NDEKLER

NDEKLER: ................................................................................................................. i
1. GR ............................................................................................................................ 1
1.1. Corafya..................................................................................................................... 1
1.1.1. Morfoloji................................................................................................................. 1
1.1.2. Akarsular................................................................................................................. 1
1.1.3. klim........................................................................................................................ 1
1.1.4. Bitki rts............................................................................................................. 1
1.1.5. Yerleim Alanlar.................................................................................................... 1
1.2. Ama ve Yntem ....................................................................................................... 1
1.3. nceki almalar...................................................................................................... 2
2. Stratigrafi ...................................................................................................................... 2
2.1. Sbda Kat (Uks) ................................................................................................... 2
Tanm ve Yaylm: ............................................................................................................ 2
Litoloji: ............................................................................................................................. 2
Kalnlk: ............................................................................................................................ 3
Dokanak likisi: ............................................................................................................... 3
2.2. Senirce Formasyonu .................................................................................................. 3
Tanm ve Yaylm: ............................................................................................................ 3
2.3. Kzlkrma Formasyonu ............................................................................................. 3
Tanm ve Yaylm: ............................................................................................................ 3
Litoloji: ............................................................................................................................. 4
2.4. Kayky Formasyonu................................................................................................. 4
Tanm ve Yaylm: ............................................................................................................ 4
Litoloji: ............................................................................................................................. 5
2.5. Alvyon ve Birikinti Konisi ...................................................................................... 5
3. YAPISAL JEOLOJ ..................................................................................................... 5
3.1. Uyumsuzluklar:.......................................................................................................... 6
3.2. Kvrmlar:................................................................................................................... 6
3.2.1. Sbda Antiklinale: .............................................................................................. 6
3.2.2. Erenler Cevizli Burun Kvrmlar ........................................................................... 6

3.3. Faylar ......................................................................................................................... 6

3.3.1. Sbda Fay .......................................................................................................... 7
3.3.2. Kayky Fay: ......................................................................................................... 7
3.4. Eklemler..................................................................................................................... 8
4. EKONOMK JEOLOJ................................................................................................. 9
4.1. Maden Yataklar ........................................................................................................ 9
4.2. Endstriyel Hammaddeler ......................................................................................... 9
4.2.1. Kalker...................................................................................................................... 9
4.2.2. Kil ........................................................................................................................... 9
KAYNAKLAR: .............................................................................................................. 11

ii

1. GR
Bu alma 2002 2003 retim ylnda Sleyman Demirel niversitesi
Mhendislik Mimarlk Fakltesi, Jeoloji Mhendislii Blm, Maden Arama dersi
uygulama devi olarak hazrlanmtr.
1.1. Corafya
alma alan 1/25000 lekli Isparta M 2501 paftasn da 8182
boylamlaryla, 9091 enlemleri arasnda kalan yaklak 450 m2lik bir alan
kapsamaktadr. (ekil - 1)
1.1.1. Morfoloji
alma alannn topografik durumu blgenin jeolojik durumuna bal olarak
deimektedir. Blgede kk Sb tep 1368 m, Erenler Tepe 1308 m katlaryla
alma alannn balca ykseltilerini temsil etmektedir.
1.1.2. Akarsular
nceleme alannda Sua Dere, Horozyokuu dere gibi mevsimlik drenaj alar
bulunmaktadr.
1.1.3. klim
nceleme alan genel olarak Akdeniz iklimi ile karasal iklimin etkisi altndadr.
Yazlar scak ve kurak, klar souk ve yaldr. Yllk ya ortalamas 70 cm
civarndadr. En yksek scaklk 350C, en dk scaklk -100Cdir.
1.1.4. Bitki rts
alma sahas genel olarak Akdeniz bitki rts zellii tar.
1.1.5. Yerleim Alanlar
Balca yerleim merkezleri gney batsnda Mehmet Tnge Mahallesi, gney
dousunda nr mahallesidir.
1.2. Ama ve Yntem
Bu alma maden arama dersi uygulamas kapsamnda, bir maden sahasna ait
poso alannn snrlarnn belirlenmesini amalar. alma arazi ve bro almalar
sonucunda tamamlanmtr.

ekil 1. alma Alannn yer Bulduru Haritas

1.3. nceki almalar
alma alan ve yakn evresinde eitli aratrmalar tarafndan jeolojik
incelemeler yaplmtr. Sahada yaplan almalarn ounluu genel jeoloji ve
stratigrafik olarak gerekletirilmitir. (Karaman ve di.,1988 , 1989; Ak, 1992;
Grm ve Karaman 1992; Grm ve zkul, 1995)
nceleme alannn dnda Keiborlu kkrt yataklar ile ilgili Saniz (1985);
yrenin tektoniini Koyiit (1984); jeolojisi Yalnkaya ve di.(1986), Yalnkaya
(1989) tarafndan allmtr. Bunlardan Yalnkaya ve di.(1986) Antalya krfezi ile
Burdur-Hoyran-Beyehir glleri arasnda uzanan ve krfeze paralel bir ters "V"
oluturan Isparta Bklmnn jeolojik sorunlarn zmlemeye almlardr. Ayrca
Gutnic ve di. (1979) ok geni alanlar kapsayan blgesel lekli jeolojik
incelemelerinde blgenin stratigrafik ve tektonik evrimim aydnlatmaya ynelik
sonular elde etmilerdir.
2. Stratigrafi
2.1. Sbda Kat (Uks)
Tanm ve Yaylm:
Blgedeki tektonizma koullarndan byk lde etkilenme olan kiretalar,
iddetli krkl ve kvrml bir yap kazanmtr. Faylanmalar boyunca breik zonlar
gelimitir. Birimin en fazla yaygnlk gsterdii Sbda civarnda ekseni yaklak
KB-GD istikametinde uzanan dzensiz asimetrik bir antiklinal bir yaps mevcuttur.
Devrik bir kvrm zelliinde izlenen bu antiklinal'in dou kanad tektonik bir dokanak
boyunca Eosen birimleri stlenmektedir. Sbda kiretalanm kesen bir ok fay
dzlemi mevcuttur. Bu faylardan en nemlisi, Isparta - Ankara karayolu boyunca
gzlenen yksek eimli bir fay niteliinde olandr. KB - GD dorultulu bu fay boyunca
batdaki Sbda kiretalar, doudaki Eosen yal birimler zerine tektonik olarak
bindirmitir.
Litoloji:
Kiretalar gri renkli, kaln, ok kaln tabakal ve masif zelliktedir.

Kalnlk:
Alt snr belli olmamakla beraber 500 m.den fazla olduu tahmin edilmektedir.
Dokanak likisi:
Sbda kiretalarnn alt snr gzlenemediinden kendinden yal birimlerle
olan dokanak ilikisi bilinmemektedir. Sbda kiretann stnde ise uyumlu olarak
Maestrihtiyen yata Senirce kireta yer alr.
2.2. Senirce Formasyonu
Tanm ve Yaylm:
Birimin ad inceleme alannn dnda bulunan ve en iyi gzlendii Senirce
kynden verilmitir. nceleme alannda Byk Sbtepe ve Kk Sbtepelerinin
bat eteklerinde yzeylenme vermektedir.
Litoloji:
Formasyon, pelajik kiretalaryla temsil edilmekte olup, Folk'a (1962) gre
biyomikrit; Dunham'a (1962) gre amurta zelliindedir.
Dokanak likisi:
stifin alt dokana Sbda Kireta yesi ile olan ilikisi su alt uyumsuzluu
olarak kabul edilmektedir. st dokana ise Kocatepe formasyonu ile paralel uyumsuz
olarak kabul edilmektedir. Bununla beraber Sbda ve Senirce kiretalar uyumlu
kabul edilmitir. nk saha verileri uyumluluk ilikisini destekler.
Kalnlk:
Formasyonun kalnl 50 100 m. arasnda olmasna ramen Bat Toroslar'da
250 m. kalnlnda hatta Alasun - Bucak dolaylarnda bu kalnlk daha fazla olduu
sanlmaktadr.
2.3. Kzlkrma Formasyonu
Tanm ve Yaylm:
Formasyon Sbdan batsndaki vadi boyunca dzgn ve srekli bir ekilde
yaklak 2.5 km2'lik bir alanda yzeyleme verir.

Litoloji:
Formasyonun egemen olarak 100 150 m. kalnlkta, ak krmz - bordo ve yer
yer ak yeilimsi, gri renkli eyl, kilta, amurta, trbidik kumta ve killi kireta
ile bunlarla ara katkl akl ta ile detritik kireta seviyelerinden oluur. Alt
kesimlerde bulunan eyl ve amurta laminal, kolay krlgan bir yap sunar. Daha
stlere doru genellikle iri kum tane boyutunda kaln bir trbidik seri yer alr.
Bu srada bu kesimlerde kilta, killi kireta ile ara katmanl ak yeilimsi gri
renkli kumta, mikrobre aklta ve detritik kireta orta - kaln katmanl bir yap
sunar. Renginden dolay Kretase yata kire talarndan kolaylkla ayrt edilebilir.
Genel olarak krmzms killi kiretayla balar. nce laminal, krlgan nitelikli
olan killi kireta yaklak 18-20 metre bir kalnla sahiptir. Bunun zerine gelen boz
renkli kaln tabakal kumta gelmektedir. Sz konusu birim iersinde kuvars, radyolarit,
serpantinit ve volkanik kaya paracklar bulunur. Toplam 14 - 15 m. kalnla sahip
kumta zerine ak gri renkli, bbreimsi ayrma yapl mikritik dokulu amurta
gelir. Sert nitelikli olan amurta yaklak 10 12 m. kalnlk gsterir. Bunun zerine
ise kalsit, kuvars ve rt, volkanik kaya krntl mikrokonglomera gelir. Yaklak 8-10
metre kalnlk gsteren bu birimin zerine ise kil balaycl ok kolay krlabilen
kalkerli kumta gelir. Kalkerli kumta kuvars, radyolarit, kalsit ve volkanik kaya
akllar oluturur.
Dokanak likisi:
Kzlkrma formasyonu, Senirce kiretayla uyumlu; st dokana ise, Isparta
filii ile geili olarak kabul edilmektedir.
2.4. Kayky Formasyonu
Tanm ve Yaylm:
Birimin adn Isparta - Ankara karayoluna 4 km. mesafede yer alan Kayky'den
almtr. Birim ilk kez Gudnich ve di (1979) tarafndan Isparta evresindeki Eosen fili
kelleri iin kullanlmtr. Keiborlu - Isparta arasnda Kayky formasyon olarak
tanmlanmtr. (Karaman ve Di 1988).

Litoloji:
Formasyon, egemen olarak killi kireta, kilta, ilt, kumta ve konglomera
ardalanmasndan oluur. Egemen litolojiler kumta ve kiretadr. Arazi gzlemlerinde
genellikle ak - koyu gri, yeilimsi gri, krmzms, kahverengimsi, yeilimsi sar,
sarms renklerde gzlenir.
Killi kireta yzeyde krmzms gri, pembe ve bazen de gri ayrma renkli ve
atlakldr. Kumtalar yeilimsi renkli yer yer kaba tanelidir. Tabaka kalnlklar birka
cm'den m. mertebesine ulaabilmektedir.
2.5. Alvyon ve Birikinti Konisi
Kayky dolaylarnda, Kabak tepenin batsndan gneye doru yaklak 6
km2'lik bir alanda yzeylerime vermektedir. Alvyonlar gevrek tutturulmu, kalsit,
kum- akl ve bloktan oluan gncel kelleri oluturmaktadr. Malzemesi ise evredeki
kire talan, ofiyolitli karmak denizel krntl birimler ile Glck volkanizmasdr.
Birikinti konisi inceleme alannda Sleyman Demire! niversitesi Kampus
sahasnn kurulduu yerde bulunmaktadr. Kampus alannda bulunan birikinti konisini
Sbda kiretalar ile Kayky formasyonu dokananda gelien KKB uzanml, vadi
boyunca anan birimlerden salanan malzemelerden olumutur.
3. YAPISAL JEOLOJ
nceleme blgesi tektonik yapsn Kretase sonundan itibaren, etkili olmaya
balayan Alpin orojenezi ile kazanmtr. nceleme alanndaki yapsal zellikler
aadaki sraya gre sunulmutur.
1. Tabakalanma
2. Uyumsuzluklar
3. Kvrmlar
4. Faylar
5. Eklemler

3.1. Uyumsuzluklar:
nceleme alannda tm birimler birbirleriyle uyumludurlar. Yalnz en stte
gzlenen alvyon ve birikinti konileri yal birimleri uyumsuz olarak rterler.
3.2. Kvrmlar:
alma alannda yer alan kaya birimleri deiik ynl basn gerilmelere etkisi
ile farkl gidi ve trde kvrmlarma geirmilerdir. nceleme alannda Sbda,
Kayasivrisi tepeye Erenler tepe civarnda bir ok antiklinal ve senklinal yaps yannda
kkl bir ok kvrm ve kvrmcklar olumutur.
nceleme alanndaki kvrmlar unlardr;
3.2.1. Sbda Antiklinale:
nceleme alannn kuzeyinde kampus sahas bitiiinde byk ve kk Sb
tepelerini birletiren hat boyunca uzanmakta olup
yaklak K-KB, G-GB gidilidir. Dalm yn G-GB'ye doru dalm miktan ise
20 civarndadr. Kanatlarnn eilimleri yaklak 15-30 derece civarnda deiir.
Dzensiz ve asimetrik kvrm niteliinde olan antiklmal'in dou kanad, Sbda ters
fay nedeni ile Eosen yal Kayky formasyonu zerine tektonik olarak itilmitir.
3.2.2. Erenler Cevizli Burun Kvrmlar
nceleme alannn batsndaki Kayky formasyonunun ierisinde gelien kvrm
paylarn kapsamaktadr. Bu kvrmlar kuzeyde Erenler tepeden balar alma alannn
dnda bulunan Cevizliburun tepe arasnda kalan blgede izlenir. Her biri arasnda 5-7
km. uzunluklara sahip byk lekli bir ok antiklinal ve senklinallerden oluan bu
kvrmlar birbirine paralel olup, kvrm eksenleri ortalama KB - GD gidilidir. KD -GB
gidili basn gerilmelerinin etkisiyle gelien kvrmlarn kanatlarndaki eim miktarlar
25 - 45 arasnda deiir. Kvrm kanatlarndaki egemen tabaka dorultulan birbirlerine
ve kvrm eksenlerine paraleldir.
3.3. Faylar
Blgenin tektonik yaps ile olumu birok fay jeolojik ve morfolojik belirtilerle
tannmaktadr.

nceleme alannda bir ok fay tespit edilmitir. Bunlarda eski tektonik

dnemlerde blgede meydana gelen en nemli fay, Sbda ters faydr. Bu fay ile st
Kreatese yal kireta ktleleri, Aosen yal Kayky formasyonu zerine itilmitir.
nceleme alanndaki baz faylar unlardr:
3.3.1. Sbda Fay
Eim atml ters bir faydr. nceleme alannda byk ve kk Sbdalarnn
dou yamacnda ve Isparta - Ankara karayoluna paralel olacak ekilde yzeylenme
verir. Sbda ters faynn dorultusu K20B olup, eim yn GB'ya dorudur. Fay
aynas Sbda batsnda bir ka yerde gzlenmi olup, fayn eim miktarnn 45 byk
olmas nedeniyle yksek al bir ters fay olarak tanmlanmtr. Sbda ters fay
boyunca fayn batsnda yzeylenme veren st Kretasa yal Sbda kire talan
doudaki Eosen yal Kayky Formasyonu zerinde tektonik olarak itilmitir. Fay
gneyde, Sleyman Demire! niversitesi Kampusu dolaylarndan daha kuzeye doru
yaklak 8km, izlenir. Sbda faynn atm dktr. Arazi ve harita verilerine gre
75-100 m.lik bir kalnla sahip olmaktadr. nk bu fay sonucu, Sbda kiretalar
ile zerindeki Kzlkrma ve Kayky formasyonlar arasndaki ilksel dzenli stratikrafik
dokanak ilikisi bozulmadan korunabilmitir,
3.3.2. Kayky Fay:
Kampus gneyinden balayarak Kayky ve inceleme alan dnda yer alan
Yakaran'e doru devam eder. nceleme alan yksek topografyas ile Isparta ovasn
birbirinden ayran bir normal faydr. Krntl Kayky formasyonu ve alvyon
dokananda gelitii iin, devaml, belirgin ve ak fay aynas gstermez. Ancak sert
ve dayanml kayalarn bulunduu baz kesimlerde kayma dzlemlerine rastlanabilir.
Paylanma dolaysyla dzenli tabakalanmaya sahip Kayky formasyonunda fay sonu
boyunca yer yer dzenliliin bozulduu grlr. Fayn arazide takibi ve aynas belirgin
grlmedii iin muhtemel bir dokanakla gsterilmitir. Bu fayn varln, kantlayan
en nemli olay harita alannda bulunan KB - GD uzanml kvrm ekseni, faylar ve
srtlarn genel gidiinin alvyon dokana boyunca birden kesilmesidir. Dier yandan
Kayky fay gidii her iki birim arasnda eski zamanda ilemi sral gidili bir ok
paleo scak veya souk su kaynaklan bulunduu grlmtr.

Ayrca bu kaynaklar ve yakn civarnda youn traverten olumalarna

rastlanlmas, fay sonu boyunca ileyen souk ve scak sularla ilgilidir. Gnmzde bu
kaynaklarn kurumu olmas fay izgisi boyunca travertenlerin varl ve Eosen ve
Kuvaterner yal iki birimin tektonik bir dokanakla kar karya gelmesi bu fayn
varlna iaret etmesi bakmndan nemlidir.
3.4. Eklemler
nceleme alanndaki kayalar, deiik yanl teknotik kuvvetleri etkisi altnda
kalarak bir yandan kvrm ve faylarma gibi nemli makro yaplarla deforme olurken,
dier yandan deiik ynl bir ok eklem sistemi tarafndan kesilmitir (Karaman
1994).
Ayrca inceleme alanndaki kayalar, litolojik ve fiziksel zelliklerine gre az
ok eklemler gsterirken kireta, kumta gibi rijit kayalar marn, eyi gibi olduka
deformasyona msait kayalara gre daha ok eklem bulundururlar. nceleme
alanndaki eklemler iki zellik gsterirler. zellikle kireta ve kumtandaki eklemler
dzgn, przsz yer yer kalsit dolgulu ve daha fazla devamldr. Buna karlk baz
eklemler ok przl eklem boylan kk orta daha az devamldr
Kiretalarndaki atlak dzlemi lm sonucunda egemen atlak dzlemleri:
l- K10P / 65 KD
2- K45D / 75G
3- K70D / 80 KB zorunludur.
Gerek arazi gzlemlerinde ve gerekse yapsal gerilmelerle olan jeomekanik
ilikilerinde bu atlaklardan K10B ve K70D dorultulu olanlarn muhtemelen
makaslama atlaklar, K45D dorultulu olanlarn ise tansiyon atlaklar olaca
ngrlmektedir (Karaman 1994).

4. EKONOMK JEOLOJ
4.1. Maden Yataklar
alma alannda au ag yata ENKA A.. isimli zel bir irket tarafndan
iletilmektedir.

Haritada

grlen

snrlandrlm

olan

paso

alan

olarak

kullanlmaktadr.
4.2. Endstriyel Hammaddeler
4.2.1. Kalker
Bu alanda bol miktarda kire ta bulunmaktadr. Bunlardan krma ta olarak
yararlanlmaktadr.
4.2.2. Kil
Orta Eosen yal Kayky formasyonundaki killi seviyelerden fabrika iin
kil hammaddesi salanmaktadr. Yukarda anlatlan kil ve kalker imento sanayisinde
portland imentosu imali iin gerekli olan hammaddelerdir. Burada kil ve kalkerin
belirli oranlarda kartrlarak dner imento frnlarnda 1300 - 1450 C'ye kadar
piirilmesiyle elde edilen klinkere alta katlarak tlmesiyle elde edilir. Piirme
srasnda 200 - 300 de kilin yapsndaki kristal suyu ayrlr. 700 - 900 de kalkerler CaO'e
dnr. 950 -1000 de CaO dier oksitlerle birleerek,
Monokalsiyum slikat

(CaO, SiO)

Monokalsiyum almnat

(CaO, A1O)

Monokalsiyum ferrit

(CaO, FeO)

Gibi maddeler meydana gelir. Daha sonraki aamalarda 1100 - 1200 de

Dikolsiyum silikat 2(CaO, SiO), 1250 -1300 de Trikalsiyum Alminat 3(CaO- A1O),
Tetra kalsiyum Almina Ferrit 4(CaO , A1O) ve Trikalsiyum silikat 3( CaO , SiO)
oluturur. Bu oluan kilin arl %1 - 3 alta katlarak tlrse portland
imentosu elde edilir.

NOKTA

STKAMET

MESAFE (m)

01

K19B

35,50

12

K50B

47,00

23

K51B

16,00

34

K44B

36,60

45

K36B

43,95

56

K34B

45,14

67

K34B

45,15

78

K61B

20,20

89

K48B

44,30

9 10

K5B

22,70

10 11

K34B

24,20

11 12

K57B

23,03

12 13

K53B

20,10

13 14

K65B

41,50

14 15

K22B

34,40

15 16

K12B

40,75

16 17

K50B

59,52

17 18

K5B

32,50

18 19

K72B

44,65

19 20

K60B

37,82

20 21

K55B

37,08

21 22

K26B

20,20

22 0

K11B

46,00

10

KAYNAKLAR:
-

BAARAN, M., 1991. Kayky Dolaynn Jeolojisi, S.D.., Mh. Mim. Fak.
Bitirme Tezi, Isparta.

EFE, A., 1997. Bucak (Burdur) Kuzeyinin Jeolojisi, S.D.. Mh. Mim. Fak.
Bitirme Tezi (yaynlanm), Isparta.

GRM, M., KARAMAN, E., 1992. Facies Changes and New Stratigraphical
Paleontological Data in the Cretause Tertiary Boundary Around Sbda (nrIsparta), ukurova niversitesi Yerbilimleri, Adana, 21, 43-54 p.

11