SISTEMAS DE ECUACINS LINEAIS

ECUACIN LINEAL CON n INCGNITAS

Unha ecuacin con n incgnitas, x1, x2,..., xn dise que lineal se se pode escribir da forma: a1 x1+ a2 x2+... +an xn=b
EXEMPLO Unha ecuacin lineal con tres incgnitas 3 x y + 2z = 8 onde ai, i=1,2,...,n; e son os coeficientes da ecuacin. b e o termo independente.

Unha solucin dunha ecuacin lineal con n incgnitas ser unha sucesin de n nmeros reais: s1, s2, ..., sn tales que substitur x1 por s1, x2 por s2,..., xn por sn na ecuacin, se verifique a igualdade.
EXEMPLOS Unha solucin da ecuacin dada no exemplo anterior : x=3, y=1 e z=0. Outra solucin x=0, y=0 e z=4. Esta ecuacin ten un nmero infinito de solucins, pero para dar unha necestase dar tres valores, porque ese o nmero de incgnitas que temos.

SISTEMAS DE m ECUACINS LINEAIS CON n INCGNITAS

Un sistema de m ecuacins lineais con n incgnitas ser do tipo: a11 x1+ a12 x2+... +a1n xn=b1 a21 x1+ a22 x2+... +a2n xn=b2 ... am1 x1+ am2 x2+... +amn xn=bm
EXEMPLO Un sistema de catro ecuacins e tres incgnitas: aij , i=1,2,...,m, j=1,2,...,n; e son os coeficientes do sistema. x1, x2,..., xn son as incgnitas. b1, b2,..., bm e son os termos independentes.

3 x + y 2z = 8 x + y + z = 5 = 0 x 3y y + z = 2

Unha solucin dun sistema de m ecuacins lineais con n incgnitas ser unha sucesin de n nmeros reais: s1, s2, ..., sn tales que substitur x1 por s1, x2 por s2,..., xn por sn en todas e cada unha das ecuacins, sexan certas tdalas igualdades.
EXEMPLO Unha solucin do sistema anterior x=3, y=1 e z=1. Non ten mis.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

CLASIFICACIN DUN S. E. L. SEGUNDO O SEU NMERO DE SOLUCINS

Se un sistema de ecuacins lineais ten algunha solucin diremos que compatible, en caso contrario diremos que incompatible. Se un S.E.L. ten algunha solucin, s poden darse dous casos: Ou ten unha nica solucin ou ben ten infinitas solucins. Un S.E.L. que ten unha nica solucin dise que compatible determinado, mentres que se ten infinitas solucins dise que compatible indeterminado. Tamn podes ver a clasificacin no seguinte esquema: nica : compatible determinado con solucin S.E.L. infinitas : compatible indeterminado sen solucin : incompatible
EXEMPLOS O sistema formado pola ecuacin

3 x y + 2z = 8

compatible

indeterminado.

3 x + y 2z = 8 x + y + z = 5 compatible determinado. O sistema = 0 x 3y y + z = 2

O sistema

x + y = 0 incompatible. x + y = 2

SISTEMAS HOMOXNEOS
Os sistemas homoxneos son aqueles nos que os termos independentes son todos cero. A sa caracterstica principal que sempre son compatibles: unha solucin sempre a formada por ceros (solucin trivial).

NOTACIN MATRICIAL DUN S.E.L.

a11 a12 a a A= 21 22 # # a m1 am2 " a1n x1 " a2n x matriz dos coeficientes, X= 2 matriz columna das # # # " amn xn

Se chamamos

b1 b incgnitas e B= 2 matriz columna dos termos independentes, entn podemos escribir o # b m

sistema de ecuacins con notacin matricial da seguinte maneira:

AX=B
EXEMPLO O sistema do exemplo anterior pdese escribir as:

1 2 8 3 x 1 1 5 1 y = 1 3 0 0 z 0 2 1 1

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

NOTACIN VECTORIAL DUN S.E.L.

Se chamamos C1, C2,..., Cn s vectores columna da matriz dos coeficientes e B vector columna dos termos independentes podemos escribi-lo sistema con notacin vectorial as: x1C1+ x2C2+...+ xnCn=B
EXEMPLOS O sistema do exemplo anterior poderase escribir as: x(3,1,1,0) + y(1,1,3,1) + z(2,1,0,1) = (8,5,0,2)

x y=3 O sistema 3 x + y = 1 pdese escribir con notacin vectorial as: x + y = 1

x(1,3,1) + y(1,1,1) = (3,1,1) Facendo o desenrolo desta igualdade vectorial obtemos o sistema de partida. Se o escribsemos con notacin matricial:

1 1 3 x 3 1 = 1 1 1 y 1
Facendo o producto indicado e igualando matrices chegamos sistema de partida.

SISTEMAS EQUIVALENTES
Dous ou mis sistemas de ecuacins dise que son equivalentes se teen exactamente as mesmas solucins. Podemos conseguir un sistema equivalente a un dado se a unha ecuacin lle sumamos ou restamos unha combinacin lineal das ecuacins que forman o sistema. Este proceso pdese repetir as veces que se queira e ir cambiando as outras ecuacins. (Esta a propiedade empregada para resolver sistemas utilizando o mtodo de reduccin.)
EXEMPLOS

x + 3 y = 5 Os sistemas de ec. lineais 2 x + y = 0

x y=3 e 3 x + y = 1 son equivalentes, x + y = 1

xa que os dous teen como nica solucin: x=1, y=2. Se aplicamos o coecido mtodo de reduccin para resolver o sistema:

x + 3 y = 5 poderamos facer os seguintes pasos: 2 x + y = 0

2E1 E1E2 E1/5 E2E1

y = 2 x + 3 y = 5 2 x + 6 y = 10 5 y = 10 2 x + y = 0 2x + y = 0 2 x + y = 0 2 x + y = 0
E2/2 E1E2

x = 1 y = 2 y = 2 que un sistema equivalente inicial e que y = 2 2 x = 2 x = 1

realmente non resulta moi complicado resolver.
Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

DISCUSIN DUN S.E.L.: Teorema de Rouch-Frbenius

Dado un sistema de ecuacins lineais: a11 x1+ a12 x2+... +a1n xn=b1 a21 x1+ a22 x2+... +a2n xn=b2 ... am1 x1+ am2 x2+... +amn xn=bm
a11 a12 a a se chamamos A= 21 22 # # a m1 am2
" a1n a11 a12 " a1n a " a2n " a2n a matriz dos coeficientes e A*= 21 22 # # # # # # " amn am1 am2 " amn matriz dos coeficientes ampliada coa columna dos termos independentes, verifcase que:

b1 b2 # bm

O sistema de ecuacins lineais compatible rango de A=rango de A* Ademais: Se rangA=rangA*=n (no de incgnitas) o sistema ten solucin nica. (S.C.D.) Se rangA=rangA*=r<n o sistema ten infinitas solucins (S.C.I.) que virn dadas en funcin de nr parmetros.
DEMOSTRACIN

Se chamamos C1, C2,..., Cn s vectores columna da matriz A e B vector columna dos termos independentes podemos escribir o sistema con notacin vectorial as: x1C1+ x2C2+...+ xnCn=B
Se o sistema ten solucin rangA=rangA*

Se o sistema ten solucin existen s1, s2,..., sn tales que s1C1+ s2C2+...+ snCn=B o vector B combinacin lineal dos vectores C1, C2,... e Cn O rango de A non aumenta engadirlle a columna B, polo tanto rangA=rangA*.
Se rangA=rangA* o sistema ten solucin

Se rangA=rangA* o rango de A non aumenta engadirlle a columna B o vector B combinacin lineal dos vectores C1, C2,... e Cn existen s1, s2,..., sn tales que s1C1+ s2C2+...+ snCn=B s1, s2,..., sn ser unha solucin do sistema. Se rangA=rangA*=n (nmero de incgnitas) os n vectores columna C1, C2,... e Cn son linearmente independentes B pdese escribir de maneira nica como combinacin lineal dos vectores columna a solucin nica. Se rangA=rangA*=r<n (nmero de incgnitas) os n vectores columna C1, C2,... e Cn son linearmente dependentes B poderase escribir de infinitas maneiras como combinacin lineal de C1, C2,... e Cn e polo tanto o sistema ter infinitas solucins. A Regra de Cramer indicaranos que estas solucins pdense expresar en funcin de nr parmetros.
EXEMPLO

O sistema 3 x + y = 1

x y=3 x + y = 1
1 1
1 1 =2; 1

ten solucin nica porque rangA=rangA*=2.

rangA= rang 3

rangA*rangA sempre!, xa que o menor distinto de 0 que temos en A tamn o teremos en A*. Neste caso rangA*=3 |A*|0, pero como |A*|=0 rangA*=2.
Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

RESOLUCIN DUN S.E.L.: Regra de Cramer

Consideremos un sistema de n ecuacins lineais con n incgnitas e que tea solucin nica, o que equivalente a que detA0, sendo A a matriz dos coeficientes do sistema. Este tipo de sistemas dise que son de Cramer. Se chamamos C1, C2,... e Cn s vectores columna da matriz A e chamamos B vector columna dos termos independentes entn podemos calcular a solucin do sistema as:
no lugar i

xi=
DEMOSTRACIN

det ( C1 ,C2 ,..,B ,..,C n ) det A

i=1,2,...,n

Substitumos a columna Ci pola columna B na matriz A

Podemos escribir o sistema con notacin vectorial as: x1C1+ x2C2+...+ xnCn=B det (C1, C2,..,B,..,Cn) = det (C1, C2,.., x1C1+ x2C2+...+ xnCn,..,Cn) =
i B

=det(C1, C2,.., x1C1,..,Cn)+det(C1, C2,.., x2C2,..,Cn)+ ... +det(C1, C2,.., xiCi,..,Cn)+ ...+det(C1, C2,.., xnCn,..,Cn)=
i i i i

= det(C1, C2,.., xiCi,..,Cn) = xi det(C1, C2,..,Ci,..,Cn) = xi det A, de onde deducimos que: xi =

EXEMPLOS Resolve, utilizando a Regra de Cramer, o sistema A=

det ( C1 ,C 2 ,..,B ,..,C n ) det A

i=1,2,...,n

x + 3 y = 5 . 2 x + y = 0

1 3 , detA=5 0 rangA = rangA*= 2 = nmero de incgnitas 2 1

o sistema ten solucin nica.

O rango de A* 2 porque sempre maior ou igual que o rango de A e neste caso non pode ser maior porque s ten das filas.

Aplicando a Regra de Cramer:

5 3
x=

1 5
=1, y=

0 1 5

0 5

=2.

x + y + z = 5 = 0. Resolve, utilizando a Regra de Cramer, o sistema x 3 y y+z=2

A= 1

1 0

3 0 , 1 1

1 1

detA=30 rangA=rangA*= 3 = nmero de incgnitas

o sistema ten solucin nica.

O rango de A* 3 porque sempre maior ou igual que o rango de A e neste caso non pode ser maior porque s ten tres filas.

Aplicando a Regra de Cramer:

5 1 1 1 5 1 1 1 5 0 3 0 2 1 1 1 0 0 0 2 1 1 3 0 0 1 2

x=

9 =3, 3

y=

3 =1, 3

z=

3 =1 3

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

APLICACIN DA REGRA DE CRAMER RESOLUCIN DE SISTEMAS COMPATIBLES.

En principio a Regra de Cramer s lla podemos aplicar a sistemas compatibles determinados que tean igual nmero de ecuacins que de incgnitas. Imos ver como se pode aplicar para resolver calquera sistema de m ecuacins lineais con n incgnitas que sexa compatible. Se o sistema compatible debe verificarse que rangA=rangA*=r, este valor r deber ser menor ou igual que m (nmero de ecuacins) e menor ou igual que n (nmero de incgnitas). Se rangA=r entn existe un menor de orde r en A que distinto de 0. Resolver o sistema inicial equivalente a resolver o sistema que resulta de quedarnos s coas r ecuacins implicadas nese menor de orde r distinto de 0 que hai en A. Para poder aplicar a Regra de Cramer deberamos quedar tamn con r incgnitas. O que facemos quedarnos coas r incgnitas implicadas nese famoso menor, pasando as restantes (nr) incgnitas s termos independentes en cada unha das ecuacins considerndoas como parmetros. Finalmente, expresaremos as solucins das n incgnitas cambiando esas nr incgnitas por outros tantos parmetros.
EXEMPLO Discute e resolve o seguinte sistema de ecuacins lineais:

x + 2y z = 1 2 x y + 2z = 6 3 x + y + z = 7 x 3 y + 3z = 5 1 2 1 2 1 2 matriz dos coeficientes A= e a matriz 3 1 1 1 3 3 2 1 1 1 2 6 1 1 7 3 3 5

Consideramos a

ampliada A*=
Rango de A?

1 2 3 1

1 2 1 2 1 2 3 1 1 1 3 3

2 1 1 2

=30 existe un menor de orde 2 en A que

distinto de cero o rango de A maior ou igual a 2. Ser 3 se existe algn menor de orde 3 distinto de 0 (mis de 3 non pode ser porque o nmero de columnas de A 3). Basta con comprobar como son os seguintes menores:

2 1 2 =0 1
(non chega con que este sexa 0, hai que mirar tamn o seguinte menor)

2 1 3 1 1 2 1 1 3

2 1 2 =0 non hai ningn menor de orde 3 en A que sexa distinto 3

de 0 e polo tanto podemos afirmar que rangA=2.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

Rango de A*? Sabemos xa que rangA*2, pois o menor de orde 2 distinto de 0 que hai en A tamn o temos en A*. Neste caso bastar con comprobar como son os menores de orde 3 que podemos formar engadindo elementos da columna dos termos independentes a ese menor de orde 2:

2 1 1 1 2 1

1 7

2 1 2 3 3

1 6 =0 rangA*=2, pois se tdolos menores 5

6 =0 e 1

de orde 3 son cero tamn o sern todos os de orde superior (pensa no desenrolo dun determinante polos elementos dunha lia). Chegamos a conclusin de que rangA=rangA*=2<3 (nmero de incgnitas) O sistema compatible indeterminado e as infinitas solucins podermolas dar en funcin de 1 parmetro. O sistema inicial equivalente (ten as mesmas solucins) que o sistema formado polas ecuacins implicadas nese menor distinto de 0 que nos d o rango:

x + 2y z = 1 2 x y + 2z = 6

e para resolver este sistema facemos a seguinte

transformacin: Quedmonos coas incgnitas implicadas nese menor e pasamos a outra segundo membro considerndoa un parmetro. Neste caso quedamos coa y e coa z e facemos x=:

2y z = 1 Este xa un sistema que se lle pode aplicar a Regra y + 2z = 6 2

de Cramer:

1
y=

1 2
=

6 2 2 3 1 3

2 2 + 6 2 8 4 8 4 = = 3 3 3 3

12 4 + 1 13 5 13 5 = = 3 3 3 3 x = 8 4 As pois, as solucins do sistema inicial sern: y = 3 3 13 5 ; R z = 3 3

z=

1 6 2

UNHA solucin deste sistema x=2, y=0 e z=1, que se consegue cando lle damos o valor 2 parmetro . A aparencia das solucins pode variar se consideramos outro menor na matriz A, (cousa que evidentemente podemos facer sempre que tamn sexa distinto de 0), sen embargo as solucins van ser exactamente as mesmas. Por exemplo, neste caso tamn poderamos dar as solucins as:

x = 2 + 3 y = 4 z = 1 5; R
Sendo as, a solucin que escribamos antes consegumola para =0. Podes comprobar que calquera solucin que obteas dunha forma tamn a podes obter da outra.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

MTODO DE GAUSS OU DE REDUCCIN PARA A RESOLUCIN (E DISCUSIN) DE SISTEMAS DE ECUACINS LINEAIS.

Este mtodo que utilizaremos para resolver sistemas de ecuacins lineais unha xeneralizacin do mtodo de reduccin xa estudiado en cursos anteriores (tamn ser un mtodo vlido para discutir un sistema, porque se pode aplicar a calquera sistema). Como xa sabes, basase nas transformacins que podemos efectuar nas ecuacins dun sistema para que o novo sistema obtido sexa equivalente de partida. As transformacins que nos permiten obter sistemas equivalentes son as seguintes: 1. Se nun sistema se multiplica unha ecuacin por un nmero distinto de 0, resulta un sistema equivalente primeiro.
2.

Se nun sistema de ecuacins se despexa nunha ecuacin unha incgnita e se substite nas demais ecuacins, o sistema formado pola ecuacin resolta e as demais obtidas pola substitucin equivalente inicial.

Se varias ecuacins se multiplican por nmeros non nulos e se suman, obtense outra ecuacin que se di que combinacin lineal das anteriores.
3.

Se nun sistema de ecuacins lineais se elimina ou se engade unha ecuacin que sexa combinacin lineal das demais, obtense un sistema equivalente dado. Se cambimo-la orde de das ou mis ecuacins as solucins seguirn sendo as mesmas.

4.

Veremos a aplicacin deste mtodo con exemplos. O que si novo, que, gracias notacin matricial, s traballaremos cos coeficientes e cos termos independentes do sistema.
EXEMPLO

3 x y + 2z = 5 Resolve o sistema x + 2 y z = 0 2 x 3 y + z = 3
Consideramos a matriz

3 1 2 5 2 1 0 1 2 3 1 3

sobre

ela

faremos

as

transformacins, tendo en conta que s podemos facer operacins coas filas, que son as que representan as ecuacins.
3E2 E1 E3 2E2 E3 + E2 E3 /(2)

2 5 3 1 2 5 3 1 2 5 3 1 2 1 0 0 7 5 5 0 7 5 5 1 2 3 1 3 3 3 0 2 2 0 7 0
E1 2E3 E2 5E3 E2 /7 E1 +E2

2 5 3 1 0 3 3 1 0 3 3 0 0 3 3 1 7 5 5 0 7 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1
E1 /3

1 0 0 1 0 1 0 0 SOLUCIN: x=1, y=0, z=1 (Sist. comp. determinado) 0 0 1 1 S.C.D.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

EXEMPLO

3 x y + 2z = 5 Resolve o sistema x + 2 y z = 0 2 x 3 y + 3z = 3
Consideramos a matriz

3 1 2 5 2 1 0 1 2 3 3 3

sobre

ela

faremos

as

transformacins:
3E2 E1 E3 2E2 E3 + E2

2 5 3 1 2 5 3 1 2 5 3 1 2 1 0 0 7 5 5 0 7 5 5 1 2 3 3 3 5 3 0 0 2 0 7 0
Neste caso temos un sistema incompatible.
S.I. ECUACIN IMPOSIBLE

Non ten solucin. EXEMPLO

3 x y + 2z = 5 Resolve o sistema x + 2 y z = 0 2 x 3 y + 3z = 5
Consideramos a matriz

3 1 2 5 2 1 0 1 2 3 3 5

sobre

ela

faremos

as

transformacins:
3E2 E1 E3 2E2 E3 + E2 Suprimimos E3

2 5 3 1 2 5 3 1 2 5 3 1 2 1 0 0 7 5 5 0 7 5 5 1 2 3 3 5 5 5 0 0 0 0 7 0
Quedamos con das incgnitas que estean implicadas nun menor de orde 2 que sexa distinto de 0, pasando a outra segundo membro coma un parmetro.

ECUACIN QUE NON NOS D INFORMACIN

E2 /7 E1 +E2

3 1 5 2 2 5 3 1 5 2 3 1 0 1 5 + 5 7 5 5 0 7 5 + 5 0 7 7
E1 /3

3 0 30 9 1 0 10 3 7 7 7 7 0 1 5 + 5 0 1 5 + 5 7 7 7 7
3 7

SOLUCINS: x= 10 7

, y=

5 7

+5 , z= sendo . 7
S.C.I.

(Sistema compatible indeterminado) Ten infinitas solucins.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

EXERCICIO RESOLTO (DISCUSIN E RESOLUCIN DE SISTEMAS DE EC. LINEAIS CUN PARMETRO) 1.

Discute e resolve, segundo os valores do parmetro m, o seguinte sistema de ecuacins lineais: 2 x + y m z = 1 2 x + y + 3z = m + 3 m x + (m + 1) y + m z = 1

Para cada valor de m temos un sistema de ecuacins, trtase de discutir e resolver estes sistemas en funcin do valor do parmetro m.

2 1 m Consideramos a matriz dos coeficientes A= 2 1 3 m m + 1 m 2 1 m 1 1 3 m + 3 e a matriz ampliada A*= 2 m m + 1 m 1

Para discutir os sistemas calculamos o rango de cada unha destas matrices, que normalmente estar en funcin de m:

rangA
Procuramos atopar en A un menor de orde 2 que sexa distinto de 0 e se posible que non dependa de m (simplificaramos os razoamentos). Vemos que non posible atopar un menor de orde 2 que poda ser distinto de 0 e no que non apareza m. Consideramos pois outros menores de orde 2:

2 3

m m

=2m3m=m que ser igual a 0 s se m=0, pero podemos observar que para

m=0 hai outros menores de orde 2 que si son distintos de 0, por exemplo

1 m 1 3

que se anula s se m=3. Polo tanto podemos afirmar que calquera que sexa o valor de m o rango de A ser maior ou igual a 2. Vexamos en que casos igual a 3. O rango de A ser igual a 3 se e s se detA0.

2 1 m detA=det 2 1 3 =2m+3m2m22m+m22m6m6=m25m6 m m + 1 m
detA=0 m25m6=0 m=

5 25 24 5 1 3 . = = 2 2 2

Deste resultado deducimos que se m=3 ou m=2 entn rangA=2, mentres que se m3 e m2 entn rangA=3.

rangA*
Sabemos que rangA*rangA, xa que o menor de orde h distinto de 0 que teamos en A tamn o teremos en A*. Para os valores de m que fan que o rango de A sexa 3 tamn ser 3 o rango de A*, xa que neste caso non pode ser mis por ter A* s 3 filas. S temos dbidas sobre o rango de A* se m=3 ou m=2, estudiamos as estes dous casos de forma particular:

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

10

Para m=3:

Neste caso A= 2

3 2 1 3 1 1 3 e A*= 2 1 3 0 3 2 3 3 2 3 1 2 3 3 3
=30. Para ver cal o

Un menor de orde 2 distinto de 0 na matriz A*

rango de A* bastar con ver o que ocorre cos menores de orde 3 que se poden formar orlando este menor de orde 2 que distinto de 0. O nico que ten algo novo con respecto que hai en A o que se obtn se orlamos coa columna correspondente s termos independentes, dicir:

2 3 0 =30 existe en A* un menor de orde 3 que distinto de 0 3 3 1

rangA*=3 cando m=3. (Os menores de orde 4 non existen). Entn para m=3 temos que rangA=2 rangA*=3 o sistema incompatible. Esto tamn fcil de ver se nos fixamos nas das primeiras filas da matriz A*, que representan das ecuacins que son claramente incompatibles. Para m=2:

1 2 2 2 1 2 1 Neste caso A= 2 1 3 e A*= 2 1 3 1 2 1 2 2 1 2 1

Un menor de orde 2 distinto de 0 na matriz A*

1 2 1 3

=10. Razoando igual que no

caso anterior vemos que s necesario comprobar que sucede co seguinte menor:

1 3 1 = 0 (a primeira e a terceira fila son proporcionais) na matriz A* non 1 2 1

existe ningn menor de orde 3 que sexa distinto de 0 rangA*=2 se m=2. Entn para m=2 temos que rangA=rangA*=2 < 3 (nmero de incgnitas) o sistema compatible indeterminado (as solucins virn dadas en funcin dun s parmetro). En resumo: Se m3 e m2 o sistema compatible determinado (solucin nica). Se m=3 o sistema incompatible (non ten solucin). Se m=2 o sistema compatible indeterminado (ten infinitas solucins).

Evidentemente, s podemos resolver un sistema se compatible. As pois: Se m3 e m2 : Cada un dos sistemas que temos ten unha nica solucin que normal que depende do valor que tea m. Para calcular a solucin aplicamos a Regra de Cramer:

1 1 m 1 3 m+3 1 m +1 m m3 5m2 9m 6 (m + 2) (m2 + 3m + 3) m2 + 3m + 3 = = = x= ( m + 3) ( m + 2) ( m + 2) ( m + 3) m+3 m2 5m 6

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

11

2 m

1 m 3 m
=

2 m+3
y=

m2 5m 6

m3 + 5m2 + 9m + 6 ( m + 2) ( m2 + 3m + 3) m2 + 3m + 3 = = (m + 3) ( m + 2) ( m + 2) ( m + 3) m+3

2 2
z=

1 m+3

m m +1 1 m2 4 m 4 ( m + 2) ( m + 2) m+2 = = = 2 + + ( m + 3 ) ( m + 2 ) ( m 2 ) ( m 3 ) m +3 m 5m 6
Se m=2 :

2 x + y + 2 z = 1 Para este valor temos o sistema 2 x + y + 3z = 1 . Para resolvelo podemos 2 x y 2 z = 1

quedarnos coas 2 ecuacins implicadas no menor de orde 2 que temos en A que distinto de 0 (as das primeiras), que o mesmo que dicir que este sistema equivalente seguinte:

2 x + y + 2z = 1 2 x + y + 3z = 1
Para poder aplicar a Regra de Cramer temos que ter igual nmero de ecuacins que de incgnitas, quedamos coas das implicadas nese famoso menor: y e z, pasando a outra segundo membro no que acta coma un parmetro:

y + 2z = 1 2 y + 3z = 1 2
Aplicando neste caso a Regra de Cramer:

y=

1 2 2 1 2 3 1 1 1 2 1 1 2 1

=12

z=

=0
TRES

Temos que ter en conta que o sistema que estamos resolvendo ten polo tanto as solucins deste sistema sern:

incgnitas,

x = y = 1 2 z = 0;

Dndolle valores a obtemos solucins do sistema. Para obtelas todas habera que darlle tdolos valores reais. Veremos mis adiante que estas solucins correspndense cos puntos dunha recta no espacio.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

12

EXERCICIOS PROPOSTOS 1.
Discute e resolve, segundo os valores do parmetro m o sistema: xz=1 my+3z=2 4x+ ymz=1 Discute, segundo os valores dos parmetros a e b o seguinte sistema: x+ayaz=3 axy+az=2 axy+ z=b e reslveo cando sexa indeterminado. Discute, segundo os valores de a e b e resolve, cando sexa posible, o sistema: 3xy+2z=1 x+4y+z=b 2 x 5 y + a z = 2 Discute e resolve, segundo o valor do parmetro a, o sistema: (1+a) x + y + z = 1 x + (1+a) y + z = 1+a x + y + (1+a) z = 1+a2 Determina para que valores do parmetro a, o sistema: xay+az=a x+ay+z=1 x+y+az=a ten mis dunha solucin e dar, neste caso, unha interpretacin xeomtrica das solucins. Discute e resolve, segundo os valores do parmetro a, o seguinte sistema: ax+y+z=1 x+ay+z=a x + y + a z = a2 Discute segundo o valor do parmetro a o seguinte sistema: 7x+ayz=4 4 a x 2 y + (a1) z = a 5 x (2a1) y 3 z = 3 Reslveo para a=1. Estudia a compatibilidade do seguinte sistema de ecuacins lineais, segundo os valores do parmetro k. x+kyz=1 2x+ykz=2 xyz=k1 Discute e resolve o seguinte sistema segundo os valores de , interpretando xeometricamente o resultado. 2 x + y z = 4 ( 6 ) y + 3 z = 0 ( + 1 ) x + 2 y = 3

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

13

10.

Discute e resolve o seguinte sistema segundo os valores de , interpretando xeometricamente o resultado. x+y+2z=0 x+yz=2 3 x + y + z = 2 Discute e resolve, cando sexa posible, o seguinte sistema segundo os valores de . x+y+z=4 x+3y+z=5 x+y+z=4 Discute e resolve, cando sexa posible, o seguinte sistema segundo os valores de . x+y+z=+2 x+y+z=3 x+y+z=3 Resolve, utilizando o mtodo de Gauss, o seguinte sistema e interpretar xeometricamente o resultado. x3yz=1 x+5y+3z=3 x+y+z=1 3x+7y+5z=5 Calcula para que o seguinte sistema sexa compatible, e reslveo: x+y+z = 2 x + 2y 3z = 8 x y z = 1 x y + z = 2
x+y =1 ty + z = 0 , calcula t, de xeito que: x + (1 + t )y + tz = t + 1

11.

12.

13.

14.

15.

Dado o sistema de ecuacins lineais: a) b) c)

o sistema tea solucin nica o sistema tea infinitas solucins o sistema non tea solucin.

16.

Escribe, para cada caso, un sistema que tea por solucin: x = 1+ x = 1 + 3 y = 1 b) a) y = + z 1 3 = + z = 2 + 2 t 4 =

x = 1 + + y = 2 + - + z = - t = 1 + u = 1 + + 2 x = 3 4t y = 2+ t z = 1 t

c)

x= y = z = 1 + +

d)

e)

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

14

SOLUCINS
1. Se m=1 ou m=3 trtase dun Sistema Incompatible.
m2 m + 5 x = 2 m 4m + 3 2m 17 Se m 1 e m 3 un Sistema Compatible Determinado, que ten por solucin y = . 2 m 4m + 3 3m + 2 z = 2 m 4m + 3

2. Se a 1 e a 1 o rang(A) = rang(A*) = n de incgnitas S.C.D.

Se a = 1 e b = 3 Se a = 1 e b 3 Se a = 1 e b 3 Se a = 1 e b = 3

S.C.I. e as solucins son: x=5/2, y=1/2 +, z=, S.I. S.I. S.C.I. e as solucins son: x = 1/2 ; y = 5/2; z=;

3. Se a 1 rang A = rang A* = 3 =n incgnitas S.C.D. :

x=

ab + 4a 10b + 23 13a 13

y=

3 ab a 4b + 4 13 a 13

z=

b3 a 1

Se a=1 b 3 rangA < rangA* S.I. b = 3 rangA = rangA* = 2 < 3 = n S.C.I. : x = 7 9 ; 13 13 y= 8 13 13 ; z = ; R

4. Se a 0 e a 3 rang A = rang A* = 3 S.C.D. A solucin ven dada por:

x=

a2 + 2a a+3 x = 1 Se a = 0 S.C.I. : x+y+z = 1 y = z =

a a+3
y=

3 a+3

z=

,R

Se a = 3 , o rango da matriz dos coeficientes e o da ampliada son distintos, logo S.I.

5. Se a= 1 x+yz = 1 S.C.I. con solucins: x = 1++; y = ; z = ; , . Os tres planos

crtanse nun punto. Se a 1, o sistema compatible determinado, e casualmente a solucin non depende do valor de a : x = 0; y = 0; z = 1; os tres planos crtanse nun punto.

6. Xa que det A=a33a+2, se a 1 e a 2 cmprese que rang A = rang A* = 3 = n S.C.D.

A solucin :

x=

(a + 1) a+2

y=

1 a+2

z=

(a + 1)2
a+2

Se a = 1, S.C.I. : x+y+z = 1 x = 1; y = ; z = ; , . Se a = 2 S.I.

7. Posto que det A=3(13a210a+13) nunca se anula , o sistema compatible determinado,

independentemente do valor de a. No caso a = 1, a solucin x=1/2; y=1/6; z=1/3;

8. Se k = 1, S.I.. Se k = 2, S.C.I., con solucins: x=1+; y=0; z=; ; Se k 1 e k 2, S.C.D.

de solucin:

x=k

y=

k2 k +1

z=

2k 1 k +1

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

15

9. Se 5, e 3 S.C.D. e a solucin x =

3 +3

y=

3( + 2) +3

z=

(6 )( + 2) , este
+3

o punto que teen en comn os tres planos. Se =3, S.I., logo os tres planos non teen nada en comn; e no caso en que =5, S.C.I. e as solucins son: x= 1 /2 ; y=3; z=; ., dicir os tres planos determinan unha recta.

10. Para os casos nos que 2 e 2 , o rango das das matrices coincide co n de incgnitas, logo un
S.C.D. e a solucin x =

2 +2

y=

2 +2

z=

2 ; dicir os tres planos crtanse nun +2

punto. Se =2,os tres planos non teen nada en comn, un S.I.; Se =2, os tres planos determinan unha recta, un S.C.I. que ten por solucin x=3; y=5; z=; .

11. Neste caso, se =3 S.I. ; se =1 S.C.I. sendo a solucin x=7/2 t; y= 1 /2; z=t; t pero se
1 e 3 trtase dun S.C.D. : x =

1 3

y=

1 3

z=

5 11 . 3

12. Se =1 S.C.I.: x= 3, y=; z=; , . Noutro caso ( 1) un S.C.D., con solucin:

x=5+3; y=2; z=3.

13. Utilizando o mtodo de Gauss, podemos proceder da seguinte forma:

1 1 1 3 3 1 1 1 3 5 3 3 0 8 0 4 1 1 1 7 5 5 0 4 1 1 4 4 1 3 1 1 0 2 1 1 2 2 2 2

1 1 x = 2 2 t 1 1 y = t 2 2 z=t

14. Este sistema s compatible no caso de que =2, e sendo as, a solucin x=1; y=2; z=1. 15. a) Para que tea solucin nica t 1 e t 0. (A solucin : x=z=t/t1, e y=1/1t).
b) O sistema ten infinitas solucins cando t=0 ( x=1; y=; z=0; ) c) O sistema resulta incompatible no caso de que t=1.

x 1 y 1 16. a) Obtmolo considerando que rang z 1 t

1 1 = 1 ; desta condicin obts tres ecuacins : (debes ter 3 4 x + y = 2 en conta que existen mis sistemas con esa solucin) 3 x z = 2 4 x t = 4

b) Neste caso obteremos s unha ecuacin: 3x5y+4z=11 c) Igual que no apartado anterior o rango da matriz debe ser 2, logo : x+yz=1

x 1 y2 d) Debe cumprirse que rang z t +1 u 1

sistema que ten a solucin dada:

1 1 1 0 0

1 0 1 1 1 0 = 3 , e obteo das ecuacins que conformarn o 0 1 1 2

x + 4 y 5 z 2u = 7 yt z = 3 x + 4 y = 11 x 4 z = 1

e) Un dos sistemas que ten a solucin dada pode ser:

Sistemas de Ecuacins Lineais (MATEMTICAS 2)

16