Me mollëzat e gishtave duhet të kryeni lëvizje rrethore, poshtë-

ORARI I VIZITAVE PËR ZBULIMIN E

GUNGËZAT E GJIRIT
Selami
lartë, apo lëvizje kah dhe nga thimthi sipas ilustrimeve vijuese: SHKAKTARËT E RËNDOMTË DHE GJETJET SHOQËRUESE
HERSHËM TË KANCERIT TË GJIRIT GJATË VETËKONTROLLIMIT TË GJINJVE Dr.sc.
ani
Sylejm

T
SIMPTOMAT KRYESORE

R I
TEMPERATURE-ETHE
GROPEZAT NE GJINJ

I
Shumë shoqata botërore për luftë kundër kancerit
Ø

J
DHEMBJE E GJIRIT
DHE NDJESHMERI
ERITEMA-SKUQJE

RRITJE E NYJEVE

G
të gjirit ofrojnë ca këshilla për orarin e vizitave.

PORTOKALLIT
NGA THIMTHI

E
Orari i vizitave ka një renditje të caktuar dhe varet

E THIMTHIT
Ø

TËRHEQJA
RRJEDHJE
LIMFATIKE

LËKURA E

T
në radhë të parë prej moshës së gruas dhe të

JE
dhënave anamnestike. SËMUNDJET

D
Me vetëkontrollimin e gjinjve fillohet nga mosha 20-
Ø

N
Orientimi i vetëkontrollimit të gjirit duhet të ketë një rregull
Ø ADENOFIBROMA
vjeçare, një herë në muaj, nga dita e 5-të deri në

U
të caktuar: në drejtim të rrotullimit të akrepave të orës ose

S ËM
ditën e 10-të të ciklit menstrual, më së miri në ditën ABSCESI AREOLAR
në formë të kuadrateve. I GJËNDRËS
Vetëkontrollimin mundohemi ta lehtësojmë duke e ndarë
Ø e fundit të gjakderdhjeve menstruale.
gjirin në ¼ ose kuadrate, siç janë: kuadrati i sipërm i brend- ABSCESI AKUT g
Nga mosha 25-vjeçare propozohet të bëhet vizitë
Ø
I GJIRIT ORB
IS Pub
lishin

shëm, i sipërm i jashtëm, i poshtëm i brendshëm dhe i

poshtëm i jashtëm. klinike dhe ultrasonografike (ultrazë) një herë në
ABSCESI KRONIK
Është me rëndësi që kuadratet të paramendohen si sirtarë
Ø vit. Edhe këto vizita bëhen nga dita e 5-të deri në I GJIRIT
të një vitrine. Do të mund rregullohet shumë më mirë një ditën e 10-të të ciklit menstrual.
vitrinë nëse ajo nis të rregullohet sirtar për sirtar, sesa kur KANCERI I GJIRIT
bëhen të gjithë përnjëherë.
Mamografia bazike nga mosha 40-vjeçare.
Ø
SËMUNDJA FIBRO-
Veprimi i tretë: në fund gruaja kontrollon edhe regjionin e
Ø Ka shoqata që rekomandojnë moshën 35-vjeçare
Ø
CISTIKE E GJIRIT
nënsqetullës dhe rrjedhjet eventuale nga thimthat. për mamografinë bazike te pacientet me
Pasi të ketë përfunduar vetëkontrollimi i gjirit të majtë, fi-
Ø DUKT EKTAZIA
anamnezë të ngarkuar. E GJIRIT
llohet në atë mënyrë sipas renditjes së njëjtë edhe
vetëkontrollimi i gjirit të djathtë. Disa të tjera propozojnë që kjo të bëhet në moshën
Ø
MASTITI
Lidhur me çfarëdo ndryshimesh eventuale që hasen gjatë
Ø 38-vjeçare.
vetëkontrollimit, gruaja duhet të drejtohet te mjeku. Nëse kjo mamografi është negative, atëherë me
Ø SËMUNDJA PAXHET
mamografitë e tjera vazhdohet në moshën 40- Fletëpalosjen e përgatiti:
VETËKONTROLLIMI I GJINJVE NËN DUSH
vjeçare. PhD Selami Sylejmani, MD “Në luftë kundër kancerit të gjirit,
Nga mosha 40–50-vjeçare, nëse nuk ka
Ø
shikuar nga aspekti i të arriturave më
Meqenëse disa ndryshime hetohen më lehtë kur lëkura
Ø Doktor i shkencave të mjekësisë, të mëdha dobiprurëse, besohet se
është e lagur dhe e lyer me sapun, anamnezë të ngarkuar në familje, vizita specialist për gjinekologji dhe obstetrikë, është shumë më e rëndësishme të
rekomandohet vetëkontrollimi nën ultrasonografike propozohet të kryhet një herë në ultrasonist në lëmin e gjinekologjisë, mësohen gratë si t’i kontrollojnë vetë
dush gjatë larjes. Kryhet në mënyrë obstetrikës dhe sëmundjeve të gjirit gjinjtë (me anë të vetëkontrollimit),
të njëjtë si gjatë vetëkontrollimit në vit. Ndërsa mamografia çdo 2 vjet.
Lektor: Prof.dr. Sadri Fetiu, Ilustrimet: Arbnor Morina sesa të mësohen mjekët për mënyrën e
pozitë të shtrirë dhe sipas radhës së Nga mosha 50 – 70-vjeçare, vizita ultrasonografike
Ø
Redaktor teknik: Tahir Hoxha, Botues: “ORBIS” Prizren kontrollit të gjinjve, meqë duhet pasur
njëjtë. duhet bërë çdo 6 muaj, ndërsa mamografia një parasysh se mbi 90% e ndryshimeve
Gjatë vetëkontrollimit të gjinjve nën
Ø Librin “SËMUNDJET E GJIRIT” mund ta porositni
herë në vit. malinje në gji i zbulojnë vetë gratë.”
dush është më së miri që dora me të në tel. 044 78 12 03 ose online: www.orbisbooks.eu
cilën bëhet vetëkontrollimi të jetë me Pas moshës 70-vjeçare vizita ultrasonografike dhe
Ø
sapun, sepse rrëshqet më lehtë dhe mamografike propozohet të bëhet sipas nevojës FLETËPALOSJA SHPËRNDAHET FALAS
Sponsor: www.ginekos.com CD Haagensen,
në këtë mënyrë preken ose hetohen apo propozimit të mjekut përkatës. Tel. 044 11 99 00, 049 11 99 00 • Email: selami.sylejmani@gmail.com kirurg i famshëm amerikan (1900-1990)
më mirë ndryshimet eventuale.
 GJATË VETËKONTROLLIMIT
NDRYSHIME
GUNGA
NË LËKURË
THIMTHI I SKUQJE
FUTUR BRENDA
GROPËZA RRJEDHJE
NGA THIMTHI
Sa më herët të fillojë të bëhet vetëkontrollimi i gjinjve aq
Ø Me mollëza të tre gishtërinjve të shtrirë të dorës së djathtë
më herët mund të zbulohet kanceri i gjirit.
Vetëkontrollimi i gjinjve duhet të fillojë në moshën 20-
Ø Në fillim 1/4 e brendshme e sipërme e pastaj 1/4 brend-
vjeçare.
Qëllimi i vetëkontrollit të gjinjve është që gruaja të mësojë
Ø me në gjirin e majtë.
ndërtimin normal të gjinjve të saj. Duke e njohur formën,
madhësinë dhe ndërtimin normal të gjinjve, ajo do t’i hetojë
më lehtë në të ardhmen ndryshimet eventuale dhe do të
mund t’i ndërmarrë me kohë veprimet e nevojshme të
mëtutjeshme.
Vetëkontrollimi i gjinjve duhet të kryhet një herë në muaj,
Ø jashtme.
përafërsisht çdo muaj në të njëjtën kohë. Është më së miri
të bëhet në mëngjes ose në mbrëmje.
Gratë me cikël të rregullt menstrual duhet ta bëjnë
Ø
vetëkontrollimin e gjinjve nga dita e 5-të deri ditën e 10-të
të ciklit menstrual.
Megjithatë, këshillohet që të bëhet rutinë vetëkontrollimi i
Ø në rastin me duar
gjinjve në ditën e fundit të ciklit menstrual. Kjo periudhë
është e përshtatshme edhe për ekzaminimin mamografik,
si edhe për ekzaminim ultrasonografik.
Gratë në periudhën e menopauzës (pa cikël menstrual),
Ø vendosen pas
vetëkontrollimin e gjinjve e bëjnë një herë në muaj dhe atë
gjithmonë në datën e njëjtë (p.sh. me datën 1 të çdo muaji).
Kohëzgjatja normale e vetëkontrollimit të gjinjve duhet të
Ø mbi kulmet e nyjave të gishtërinjve të dorës, nuk rrëshqet
sillet nga 15-30 minuta.
Vetëkontrollimi i gjinjve kryhet në dy pjesë. Pjesa e parë
Ø
është vështrimi i gjinjve dhe pjesa e dytë është prekja ose
palpimi i gjinjve.
Vetëkontrollimi i gjinjve mund të bëhet para pasqyrës, në
Ø përkushtohet vëmendje e posaçme gjatë pjesës së dytë të
pozitë të shtrirë në një sipërfaqe të fortë dhe nën dush
gjatë larjes.
VETËKONTROLLIMI I GJINJVE ME ANË TË VETËKONTROLLIMI ME ANË TË PREKJES VETËKONTROLLIMI I GJIRIT NË POZITË TË
VËSHTRIMIT - QËNDRIMI PARA PASQYRËS SHTRIRË
Ø
Kryhet në dy mënyra: në pozitë të
Në fillim gruaja duhet të qëndrojë para pasqyrës. shtrirë në një sipërfaqe të rrafshët e të
Veprimi i parë: Gruaja duhet të zhvishet nga beli e lartë
Ø
I vështron gjinjtë duke i vendosur duart në bel. Duhet të për-
Ø fortë dhe nën dush gjatë larjes.
dhe të shtrihet në shpinë.
qëndrohet në ma- Duhet të përdoren dy ose më shumë
Ø
Vendoset një jastëk ose një peshqir i palosur disa herë nën
Ø
dhësinë, formën gishta. Pjesa më e ndjeshme e gish-
shpatullën e majtë.
dhe reliefin e tërinjve janë mollëzat e gishtërinjve.
Shuplaka e majtë ngrihet dhe vendoset pas kokës.
Ø
gjinjve. Duhet pasur kujdes që të mos shtypet
Ø
Të dy gjinjtë
Ø fort gjiri me maje të gishtërinjve ose mos
duhet të jenë të gërvishtet me thonj, sepse këto janë
gabimet më të shpeshta që bëhen gjatë
simetrikë, ndërsa
thimthat në nivel vetëkontrollimit.
të njëjtë. Është me rëndësi që gruaja të mësohet
Ø
Duhet vështruar
Ø të prekë dy lloje ndryshimesh ose dy
se a ka ndonjë ndjesi.
gungë ose Ndjesia e parë që prek janë prekjet e
Ø
ndonjë gropëz. sipërfaqeve të lëmuara dhe të
Vështron pamjen
Ø rrëshqitshme. Në këto raste preken
Ø
dhe ngjyrën e struktura normale dhe u përgjigjen
kontrollohet së pari gjysma e gjirit të majtë.
lëkurës së gjinjve gjëndrave të qumështit dhe kanaleve të
Ø
dhe të thimthave. tyre, eventualisht ndryshimeve cistike
shme e poshtme, duke kërkuar ndryshime të çfarëdo for-
Vështron futjen
Ø beninje. Për ta kuptuar këtë ndjenjë të
brenda të prekjes, me mollëz të gishtit tregues
Veprimi i dytë: Gruaja e lëshon dorën e majtë përreth
Ø
thimthave dhe bëni shtypje dhe lëvizni gishtin mbi syrin
trupit dhe e vazhdon kontrollimin e gjysmës së jashtme të
rrjedhjet e mbyllur. Gjatë lëvizjeve hetohet
gjirit.
eventuale nga ndjenjë e prekjes me rrëshqitje -
Në fillim 1/4 e sipërme e jashtme e pastaj 1/4 e poshtme e
Ø
thimthi. rrëshqet kapaku i syrit mbi bebëzën e
Me duar të
Ø syrit.
Ndjesia e dytë e prekjes gjatë vetëkon-
Ø
lëshuara poshtë
për trupi vështron trollimit të gjinjve është prekja e sipër-
faqeve të forta dhe jo të rrëshqitshme.
dhe analizon
detajet e njëjta si Për ta kuptuar këtë ndjenjë të prekjes,
preket maja e hundës, dhe pastaj pro-
në bel. vohet që lëkura e hundës të lëvizet pa e
Në fund, ngrihen
Ø lëvizur majën e hundës ose preken
duart dhe kulmet e nyjave të gishtërinjve të dorës.
Kjo nuk mund të arrihet, sepse lëkura
kokës, dhe vazh- është e fiksuar për majën e hundës i Gjatë vetëkontrollimit zbatohet prekja me intensitet prej tri
Ø
përcjell edhe lëvizjet e majës së hundës, gjegjësisht lëkura nivelesh: të lehtë (për ndryshimet sipërfaqësore), të
dohet vështrimi
mesëm (për ndryshimet në indet e mesit të gjirit) dhe të
dhe analiza e detajeve të njëjta, të përshkruara si në rastet
me duar në bel dhe me duar të lëshuara për trupi. mbi këto nyja. fortë (për indet e thella të gjirit afër brinjve).
Nëse gjatë vështrimit të gjinjve hetohen çfarëdo
Ø Çdo herë kur bëhet vetëkontrollimi i gjinjve duhet të
Ø
ndryshimesh, duhet që asaj pjese ose atij ndryshimi t’i shënohet data në kalendar.
Në rast se hetohet ndonjë ndryshim gjatë vetëkontrollimit të
Ø
vetëkontrollimit që përfshin prekjen. gjinjve, duhet kërkuar ndihmën e mjekut për ta sqaruar
ndryshimin.