c. ngha ca nguyn phn - Nguyn phn l phng thc sinh sn ca t bo v ln ln ca c th, tai tao lai cac mo va c quan b ton thng. - Nguyn phn duy tr n nh b NST c trng ca loi qua cc th h t bo, va qua cac the he c the oi vi sinh vat sinh san vo tnh . 2. Gim phn * Giam phan : cung la hnh thc phan chia te bao co thoi phan bao (xay ra te bao sinh duc ), gom 2 lan phan chia lien tiep nhng ch co 1 lan nhan oi NST, ket qua t 1 te bao me tao ra 4 te bao con co bo NST giam i 1 na. a. Ky trung gian - T bo ln ln v kch thc. - Trung t nhn i. - Nhiem sac the dang si manh. - Cuoi ky nhiem sac the nhan oi thanh nhiem sac the kep dnh nhau tam ong. b. Nhng bin i c bn ca NST trong qu trnh gim phn Nhng bin i c bn ca NST cc k Cc k Ln phn bo I Ln phn bo II - 2n NST kp xon, co ngn. - NST co li cho thy s lng NST kp - Cc NST kp trong cp tng ng trong b n bi. K u tip hp theo chiu dc v c th bt cho nhau, sau li tch di nhau. - Cc cp NST kp tng ng tp - NST kp xp thnh 1 hng mt K gia trung v xp song song thnh 2 hng phng xch o ca thoi phn bo. mt phng xch o ca thoi phn bo. - Cc cp NST kp tng ng phn li - Tng NST kp tch tm ng thnh K sau c lp v t hp t do v 2 cc t bo. 2 NST n phn li v 2 cc ca t bo. K cui - Hai t bo mi c to thnh u c - Cc NST n nm gn trong nhn ca b NST n bi (n NST)kp khc nhau cc t bo con mi vi s lng l n

v ngun gc . bi (n NST). T 1 t bo m (2n NST) qua 2 ln phn bo lin tip to ra 4 t bo con mang b Kt qu NST n bi (n NST). c. ngha ca qu trnh gim phn: - to ra nhiu loi giao t khc nhau l c s cho s xut hin bin d t hp. - Cng vi qu trnh th tinh gip duy tr n nh b NST ca loi qua cc th h c th. - Tao ra cac tb con co bo NST n boi va khac nhau ve nguon goc Cu 9. Nhng im ging v khc nhau c bn gia NP v GP a. Nhng im ging - C s nhn i ca NST to thnh NST kp (k trung gian). - C s tp trung ca NST mt phng xch o v phn li v 2 cc ca t bo. - Tri qua cc k phn bo tng t nhau (k u, k gia, k sau, k cui) - C s bin i hnh thi NST nh ng xon v tho xon. - K gia, NST tp trung 1 hng mp xch o ca thoi phn bo. - Gim phn 2 c tin trnh ging nguyn phn. b. Khc nhau: Nguyn phn Gim phn - Xy ra t bo sinh dng, trong sut i - Xy ra TB sinh dc (2n) thi k chn. sng c th. - Gm 1 ln phn bo.. - Gm 2 ln phn bo lin tip. - T 1 TB sinh dng ( 2n NST) qua nguyn - T 1 TB m (2n NST) qua gim phn hnh phn hnh thnh 2TB con c b NST ging t thnh 4 TB con c b NST n bi. (n NST) bo m (2n). bng NST ca t bo m. - K gia, NST tp trung 1 hng trn mt phng - K gia 2, NST tp trung 2 hng trn mt xch o ca thoi phn bo. phng xch o ca thoi phn bo. - Khng c hin tng trao i cho. - K u 1 c hin tng trao i cho. - Kt qu: to ra 2 t bo con vi b NST lng - Kt qu: to ra 4 t bo con vi b NST n bi 2n. bi n. - Duy tr b NST ca loi qua cc th h t bo, - Cng vi qu trnh th tinh gip duy tr n duy tr n nh b NST ca loi qua cc th h nh b NST ca loi qua cc th h c th c th cc sinh vt sinh sn v tnh. cc sinh vt sinh sn hu tnh. 4. Th tinh * Khi nim: L s kt hp ca 1 giao t c v mt giao t ci to thnh hp t. * Bn cht: L s kt hp ca 2 b nhn n bi hay t hp 2 b NST ca 2 giao t c v ci to thnh b nhn lng bi hp t c ngun gc t b v m. * ngha: - Khoi phuc bo NST ac trng cua loai qua cac the he c the, lam xuat hien cac BDTH. - Gp phn duy tr n nh b NST qua cc th h nhng loi c hnh thc sinh sn hu tnh v to ra ngun bin d t hp cho chn ging v tin ha. * s ket hp 3 qua trnh nguyen phan giam phan va thu tinh a duy tr bo NST ac trng cua loai giao phoi qua cac the he c the, ong thi tao ra nguon bien d to hp phong phu cho tien hoa va chon giong. Cu 10: Qu trnh pht sinh giao t ng vt 1. Qu trnh pht sinh giao t ng vt

 Qu trnh pht sinh giao t c : Cc t bo mm cng nguyn phn lin tip nhiu ln to ra nhiu non nguyn bo. Non nguyn bo pht trin thnh non bo bc 1. T bo ny gim phn, ln GP I to ra 2 tinh bo bc 2, ln GP II to ra 4 tinh t , cc tinh t nypht trin thnh 4 tinh trng Qu trnh pht sinh giao t ci : Cc t bo mm nguyn phn lin tip nhiu ln to ra nhiu tinh nguyn bo. T bo ny gim phn, ln GP I to ra to ra 1 tb c kch thc nh gi l th cc th nht v 1 tb c kch thc ln gi l th cc th hai, ln GP II cng to ra1 tb c kch thc nh gi l th cc th hai v 1 tb c kch thc ln gi l trng 2. So snh Qu trnh pht sinh giao t ng vt Ging nhau: - Cc t bo mm (non nguyn bo, tinh nguyn bo) u thc hin nguyn phn lin tip nhiu ln. - Non bo bc 1 v tinh bo bc 1 u thc hin gim phn cho ra giao t. Khc nhau Pht sinh giao t ci Pht sinh giao t c - Non bo bc 1 qua gim phn I cho th - Tinh bo bc 1 qua gim phn cho 2 tinh bo cc th 1 (kch thc nh) v non bo bc bc 2. 2 (kch thc ln). - Non bo bc 2 qua gim phn II cho 1 th - Mi tinh bo bc 2 qua gim phn cho 2 tinh cc th 2 (kch thc nh) v 1 t bo trng t, cc tinh t pht trin thnh tinh trng, u (kch thc ln), ch c 1 t bo trng tham tham gia qu trnh th tinh gia qu trnh th tinh - Kt qu: T 1non bc1 gim phn cho 3 - Kt qu: T 1 tinh bo bc 1 qua gim phn th cc v 1 t bo trng (n NST). cho 4 tinh trng (n NST). 3. V sao b NST c trng ca nhng loi sinh sn hu tnh li duy tr n nh qua cc th h :v do s phi hp ca cc qu trnh NP, GP v th tinh duy tr n nh b NST c trng ca nhng loi sinh sn hu tnh qua cc th h Cu 11: So snh s khc nhau T bo xma Giao t - L loi t bo sinh dng. - L loi t bo sinh dc. - B NST trong nhn l lng bi. - B NSt trong nhn l n bi. - Cha cc cp NSt tng ng. - Cha 1 NSt ca cp tng ng. - Khc nhau v 2 gii cp NST gi tnh - Gm 2 loi: Trng v tinh trng. trong . - Tham gia cu to c th. - C vai tr trong qu trnh sinh sn. Trng - L t bo sinh dc ci (giao t ci). - C kch thc ln (l loi t bo ln nht). - Khng c kh nng di chuyn. NST gii tnh - Thng tn ti 1 cp trong t bo lng bi. - C th tn ti thnh cp tng ng (XX) hoc khng tng ng (XY) - C s khc nhau gia c v ci. - Ch yu mang gen quy nh c im gii tnh ca c th v cc tnh trng thng c lin quan, lin kt vi gii tnh. Cu 12: C ch NST xc nh gii tnh Tinh trng - L loi t bo sinh dc c (giao t c). - C kch thc nh (l loi t bo b nht). - C kh nng di chuyn nh ui. NST thng - Thng tn ti vi mt s cp ln hn 1 trong t bo lng bi (n 1 cp). - Lun tn ti thnh cp tng ng. - Ging nhau c gii c v ci - Ch mang gen quy nh tnh trng thng.

* Khi nim: C ch xc nh gii tnh l s phn li ca cp NST gii tnh trong qu trnh pht sinh giao t v s t hp li qua qu trnh th tinh. * C ch xc nh gii tnh ngi : - Gii tnh ngi c xc nh trong qu trnh th tinh. - S t nhn i, phn li v t hp ca cp NST gii tnh trong cc qu trnh pht sinh giao t v th tinh l c ch t bo hc ca s xc nh gii tnh . - S c ch NST xc nh gii tnh ngi: P : (44A+XX) (44A+XY) N Nam GP: 22A + X (22A+X) : ( 22A+Y) F1 : (44A+XX) : (44A+XY) (Gi ) (Trai) * Sinh con trai hay con gi do ngi m l hon ton sai, V: - n qua gim phn cho 1 loi trng mang NST X - nam qua gim phn cho 2 loi tinh trng mang NST X hoc Y - Nu tinh trng X kt hp vi trng s to ra hp t mang NST XX -> pht trin thnh con gi Nu tinh trng Y kt hp vi trng s to ra hp t mang NST XY -> pht trin thnh con trai => Nh vy sinh con trai hay con gi do tinh trng ngi b quyt nh * Ti sao trong cu trc dn s, t l nam/n xp x 1:1? T le trai gai sinh ra xap x 1 : 1 la do 2 loai tinh trung mang X va mang Y c tao ra vi t le ngang nhau, cung tham gia vao qua trnh thu tinh vi xac suat ngang nhau. Tuy nhien t le nay can c bao am vi ieu kien hp t XX va XY co sc song ngang nhau va so lng ca the thong ke phai u ln. * Ti sao con ngi c th iu chnh t l c ci: ci vt nui? iu c ngha g trong thc tin? Nh nm c c ch xc nh gii tnh v cac yeu to nh hng ti s phn ho gii tnh l do moi trng trong va ben ngoai c the. - MT ben trong: hooc mon sinh duc tc ng vo nhng giai on sm trong s pht trin c th lm bin i gii tnh tuy cp NST gii tnh vn khng i. - MT ben ngoai: nhiet o, anh sang, thc an, - ng dng: iu chnh t l c ci: ci c ngha trong thc tin lm tng hiu qu kinh t cao nht cho con ngi. V d: To ra ton tm c ly t. To ra nhiu b c nui ly tht, hoc nhiu b ci nui ly sa. Cu 13: Di truyn lin kt * Mocgan chn rui gim lm i tng * Th nghim ca Mocgan: nghin cu v: - D nui trong ng nghim. - nhiu, vng i ngn (10 14 ngy). - C nhiu bin d d quan st. - S lng NST t. * Khi nim: Di truyn lin kt l hin tng mt nhm tnh trng c di truyn cng nhau c quy nh bi cc gen nm trn cng 1 NST, cng phn li trong qu trnh phn bo. * ngha ca di truyn lin kt: - Trong t bo, mi NST mang nhiu gen to thnh nhm gen lin kt. S nhm gen lin kt bng s NST trong b n bi ca loi.
7

- Lin kt gen khng to ra hay hn ch s xut hin ca bin d t hp. - Di truyn lin kt m bo s di truyn bn vng ca tng nhm tnh trng. Trong chn ging ngi ta c th chn nhng nhm tnh trng tt lun i km vi nhau Cu 14: ADN 1. Cu to ho hc ca phn t ADN - ADN c cu to t cc nguyn t C, H, O, N v P. - ADN thuc loi i phn t, c kch thc ln (hng trm m) v khi lng ln ( hng triu, hng chc triu vC ) - ADN c cu to theo nguyn tc a phn m n phn l cc nucltit (gm 4 loi A, T, G, X). - Phn t ADN c tnh a dng v c th l do thnh phn, s lng v trnh t sp xp ca cc loi nucltit. - Trnh t sp xp khc nhau ca 4 loi nucltit to nn tnh a dng ca ADN. 2. Cu trc khng gian ca phn t ADN - Phn t ADN l mt chui xon kp, gm 2 mch n song song, xon u quanh 1 trc theo chiu t tri sang phi (xon phi) ngc chiu kim ng h. - Mi vng xon cao 34 angtron gm 10 cp nucltit, ng knh vng xon l 20 angtron. - Nguyn tc b sung: + Cc nucltit gia 2 mch lin kt bng cc lin kt hiro to thnh tng cp A-T; G-X theo nguyn tc b sung. + H qu: Do tnh cht b sung ca 2 mch nn khi bit trnh t cc nuclotit trn mt mch n, c th suy ra trnh t cc nucleotit trn mch n cn li. Cng thc: A = T, G = X, N = A + T + G + X = 2(A + G) = 2(T + X) T s (A + T)/(G + X) trong cc ADN khc nhau th khc nhau v c trng cho tng loi. 3. Chc nng ca ADN: - ADN l ni lu tr thng tin di truyn (thng tin v cu trc prtin). - ADN thc hin s truyn t thng tin di truyn qua th h t bo v c th. 4. Bn cht ca gen: - Gen l 1 on ca phn t ADN c chc nng di truyn xc nh. - Bn cht ho hc ca gen l ADN. - Chc nng: gen cu trc mang thng tin quy nh cu trc ca 1 loi prtin Cu 15. Cc qu trnh tng hp AND, ARN v Protein: 1. Qu trnh nhn i ADN - Thi gian v a im: ADN t nhn i din ra trong nhn t bo, ti cc NST k trung gian. - Din bin: + Di tc dng ca Enzim 2 mch ADN tho xon, tch nhau dn theo chiu dc. + Cc nucltit trn 2 mch ADN lin kt vi nucltit t do trong mi trng ni bo theo NTBS A T, G X. + 2 mch mi ca 2 ADN dn c hnh thnh da trn mch khun ca ADN m v theo chiu ngc nhau. + Sau khi tng hp xong, 2 ADN con xon li. - Kt qu: T 1 ADN m, qua qu trnh nhn i, to c 2 ADN con ging nhau v ging ADN m. - ngha: Tng hp ADN l c s cho s t nhn i ca NST.
8

- Nguyn tc tng hp: + Nguyn tc khun mu: Khun mu l ADN m. + Nguyn tc b sung: Mch mi ca ADN con c tng hp da trn mch khun ca ADN m theo NTBS: A T, G X. + Nguyn tc bn bo ton: Trong mi Adn con c 1 mch n l ca ADN m, mch cn li c tng hp mi. 2. Qu trnh tng hp ARN - Thi gian v a im: din ra trong nhn t bo, ti cc NST k trung gian. - Din bin: + Di tc dng ca Enzim on mch ADN tng ng vi 1 gen tho xon, tch nhau ra. + Cc nucltit trn mch khun (mch gc) ca gen lin kt vi nucltit t do trong mi trng ni bo theo NTBS Agen Umt, Tgen Amt, Ggen Xmt, Xgen Gmt. + Mch n ARN dn c hnh thnh. + Khi tng hp xong ARN tch khi gen ri nhn i ra t bo cht, ti ribxm tng hp prtin. + Sau khi tng hp xong, gen xon li. - Kt qu: Mi ln tng hp c 1 phn t ARN - ngha: Tng hp ARN l giai on trung gian, tip theo l tng hp prtin, qua th hin gen quy nh tnh trng. - Nguyn tc tng hp: + Nguyn tc khun mu: Khun mu l mch gc ca gen. + Nguyn tc b sung: Mch ARN c tng hp da trn mch khun ca gen theo NTBS: Agen Umt, Tgen Amt, Ggen Xmt, Xgen Gmt. - Mi quan h gia gen v ARN: trnh t cc nucltit trn mch khun ca gen quy nh trnh t cc nucltit trn mch ARN So sanh s khac nhau gia qua trnh nhan oi ADN vi qua trnh tong hp mARN C che nhan oi ADN C che tong hp ARN xay ra trc khi phan bao - xay ra khi te bao can tong - 2 mach n ADN tach ri hp protein nhau. - 2 mach n ADN tng ng vi tng gen tach ri nhau. - ADN t nhan oi theo nguyen - mARN c tong hp theo tac: khuon mau , bo sung nguyen tac khuon mau va va ban bao toan nguyen tac bo sung. - A cua ADN lien ket vi T cua -A cua ADN lien ket vi U cua moi trng noi bao. moi trng noi bao. - Ca 2 mach n cua ADN eu - Ch 1 oan mach n ADN c c dung lam khuon e tong dung lam khuon tong hp hp 2 ADN con giong nhau va c nhieu phan t mARN giong ADN me. cung loai. 3. Qu trnh tng hp Prtin: - a im: Ti ribxm trong t bo cht. - Thnh phn tham gia: mARN, tARN, Ribxm, Cc axitamin - Din bin: S hnh thnh chui aa:
9

+ mARN ri khi nhn ra cht t bo tng hp chui aa. + Cc tARN mt u gn vi 1 aa, u kia mang b 3 i m vo ribxm khp vi mARN theo nguyn tc b sung A U; G X t aa vo ng v tr. + Khi ribxm dch 1 nc trn mARN (mi nc ng vi 3 nucltit) th 1 aa c ni tip + Khi ribxm dch chuyn ht chiu di ca mARN th chui aa c tng hp xong. - Nguyn tc tng hp: + Nguyn tc khun mu: Khun mu l mch mARN. + Nguyn tc b sung: B sung gia mch mARN vi tARN mang axitamin: A U, G - X - Kt qu: C mi ln Ribxm trt trn mARN th tng hp c 1 chui axitamin. - Mi quan h gia ARN v prtin: trnh t cc nucltit trn mch ARN quy nh trnh t cc axitamin trong mch prtin. Cu 16: ARN 1. Cu to ca ARN - ARN cu to t cc nguyn t: C, H, O, N v P. - ARN thuc i phn t (kch thc v khi lng nh hn ADN). - ARN cu to theo nguyn tc a phn m n phn cng l cc nucltit, gm 4 loi: A, U, G, X (lin kt to thnh 1 chui xon n) . 2. Chc nng ca ARN: - ARN thng tin (mARN) truyn t thng tin quy nh cu trc prtin. - ARN vn chuyn (tARN) vn chuyn axit amin tng hp prtin. - ARN ribxm (rARN) l thnh phn cu to nn ribxm. S khc nhau ADN v ARN Cu to ca ADN Cu to ca ARN - C cu trc hai mch song song v xon li - Ch c mt mch n vi nhau - C cha loi nucltt timin T m khng c - Cha uraxin m khng c timin uraxin U -C kch thc v khi lng ln hn ARN - C kch thc v khi lng nh hn ADN Cu 17: Prtin 1. Cu trc ca prtin - Prtin l cht hu c gm cc nguyn t chnh: C, H, O, N. - Prtin thuc loi i phn t.C khi lng v kch thc ln (t hng triu vC, di ti 0,1 micromet). - Prtin cu to theo nguyn tc a phn, bao gm hnh trm n phn m n phn l cc axit amin gm khong 20 loi axit amin khc nhau. 2. Cu trc khng gian - Cu trc bc 1: L trnh t sp xp cc axitamin trong chui axitamin. - Cu trc bc 2: Chui axitamin to cc vng xon l xo u n. Cc vng xon prtin dng si cn bn li theo kiu dy thng to cho si chu lc khe hn. - Cu trc bc 3: L hnh dng khng gian 3 chiu ca prtin do cu trc bc 2 cun xp to thnh kiu c trng cho tng loi prtin. VD: prtin hnh cu, ... - Cu trc bc 4: L cu trc ca mt s loi prtin gm 2 hoc nhiu chui axitamin cng loi hay khc loi kt hp vi nhau. 3. Tnh a dng v c th ca prtin - Do s lng, thnh phn v trnh t sp xp khc nhau ca cc axit amin.
10

- Do cu trc khng gian bc 3, bc 4 ca prtin, s chui axit amin. 4. Prtin c vai tr quan trng i vi t bo v c th - Chc nng cu trc: Prtin l thnh phn cu to ca cht nguyn sinh, xy dng cc bo quan, mng sinh cht. VD: Histon l loi prtin tham gia vo cu to NST. - Chc nng xc tc cc qu trnh trao i cht. Bn cht ca emzim l prtin, enzim c vai tr xc tc cc qu trnh trao i cht trong c th. VD: Enzim amilaza trong nc bt bin i mt phn tinh bt chn thnh ng glucoz. - Chc nng iu ha cc qu trnh trao i cht: Cc hocmn phn ln l prtin, hocmn c vai tr iu ho cc qu trnh trao i cht trong c th. VD: Hocmn Insulin c vai tr iu ha hm lng ng trong mu, Tirxin iu ha sc ln ca c th. - Ngoi nhng chc nng trn, prtin cn c cc chc nng khc: + Bo v c th (khng th). VD: prtin Interferon, ... + Vn chuyn: VD: prtin hmglbin vn chuyn kh oxi, ccbonc. + Vn ng ca t bo v c th. VD: prtin ca t bo c,... + Cung cp nng lng ... cho hot ng sng ca tb v c th.... * Prtin m nhn nhiu chc nng lin quan n ton b hot ng sng ca t bo, biu hin thnh cc tnh trng ca c th. Cu 18. Mi quan h gia gen, ARN , prtin v tnh trng 1. Mi lin h + ADN (gen) l khun mu tng hp mARN. + mARN l khun mu tng hp chui aa cu to nn prtin. + Prtin tham gia cu trc v hot ng sinh l ca t bo biu hin thnh tnh trng c th. 2. Bn cht mi lin h gen v tnh trng: + Trnh t cc nucltit trong ADN (gen) quy nh trnh t cc nucltit trong mARN, thng qua quy nh trnh t cc aa trong chui aa cu to thnh prtin v biu hin thnh tnh trng. + NTBS c biu hin trong mi quan h: Gen mARN Prtin Gen mARN: AU,TA,GX,X G mARN Prtin : A U , G X Cu 19. S phn loi bin d: BIN D BIN D DI TRUYN BIN D KHNG DI TRUYN (THNG BIN) BIN D T HP T BIN T BIN GEN (3 dng) T BIN NST t bin cu trc NST t bin s lng NST (3 dng) D bi th a bi th (4 dng) (2 dng)

Cu 20. t bin gen * Khi nim: t bin gen l nhng bin i trong cu trc ca gen lin quan ti mt hoc mt s cp nucltit, xy ra ti 1 im no trn phn t ADN.
11

* V d: STT Sinh vt t bin gen Biu hin 1. La Bch tng La b bch tng, mt ht dip lc. 2. Ln D dng u v chn b d dng 3. La Tng s bng v s ht trn bng 4. Ngi Bch tng Da v tc mu trng, mt mu hng 5. Ngi Cm ic bm sinh Khng nghe v ni c * Cc dng: + Mt 1 cp nucltit. + Thm 1 cp nucltit. + Thay th cp nucltit ny bng cp nucltit khc. * Nguyn nhn pht sinh t bin gen - Xut hin trong iu kin t nhin: Do nh hng phc tp ca mi trng trong v ngoi c th lm ri lon qu trnh t sao ca phn t ADN (sao chp nhm). - Do con ngi gy ra cc t bin bng tc nhn vt l, ha hc. * Vai tr ca t bin gen: + t bin gen th hin ra kiu hnh thng c hi cho sinh vt: v chng ph v s thng nht hi ho trong kiu gen qua chn lc t nhin v duy tr lu i trong iu kin t nhin, gy ra nhng ri lon trong qu trnh tng hp prtin. + a s t bin gen to ra cc gen ln, chng ch biu hin ra kiu hnh khi th ng hp v trong iu kin mi trng thch hp. + Mt s t t bin gen trung tnh hoc c li cho sinh vt v con ngi, c ngha trong chn ging v tin ha. Cu 21. t bin cu trc NST * Khi nim: t bin cu trc NST l nhng bin i xy ra trong cu trc NST. VD : Mt 1 on nh u NST 21 gy ung th mu ngi * Cc dng t bin: Gm cc dng: mt on, lp on, o on, chuyn on. * Nguyn nhn pht sinh t bin cu trc NST: - Do tc nhn l hc, ho hc trong ngoi cnh lm ph v cu trc NST hoc gy ra s sp xp li cc on ca chng. - t bin cu trc NST c th xut hin trong iu kin t nhin hoc do con ngi. * t bin cu trc NST thng c hi cho sinh vt: v tri qua qu trnh tin ho lu di, cc gen c sp xp hi ho trn NST. Bin i cu trc NST lm thay i s lng v cch sp xp cc gen trn . Cu 22. Th d bi * Khi nim: + t bin s lng NST : l nhng bin i s lng xy ra mt hoc mt s cp NST no hoc tt c b NST + Hin tng d bi th: L hin tng t bin s lng NST m trong t bo sinh dng c mt hoc mt s cp NST b thay i v s lng. + Th d bi: L c th sinh vt b t bin s lng NST m trong t bo sinh dng c mt hoc mt s cp NST b thay i v s lng. * Cc dng: + Th tam nhim: 2n+1
12

+ Th n nhim: 2n 1 + Th khuyt nhim: 2n 2 + Th a nhim: 2n + 2, ... * V d : C c C 12 kiu d bi (th tam nhim 2n +1) khc nhau dc B, ln, c rt, m ph, mt hi su v 1 Bnh ao C 3 NST s 21 m, khong cch gia 2 mt xa nhau, (tam nhim) 2n + 1 = 47 NST ming hi h, li hi th ra, ngn tay ngn, b si n, khng c con. N, ln, c rt, tuyn v khng pht Ngi Bnh tcn trin, ch 2% bnh nhn sng n lc C 1 NST gii tnh X OX trng thnh nhng khng c kinh 2n 1 = 45 NST (n nhim) nguyt, t cung nh, mt tr v khng c con. * C ch pht sinh th d bi: Trong gim phn do 1 cp NST s khng phn li dn n to thnh giao t m cp NST tng ng no c 2 NST hoc khng c NST no. * Hu qu: Th t bin (2n + 1) v (2n -1) c th gy ra nhng bin i v hnh thi (hnh dng, kch thc, mu sc) thc vt hoc gy bnh ngi nh bnh ao, bnh Tcn. Cu 23. Th a bi * Khi nim: - Hin tng a bi th: L hin tng t bin s lng NST m trong t bo sinh dng c s NST l bi s ca n ( nhiu hn 2n): 3n, 4n, .... - Th a bi: Th a bi l c th m trong t bo sinh dng c s NST l bi s ca n ( nhiu hn 2n): 3n, 4n, .... VD : C ci 4n c kch thc to hn c ci 2n Thn v l cy c c dc c kch thc tng dn theo b NST 3n, 6n, 9n,12n. * Cc dng: - a bi l: 3n, 5n, 9n, ... - a bi chn: 4n, 6n, 8n, 12n, ... * c im ca th a bi : + T bo a bi C s lng NST tng ln gp bi, s lng ADN cng tng tng ng,v th qu trnh tng hp cc cht hu c din ra mnh m hn, dn ti kch thc t bo ca th a bi ln, c quan sinh dng to, sinh trng pht trin mnh, chng chu vi ngoi cnh tt. * ng dng : ng dng hiu qu trong chn ging cy trng. V d : + Tng kch thc thn cnh tng sn lng g (dng liu...) + Tng kch thc thn, l, c tng sn lng rau, hoa mu: B ng, b ao, c chua, khoai ty,... + To cc ging cy n qu khng ht: Chui, doi, hng, ... + To ging c nng sut cao, chng chu tt vi cc iu kin khng thun li ca mi trng. S khc nhau c bn gia th tam nhim v th tam bi
13

Th tam bi L dng t bin a bi C li cho bn thn sinh vt: Tng kch thc t bo, c quan, c th, tng sc chng chu vi mi trng, c p dng trong chn ging cy trng. K hiu: 2n + 1 K hiu: 3n C 1 cp NST vi 3 chic NST Tt c cc cp NST u c 3 chic. Cu 24 - 25. Thng bin, mc phn ng, mi quan h gia KG, MT, KH. 1. Thng bin * Khi nim: Thng bin l nhng bin i kiu hnh pht sinh trong i c th di nh hng trc tip ca mi trng. Tn ST Bin i kiu hnh Gii thch, ngha sinh Mi trng T tng ng thch nghi vt 1. Cy L chm trong nc L hnh di, mm mi Trnh sng ngm L ni trn mt nc L to, hnh bn rng Quang hp thun li rau L vn trong khng kh L nh, hnh mi mc Trnh gi mnh mc 4. Sa mc R di, m su, lan rng Ht c nhiu nc Cy Thn mng nc D tr nc xng L bin thnh gai Trnh thot hi nc rng Ni c nc C l Quang hp thun li 6. Cy su Chm sc ng k thut c to iu kin pht trin Chm sc khng ng k thut c nh Cha iu kin pht trin ho 8. Phn bit thng bin v t bin Thng bin t bin - L nhng bin i kiu hnh, khng bin i trong - Bin i trong vt cht di truyn (ADN, vt cht di truyn, di nh hng trc tip ca mi trng NST) t dn n thay i kiu hnh - Din ra ng lot, theo hng xc nh tng - Bin i ring l, ngu nhin vi tn s ng vi mi trng thp. - Khng di truyn c. - Di truyn c. - Thng c li, gip SV thch nghi vi mi - a s c hi cho bn thn sinh vt trng. 2. Mi quan h gia kiu gen, mi trng v kiu hnh + B m khng truyn cho con nhng tnh trng (kiu hnh) c hnh thnh sn m truyn cho con mt kiu gen qua nh cch phn ng trc mi trng. + Kiu hnh (tnh trng hoc tp hp tnh trng) l kt qu ca s tng tc gia kiu gen v mi trng. + Tnh trng cht lng ph thuc ch yu vo kiu gen, t chu nh hng t mi trng. + Tnh trng s lng (phi thng qua cn, ong, o, m , . .. mi xc nh c) thng chu nh hng nhiu ca mi trng t nhin hoc iu kin trng trt, chn nui nn biu hin rt khc nhau. VD. SGK 3. Mc phn ng
14

Th tam nhim L dng t bin d bi Thng c hi cho bn thn sinh vt: gy qui thai, d hnh, d dng, bnh di truyn,

* Khi nim: Mc phn ng l gii hn thng bin ca mt kiu gen (hoc ch 1 gen hay nhm gen) trc mi trng khc nhau. * c im: Mc phn ng do kiu gen quy nh, nn di truyn c. * Vd: ging la DR2 trong iu kin gieo trng tt nht t nng sut ti a l 8 tn / ha/ v ,cn trong iu kin gieo trng bnh thng t nng sut bnh qun l 4,5 n 5 tn / ha/ v 4. ng dng trong trng trt, chn nui + Ngi ta vn dng hiu bit v nh hng ca mi trng i vi tnh trng s lng l: to iu kin thun li nht t ti kiu hnh t a nhm tng nng sut v hn ch cc iu kin nh hng xu lm gim nng sut. + Ngi ta vn dng hiu bit v mc phn ng tng nng sut vt nui cy trng: theo 2 cch: p dng k thut chn nui trng trt thch hp hoc ci to thay ging c bng ging mic tim nng nng sut cao hn. Cu 26 - 27. Phng php nghin cu di truyn ngi 1. Kh khn khi nghin cu di truyn ngi + Ngi Sinh san cham, e t con. + V l do xa hi khong the ap dung phng phap lai va gay ot bien. + B NST ca ngi s lng nhiu (2n = 46 NST), cc NST c hnh dng tng ng nhau nn kh quan st nhn bit. 2. Nghin cu ph h * Khi nim: l phng php theo di s di truyn ca 1 tnh trng nht nh trn nhng ngi thuc cng 1 dng h qua nhiu th h, ngi ta c th xc nh c im di truyn (tri, ln do 1 gen hay nhiu gen quy nh, c lin kt vi gii tnh hay khng). * Mt s k hiu khi nghin cu ph h (SGK). * Mt s v d thnh tu bc u: + Cc tnh trng: thn cao, da en, tc qun, sng mi cong, nhiu lng, l cc tnh trng tri; cc tnh trng thn thp, da trng, tc thng, sng mi thng, t lng, l cc tnh trng ln. + Cc tnh trng: M mu, mu kh ng, do gen ln nm trn NST gii tnh X quy nh. 3. Nghin cu tr ng sinh + Tr ng sinh cng trng v khc trng ng sinh cng trng ng sinh khc trng Sinh ra t 1 trng c th tinh vi 1 tinh Sinh ra t cc trng khc nhau, mi trng th trng tinh vi 1 tinh trng C cng kiu gen C kiu gen khc nhau ng gii C th cng gii hoc khc gii Kiu hnh gn ging nhau Kiu hnh khc nhau + ngha ca nghin cu tr ng sinh: - Nghin cu tr ng sinh gip chng ta hiu r vai tr ca kiu gen v vai tr ca mi trng i vi s hnh thnh tnh trng. - Hiu r s nh hng khc nhau ca mi trng i vi tnh trng s lng v tnh trng cht lng. Cu 28. Bnh v tt di truyn di truyn ngi a. Bnh di truyn STT Tn bnh c im di truyn Biu hin 1. Bnh ao - Do B d bi th gy ra: V hnh thi: - B, ln, c rt, m ph, ri lon Cp NST s 21 c ming hi h, li hi th ra, mt hi su

15

2.

3. 4. 5. 6. 7.

v 1 m, khong cch gia 2 mt xa nhau, 3 NST ngn tay ngn V sinh l: si n bm sinh, khng c con. - B ngoi bnh nhn l n, ln, c ngn, - Do B d bi th gy ra: tuyn v khng pht trin, mt tr, Bnh Tcn ri lon Cp NST s 23 - Khng c kinh nguyt, t cung nh, n ch c 1 NST (X) khng con. Bnh bch - Da v tc mu trng, mt mu hng - Do t bin gen ln gy ra tng Bnh cm - Do t bin gen ln gy ra ic bm sinh khc - Khng nghe v khng ni c . Mt mt on nh u Ung th mu Ung th mu NSt s 21 Gen ln nm trn NST gii Khng phn bit c mu v mu lc M mu tnh quy nh Mu kh Gen ln nm trn NST gii Mu khng ng khi b chy mu ng tnh quy nh

8. b. Tt di truyn + t bin NST gy ra : Tt khe h mi hm, Bn tay, chn mt mt s ngn, Bn tay, chn dnh ngn, Bn tay nhiu ngn, ... + t bin gen gy ra : Tt xng chi ngn, bn chn nhiu ngn, ... c. Cc bin php hn ch pht sinh tt, bnh di truyn 1. Nguyn nhn: + Do nh hng ca cc tc nhn vt l, ho hc trong t nhin. + Do nhim mi trng. + Do ri lon qu trnh trao i cht trong t bo. 2. Bin php: + u tranh chng n xut, th, s dng v kh ht nhn, v kh ha hc. + Hn ch cc hot ng gy nhim mi trng. + S dng hp l cc loi thuc tr su, thuc dit c di, thuc cha bnh. + Hn ch kt hn gia nhng ngi c nguy c mang gen gy cc tt bnh di truyn, hn ch sinh con ca cc cp v chng ni trn. Cu 29 - 30. Di truyn y hc t vn * Khi nim: Di truyn y hc t vn l s phi hp cc phng php xt nghim, chun on hin i v mt di truyn cng vi nghin cu ph h. * Chc nng (ni dung): chun on, cung cp thng tin v cho li khuyn lin quan n cc bnh v tt di truyn. * VD: SGK * C s khoa hc ca cc quy nh: + Nhng ngi c quan h huyt thng trong vng 4 i khng c kt hn vi nhau: - Lut hn nhn v gia nh quy nh nhng ngi c quan h huyt thng trong vng 4 i khng c kt hn vi nhau.
16

- Di truyn hc ch r hu qu ca vic kt hc gn lm cho cc t bin gen ln c hi c biu hin c th ng hp. T l tr s sinh b d tt bm sinh tng r nhng cp kt hn cng h hng, tc hi ny dn n suy thoi ni ging - Theo thng k cho thy 20 30% s con ca cc cp hn nhn c h hng thn thuc b cht non hoc mang cc d tt di truyn bm sinh. + Hn nhn 1 v 1 chng : - Php lut quy nh hn nhn mt v mt chng. - Trn th gii v Vit Nam, t l nam/n trong tui 18 35 tui xp x 1:1. - Hn nhn 1 v, 1 chng m bo hnh phc gia nh trnh mu thun v tp trung nui dy con ci. + Khng nn sinh con qu sm hoc qu mun: - Sinh con trong tui 24 34 tui l ph hp. - Khng sinh con qu sm v: C th ngi m cha pht trin y . Ngi m cha chun b kin thc tt nht cho vic mang thai v nui con Ngi m c thi gian hc tp cng tc n nh. - Khng sinh con qu mun sau tui 35 v: T l tr em sinh ra nhng ngi m t 35 tui tr ln l rt cao. + Mi cp v chng ch nn dng li 1 -2 con: - Php lut quy nh mi cp v chng ch nn dng li 1 -2 con. - Hn ch s gia tng dn s qu nhanh. Dn s tng nhanh dn n nhiu hu qu xu cho x hi. - C t con gip b m tp trung xy dng kinh t gia nh v nui dy con ci tt. Cu 31. Cng ngh t bo 1. Khi nim: Cng ngh t bo l ngnh k thut v quy trnh ng dng phng php nui cy t bo hoc m to ra c quan hoc c th hon chnh. 2. Cng ngh t bo gm 2 cng on thit yu l: + Tch t bo hoc m t c th ri nui cy mi trng dinh dng nhn to to m so. + Dng hoocmon sinh trng kch thch m so phn ho thnh c quan hoc c th hon chnh. 3. Kt qu: a. Nhn ging v tnh trong ng nghim: - u im: + Tng nhanh s lng cy ging. + Rt ngn thi gian to cc cy con. + Bo tn 1 s ngun gen thc vt qu him. - Trin vng : L PP c hiu qu tng nhanh s lng c th p ng c yu cu sn xut. b. ng dng nui cy t bo v m trong chn ging cy trng: pht hin v chn lc dng t bo xooma bin d. c. Nhn bn v tnh ng vt. - M ra trin vng nhn nhanh ngun gen ng vt qu him c nguy c b tuyt chng. - To ra c quan ni tng ng vt t cc t bo ng vt c chuyn gen ngi m ra kh nng ch ng cung cp c quan thay th cho cc bnh nhn b hng cc c quan tng ng.
H thng ho kin thc Bng 1: Tm tt cc quy lut di truyn Tn quy Ni dung lut

Gii thch

ngha

17

Phn ly

Do s phn ly ca cp nhn t di truyn trong s hnh thnh giao t nn mi giao t ch cha mt nhn t trong cp.

Phn ly c lp ca cc cp nhn t di truyn trong s pht sinh giao t. Cc tnh trng do nhm gen lin Di truyn kt quy nh c di truyn cng lin kt nhau. Di truyn cc loi giao phi, t l c ci gii tnh xp x 1:1. Bng 2: Nhng din bin c bn c u NST PLL Cc k Nguyn phn

- Cc nhn t di truyn khng ha trn vo nhau. - Phn ly v t hp ca cp gen tng ng. - F2 c t l mi KH bng tch t l ca cc tnh trng hp thnh. Cc gen lin kt cng phn ly vi NST trong phn bo. Phn ly v t hp ca cp NST gii tnh.

Xc nh tnh (thng l tt).

tri

To bin d t hp. To s di truyn n nh ca c nhm tnh trng c li. iu khin t l c ci.

Gim phn I

Gim phn II

NST kp co ngn, ng NST kp co ngn, ng xon. NST kp co li cho thy s K u xon nh vo si thoi Cp NST kp tng ng tip lng NST kp n bi. phn bo tm ng. hp theo chiu dc v bt cho. Cc NST kp co ngn cc Tng NST kp co ngn cc Tng NST kp xp thnh i v xp thnh 1 hng i v xp thnh 2 hng mt 1 hng mt phng xch K gia mt bo. Tng NST kp ch dc Tng NST kp tng ng Tng NST kp ch dc K sau tm ng thnh 2 NST n phn ly c lp v 2 cc ca t tm ng thnh 2 NST n phn ly v 2 cc ca t bo. bo. phn ly v 2 cc ca t bo. phng xch o phng xch o (MPX) ca o (MPX) ca thoi phn bo. (MPX) ca thoi phn thoi phn bo.

Cc NST n nm gn Cc NST kp nm gn trong 2 Cc NST n nm gn K cui trong 2 nhn mi vi s nhn mi vi s lng = n trong 2 nhn mi vi s lng = 2n nh t bo (kp) = 1/2 t bo m. lng = n (n).

m. Bng 3: Bn cht v ngha ca cc qu trnh nguyn phn - gim phn - th tinh Cc qu trnh Nguyn phn Bn cht ngha Gi nguyn b NST, ngha l 2 t bo Duy tr n nh b NST trong s ln ln ca con c to ra c 2n ging nh t c th v nhng loi sinh sn v tnh. bo m. Lm gim s lng NST i mt na Gp phn duy tr n nh b NST qua cc ngha l cc t bo con c to ra c th h nhng loi sinh sn hu tnh v to s lng NST n = 1/2 ca t bo m ra ngun bin d t hp. 2n

Gim phn

18

Kt hp 2 b nhn n bi (n) thnh Gp phn duy tr n nh b NST qua cc Th tinh b nhn lng bi (2n). th h nhng loi sinh sn hu tnh v to ra ngun bin d t hp. Bng 4: Cu trc v chc nng ca ADN - ARN v Prtin i phn t Cu trc Chc nng - Chui xon kp. - Lu tr thng tin di truyn. ADN - 4 loi nucltt: A, G, T, X. - Truyn t thng tin di truyn. - Chui xon n. - Truyn t thng tin di truyn. ARN - 4 loi nucltt: A, G, U, X. - Vn chuyn axitamin. - Tham gia cu trc Ribxm. - Mt hay nhiu chui n. - Cu trc cc b phn ca t bo. - 20 loi axitamin. - Enzim xc tc cc qu trnh trao i cht. Prtin - Hormone iu ha cc qu trnh trao i cht. - Vn chuyn, cung cp nng lng, Bng 5: Cc dng t bin Cc loi .Bin Khi nim Cc dng t bin Nhng bin i trong cu trc ca ADN Mt, thm, thay th mt cp t bin gen thng ti mt im no . nucltt. t bin cu Nhng bin i trong cu trc ca NST. Mt, lp, o on. trc NST t bin s Nhng bin i v s lng trong b NST. D bi th v a bi th. lng NST

19