Sene Yirnrlnc

DARLFNUN
iLAHiYAT
FELSEFi

1. 1932

Brhaneddin .
1932
_,
Trk
evvel
Zaman ve kudret. itibarile Trk
. 'namile maruf olan
[ J" . J gelir. Bu ismini ilk
defa in ._l..a.All' c. 4, s. '61] inde grdm 'ki
bu mellif burada in [ J.c.] nin Trklerden ve
hkmdar zadelerinden sylemekle bera-
ber kendisinin Abbasiler devrinde hududu]
memuriyetinde hildirmektedir.

in bu eserinin mahallinde [ c. 4, s. 203 ]

yine [ -in ismi griyorki btJ.rada
pederi [ J.c. ] nin
bu memuriyetinin ... 279 289] ve [.i:.G 289295l devirlerinde
vuku ilave etmektedir. -
ismi ( olcin , pederi mezkur { J.c. ) nin
. zadelerindenL bu
idi. nki: ( [2] ) hkmdarlarina veri-
len umumi bir
[1] Darlfnon ilahiyat fakltesi .
[2] Araoa eserlerin ekserisinde bu kf1limelerin yani ( Ak ) in
(beyaz demek bildirilmekte isede (Hatib)in (Tarihi
dad)i ve (Zehebi) nin gibi eserlerde dahi zapt
grlmekte arz oiunan tahlil
edilebilir.
-2 -.
in ne zaman bildirilmiyer isede
mverrihi in t-.J\i) kendisinin (326)da (56)
ta vefat zikr etmesine naza-
. ran (270) de
in ( .:::. .... ft;) inde vehile ( ) (
ilk olan ( nin eri muktedir reisierinden biri
gibi zamanda ekSedsi-zahit-.-alan zmrenin en
zahit ve salih olan madut idi. [t.i>-<:r.
1
] dahi
( .::..... .ft9 ) sahibi ( r ... ) i teyit etmektedk. Bu mellif ( )
in [ ve ( "i".r) gibi yi temsil edenlerden biri. ol-
ve .. ) nin fikir ve itikatlerine teban . e
ifade etmektedir .. [1]
mverrihi [-,-:k;..} kendisinin kelama dair eserleri
soyliyorsa da isimlerini bildirmiyor. (
( in gibi kelama dair ve tef-
sire dair dahi eserler [ f_ .... iu ( .::....--

)inde
isimleri grlenleri
Usule dainlir.
?
( ... -J"ll..,l..::r')
( tS41'='.:1")
l .. )
n )
:L .... . le. u )
,..., - w
... L:::;. ':{ 1 )
)
u
, .
) '
en zengin kitap hazineleri olan istanbul ktp-
. \ .
hanelerinin hibiride maattessf bu kitaplardan biri mevcut
Bizde [ r ;.>er.' ] gibi [ ] in birini
. olsun olsa idik [mracaat, c. 4, s. bl] bundan
istifade ile ] in hususi fikirlerinden bahseder veya hi
olmazsa bizde bir ismini burada
zikreder idik.
[ J da hadis. dahi rivayet ediyor idi. [
kendisinin muhaddislerden [ ve [ er; .s"Y]
r- -.. \!)',.,J'
203 s ' 4 c ... J "! ...... er .JJl!
- 3-
vesairlerinden rivayet hadisiri kelama dair olan
eserlerinde
[ inde ( in ilim ve ibadetten bir
tiyle yolde ifade ediyor; diyOrki:
[ ] in bir var idi. Kendisinin
bu idi. pek az bir
kendisine ve ekserisini ilme v.e ilim ehli olan zatlara
-sarfede idi. Bu idaresini bir vekile terk ile
tamamile asar telifine ve ibadete hasreyler V e vakitlerini
asla israf etmez idi. Bu m'elliften kendisinin . C
( _ _,- ) caddesinin [ namile maruf olan
ikamet dahi. ki. bu "bu
aileye mahsus
Eb l
u Bu ismi C w-. .)_,...,.;.._,_, ) tir. ( Semer-
u . .
kand) in [ - Matrit] ma-
JV!atridi
hallesinde dnyaya
nisbetle kendisine ( )
( '-::- mezhebinde. itikat C .... ) ye
,.
mdafaada muvaffak ve telakati ve ka
leminin kuvveti ile C .... ) vesair tek
bir cephe eylemi C .s-41
1
f"-)
idir.
Bu darbelerine mdafaaya muktedir olamayan
)kendisini tezyif maksadile temsil eylemekte itikat
kabul olanlara . bir lisan ile [
diler .... ] nin ( ) u tezyif rneksadile
syledikleri bu sUz bu gne kadar btn hanefilerden olan
snnet ve cemaa't mezhbi salikierine umumi bir isim
Kendisinin hangi tarihte malum isede
{ 333 ) te resi olan [ Semerkat] te vefat
bildirilmektedir.
J. >-J::lt':-'\:('
J'liill "
,. .
J . ,.
i_,lil l:lltJ tr ))
-4-
;.;, .-
eserleri bunlardan sonuncu kitap
tefsirine dair olan en biridir.
mevcuttur.
[ Nesef - byk
N eseffler bunlardan [ Jf!- w-. 0_,-:-,. ]
( <S-".J'l.) en biridir.
[ haiz bu kelamdan si ken-
disinden sonra gelenler iin umumi bir me'hez ,
Bu bu [ i ve de [ r)I{.JI?.]
ufak bir eser ( ) ( "---"-:'- ) si
ktphanlerinde ( ) (1329) da da ve ayni
senede ] da Kendisi (508) de vefat
tir. Bu den ( nesefiler) den birde [ .:! ..r,__,, ]
ki [461 veya 462] .. de dnyaya ve (537) de (Se-
merkand) de vefat Bu zatm ( nin fihrisi me
olan bir metni ki bu maruf metni ( :;, .... )
. --
ve gerek bu metin ve gerek bu mteaddit
birok defalar
[1] )de dnyaya gel-
(/ olan (0_:. w-. J.c. .:r .

Bu
zat itikada dair esasi kaideleri ihtiva eden ve
namile yad edilen kasidesile Kendisinin ne
zaman dair malumatmevcut
mezhebinde bulunan tercmei ahvalini ihtiva
:eden nin umumi ktphanenin (5056) nu
- bir bu hususta
bizi biraz tenvir edebilir.
Bu kayda gre (-t::- .]"' eserin sahibide bu
w-. J.c. w-. nk bu yazan zat bu (56,9)
[1] el!i kilometre cenubi kain ufak bir
olup .elyevm mevcuttur. (Ak nehrinin (45) bine
nfusu .. Bu nfusun bin
ederler (100) kadar cami ve (56) mektebi ve bir kilisesi vard!r. Mahalli
telaffuza gre ( denilen bu kasaba nc dereeedelti
'ehirlerinden maduttur.
-5-
de mellifi ( ) ( ) da
bir kitabeyi ihtiva eden bir gr
[1] buna nazaran bu mellifin sahibi olan
afni kabul etmemek iin bir yoktur.
Bu ( ::-l.r .. sahiQiqin,. ( u\..;Yb..,_) sahibi
gibi. bu eserlerin messiri olim C O nin . (569) da
herhayat . . .
(..>\.. namHe maruf olan bu kaside (<>-" .. :t.) dair
ilk manzum eserdir. Bu eser manzum olmakla
edilmesi koJay pek ok reva ve her ta-
rafta ve
Bu eser bir 1k kimseler arapa
gibi bunu trke dahi edenler ve hatta
trke nazm dahi [2]
ll" k .. b b (Menk bers ibini Abbasi halife-
J.I'1en u ers zn . . .
". l k z ( 575-622 ) glelerinden idi.
. va zn znc
- , la ve . :'J ve (tl:-...:.-"}) knyelerini
olan bu zat ve ayni zamanda idi.
. ismini zikr

sahibi bu mezhebi zere ya-
bir kayt ediyor.
(,_;_,t,,;, vefat 321) nin. ve telmizlerindan naklen cemi
ve ted-v-in akait
namile eden ( Menkbers ) bu suretle kelamdan dahi bir
eser vcude oldu.
("-'_
1
.r'Y.-t> sahibi; ( Menkbers ) in bu eserini ve
bunun bir ok fevaidi muhtevi sylyor. Bu m-
ellif 633711) in (Halep) tarihinden naklen- C Menk
bers)e. dair veriyor:
\,.,: '-"'tu; ... uL. L,:. -';.T 0 ::- .. [t]
\..lU.: h_; .. .,CI_,.J, :.,h):-1 .U. y- ..f_J.i; ,j-->-J ,JW


.. w---\!Jt ..

r-". ;;-"""
.. _,.. .. ... .. l!f' :c... ..:...r- ...
"' . ...,,_,.;, Jc
[g] Darlfnun. ktphanesindeki numara 562.
----
6 -
. (Menkhers) usul ve eyi bir olmakla hea
raher idi. asker . elhsesi giyer ve
askere mahsus olan koyar idi. halifesl
c .... :L .. 623- 640) sarmak kendisine
teklif idisede giymekte asker elh-
sesini ve sarmamak . iin bu
yksek rtheyi kabul idi.
sahibi bu isminin evvela (Menkbe:rs) _olup sona
radan (Bekhers) tesmiye in
yine den nakl ediyor sahibinin bu zat
den . nakl bakiyesi (Men
kbes). bir ve gayet verau takva sahibi bir zat
idi. (Haleb)e vakit kendisile gibi onun
mahalli olan zernan dahi kendisile
maffak Umumiyetle halifelerinin adet-
leri mucibince kendi efendisi olcin mezkur halife
azat edilmiyerek gle idi. Bununla beraber zengin bir
izdiva ve bu bir dnyaya gelmi
idi. Bir mddet sonra bu zengin bir ok servet
terk ederek vefat ve valdesinin bu dahi
idi. (Menkbers) serveti: "azat edilme
olm.akla ... , varis syliyerek (.r...:.:i-.o) halifeye
idisede haiife kendisini . bu servetten gibi
tasarrufa mezun ve bu serveti kendisine iade idi.
Bu muktedir ve alim zat ( 652 ) senesi rebile.vveli evailinde
ve nin
sahibinin grm (Menkbers) in
ini bu gn . bizde grebiliyoruz.
Bu eserin mteaddit ktphanelerinde
mevcuttur. [1]
Bunlardan Kprl ktphanesindeki (848) ve (861) numa-.
nshalardan ikincisi (648) de mellifin
[lJ Ayasofya ktphanesi numara 2311, istinsah tarihi 832 dir.
Yenicami ktphanesi numara 760, istinsah tarihi yoktor.
7-
ve mellifin nshasile mkabele edilerek tashih
( Menkbers.) bu eserinde < > nin ( _t.;;, ) ini e
lamadan evvel ilmin tarifi sbuh ve
kat'i ve yakini suretle ilim ifade eden hccet ve deliller hak-
[ J <Y . (vefat 34?.] [2] ve
hususile ( .H.....:..-" ) ve ( ) ve ( . 430 vefat)
eserlerinden nakiller
Matridiler ile mevcut olan < -0...9 .:.u.-, )
deki zikr ederken ( J--'11 01'-"' ) nin ( ) sinden nak-
bahis; kelam tarihi faideli olmakla
terceme ediyoruz:
"Bizce 'fi'li dahi zati gibi kadimdir. (
"ve ( <1,:-i;M ) ve halefieri olan ( ) lerce fi'li
"kadim hadistir. Sizce ( <Y _,.G ) kadim olup hadis,
"olan yani kail gibi ( tekvin ) ile,
"(mkevven) Binaanaleyh mkev-,
"ven hadis isede tekvin hadis
"c ) in < ) sinde vehile alimler,
"fi'li demi mes'lesinin hicri drdnc nihayet,
"lerinde ortaya isede ( ) mez,
"kur atideki ifadelerile bu sz cerh etmektedir.,
"Fili drdnc ileriye bJr,
"kavl Bu kavl bizzat nin ve .
"kavlidir. Bunun drdnc orlaya
"syliyenler bu evvel Hanefiler vcude,
olan eserieri ve bu fikirlerini,
( F' rl.l ) telmizlerinden ( ) in,
Bu zerinde; hayatta bulunan meilif sur.etle
edilmektedir.
t}l-:lhL:i. flal ;li r\..:tl i:--
<Y. ":'\..o!';Jiw--!.J .3.J>Ii.s..;.. .._,L-:ll.:,rJ
. ,J\_, JW -<I
[2] ( ) ketama ait ufak bir risalebu zata nisbet
edilerek Istanbul' da ise de otuz ikinci sahifeye mracaat
edenler bu risalenin bu zata ait grrlar.
-8-
' .
"telmizi nin nin
"dan beri (Semerkand)deki cmlesi bu i'tikadda,
"idiler. ( w-.) nin telmizi . ve olup (Saman,
ilk olan birinci [261- 279 _,.41 ] ,
'edilen [ ] dahi
."meselesine dair vcde kitapta bu kavli nakil,
"ve mdafaa ve her biri ( .s-".i\.. _,_,.....:...,_1 ) ve >,
olan kadar talebeside bu nakil ve kabul,
idi.,
. "Bu byk olup < ...... "--"' ) in hafidi
"C . .._..,.;.,.._,_, nin yz_ senedenberi ( H urasan ) da bir misli zu-,
"h ur ( 1 ) . ve bunun biraderi,
) dahi fikir ve itikatta gibi bunlardan,
"< ) ( Semerkand) ahalisine ( ) den menkul olan iti-,
terk etmemelerini bilhassa vasiyet ve ayni za-,
"manda bizimle ( ... ) ana gs,
"te ren [ "LfL.. .. J i cem idi.,
"Bu tabakadan evvel birinci< ) (Semerkant)
olup ( 268) de vafat eden ( f-' .d ) Ve (

':-'\:.(' ),
( gibi kelama ait < _,- ) nin,
"reddine dair bir eser vcude olan < ... ) ,
"nin dahi bu merkezde idi.,
"Bunlardan ( nin talebesinden ( "t: ),
"sahibi < ..:r .. 1..1!- 5.' ) ve (.s :
1
) sahibi ( dahi,
"ayni itikatta idilerki bu zatlerin ekserisi,
"( 300) den evvel vefat idi.,
ve (Usul a dair oldu
eserlerile ilm
ispat olan bu zat ki ,_, ...... ..:r .
namile eseritede btn
mtedavil ilimlerde umumi bir yapmak idi[ll.
[1] Bu eser met!n ve olup her ikisi kendi
. Bu tarzda sebep ise ipdida metnin
ve izana lnzumunu en evvel kendisi his ve takdir
.
,
_ 9 _
Kendisinde bu kudreti bihakkin olan (
nun gibi iptida (..:;.J..,;..) tadil ve bun-
dan sonra kelama geerek bu ilirnde dahi tadilat icra
nispetleri ihtira cetvel
ile aksi nekizler ve hamli ve te_laz;mlerine
dair klli kaideler ta icra
tadilat cmlesindendir.

... (kelam) tadiliride ( .. su-

resinin muhtevi yedi takip bu
yedi tadili ihtiva
(Kelam) dibacesinde kendisi fatiha suresini taki-
ben kelam mebahisini suretle icmal :
"Bu ilim mevcudattan ve mahiyetlerinden bahs,
4
' vcut ve mahiyet babisierinden sonra,
"ilahiyat mebahisine ykselrnek ve buradan alemierin rabbi,
"olan halk a'raz ve cevahire inmek ve,
gn iin nimetleri zikr,
"etmek ve bu nimetiere vusul tarikinin selim bir kalp,,
ve iman ve islama mukarin olan ibadet
.ubildirmek ve bu suretle ibadet uhrevi,
"nimetlere nail olmak ise ancak peygamberlerin ve umumi,
"yetle sevgililerinin yolu olan yola hidayet ta-,
"lehinde bulunmakla kaim zikr eylemek

tadilinde cedveller ve kaideler

ihtira gibi (kelam) tadilinde dahi.
siyetini ve burada kendisine snuh eden muhtelif
burhanlar irat


... nc etmektedir. bu
ilirnde icra taktir edilmesi iin bu bapta
telif olan miitalea ve tetkik edilmesini
tavsiye ediyor.
kamerin ve saire gibi mtekaddimlerden hi
bir kimsenin beyan ve tasaddi ve
mteehhirlerden bir ferdin hal bir ok
.- 10-
mebahisi" hal ve izah (
4
>-!. ....!l
1
;..w) bu nc kitabnni
(buhara) haricinde ( ahat) denilen mahalde (747) de it-
mam maatteessf kendiside bu tarihte vefat etmit
bu mhim eserini ikmal ve bundando-
tadile muvaffak ilimler e mnhasir
2
devrinde
Birinci isimlerini Trk ke
iinde [ Menkubersibni ] gibi; bir
kimse olan bir metni eden ve [ ,J."" J
gibi kendi metni izah eyleyen varJsede bunlar
iinde gibi bir metnin
zerine nc derecei . ehemmiyette olan [ . j ve hatta
ehemmiyeti drdnc derecede kalan [ .::.ti:l' l yazanlar yokturr
iinde ise metincilerden pek ok
ve ve hatta dahi
dan [ metin ve ] ve [ ve ]
diye iki tefrik eyledik.
A
Me6n ve
kelama dair. metin ya
Bey birincisi ( Bey ) dir. Bu zat
zaman itibarile
. kendisi; pederi c ) zatin
. ( Sivrihisar ) cla kendi pederinden tahsil
grdkten sonra (molla yekan)a telmiz ve damat ve bu
zatten akli ve nakli ilimleri istikmal eyleyerek (Sivrihisar ) a
mderris idi; ( )-da vehile (
-11-
sultan Mehmet ) in ilk saltanat devirlerinde Arabistandan bir
alim ve ( sultan Mehmet ) in huzurunda bu zat btn
alimleri idi.
O tarihte pek gen etrafa
olan ( Bey ) i ( Sultan Mehmet ) kendi . huzurunda bu
alimle mbahase ettirmek zere (Sivrihisar). dan
idi. Pek gen ve ayni zamanda birinci
( Menkbers) gibi asker bulunan ( Bey ) l
grnce bu alim giilmekten nefsini men edemedi. Bu alim ile
mbahaseye 9lan ( Bey ) bu alimin kendisine
muhtelif ilimlerden sallere cevap fakat
bu alim ( Bey ) kendisine . mukabeleten
muhtelif mevzulardaki on salin 'hi birine bir cevap ve-
olmakla ( Sultan Mehmet ) fevkalade memnun
ve sevincinden bir ka dafalar yerinden
( Bey ) bu mkafaten ( Bursa ) daki
( Birinci Sultan Mehmet) medresesi tayin olun-
ve bir ok kendisinden istifade etmek maksadile
bu medreseye idilerki, ( Hoca Zade ) ve ( Hayali }
bu en gzidelerinden ve ( Bey ) in muitlerin
den idiler. Bu staz (Bursa) daki medreselerde ve (Edir-
ne ) medreselerinde mderrislik ettikten sonra (Mehmet Sani}
( ) u zaman birinci oldu. (863)de
C ) da vefat
Kendisinin metin yz beyitlik bir, manzu-
medir. Ve beyillerin nun ile bu menzume
( -;.i Bundan ( Mehmet Sani) nin
arzusule ( ) i Acemceye tercme
( Mehmet ) Devrinin Trk
Hmam vede kelame dair metin olanlar-
dan biride (

Kendisi (Sivas)da
dnyaya gelmi ve C ) de ilim tahsil eyle'Ini idi. ( Ke-
lam ) dan metinin < "f.L ... ) dir. ( Gazali )
nin ( ) sini okutmakta iken talebesinden bu
- 1?-
risaleyi ihtisar etmesini kendisinden talep
bunu ihtisara iken iki ihtisar ettikten sonra
asla bir ok ilaveler zam etmek lzumunu. hissederek bu su-
retle bir kitap h usule isede ila ve leri zam eder-
tertibi takip . bu kitaba beraber
gitmek gelen '( o;_l_ .. ) ismi 'kendi kendine
Bu ( .t ..... > isminde . ( ) ye
pek {861) de da vefat

Kemal metin olanlardan 'ikincisi Kemal)
dir. Kendisi ( Zenbilli Ali Efendi ) den sonra
idi ve ( 940 ) de vefat idi.
Kelamdan eser ( '"" . .::;:lL"_./ > dirki bunu yine
kendisi
( Hoca zade ) nin .::.h.: ) mahakemesi zerine bir
dahi
( Kelam ) dan metin ncs
zade ( zade ) diye maruf olan Ahmet
efendidir. Kendisi ( 961, h) de vefat
Yaz m metne < .. ) ismini Bu eserin ta-
grlen yegane Veliyeddin efendi ktpha-
nesinde 2149
Gayet gzel bir arapa ile olan bu aser atideki
vehile ( tL .... zerine tertip
( ma'lem ) mebadiye dair olup drt muh-
tevidir ..
1 !\1-ukaddemeler )
2 Ilmin tarifi 1 cmlesi mteaddit bahisleri
3 Nazar J. ihtiva eylemekdedir.
4 Deliller
( ma'lem ) urouru bunda dahi
drt
1 - Vcut ve adem )
2 Vcudn l her birinde bahisler
3 Mahiyet
4 ve maluliyet
( nc ma'lem ) klliyeyi ihtiva eden bir mu-
kaddemeyi ve alideki
Kemiyyet
2 Ktyfiyet
3 eyn
( Drdnc ma'lem ) Cevherleri beyan eder.
( ma'lem ) olup .
muhtevidir.
1 - Zati bariye ait olup atideki mebhasi
a - Zat1 bariyi ispat [ hudus ve imkan tariklerile ]
b - Zati barinin
c - Tenzihler.
drt maksatta
2 Zeti barinin
3 Zazi barinin halleri.
4 Zati barinin fiilleri.
5 Zati harinin isimleri.
( ma'lem ) Semiyata mteallik olup iki

- Nbvvet
2 - Mucize
Abdlbakz Arif Mahzen katibi Mehmet eff;ndi bir
zatin slbnden (_ ) da dnyaya
gelen bu zat Rumeli olduktan sonra
(1124) de ) da vdat (Eyp ) de ( Arifiye )
medresesi denilen medreseyi bina .._.;;,.! ... Jl
efendi

kelamdan trke bir metin Kita
mukaddemesinde trkede ehemmiyete bir kelam
syleyen .bu zat eserinin
trke olarak kelam ilki ifade
ediyor. Bu zat bu eserini [Drdnc Sultan Mehmet 1058 - 1104]
sadrJ.azam olan Mustafa emrile
Bu eser meslek zerine olup her me-
nehicleri
14
Birinci meslek vaciblvcude dairdir. menheci
vacip
2 - Vaciblvcdn zatinin sair zatlara mrnasil
3 - Vaciblvcudn vcud zatinin olup
meslek tenzihe. dair olup menheci mtezam-

Zati barinin hirligi
2 Zati barinin zaman ve mekandan mnezzeh
3 Zati barinin mahal
nc meslek zati barinin zatiyesina dair olup
:menheci

2 Kudret
3 Hayat
4 Semi ve basar
5
6 Kelam
Drdnc meslek sem'iyata olup yedi menheci
muhtevidir.
1 Nbvvet mebahisi
2 Peygamberlerin olan ismet
3 Peygamberin nhvvet ve risaleti
4 Melaikenin hakikati
5 Cin ve
6 V eliterin kerametleri
7 Sihir
meslek uhrevi hallere dair olup dokuz menhcci ih-
-tiva eder.
- ve
2 bedenlerden sonraki halleri
3 Kabir suali
4 amal.
5 Mizan
.6 Sirat
15
7 . - Ha kevser
8 - Cennet ve cehennem
9 - ve hilafet
( na'maniye ) sahibi, ( 948 ) de vefat olan
( atuf'i ) namile olan ( Hayrettin efendinin dahi
kelame mtealhk sylenmektedir.
zamanmda bir ok valiliklerde ve
bulunduktan sonra ( Halep ) valisi iken 1218 de mezkur bel-
dede vefat edeu ( Sleyman Feyzi ) dahi
..)j<.il J"- j ) bir. eseri
Buraya kadar zatlar kelama dair metin
Bunlardan bir metne . olanlarda
atide
Hayali
Ahmet) olan bu zat Bursa
( Sultaniye ) sinde mderris bulunan (
Bey ) deri ve kendisinin muidi ol-
idi ( Bey.) in ( nunye ) sini
Bundan kendisinin ( teftazani) nin ( akait} ine
ve ( tecrit )
( 875 ) de ( 33 ) ( Bursa ) da vefat
Ali Kuscu
,
(Alaeddin Ali bin Mehmet)tir. peded (Meh-
met) ( Ulug Bey) in idi. ( [1] ...,.:"?-)i
[Uzun Hasan] (Meh
met Sani - Fatih ) e sefaretle ve bu mnasebetle Fa-
[1] (672) de vefat eden (.s..,;, .:t ) nin :i
metindir. Bu metini ilk defa (726) da vefat eden
( G.. .:t) serb etmistir.
\.:::i _. '
[vefat 746] dahi bu metini edenlerdendirki
zerine in namile .maruf olar
pek ( Ali ) dahi bu metini ettikten sonn;
(r./'c. .r;) ve (Ali namile yad.

(J>-.rtb) ismi olup (1310) da (Bom
bay) da
16 -
( ) a hicret (879) da (Istanbul)
da vefat
Ekmelddin
Bayburti
( Tecrit ) i edenlerden biride (Bayburt)
lu ( Mehmet inbi Ahmet )
hur alimdir. Bu zat (711) de (-Bayburt) ta
dnyaya ve tahsil ( Halep ) ( Kahire ) ye git-
ve burada ( 786) de. vefat (Hi- .
daye ) yide .
bin kutlu

tercim ei hali . zikredilen ( H-
mam ) ( Msayere) sini eden Kutlu
( Hmam) ken-
disine en merbut olan talebesindan idi. ( 802 ) de ve
( 879 ) de ( ) da vefat Kendisinin eserleri
de
*
* *
evvel olan trk
( ) lu ( Js:. .:r. ... ) nin < ._, L.:! namile maruf olan ka-
sidesini pek ok zatlar Trke ve Arapa
gibi bu Trkeye tercme
edenler ve bu Arapa kasiaeyi trkemize
nazmeil tercme eyleynler dahi
( ) { Mehmet ) ve ( Buhara ) (
Halil ) ve ( Antakya ) ( Mehmet bin Ahmet ) bu kasideyi
Arapea gibi ( Firuz Abadi ) nin
hur ( Kamus) nu trkemize eviren efendi) bu ka-
sideyi dahi trkemize ve Arapaya
cidden olan bu zat eserinin mukaddemesinde
vehile en byk kelam ilmine ve
. en ok bu ilimle ve eylemi idi.
(Ahmet efendi 1215 h vcucle
bu tercme ve ( J JW'c:.v-) ver-
idi .
. ( nc Murat ) emrile ( Sadettin ) bu
- 17-
ayni vezun ve ayni kafiye ile trkeye selis bir surette terc
me _
. Yukarida zikredilen ( Bey ) in (ot;; ) sinide ilk defa
olarak eden (Jl:>-> den- sonra Arapa ve Trke edenler
_
( Byk Efendi ) namile maruf olan Mehmet bin Ha
Ban - vafat 1154
( Kazabat) Ahmet efendi- vefat 1163.
( Kars ) ( Davut bin Mehmet ) ki iptida 158 h, de Trke
ve bilahare h, de Aarapa
( Kilis ) li -Osman efendi - vefat 168 ki bu
( h ) de ( ) olan_ zade Mehmet
:Esat efendi bir' zat trkeye
Mustafk Behcet efendi [ trke ] .
Bu kasideyi dahi bir zat; nazmen trkemize
Camii dahilindeki ( V eliyddin efendi ) ktphanesinde
2098 (Hayali ) mevcuttur.
Bunlardan ( SS h ) de Yedikule mahal-
lesinde dnyaya ve ( 1134 h ) de vefat olan (Fa
iz Halil afendi ) bir zat dahi bu kasideyi
he idisede beyti ve
bilahare kendisinin bir zat bunu itmam ile
( 1 h ) de ( Reva n ) seferi ser askeri ( Revan ) da vefat
-eden ( Damat Mehmet ) mahdumu olup ( Ali
narnma ithaf idi. Bu camii dahilin
deki Veliyddin efendi ktphanesinde mevcut olup
( 2101 ) dir.
B
ve
(Tecrid)i sylenilmit
idi.
biri (?) bu zerine (Seydi
2
- 18 -.
in tedris edilmesin
olmakla bu zerine . ?ir
ok ve talikatlar
Bu fatih alimlerinden (Hsameddin)
[vefat 860] in
Atideki zatlar bu zerine olanlarm

(919)da vefat eden (Samsun} lu Hasan efendi.
( '::!O}Jde eden (Hatip zade) namile maruf Mehmet
bin .. efendi [ l]
(Ahavezn) namile yadedilen Muhiddin Mehmet [vefat 904}
(Dimetoka)li vefat (929)
(926) da vefat eden (Hsameddin Hseyin) efendi.
(Vefai} denilen Mehmet bin Mahmut [vefat 940].
de vefat eden zade.
(957) de vefat eden Berdai)
(978) de vefat eden Mehmet)
(999) da vefat eden bin Abdlkerim)
Adudeddin vefat 756] in zerine [Seydi
vefat 816] in dahi bir
ok kimseler ki bu sahiplerinden

886 da vefat eden (Hasan elebi)
de vefat eden (Alaatlin Ali Tusi) ki bunun (Fatih) in
emrile ( Gazali) nin tehafutlfelasifesile n bu-
nu reddi eden (zahiresi) dahi
(893) da (Bursa) mfts iken vefat eden (Hoca zade) nin
de emrile eserleri muhac
kemesi > ; " ..
. bey) da oglu (Sinan vefat 891} . .
senede vefat (Hasanibrii Abdssamed)
(973) de vefat eden (Salih bin . . '
: , ... ' ... -
(l] (Acem Sinan) denilen Yusuf Sinaneddin efendi de bunu redden ..
bir (ibnilmu'id; dahi Hatip telhis .

- 19-
(982) de vefat eden Emir zade Abdrrahman ve
aairedir.
(900), de katledilen (Molla Ltfi) nin bu erhin evailine
talikati Nesefi akaidi zerine (Sadettini Teftazani) nin
dahi bir ok kimseler
ki dahi
Fatih devri alimlerinden Seyyd Ahmet ibni Abdullah
[Kestli vefat 901]
Ve ismi geen hayalidir ki bunun zerine dahi
efendi. Ve (979)da (orlu) da vefat eden
(Ramazn ve efendi yaz
.
Bu zatlerin ek serisinin hi makasit) ve hi me tali) zer-
lerine dahi iinde [1205] de vefat
etmii olan (Gelenbt vi efendi) dahi ki bu zat
(me sahibi zerine Celal Devani
(908
Bunlarpan son zamanlarda ki zatlardan (Harput) lu
(Abdllatif efendi) (Ismail Hakk. efendi) ve saire
gibi muhtelif zatlar (Kelam) a dair eserler
M. eddin
Darlfnun ilahiyat fakltesi kelam tarihi mderrisi