Professional Documents
Culture Documents
unicef ျမန္မာ့သတင္းေထာက္မ်ားလက္စြဲစာေစာင္
unicef ျမန္မာ့သတင္းေထာက္မ်ားလက္စြဲစာေစာင္
owif;ESipfh me,fZif;oifwef;
Ed0k ifbmv? 2004
=refrmhowif;axmufrsm;
vufpGJpmapmif
rmwdum
tydki;f (1) Zmwfvrf;wpfyk'u
f kd }udKwif=yifqif=cif;ESihzf efwD;=cif;
Zmwfvrf;wpfyk'u
f kd }udKwif=yifqif=cif;
1/ 'g owif;vm; ...................................
3
4
Zmwfvrf;wpfyk'u
f kd zefwD;=cif;
1/ awGUqHkar;jref;csufrsm; ............................... 13
2/ a&;om;jcif; ...................................... 17
3/ pma&;aumif;vmapa&;twGuf taxGaxGodaumif;p&mrsm; ........ 19
4/ rdrdudk,frdrd jyefar;oifhaom ar;cGef;rsm; .................... 22
tydki;f (1)
Zmwfvrf;wpfyk'fudk
}udKwif=yifqif=cif;ESihf
zefwD;=cif;
Zmwfvrf;wpfyk'fudk}udKwif=yifqif=cif;
1?
'g owif;vm;?
Zmwfvrf;wpfy'k t
f m; ]]owif;}} jzpfatmif vkyEf ikd af om t&mrsm;udk pm&if;csazmfjyxm;ygonf/
tajccHtcsuftvufrsm;onf tom;ay;azmfjycsuf (0g) owif;aqmif;yg;wpfyk'fudk
a&;om;&mwGifvnf; toHk;jyKtyfaom tcsuftvufrsm;jzpfygonf/ Zmwfvrf;wpfyk'ftm;
a&;om;&ef MunfhIaeonfjzpfvQif aqmif&Guf&rnfhpm&if;udk wpfckcsif; Munfhyg/ yg0ifaom
pm&if;rS ar;cGef;rsm;teuf wpfckESpfckudk ]]tif;}} [k ajzEdkifaeoifhygonf/ Zmwfvrf;aumif;
wpfyk'fwGif ]]tif;}}[k ajzEdkifaom ar;cGef;rSm oHk;ck? odkYr[kwf oHk;ckxuf ydkaeygvdrfhrnf/
udk,hfuk,
d u
f k,
d af r;junfhyg/
1/
omrefvw
l \
Ykd b0rsm;udk xdu
k pd u
dkufcwfrI &dyS govm;/ onfupd u
kd b,fopl w
d 0f ifpm;
ygovJ/ rnfonfah e&mrS vlrnfrQu pdw0f ifpm;ygovJ/ owif;u olw\
Ykd b0rsm;udk
rnfodkY jzpfoGm;aprnfvJ/
2/
3/
4/
5/
6/
tifwdkuftm;wdkufjzpfomG ;cJw
h m [kwyf g&JUvm;/ tkypf rk sm;? odrYk [kwf vly*k Kd vrf sm;Mum;
wGif vIyf&Sm;rIjzpfap? wif;rmrIjzpfap? oabm xm;uGJvGJrIjzpfap jzpfyGm;cJhygovm;/
vQdKU0SufaxGjym;aom udpvm;/ odkYr[kwf onf;xdwf&ifzdkp&m rxdwfomrvefYom
udpr sKd ;vm;/
7/
ajzazsmfrIay;EdkifpGrf;yg&JUvm;/ xdu
k pd u
vlwt
Ykd wGupf w
d 0f ifpm;p&maomfvnf;aumif;?
tysif;ajyp&maomfvnf;aumif;? jyHK;&,fp&maomfvnf;aumif;jzpfaeygovm;/
tydkif; (1) Zmwfvrf;wpfyk'fudk BudKwifjyifqifjcif;ESihf zefwD;jcif;
2?
bm ? ar;cGe;f Bu,
d mwpfcck k yg0ifywfoufaeavh&aSd yonf/ wpfa,mufa,muf Edik o
f mG ;
wm? aooGm;wm? a&mif;vdkufwm? tcdkiftrmajymvdkufwm? wpfckckudk oabmwlvdkufwm
ponfwyYkd ifjzpfonf/ Zmwfvrf;tm; armif;ESiv
f su&f aSd om A[dt
k csut
f csmyifjzpfonf/ xdt
Yk jyif
tjzpftysuu
f bmudq
k v
kd akd eygovJ? bmu t"dutaMumif;udp? odrYk [kwf t"du jyem
vJ? aemuf b,ftqifu
h csucf si;f qufjzpfrmS vJ? jzpfEikd af omtajzawGeYJ &vm'fawGu bmawGvJ
ponfh ar;cGef;rsm;udkvnf; qifhar;Edkifygao;onf/ ]]bm}} [laom tpdwftydkif;um; rnfonfh
owif;Zmwfvrf;rsdK;twGufrqdk yxrpmydk'f? odkYr[kwf tzGifh0gusom tjrJwrf; jzpfaeavh&dS
ayonf/
b,fol ? owif;rsm;xJwiG f vly*k Kd vrf sm;om yg0ifaeonfr[kwaf y/ tkypf rk sm;? tzGUJ tpnf;rsm;?
EdkifiHa&;ygwDrsm;? at*sifpDrsm;? Hk;Xmersm;omru EdkifiHawmfrsm;yif yg0ifaewwfygonf/
xdt
k &mrsm;tm; ]]b,fo}l } [k rnforl nf0gazmfjyay;&mwGif emrnfrQjzifh rNy;D bJ &mxl;? touf?
tcef;u@? aexdkif&ma'oponfwdkYyg yg0iftyfayonf/ ]]b,fol}} [kqdk&m owif;wGif
wdkufdkufywfoufaeorQjzifhomrubJ tqdkygtjzpftysuf\ oufa&mufrIudk cH&olyg yg0if
onfukd rarhygESi/hf w&m;0if H;k Xmeowif;Zmpfjrpfwikd ;f twGuf tqdyk gyk*Kd v\
f emrnf tjynft
h pH?k
&mxl;twdtusEiS w
hf uG aemufxyfar;vdu
k ar;Edik &f ef zke;f eHygwfuykd g &,lxm;oifo
h nfuv
kd nf;
rarhygESi/hf
3?
Zmwfvrf;ubmtajumif;vJ?
4?
A[dpk epfusio
hf ;kH onhEf ikd if rH sm;wGif owif;Zmwfvrf;trsm;pkrmS wm0ef&o
Sd rl sm;? odrYk [kwf w&m;0if
owif;Zmpfjrpfrsm;u ajymonfhtay:wGif tajccHMu&ayonf/ vrf;pOfrsdK;udk rvdkufbJ
pdw0f ifpm;p&mvnf;aumif;? yg;vnf; yg;eyfvo
S nfh enf;vrf;rsm;udk &SmazGazmfxw
k Nf y;D owif;
ZmpfjrpftrsdK;rsKd;ay:wGif tajccHowif;Zmwfvrf;rsm;udka&;yg/
awGUqHk ar;jref;jcif;rsm;jyKvyk &f ef pdwu
f ;l onft
h cg toH;k jyKEikd o
f nfh aqmif&u
G &f rnfph m&if;tjzpf
toHk;jyKEdkifaom owif;ZmpfjrpftcsdKUudk atmufwGif trsdK;tpm;cGJvsuf azmfjyxm;ygonf/
5?
owif;Zmwfvrf;u Edkiif w
H umpHrsm;udk b,fvkdrDEkdiyf govJ?
1/
cdik v
f rkH _ - taMumif;t&mudk aumif;pGmod&x
Sd m;avonfh owif;Zmpfjrpfrsm;udk toH;k jyK
yg/ rdrd\ ar;cGef;twGuf tajzrsm;&vmonfhtcg xdktajzrsm;udk rdrd aocsmem;vnf
oabmaygufatmif vky,
f yl g/ t"du tcsut
f vufrsm;udk aemufxyf owif;Zmpfjrpf
wpfckESifh wdkufqdkifppfaq;yg/ aeYpGJrsm;? trnfemrrsm;ESifh &mxl;tqifhrsm;udk ESpfcg
jyefppfyg/ udef;*Pef;rsm;vnf; rSefuefwdusaeygap/
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f ar;Munfyh g - pmzwfou
l onfowif;Zmwfvrf;udk ,HMk unfomG ;rSmvm;
2/
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd af r;Munfyh g - pmzwfou
l vlawG&UJ toHukd ]]Mum;a,mif}} oGm;rSmvm;
8/
tao;pdwf - owif;tjzpftysuu
f jkd zpfap? owif;Zmwfvrf;wGif t"duyg0ifaeaom
Zmwfaumifrsm;udjk zpfap? ESprf sKd ;pvH;k udjk zpfap pmzwfo\
l pdwx
f w
J iG f yHak y:vmatmif
vkyfyg/ wpfckcktm; rnfodkYcHpm;vdkuf&onfudk okyfay:atmif tmHkig;yg;pvHk;udk
toHk;jyKyg/ toHrsm;? teHYrsm;? tawGUtxdrsm;? t&omrsm;omrubJ ta&mifrsm;? yHk
oPmefrsm;udyk g azmfjyyg/ a,bk,s ajymaeonfrsm;udk ude;f *Pef;rsm;? tcsut
f vuf
rsm;? yHkwdkywfprsm;jzifh tm;jznfhyg/
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd af r;Munfyh g - pmzwfou
l jzpf&yfrsm;? vly*k Kd vrf sm;? ae&mrsm;udk MunfMunf
vifvif jrifoGm;rSmvm;
9/
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd af r;Munfyh g - owif;Zmwfvrf;\ xl;jcm;rIukd pmzwfou
l oabmayguf
oGm;rSmvm;
10/
&Si;f vif;r_ - omrefvNl yed ;f rsm; em;vnfEikd rf nfh pum;vH;k rsm;udk toH;k jyKyg/ 0gusrsm;udk
wdw
k o
kd ma&;yg/ rnforl qdk tvG,w
f ul vdu
k Ef ikd af p&eftvdiYk mS Iyaf xG;aom t,ltq
rsm;udk vG,ful&Sif;vif;acsmarGUaeatmif vkyf,lyg/
6?
10
ae7mrSew
f Gif a7muf&aSd eygap/
owif;tcsut
f vufukd &SmazGonft
h cgrsm;wGif &SmazGa&;tif*sif (search engine) (Oyrm google, yahoo) rSwpfqifh &SmazG&avh &dSygonf/ oufqdkif&m tifwmeufa'o (website)
odkYa&mufonfhtcgwGif rdrdar;vdkaom ar;cGef;rsm;? rdrdokawoejyKvdkaom tcsuftvufrsm;
tqdkyg tifwmeufa'ou ay;tyfEdkifonfrSm aocsmaeygap/
11
owif;tcsuftvuf. vwfwavmta=ctae/
tifwmeufxw
J iG f awGUvdu
k &f onfh 1994 ckEpS rf S tcsut
f vuftm; vuf&aSd eYpEJG iS t
hf nD jyKjyif
rGr;f rHxm;jcif;r&dv
S Qif xdo
k wif;tcsut
f vufukd oH;k p&m taMumif;odyrf &dyS g/ aeYprJG sm;udk ppfaq;
yg/ owif;tcsuftvufu tdkrif;a[mif;EGrf;aeyHk&vQif olYxufydkNyD; acwfrDaom owif;
tcsuftvufudk &SmazGyg/
12
Zmwfvrf;wpfyk'fudkzefwD;=cif;
1?
awG]qHkar;=ref;csufrsm;
judKwif=yifqif=cif;
w,fvDzkef;udk aumufrudkifrDjzpfap? wHcg;rS xGufroGm;rDjzpfap owif;Zmwfvrf;u bm
taMumif;vJqw
kd mudk odaeoifyh gonf/ odrYk [kwv
f nf; bmawGjzpfaeEdik o
f vJqw
kd mudk odae
&ygrnf/
aemufcHowif;tcsuftvufrsm;
sm;udk pkaqmif;yg/ owif;Zmwfvrf;\ taMumif;t&mESifh
ywfoufNy;D jzpfap? rdrad wGUqHak r;jref;awmhrnfh vly*k Kd vEf iS yhf wfoufNy;D jzpfap odEikd o
f rQox
d m;
atmifvyk yf g/
ar;cGef;pm&if;udk csa&;xm;yg/ rdrd&SmazGvsuf&dSaom tao;pdwfrsm;ESifhywfoufNyD;vnf; rdrd
bmomrSwpf w
k rkd sm;xkwx
f m;yg/
yxrqHk; ar;cGef;udkom razG&SmygESifh/ tajzrsm;udk BudKwGufxm;yg/ xdkYaemuf qifhar;&rnfh
ar;cGef;rsm;udk BudKwifjyifqifyg/
rdrd\ ypnf;ud&d,mrsm;ESifh vdktyfaomypnf;rsm;udk tjrJwap ppfaq;yg/ rdrd\rSwfpk
pmtkyrf mS pmrsuEf mS tvGwrf sm; vHv
k akH vmufavmuf yg&JUvm;/ rifwt
H ydak &myg&JUvm;/ toHzrf;
pufxJu bufx&DawGua&m opfvGif&JUvm;/
cif;usif;=cif;
awGUqHkar;jref;rnfhae&modkY rdepftenf;i,frQ BudKa&mufaeatmifvkyfNyD;aemuf rd r d \ ab;
ywfvnfudk Munfhyg/ rdrpd w
d 0f ifpm;Edik af om tpD&ifcpH mawGrsm; &daS eovm;/ pm;yGu
J oef&Y iS ;f
NyD; pmyGJay:wGif bmrSr&dSbl;vm;/ odkYr[kwfyguvnf; pm;yGJwpfckvHk; IyfyGaeygovm;/ xdk
tcsuftvufrsm;u owif;ZmpfjrpfESifhywfoufNyD; rdrdudk bmawGajymjyaeygovJ/
13
ypfrw
S rf vGJatmif aqmif&Gu=f cif;
owif;Zmpfjrpf\ pdwx
f w
J iG f oufaomifo
h ufom &daS eap&efEiS hf rdrt
d wGuf cdik v
f w
kH u
d sro
I nf
ta&;BuD;vSaMumif; olod&dSoGm;ap&ef vG , f u l a omar;cG e f ; rsm;jzif h pwif y g/
pwifNy;D onfEiS hf wpfNyKd ief uf aMumif;usdK;qDavsmfaom tawG;? odkYr[kwf pdwful;pdwfoef;
rsm;jzif h quf a r;oG m ;yg
;yg/ ae&mtawmfrsm;rsm;wGif rdrd\awGUqHkar;jref;csufu rdrdbmudk
OD;wnfar;jref;aeaMumif; xif&Sm;atmif vkyfoifhygonf/
tzGifhar;cGef;rsm;
rsm;udk ar;yg/ olpY w
d u
f ;l rsm;udk ajymjzpfaprnfh ar;cGe;f rsm;udk ar;yg/ ]]onfenf;u
aumif;w,fvdkY bmvdkY twwfajymEdkifwmvJ}} qdkwmrsdK;? ]]onfudpeJYywfoufNyD; vlawGu
wdkifwef;vmMur,fqdk&if cifAsm;b,fvdkvkyfrvJ}} qdkwmrsdK;rsm;jzpfygonf/
rdrdBudKwifjyifqifvmaom ar;cGef;pm&if;rsm;udkom rJNyD;rar;rdygapESifh/ tajzrsm;udk tmHk
pd k u f y g/ owif;Zmpfjrpfu rdrdtm;ajymjyaeorQudk aocsm*kpdkufem;axmifyg/ owif;tcsuf
tvuftptersm;udk ajc&mcHNy;D aemuf owif;Zmwfvrf;udk csUJ ,lyg/ ar;cGe;f pm&if;udk ,lomG ;Ny;D
pm&if;ygtwdik ;f ar;jref;aeonfqv
kd Qif rdrt
d vkyu
f Rr;f usirf rI &S[
d ek m;vnfyg/ xdt
k vkyaf vmuf
awmh ajcmufESpfom;av;awmif vkyfwwfygonf/
14
15
vufpowf=cif;
rnfonfh owif;ZmpfjrpfxHrSrqdk w,f v D z k e f ; eH y gwf r sm; &Ed k i f o rQ&atmif vk y f x m;yg/
xdkodkYvkyfxm;ygu pmwnf;taejzifh aemufxyf ar;csifwmawG xyfrHay:aygufvmonfhtcg
olYHk;? olYqdkifodkY jyefoGm;&rnfh tcsdefESifh p&dwfudk oufomoGm;apEdkifygonf/ xdkolrsm;wGif
w,fvzD ek ;f r&db
S ;l [k r,lqygESi/hf vufuikd zf ek ;f rsm;oH;k olawG wpfaeYwjcm; rsm;jym;vmaeygonf/
0efBu;D Xmersm;wGif tzsO;f qH;k awmh 'pf*spw
f ,f BuKd ;zke;f avmufawmh &dyS gonf/ rke[
Yf if;cg;onf
yifjzpfapOD;awmh olYtpfudk\ vufudkifzkef;rS wpfqifhjzpfap? olYom;\ tvkyfrSwpfqifhjzpfap
qufoG,fEdkifaeygNyD/
olzY ek ;f eHygwfuakd wmif;&jcif; taMumif;&if;rSm owif;cdik v
f w
kH u
d srEI iS hf rQwrI[al om pme,fZif;
usi0hf wfrsm;udk xde;f odr;f &ef &nf&,
G af omaMumifjh zpfaMumif;? rdru
d jzpfap? rdr\
d pmwnf;ujzpfap
tjcm;olrsm;u qefYusifuGJvGJaom oabmxm;tjrifrsm;? rSwfcsufrsm;ay;vmonfh tcgwGif
jzpfap? tao;pdwx
f yfro
H &d v
Sd o
kd nft
h cgwGijf zpfap? aocsmwdusatmif jyefvnfar;jref; vdo
k nfh
tcgwGijf zpfap qufo,
G Ef ikd &f efjzpfaMumif;wdu
Yk kd owif;Zmpfjrpftm; &Si;f jyyg/ qufo,
G &f rnfh
w,fvDzkef;eHygwf? vdyfpmwdkYomr&dSvQif owif;Zmwfvrf;udk vufcHvdrfhrnfr[kwfaMumif;udk
vnf; ajymjyyg/
16
2?
a7;om;=cif;
owif;Zmwfvrf;udk a&;onft
h cg Edik if w
H umpHrsm;udk ESv;kH oGi;f yg/ xdaYk emuf owif;Zmwfvrf;
a&;om;jcif;ESifhywfoufaom atmufygtaxGaxGodaumif;p&mrsm;udk jyefvSefoHk;oyfyg/
tqufrjywfavhusifhoGm;jcif;jzifhvnf;aumif;? pmwnf;rsm;? avhusifhoifMum; ay;olrsm;ESifh
jyefveS o
f ;kH oyfjcif;jzifv
h nf;aumif; a&;om;jcif;twwfynmudk taumif;qH;k wwfuRr;f vmEdik f
ygonf/ od&Yk mwGif ta&;aumif;aumif;jzifh a&;xm;onfeh rlemrsm;udk zwfjI cif;jzifv
h nf; oif,l
wwfajrmufEdkifjyefygao;onf/ rdrd\ pdwf0ifpm;rIudk trSefwu,f zrf;pm;xm;Edkifaom
Zmwfvrf;wpfyk'fudk zwf&onfhtcgwdkif; pma&;q&mu bmudktaumif;qHk; vkyfoGm;onfudk
avhvmpl;prf;yg/
owif;Zmwfvrf;wpfyk'.
f zGJ]pnf;yHk
owif;Zmwfvrf;wpfy'k \
f yxrqH;k pmyd'k w
f iG f ta&;tBu;D qH;k ESihf tajccHtusq;kH tcsut
f vuf
rsm; yg0ifaeoifhygonf/ aemufcHtaMumif;rsm;ESifh tao;pdwfrsm;udk aemufydkif;rSmrS azmfjyyg
onf/
zGJUpnf;yHkudk ]]yd&rpf apmufxdk;}} [k ac:ygonf/ Bwd*Htm; xdyfcRefonfhzufrS axmifxm;
ovdyk ifjzpfonf/ (uawmhyv
kH ykd ifjzpfonf/) ta&;tBu;D qH;k ESihf tBu;D qH;k tcsut
f vufrsm;udk
xdyq
f ;kH rSmxm;Ny;D olaY tmuf wpfqifph rD mS tav;csed ?f odrYk [kwf xda&mufru
I avsmah vsmh oGm;ap
&rnfjzpfonf/
17
2/
3/
4/
18
cHpm;Edik &f ef jrifuiG ;f udk tus,Bf u;D jyNy;D wpfcgw&HwiG rf l rsuEf mS ay:rS trlt&mudjk zpfap?
vufwkefaeonfudkjzpfap uyfuyfowfowfjrifvm&ap&ef teD;uyfjywwfygonf/
tom;ay;azmfjyonfh owif;aqmif;yg;udk a&;om;onfhtcgwGifvnf; tvm;wl
enf;pepfudk toHk;jyKEdkifMuygonf/
3?
1?
0guswdkrsm;/ pmydk'w
f kdrsm;om a7;yg?
2?
3?
]]vlwpfa,mufu wpfcck u
k kd vkyv
f u
kd o
f nf}} [laom yHpk u
H kd vdu
k ef myg/ Oyrm - ]]ydu
Yk ek w
f ifoiG ;f rI
onf ,refEpS u
f 15&mcdik Ef eI ;f txd wd;k wufvmcJyh gonf}} [ka&;yg/ ]],refEpS u
f ydu
Yk ek w
f ifoiG ;f rI
wdk;yGm;EIef;rSm 15&mcdkifEIef;jzpfygonf}} [k ra&;ygESifh/
4?
vlwkdi;f em;vnfEkdio
f nfh trsm;oHk;aeus pum;vHk;rsm;udkomoHk;yg?
19
5?
enf;ynma0g[m7rsm;/ ynm&Siq
f efaom pum;}uD;pum;us,frsm;/
&Hk;oHk;Aef;pum;rsm;udk a&SmifjuOfyg?
6?
rdru
d ,
kd rf rd d jyefar;yg/ vlawGu onfupd u
kd bmjzpfvYkd pdw0f ifpm;rSmvJ[jk zpfonf/ owif;u
vlwt
Ykd m; b,fvpkd w
d 0f ifpm;oGm;aprSmvJ? odrYk [kwf b,fvt
kd usKd ;oufa&mufomG ;rSmvJ/ rdru
d
pmzwfou
l jkd zpfap? aomw&Siu
f jkd zpfap rdrt
d wGuf tcsed af y;cdik ;f aeygonf/ olwt
Ykd wGuf rdru
d kd
tcsdefay;&jcif;udku tvkyfBuD;wpfck jzpfoGm;ygNyD/ xdktcsdefudk rjzKef;ygESifh/
7?
8?
9?
pmydk'w
f pfyk'd pf Du aemufpmydk'x
f Jokd] pD;0ifaeygap?
20
10?
pum;ydkrsm;ESihf vGeu
f Jaoma0g[m7rsm;udk a&SmifjuOfyg?
11?
tudk;tum;rsm;udk toHk;=yK=cif;
vlwu
Ykd Zmwfvrf;udk touf0ifvmapygonf/ xdaYk Mumifv
h nf; ajympum;rsm;udk ud;k um;&jcif;
jzpfonf/ toHwpfoH xyfrHjznfhpGufay;jcif;? vludk,fwdkif yg0ifvmatmif kyfvHk;azmfay;jcif;
jzpfavonf/
12?
wduscdkiv
f kHr_u txl;ta7;}uD;vSygonf?
13?
14?
21
4?
rdru
d kd,rf rd d =yefar;oifhaom ar;cGe;f rsm;
1?
cdkiv
f kHr_
rdrd\aqmif;yg;xJu t&mtm;vHk; vHk;0 wdus&JUvm;/
rdrdtoHk;jyKxm;aom owif;Zmpfjrpfrsm; cdkifvHkNyD; ,HkMunfpdwfcsxdkuf&JUvm;/
ar;cGef;rsm;ar;onfhtcg tajzrsm;udk rdrd em;vnfatmif vkyfyg/
aeYprJG sm;? trnfrsm;? &mxl;rsm;? ae&ma'o pmvH;k aygif;rsm; ponfwu
Ykd kd ESpcf gjyefppfyg/
udef;*Pef;rsm;udk aygif;xm;NyD;aemuf ocsFmtwGuftcsufvnf; rSefuefaeygap/
2?
r#wr_
22
3?
pdw0f ifpm;r_
4?
tcsderf D=cif;
5?
tzGihf
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f jyefar;Munfyh g/ pmzwfou
l pdw0f ifpm;aeNy;D tmHpk u
kd af erSmvm;/ pmzwfou
l
tqHk;txd qufzwfcsifyghrvm;/
6?
zGJ]pnf;yHk
rdr\
d aqmif;yg;u t"dym ,f&&Sd UJ vm;/ vG,v
f ,
G u
f u
l l zwfv&Ykd um vG,v
f ,
G u
f u
l l oabmayguf
Edkifygovm;/ IyfaxG;aeovm;/ ta&;BuD;aom tcsuftvufrsm;udk a&SUqHk;rSm azmfjyxm;&JU
vm;/ tmHkpdkufp&m tcsufa&myg&JUvm;/ &Sif;vif;aom taMumif;jycsufa&myg&JUvm;/
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd jf yefar;Munfyh g/ pmzwfol vG,v
f ,
G u
f u
l l vdu
k Ef ikd &f UJ vm;/ qH;k wJt
h xd pmzwfol
awGtwGuf pdwf0ifpm;p&m aumif;ae&JUvm;/
7?
tudk;tum;rsm;
vlawGukd ig rSerf eS u
f efuef ud;k um;xm;rd&UJ vm;/ tud;k tum;awG vHak vmuf&UJ vm;/ qDavsmaf om
tud;k tum;rsm;udk iga&G;xm;rd&UJ vm;/ tud;k tum;awGu pdw0f ifpm;p&ma&m aumif;&JUvm;/
ig udk;um;xm;wJhtxJrSm vlyk*dKvftrsdK;rsdK; vdkoavmufyg&JUvm;/ ESpfzufpvHk;udk rQrQww
udk,fpm;jyKaeyg&JUvm;/ tjzwftawmuf? yk'fjzwf? yk'f&yfawGudka&m rSefrSefuefuef oHk;xm;yg
&JUvm;/
23
ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f jyefar;Munfyh g/ bufaygif;pHrk S pum;awGukd pmzwfol Mum;vdu
k rf mS vm;/ wcsKd U
pum;awGu udk;um;xm;wmawGrSef; pmzwfolu odaeyghrvm;/
8?
tao;pdwf
9?
aemufajumif;
10?
&Si;f vif;r_
24
t+yD;owfrSmp7mtenf;tyg;
zGix
hf m;yg/ tawGUtMuKH rsm;aom pme,fZif;q&mrsm;yifvQif tjcm;olrsm;\ a0zefcsuf
rsm;rS tjrwfxGufvmEdkifygonf/
pdw&f n
S yf g/ Edik if w
H um pHcsed pf
H eT ;f rsm;ESit
hf nD owif;ay;ydjYk cif;ESihf Zmwfvrf;a&;om;jcif;
rSm tcsdef,l&ygonf/ tyifyef;cH&ygonf/
pdwfa&mudk,fyg ESpfjrKyfxm;yg/
ZG&J ySd g/
rdrdudk,frdrd opm&dSyg/
25
tydki;f (2)
uav;rsm;ESifh
owif;=yefjum;r_
uav;rsm;ESihfowif;=yefjum;r_
,cktcg owif;a&;om;ay;ydrYk t
I wwfynmwwfajrmufcNhJ y;D jzpfygonf/ rnfoaYdk wGUqHak r;jref;&
rnf? rnfodkYaxmufvSrf;&SmazG&rnf? tcsuftvuf rSef-rrSefrnfodkYppfaq;&rnf? owif;ukd
rnfoaYdk &;om;&rnf ponfwu
Ykd w
dk wfajrmufcNhJ y;D jzpfygonf/ aemufwpfqifw
h ufvrS ;f &ef tcsed u
f s
vmNyDjzpfygonf/ tusdK;oufa&mufrI&Sd&ef jyKvkyfa&;yifjzpfygonf/
owif;axmufrsm;onf vlxk\ em;? rsufaphyifjzpfygonf/ tajctae? tjzpftysufukd vlwdkY
em;vnfEikd af tmifvnf; owif;axmufrsm;u jyKvyk Ef ikd o
f nf/ xdt
k ajctaersm;ESihf rnfo&Ykd ifqikd f
&rnfqo
kd nfuv
kd nf; jyKvyk Ef ikd o
f nf/ vlrsm;rnfot
Ykd ouf&iS f &yfwnf&ef rnfov
Ykd yk af qmif&rnf
udkvnf; jyKvkyfEdkifygonf/
owif;qufo,
G af &;\tcef;u@onf MoZmvTr;f rd;k rI&ydS gonf/ xdaYk Mumifu
h av;oli,frsm;\
tcGit
hf a&;rsm;jri w
hf if&m aqmif&u
G Ef ikd o
f nfh tiftm;jynf0h aom pGr;f yum;wpf&yfjzpfvmEdik f
ygonf/
tcef;u@onf uav;rsm;ta&;ESifhywfoufaom taMumif;tcsufrsm;ukd us,fjyefYpGm
jzefYcsdEdkifonfh oifESihfowif;jyefMum;rIqdkif&m tcef;u@jzpfygonf/ owif;qufoG,fa&;
vrf;aMumif;rS wqifu
h av;rsm;\ yJw
h iforH sm;ukd azmfMuL;Edik &f eftcGit
hf vrf;rsm; zefw;D ay;&m
u@vnf; jzpfygonf/ uav;rsm;ukd ta&;ygonfh owif;tcsut
f vufrsm; ay;Edik Nf y;D rdrw
d Ykd
vkyif ef;aqmif&u
G rf cI iG t
f wGi;f rS uav;rsm;\tcGit
hf a&;rsm;ukd trSew
f u,f umuG,rf v
I nf;
ay;Edkifygonf/
owif;pmq&mrsm;\ tajccHwm0ef0w&m;rSm jzpf&yfwpfcu
k dk w&m;rQwpGmESihf wduspmG azmfjyNy;D ?
pdw0f ifpm;rI&&dS ef wifjyEdik af &;jzpfonfu,
kd el q
D ufuod&ydS gonf/ owif;orm;taejzifh vGwv
f yf
cGifhudk *kPf,laMumif;ukdvnf; od&SdNyD;jzpfygonf/ vGwfvyfcGifhvnf; &Sdoifhygonf/
oif\vGwv
f yfciG ?hf ,xmblwusonft
h cef;u@ESihf uav;rsm;\tcGit
hf a&;rsm;udk umuG,rf I
ay;Ny;D wd;k wufr&I v
dS m&ef BuKd ;yrf;onfh vkyif ef;&yfrsm;Mum;wGif y#dyursm;&Srd nfr[kwq
f o
kd nfudk
,leDqufu ,HkMunfNyD;jzpfygonf/ rdrdwdkYvkyfief;ukd vkyfaeNyD; aocsmaumif;rGefpGm vkyfaqmif
cJv
h Qif uav;rsm;ESihf if;wd\
Yk jyemt&yf&yfudk vlxt
k mHpk ;l pdu
k v
f mapEdik o
f nfh tajctae
rsm;ukd rvGJraoGazmfxkwfvmEdkifrnfjzpfygonf/ BudK;yrf;rIukd ,leDqufu axmufcHyHhydk;rI
ay;ygonf/
29
1?
uav;rsm;tajumif; rSerf eS u
f efuefo&kyaf zmf=cif;
uav;rsm;ESihf uav;rsm;ta&;owif;a&;om;ay;ydo
Yk nft
h cgwGif xdyw
f ef;owif;axmufrsm;
onf if;wdkYowif;a&;aeonfh uav;tajctaeukd ormorwfususESifh rQrQwwa&;om;
azmfjyEdik &f ef txl;*kpu
kd yf gonf/ odaYk omfvnf; owif;axmufwikd ;f xdyw
f ef;owif;axmufrsm;
r[kwfyg/ xdkYaMumifh xdkodkYtjrJrjzpfEdkifcJhyg/ wpfcgwpf&HwGif acgif;yHkjzwfcHae&aom uav;ukd
&mZ0wfaumiftjzpf azmfjywwfygonf/ wpfcgwpf&u
H av;rsm;ESihf vli,frsm;onf tajctae
t&yf&yfukd oHk;oyfEdkifpGrf;&Sdatmif r&ifhusufao;olrsm;tjzpf azmfjyMuygonf/
uav;rsm;ukd azmfjyonfhtajctaeonf if;wdkYtay: vlxk\ xifjrifoHk;oyfrSlukd tusdK;
oufa&mufapygonf/ xdkoHk;oyfcsuft&uav;rsm;ukd qufqHvmMuygonf/ uav;rsm;ESifh
31
2?
uav;rsm;ukd a=ymqdkcGihfay;=cif;
vlYtcGifhta&;ordkif;wGif uav;oli,ftcGifhta&;qdkif&mukvor*nDvmcHoabmwlpmcsKyf
(CRC) ukd vufrSwfa&;xdk;jcif;onf trsm;qHk;yg0ifvufrSwfxdk;MuonfhpmcsKyfjzpfygonf/
jrefrmEdik if u
H 1991 ckEpS w
f iG f vufrw
S af &;xd;k cJo
h nfh ,if;oabmwlpmcsKyo
f nf uav;rsm;ESihf
vli,frsm;wGif if;wdkY\ tjrift,ltqukd azmfxkwfcGifh&Sdonfukd &Sif;&Sif;vif;vif; azmfjy
xm;ygonf/
CRC
tydk'f 12
rdrw
d t
Ykd a&;ESihf ywfoufr&I o
dS nfu
h pd & yfrsm;wGif uav;rsm;taejzifh rdrw
d \
Ykd tjrift,ltqukd
azmfjyEdik pf rG ;f &Scd v
hJ Qif xdt
k jrift,ltqudk vGwv
f yfpmG azmfxw
k cf iG &hf ydS gonf/ uav;\ touf
t&G,fESifh qifjcifwHkEdkifpGrf;&Sdonfh tajctaeay:rlwnf uav;\ tjrift,ltqukd
tav;ay;pOf;pm;&rnf jzpfygonf/
CRC
tydk'f 13
33
uav;rsm;udk tcGit
hf a&;ay;yg/ vlxq
k ufo,
G af &;wGif uav;rsm;taejzifh rdrw
d \
Ykd
yJhwifoHazmfxkwf yg0ifcGifh&&ef cufcJvSygonf/ xdkYaMumifh if;wdkYukd ajymqdkcGifhay;&
ygrnf/
pdw&f n
S yf g/ vlBu;D rsm;taejzifh wufow
k f u
kd af om awGUar;jrif;rsKd ;ukd ajzqdEk ikd yf gonf/
uav;rsm;ESirhf l odrYk jyKvyk o
f ifyh g/ uav;rsm;ukd if;wdaYk jymaeustwdik ;f tcsed ,
f l
ajymMum;apcJv
h Qif if;wdx
Yk rH S yd
k wdusaom owif;tcsut
f vufrsm;&&SEd ikd yf gonf/
3?
uav;rsm;ukd owif;tcsuftvufrsm;ay;=cif;
17
Edik if t
H pd;k &rsm;onf vlxq
k ufo,
G af &;\ ta&;ygaom aqmif&u
G Ef ikd o
f nft
h cef;u@ukd tod
trSwfjyKygonf/ uav;taejzifh jynfwGif;jynfyrS owif;xkwfjyefcsuftrsdK;rsdK;ESifh owif;
trsdK;rsdK;jzifh xdawGUrI&Sdap&ef aqmif&Gufay;&rnfjzpfygonf/ txl;ojzifh uav;\ vlrIa&;?
,HMk unfu;dk uG,rf EI iS hf usi0hf wfqikd &f mtcsurf sm;? uk,
d pf w
d u
f se;f rma&;wdEYk iS q
hf ikd af om taMumif;
tcsufrsm;wdk;wufrI&Sdaponfh owif;rsdK;ukd vufvSrf;rDap&ygrnf/
CRC tydk'f
13
uav;wGif vGwv
f yfpmG azmfxw
k af jymqdck iG &hf ydS gonf/ owif;tcsut
f vufEiS hf pdwu
f ;l trsKd ;rsKd ;
ukd vGwv
f yfpmG &SmazGjcif;? vufc&H ,ljcif;ESihf jzefaY 0jcif;wdu
Yk dk vkyaf qmif&mwGif vGwv
f yfr&I adS p
&ygrnf/ rnfonfhtaMumif;tcsufukdrqdkEIwfjzifhvnf;aumif;? a&;om;jcif; odkYr[kwf yHkESdyf
vnf;aumif;? tEkynm&ojzihfaomfvnf;aumif;? uav;pdwfwdkif;us ESpfouf&m vlxk
qufoG,fa&;vrf;aMumif;rS &,ljzefYa0EdkifcGifh &Sd&ygrnf/
uav;rsm;ESiv
fh il ,frsm;udk owif;ay;aejcif;onf tcsut
f vufrsm; a0rQaejcif;xuf
yd
k omygonf/ onfrmS touftvdu
k rf rd w
d pYkd w
d 0f ifpm;rnfh t&nftaoG;jynh0f onfh
owif;rsm; ay;ae&jcif;jzpfygonf/ if;owif;rsm;onf uav;wdkYzGHUNzdK;BuD;xGm;rI
usef;rma&;ESihf b0csrf;ajrUaysmf&Gif a&;wdkYudk jzpfay:apygonf/
tydkif; (2) uav;rsm;ESihf owif;jyefMum;rI
35
4?
usihf0wfqdkif7mvdkufemp7mrsm;
uav;rsm;uku
d muG,rf aI y;jcif;? uav;rsm;taMumif; owif;a&;om;onft
h cg oifwt
Ykd aejzihf
[kwfrSef&mudkomajymqdkygrnf[kusdefqdkxm;onfudkpdwfxJtjrJpGJrSwfNyD; vufcHusifhoHk;&ef
,leDqufu wdkufwGef;tyfygonf/ OD;pGmtaejzihf uav;rsm;xdcdkufepfemrI&Sdap&ef rjyKvkyf
jcif;yifjzpfygonf/
oifa&;om;onfo
h wif;onf uav;udx
k cd u
kd rf I &SEd ikd -f r&SEd ikd f raocsmcJv
h Qif trSm;t,Gi;f
r&Sdap&ef txl;*kpdkuf&efvdkygrnf/ vlBuD;rsm;taejzihf yxrqHk;,l&rnfhwm0efrSm
uav;rsm;tusdK;udk arQmfudk;aqmif&Guf&efyifjzpfygonf/
,leq
D ufEiS t
fh jcm;tzGUJ rsm;onf uav;rsm;taMumif; owif;a&;&mwGif vdu
k ef m&rnfh
usi0hf wfqikd &f m pnf;rsO;f rsm;udk azmfxw
k x
f m;ygonf/ tb,faMumifq
h akd omf uav;rsm;
onfvlBuD;rsm;&&Sdonfh tcGifhta&;rsm;twdkif; r&&SdEdkifjzpfygonf/ uav;rsm;udk
txl;umuG,frIay;jcif;jzihf if;wdkY\tcGifhta&;rsm;udk av;pm;rI&Sdap&efvnf;
aqmif&Guf&efvdkygonf/ vdkufemp&musihf0wfrsm;onf oif\pme,fZif;orm;
wpfa,mufvkyfaqmifbG,f&mrsm;udk abmifcwfonfh ud&d,mwpfckr[kwfyg/ oif
a&;om;aeonfh uav;rsm;ESihfqdkifaom owif;rsm;wGif uav;wdkY\tcGihfta&;udk
umuG,frI ay;&mwGif toHk;0ifonfhud&d,mwpfckom jzpfygonf/
rdrdvkyfief;rsm;vkyfaqmifaepOf pdwfxJwGiftjrJpGJrSwfxm;&rnfhrl0g'rsm;rSm
Zmwfwu
kd x
f m;jcif;rjyK&yg/ uav;rsm;udk bmvky&f rnf? bmajym&rnf[k rajym&yg/
owif; axmufaumif;wpfa,mufonf ta,mifaqmiftjzpfrsKd ;udk azmfjyavhr&Syd g/
dk;om;NyD; wdusrI &Sdap&ygrnf/
37
1?
ta=ccHrrl sm;
1/
2/
3/
rnfonfu
h pd u
rkd qdk aqmif&u
G o
f nft
h cg uav;oli,frsm;\ ta&;udpr sm;udk axmufcH
tm;ay;jcif;ESifh uav;oli,ftcGifhta&;rsm;udk jrifhwifazmfaqmifjcif;wdkY tygt0if
uav;oli,fwpfOD;pDtwGuf tusdK;udk twwfEdkifqHk; a&SUIaqmif&GufMu&rnf/
4/
5/
Edik if aH &;? vlraI &;ESihf ,Ofaus;rIqikd &f m taMumif;csi;f &mrsm;ESihf ywfoufNy;D uav;i,f
wpfO;D \ xifjrif,q
l csut
f m; owif;a&;&mwGif xdu
k av;oli,fEiS hf teD;pyfq;kH vnf;
jzpfum olEiS t
hf xdtawGUtrsm;qH;k vnf;jzpforl sm;tm; wdik yf ifaqG;aEG;Ny;D rSom owif;
a&;Mu&rnf/
6/
2?
1/
39
2/
3/
4/
5/
6/
3?
1/
2/
3/
uav;i,fonf
(u) vdifrIudptwGuf nOf;yrf;ESdyfpufcHvdkuf&aom? odkYr[kwf rw&m;tjrwfxkwf
cHvdkuf&aom om;aumifjzpfaevQifaomfvnf;aumif;?
(c) kyyf ikd ;f qdik &f mt&jzpfap? vdirf u
I pd w
iG jf zpfap jypfru
I sL;vGeo
f l w&m;cHjzpfaevQif
aomfvnf;aumif;?
(*) tdy(f cs)f tdik Af aGD &m*gyd;k &daS eol? odrYk [kwf attdik 'f t
D uf(pf)a&m*gjzifh aexdik v
f suf
&dSoljzpfaeNyD; tqdkygudptm; owif;ay;ydkYjcif;tm; uav;oli,fudk,fwdkifu
jzpfap? olrY b
d ujzpfap? tkyx
f ed ;f olujzpfap aumif;pGmoabmaygufem;vnfNy;D
tjynfht0oabmwlcGifhjyKjcif; r&dSygvQifaomfvnf;aumif;?
(C) &mZ0wfjypfrIwpfckcktwGuf pGJcsufwifcHxm;&ol? odkYr[kwf jypf'PfcsrSwfjcif;
cHxm;&oljzpfaevQifaomfvnf;aumif;?
tqdyk g uav;i,f\ trnfukd vS;D vTJ azmfjy&rnfjzpfNy;D rsupf jd zifjh rifomaom kyyf v
kH mT
wpfckckudk azmfjy&mwGifvnf; rnfolrnf0grSef; rodomatmif zHk;zHk;zdzdazmfjyMu&rnf/
4/
41
5/
6/
7/
4?
pme,fZif;orm;rsm;ESihq
f ufoG,af 7;orm;rsm;twGuv
f kduef mp7mtcsufrsm;
(tjynfjynfqdkif&mowif;pmq&mrsm;tzGJUrSaumufEIwfcsuf)
owif;pmq&mrsm;ESifh vlxq
k ufo,
G af &;tzGUJ rsm;onf uav;rsm;taMumif; owif;ay;ydo
Yk nfh
tcg vdkufemtyfonfh usifh0wfudkapmifhxdef;Mu&ygonf/ txl;ojzihfatmufygwdkYudk vdkufem
apmifx
h ed ;f &ygrnf/
1/
2/
3/
4/
5/
vlxt
k usKd ;twGuf azmfxw
k jf yo&efrvdt
k yfcv
hJ Qif uav;rsmudk azmfjyjcif;? azmfxw
k jf cif;
rjyKvkyf &ef tumtuG,fay;&ygrnf/
6/
7/
8/
9/
43
10/
11/
tydki;f (3)
aemufqufwGJrsm;
45
=refrmhowif;pmq7mrsm;.
usih0f wfqkdi7f mvrf;!$ef
]]jrefrmhowif;pmq&mrsm;\apmihfxdrf;tyfaom usihf0wfqdkif&mvrf;Tef}} udk jrefrmEdkifiH&Sd
ukvor*uav;rsm;&efyHkaiGtzGJU\ jyefMum;a&;ESihf vlxkqufoG,fa&;XmerS pnf;kH;usif;yonfh
owif;ESihf pme,fZif;oifwef;udk wufa&mufaeonfh owif;pmq&mtzGJUrS 2004 ckESpf Edk0ifbmv
24? Ak'[l;aeYwGif azmfxkwftwnfjyKcJhonf/
1/
2/
3/
4/
5/
6/
47
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
pD;yGm;a7;ESihfzG]H +zdK;wdk;wufr_qkdi7f m
a0g[m7pm7if;
jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef ((Balance of Payments))
jynfyaiGay;aiG,l &Sif;wrf;vufusefpm&if;onf wdkif;jynfwpfjynftwGif;odkYjzpfap? tjyifodkYjzpfap
pD;qif;vsuf&dSaom aiGaMu;rsm;tm;vHk;udk rSwfwrf;a&;om;xm;ygonf/ tqdkyg aiGaMu;pD;qif;rIrsm;
onf jynfyydkYukefrsm;rS (0ifaiGtjzpfvnf;aumif;? &&efaiGtjzpfvnf;aumif;) &&dSaom&vm'f?
odkYr[kwf EdkifiHjcm;rS wifoGif;rIrsm;rS (xGufaiGtjzpfvnf;aumif;? ay;&efaiGtjzpfvnf;aumif;)
&&dSaom &vm'fjzpfygonf/ xdkvufusefpm&if;xJwGif tqdkygEdkifiHtwGif; tjcm;EdkifiHrsm;\ &if;ESD;
jrKyfESH&mrS (twGif;odkY &if;ESD;jrKyfESHrI? &&efaiG) jzpfap? pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;u edkifiH&yfjcm;wGif
&if;ESD;jrKyfESH&mrS (ay;&efaiG) jzpfapay:aygufvmEdkifygonf/ aiGaMu;pD;qif;rIrsm;tm;vHk;udkaygif;
vdkufNyD;aemuf tm;vHk;jcHKiHkay:aygufvmaom pm&if;tif;udk jynfyaiGay;aiG,l&Sif;wrf; vufusef[k
ac:onf/
arG;zGm;EIef; ((Birth Rate))
vlOD;a& 1000wGif wpfESpftwGif; arG;zGm;aom uav;ta&twGufudk ac:onf/ a,bk,stm;jzifh
zGHUNzdKqJEdkifiHrsm;rS arG;zGm;EIef;onf pufrIEdkifiHrsm;xuf jrifhrm;avh&dSygonf/
arSmifcdkaps;uGuf ((Black Market))
wm;jrpfxm;aom? odkYr[kwf w&m;Oya'ESifh rnDaom ukefypnf;rsm;udk a&mif;0,fazmufum;jcif;udk
qdkvdkonf/ xdkokdY jzpf&jcif;rSm bdef;? bdef;jzLwdkYuJhodkY xkwfukefudk,fu w&m;Oya'ESifh rnDGwfaom
aMumifv
h nf; jzpfEikd o
f nf/ odrYk [kwf a&mif;cs&aom tajctaersm;u w&m;Oya'ESihf rnDw
G af om
aMumifhvnf; jzpfEdkifonf/ Oyrm - aps;onfwGif a&mif;cscGifhvdkufpifr&dSjcif;? odkYr[kwf a&mif;cGef
ay;aqmifrI r&dSjcif;wdkYjzpfonf/ zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;wGif arSmifcdkaps;uGufu us,fjyefY BuD;rm;vSayonf/
b@ma&; vdkaiGjyrI ((Budget Deficit))
tpdk;&u &&dSxm;aom tcGeftaumufxuf ydkrdkoHk;pGJaomtcgwGif ay:aygufonf/ tpdk;&\
0ifaiGonf 0ifaiGcGef pnf;MuyfrI? taumufcGefESifh tjcm;aomtcGeftcrsm;rSm &&dSvm&pjrJjzpfonf/
tqdkyg aumufcH&&dSaiGrsm;onf umuG,fa&;? usef;rma&;? om,ma&; tp&dSaom udprsm;twGuf
tpdk;&u toHk;jyKaeaom yrmPxuf enf;yg;oGm;ygu ,if;udkb@ma&;vdkaiGjyrI[kac:onf/
b@ma&;vdkaiGjyrIrSm aiGaMu;azmif;yGrI\ t"dutaMumif;&if;cH jzpfavonf/ taMumif;um;
tpdk;&rsm;u vdkaiGudkaxrdap&ef aiGaMu;rsm;udkydk yHkESdyfxkwfa0wwfaomaMumifhwnf;/
49
t&if;tESD; ((Capital))
pufrsm;? pufrHk smESihf H;k rsm;uJo
h Ykd vlvyk x
f m;aom t&if;tjrpfrsm;udk ac:onf/ t&if;onf ukex
f w
k f
vkyfrI\ t"du tpdwftydkif;wpf&yfyif jzpfonf/ tpOftvmt& t&if;tESD;udk aiGaMu;? odkYr[kwf
ydkifqdkifrIrsm;uJhodkY aiGjzifh 0,fEdkif? a&mif;Edkifaom tzdk;wefypnf;rsm;oufouf[k ,lqcJhMuygonf/
odyfrMumao;cifurl ypnf;rsm;udk jyKvkyfEdkifonfh olYajray:wGif tyifrsm;pdkufysdK;wwfonfh
v,form;wpfO;D \ todPf? wHwm;wpfpif;udk wnfaqmufEikd o
f nfh tif*sief ,
D mwpfO;D \ pGr;f &nf
ponfh vlwdkY\pGrf;&nfudkvnf; <u,f0rItm; armif;ESifay;aeonfh ta&;BuD;qHk; tif*sifpufBuD;rsm;
tjzpf pD;yGm;a&;ynm&Sifrsm;u xnfhoGif;pOf;pm;vmMuygonf/ tqdkygpGrf;&nfrsm;udk ]]vl o m;
t&if;tESD;}} [k olwdkYu ac:qdkMuavonf/
A[dkbPf ((Central Bank))
aiGaMu;tzGJUtpnf;rsm;udk pDrHcefYcGJaom tpdk;&at*sifpDtzGJUtpnf;wpf&yfudk ac:qdkjcif;jzpfonf/
A[dkbPf\ ta&;tygqHk;tvkyfrSm jynfwGif;oHk;aiGudk xkwfa0&efESifh xdef;odrf;apmifha&Smuf&efjzpf
onf/ A[dkbPfrsm;onf EdkifiHwpf EdkifiHtwGif;&dS yk*vdu u@ESifh pD;yGm;a&;bPfrsm;udkvnf;
pnf;MuyfuGyfuJygonf/ A[dkbPfudk ]]bPfwumhbk&if}} [k ,lqEdkifygonf/
EdIif;& tompD;&rI ((Comparative Advantage))
vlrsm;? ukrPDrsm;ESifh wdkif;jynfrsm;onf olwdkYwwfyGeftuRrf;usifqHk;t&mrsm;udk vkyfudkifaqmif&Guf
cGifh&onfhtcgwGif txda&mufqHk;pGrf;aqmifEdkifMuonf[laom oabmw&m;yifjzpfonf/ EdIif;&
tompD;&rIonf obm0t&if;tjrpfrsm;ESifh vlom;pGrf;&nfrsm;udk aygif;pyfvdkufonfhtcgwGif
ay:aygufvmwwfygonf/ wdik ;f jynfrsm;taejzifh ukeyf pn;f rsm;? ydu
Yk ek rf sm;? 0efaqmifrv
I yk if ef;rsm;udk
tjcm;ukefypnf;rsm;? 0efaqmifrIrsm;xuf (um,tm;? vlom;t&if;tESD;ESifh obm0t&if;tESD;rsm;
udk toHk;jyKvsuf) ydkrdkxda&mufpGm xkwfvkyfjcif;jzifh tusdK;tjrwftrsm;qHk;&&dSaeaom urmhukefoG,f
a&;wGif EdIif;&tompD;&rIu txl;ta&;ygvSayonf/
pm;oHk;rI toHk;p&dwf ((Consumption Expenditure))
vwfwavm vdt
k yfcsurf sm;udk jznfq
h nf;ay;aeaom ukeyf pn;f ESihf 0efaqmifrrI sm; pm;oH;k rI (oH;k pGrJ )I
toHk;p&dwfudk ac:qdkygonf/ pm;oHk;rItoHk;p&dwfonf 0,fvdktm;\ t"dutpdwftydkif;yif jzpfav
onf/
p&dwfpursm;? taoESifh t&Sif ((Costs, fixed and variable))
aps;uGuftwGif; ukefypnf;ESifh 0efaqmifrIrsm;udk xkwfvkyfaeMuolwdkif; p&dwfpuESifh &ifqdkif&pjrJ
jzpfonf/ yrmaqmifaomf v,form;onf rsdK;aphrsm;twGuf ydkufqHay;&onf/ q&m0efuvnf;
cGJpdwfud&d,mrsm;twGuf ydkufqHay;&onf/ p&dwfpursm;udk taoESifht&Sif[k ESpfrsdK;cGJjcm;xm;
ygonf/ p&dwfputao[lonfrSm pwiftvkyfrvkyfrDuwnf;u vdktyfaom ypnf;rsm;twGuf
ukefusaomp&dwfjzpfonf/ Oyrm - v,form;twGuf p&dwfaoonf ajrjzpfNyD; q&m0eftwGuf
p&dwfaoonfynmoifp&dwfjzpfonf/ p&dwfput&Sif (p&dwf&Sif) rSmrl oD;jcm;ypnf;yp,rsm;udk
51
53
55
rdkufcdkpD;yGm;a&; ((Microeconomics))
vlwpfOD;csif;pD? odkYr[kwf ukrPDwpfckpDtwGuf rnfodkYrnfyHkjzpfay:vsuf&dSonfudk pOf;pm;aom
pD;yGm;a&; oD0&Doabmw&m; udkif;cGJwpfckjzpfonf/
vuf0g;BuD;tkyf NydKifqdkifjcif; ((Monopolistic Competition))
vuf0g;BuD;tkyfjcif;qdkonfrSm ukrPDwpfcku ola&mif;csvsuf&dSaom ukefypnf;? odkYr[kwf xGufukef
tm; olBudKufonfhaps;EIef;jzifha&mif;csvsuf aps;uGufudk jc,fvS,faejcif;udkac:onf/ vuf0g;BuD;
tkyfxm;onfhtcg tjcm;vkyfief;rsm;\ NydKifqdkifrIrSm enf;vQifvnf;enf;aewwfonf/ vHk;0
r&dSbJvnf;jzpfaewwfavonf/ vuf0g;BuD;tkyfrIonf EdkifiHa&;? odkYr[kwf pD;yGm;a&; MoZm&dSrIESifh
qufpyfaeavh&dSayonf/ tpdk;&? odkYr[kwf tkyfcsKyfolu ukefypnf;wpfckcktm; olESifh tvGrf;oifhol
wpfO;D OD;tm; vuf0g;Bu;D tkyf ukeo
f ,
G cf iG jhf yKxm;Edik o
f nf/ vuf0g;Bu;D tkyrf o
I nf NyKd iq
f ikd rf I r&djS cif;udk
tjyif;xefqHk;jyqdkvsuf&dSaom OyrmjzpfNyD; xdkodkYjzpfcJvSayonf/ odkY&mwGif EdkifiHa&; tmPmudk
qkyfudkifxm;aom vlenf;pkrsm;ujzpfap? tcsif;csif;ndNyD; tNydKifrvkyfbJ tjrwfudkom xkwf&ef
MupH nfoabmwlum aps;EIe;f udk taoowfrw
S x
f m;onf ukrP
t
D enf;i,fujzpfap aps;uGurf sm;udk
jc,fvS,fxdef;csKyfaeavh&dSwwfMuygonf/
tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; ((Non-Governmental Organisations))
NGO rsm; odkYr[kwf tpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;rsm;[lonfrSm pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI? odkYr[kwf
vlom;csif;pmemaxmufxm;rI taxmuftyHhay;&eftwGuf aqmif&Gufvsuf&dSaom tkyfpkrsm;udk
qdkvdkygonf/ tqdkygtzGJUtpnf;trsm;pkrSm tpdk;&Zmpfjrpfrsm;xHrS aiGaMu;udk&&dSvsuf &dSMuaomf
vnf; rnfonfhtpdk;&urQ xdktzGJUtpnf;rsm;udk ydkifqdkifjcif;? xdef;csKyfxm;jcif;r&dSay/ EdkifiHwum
vGwfNidrf;csrf;omcGifhtzGJU (Amnesty International)? e,fpnf;rjcm; q&m0efrsm;tzGJU
(Medecins Sans Frontieres) wdkYuJhodkY tcsdKU NGO rsm;rSm BuD;rm;vSNyD; wpfurmvHk;
twdkif;twmjzifh aqmif&Gufvsuf&dSayonf/ tBuD;qHk; NGO jzpfonfh MuufajceDtzGJUwGif tzGJU0if
aygif; 105oef;&dSavonf/ y#dyu jzpfyGm;aeaom tajctaersm; tpdk;&rsm; AHk;AHk;vJukefMuum
tajctaerSmvnf; Murf;wrf;vGef;NyD; yk*vdu u@rSmvnf; yGifhvef;&ef raocsmaomtajctae
rsdK;rsm;aMumifh NGO rsm;onf pD;yGm;a&;u@wGif wpfckwnf;aom tBuD;rm;qHk;u@wGif &yfwnf
ay;&avh&dSayonf/
tcGifhtvrf; p&dwf ((Opportunity Cost))
ukeyf pn;f ? odrYk [kwf aqmif&u
G rf w
I pfcck t
k wGuf p&dwpf uudjk zpfap? wefz;kd udjk zpfap? tjcm;taumif;
qHk; a&G;p&mvrf;ESifh EdIif;,SOfaomyrmPyifjzpfonf/ Oyrm - qif;&JEGrf;yg;aom rdom;pkwpfpk
taejzifh uav;i,fwpfa,muftm; wuov
kd o
f Ykd ydv
Yk Qif ukeu
f srnfh ynma&; p&dww
f pfrsKd ;wnf;jzifh
tcGit
hf vrf;p&dwu
f kd wGucf suo
f nfr[kwyf g/ xdu
k av;taejzifh wuov
kd rf wufbJ tvkyw
f pfcck o
k m
vkyfrnfqdkvQif &&dSvmrnfh tcaMu;aiGrsm; qHk;HI;oGm;rnfhyrmPudkyg ynma&;p&dwfESifh aygif;pyf
wGufcsufjcif;udk tcGifhtvrf;p&dwfjzpfvmygonf/
57
59
61
ukvor*uav;rsm;&efyHkaiGtzGJU (,leDquf)
6 xyf? tjynfjynfqdkif&m[dkw,f
330? tvHkvrf;? '*HkNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
zkef; - 212086^87^90^91
Ms. Virginia Moncrieff
jyefMum;a&;ESiv
fh x
l q
k ufo,
G af &;t&m&S?d ,leq
D uf wkrYd S jyKpo
k nf/
Edk0ifbmv? 2004