Letrsi Sesioni I

Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

KUJDES! MOS DMTO BARKODIN

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

BARKODI

REPUBLIKA E SHQIPRIS
MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCS
AGJENCIA QENDRORE E VLERSIMIT T ARRITJEVE T NXNSVE

PROVIMI I MATURS SHTETRORE 2008

SESIONI

(I DETYRUAR)

VARIANTI
E hn, 9 qershor 2008

Ora 10.00

Lnda: Letrsi

Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Udhzime pr nxnsin
Testi sht i ndar n dy pjes: n proz dhe n poezi.
Testi n total ka 25 pyetje.
N t dy pjest ka krkesa me zgjedhje dhe me zhvillim. N krkesat me zgjedhje rretho
vetm shkronjn prbri prgjigjes s sakt, ndrsa pr krkesat me zhvillim sht dhn
hapsira e nevojshme pr t shkruar prgjigjen.
Koha pr zhvillimin e krkesave t testit sht 2 or e 30 minuta.
Pikt pr seciln krkes jan dhn prbri saj.
Pr prdorim nga komisioni i vlersimit
1

9a

9b

10a

10b

11a

11b

11c

12

13a

13b

13c

13d

14

15

16

17

18

19

20a

20b

20c

21a

21b

21c

21d

22a

22b

23

24a

24b

25

Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt

Totali i pikve

KOMISIONI I VLERSIMIT
1........Antar
2. ......Antar

____________________________________________________________________________
AVA
1
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

PJESA I
Mitrush Kuteli
Rin Katerinz,
(Fragment)

Aq fort e deshi Kirollo Katerinzn, sa desh ta bnte moll ta mbante n gji.

- do deshe t bhesh ti, o im zot?
- Qipariz, o vasha ime.
- Edhe un driz e bardh
Sa t lumtur ishin q t dy! Rrinin mbi gur t varrit e u dukej sikur bridhnin npr qiell, ne
zonja Hn, ne Kashta e zotit Kumtr e m tej, mal mbi mal e fush mbi fush.
Von fort Kirolloi hapi gojn e foli:
- Si do q ta lidhim besn, moj ftujza ime? A vjen ti n at jet, a t vij un ktun?
- Rin- Katerinza rrinte e mejtuar.
Vshtronte hnn lart, ujrat posht, bar e pem rreth e rrotull
Kaq bukuri anemban, o zot i madh! - Si t ndahesh nga kjo bot?
E meq ish muaji maj e meq ish shoshur q lart nj re udhtare, sdi se nga vinte nj er e
mbl unapi-kaq e mbl, sa t bnte t mbyllje syt. Tjetr gj m t mbl as q ka, prve
vdekjes.
- Tink- tink-tink! Nj zile prtej, ciu-ciu! Nj shpesh npr gjum, fsh-fsh, era npr flet.
Edhe Kirolloi si ruspi bukur, aty pran.
Foli trimi:
- Atje ku jam un, muaji maj ska t sosur, jargavani se shkund lulen, shpesi ska t
ikur. Atje jo vetm dheri, po edhe qielli sht yni, ngjitemi e zbresim mbi krah
fluturash t bardha, vem e vijm e gazi ska t sosur, n jetn e jets!
Foli vasha:
- Nuk e di si sht atje, o im zot, se as syri m ka par, as kmba m ka shkelur. Po se
ma thua ti, ska se qysh mos t jet e bukur. Dhe un
N at ast ku vendosej jeta pr ktej a pr andej, m u ngrit nga flett nj kng shpesi kaq
e mbl, kaq zotronjse, sa edhe vet Kirolloi q kish dgjuar shpest-mjeshtr, prtej,
mbajti veshin edhe dgjoi.
Rin- Katerinza duke dgjuar filomeln, hodhi nj sy nga varri i hapur, ku duhej t hynte s
bashku me Kirolloin, pr t zbritur tej, shrmtiu sa kumboi vendi i gjith edhe iu afrua m
fort kurmit t t zot.
Ish e ngroht nata e muajit maj, po m i ngroht kurmi i Rin Katerinzs.
Shkopsiti gjirin q ta rrah era.
Dhe udi e zotit ish gjiri i saj.
Er ftoi e mjalt blete!
Iu derdhn flokzat mbi supe. Flokza t arta mbi supe si bora.
U drodh Kirolloi, i vdekuri nga kaq bukuri. Anoi kryet e puthi flokt, mbeti pastaj i mekur
midis dy botsh.
-Prse dridhesh ftujz e bardh?
-Nga e ftohta, o im zot.
Po e ftohta q e bnte vashn t dridhej nuk ish tjetr, po e ftoht e varrit t hapur. E si i
pushtoi mesin me krahn e majt, e si i anoi kryet n kraharuar, i foli:
- Pr ktu ta lidhim besn, o im zot!
Dhe u ngrit edhe lidhn besn, aty ne varri i sms, ndn dritn e zonjs Hn.
E askush sduhej t dinte besn e martess s tyre!
Kjo ishte e lidhura q lidhen.
Dora e s vdekurs u kmbeu unazat.
____________________________________________________________________________
AVA
2
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

Filomela u kndoi mbi krye.

Zonja Hn u dshmoi bashkimin.
Dhe kur zonja Hn u dshmonte bashkimin pr jetn e jets, Rin-Katerinza m tu gjend e
veshur me ncilon nusrie, me linj t lind e me kraht t mndafsht.
Trndafil t bardh mban n krye.
Me ar e me argjend ish qndisur krez e saj, me ar e me argjend kraht, me ar e me argjend
ncilona.
E gjelbr sht fleta e dhrizs, i gjelbr sht bari i prillit, po m i gjelbr villusi i krezs s
Rin- Katerinzs
Dhe ish e bukur si m e bukura Fat.
Dhe mbetn burr e grua; ajo e gjall, ai i vdekur
E m skish helm Rin-Katerinza!
As fjala e njerks-neprk nuk e bnte t lotoj. Se shpirtin e kish plot me gazin e netve t
Kirolloit.
Pr pyetjet 1-7 rretho vetm shkronjn q i prgjigjet alternativs s sakt.
1. Vet Kuteli, kt krijim e quante:
A)
B)
C)
D)

tregim.
ngjarje.
rrfenj.
prrall.

2. Midis ngjarjes dhe lexuesit, autori luan rolin e:

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

rrfyesit.
konstatuesit.
vlersuesit.
ndrmjetsit.

3. Informacioni q na jep pyetja retorike Si t ndahesh nga kjo bot?, shpreh:

1 pik
A) dshirn e Rins pr t qen n botn tjetr.
B) dilemn e saj pr t zgjedhur midis dy botve.
C) pendesn pr fjaln q i kishte dhn Kirolloit.
D) aftsin pr t gjykuar bukurin e natyrs.
4. far ideje t krijon koha artistike e rrfimit?
A)
B)
C)
D)

Iden e s ardhmes.
Iden e tejkohsis.
Iden e s shkuars.
Iden e t sotmes.

5. Subjekti i ksaj proze, ka n qendr mjedisin:

A)
B)
C)
D)

1 pik

e
e
e
e

1 pik

nj bote tjetr.
fshatit shqiptar.
nj vendi t huaj.
nj familjeje shqiptare.

____________________________________________________________________________
AVA
3
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

6. Lidhja e veant q krijohet midis Rins e Kirolloit (midis t gjallit dhe t vdekurit),
ngjason m shum me lidhjen midis personazheve:
1 pik
A)
B)
C)
D)

Kostandin dhe Doruntin.

Halil dhe Tanush.
Helen dhe Parid.
Romeo dhe Zhuljet.

7. Dshmitart q marrin pjes n martesn e Rins me Kirolloin, jan:

A)
B)
C)
D)

1 pik

udhtart e nats.
t gjallt dhe t vdekurit.
t afrmit e Rins.
Zonja Hn dhe mma.

8. Kuteli na jep informacion pr gjendjen shpirtrore t Rins. Ndr t tjera

edhe q ishte e menduar. Shkruaj dy arsye pse Rina rrinte e menduar.

2 pik

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
9. Kirolloi i drejtohet Rins me shum kujdes dhe dashuri. Gjej dy shprehje, t cilat
shrbejn si prov e dashuris dhe kujdesit t Kirolloit ndaj saj.
2 pik
a) ___________________________________
b) ___________________________________
10. Shiko me vmendje fragmentin nga: n at ast ku vendosej jeta, deri te Zonja
Hn u dshmoi bashkimin. Cili sht detaji m i rndsishm ktu?
Pas ksaj, mendo dhe shkruaj nj titull vetm pr kt pjes.
2 pik
a) ________________________________________________________________
b) ________________________________________________________________
11. Kuteli konsiderohet si shkrimtar q u mbshtet dhe e shfrytzoi mjaft folklorin.
Gjej tri elemente folklorik q autori ka prdorur n kt fragment.
3 pik
a) ________________________________________________________________
b) ________________________________________________________________
c) ________________________________________________________________
12. Muaji maj sht shoqrues i gjith ngjarjes. N mnyr autori na jep lidhjen midis
muajit maj dhe Rins? Jep nj shembull pr kt.
2 pik
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
AVA
4
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

13. far domethnie ka pr ty fundi i ngjarjes? Vre veten n pozitn e autorit. far
zgjidhje do ti kishe dhn ngjarjes? Argumento zgjedhjen tnde.
8 pik
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________

Shtjellimi
i ides
(13a)

Organizimi dhe
struktura
(13b)

Stili dhe
origjinaliteti
(13c)

Saktsia gjuhsore
(sintaksa dhe drejtshkrimi)
(13d)

Totali

2 pik

2 pik

2 pik

2 pik

8 pik

13

____________________________________________________________________________
AVA
5
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

PJESA II
Homeri
Knga XXII. Iliada
(Fragment)
Medet. Ja zotat tani m thrresin
Ndr thonjt e vdekjes
Mortjen e zez nuk e kemi larg, po qaset
Dhe skam shptim. Shum koh me shpirt m deshn
Zeusi dhe i biri Feb largshigjetuesi
Dhe dikur, besa, gjithnj zot m dilnin
Tash ora e zez t ma marr shpirtin erdhi,
Por un pa luft a pa lavdi nuk vritem,
Dhe do t kryej nj pun t denj kreshnike,
Q brez pas brezi, ta kujtoj njerzia
Si foli ashtu, palln si arza e nxori,
Q e madhe, e rnd n rrip t mezit varej.
Kular kukzuar iu vrtit Akilit,
Porsi shqiponja q prej teprash maja
Zbret n lndin thik prmes resh t zeza,
Pr t rrmbyer ndonj lepur tfrikshm
A qengj t njom. Ashtu u turr Hektori,
Duke lkundur tmprehtn pall si arza,
Po atij rrmbyeshm iu vrtit dhe Akili,
Q zemra i digjej nga trbimi i egr.
Gjoksin prpara ia mbulonte shqyti
Mjeshtrisht punuar, dhe val-val i dukej
Kaska vetuese katr rrathsh tunxhi
Me katr kreshta ari vezulluese,
Q n maj pran e pran vendosi Efesti.
Si ylli i mbrmjes q shklqen m i bukuri
N mes t nats ndr yjet e qiellit,
Ashtu vetonte maja e heshts tunxhi,
Q dora e fort e Akilit vringllonte,
Duke shartuar zi pr Hektor divin,
Dhe hulumtonte trupin e tij thijshm
Ku mund tia hapte pagn vdekjeprurse.
Armt e bukura tunxhi, q Priamidi
Ia kish rrmbyer kurmit t Patroklit,
Kur prdhunisht ktij ia shkuli shpirtin,
Shtatin vigan ia mbronin prve gryks,
Ku ndahet qafa me t gjrat shpatulla,
E ku m i holl se askund sht filli i jets,
E nzverk pas qafe i doli maja e heshts
Arma mizore tejzat ia kputi
Prve skrfyellit, ende i mbeti
Nj fije zri sa tfliste Akilit,
Gjunjt iu shkrehn dhe u plandos n pluhur.

____________________________________________________________________________
AVA
6
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

Pr pyetjet 14-19 rretho vetm shkronjn q i prgjigjet alternativs s sakt.

14. Vargjet e msiprme karakterizohen nga nota:
A)
B)
C)
D)

lirizmi.
heroizmi.
dramatizmi.
ekzaltimi.

15. Pasioni njerzor q dominon n kt fragment sht:

A)
B)
C)
D)

1 pik

t shtyj ngjarjen drejt fundit.

t mbroj njrin nga personazhet.
t shrbej si sfond pr ngjarjen.
t reflektoj fuqi hyjnore.

17. Procesi i dyluftimit sht prballje midis:

A)
B)
C)
D)

1 pik

dashuria.
dhimbja.
xhelozia.
mria.

16. Ndrhyrja e Zotave n dyluftimin midis Akilit dhe Hektorit, synon:

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

dy personave.
dy ushtrive.
dy grupeve.
dy vendeve.

18. Funksioni i inversionit n vargun: Po atij rrmbyeshm iu vrtit dhe Akili sht:
1 pik
A) t shpjegoj arsyen se prse ndodh veprimi.
B) t krahasoj dy veprime me njri-tjetrin.
C) t tregoj thjesht se far po ndodh.
D) t dalloj m mir veprimin e personazhit.
19. Cili nga pohimet e mposhtme i prshtatet m shum fragmentit?
A)
B)
C)
D)

1 pik

Arsyeja prshkon ndeshjet e mdha.

Dinjiteti duhet t shoqroj fundin e jets.
Dyluftimet plqehen nga njerzit.
Betejat zgjidhin konflikte t vogla.

20. Kush bhet shkak i ktij dueli? Cila sht origjina e Akilit? Po e Hektorit?

3 pik

a) ______________________________________________________________
b) ______________________________________________________________
c) ______________________________________________________________

____________________________________________________________________________
AVA
7
9 qershor 2008

Letrsi Sesioni I
Shkolla e mesme teknike profesionale (3+2) dhe 5 vjeare

Varianti A

_________________________________________________________________________________________________________________

21. Shpjego kuptimin e shprehjeve t mposhtme:

4 pik

a) Zotat tani m thrrasin:__________________________________________

b) Ora e zez: ___________________________________________________
c) Pun e denj kreshnike:__________________________________________
d) Gjunjt iu shkrehn: ____________________________________________
22. Autori sinjalizon se dika do t ndodh q n fillim t fragmentit. Cila sht
fjala e par paralajmruese? far paralajmron ajo?
2 pik
a) fjala: ________________________________________________________
b) paralajmrimi i saj: ______________________________________________
23. Duke u mbshtetur n fragment, shpjego ku qndron forca e Akilit.
Shoqroje figurn e Akilit me dy mbiemra q i shkojn pr shtat natyrs s tij.
3 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
24. Gjej dy krahasime t zgjatura (similituda), me an t t cilave rrfehen momentet,
kur heronjt e fragmentit godasin njri-tjetrin.
2 pik
a) ____________________________________________________________
b) ____________________________________________________________
25. Cili sht opinioni i autorit pr Hektorin, duke u nisur nga fundi i tij? Si vdes
Hektori? Prshkruaj dy tipare t tij, q dalin gjat gjith fragmentit.
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

____________________________________________________________________________
AVA
8
9 qershor 2008