Professional Documents
Culture Documents
Sohoc Thuattoan p1 2937 PDF
Sohoc Thuattoan p1 2937 PDF
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Chng 1.
thut ton
1. nh ngha.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
C th nh ngha thut ton theo nhiu cch khc nhau. y chng ti khng c
nh trnh by cht ch v thut ton nh trong mt gio trnh logic, m s hiu khi
nim thut ton theo mt cch thng thng nht.
Thut ton l mt qui tc , vi nhng d liu ban u cho, tm c li gii sau
mt khong thi gian hu hn.
minh ho cch ghi mt thut ton, cng nh tm hiu cc yu cu ra cho thut
ton, ta xt trn cc v d c th sau y.
Cho n s X[1], X[2],..., X[n], ta cn tm m v j sao cho m=X[j] = max X[k], v j l
1 k n
kn-1, m X[n].
Trn y ta ghi mt thut ton bng ngn ng thng thng. Trong trng hp thut
ton c vit bng ngn ng ca my tnh, ta c mt chng trnh.
Trong thut ton c nhng s liu ban u, c cho trc khi thut ton bt u
lm vic: cc u vo (input). Trong thut ton M, u vo l cc s X[1], X[2],...,
X[n].
Mt thut ton c th c mt hoc nhiu u ra (ouput). Trong thut ton M, cc
u ra l m v j.
C th thy rng thut ton va m t tho mn cc yu cu ca mt thut ton ni
chung, l:
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
D nhin, thi gian lm vic ca my tnh khi chy mt thut ton no khng ch
ph thuc vo thut ton, m cn ph thuc vo my tnh c s dng. V th,
c mt tiu chun chung, ta s o phc tp ca mt thut ton bng s cc php
tnh phi lm khi thc hin thut ton. Khi tin hnh cng mt thut ton, s cc
php tnh phi thc hin cn ph thuc vo c ca bi ton, tc l ln ca u
vo. V th, phc tp ca thut ton s l mt hm s ca ln ca u vo.
Trong nhng ng dng thc tin, chng ta khng cn bit chnh xc hm ny, m ch
cn bit c ca chng, tc l cn c mt c lng tt ca chng.
Khi lm vic, my tnh thng ghi cc ch s bng nhng bng n sng, tt:
bng n sng ch s 1, bng n tt ch s 0. V th thun tin nht l dng h m
c s 2, trong biu din mt s, ta ch cn dng hai k hiu 0 v 1. Mt k hiu
0 hoc 1 c gi l mt bit (vit tt ca ch binary digit). Mt s nguyn n biu
din bi k ch s 1 v 0 dc gi l mt s k-bit. Trong chng tip theo, ta s thy
rng, s t nhin n s l mt s k-bit vi k=[log2n] ( du[ ] k hiu phn nguyn ca
mt s).
2
phc tp ca mt thut ton c o bng s cc php tnh bit. Php tnh bit l
mt php tnh logic hay s hc thc hin trn cc s 1-bit 0 v 1.
c lng phc tp ca thut ton, ta dng khi nim bc O-ln.
nh ngha 1.1: Gi s f(n) v g(n) l hai hm xc nh trn tp hp cc s nguyn
dng. Ta ni f(n) c bc O-ln ca g(n), v vit f(n)=O(g(n)) hoc f=O(g), nu tn
ti mt s C >0 sao cho vi n ln, cc hm f(n) v g(n) u dng, ng thi
f(n) < Cg(n).
V d. 1) Gi s f(n) l a thc;
f(n)=adnd + ad-1nd-1 + ...+a1n+a0,
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
lim
f ( n)
g ( n)
th f=O(g).
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Khi lm vic vi cc thut ton xc sut, ta thng hay phi s dng cc s ngu
nhin. Khi nim chn s ngu nhin cng cn c chnh xc ho. Thng th
ngi ta s dng mt my sn xut s gi ngu nhin no . Tuy nhin, trong
cun sch ny, chng ti khng cp n vn ni trn, m mi ln ni n vic
chn s ngu nhin, ta s hiu l iu thc hin c trn my.
Cng cn lu ngay rng, i vi cc thut ton xc sut, khng th ni n thi
gian tuyt i, m ch c th ni n thi gian hy vng (expected ).
hnh dung c phn no phc tp ca cc thut ton khi lm vic vi
nhng s ln, ta xem bng di y cho khong thi gian cn thit phn tch mt
s nguyn n ra tha s bng thut ton nhanh nht c bit hin nay (ta xem my
tnh s dng vo vic ny c tc 1 triu php tnh trong 1 giy)
S ch s thp phn
Thi gian
50
1,4.1010
3,9 gi
75
9,0.1012
104 ngy
100
2,3.1015
74 nm
200
1,2.1023
3,8.109 nm
300
1,5.1029
4,9.1015 nm
500
1,3.1039
4,2.1025 nm
T bng trn y, ta thy rng, ngay vi mt thut ton di m, thi gian lm vic
vi cc s nguyn ln l qu lu. V th ni chung ngi ta lun c gng tm nhng
thut ton a thc.
L thuyt v phc tp thut ton l mt l thuyt rt phong ph. Trong cun sch
ny, chng ti khng ly mc tiu trnh by l thuyt lm trng tm. c gi quan
tm n l thuyt thut ton c th tm c cc sch trong phn Ti liu tham kho.
Chng 2.
S nguyn
1. Biu din s nguyn v cc php tnh s hc
1.1 H c s.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Tip tc qu trnh , ta c:
Chng ti dnh cho c gi vic chng minh n c dng nh trong pht biu ca nh
l, v biu din l duy nht.
S b ni trong nh l c gi l c s ca biu din. Cc h biu din c s 10 v 2
tng ng c gi l h thp phn v nh phn. Cc h s aj c gi l cc ch s.
V sau ta dng bit ch ch s nh phn.
Nu s nguyn n biu din trong c s b c k ch s, th t chng minh trn, ta c :
bk-1 n bk.
Nh vy s ch s ca n c tnh theo cng thc:
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
2) nhn hoc chia hai s k bit theo qui tc thng thng, ta cn O(k2) php tnh
bit.
Trong nhng thp k gn y, ngi ta tm ra nhng thut ton nhn vi phc tp
b hn nhiu so vi cch nhn thng thng. iu th v l, nu thot nhn th cc
thut ton phc tp hn quy tc nhn thng thng. Tuy nhin, khi lm vic vi
nhng s rt ln, cc thut ton ny cho php thc hin vic nhn hai s vi mt
thi gian b hn hn so vi quy tc thng thng.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Khi ta c:
ab=(22n+2n)A1B1+2n(A1 - A0)+(2n+1)A0B0.
(1.1)
Nh vy, vic nhn hai s a,b 2n bit c a v vic nhn cc s n bit, cng vi
cc php cng, tr v dch chuyn (nhn mt s vi mt lu tha bc n ca 2 c
thc hin bng cch dch s sang tri n v tr).
nh l 2.2. Thut ton 2.1 c phc tp l O(nlog23).
Chng minh. Gi M(n) l s cc php tnh bit ti a cn thit khi thc hin nhn hai
s nguyn n bit bng thut ton 2.1. T cng thc (1.1) ta c:
M(2n) 3M(n)+Cn,
M(2k) c(3k-2k).
T ta c
3c.3log2n=3cnlog23.
nh l c chng minh.
Vi thut ton 2.1, ta thy rng, ngay ch vi cch phn chia n gin s nguyn
thnh hai phn vi s ch s bng nhau, ta nhn c mt thut ton gim ng
k thi gian thc hin php nhn. D nhin, cch phn chia nh vy cn xa vi cch
phn chia ti u.
Ta s chng t rng cch phn chia nh trn c th tng qut ho nhn c
nhng thut ton nhn vi phc tp nh hn nhiu.
Cng nh trc y, ta s k hiu qua M(n) s cc php tnh bit cn thit thc hin
php nhn hai s nguyn n bit. Trc tin, ta chng minh cng thc sau: vi mi s
t nhin n, tn ti thut ton sao cho:
M((r+1)n) (2r+1)M(n)+Cn,
(1.2)
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
a=Ar2rn+...+A12n+A0
b=Br2rn+...+B12n+B0,
W(x)=A(x)B(x)=W2rx2r+...+W1x+W0.
W(x)= ( 1) j W(j)
j=0
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
nh l 2.3. Vi mi >0, tn ti thut ton nhn sao cho s php tnh bit M(n) cn
thit nhn hai s n bit tho mn bt ng thc
M(n)<C( )n1+ ,
vi hng s C( ) no c lp vi n.
Nhn xt. C th chng minh c rng, vi cch chn r tt, ta c thut ton
nhn hai s n-bit sao cho
M(n)=O(nlog2nloglog2n).
2. S nguyn t.
n.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
x
= 1.
log x
n=p1 p2 ...ps=q1q2...qr,
trong pi, qj l cc s nguyn t. Gin c nhng s nguyn t bng nhau c mt
trong hai v, ta c ng thc
pi1pi2...piu=qj1qj2...qjv,,
trong khng c s nguyn t no c mt c hai v. Nh vy, v tri chia ht cho
qj1, v do phi tn ti mt tha s ca tch chia ht cho qj1: iu v l, v y l
tch cc s nguyn t khc vi qj1.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
11
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
... ............
rn-2=rn-1qn-1+rn, 0 rn<rn-1
rn-1=rnqn
qn
rn 1=f2,
r2 r3+ r4 fn-1+fn-2=fn
1 + 5 n-2
) .
2
T bt ng thc b fn+1 ta c:
log10b (n-1)log10(
1+ 5
)>(n-1)/5
2
nh l c chng minh.
H qu 2.6. Gi s a<b, khi s cc php tnh bit cn thit thc hin thut ton
Euclid l O((log2a)3).
12
Tht vy, s php chia phi lm l O(log2a), v mi php chia cn O((log2a)2) php
tnh bit.
Thut ton Euclid, mc d ra i hng nghn nm, vn l thut ton tt nht
tm CLN ca hai s nguyn cho trc! Cho n nm 1967, J.Stein xy dng c
mt thut ton kh thun tin tm CLN trong trng hp cc s cho c vit
di dng nh phn. u im ch yu ca thut ton ny l ta khng cn lm cc
php tnh chia (thc ra ta c lm php chia s chn cho 2, nhng trong c s 2 th
l php dch chuyn s cho sang phi mt v tr). Thut ton da trn nhng nhn
xt n gin sau (xem phn bi tp cui chng):
1) Nu a,b l cc s chn, th (a,b)=2(a/2,b/2).
2) Nu a chn, b l, th (a,b)=(a/2,b).
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Thut ton c m t nh sau ( chng ti dnh phn chng minh cho c gi).
13
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Ed1.(Xut
(0,1,v).
pht).
(u1,u2,u3) (1,0,u),
(v1,v2,v3)
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
15
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
x+y=65.903070.37+2.912285.33+51.921690.24+10.941094.4=3397886480
537140(mod 89403930)
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Trong cc my tnh hin i, vic thc hin nhiu php tnh c tin hnh ng
thi. V th vic s dng nh l Trung Quc v phn d nh trn li cng tin li:
thay cho vic lm cc php tnh vi cc s nguyn ln, ta lm nhiu php tnh ng
thi vi nhng s nguyn b hn. iu gim ng k thi gian tnh ton.
17
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
5. Mt s ng d c bit.
18
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
tc l
ap-1(p-1)! 1(mod p)
6. S gi nguyn t.
19
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Nh vy, kim tra mt s c phi l s nguyn t hay khng, trc tin ta xem n
c l gi nguyn t c s 2 hay khng, sau c th tip tc kim tra i vi cc c
s khc. Tuy nhin, tn ti cc s gi nguyn t vi mi c s, l cc s
Carmichael.
nh ngha 2.16. Hp s nguyn n tho mn bn-1 1(mod n) vi mi s nguyn
dng b sao cho (n,b)=1 c gi l s Carmichael.
V d. S nguyn 561=3.11.17 l mt s Carmichael. Tht vy, nu (b,561)=1 th
(b,3)=(b,11)=(b,17)=1. Theo nh l Fermat b, ta c b2 1(mod 3), b10 1(mod 11),
b16 1(mod 17). Do , vit 560=2.280=10.56=16.35 ta c:
b560=(b2)280 1(mod 3),
20
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
ngha l n l hp s. Mt khc,
21
Cch lm trn y ch p dng c khi cn kim tra nguyn t nhng s khng ln.
i vi nhng s ln, ta c th dng thut ton xc sut da trn nh l sau y:
nh l 2.21. Nu n l mt hp s dng l th tn ti khng qu (n-1)/4 c s b,
1 b n-1, sao cho n tri qua c kim tra Miller i vi cc c s .
nh l trn y c chng minh da vo khi nim ch s m ta khng trnh by
y. c gi no quan tm c th tm c trong[Ro]. Nh nh l 2.21, ta c th kt
lun n l mt hp s nu thy n tri qua kim tra Miller vi hn (n-1)/4 c s. Tuy
nhin, vic kim tra nh th i hi qu nhiu thi gian.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Phn s b/c0 li c th biu din di dng tng t nh vy, v cui cng ta nhn
c:
22
a
= ao +
b
1
a1 +
1
... a n 1 +
1
an
Cch vit nh trn c gi l biu din s hu t a/b di dng phn s lin tc.
n gin k hiu, ta thng dng cch vit a/b=[a0;a1,a2,...,an]. Phn s lin tc
[a0;a1,a2,...,an] c gi l phn s lin tc hu hn.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
1
1
1
+
+...+
+...
a1 + a 2 +
an +
a0 +
1
1
1
+
+...+ .
a1 + a 2 +
an
Ta c:
Ck+1=[a0;a1,a2,...,ak+1]= a 0 +
=[a0;a1,a2,...,ak-1,ak+
1
a k +1
1
1
1
+
+...+
a1 + a 2 +
a k +1
(a k +
) p k 1 + p k 2
a k +1
]=
.
1
(a k +
)q k 1 + q k 2
a k +1
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Ck+1=pk+1/qk+1.
nh l c chng minh.
nh l 2.23. Vi mi k 1, ta c:
pkqk+1-pk-1qk=(-1)k-1.
C1>C3>C5>...
c0<C2<C4>...
C2j+1>C2k, vi mi j,k
lim Ck=x.
Chng minh cc nh l trn (bng quy np) c dnh cho c gi. C th thy
rng, tn gi phn s lin tc ring c gii thch bng nh l trn y.
nh l 2.25. Gi s n l mt s t nhin khng chnh phng v pk,qk l cc phn s
hi t ring ca n . Ta t 0 = n , v cc s k , Qk, Pk c nh ngha theo
cng thc sau:
k = (Pk+ n )/ Qk,
ak=[ k ],
Pk+1=akQk-Pk
Qk+1=(n-Pn+12)Qk
Khi ta c:
pk2-n qk2=(-1)k-1Qk+1.
Chng minh. p dng nh l va chng minh, ta c:
24
n = 0 =[a0;a1,a2,...,ak+1]=
a k +1 p k + p k 1
.
a k +1q k + q k 1
( Pk +1 + n ) p k + Qk +1 p k 1
( Pk +1 + n )q k + Qk +1q k 1
Vy,
nqk+(Pk+1qk+Qk+1qk-1)
n =(Pk+1pk+Qk+1pk-1) +pk n .
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
T suy ra:
nqk= Pk-1pk+ Qk+1pk-1,
pk= Pk+1qk+ Qk+1qk-1.
25
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
26
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
ek3k+ek-13k-1+...+e13+e0,
2.5. Chng minh rng, mi s thc R, 0 <1 u c th biu din duy nht
di dng c s b
= c j / b j , 0 cj b-1,
j =1
2.7. a) Chng minh rng mi s nguyn dng n u c biu din Cantor duy nht
di dng sau:
n=amm!+am-1(m-1)!+...+a22!+a11!.
27
b) Chng minh rng c th nhn hai ma trn vung cp hai m ch cn 7 php nhn,
nu s dng ng nht thc sau y:
a11
a 21
a12 b11
a 22 b21
b12
=
b22
a 11 b11 + a 12 b 21
x + ( a 21 + a 22 )( b12 b11 ) + ( a 11 + a 12 a 21 a 22 ) b 22
+ b 22 )
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
2.18. Chng minh rng nu a,m nguyn t cng nhau th tn ti nghch o m mod b.
2.19. Cho a,b,c,m l cc s nguyn, m dng. Gi s d l CLN ca c v m. Khi ,
nu ac bc(mod m) th a b(mod m/d).
2.20. Gi s r1, r2,...,rm l mt h thng d y modulo m, a l mt s nguyn,
nguyn t cng nhau vi m, b l s nguyn tu . Chng minh rng ar1+b, ar2+b ,...,
arm+b cng l mt h y cc thng d modulo m
2.21. Gi s a b(mod mj), j=1,2,..., k, trong mj l cc s nguyn t cng nhau
tng cp. Chng minh rng a b(mod m1m2...mk).
2.22. Cho p l s nguyn t. Chng minh rng a2 1(mod p) khi v ch khi
a 1(mod p).
2.23. Chng minh rng vi mi s nguyn khng m m,n v mi s nguyn a>1, ta
c
(am-1, an-1)=a(m,n)-1.
28
2(a / 2,b / 2)
(a,b)=
(a / 2, b)
(a b, b)
nu a = b
nu a , b ch n
nu a ch n, b l
nu a , b l
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
2.30. Cho b,m l cc s nguyn nguyn t cng nhau, a,c l cc s nguyn dng.
Chng minh rng, nu ba 1(mod m), bc 1(mod m) v d=(a,c) th bd 1(mod m).
2.31. Cho p l s nguyn t, p|bm-1. Chng minh rng, hoc p|bd-1 vi d no l
c thc s ca m (khc m), hoc d 1(mod m). Nu p>2, m l th trong trng hp
sau, ta c p 1(mod 2n).
2.32. p dng bi tp trn phn tch ra tha s cc s 211-1=2047, 213-1=8191,
312-1=531440, 235-1=34355738367.
2.33. Tm phn s lin tc ca cc s
2 , 3,
5, (1+ 5 )/2.
e=[2;1,2,1,1,4,1,1,6,1,1,8,...]
29
Cc php ton s hc ( php cng [+], php tr [-], php nhn [*], php chia [/],
php lu tha [^], khai cn bc hai [sqrt(.)],...) c vit v thc hin theo th t
quen bit.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Lun lun ghi nh rng cui dng lnh phi l du chm phy (;) hoc du (:). Mun
thc hin dng lnh no th phi a con tr v dng lnh (sau du chm phy) v
nhn phm [Enter]. Hy thc hin cc dng lnh theo ng trnh t trc sau, v mt
s tnh ton trong cc bc sau c th yu cu kt qu t cc bc trc.
kim tra mt s n c phi l s nguyn t hay khng ta thc hin lnh nh sau:
[>isprime(n);
False
[> gcd(157940,78800);
20
30
[>ifactor(n);
Sau du (;) n phm Enter th vic phn tch n ra tha s nguyn t s c thc
hin v s c ngay kt qu.
Th d: Phn tch s 122333444455555666666777777788888888999999999 ra tha
s nguyn t.
[>
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
ifactor(122333444455555666666777777788888888999999999);
(3)(12241913785205210313897506033112067347143)(3331)
Ta cng c th dng lnh trn kim tra xem mt s n c phi l s nguyn t hay
khng
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s hin ra kt qu phn tch n ra tha s
nguyn t. Nu n l hp s v c dng n=q1q2...qk, trong qj l cc s nguyn t
khc nhau th thc hin tip bc kim tra th 2. Nu khng th c th khng nh n
khng phi l s Carmichael.
Bc 2:. Thc hin cc php tnh chia (n-1):(qj-1), ta thc hin bng dng lnh sau:
[>(n-1)/(qj-1);
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s hin ra kt qu thng ca php chia.
Nu vi mi j=1,2, ..., k cc thng tm c l cc s nguyn th ta khng nh n l
s Carmichael, nu khng th tr li khng phi.
Th d 1: S 6601 c phi l s Carmichael hay khng?
31
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Vy 6601 l s Carmichael.
(2)(3)
[>(6-1)/(2-1);
[>(6-1)/(3-1);
5
2
(3)2(5)
32
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
[>isprime(561);
false
Vy 561 l s gi nguyn t c s 2.
Th d 2: S 12241913785205210313897506033112067347143 c phi l s gi
nguyn t c s 8 hay khng?
[>ispime(12241913785205210313897506033112067347143);
true
S 12241913785205210313897506033112067347143 l mt s nguyn t. Do
12241913785205210313897506033112067347143 khng phi l s gi nguyn t
c s 8.
Th d 3: S 326 c phi l s gi nguyn t c s 3 hay khng?
false
33
[>isprime(n);
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s hin ra s phn tch ca n-1 v ta thu
c kt qu c dng n-1=2st, trong s l s nguyn dng, t l s nguyn dng
l.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
false
(2)(3)(11)(31)
34
3+
7+
15 +
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
1+
292 +
1+
1
1+...
Th d: Biu din di dng phn s lin tc theo cch vit n gin vi 100 ch
s biu din.
[3,7,15,1,292,1,1,1,2,1,3,1,14,2,1,1,2,2,2,2,1,84,2,1,1,
15,3,13,1,4,2,6,6,99,1,2,2,6,3,5,1,1,6,8,1,7,1,2,3,7,1,
2,1,1,12,1,1,1,3,1,1,8,1,1,2,1,6,1,1,5,2,2,3,1,2,4,4,16,
1,161,45,1,22,1,2,2,1,4,1,2,24,1,2,1,3,1,2,1,1,10,2,...]
3. Biu din s n di dng phn s lin tc theo chu k tun hon, ta dng lnh:
[>cfrac(n,periodic);
Th d: Biu din 31/2 di dng phn s lin tc theo chu k tun hon.
1+
1+
2+
1+
1
2 +...
35
4. Biu din s n di dng phn s lin tc theo chu k tun hon n gin, ta dng
lnh:
[>cfrac (n,'periodic','quotients');
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s xut hin s biu din
Bc 2: Tnh phn s hi t th k
[> nthconver(cf,k);
cf : = 2 +
1+
2+
1+
1+
4+
1+
1+
6+
[> nthconver(cf,5);
36
1
1+...
87
32
Nh vy, phn s hi t th 5 ca e l
87
.
32
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s hin ln mt dng kt qu. Ch rng
kt qu a ra trn mn hnh c vit theo th t ngc li.
Th d 1: i s 24564 t c s 10 sang c s 6.
[>convert(24564,base,6);
[0, 2, 4, 5, 0, 3]
Vy ta c s l (305420)6.
[>L:=convert(45676,base,6):
[>subs(10=A,11=B,12=C,13=D,14=E,L);
[1, 0, 8, D]
Vy ta c s l (D801)15.
Sau du (;) n phm Enter trn mn hnh s hin ln mt dng kt qu. Ch rng
kt qu a ra trn mn hnh c vit theo th t ngc li.
Th d: i s 305420 trong c s 6 sang c s 10.
37
[> convert([0,2,4,5,0,3],base,6,10);
[4, 6, 5, 4, 2]
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
Vy ta c kt qu l (24564)10
38
Chng 3
Cc hm s hc
Khi nghin cu cc s nguyn, ta thng lm vic vi cc i lng nh: s cc c
ca mt s nguyn t cho trc, tng cc c ca n, tng cc lu tha bc k ca cc
c,... Ngoi nhng v d cn c rt nhiu hm s hc quan trng khc. Trong
chng ny, ta ch xt s qua mt vi hm quan trng. Phn ln ca chng c
ginh cho hm Euler, l mt trong nhng hm s hc quan trng nht.
V
V
n
n
M
M
a
a
tth
h
..C
C
o
o
m
m
1. nh ngha.
2. Phi hm Euler.
39