Professional Documents
Culture Documents
4.2/ yHhokulrax&f
4.3/ iSufypfawmif t&Sify@dwrax&f
4.4/ aygifavmif&Sif uy
4.5/ yk*Hacwf ur|mef;usrf;jyK t&d,myk*dKvfrsm; (em**kPfi,f? em**kPfBuD; )
4.6/ 'domjymrkuf q&mawmf (OD;usnfayG h) ESifh ulAavcef bk&ifBuD
4.7/ eef;awmif;rsm;q&mESifh wufao;BuD;
yif;,acwf
5.1/ &Sif'dApuf &[EmaxG;
5.2/ a&iHkq&mwynfh (rPdrOL q&mawmf)
5.3/ ordkif;uay;aom jrefrmwdk hwm0ef
5.4/ psmeftbdnmOf& tnmwuk@nf; rax&f
5.5.1/ bk&m;yGifh&m tdEd,EdkifiH tb,fhaBumifh omoem uG,faysmufoenf; tprS ]0dZmawGOHKcH
yk*Hodk hajy;vmBuyHk} acgif;pOfcGJrwdkifcifxd
5.5.2/ ]0dZmawGOHKcH yk*Hodk hajy;vmBuyHk} acgif;pOfcGJrS bk&m;yGifh&m tdEd,EdkifiH tb,fhaBumifh
omoem uG,faysmufoenf; acgif;pOfqHk;xd
tif;0acwf
6.1/ wufao;oljrwfESifh ykcef;BuD; udk&ifokar"m
6.2.1/ a&TOrifESifh awmifzDvmq&mawmf tprS ]owdk horD;av;ESifh wpfnwm}
acgif;pOfcGJrwdkifcifxd
6.2.2/ ]owdk horD;av;ESifh wpfnwm} acgif;pOfcGJrS a&TOrifESifh awmifzDvmq&mawmf
acgif;pOfqHk;xd
xG#facgifq&mawmf &kyfxkawmf
(1160-1242)
a&pBudK*lNzLawm& q&mawmf
(1190-1281)
bkef;awmfBuD; OD;oDv
(1194-1269)
yckuL oJyHkawmf&q&mawmf
(1204-1288)
v,fwDawm& q&mawmff
(1208-1285)
ppfudkif;-0wfcsuf rif;ausmif;q&mawmf
q&mawmf
(1215-1288)
ppfudkif;-r[m*Em&Hkq&mawmff
(1220-1281)
anmifvGefawm&q&mawmf
(1229-1295)
oxHk aZw0efq&mawmf
(1230-1316)
aousawmif q&mawmf
(1233-1299)
rdk;nSif;awm& q&mawmf
(1234-1326)
Nrif;NcH-pGef;vGef;*lq&mawmf
(1239-1314)
urmUowdyXmefomoemNyK awmifykvk
urmat;q&mawmf
(1258ck? waygif;vNynfUausmf 3-&uf zGm;Nrifawmfrlonf/)
a&TOa'gif;awmifq&mawmf
(1253-1346)
oydwftdkif awm&q&mawmf
(1255-1331)
odrfawmif-qnfBuD;q&mawmf
(1244-1321)
Nynf-edAEq&mawmf
(1248-1338)
rdk;ukwfq&mawmf
(1261-1324)
ed'gef;pum;
earm 0dbZ0g'daem r[mumk
r[mumkPdu
jrefrmEdkifiH y#dywdomoem0if (psmeftbdnmOf& yk*dKvfrsm;? &[EmESifh tjcm;aom t&d,m
yk*dKvfrsm;? t&d,m rjzpfapumrl t&d,mjzpf&ef ajzmifhrSefpifMu,fpGm usifhBuHawmfrlcJhaom
a,m*Dyk*dKvfxl;rsm;taMumif;)onf wpfusrf;wpfzGJUtjzpf pkpnf;xm;&Sdoifhaom vkdtyfcsufwpfck[k
,lqygonf/ tqufqufaom a,m*DwdkUtwGuf tm;aq;wpfcGufvnf; jzpfayvdrfhrnf/
]] acwfwGif &[EmjzpfEkdifoavm? psmeftbdnmOfaum &Edkif ao;oavm}} [laom jyemonf
tvkyfcGifodkU 0ifaom yk*dKvfwdkif;ESifh ynm&SifwdkUtm; wD;wdk;ar;jref;aeaom ar;cGef;jzpf\/
tajztrsdK;rsdK;aMumifh pmayy&d,wfESifh pdwf"mwftm;enf;olrsm; pEdk;paemifh jzpfMu&onf/
tvkyfcGifrS xGufolxGuf vufavQmholavQmhoGm;Mu\/
]r[my&dedAmeokwf} jrwfpGmbk&m;u ]okb' }tm;a[mawmfrlonfrSmum; xif&Sm;\/
yGifhvif;\/ jyemwifzG,fr&Sd/
w&m;ppf w&mrSefrsm; wnf&Sd usifhBuHTefjyolrsm; &SdaeorQ acwf?ESpf tuefUtowfr&Sd?
tawG;y#dkywfrsm;/
odkhponfNzifh 'qGrf;qefxJBuGufacs;a&m' ouJhodkh NrwfpGmbk&m; omoemtm; tnHhpm;(taygpm;
)Nzpfatmif npfayapaom t,ltrSm;wdkhvnf; rsm;Nym;&IyfayGvS\/ tESpf 30-ausmf
w&m;xdkifrdumrS rdpm'd|d NzpfcJh&aom oD[kd|facwfrS 'umrsdK;? &[Em[k xifap&ef tdk;p&nf;xJ
0ifykef;&aom &[EmrsdK; ESifh aomwmyeftNzpfrS ravQmusap&ef ig;yg;oDvudk
rJwif;awmifhxm;&aom aomwmyef? ratmifhEdlifaomtcg 'pmudkyiftrSm;Nzpfatmif
aumufuspfpOf;vJaom t&d,m' rsdK;wdkhvnf;rsm;ukef\/
y#dywd a&m*gydk;
,if;odkh w&m;wk w&m;a,mifrsm;tBum; o'g?ynm rrQaom a,m*Drsm;
em;a,mif&IyfaxG;Bu&&Sm\/ 'tarT"gwf' wdkhum; y&d,m,frsm;Nym;vSonf/
ur|mef;avmu qifwl,dk;rSm; odrfarG.aom vSnfhNzm;rIrsm;tNyif "gwfpD;yif
ur|mef;ay;onftxd twifh&JvmBuukef\/ y&d,wdtodOmPfacgif;yg;aom
atmufaNcbmoma&;udprsm;wGifrl udk,fpm;vS,frsm; aNccsif;vdrf &IyfayG aeBu\/
'b,ft&monf tppftrSef' [krcJGNcm;Edlif&SmBuawmh/
t&m&m wpfpHkwpfckaomarQmfvihfcsufNzifh tvkyfvkyfolwdkif; arQmfvifhcsufay;Edlifolwdkh\
vSnfhzsm;vdrfvnfNcif;cH&onfrSm "rwmwnf;/ vdrfol\tNypfr[kwf/
vlwef;pm;? todOmPf tedrfhtNrifhtvdkuf udk,fpm;vS,ftqifhqifh wefcdk;tEkt&ifh cJGNcm;tyfESHum
tw0g'Nzef.csDukefBu\/
1/ avmu tpdk;&olwdkhwGif tBuD;tr;Nzpfaom rm&onf Ak'omoemudk zsufqD;&m urmht&dk;pJG
tw0g'udk y"gevufeufNyK\/
2/ tw0g'onf Ak'wynfhrsm;udkzJhxkwfum Ak'bmomtoGiftNyifNzifh tw0g'udkyif r[m,me
Ak'bmom[k wpfpifaxmifapcJh\/
3/ r[m,meuvnf; atmufvrf;txufvrf; (*dkPf; ) udk,fpm;vS,frsm;udk arG;xkwf\/
,if;udk,fpm;vS,fwdkhonf atmufwef;pm; ewfrsm;? o&J? wap? aNrbkwf? pkef;? Nydwmrsm;udk
toHk;NyKvmBuonf/
oa&acw&m? yk*H oifcef;pmrsm;t& vm&if;a&S;a[mif;t&nfBuD;vrf;aBumif;odkh NyefaNymif;
roGm;&ef owdrlBuukef/
tqdyfydk;onf ae&mwdkif;&Sd\/ xdckduf &Sem yGef;yJhaom tema[mif; temopf r&Sdoltm; tqdyfydk;
r0ifEdlif/ oefhpifaomvufNzifh tqdyfudkudkifwG,faomfvnf; aBumufzG,fr&Sd/
&ufpufMurf;MuKwfaom trwfwpfOD;u......
"oHawmfOD;wifygonf rif;w&m;MuD;1mk&m;? wlawmfonf omraPyif jyKvifhupm;
&mZ0wfom;\ eef;nGef hvsmjzpf &efp at;edkifp&m r&Sd/ rdrdu jyKonfrymkwf/ ol hxdkufeSifh ol huH
awmif;qdkonfhtwkdif; pDrHoifhygonf 1mk&m;" ymk wifavSsmuf&m rdzk&m;MuD;rSm wpfylay: eSpfylqifh
jzpf&&Sm\/ &Sif1mk&ifvnf; rsufeSmvTJawmfrlojzifh tmPmom;wkd h usif;wl; rD;usD;
zkwfMuavonf/
omraPi,frSm usif;xJodk h 0ifa&mufonfhwdkifatmif r,fawmfMuD;rSm owdr&&Smawmhay/
tmPmom;wdk hvnf; &Sm;om;rD;usD;rsm;udk ol hxufigavmif;zdk hMu\/ omraPi,frSm rsufpdudk
pHkrSdwf r&PmekywdyGm;jyD;vSsif arwmur |mef;udk pD;jzef;ae\/ avmif;zdk h&ef
rD;usD;rsm;omukefoGm;\/ omraPrSm rnfodk hrSs rjzpf/ &kyfemrfjzpfysufqifjcifvsuf xkdcPyif
&ymEm jzpfawmfrlavonf/ rD;usD;rsm;vnf; &kwfw&ufrD;ao omraPa&S hwGif Mumzl;MuD;
ayguf vmonf/ Oauma#,s jzpfum vltrsm; 0dkif;tHkMunfh&Sk hMu\/ rif;MuD;tm; ajy;
oHawmfOD;wifolu wifMuonf/
y&dowfrsm; 0dkif;tHkMunfhcdkuf MumiHkMuD;rSm rHktmpGifhpGifh iGm;iGm;yGifh vmaomtcg wpfeef;awmfvHk;
arT;MudKifoGm;\/ &SifomraPonf rif;MuD;ra&mufrDyif MumyGifhtv,f y&du&m &Spfyg;vG,fum
aumif;uif MumyGifhyvifyg wufysH0Jaeawmh\/ rif;MuD;a&mufvmaomtcg aumif;uifrSae......
"1m0 wpfoufwmonf cPrSsomwnf;/ MuD;olw&m;apmifhrS i,folapmifhrnf/ vlwdk hw&m;apmifhrS
csrf;omMurnf/ jyKoltopf jzpfoltaymmif;yifwnf;"ymk w&m;aymmawmfrl\/
xdktcg 'dA&mZmonf tjypfudk 0efcsawmif;yef aemifawmftm; eef;vGJtyfavonf/
aemifawmfvnf; "nDawmf? igonf eef;pnf;pdrfudk a&tdrfuJhodk h atmufarhawmfrl\/ nDawmfom
avm1mzdpD; a'goMuD; tpdk;&drfvGefavonf/ igonf oifhr&D;awmfeSifh twl om;awmf aymmaom
w&m;udk em,lusifhokH; aeawmhrnf/ nDawmfomvSsif &mZ"r rcGswf,Gif;,dkvlAdkvfcsrf;om
omoem yGm;pD;atmif w&m;ojzifhom rif;jyK&pfavawmh" ymk rdef hawmfrlum rlvae&maymmif;odk h
om;tzoHk;OD; jyefcJhMuavonf/ nDawmfvnf; ypnf;av;yg; zdwfrH qHk;rorSs emcHygrnfymk
uwdjyKvdkufonf/
rD;yHkMuD;xJrS aygufaom MumuJhodk h tvGefw&m jzpfcJaom om;&wemonf psmeft1mdnmOf&
(y'krkw&)&ymEmjzpfawmfrlojzifh aumif;uifrS ymefvif;odk h qGrf;cHMuG rd1meSpfyg;tm;
w&m;ypnf; eSpfenf;jzifh csD;ajrSmuf oj*F dKymfawmfrl\/ rd1meSpfyg; xm0& zl;ajrmfedkif&ef
ref;pufawmf&mrS jrwfpGm1mk&m; ajcawmf&mudkvnf; ovif;ausmufjzifh yHkwlul;um aumif;uifrS
yifhaqmif xm;awmfrlavonf/
y'kra'0D rdzk&m;MuD;\ rD;xJrS Mumonf jrefrmedkifiH y#dywd omoem0if xm0pOf arT;ysH h
avawmhonf/
MuD;us,fcrf;em;onfh jyLedkifiHawmf
1mk&m;&Sifvufxufu olcdk;ymk ,dk;pGyfum wHusifvSsdL owfawmfvnf; toufraocJhaom
2 - oa&acw&macwf
&[EmESifY yk*Kdvfxl;rsm;
oa&acw&mac: &aoYjynfwGif omoem 101-ckESpf 'Gwabmifrif;MuD; vufxuf &[Em
t&SifjrwfoHk;axmif&SdaMumif;? aeYpOf ypnf;av;yg; axmufyHY vSL'gef;aMumif;? "mwfawmf
arGawmfrsm;udkvnf; aomMurm? nnf;nnf;? pnf;pnf;? aygayg? avsmavsm? jrodxif?
bk&m;awmif? qkawmif;jynfh? jrifAm[k? ykxdk;MuD;apwDrsm;udkvnf; wnfxm;aMumif; &mZ0ifMuD;ESifY
omoem0ifwdkY qdkonf/
wpf&Ha&mtcg odMum;rif;qufaom vSHvnf; apwdkif;roGm;? pnfMuD;acgif;avmif;MuD;wdkYvnf;
wD;wdkif;rjrnf &Sd\/ xdktaMumif;udk &[Em t&SifjrwfwdkYtm; avSsmufxm;&m ]'umawmfrif;MuD;?
oifrif;MuD;onf rkefYonfrwpfOD;u olYq&mtm; vonfY ausmif;0wfajr 5-y,fudk rw&m;
odrf;,l ,ckuJYodkY jzpf&acsonf} [krdefYawmfrlMu\/ ajrudk jyef ay;vSLonf/
jrdKYwnfaomtcguyif wefcdk;'dyg'f MuD;rm; tbdnmOf 5-yg;ESifh jynfhpHkaom AdEdk;rnfaom
&aoYwpfyg; yg0ifaMumif; usefppfom;rif;MuD; ausmufpm jyqdkxm;\/ oa&acw&m
Ak'0g'ppfppf xGef;um; &[Em trsm;&Sdonfudkrl ,HkrSm;zG,f r&Sd/ wl;azmf&&Sdaom a&S;a[mif;
aysmufuG,foGm;av\/
nOfhOD;,HwGif aMu;yk&ydkufyg tu&m wdkYudk jyefvnfpOf;pm; rSwfrdorQ nOfhoHk;,HvHk;
opfyk&ydkufwGif a&;xm;\/ nOfhwpf,H wpf,HvQif tusdK; 3-rsdK;jyD;apEdkifaom usrf; 3-usrf;pD
(aygif; 9-usrf;) a&;om;jyD;avonf/ eHeufrdk;vif;aomtcg opfyk&ydkufrS ayodkY wpfqifh
a&;wifavonf/
]pkPd,AEH-*gxmESifh ra&maom pPd,AEudk? uwGm-jyK? t[H= igonf? aygwuH=ayodkY?
tma&mayo=wifcJhjyD} [k if;usrf;ed*Hk; taMumif;t&m tjynfhtpHk ygVd jrefrm ESpfbmomjzifh
a&;xm;\/ if;usrf;rSm ]o&bludk;wGJ} [kac: ,ckwdkif&dSavonf? uymvuFm& usrf;udkvnf;
jyKpkcJhonf/
,if;usrf;wdkYum; *Em&D0dZm&yf0if r[m,me t&nf;BuD;rsm;\ tif;usrf;rsm;om jzpfayonf/
&SifOwrod&Donf t&G,fESifhrvdkufatmif ur|mef;aygufonf (tMum;tjrif&[ef&dS\/) [kqdkum
tylaZmfcH&&mrS aemufqHk; tif;upm; tif;usrf;jyK yk*dKvftjzpfom rGefjrwfaom y#dywdb0 udk
jrKyfESHY cJh&&Smavonf/
twwfynm[lonf rnfonfhtwwfynmrqdk ow0gwdkYtwGuf txdkuftavsmuf
tusdK;jyKonfcsnf;yif jzpf\/odkY&mwGif ]qifjzLawmf 0if&rnfudk csnfwpfcifESifh usdef;aus&}
[louJhodkY rEkw 'kvb b0 ya'omBuD;udk rnfrQwefcdk;BuD;rm;aom rdpmyk*dKvfrsm;
aoG;aqmifvSnfhjzm;aomfvnf; todmPfa&SUoGm;jzifh BudK;pm;tm;xkwfMuukef&m\/
wmtxGufwGif &nf&G,fcsufrSefrSefjzifh oufpGefYMudK;yrf;aomfvnf; vrf;ckvwf rjrifEdkifaom
qGJaqmifrIaMumifh rZdry#dy'gvrf;rS cGJxGufMu&&SmolawG ,ckvnf; toacsFyif/
(omoemawmfESpf 100-u umvmaomurif;ESifh acwfNydKif 'Gwabmifrif;BuD; vufxuf
rif;BuD;vnf; aomwmyefwnf rdzk&m; om;awmf orD;awmfrsm;vnf; ax&D ax&m &[Em
t&Sifjrwfrsm; jzpfcJhMuaMumif; uREfkyfwdkYa&;aom ]oD[dkVfacwf pHawmf0if t&d,mrsm;} pmtkyf? a&S;OD;
jrefrmhomoem tcef; (123) Munfhygukef/)
3-oxHkacwf &[EmESifh yk*Kdvfxl;rsm;
t&Sif*0Hywdrax&f
t&Sif *0Hywdrax&f\ taMumif;onf twefi,f '@m&Dqef\/ odkUaomfvnf; &mZ0if
omoem0ifESifh a&Tarmfa"mapwDausmufpmwkdU azmfjyxm;Muonfhtjyif atmufjrefrmjynfodkU
omoema&muf&mwGif wyk? bvdu wkdUNyD;vQif t&Sif*0Hywdyif omoemawmfudk
rax&fjzpfayonf/
ok0Pblrd (trsm;pkt,ltqt&) pkrMwm? *smAm; (,0) uRef;rsm;tygt0if oxkHjynfESifhwuG
&mrna'o t&SifaomP? t&SifOw&wdk h BuGvm omoemjyKpOfu y&dowf ajcmufaomif;
w&m;xl; &BuaBumif; ]t|uxm ed'gef; oH*Dwduxm} yg&Sd\/
xdkpOf trsKd;om;rsm;omru trsKd;orD;rsm;yg (odurmef ax&Drtjzpf) omoemabmifodk h
0ifcJhMuonf/ bduKeDomoemonf yk*Hacwf txdyif &SdcJhaMumif; ,ckacwf ordkif;okawoDwdk hu
ausmufpm tudk;rsm;pGmjzifh xkwfaz:Mu\/ (qufvuf okawoejyKMu&ef/)
jrefrmESifhruif;uGmoifhaom ok0Pblrd
xdkrSwyg; ok0Pblrd oxkHjynf auvmoausmif;wdkufBuD;rS &[Em t&Sifjrwfrsm; taMumif;
]r[m0HoygVd} 29 tydkif;? *gxmeHygwf - 43 vm&Sdonfudkvnf; awG hEdkif\/
'k|*grPdrif;\ r[mapwD yEcsyGJodk h twdkif;wdkif; tjynfjynfrS &[Em t&Sifjrwfrsm;
aumif;uifrS oD[dkVfuRef;odk hBuGvmawmfrlBu&mwGif auvmoausmif;wdkufrSvnf; ]ol&d,*kw}
&[Em t&SifjrwfBuD; OD;aqmif &[Em t&Sifjrwfrsm; tvGefrsm;pGm (qE0kwd o[)
BuGvmawmfrlonf[k qdkavonf/
ok0Pblrd omoemjyK tzGJ hacgif;aqmif t&SifaomP? t&SifOw& wdk h\ "mwfawmfrsm;udk
,dk;',m;jynf&Sd ]eacgif;yxkrf}(e*&yxr) apwDBuD; Xmyemxm;aBumif; oD[dkVfrS
a'gufwmoD0vd\ ]Ak'bmomordkif;} uqdk\/ jrefrmwdk hum; xdkt&Sifjrwf ESpfyg; y&dedAmef
pHaomtcg tavmif;awmfrsm; ausmufom;yuwd jzpf bD;vifjrdK hESifh oHk;rdkiftuGm
ukodemkHawmif ,ckwkdif zl;jrifEdkifonf[k ,HkrSwfxm;Buavonf/
ok0Pblrdqdkonfukd jrefrmwdk hu oxkHjynf[k tcdkiftrm pGJ,l om;pOf ajr;qufEIwfrSwf
rSwf,lvmMu&m tb,frQtxd cdkifrmonfudk rMumrD od&SdMu&vdrfhrnf[k ,lq&ayonf/
tb,fhaMumifhqdkaomf ,cktcg EdkifiHawmftpdk;& a&S;a[mif;okawoe Xmeu oxkH usKdufxdk e,f&Sd
0if;u&Gm t&ufonfr&Gmwdk h ajratmufwl;azmfa&; vkyfief;rsm;udk aqmif&Gufvsuf&Sd&m 1976ckESpfuyif rZdra'o&Sd aZw0efausmif;awmf&muJhodk h xl;qef;tHhMozG,faumif;aom (oHCtm&mrf
ausmif;wdkuf) tkwfckHBuD;rsm;udk awG hvmMu&ayNyD/ a&S;a[mif; okawoe Xmeonf ok0Pblrd
]wkwfxrf;&mZ0if} udkvnf; rMumcif ajz&Sif;Edkifygap[k qEjyK&ayawmhonf/
t&Sifr[marm*vdykwwd\ tem*wHo Pfawmftjrifjzifh pDpOfapvTwfcJh&m ok0Pblrdonf
tdEd, oD[dk|fwdk h omoem jywfpJ tm;enf;csdef ax&0g' omoem wpfurmvkH;twGuf
wpfckwnf;aom cHwyfNrdK hawmfBuD;tjzpf &yfwnfcJhaom yk*Htifyg,m jrefrmwdk h ydkifeuftwGif;rS
vGJ tjcm; wpfae&m&m &Sdoifhaumif;rnf r[kwfygacs/
oa&acw&mbufrS txdu& apwDawmfBuD;rsm;onf vnf;aumif;? vuf&Sdkyf0wKusus omoemh
tajctaewdk honf vnf;aumif; &[Em t&SifjrwfBuD;wdk h\ Pfawmftjrifbufuom
&yfwnfvsuf &SdMuukef\/ pifppf ok0Pblrd[lonf rnfokd hrQ jrefrmESifh ruif;uGmpaumif;/
0dZm",d'dynmrsm;wdk;wufjcif;
tiftm;BuD;aMumif; enf;,ltyfavonf/
BuD;i,fr[l w&m;udk apmifholtm; w&m;onf apmifhNrJjzpf\/
]rnfolw&m;ysufysuf udk,frysuf} [laom ZGJowdrSm csD;usL;xdkufvSygay\/
t&G,fESifh rvdkufatmif &wemokH;yg;\ wefcdk;owd aus;Zl;*kPfudk odwwfonfrSmvnf;
tHhMozG,fyif/
vdk&if;um; a&Tay; r&aom o'gw&m;yifwnf;/
&[Emjzpf rMumrD r,fawmfuG,fvGef&m ]r,fawmfonf tb,ft&yf jzpfavoenf;[k}
'dApuKjzifh MunfU&m &mrnwdkif; wHigrsKd; jzpf aumif;uifrSMuGa&muf w&m;a[monf/
oxHkjynfac: ok"ryk& aemifawmf awmfzl;aom oD[&mZmu awmif;yef jrwfpGmbk&m; 80gt&wGif &mrna'oodkU yifhaqmifvm\/ bk&m;&Sifonf wdkif;oljynfom;wkdUtm;
w&m;a[mawmfrlNyD;vQif &aoh 6-OD;tm; qHawmf 6-ql csD;jrSifhawmfrl\/ y&dedAmef
pHNyD;aemufwGifvnf; *0Hywd&[Emu oGm;awmf 33-ql yifhaqmifay;ojzifh ausmufapwD 33-ql
wnfxm;Muavonf/ ( tus,fudk rGef&mZ0if apwDordkif; aygif;csKyfrS ,lygav/ )
*0Hywdax&*gxmESifh ty'gefygVdawmfwkdUum; taMumif;ryg&Sday/ odkU&mwGif *0Hywdrax&fudk
rGefwdkUomru jrefrmwkdUuvnf; tav;tjrwfjyKMu\/ taemf&xmrif;BuD;um; udk,fawmfwkdif
kyfwkxkyif udk;uG,fcJhonf/ usefppfrif;BuD; eef;opfwGif Ak'kyfyGm;awmfESifhtwl
xm;udk;uG,favonf/ ( a&Tpnf;cHkausmufpm-ponf/ )
eef;awmf rGefausmufpm 463-ckESpf eef;opf wufyGJwGif &Sift&[H OD;pD;aom oHCm 4108yg;wdkYy&dwf&GwfyHk wcrf;wem; azmfjyxm;onf/
yHhokulrax&f
t&Sift&[H y&dedAmef pHvGefawmfrlonfh aemufwGif pdrf;nufrif;\ om;awmf r[max&fu (t&Sif
t&[H\ omoemjyK vuf&Hk;BuD;rsm; jzpfcJhMuaom) t&Sif tmeEm t&SifaAm"d
rax&fBuD;rsm;ESifhtwl omoemjyKawmf rl&\/ t&d,m yk*dK[fBuD;rsm;csnf; [l\/
xdkrS aemufumvwGif ipG,f&Sif ocif yHhokulrax&fudk omoema&; tyfESif;onf/ omoemydkif
q&mawmfyif jzpf\/ t&SiftmeEm? t&SifaAm"dpaom yd#uaqmif rax&fwdk hudk tkyfcsKyf
omoemjyKawmfrlonf/ bGJ hawmf&if;um; t&SifoDvAk'd jzpf\/
]ipG,f&Sif yHhokul} [k trnfwGifjcif;rSm xdkrax&fonf olaotavmif;rS t0wfrsm;udkom
yHhokulaumuf ouFef;oHk;aqmifNrJ jzpf\/ wpfae haomf ipG,fi,f ac:aom
EGm;ausmif;oli,fonf ukodkvf&&ef okomef vlaoa,mifaqmif t0wf wifvTrf;vsuf aeum
tazmfrsm;tm; xdkrax&fxH owif;ydk hvTwfonf/ rax&fjrwf yHhokul,l MuGoGm;vQif ipG,fi,f
toufr&Iojzifh rdbrsm;tm; ajymMum;&mrS rax&fodojzifh y&dwfarwmjyKawmf rl&\/
ipG,fi,fonf x&dScdk;onf/ ol hudk rdbwdk hu rax&ftm; vSLMu\/ xdktcgrSp ]ipG,f&Sif
yHhokul} [kwGifonf/
yHhokulESifh e&ol
xdkrax&fonf wdkif;jynf\ rdb jzpfaejyefojzifh wdkif;a&;jynfrI udprsm;wGif rygcsifyJvsuf
ygcJh&\/ taMumif;rSm tavmif;pnfol rif;BuD;\ om;awmf rif;&Sifapm onf teEol&d,ESifh
ukvm;rdzk&m; wpfyg;tm; racsriH jyKrlrIaMumifh aejynfawmfrS wdrf;a&Smif rEav;ta&S hbuf
xGef;wHk;ylwuft&yfwGif ykef;vQdK;ae&\/ xdktwGif; nDawmf e&olonf crnf;awmftm;
a&T*lbk&m;odk h bk&m;zl; ydk h&if; t0wfjzifh tkyfzd owfNyD;vQif eef;wuf\/ rif;&SifapmMum;
yk*Hodk hcsDwufvmpOf e&olonf yHhokult&Sifjrwftm; csOf;uyf ]]nDawmf aemifawmf ppfjzpfvQif
jynfolwdk h qif;&Jygvdrfhrnf/ aemifawmftm; rckcHyg/ eef;tyfygrnf}}[k
MuGa&mufa[majymaponf/ ]]oifuwd rwnfvQif ig 0efav;vdrfhrnf}} [k rdef hawmfrl&m
opmqdkojzifh oGm;a&muf a[majymay;&onf/
e&olonf rif;&Sifapmtm; c&D;OD;BudKqdk eef;tyf\/ rif;&Sifapmum; xdknrSmyif nDawmfcwfaom
tqdyfjzifh ewf&GmpH&&Smonf/ rax&fMum; MuGvmNyd;vQif ]][,f- rif;qdk;rif;npf? wpfcP
pnf;pdrfudkom Munfh oHo&mab;udkum; oifraMumuf? ighrsufESmudkvnf; raxmufwum;}} [k
qdkjrnfawmfrl&m e&olonf rsufESmajymifwdkufum ]]opmcHonfhtwdkif; aemifawmfudk eef;wifcJhNyD
r[kwfavm}} [k EIwfvSHxdk;onf/ ]][,f- rif;,kwf? oifhxuf ysufolum; r&SdNyD? rif;,kwf\
edkifiH igraevdk}} [k rdef hawmfrlum oD[dkVfodk h MuGawmfrl\/
wpfwdkif;jynfvHk; Munfdkaom rax&ftm; tvGJoHk;pm;vkyf rax&fMuGoGm;ojzifh jynfolwdk h
rif;tay: rauseyfMu/ xdkrif;onf raumif;rIwdk hudkom quf usL;vGef\/ uacsonfrsm;udk
rvHk hwvHk 0wfap bkef;BuD;ausmif;wGif; yGJcHapum &[ef;wdk hudk vlxGufap\/ zcifESifh
BuHav\/ rax&f\ ausmif;teD; urf;yg;xdyfwGif t&dyfcdkum oDwif;onf a,m*DrtoGif 15&uf cef hvmae\/ tdrfodk h jyefa&mufvQif rax&fonf rdrdESifh usL;vGefaMumif; ,kwdqif
wD;wdk;pum;jyef hyGm;atmif vkyfonf/ &if;ESD;olwdk hu rax&ftm; vm vm owday;
avQmufxm;Mu\/ xdkowif;um; aejynfawmf wpfckvHk; jyef hyGm;ul;puf rif;ESifhwuG
oHCmawmftrsm;em;odk hyif a&mufavonf/
rax&fvnf; tus,fyGm;vmaom rw&m;owif;udk EIwfjzifh rajz&Sif;edkifawmhacs/
&Sif;aomfvnf; ajyvdkrSajyrnf/ xdk haMumifh rif;ESifhwuG &[ef;oHCmESifh 'um? 'umrwdkhtm;
ausmif;odk hzdwfac:\/ y&dowfrsm; a&mufvmvQif ausmif;rSwpfqifh {&m0wDjrpfem;odk h
wpfzefac:oGm;\/ jrpfqdyfta&muf ausmufESifh"m;aoG;aeaom 'umwpfOD; awG h "m;ESifh
ausmufudk tvcHonf/
y&dowftrsm;a&S hwGif orma'0ewfrsm;udk wdkifwnf opmrlavonf/
]ig\oDv npfEGrf;&dk;rSefaomf ausmufESifh "m;ronf a&csaomcP pkyfpkyfjrKyfapaomf/ igvnf;
tyg,fav;yg; usufapoaw;/ rmwk*grESifh trSefuif;&Sif; oDvpifMu,fjcif; &Sdbdrl
ig;\tvm; a&ul;oGm;apaomf/ igwrlvnf; 0#frSuRwf&apom;} [k opm"d|mef jyK
ausmufESifh"m;rudk a&odk hcs\/ "m;aoG;ausmufESifh "m;rwdk hvnf; a&nmqef ul;Mu\/
rif;ESifhwuG y&dowfvnf; tm;&0rf;om o'gMunfndK a&S;uxuf ydkyif ylaZmfMuukef\/
e&ywdpnfol rif;BuD;onf aemifvmaemifom;wdk h owd? ynm? o'g 0D&d,yGm;
rSwfom;&pfMuap&ef anmifOD;ta&S hwm 700-cef h acsmufurf;yg;udk OrifvdkPfwl;
tkwfausmufwdk hjzifh bk&m;wnfavonf/ ]ausmuful;bk&m;} [k orkwfawmfrl\/ xdkbk&m;\
ajrmufbuf ukef;xdyfwGifvnf; bk&m;wpfqlxyf wnfjyefonf/ ausmuful;&m "m;ryg
]"m;rygbk&m;} [korkwfawmfrl\/ xdkESpfqludk ]ausmuful; "m;rygbk&m;} [k ac:wGifMuaMumif;
jrawmifq&mawmf\ ordkif; zwf&I&\/ ]iSufypfawmifESifh rdatmifESifh] [k iSufrsm;uyif
atmfjrnfMuonf[k iSufypfawmif twKywdwGif a&;om;xm;aMumif; rSwfom;&zl;avonf/
vl h&GmwGif? rkom0g'? ponfav;ck
a&m&kqufqH? 0pDuHaMumifh? avQmfvQHrIefqef?
olrrSefudk? {uefpGJaomf? opmausmfjzifh?
arSmufawmfNidrf;aq; ESL;va;/
(yg&rDcef;ysdK h-128/)
aygifavmif&Sif uy
xdkt&Sifvnf; e&ywdpnfolrif;vufxuf &[Em[k ausmfMum;aom yk*dK[fjzpfonf/ ,cif
ycef;e,f (,ck yckuLe,f) taemufawmif&dk; teD;&Sd *leDae0if&Gm Zmwdjzpfonf/ wpf&Ha&mtcg
taemufawmif&kd;r oQmrf;yavmif"m;jyrsm; &Gmudk0if vk,ufMuonf/ vltrsm;udkvnf;
ac:aqmifoGm;Mu\/ tzrf;cH&olwdk hwGif aygifavmif&Sif tavmif;vsm\ rdbrsm;vnf;
yg0ifMuonf/ zcifrSm awmawmifrsm; jzwfausmfoGm;&pOf xGufajy;vGwfajrmuf oGm;ojzifh
udk,f0ef t&ifhtrmESifh ZeD;usef&pfcJh\/ rxGufajy;edkif/ aemufwpfae hwGif *leDae0ifGmom;wdk honf
aMujimMuavonf/
bk&m;xuf bk&m;avmif;ukd tom;ay;vmMujyef\/ bk&m;avmif;rSmvnf; t&darw,s
tavmif;omru topftopf jzpfaom t0avmuDawoG&? rOKo&D? "&yPd paom
ewfbk&m;rsm;ukd wDxGifvmMu&m aemufqHk;wGif vlwkdif; bk&m;? bk&m;avmif;jzpf&ef cJ,Of;aMumif;
0efcHaomtm;jzifh aumif;uifbHk&dS bk&m;avmif;ukdom ukd;uG,f&ef nTefMum;&jyefonf/ tdEd,wGif
ae&mtESH aAm"dowukd ewfbk&m;toGif ukd;uG,fyo vmMuukef\/ tppftrSef uG,favNyD/ (
yk*HewfavSmifausmif; owd&zG,f )
tusOf;csHK;&mrS tif;jzpfvm
r[m,mewkdhonf (9) &mpkrSonf (12) &mpk twGif; rE&[me rEef*dkPf;BuD;ukd
wnfaxmifvmMujyef\/ ynmyg&rDwm? o'ryk@&du paom r[m,me okwefBuD;rsm;onf
tvGef&Snfvsm; IyfaxG;vGef;ojzifh tusOf;csKyf*gxmrsm; a&; "m&PDac: EIwfiHkaqmif
&GwfqkdMuukef\/ ( aemuftp*gxm? tqHk;*gxmavmufom &Gwfjcif;? aemuf oH? *Hk? y? r uJhokdh
twkdaumuf&Gwfjcif;? xdrS r&GwfawmhbJ pm&GufwGifa&; jymcsrsdKjcif;rsm; jzpfvm&onf/ )
*gxmrEef&Gwfjcif; ? ykwD;pdyfjcif;? qkawmif;yHkygaom puf0dkif;bD;rsm; vSnfhay;jcif;wkdhukd
txl;tom;ay;cJhMuonf/ (5) &mpkESpf aemufykdif;rS p wkwf? wdAuf ponfwkdh jyefhyGm;oGm;\/
okwefBuD;rsm;ukdvnf; bk&m;tjzpf ukd;uG,fvmMuNyD;vQif ]ynmyg&rDwm kyfwk} ponfjzifh xkvkyf
ukd;uG,fMuonf/
ouFef;0wf 0dZmESifh atmufvrf; bkef;BuD;*kdPf; pwifyHk
(5) &mpkaemufykdif;rSp bk&ifESifh olaX;rsm; ukd;uG,f crf;em;aomausmif;rsm;
aqmufvkyfvSLNyD;vQif tvSLtwef; &ufa&mvmMu&m t&nftcsif;rrDaom tnHhpm;yk*Kdvfrsm;vnf;
omoemhabmifokdh 0ifa&mufvmMuonf/ if;tnHhpm; &[ef;wkdhom tm;aumif;vmaomtcg
0denf;ukd ayghayghwefwef vkyfypfMu\/ *E"k&? 0dyem"k&ukd rvkdufemMu/ pm;umaomufum
aevmMu\/
xkd&[ef;rsdK;wkdhuyif okwefukd jyifqifjcif;? wE&pmay wkdhukda&;om;jcif;rsm; jyKvkyfMuonf/
rEefpkyfjcif;? tif;csjcif;? arSmf0ifjcif;? aq;ukjcif;? aA'ifa[mjcif;? euwfMunhfjcif; paom
avmuDtvkyfwkhdukdom tBuD;tus,fjyKvkyfvm Muonf/ vlxkukdvnf; vQdKh0Sufodyfonf;pGm
pnf;Hk;odrf;oGif; Muavonf/
"rpMumonf om0u,metwGuf? &mZN*dKvf a[monfh w&m;rsm;onf r[m,etwGuf jzpf
r[m,mejzifhvnf; tvGefPfxufolwkdh twGuf rvHkavmufao;aomaMumifh "nuwue,f
0dZm[m& (0Zd&,me) w&m;ukd bk&m;a[mcJh&onf[k BuHzef0g' jzefhMuukef\/
&m[kvmoHudpnf;udk xyfar;OD
ar;OD;pdkY
rSwfcsuf/ / &m[kvmoHudpnf;\ qdkvdk&if;rSm rQomNzpf\/ }}&[ef;awmfrsm; twGif;omoem
,dk;,Gif; tm;enf; omoemysufuG,f&onf}} [laom t"dutaBumif;rSm aumif;Nrwf
rSefuefvSay\/ obm0vJqdkuf\/ ordkif;aBumif;vJ udkuf\/ usef tcsuftvuf
tawG;tac:rsm;rSm uGsEkfyfwdkYESifY rwdkufqdkifwwf/ &efolrsm;0ifa&muf zsufqD;Ncif;udk eHygwf (2)
taBumif; tNzpfaz:Ny NA[P0g'Drsm; tEkenf;? tBurf;enf; (w&m;ppf?"m;ppf) wdkYNzifY
yl;uyfeSdyfpufNcif;udkrl &mZ0ifuGif;qufoabm rQom az:Ny y"metaBumif;ESpf&yfwGif
rxnfYoGif; edkifcJYacs/ xdkrQomru [dELordkif; q&mwdkY vufcHxm;aom Nzpf&yfrsm;udkyif
rsufESmvTJvdkaBumif; ay:vGifaeayonf/
Oyrm ya&mzufqm tvmawumESifY qGm&Dy&quf polwdkY\ tdEd,&mZ0if ta[mif;?topfwdkY
c&pfray:rSD 184 ckESpfwGif qHk*rif;quf yk&SrdBwrif; onf NA[P0g' &SifoefNyefYyGm;a&;twGuf
ukuK!m&mr paom omoemY taqmufttHk rsm;pGmESifY oHCmrsm;pGmudk zsufqD;owfNzwf
usef&Sdaom oHCmrsm;udkvnf; oHCmOD;acgif; wpfvHk; qkaiG 500-aBunmcJYolNzpf\/ xdktNyif
c&pf(6)&mpkwGif r[maAm"dyifESifY wuG oHCmrsm;tm; tNypftrsKd;rsKd; &SmESdyfpufcJYaom
omouFmrif;/ c&pf 340 wGif ]] &[ef;rcH&? w&m;ra[m& }} paomOya'rsm;udk NyKum
tekenf;wdkufzsufcJYaom ork'*kBwrif;/ c&pf 750 wGif ukrm&fvb'? xdkolrsm; taBumif;udkrl
&m[kvm oHudpnf; arYypfvdk[ef &Sd\/
xdkolrsm;taBumif;udk az:Ny&m oltoHrSmwdk;oGm;\/ odomvGef;onfrSm }qH
qHu&mus&,}
&mus&,
taBumif;yifwnf;/ olum; c&pf 788 ckESpfwGif tdEd,awmifydkif; arG;zGm; Ak'pmayrsm;
oif,lNyD;aemuf NA[P0g'? qeEef0g'? urmOD;0g' udk wnfaxmifolNzpfonf/ &[ef;rsm;udk
pdefac:um0g'NydKifyGJ NyKvkyfNyD;vQif tmPmpuf tultnD,l tw0g' ul;aNymif;apNcif;?
axmywfylyl ESpfowfNcif; ponfNzifY w&m;wpfzuf "m;wpfvufESifY NydKifbufr&Sd ausmfBum;ol
NzpfcJYonf/
olYtaBumif;udk &mZ0if? omoem0if tqufquf vufcHcJYBu? 0efcHcJYBu\/ odkYpifvsuf }} ouw?
yg|dpmaywdkY taxmufxm;r&Sd }} [kqdkum &m[kvm oHudpnf; twdtvif;
Niif;y,fvdkuf&&Smonf/ tdEd,aNr arG;zGm;cJYrdNcif;uyif olYtm; ordkif;trSefudk
rsufESmvTJaponf[kom ,lqoifYawmY\/ ol\ aqmif;yg;wpfyk'fNzifY tdEd,omoem0iftrSefudk
aNymif;NyefrazmfedkifNyD/ &mZ0ifbD;um; qufvuf vnfywfNrJ vnfywfayawmYrnf/
(tNcm;aom bmom0ifwdkY\ tBurf;zuf tNrpfNywf zsufqD;yHkrSm txl;ZmwfaBumif; vSef&efrvdk/
Nyemopf ray:/ rpwmarmfvD\ bD[mESifYBo&p a*ZufwD;,m;? Aa*Fg'dpBwdwf a*ZufwD;,m;?
rpwmuvdwf\ a*g&'fyl'dpBwdwf c&D;pOf? rpwma'0NyD,\ Ak'pf pfwf&S&def tifef tif'D,m;?
rpwm',m&mrf&S[eD\ rd*0kef'g vrf;nTefESifY tdEd,&mZ0if tapmifapmifwdkY xif&Sm;ayvdrfYrnf/)
t&if;ppf tNrpfaNru
tdEd, omoemuG,fy&Ncif; taBumif;&if;rSm tcsuftm;NzifY oHk;csuf&SdaBumif; uREfkyfwdkY vufcH
twnfNyKBu\/ oHk;csufum; -
a&wGifjzwfoef; ig;uJhodkY wvef;vef;ul; aom[l\/ q&mawmfum; 1012-ckESpf oufawmf 72ESpfwGif ysHvGefawmf rlcJhownf;/
,ckwdkif xdkawm& ]"m;rul;uef} [l &dSaeao;onf/ 1228-ckESpfwGif rif;wkef;rif;\
ajrmufom;awmf pdefwHk;rdzk&m;u uefa[mif;udk xyfrH jyifqifaMumif; ausmufpmxdk;xm;onfudk
uREfkyfudk,fwdkif a&;ul;rSwfom;cJh&yg\/ xdkacwfu pufawmf&myGm; ESpfqludkvnf;
awmifzDvmawm& ,ckwdkif trdk;tumrJhawGUEdkifayonf/
q&mawmfonf 0de,mvuFm& #Dumusrf; ed*Hk; ormorK' bk&m; qkyefum *Erm'eawmif
kupdk;BuD; tjzpfjzifh rif;aumif; rif;jrwfrsm;tm; omoema&; tm;ay;ulnD&vdkaMumif;
qkawmif;xm;avonf/
(omoem0ifrsm;ESifh 1297-ckESpfkduf a&TjynfOD;bwifa&; ppfudkif;awmif ordkif;vm
taMumif;t&mudk acwfom;wdkY zwfpzG,f rl&if;rysuf pmwef;qm qifvdkufygonf- / pmyol/)
a,m*Dwdkif;twGuf a&S;OD;rSwfzG,f
tbd"rm okyfcGJ ur|mef;
]] owdy|mef a'oemawmfESifhtnD jzpfqJjzpfqJ kyfemrfudk rjywfIrSwfjyD; ododaewJh a,m*DawGrSm
]puKu&PD? Pu&PD} qdkwJh a'oemawmft&
IrSwfjyD;yGm;ap&wJh r*if&Spfyg; tusifhvrf;u ]ynmrsufpdudk yGifhapw,f? todPfudk jzpfapw,f}
qdkwm udk,fwdkifawGYtm;jzifh xif&Sm;aeygw,f/
]tbd"rmqdkif&m usrf;*efrsm;u jyxm;wJh twdkif;usufrSwfjyD; qifjcifaekHrQESifh 'Dvdkxl;jcm;wJh
todtjrif jzpfygrnfvm;/ rlvu usufrSwfxm;jyD; xuf xl;jcm;wJh todtjrif jzpfygrnfvm;?
rpOf;pm; rqifjcifbJ ypfxm;&if usufrSwfjyD;om;awGawmif arhaysmufroGm;aybl;vm;/ tJ'g
bmhaBumifhvJqdk&if]udk,fwdkif awGYjyD;odwJh ynmodr[kwfbJ usufrSwfxm;wJh onmodrQ jzpfvdkYyJqdkwm
xif&Sm;ygw,f}}
r[mpnf q&mawmfbk&m;BuD;
("rpBum w&m;awmf 122-3)
a,m*Dwdkif;twGuf a&S;OD;rSwfzG,f
&efolESifhrdwfaqG
]]jrefrmEdkifiH y#dywdomoem0if}} udkxkwfazmf&m uREfkyfwdkYodapvdkonfrSm tcsufESpfckom &Sd\/
1/ &efol/ 2/ rdwfaqG/
bk&m;ESifhawG h idk&jcif;
orxum; awmfavmufNyD? jrifjriforQ ocFg&wif 0dyemul; rSoifhrnf}} [k,lqum
wpfnae 0dyemp ul;ajymif;&SKrSwfMunfh\/ i,fpOfu tmkH Nidzl;aom rmwk*gr wpfOD;udk
pdwftmkH xifjrifwyfruf pGJvrf;rd\/ qHyif? tarT;? ajconf;vufonf; paom 32 aum|mo
ur|mef;udk yGm; zsufqD;ypf&\/ 'Gg&udk;aygufrS tykyfa&,dkpD;ykH? y#doaE ae&? tdk&? em&? ao&
ykHwdk hudk qifjcif&onf/ taoaumif[l yifxif\/ xdktcg vuPma&;okH;yg;( tedp?'ku?
tew) xif&Sm;ay:vGif vmNyD[k,lqum rdrdoEmef &Sdaom wPSmt,kwfudk
tjypfjrifvmawmhonf/<O font <>
<O font <>
]] [Jh wPSmt,kwf &m*pkwf? eifhaMumifh oHo&mvnfum bk&m;tqlqlESifh vGJcJhonf}} ponfjzifh
wPSm\ tjypfrsm; mPfrsm;pGmxifjrifum wPSmtm; SKwfcsaerd\/<O font <>
odk h&efawG hajymqdkaomtcg wPSmonf vlwpfa,mufyrm taumif oPmefjrifvmjyef&m
xdkwPSmtaumifu ]]oifhudk ESdyfpufwm igcsnf;r[kwfyg}} [k qdkum tukodkvfpdwf 12-yg;udk
tazmfSd xkwfazmfvdkuf\/ taumif 12-aumif wdk;vmMuonf/ t&Sifu SkwfcsrmefrJjyef\/<O
font <>
]]igwdk hcsnf;r[kwf? yknud&d,m 10-yg;vnf; ygao;onf}} [k vufSkd;xdk;Mu jyefojzifh 10aumif wdk;vmjyef\/ xdktcg jrnfwGef&efyif rwwfEdkifawmhbJ udk;uG,f&m r&Sdojzifh bk&m;w um
(pdwftm;jzifh) xGufajy;&Sm\/ &efolwdk huvnf; vdkufygvmMuonf/ ]]'DudkvmcJh}} [laom toHudk
Mum; toHbufqDodk hajy;&m a&Tjymom'fBuD;udk awG hjrif&\/ avSum; oHk;xpf&Sd&mwGif yxrxpf?
'kwd,xpf txd &efolrsm;vdkufvmMuao;onf/ xdk haemuf owdarhoGm;\/ owd&vQif&csif;
wwd,xpfrS wpfqifh jymom'fwGif;odk h0ifoGm;&m rdrdudk,fudkvnf; a&Ta&mif0if;aeonf
[kxif\/<O font <>
a&S hwGif tvGefoym,faom bk&m;&Sifudk zl;ajrmf&ojzifh 0rf;omtm;& ajcawmfudk zuf OD;cs
pum;awGudkvnf; rsm;pGm avQmufxm;NyD; tm;&yg;& idkavawmhonf/ idkjcif;rSmum; pdwftmkHwGif
rQr[kwf/ wu,fyif toHxGufatmif idkrd rsuf&nfrsm; &TJ&GJpdkvmawmhonf/<O font <>
xdkt&SifESifh rvSrf;rurf;wGif w&m;tm;xkwfaeaom t&Sifo'rmvuFm&onf idkoHMum;
vSnfhMunfhvdkuf&m idkaeaom t&Sifudkjrif ]]tif;......igh&Sif0dok'gpm&? igh&Sif\ yDwdum;
tvGefeufpGmhwum; }} [k vSrf; rdef hawmfrl\/ bmhaMumifhidkonfudk rar;/ t&SifrSm
ajymoHMum;aomfvnf; jyefravQmufEdkif jzpfonf/<O font <>
(rSwfcsuf/ /]tmkH} [lonf rdrdpdwful; ]onZ} aMumifhvnf;jzpf\/ trSefwu,f a&S;u
jzpfzl;vnf; ay:wwf\/ rolawmf wefcdk;&Sifwdk h vSnfhpm;jcif;vnf;jzpfwwf\/ rdrdkyfemrf
0dyem SKuGufudkvTwfNyD; tmkHaemuf vkduf rqkH;Edkifjzpf&onfudk owdrloifh\/ q&mu
w&m;ul;ajymif;ay;jcif;? xl;jcm;csuf jzpfay:vmvQifvnf; q&mtm; avQmufxm; today;jcif;
rjyKbJ udk,fhoabmESifh udk,fvkyfaeykHudkvnf; owdjyKyg
t&d,m jzpfNyDxif
taMumif;t&mrsm;rSm
]]wdkif;oljynfom;wdk htm; ig;yg;oDv? &Spfyg;oDv NrJMu&ef? jA[0d[m& arwm bm0em yGm;Mu&ef?
dkaooifholwdk htm; dkaojcif; paom r*Fvmw&m;awmfESihftnD aexdkifMu&ef}} EId;aqmfonfh tajccH
y#dywf omoemypum;rsm; jzpfayonf/
aTrd hawmfwGif jynfolwdk h ae hpOf0wfwuf 0wfuyf&ef "rmHk 11-aqmif? wHcg; 12-&yfwdk hvnf;
w&m;wif;ukyf 12-ckaqmufvkyfay;xm;\/ Oykofonf rsm;udkvnf; wpfvav;oDwif;
pm&if;aumuf,l&onf/ Oykofonfrsm;udk twef;tpm; ESpfrsdK; cGJjcm;xm;ayonf/ ESpfrsdK;rSm tE
ESifh uvsmP jzpf\/ vl husifh0wfESifh cEm? tm,we? "mwf? opm em;rvnfoludk tE
pm&if;wif em;vnfoludk uvsmP pm&if;oGif;onf/ oDwif;ae hwdkif; t0wftpm;rsm;
axmufyHhay;\/ ]tE wpf
wpfrl;? uvsmP wpfrwf} owfrSwf qkaiGrsm;vnf; csD;jrSifhonf/
rQ tajccHusaom y#dywd omoemyvkyfxHk;um; a&S;uvnf; r&SdcJh? ,ckvnf; r&Sdao;aom
vkyfief;BuD;jzpfonf/ om;pOfajr;quf tdk;pGJatmif yEufdkufcJhaom vlrIa&;? bmoma&;
tarGaumif;BuD;yifwnf;/ o*Fg,emwifouJhodk h aus;Zl;rsm; jrwfvSonf/
,ae h rEav;udk MunfhwwfvQifyif rif;wkef;rif;BuD;\ tajrmftjrifudk awG hEkdifao;\/ rEav;rd
hwGif &yfuGufwdkif; OykofZ&yfrsm; &SdMu\/ 0gwGif; tzdwfae hwdkif; 0wftoif;vSnfh\/ Oykofae
hwdkif; pk Oykof,lMuonf/ ckepfESpf &SpfESpfuav;rsm;u tp ydwfjzL0wf0wfvSnfh&onfudk
arm&rSef;rod ? *kPf,l 0ifhMuGm;aeMuonf/ vlBuD;rsm;u uefawmhyGJtvSnfhus wm0ef,l
tydiftqdkif auR;arG; ay;vMuonf/ ntcg &yfuGufwGif;odk h vSnfh y&dwf"rpMum
GwfzwfMuonf/ oDwif;0gvuRwfvQif wpfrd hvHk;&Sd 0wftoif;wdkif;u r[mrked bk&m;BuD;tm;
eHeuf apmapmBuD; tkPfuyfMu\/ pnfawmf ckoif; twD;trIwfrsm;jzifh vnf;aumif;
odkif;usdKif;paom rif;crf;rif;em;jzifh vnf;aumif; wpfarQmfwpfac:BuD; pDwef; tkPfqGrf;uyf
oGm;MuonfrSm MunfEl;p&maumif;vS\/ oDwif;0gvuRwfNyD;aemuf &yfuGufwdkif; vrf;rwdkif;
uxdefyGJvrf;rsm;u wpfvrf;vHk; NcdrfhNcdrfhnHavawmh\/
um; tajccHy#dywdomoemac: udk,fusifhw&m;udk atmufajcxd pdrfh0ifatmif wDxGifcJhaom
rif;wkef;rif;BuD;\ aus;Zl;awmfyif r[kwfavm/ ywf0ef;usif tmHkaumif;&ef zefwD;ay;jcif;jzifh
ukodkvfy vG,fvm&ayonf/
0gwGif;wGif OykofZ&yf pka0;Mu 0gvuRwfvQif qdkif&m wefcdk;BuD; bk&m;apwD
tkPfawmfuyfyGJ vkyfxHk;rSm rd hGmwdkif;u twk,lzdk h aumif;vS\/
&mZ*kk q&mawmfBuD; awmxGufcef;
xdktcg Edkifajc&Sdonfudk &dyfrdaom ppfAdkvfonf a&S hodk hom tm;oGefcsDwuf &efol hwyfudk
eif;NzdKouJhodk h o'g? 0D&d,? owd? orm"d? ynm ac: AdkvfcsKyf ig;OD; wdk honfvnf; ol
hppfaMumif;ESifhol a&S hodk hom OD;wnfcsDwuf tukodkvf&efwyfrsm;udk ESdrfESif;avawmhonf/
Adkvfig;OD;wdk h tqkwftwuf txdk;tcH yHkrSeftay;t,lrQaevQif &efoludk tvG,fwuljzifhyif
tEdkif,lawmhonf/ qkwfolqkwf? wufolwuf? tquftpyf tay;t,l r&SdvQifrlum; &efol
he,fvGef uRHoGm;aom AdkvfcsKyfrSm &efol hvufckyfwGif <st1:place
w:st="on"><st1:country-region w:st="on">usa</st1:countryregion></st1:place>&mufoGm;&\/ usefav;wyfvnf; upOfhuvsm; ysufoGm; Edkifavonf/
xdkOyrmwdkif;yif q&mawmfBuD;onf q&m;IrSwf wpfvausmfvQifyif udk,fawG hrsm;aMumifh &Hcg
,HkMunfcsufrsm; vdktyfonfxufyif wdk;yGm;vm\/ &Hcg ae hcsif;ncsif; w&m;xl;&awmhrnfuJhodk h
rtdyfrae BudK;pm;\/ wyfr; AdkvfcsKyftcsdK h e,fuRH uRHoGm;onfudk owdrjyKrd/ uyd,tm;
wpfaeukef w&m;zd a[monfhtcg a[monf/ rdrd apwemxm;oavmuf wynfh vdkufemyHk
ray:aomtcg rdrdomvQif arm a'gre jzpf&jyefonf/ &Hcg aejynfawmfjyef 0dZmp&P
bufpHk omoemBuD; jzpfatmif vkyfaqmifrnf[kvnf; pDrHudef; qGJaerd\/
omoemESifhpyfaom ukodkvfa&; pdwful;BuD;rsm; jzpf t&yfxJwGif wefzdk; &Sdaomfvnf; ur|mef;
ausmif;twGufrl BuD;pGmaom &efolBuD; jzpf\/ 0dyem npfnl;aMumif;jzpf\/ o'gAdkvf
e,fuRHjcif;yifwnf;/
]]w&m;udk ememzdrSwf? rcHEdkifvQif yg;&maygufuxGufvdrfhrnf}} qdkouJhodk h a,m*Dwdkif;
tm;enf;csuf&Sd&mu aygufxGufNrJjzpf\/ a'gopdkuf &SdoljzpftHh/ w&m;xdkifaomtcg ydk
a'goBuD;vmwwf\/ aq;pm;pwGif a&m*gMuGouJhodk hwnf;/ a&m*gNydKatmif rzdEdkifu xdkae&mrS
wyfvef&avawmhonf/
awmxGufrdwm rSm;avpGmh
q&mawmfBuD;onf 0gv,favmuf a&mufaomtcg ]]awmxGufrdwm aemufusavjcif;]] tpm;
]]awmxGufrdwm rSm;NyD}} [k ajzrqnfEdkifatmif jzpf& jyefonf/ a&mufpu qdwfNidrfat;csrf;
aysmfp&m aumif;vSonfqdkaom awm& ausmif;uav;onf vlolreD; ysif;p&mBuD; jzpfae\/ ae
hwmnwm&Snf 0guRwfcJonf[k atmufarhawmfrl\/ rcsdrqef h ysif;&dae\/ w&m;IyGm;&ef
owdr&? aeumrw? pm;umrw jzpfaeonf/ rm&fewf wyfrBuD;q,fwyfwGuf ]t&wd} ac:aom
'kwd, wyfrBuD;yifwnf;/
0gv,favmufwGif aejynfawmfrS wynfhBuD;tcsdK h awm&ausmif;av;odk h vdkufvm\/
tppt&m&m oym, (tqifajyrS) jzpfrjzpf odvdk jzpfonf/ xdktcsdefum; awm&ausmif;av;rS
ajy;xGufcsifavmufatmif ysif;&daomtcsdef jzpf\/ aejynfawmf jyefMuG&efvnf; 0gruRwfao;
wefcdk;&Sifwdk h yl;0ifappm;EdkifyHk
wpfzeftaumif;bufu pdwf"mwftpm;xdk;yHkudk tenf;i,fqdkygtHh/
a&S;u *Em&wdkif; olqif;&Jom;trd&Sd\/ *Em&wdkif;rS ok0Pblrdodk hoGm;aom avSoabFm
om;jzpfolu vufaxmuf tBuD;trI;&mxl;& rdcifudkyg ac:cJh\/ vrf;ckvwf rkefwdkif;aMumifh
oabFmysufoGm;onf/ om;u rdciftm; ausmay:wif yifv,fuudk vufypful;\/ om;trd
ESpfa,mufrSwpfyg; usefc&D;onfrsm;tm;vHk; aoaMu ysufpD;Mu&onf/ tued| jA[mhbHkrS &[Em
jA[mhBuD;onf urmwpfodef; bk&m;ryGifh ok*wdvrf;ydwfum bHkAdrmefrsm; ajcmufaoG haeojzifh
bk&m;qkyef a,mufsm;rsm; &Sd-r&Sd MunfhIcdkufjzpf\/ rmwkk'g&uac: owdk;om;um;
urf;rjrifaom yifv,fjyif rdcifudkausmydk; vufypful;qJ/ &[Em jA[mBuD;onf xdktjzpfudk
jrifawG h& ]]olum; aus;Zl;w&m;od 0D&d, BuD;rm;ay\/ oltm; bk&m;qkyefvdkaom
3/'d|dab' yumoeDusrf;?
4/*kPfawmfzGifh tusOf;ESifh tus,f?
5/o*F[ 9-ydkif; bk&m;&Sdckd;?
6/aumvif;okwf ygXfteuf?
7/'Gwomum& ygXfteufus,f?
8/bm0emav;q,f teufus,f?
tHhzG,f 18-yg;? apwD 4-yg; bk&m;&Sdckd;? uyd, bkd;vGef;ajy? bkd;tHk;wkdY avQmufxHk;tajz (r*fzkdvf
&jcif;taMumif; t*Fgrsm;) yg0if\/
xkd&SpfapmifwGJ usrf;pk q&mawmfonf ]bGJUawmft&Sif pEdrmjzpf &Tef;&Tef;wuf&Gm ZmwdjzpfaMumif;}
q&mawmfudk,fwkdif a&;om;xm;aom ed*Hk;rsm;udk awGYEdkif\/ y#dywd yumoeDusrf;rsm;onf
1205- ckESpf wefcl;vqef; 12-&uf paeaeY usrf;jyD;aMumif; awGY&onf/
]aumvif;okwf} [lonf aumvif;jrdKUpm;xH qHk;raom bk&m;a[m usrf;*efvm rSwfom;zG,f
*gxmpkPd, ygVdteufrsm; jzpf\/ if;ESifhtwl ]edpm'da'go 'DyeD} ESifh 'Gwomum&
ur|mef;usrf;} ESpfusrf;yg ay;ydkYaMumif; yg&Sd\/ atmufyg*gxmjzifh ed*Hk;csKyfxm;avonf/
pZ 'kZe oHo*H? bZ om"k orm*rH/
u& yknH ta[m&w? o& edp} redpwH/ /
'kZe oHo*H=ol,kwfrmESifh aygif;azmf&jcif;udk/ pZ=pGefYavmh/ om"korm*rH=aygif;azmftyfaom
olawmfaumif;udk/ bZ=qnf;uyfavmh/ ta[m&w=aeYnfhywfvHk;/ yknH=aumif;rIudk/
u&=jyKavmh/ tedpwH=cEmudk,f\ rjrJaom tjzpfudk/ edpH=tcgrjywf/ o&=atmufarhavmh/
uyd,bkd;vGef;ajy? bkd;tHk;wkdY avQmufxHk;wGif r*fzkdvf&jcif;\ taMumif; t*Fgrsm;udk jy&m
o&P*Hk? ig;yg;oDv jrJ oufawmfxif&Sm; bk&m;tm&HkpGJ&yHk? ynm&Sdukd rSD0JoifhyHkrsm;udk
jyqkdjyD;aemuf]]Pf 0D&d,ESpfyg; a&SYoGm;jyKvsuf uHESpfyg;&Sdaom olwkdYrSmrlum; avmuD jzpfaom csrf;om
tusdK;pD;yGm;? avmukw&m jzpfaom csrf;omtusdK;pD;yGm;wkdYudk vsifjrefpGm cHpm;Mu&ukef\/
Pf,SOf 0D&d,tm; arG;jrLrSom yg&rDuH tusdK;ay; oefEdkifavonf rSwfMuukefavmh}} [k
qHk;rawmfrlcJhonf/
ykaAp uHonfom y"mejzpf xdkuHudk ypKyef Pf0D&d,jzifh wl;azmf&ef owday;jcif; jzpf\/
uif;awm&q&mawmf qGJaqmifyHk
oD;vHk;q&mawmfonf rif;wkef;rif;vufxuf y&d,wft&m vGefpGmxif&Sm;ausmfapm\/ oD;vHk;&Gm
wynhftrsm;wkdYtm; pmayydkYcsvsuf&SdpOf i,fpOfu emrnfausmf earmq&mawmfxH pmtwloifzuf
rdwfaqG&if;jzpfaom OD;acrmpm&onf naecsrf; tcsdefwkdif; oD;vHk;ausmif;odkY juGa&mufavh&Sd\/
OD;acrmpm&um; rif;uGef;ajrmufbuf uif;awm& y#dywftvkyfjzifhom aeawmfrl\/ uif;awm&
q&mawmf[k wGifonf/
uif;awm&q&mawmfonf ppfudkif;rif;uGef;rS tvGefa0;uGmaom a&Tbkdc&dkif oD;vHk;&Gmausmif;odkY
naewkdif;vdkvdk juGa&mufum y&d,wf? y#dywftaMumif;rsm;udkom aqG;aEG;avh&Sdonf/
]]udkoD;vHk;? usLyfwkdYawmh rif;tukd;uG,fcHjyD; *E"k&avmufeJYawmh rao0Hhbl;}} [k tpcsDum
r*fzkdvfESifh pyfaompum;rsm;? edAme"mwfMuD;taMumif;? ,cktcg tbdnmOf&EkdifyHk? orx 0dyem
tvkyfcGif odyHk? jrifyHk? wefzkd;MuD;yHkwkdYudk pmawGUvufawGY ESD;aESm aqG;aEG;Mu\/ rdrduJhodkY
w&m;csrf;omudk &&SdcHpm;vdkaom apwemtjynfhjzifh rodrom qGJaqmifawmfrl\/
pmawGYESifh vufawGU
uif;awm&q&mawmf trdefY&Sdaom psmefr*fzdkvfrsm;ESifh pyfvmwkdif; ygVd? t|uxm? #DumESifh
wkduf&dkuf nDnGwfrSomvQif axmufcHajymqkd\/ rnDnGwf[k xifjrifaomt&m uefYuGuf\/
jiif;qef\/ y#dywf tvkyfpcef;wGif tcsdKUae&m cRwfpGyf tHr0ifaom t&mrsm;vnf; &SdEdkifaMumif;
uif;awm& q&mawmfu &Sif;jy\/ oD;vHk;q&mawmfum; xkdt&mrsdK;wGif vufrcHvdk/
taMumif;,kwd om"u trsdK;rsdK; jyum avQmufvJ\/
]]udkoD;vHk;? Ow&drEk"r(avmukw&mpcef;)t&m xifjrifawGU&Sdonfrsm;rSm tcsif;cyfodrf;
usrf;*eftqkdESifh wpfMuHhwnf; nDnGwfrS rSefuefonf r[kwfacs/ usrf;*efwGif rvmaom
t&mwkdYum; rsm;pGm&Sd\/ usrf;*ef[lonf yk*dKvftpm;pm;? p&dkuftpm;pm;? Pftpm;pm;odkY vdkuf
a,bk,s enf;rQom jzpf\/ usrf;*efudk rSm;onf[kum; qkdzG,fr&Sd/}}
]]okw[lonf wHrsOf;csnf[lonfhtwkdif; vuform;wkdY pl;aqmufazmuf&ef omref tvsmtwm;rQ
jzpf trSefwu,f azmufxGif;aomtcg tauGUtaumuf twdrfteuf wpforwfwnf;
r[l&macs/ wHrsOf;csnf&mudk vTwfvnf; razmufxGif;oifhouJhodkY bk&m;&Sif\ okwrsm;vnf;
xkdYtwlyif jzpfonf/ p&dkuftm;vHk;ESifh jcHKiHkrd&Hk oabmtcsKyfrQom &Sday\/ rSm;aomt&mvnf;
r&Sdpaumif;/}}
]]usrf;*efESihf tvHk;pHk rnDnGwfvQif psmeftbdnmOf r*fzdkvf edAmefr&EdkifjyD[k r,lomacs/ bk&m;a[m
a'oemonfum; pifppftm;jzifh jznhfpGuf y,fEkwf&efrvdk? tvHk;pHk jynfhpHk\/ rdrdudk,fawGYudk pmESihf
ndEdkifonfh todPfom vdkay\/}} [k uif;awm& q&mawmfu &Sif;vif; rdefYMum;onf/
rSefygay\/ jrwfpGmbk&m;onf oH,kwf ygVdawmf ]ouFmoeokwfESifh r[moD[em'okwf} wkdY
opmav;yg;taMumif;udk a[majym&ef tvGefus,f0ef;vS tu&mpmyif ravmufEkdif[k
a[mawmfrlcJh\/ a[mxm;orQonf vkd&if;tESpfom& tusOf;csKyfrQom &Sdayao;onf[k
qkdvkdayonf/ xdktusOf;csKyfyif o*Fg,emwif ayxufwifaomtcg omyif usOf;usHKU
oGm;ayvdrfhrnf/
wpfcsdefu jrwfpGmbk&m;onf ,if;wkdufawm oDwif;oHk;awmfrlpOf odvsuf ra[maomw&m;u
rsm;jym; a[maomw&m;u tenf;tusOf;rQom &SdaMumif; ,if;wkduf&Gufrsm;udk vufay:wif
&[ef;wkdYtm; xdkOyrmay; a[mcJhzl;ay\// xkd tcsufrsm;onf uif;awm&q&mawmf
trdefY&Sdcsufrsm;wGif axmufwnf&m jzpfayvdrfhrnf/ ( r[m0*oH,kwf? oDoyg0eokwf/)
uif;awm&q&mawmfonf oD;vHk;odkY juGwkdif;juGwkdif; vufawGYtvkyfpcef;ESifh rpyf-pyfatmif
taMumif;&Sm qGJaqmifawmfrlaomfvnf; oD;vHk;q&mawmfum; vufawGYxuf pmawGUudkom
yrmPrl pmudkom qkyfudkifxm;jrJjzpf\/ uif;awm& q&mawmfurl y&d,m,frsdK;pHkjzifh onf;cH
qGJaqmifawmfrl\/ aemufydkif;umvwGifum; pum;rsm;rsm; rajyma[mawmhay/ vufawGYodkY
a&mufatmifom wkdufwGef;awmfrl\/
aemufqkH;Mo0g'
aemufqkH; BuGa&mufaomtcgwGifum; uif;awm&q&mawmfonf tyrm' owdjzifhom
oDwif;okH;um a[majym aqG;aEG;jcif; enf;oGm;avonf/ ]]uJ.......udkoD;vkH;? jyefzdkUoifhNyD}} [k
rdef.um ae&mrS xawmfrl\/ oD;vkH;q&mawmfvnf; cgwdkif;ydk.aeus awmpyftxdvdkufydk.\/
awmpyfa&mufvQif &yfwefU oD;vkH;q&mawmfbuf vSnfhvsuf]]tif;.....udkoD;vkH;? jrwfpGmbk&m;\ ygVdawmf a'oemawGuawmh ppfrSef&kHrQomru
ylylaEG;aEG;rQom&Sdayao;\/ o'g? 0D&d,omvdkayonf/ udkoD;vkH;vJ omoemawmfESifh
BuKHBudKufwJhtcg? o'gynm dS NrJNrHaom owdudk 0D&d,BuD;BuD;ESifh xlaxmif&pfayawmh}} [k
rdefUawmfrl ajymajymqdkqdk ouFef;awmfudk cgwGufvsuf xdkae&mrSyif aumif;uifodkU
wufBuGawmfrlav\/
oD;vkH;q&mawmfvnf; tvGeftrif; tHhtm;oifhum vuftkyfcsD rwfwwf&yfvsuf ai;arm
usef&pfawmhonf/ tcsdef rnfrQMumoGm;onfudkyif owdrrlrd/ xufMuyfruGm vdkufygvdkaom
qEESifh o'g? 0D&d, wdk.om wzGm;zGm; jzpfay:ae\/ omoemawmftwGuf 0rf;omvnf; rqkH;Edkif
awmhay/ rdrdxH naecsrf;wdkif;vdkvdk rif;uGef;rS BuGvmEdkifykHudk ,ckrSyif owdjyKrdawmhonf/
a[mMum; aqG;aEG;aom w&m;rsm;udkvnf; ,ckrSyif ]'gaMumifhudk;} [k oabmayguf
avawmhonf/
oD;vkH;q&mawmfESifh o*FZmq&mawmf
oD;vkH;q&mawmf[l ausmfMum;cgp rif;wkef;rif;BuD;onf owif;pum;t& tvGefMunfdkvSojzifh
pkHprf;axmufvSrf;ay;yg&ef q&mawmfrsm;tm; avQmufxm;&m q&mawmfrsm;u pmwwf pum;wwf
o*FZmq&mawmftm; a&G;cs,fapvTwfMuonf/
xdkpOfu q&mawmfonf ausmufajrmif;NrdKU ajrmufbuf{&m0wD jrpfurf;teD; cufoif&Gm
awm&ausmif; oDwif;okH;onf/ &GmESifh ausmif;Mum;wGif a&jcm;vsuf&Sd\/ o*FZmq&mawmfvnf;
cufoif&GmrS awmausmif;odkU avSpD; BuG&onf/ wpfckaom eHeufcif;wGif
q&mawmfxHa&mufoGm;&m q&mawmfrSm at;at;aq;aq; 'efylowfaeonfudk zl;awGU&\/
o*FZmq&mawmf BudKwifpOf;pm;xm;aom y&d,wf-y#dywfqdkif&m cJ&mcJqpf tar;ykpmrsm;udk
vG,fvG,fulul 'efylowf&if;yif ajzqdkawmfrlvdkufonf/
o*FZm q&mawmfonfpkHprf;ar;jref;NyD;aemuf jyef&ef 0wfjznfh (OD;cs) aom tcg]]udko*FZm wdkUrsm;udk cufoifu qGrf;pm;yifhxm;w,f/ qGrf;pm;vkdufNyD;rS jyefav}} [k
rdef.awmfrl\/ quf]]udko*FZm? tvmu bmeJUul;vmcJhowkH;}}
]]avSeJ.yg t&Sifbk&m;}}
]]tdrf;-'gjzifhvJ avSeJUyJBuGESihfav}}
o*FZm q&mawmfvnf; rnfodk.rQ pOf;pm;avQmufxm;&ef owdr&awmhbJ OD;csNyD;aemuf
tvmuavSESifhyif cufoif&Gmodk. ul;vmcJhawmh\/ avSqdyfodk.a&mufvQif urf;xdyf
ouFef;kHaeaom bkef;BuD;wpfyg;udk trSwfwrJhMunfhvdkuf&m oD;vkH;q&mawmfBuD; jzpfaeawmhonf/
o*FZm q&mawmfonf pdwfxJwGifom&Sd rar;avQmufjzpfcJhaom ar;cGef;wpfck\ tajzudk
&&SdoGm;ojzifh tm;&auseyfum aejynfawmfodkU jyefvmcJhawmh\/
ukd,fawGUw&m;a[mMum;jcif;
aus;Zl;&Sif r[mpnf q&mawmfbk&m;BuD;uvnf; ]0dyemIenf;usrf;} ed'gef;wGif
atmufygtwdkif; a&;om;trdefUqdkxm;ygonf/
oD;vkH;q&mawmfbk&m;BuD;onf tyrm'y#dywft&m aev tvm;uJhodkU xif&Sm;awmfrlcJhavNyD/
wpfqifhMum;&onfrSm &Sdrf;rum;&Gm odrforkwfudptwGuf rEav;? ppfudkif;paom Xmersm;rS
&mZ*kkwHqdyf& q&mawmfBuD;rsm;pGmwdk. pka0;rdMu&mwGif avQmufxm;awmif;yefaomaMumifh
xG#facgifq&mawmf(11601160-1241)
rif;wkef;rif;vufxufwGif a,m*Dtrsm;tNym; rSDcdk&avmufatmif y#dywfomoemNyKEdkifolrSm
xG#facgifq&mawmfyifNzpfonf/ xG#facgifq&mawmf\ taMumif;tXywfudk ,cktcg odol<O
font <>
&Sm;aomfvnf; xdktrnfudkum; odaeMu\/OykofZ&yfrsm;wGif q&mawmf\
tqHk;trrsm;um;,aeYwdkif toHrwdwfao;/<O font <>
<O font <>
1/oaAowm?a0ae,sm?oHom&SnfvSNyD/<O font <>
2/twnfusus?b,fb0?&Mur&SdNyD/<O font <>
3/&tHYEdk;Edk;?avmbrsdK;?tusdK;,kwfvSNyD/<O font <>
4/eifYudk,feifYtm;?eifroem;?eifrSm;&SmawmYonf/<O font <>
5/vlNzpfusdK;rS?rcH&?&SHk;vSacs\rif;/<O font <>
7/,ckb0?rodMurl?trwrnfac:?a&TNynfawmf?tapmfreHvQif;/<O font <>
<O font <>
yk'fa& 101-yk'f&Sd <?xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoftcom:office:smarttags" /><st1:place w:st="on"><st1:City
w:st="on">ur</st1:City></st1:place>Xmef;oHaygufrsm;onf pmrwwfaom tbGm;tdkrsm;
ESkwfodkYyif a&mufcJUMu\/q&mawmfa&;om;NyKpkcJYaom
(&mZygarmZusrf;?"r?yDwd?yudPu?oHa0*?tZso,?orE?om"kZeygarmZpaom)ygarmZtrnf&Sd
usrf; 13-usrf;xufyif omoemNyKc&D;wGifcJUMuonf/ (&mZygarmZusrf; [Hom0wDwdkufrS
&dkufESyfNyD;&SdNyD/)a&yGufyrm wpfoufwmrQaom b0udk omoemawmfESifYMuHKMudKufvdkYrS
tavsmftpm;rvkyf&J?[kdenf;enf;?onfenf;enf;?[kdEdk;Edk;?onfEdk;Edk;NzifY r&SkrvSudk,fusdK;enf;&aom
ykxkZOfwdkY\ a,mifcsmcsmb0o&kyfum; ay:vGifvSay\/,ckvdkb0rsdK;&vdkYrS todw&m;r&SdMuvQif
edAmefudk tapmfrQreH&/ b0wdkif;&SkH;?vlYausmufwHk;?pkef;pkef;NrKyf&efom &SdawmYaMumif;
ponfNzifYq&mawmf\ oHaygufvuFmrsm;rSm arYavsmYaysmfNrL;aeolrsm;tm; MuD;pGmaom
wkefvSkyfacsmuf<O font <>
csm;Ncif; Nyif;Nyaomw&m;oHa0*udk Nzpfay:apEdkif\/tdyfaysmfaeolrsm;tm; 'dk;'dk;a'gufa'guf &dkuf
EdSk;vdkufouJYodkYvnf; &Sdayonf/<O font <>
NrwfpGmbk&m;&Sif yGifYay: tewa'oemawmfMuD; aMuG;aMumfvdkufaomtcg cdkifNrJaomb0[k
xif&avmufatmif touf&Snfaom NA[mMuD;rsm;yif wkefvSkyfaMumufvefYoGm;ouJYodkY
aNymifaNrmufvSay\/xdrdvSay
\/wpfaeYwpfacgufrSefrSefzwfoGm;vQif rkcsaNymif;vJwdk;wuf<O font <>
ap&rnf[kyif qdkoifYpGm/
xG#facgifq&mawmf\ b0NzpfpOf
xG#facgifq&mawmfonf y#dywdt&mwGif ausmfMum;ouJUodkY y&d,wdrSmvnf; xl;Ncm;vS<O font
<>
onf/&SifomraPb0uyif yxrausmfatmif y&,wdpGrf;&nfNzifYvnf; aqGrsdK;rsm;\
tm;udk;&mNzpfcJY tm;udk;&mNzpfcJYonf/
q&mawmf\Zmwdum; [oFmwNrdKYe,fav;rsufESmNrdKYteD; Nrif;uukef;&GmNzpf\/
rdb OD;vlMuD;-a':ar/ 1160-NynfYESpf waygif;vNynfY t*FgaeYaewufcsdef zGm;
onf/i,frnfrSm armifpdk/ om;csif;rSm tpfr raiGwpfOD;om&Sd\/armifpdk 13ESpft&G,fa&mufaomtcg tif;0NrdKYrS usrf;wwftausmf refusnf;awmq&mawmf
MuD;onf taMumif;tm;avsmfpGm av;rsufESmNrdKYe,f iwa&mfuRJacgif;ausmif; oDwif;oHk;cdkufESifY
MuHKMudKuf&onf/rdbrsm;u xdkq&mawmfxH tyfESH rMumrD &SifomraPNyKay;Muonf/bGJYrSm
&SifP0E/armifpdk &SifomraPNzpf
csdefwGif crnf;awmfMuD;uG,fvGefavNyD/
refusnf;awmq&mawmfMuD; tif;0odkY NyefMuGaomtcg &SifP0Evnf;
r,fawmfMuD;tm;cGifYawmif; q&mESifYtwl tif;0odkY vdkufygoGm;cJY\/xdktcsdefum;
tr&yl&aeNynfawmf bdk;awmfrif;w&m;MuD; xD;eef;pHcdkufNzpfonf/tif;0odkYa&mufvQif
pmayy&d,wdudk MudK;pm;oif,l
\/PfynmxufNruf toufESifYrvdkufatmif oif&dk;wwfaNrmufonf/
&lyum,oyg,foavmuf aNEvnf;&ifYusuf\/&wem&Sd&m&wempk
[louJYodkY awmfolrsm; tm;vHk;awmfwwfonfY tusifYoDvNzLpif usifY0wf
p&PbufwGifvnf; vdkaeonfr&Sd/xdkYaMumifY q&morm;wkdY\ aNrSmufpm;Ncif;
cH&ouJYodkY oD&y0& wdavmur[m&mZdEm &wema'0D bGJYcsDaom rdzk&m;acgif
MuD;\ ypnf;av;yg;taxmuftyYHudkvnf; cH,l&\/
ykaAp uH?t&if;cH?MuHwdkif;atmifpNrJ
ykaAp uwyknwmpuf (a&S;ukodkvfuH)tm;aumif;aomolonf rnfrQedrfYus
aom Zmwda'oNzpf&apumrl xdkuHuyif xdkolESifYxdkufwefaom (y#d&ly)t&yfodkY ydkYaqmifay;&\/
xdkolrsdK;ESifYxkdufwefaom q&morm;rdwfaqGrsm;&Sd&modkY ra&muf-a&muf
atmif xdkuHuyifpDrH\/oyK&dolyed,pufudk qufvnfap\/
rQomvm;?r[kwfao;/b0vrf;aMumif; wdrf;apmif;rSkr&Sd?rdrdudk,fudk [efcsufnDnD
xdef;csKyfEdkifpGrf;aom twormyPD"dpufudkvnf; xdka&S;uH
uyif uGyfuJ\/(um; t*Fkw&pwku?puokwf tXuxmpum;wnf;)
a&S;uHum; wpfusyfom;wGif wpfrwfom;cefYom yg0ifonf[k &kyf0wKtpGJ
oefolwdkY\ a&;om;aNymqdkcsufudk owdrlMu&efom Nzpfonf/xG#facgifavmif;
vsm &SifP0E \ykaAp uwyknwmpuftm; MuD;rm;yHkudk quf MunfYOD;pdkY/
&SifP0E onf &SifomraPb0NzifY yd#uoif&dk;aygufum ok"rmyxrNyefyGJ
MuD; 0ifa&mufrSwfausmufwif&m yxrausmfbGJYudk qGwfcl;EdkifcJY\/rdzk&m;
azmfjyxm;onf/
]ZmreDwdkif;om; rmADocifonf a&S;txufausmfumv &efukefNrdK hwGif opfawm0eft&mESifh
t*Fvdyftpdk;&rif;rsm;\ trIawmfudk aumif;rGefpGm xrf;GufNyD;aemuf rEav;NrdK hodk h qef
jrefrmaTeef;&Sif bk&if;rif;jrwf\ opmawmfa&udk aomuf t*Fvdyft0wftpm;udk y,fNyD;vQif
jrefrmwdk ht0wftpm;udk 0wfqifvsuf a&S;OD;tp opfawm0eft&mESifh xrf;aepOf 1238ckESpftwGif; tedpa&muf if;\ aetdrf0if;twGif;yif jrefrmbkef;awmfBuD;rsm;udk yifh zkwfMunf;
oN*K[faMumif;}}
pifppf q&m0efBuD;rmbdum; c&pf,mefbmomrS Ak'bmomtjzpf ul;ajymif;um Oygoum
jzpfHkrQru "rduacsmifyif ausmif;wpfaqmif aqmufv ausmif;'um tjzpfodk hyif
a&mufcJholjzpf\/
bkef;uHBuD;rm; vmbfaygrsm;
q&mawmfonf i,fpOfuyif bkef;uHBuD;rm; vmbfaygrsm;oljzpfonf/ txl;ojzifh
rEav;acwfwGif olrwlatmif bkef;uHBuD;rm; vmbfaygrsm;aMumif; odrdcJhol rEav;taemufjyif
ig;qlawmfq&mawmfbk&m;BuD;u ajymMum;zl;owwf/
q&mawmfxH OD;aT&if;ac: uyd, 'umwpfOD;vnf;&Sdonf/ olum;q&mawmfESifhtwl eef;awmfodk
ha&muf twGif;awmfu 0ifapvTwfap tcGifh&xm;ol jzpf\/ ]][Jh- 'Daus;awmom; vldkif;BuD;[m
aTeef;awmfudk rjrifzl;&Smygbl;[,f? 0ifygxGufygap}} [k q&mawmfu csD;ajrSmuf
taemufaqmifaom ajrmufaqmifaom wHcg;r&Sd "m;r&Sd 0ifxGufcGifh&xm;\/ tcgwpfyg;
q&mawmfu ae0ifcgeD;rS
]][Jh - aT&if;? ig eufjzefeHeuf oHCmtyg; oHk;&mudk oydwfpHk tdwfpHk tkef; iSufaysmtpHkeJ h
qGrf;avmif;vcsifouG,fh? jzpfygrvm;}} [k ar;awmfrl&m nBuD;rif;BuD; pDpOf&ef
cufrSef;odaomfvnf; tvdkawmf jynfhap&ef yg&rDjznfhaomtm;jzifh ]rSefyg? jzpfEdkifygoz&m;}}
[kavQmuf&onf/ OD;aT&if;onf csufcsif;pDpOfum "rduacsmifrS xGuf cdkawmifukwdk hqdyf
avSawmfrsm;udk q&mawmf trdef hjzifh qifhqdk pD;eif; aTNrdK hawmftwGif;odk h oGm;&\/ NrdK
hawmfwGif; tdrfwpftdrfodk h a&mufoGm;&m pma&;awmfBuDltdrf jzpfaeonf/ pma&;awmfBuD;u
tusdK;taMumif; ar;jref; ajymqdkaomtcg pma&;awmfBuD;rSm 0rf;omtm;&jzpfum
]]aumif;ygNyD? olrsm;udk todray;ygESifh? uRefawmfyJ ukodkvf,lyg&ap? oHCmtyg; oHk;&mru
ig;&myif avmif;vygrnf}} [k ajymqdkavonf/ csufcsif;pDpOf vlolpkaqmif; ppfudkif;odk h
ul;Mu&m nOfhoef;acgifausmfrS a&mufMu\/ a&mufvQif a&mufcsif; csufjyKwf eHeufwGif
oHCmtyg; ig;&myif avmif;vEdkifMuonf/
toufwpf&m&Snfaom
&[Em OD;om&Tef; (OD;u0dE)
( 1182 - 1282 )
armif;axmif? anmifuefwpf0dkuf t&n0goD awm&rDS yk*dKvfrsm; wpfacwfu tvGefrsm;jym;cJh[ef
&dS\/ xdka'oonf [dr0EmESifh wpfpyfwnf; jzpf awmawmifvnf; xlxyfonf/ aMumifyef;?
v,fwD? uEDpaom q&mawmfrsm;vnf; xdka'o awm&cdkawmfrlMuzl;\/ a,m*Dtjzpfjzifh
avhvmpHkprf;aomtcgrS a,m*DwdkUtwGuf a'oaumif;wpfck jzpfaMumif; awGU&dS&onf/
armif;axmifBuD;&Gm\ ajrmufbuf ajcmufrdkifcefU 0uf&Jawmac:aom t&yfonf ydk
awmNrdKifxlxyfojzifh olawmfaumif;BuD;rsm; cdkatmif;&m jzpfcJh\/ r[mNrdKifawmBuD;\
awmifbufydkif; jzpfonf/
emrnfausmf awm&pcef;rsm;
oxHkacwfaESmif; yk*HacwfOD;avmufuyif cifBuD;rdk;ac:aom olawmfpifBuD;wpfyg; xdkawmyif
tusdK;taMumif; tenf;i,f ar;jref;NyD;aemuf]]tif;-pmawG wwfom;Asm? pmtwdkif; vdkufemHkygyJ? b,folrS pmxufydkNyD; rvkyfEdkifygbl;? pmudk
t[kwf,HkMunfzdkUyJ vdkygw,f/ bk&m;u w&m;ESpfrsdK;wnf; a[mwmyJ/ b,f[mu y[mwA
(y,f&r,fh) w&m;? b,f[mu bma0wA (vdkufem yGm;rsm; usifhBuH&r,fh) w&m;qdkwm odw,f
r[kwfvm;/}}
]]rvkyfeJU qdkwJh[m rvkyfeJU? vkyfqdkwJh[mudkvkyf? 'gygyJ/ usKyfwdkU tckaewmvJ 'Dtwdkif;ygyJ}} [k
wdkwdkjzifh vdk&if;usatmif a[mjyay;awmfrl\/ acsmufurf;yg;xdyfu csdK;uloHrSwpfyg; wdwfqdwf
at;Nidrf;vSaypGmh/
uyd, udkomjyefUonf tm*EK bkef;BuD;wpfyg; MuGvmonfudk awGUjrif&ojzifh rvSrf;rurf;&dS
&Sifracsmuf acsmif;tauGU opfyifwpfyif atmufrS ausmufzsmavSum;tvdkuf wufoufauGUqif;
xGufvmcJh\/ bl;oD;cGHudk avQmfjzifh cufxm;aom a&bl;xJrSa&udk tkef;rIwfcGufi,fwpfckjzifh iSJU
tm*EKbkef;BuD;tm; uyfvdkuf\/ NyD;vQif rdrdaeNrJ opfyifodkUoGm; w&m;IrSwfNrJ IrSwfaeonf/
bkef;awmfBuD;um; pum;ukd qufjyef\/
]]armifyOif;wdkU- wdkUrsm; omoemeJU awGU&wm tvGeftusdK;rsm;w,f/ enf;emwus
ur|mef;ay;wwfwJh q&m&zdkU rvG,fbl;/ vufyHawm& OD;tm'dpvJ awmfygayw,f? ckvdk
omoemeJU q&meJU awGUwJhtcg toufudk tyfESif;EdkifwJhtxd omoemudka&m q&mudka&m
wpfxpfcs ,HkzdkU yHkzdkU ta&;BuD;w,f/}}
]]uybk&m;&Sifomoemawmf aemufydkif;rSm oHCmtrsm; udk,fusifhw&m;ysufuGufaewm
awGU&awmh oli,fcsif; &[ef; ckESpfyg;[m pdwfwl oabmwl uwdxm;NyD; ]'DtaMumif;w&m;udk
yGm;rsm;&if 'DtusdK;w&m;udk rkcs&r,f} qdkwm ,HkMunfMuw,f? udk,fawmf ckESpfyg;vHk;
EG,fBudK;avSum; qifNyD; awmifay:udk wufMuwm awmifay: a&mufwmeJU wpfNydKifeuf avSum;udk
wGef;csypfcJhw,f? jyefvrf;rxm;bl;/}}
]]w&m;xl;&vQif&? r&vJ 'Dawmifay:rSm ighocsKif;jzpfyapqdkNyD; toufeJUvJ tm;xkwfMuwm?
wpf&ufMumawmh wpfyg; &[EmjzpfvdkU tbdnmOfeJU ajrmufuRef; MuGNyD; qGrf;cHauR;w,f/
usefudk,fawmfpku rpm;Mubl;/ udk,fhtpGrf;eJUudk,f &rS pm;r,fqdkNyD; tm;usrcH tm;xkwfMuw,f?
aemufwpf&uf wpfyg;u tem*grf jzpfw,f/ ckESpf&ufMumawmh usefig;yg;[m w&m;xl;r&bJ
tpma&pm jywfaoNyD; ewfjynfa&mufMuw,f/}}
udk,fhwm0ef udk,fvkyf wpfcsufckwf ESpfcsufjywf
<o></o>
xkdt&dk;tdk;wGifvnf; tjcm;bkef;awmfMuD; ESpfyg;\ t&kd;rsm;ESihf a&mpyfaejyD[k qkdonf/
"mwfawmfrs;udkrl toD;oD; cGJ,lylaZmfMu&m tkwftdkifausmif; vnf;aumif;? armif;axmif
,Gef;qufwkduf vnf;aumif; zl;ajrmfEkdifonf/ uEDq&mawmfbk&m;vnf; "mwfawmf ckepfql
yifhaqmif npOf qDrD; ylaZmfavh&Sd\/<o></o>
<o></o>
<o></o>
pma&;oludk,fwkdif ,Gef;qufwkduf q&mawmfxHrS cGJ,lyifhaqmif ylaZmfxm;&Sdygonf/
,if;"mwfawmfrsm;rSm tkwftdkifausmif; bkef;awmfMuD; y&dedAmefjyKpOfuxJu tvHk ydwfqdkYxm;aom
"mwfawmfMuKwfrS yxrqHk; cGJ,lylaZmfcJhaom "mwfawmfrsm; jzpfygonf/ ("mwfyHkwGif
Munfhyg)/<o></o>
<o></o>
<o></o>
bkef;awmfMuD; tavmif;awmfudk rD;oj*K[f "mwfawmfrsm; usvmonfudk zl;awGUMu&aomtcg
&[ef;&Sifvly&dowfrsm; 0rf;enf;0rf;om aemifwMuD;pGm jzpfMu&owwf/ tcsdKUu
bkef;awmfMuD;tm; ]oroDoD &[Em} [k ,lqMu\/ &[Em jzpfvQifjzpfcsif; y&dedAmefjyK&aom
&[EmrsdK;[k qkdvdk\/<o></o>
<o></o>
<o></o>
(oroDoD &[EmoHk;rsdK;? av;rsdK;&SdaMumif; yk*vynwf ygVdawmf-116/ tbd-|-3/ 37/ tH-|-3?
149/ oH-|-1? 168/ y#doH-|-1? 39-wkdY tus,fMunfh/)<o></o>
<o></o>
<o></o>
&[EmtjzpfESifh umvrMumjrifhaomfvnf; oroDoD &[EmrsdK; jzpfvdrfhrnf[kum; wpfxpfcs
r,lqomacs
&[Emwkdif; "mwfawmfusoavm
ae&m ]]&[Emrsm; y&dedAmef pH0ifwkdif; "mwfawmfusoavm}} [laom tar;udk A[kokwtjzpf
azmfjy&ef vkdayvdrfhrnf/ tusOf;csKyf azmfjyygthH/<o></o>
<o></o>
<o></o>
jrwfpGmbk&m;&Sifrsm; y&dedAmef pH0ifaomtcg "mwfawmfjzpfaMumif; txl;azmfjy&ef rvdk/
r[my&dedAmeokwfjzifh xif&Sm;jyD;/ (okwf r[m0g t|uxm-196/)<o></o>
<o></o>
yapuAk'g t&Sifjrwfrsm;um; y&dedAmefpHcgeD; tbdnmOf 0ifpm; t"d|mefjyKawmfrlrSom
"mwfawmfusEkdifonf/ (okwedygwf t|uxm-&weokwf/ c*0domPokwf-117/)<o></o>
<o></o>
<o></o>
0*o0wK-209/)<o></o>
<o></o>
<o></o>
t&Sifom&d ykMwm "mwfawmfrsm; yGwfopfp c&koif;uJhodkY juGif;usef\/ (r[m0*oH,kwf
<o></o>
t&Sif'Arax&fum; aumif;uif wifysOfacG ormywf 0ifpm;jyD; t"d|mefawmf rlonfhtwkdif;
jymrQrusef&atmif awaZm"mwf avmifuRrf;onf/ (O'gef; t|uxm-'Aokwf-389/) &Sif'Aum;
&[Eyif jzpfaomfvnf; toufawmf&SdpOfuyif pGyfpGJ cH&jcif; ponfjzpfcJh&m ol\"mwfrsm;
pifMu,frI r&SdvSojzifh "mwfawmf rxm;cJhjcif; jzpfay rnfvm; rod/<o></o>
<o></o>
<o></o>
oufawmf&Snf t&Sif Amukvrax&fum; tjcm;olwkdYtm; rdrdtwGuf wm0efydkrwufap&ef xkdifvsuf
awaZm"mwfavmif y&dedAmefjyK&m jrwfav;yef;iHkyrm "mwfawmfrsm; usukef\/ (Oy&dyPm
t|uxm Amukvokwf-140/)<o></o>
<o></o>
<o></o>
]]xkdrSwpfyg; udavom tmoa0gukefaom &[Em t&Sifjrwfrsm;\ tavmif;awmf onfvnf;
tykyfeYH rxGufaMumif;}} (okwedygwf-tmr*EokwftzGifh-303/) zGifhqkdxm;onfrSm
rSwfzG,fwpf&yfyif/<o></o>
<o></o>
<o></o>
(t&dk;uGif;quf? csdwfquf? awhqufrsm;taMumif; rdk;ukwfq&mawmf tcef;I
rdk;Sif;q&mawmf enf;cHzl;jcif;
aumvm[vaMumifh a&TUajymif;&
,if;odkUvQif q&mawmfonf xdkteD;wpf0dkuf orx 0dyemw&m;yGm;rsm; tm;xkwf ae&m
wpf&yfuGufvQif oHk;&ufrQom qGrf;cHawmfrl okomef"kwif paom "kwifrsm;udkvnf;
aqmifawmfrl\/
]]&[Em qGrf;cHMuGvmawmfrlrnf}} paom tdyfrufESifh aumvm[vrsm;aMumifh v'gef; zl;jrifolrsm;
tqrwef rsm;jym;vmojzifh w&m;tvkyfysuf ykodrfta&SUydkif; opfdSukef;? NrdKUacsmif;?
wukef;BuD;? udk;aomif;? a&wGif;ukef;? a&ausmfBuD;paom &yf&GmtoD;toD; wpfae&mNyD; wpfae&m
rem;wrf; ajymif;a&TUawmfrlae&\/
wpfpwpfp w&m;pum; tenf;i,f a[majym? qHk;rawmfrlvsuf aecJh&m 1242-ckESpfwGif ykodrfNrdKU
OD;ukvm;ESifh tonfBuD;&yf yGJpm;BuD; OD;&efpdkuf a':csif;rwdkUu rSefausmif;BuD; aqmufvMuojzifh
awm&ae&mrS ,ck rd*'gHk ausmif;odkU MuGa&muf oDwif;oHk;&onf/ ausmif;'umBuD; OD;&efpdkufrSm
tonfBuD;&yfrS ausmif;&dS&m ukef;&yfuGuftxd ESpfrdkifausmf oHk;rdkifc&D;udk aeUpOfrvyf
qGrf;vmuyfolrsm;vnf; renf;acs/
q&mawmfonf toufawmf twefaxmufvmaomtcg wynfhoHCmav;q,fudk wdkuftkyf
bkef;BuD; OD;ok'etm; vTJtyf rdrdrSmrl tyrm'owdy|mef tvkyfjzifh tcsdefjynfh
arGUavsmfawmfrl\/
oufawmf &Spfq,fausmfvQif aomwyom' cRwf,Gif; (em;rMum;) pmjzifh
a&;om;avQmufxm;&onf/ qGrf;yGJjyifNyD; yifhvQifvnf; OD;ok'e q&mawmfu
q&mawmftcef;odkU 0ifyifh&\/ tcef;rS xGufMuGvmvQifvnf; ouFef;rsm; t0ef;nDpGmyif
oym,f 'kuk#fouFef;BuD;udk vuf0JycHk;xufwifum xdkifae&mwGifvnf; nifompGm
xdkifawmfrl\/ tcef;wGif;odkU jyef0if&mvnf; xdkUtwlyif nifompGm vSrf;MuG 0ifpHawmfrl\/
rmefvnfq&mawmf tdyfruf& uefawmhcef;
1268-ckESpfwGifum; oufawmfckESpfq,f &dSNyDjzpf uvsmPD yGJpm;BuD; OD;om a':apmwdkU
oD;oefUaqmufvaom wpfxyfwdkufom tNrJIyGm; aeawmh\/ oufawmf &Spfq,fcefUtxd
ntcg okomefodkU MuGawmfrlonf/
1281-ckESpfu rmefvnf q&mawmfonf ykodrfodkU MuGa&mufvm\/ a&Trka|mbk&m;BuD; vQyfppfrD;
ylaZmf&m ykodrfOD;y'krESifh tyf-rtyf tjiif;yGm; 0denf;w&m;qHk;jzwf&ef MuGvmjcif; jzpfonf/
bk&m;&ifjyifay:yif oDwif;oHk;um 'um 'umrrsm;tm; w&m;a[mjy&if; t"dukPf;udk
Nidrf;jywfapcJhonf/
wpfnaomtcg rmefvnfq&mawmf tdyfrufqef;wpfck jrifruf\/ tvGefoym,f MunfdkzG,f
aumif;vSaom q&mawmfBuD;wpfyg; rdrd\ ezl;jyiftxuf pMuMuGavQmufaeonf[k jrifruf
tdyfruft& yk*dKvfxl;rsm;udk pHkprf;aomtcg r*'gHkq&mawmfBuD;taMumif; Mum;od
Munfdk&ojzifh vzG,fypnf;rsm;jzifh oGm;a&muf uefawmh\/ q&mawmfMuD;uvnf;
vzG,fypnf;rsm; wHkUjyef pGefUvum omoema&; aqG;aEG;OD;csNyD; jyefvmcJhonf/
ausmif;wdkuft0odkUa&mufcgrS q&mawmfBuD;tm; zl;ajrmf&onfrSm tm;r& wpfaMumUjyefNyD;
zl;jyefonf/ c&D;oGm;&if; v&ojzifh xdkufwefrGefjrwfatmif v'gef;ylaZmfcGifhr&
rmefvnfq&mawmf\pdwf tm;&auseyfawmf rrlav/ odkUESifh kwfw&uf tBuH&ojzifh rdrdudk,f
HkvTrf;vmaom tvGeftzdk;wef aumif;jrwfonfh uwDyg ouFef;BuD;udk tvcHawmfrl&ef
avQmufxm;qufuyfjyefonf/
]]rmefvnfq&mawmfum; bkef;uHBuD;rm;aom ynm&dS a,musfm;aumif; wpfqljzpfawmfrlw,f/
'gaMumifh olvwJhouFef;BuD;[m igwdkUqifjref;&ef rxdkufwefbl;/ odrfawmfBuD;xJrSm oDwif;oHk;wJh
jrifae&\/
]]t&Sif1mk&m; aemufjyefqkwfyg}} ymk tMudrfMudrf avSsmufaomfvnf; r&ojzifh 'umrSm oydwftyfjyD;
aemufaMumif;jyef xGufajy;av\/ 1mkef;awmfMuD;udk vSrf; Munfhvdkuf&m rwkefrvSKyf qiftkyfxJ
jrKyfoGm;onfukd jrifae&\/ vSnf;0dkif;a&mf xdk'umu tjcm;olrsm;tm;]]ckavmufqdk 1mkef;awmfMuD;rSm tpteawmif &Sm&awmhrSm rymkwf1ml;}} ymk ajymqdk&m vltrsm;u
]]tJ'g 1mkef;awmfMuD; OD;oDv jzpfvdrfhrnf/ 'D1mkef;awmfMuD;u qifreif; usm;rudkuf1ml;}} ymk
ajymMu\/ xdk'umvnf; eHeufrdk;vif;vSsif 1mk&m;oHk;qlawmifodk h owif;ar; vdkufoGm;um
jypfrSm;rdorSs onf;cH&ef 0efcsawmif;yefavonf/
1mkef;awmfMuD; awmqif&dkif;rsm;eSifh tMudrfMudrf awG h&&mwGif usdKufxD;&dk;vrf; rdk;ayg&Gm
awm&aepOfu awG h&aom jzpf&yfrSm ydk tHhzG,faumif;avonf/ awG hyHkrSm rdk;ayg&GmrS
oufi,fawmifodk husdKufxD;&dk;vrf;jzifh MuGawmfrl&m yJcl;yef;vdSKifq&mzdk;uav;vnf; oydwfvG,f
aemufyg uyd,tjzpf vdkufygoGm;cJh\/ vrf;ckvwfwGif 1mk&m;zl;jyefrsm;eSifh teD;tem;&Sd
&Gmom;rsm;u]]1mkef;awmfMuD;1mk&m;? 'Dvrf;u rMuGygeSifh? aMumhrSL;ac:wJh qif&dkif;MuD;wpfaumif vGwfaeygw,f/
vljrifwdkif; vdkufjyD; eif;owfaeygw,f/ rMumrDu &Srf;MuD;av;a,muf eif;owfvdk ho&JjzpfJjyD;
aMumhrSL;MuD;udk pD;aeygw,f/ MuGawmfrrlygeSifh}} ym 0dkif; wm;Mu\/ yefcsmyD oHk;a,mufeSifh
t*FvdyfppfAdkvf wpfa,mufvnf; aoewfudk,fpDudkifvsuf awG h&jyef&m xdkenf;ajymqdk
wm;jrpfMu\/ 1mkef;awmfMuD;um; MuGjrJMuGav\/ rMumrD qifaMumhrSL;MuD;eSifh
yufyif;wdk;avawmhonf/ q&mzdk;uav;um; 1mkef;awmfMuD;tm; ,HkMunfod&Sdxm;oljzpf rsm;pGm
xdwfvef hjcif;rjzpf? 1mkef;awmfMuD;udkom tuJcwfae\/ 1mkef;awmfMuD;um; 1mmrSs trlt&m
rxl;jcm; a&S hodk hMuGjrJMuG\/
tMurf;ajy;vmaom qifMuD;onf 1mkef;awmfMuD;teD;odk h a&mufvSsifyif OD;acgif;idkufpdkuf ajr
vufarmif;csum atmfympfae\/ xdktcg carmufeDeD udk,fpDeSifh vlvdkvkd o@meMuD; av;ck
qifay:rS qif;ajy;oGm;onfudk jrifvdkuf&onf/ jyD;vSsif qifMuD;rSm vrf;a&Smifay; awmxJodk h
0ifoGm;avawmh\/ ]]1mkef;awmfMuD;\ oDvESifh arwmonf tpGrf;xufavpGmh}} ymk ajymqdkcsD;usL;
rqHk;Muawmh/
EGm;? ajrG? jcif? yk&Guf? ysm;
1mkef;awmfMuD; usdKufxdk qdyfzl;awmif aepOf wpfae h jrddK hwGif;&Sd r,fZ,fausmif;odk h udp&Sd
vmjyD; jyeftMuG vrf;ckvwf tkwfwHwm; vrf;usOf;ta&muf EGm;odk;&dkif;wpfaumifvnf;
ckefaygufajy;vmonfeSifh &ifqdkifwdk;\/ vdkufydk haom r,fZ,fq&mawmfrSm vGefpGm pdk;&drfae\/
1mkef;awmfMuD;um; ajErysuf MuGjrJMuGonf/ teD;odk ha&mufvSsif EGm;odk ;&dkif;MuD;onf
a&SmifxGufajy;av\/
usdKufywdkifukef;wef; aepOftcgurl *ltwGif; 15-awmif? vHk;ywf oHk;xGmcef h&Sd
ajrGMuD;wpfaumif0ifae 1mkef;awmfMuD;u ]]taeSmifht,SufrjyKaumif;1ml;}} ponfjzifh ajym&m
pum;em;vnfouJhodk h at;aq;pGm xGufoGm;\/
r,fawmfMuD; uG,fvGefjcif;
bkef;awmfMuD;\ r,fawmfMuD; a':csdKonf wyfuav;awm& bkef;awmfMuD; ESifhtwl
0wfMuD;0wfi,fjyKvsuf oDv&Sif0wfESifh ae\/ bkef;awmfMuD;um; wpfae&mrS wpfae&modkY
ajymif;a&TYaomfvnf; r,fawmfMuD;um; wyfuav;awm&om w&m;ESvHk; oGif; ae&pf\/
1241- ckESpf bkef;awmfMuD; a&Tusifawm& oDwif;oHk;ckduf r,fawmfMuD; oDwif;oHk;&m
wyfuav;awm& "m;jyvlqkd;rsm; 0ifa&mufvmMu\/ OuH&GmorD;jzpfol a':olZmxHrS
aiGoHk;axmifESifh a&Ttpdwfom; tyfxm;onf[k owif;& vmwkdufjcif; jzpfonf/ "m;jyrsm;u
xkdypnf;rsm;udk awmif;Mu\/ oDv&SifMuD;u ]]r&Sd&yguvm; armifwkYd&,f}} [k ajymjy\/
xkdowif;vnf; pifppfr[kwfacs/ odkYaomf vlqkd;rsm;u r,HkMu/ ]]oDv&SifMuD; vdrfajymonf}} [k
xyfwvJvJ &dkufESufMuonf/ oDv&SifMuD;onf ]]ightm; twdwfuH pDrHavjyD}} [k atmufarhvsuf
]]om;awmfMuD;\ r,fawmfyDyD tm;wif;cHawmhrnf}} [k pdwfudk qHk;jzwf]]ighom;MuD; OD;oDv\ q&m jrwfpGmbk&m;udk udk;uG,fyg\bk&m;/ om;awmfMuD; ESifh jrwfpGmbk&m;?
om;awmfMuD;ESihf ... jrwfpGm ...... bk&m;? om;awmf .......}} r,fawmf oDv&SifMuD;\ toHonf
vlqdk;rsm;vufatmufwGif wjznf;jznf; tm;avsmhao;odrfum om;ESifh bk&m;udk w vsuf 0dnmOf
csKyf&&Smav\/
tHUBoBu&Nyefonf/
bkef;awmfBuD;vkyfaom a&avm? e*dku&SdESifUaeaom a&udk xdk;azmufodNrif Ncif;av rqdkedkif/
unGwfuGif;udk&ifBuD; OD;y@dw\ udk,fawGUrSm ydk tHUzG,faumif;vS\/
usKdufxdk armif;wD;awmifaepOf ODpEESifU &aoBuD; OD;y@d (xdkpOfu &aoU0wfom
&Sdao;onf)wdkUvnf; bkef;awmfBuD;ESifYtwl vdkufaeBu&m &aoUBuD;rSm ]]vdkvsif&ap?BudK;vdkacG}}
[laom a&S;vlBuD;yDyD t&m&mudk aBumifYBuwwf\/ wpfaeU bkef;awmfBuD;tm; 0wfNyK&ef
oGm;aomtcg]][JU&aoU? eif xef;vsufudk acgifrdk;xdk;NyD; abmufrJU odrf;qnf;xm;&owHk;}} [kar;vQif
]odaerSawmU rxl;ygbl;} [k ,lqum]]vdkvQif &atmifvdkYygbk&m;}} [k a&SYwdk;om avQmufxm; 0efcH&awmYonf/
]]tif;....eifurXmef; pD;NzefwJYtcg igYxef;vsuf BuGufpm;rvm;? &SOfUpm;rvm;eJY aBumifYBuNyD;
eifYurXmef;[m xef;vsuf urXmef; Nzpfaer,f/ rxm;ESifY}} [k rdefYawmfrl&m &aoUBuD;rSm NyHk;pdpdESifY
tHUBooGm;\/
wpfcgwGif OD;y@donf rusef;rm xyfau;&Gm q&mxGef;ESifY aq;ukcH&ef pOf;pm;rdaomfvnf;
bkefawmfBuD;tm; iJUroGm;Nzpf/ a&m*gvnf;roufom? aemufqHk; oGm;rSNzpfrnf[k pOf;pm;um
bkef;awmfBuD;tm; avQmufxm;&ef oGm; OD;cspOfyif
]][JY&aoU? eifigYudkiJYraeeJY? xyfau;&Gm q&mxGef;qD oGm;vdkwJYaeY oGm;wmaygY}} [k qD;
rdefYvdkuf&m &aoUBuD; OD;y@d vSnfU Nyefvm&awmUonf/
tusifYomNrwf? pmrwwf? xifrSwfrSm;avNcif;
a&TusifNrdKU ausmufvHk;BuD; uefab;tdkiftxuf r[maomifawm& aepOf ysOf;rem;rS 'umrsm;
bkefawmfBuD;tm; zl;aNrmfvdkoNzifU a&TusifrS OD;omxl;paom rdwfaqGrsm;u vdkufydkUBu&m
uefab;tdkif&GmrS qGrf;cHtNyef vrf;rSmyif zl;awGUBu&\/ 'umrsm; oydwfudk,l ausmif;odkU
aemufrSvdkufygvmBuonf/ ausmif;odkU a&mufvQif 'umrsm;tm; odkY Bo0g'w&m;
a[mBum;awmfrl\/
]]'umwdkY? tvGefqef;Bu,f cufcJwJU wefaqmif; Nymom'frsm; aqmufwJYtcg vufrIynmom
wwf pl;aqmuf wefqmyvm r&SdvQif Nzpfedkifrvm;/ vufeufom&SdNyD; ynmrwwf
ruRrf;usifvQifaum aqmufvdkY &ygUrvm;}}
]]r&edkifyg bk&m;}}
]]at;...vufeuf ud&d,ma&m? vufrIynmyg? uRrf;usifrSom NzpfEdkifonf r[kwfvm;}}
]]rSefvSygbk&m;}}
]]'DOyrmtwdkif;yJ omoemvkyfief;rSmvJ o'Gga&m ynmyg ESpfyg;pHkrSom aqmif&GufvdkY&w,f/
wpfckck vdkaevdkYr&bl;/ 'gaBumifY ukodkvfudpt00rSm o'g? ynm pHkvifatmifBudK;pm;Bu}} [k
rdefYawmfrlonf/
y&dedAmefc&D;ESifh "mwfawmfrsm;
bkef;awmfBuD;onf 1268-ckESpf 0gudk bDvl;uRef; uGrfoJawm& 0gqkdawmfrl\/ jrpf0uRef;
wpfavQmufrS odrforkwf&ef q,fXmeyifhxm;Mu\/ &efukef oabFmrpD;rD armfvNrdKif
yk*Hawmifausmif;wkduf acwaecdkuf usKH'dk;awm&rS bkef;BuD; OD;mPkw&vnf; odrforkwf&ef
vmyifh\/ tcef;twGif; bkef;awmfBuD; wpfyg;wnf; udef;atmif;aepOf OD;mPkw&
0ifajcqkyfvufe,f 0wfjyKonf/ t&dk;ay:ta&wifaeonfudk awGU&ojzifh pdwfraumif;acs/
]wynfUawmf\ taoG;tom;awGvJ aqG;ukefNyD/ yifholawGuawmh usef;rmw,f xifMurSmyJ/
rusef;rmawmhbl; OD;mPkw&? ao&ifvnf; NrdKUxJ&GmxJrSm raocsifbl;? awmxJrSmyJ aocsifw,f}
[k rdefUawmfrlojzifh ydkpdwfraumif; jzpf&jyef\/
]OD;mPkw& odrftwGufvnf; jynfUpHkatmif vkyfxm;aygh? jyefa&mufEdkifaumif;yg&JU} [k
ESpfodrfhpum; rdefUawmfrlrS twefi,f tm;wufoGm;onf/ ]NrdKU&GmxJ raocsifbl;} [laom pum;udkrl
em;xJurxGuf/
aemufwpfaeUwGif &efukefxGufrnfU oabFmudk wynfUrsm;ESifh twlpD;&m vufrSwf,lolu r,lrd
ukef;ywfu pD;&onf/ jyefqif;rnftjyK ukef;abmifEIwfaeNyD jzpf BuHKovdk vdkufyg&av\/
oufawmfvnf; 75-ESpfodkU a&muf 'lvm aoG;0rf; a&m*guvnf; ydkjyif;xefaecsdef
rm&fewfonf rvGwfwrf; 'kuay;ae\/ &efukef a&mufvQif yef;waemf oabFmajymif;pD;
0Jaxmifh&Gm? a'g0g&Gm? tif;r&Gm? qdyfBuD;? c&GJczdkodrfrsm;udk orkwfay;awmfrlcJh\/ wefcl;v
&moDuvnf; yljyif;vSojzifh cEmudk,frSm ,Jh,JhrQom &Sdawmhonf/
xdkUaemuf anmifwkef; a&T[oFmawm&odkU 0ifNyD;vQif "EkjzLrS ZvGefodrforkwfyGJodkU MuG&avonf/
vrf;c&D;wavQmuf &uftm;r&Sd csD;ajrSmufawmfrl&\/ ZvGefodkUMuG&ef yifhaqmifa&;tzGJUrsm;
a&mufaeMu\/ oGm;aeMu uRef;ywfoabFm ysufae "EkjzLwGif apmifhae&onf/
'lvmaoG;0rf;vnf; wawGawG usae\/ tm[m&vnf; r0ifawmhNyD/ tESdyfonfwpfa,mufu]bkef;awmfBuD;rSm taoG;tom;uyfukefNyD/ b,fae&mudkifukdif t&dk;csnf;yJ/ "mwfawGysufukefNyD} [k
ajym\/ rsufESmawmfum; MunfvifNidrf;csrf;vsufyif/
1269-ckESpf? uqkefvjynfUausmf oHk;&ufaeUt0if nESpfem&DwGif ZvGefodkU qdkufa&mufonf/
OMooHMum;&vQif wpfNrdKUvHk; xGuf BudKMuonf/ OD;ykpifawmfBuD; &HkyGJujycdkufjzpf yGJyif
&yfvdkuf&avonf/ xGufaeus oabFm jyifrNyD;ao;ojzifh oabFmwpfpif; tpm;xGuf
vdkufygcJh&m xkdoabFm\trnfrSm ]edAmef} jzpfaeawmhonf/ ZvGefNrdKU okomefausmif;odkUa&mufvQif
tcsdefrqdkif;bJ aeUcsif; odrforkwf ay;awmfrlonf/
xdkaeUwpfaeUvHk; tzl;ajrmfcH nwGif 'lvmaoG;0rf;rSm tBudrfaygif;rsm;pGm qif;av\/
auseyfaeMuavonf/
psmyeyGJudk xdkESpf wydkUwGJvwGif usif;y&m taqmufttHk tvtwef; vdkavao;r&Sd/ ysm;yef;cwfrQ
pnfum;vSayonf/ ZvGefom;wkdUvnf; o'gw&m;udk tpGrf;ukef azmfjycGifh &Muav\/
avmifwdkufrsm;wGif bkef;awmfBuD;\ b0jzpfpOfrsm;udk yef;csDum;csyf a&;qGJxm;&m vlwdkif;
rsuf&nfrqnfEdkif&SmMu/ aeUnrpJ t&yfol,drf; tqdktidk tzGJUrsm;uvnf; b0jzpfpOfudk
azmfusL;oDqdkMu&m bkef;awmfBuD;rsm;yif acgif;iHkU idkMu&\/ aus;Zl;*kPfwkdUudkvnf; ,ckrSyif
tukeftpif odMu&avonf/
tavmif;awmfab; av;bufav;wef za,mif;wkdifrsm; xGef;Sdxm;&m t&yfav;rsufESmrS
avqdkif wkdufay;ouJhodkU rD;vQHrsm; tavmif;awmfodkU apmif;iJhOD;nGwfvsuf awmufavmif\/
aMu;acgif;awmfwGif bkef;awmfBuD;wpfyg; oydwfydkufMuG ewfjA[mwpfOD; xD;rdk;vdkufygyHkudk
w&dyf&dyf jrifMu&onf/ wpfOD;wpfavr[kwf? vltrsm;yif jrifMu&\/
yGJawmftwGif; cdkuf&efa'gorjzpf? taysmuft&Sr&Sd? a'geyef;? a&arT;a&mif;ravmuf/
wydkUwGJvjynfUausmf ESpf&ufaeU oN*F dK[frnf qHk;jzwfxm;&m ,drf;tzGJUrsm;\ tqdktidkudk
vlBudKufrsm;NyD; tcsdefukefoGm;\/ aemuf&uf eHeuf&Spfem&DrS oN*F dK[f&onf/ tavmif;awmfrS
teHUeHjcif;r&Sd/ rD;wifvNyD; eHUomjzL oeyfcg;wHk;rsm; vSnf;ig;pD;wkduf usefaeao;onf/
t&dk;jymrsm;udk oHaowmESifh xnfUNyD;vQif y&dowftm; ,lvdk&m ,l&ef cGifhjyKonfESifh wpfNydKifeuf
olUxufig ,lMu&m rD;aoG; &mZrwf0g;rsm; ukef ajrBuD;yif wGif;BuD;jzpf usef&pf\/
t&dk;jym&olrsm; a&arT;ykvif; xnfU udk;uG,fMu&m jymrS tvHk;uav;rsm; jzpfvmum
wufcsnfqif;csnf uGefUjrL;aeMuonfudk zl;awGUMu&\/
t&dk;jymrsm;udk psmyetzGUu rD;cHaowmrsm;jzifh txyfxyf aomhcwf MuyfMuyfrwfrwf
apmifha&Smufxm;Mu\/ toufESifhvJ xdef;odrf;aeMu&\/ zGifh MunfUMuaomtcg aiGzvm;ESifh
xnfUxm;aom jymrsm;onf jymr[kwfawmhbJ tvHk;tvHk; "mwfawmfrsm; jzpfaeonfudk
tHhtm;oifhpGm zl;awGUMu&ukef\/ xdktcg vufyGef;wwD; aecJhMu&olrsm;yifvQif rQ jrifhjrwfaom
yk*Kdvf[k rxifbJ ayghayghqq aecJhrdoltcsKdU aemifwBuD;pGm jzpfMu&ukef\/
psmyeyGJNyD;oGm;aomfvnf; ocFsKdif;awmfwGif ]rD;vHk;BuD;rsm; ysHwufMuGonf} [k ausmfMum;um
wpfaEGvHk; yGJBuD; jzpfaeawmh\/ qGrf;qefpdrf; avmif;yGJBuD;rsm; vSnf;aygif; wpfaxmifausmfojzifh
psmyeyGJwkef;uxuf pnfum;aejyef\/ xkdae&m "mwfawmfppfrsm; Xmyem oJyHkapwD
wnfay;Mu&jyef\/ xdkapwDrSvnf; rD;vHk;BuD;rsm; ysHMuG uGefUjrL;onfudk awGUMu&jyefonf/
oJyHkapwDteD;rS oJrsm;udk a&xnfUvQif oabFmaphcefU ykvJa&miftvHk;uav;rsm; ykvif;xJwGif
ikyfcsnfay:csnf jzpfonfudkvnf; awGUMu&jyef\/ odkUESifh tvtwef; tauR;tarG;jzifh
"mwfawmfaumufolrsm; uqkefe,kef vSnf;vrf;ywf v,fvkyfief;prSom vlpJayawmhonf/
tcsdef......wpfck
tvkyf.....eSpfrsdK;
tusdK;......rsm;pGm
&kyfeJYemrfudk rawGUcsifaygifqdkNyD; a&SmifvdkY wdrf;vdkYrsm; &ygYrvm;/ xGufav0ifav ESpf&yf[m
arG;uwnf;u aowJYtxd&Sdaewm/ bk&m;qHk;rwJYtwdkif; &kyfay:emrfay:
xm;&wm yifyef;ovm;? ydkufqHaum ukefovm;? iSm;& acs;&ao;ovm;/
tcsdefaum ukefovn;/ wpfyg;olaum odovm;/ xm;wmu 0D&d,? xm;wJYtwdkif; aewmu
aus;Zl;&Sif a0blq&mawmfbk&m;BuD;
(qHk;rawmfrlavY&Sdaom Bo0g'w&m;rSwfpk)
&[EmESif.yk*Kdvfxl;rsm;
wwd,ydkif;
jAdwdoQacwfrS rsufarSmuf
mufacwfxd
wdkufqdkifvmaomaus;Zl;wHkUzG,f
jrefrmEdkifiH y#dywdomoem0if ]&[Emyk*dKvfxl;rsm;} taMumif;udk a&;om;cJh &mwGif pmzwfolrsm;\
trSefvdkvm;aomqE? tm;ay;cJhMuaom apwem? pmwpfwef vlwpfwef xufoefaomwdkuf
wGef;rIrsm;t& rusef;rmonfYMum;uyif MudK;pm; jyKpk cJh&m wwd,ydkif;udkwifjyvmEdkifygonf/
,ckuJhodkY aus;Zl;wHkYjyefEdkifonfudkyif 0rf;om&ygonf/ txdkuftavQmuf auseyfrI&Muvdrfhrnf[k
arQmfvifYyg\/t&d,molawmfaumif;MuD;rsm;\ taMumif; t|Kywfudk az:jy&m zwfIMum;em&orQ
tjzpfrSeftwdkif; rxdrfrcsef rcsJUrum; wifjyxm;ygonf/ pmzwfolwdkUudk,fwdkif udk,fydkifOmPfjzifY
qHk;jzwfEdkif&efvnf; &nfnTef; ygonf/ ,if;odkUwifjy&mwGif
om"kac:Munfndk&&HkrQomrupmIola,muD wdkif; rdrdwdkUb0ESifh xif[yfoHk;owf
usifUyGm;EdkifMuygap&ef ]tvkyfcGifoifcef;pm} &,lrSKudk y"me&nfnTef; xm;ygonf/ xdkYaMumifh
*dkPf;*Prvdk? yk*dKvf pGJrxm;? w&m;oabmt&omvQifIjrifoHk;owfMuapvdkygonf/ uREfkyfwdkU
roduRif;usef&pfaom yk*dKvfxl;rsm;? az:jyjyD;orQwGifvnf; odrSwfzG,f ta&;MuD;aom taMumif;
t&mrsm; rsmpGmusefSdEdkifygao;onf/ wpfusrf;wpfzGJUtjzpf &SdoifhonfrSm
MumjyDjzpfaomolawmfaumif;MuD;rsm;\ taMumif;t&mrsm;udk &SmazG pkaqmif;&onfrSmvnf;
rvG,fulvSyg/ t|Kywdrsm; rsmpGm&&Sdjyefygaomfvnf; ]jrifhjrwfpifMu,foam usifhaqmifrI} udkom
vdktyfojzifhwtHwMo ajymwdkif;a&;wdkif;vnf; rxnfhoGif;Edkif &Sd&jyefygonf/ ]t|KywdawG
pkaqmif;jyD; zwfaumif;atmifa&;&ifjyD;wmyJ} [komreftm;jzifh xifp&m&Sdaomfvnf;
vufawGUwGifum; xdkodkUrjzpfoifhay/ avmu xl;qef; tHhMozG,f wdkUum;
rsm;jym;vSayonfwum;/rnfodkUjzpfap? oufqdkif&m t|Kywdrsm; wGiftrSef wu,fvnf;yg&Sd
wrifcsJYum;jcif; vnf;rjyKbJ vkyfief;cGif Oya'ojzpfap&ef pGrf;tm; &SdorQ
ikwfuG,faeaomobm0rsm;udk az:aqmifxGef;jy&ojzifha,m*Drsm; rdrdwdkU\ b0 ESifhxif[yf
a&Smiftyf? aqmiftyf onfrsm;udk uGJuGJjym;jym; cGJjcm;odjrifawmfrlMuvQuf usifhyGm; Mu&m
taz:wrsdK; tm;udk;wpfck jzpfonf[k,lqMuygrlum; MudK;pm;wifjy&usdK; eyfygjyD/
wwd,ydkif;udk ZmwdXme awm&yf&GmodkUjyef touf83 ESpf&Sdr,fawmfMuD;tm; vlem jyKpk&if;
pwif a&;om;cJh&m pma&;jyD;qHk;vkqJqJ 1337 ckESpfoDwif;uRwf vjynfU ausmf 12 &ufaeUwGif
r,fawmfMuD; uG,fvGefcJhygonf/ xdkrSwyg; pma&;ol\ y&d,wdzcifMuD; jzpfawmfrl
pma&;oltouf 26 ESpfom;rS ,aeUtxd pma&;awmftjzpf csD;`rSifhcJhaom oufawmf 96 ESpf&Sd
]tbd"Zr[m&|*kk} aus;Zl;&Sif rpdk;&drfq&mawmfbk&m;MuD; vnf; r,fawmfMuD;ESifhwpf&ufwnf;yif
ysHvGefawmfrlcJhygonf/ a&;jyD;orQ ('kwd,ydkif;txd) pmtkyfrsm;udkvnf; aus;Zl;&SifMuD;rsm;tm;
zwfjyapcJh&m r,fawmfMuD;u ]]ighom;u pmawGwwfvdkufwm}} [k csD;usL;
q&mawmfbk&m;MuD;url ]]rif;a&;&ifvlawGem;vnfr,f}} [k tm;ay;cJh\/
]]armC&mZokwfudkigMunfndkcsifw,f? bmomjyefa&m t"dym,fyg a&;OD;uGm? igaiGoHk;&mqkcsr,f?
olrsm;vJ zwf&wmaygh}} [k rMumrD&ufydkif;uyif q&mawmfbk&m;MuDu
wm0efay;awmfrlcJhygao;onf/
wwd,ydkif;um; jyD;\/
&kd;&kd;avm qef;qef;avm
xkdYaBumifY a,m*Dpcef;wGif 'kuwpfxpfawGYu okcwpf&pfwuf&awmYrnf[k rSwf,l&m\/
roifYaomtpmrSef;od csKyfwD;xm;&oNzifY qmavmifvGef;aom Nzpf&kd;NzpfpOf'ku? roifYrSef;rod
pm;rdNcif;? aBumifYBurpkduf&bJ tvkdvkdrwnfYpmrsm;qufumqufum wpfOD;OD;u ay;aeouJYokdY
vG,fvG,fulul& pm;rdNcif;[laom tukokdvfuHa[mif;\ zefwD;rI'ku?(0g)
taESmifYt,Sufoabmukd vufawGUowdNyKvQif odomaom'ku? ,if;Oyrmtwkdif;
taESmifYt,Sufoabmukd vufawGUtvkyfuom cGJNcm;odapvdrfYrnf/ rnfonfY'kutE&m,f Nzpfap?
tyg,f'kuavmufrBuD;/ onf;cHNcif;NzifY ausmfvGefEkdifonfom/
rm&fq,fwyfvkH;wGif &kd;&kd;ESifYqef;qef; ESpfrsKd;pD&Sdonf[k qkdoifY\/ Oyrm vmbfvmbESifY
0dobm*(rdef;r) tm&kHukd Nrif t&kd;cHvkdNcifrIonf terw*oHo&mu ygcJUaom ow0gwkdY\/
yifukdpdwfyifwnf;/ xkdumrrSvnf; vGefaNrmufatmif BuKd;pm;&onf/ &Hcg xkdtm&kHrsm;
&kd;&kd;pif;pif;r[kwf/ vufrcH? cHcsifvmatmif tqifYqifYtuGufqif wrifxk;d oGif;aom
Nzpf&yfvnf; &Sdwwfonf/ &Sdonf/ odcJ? a&SmifcJpGmh/ xkdESpfrsKd;vkH;yif rm&f\ yxrqkH;wyf umr
yifwnf;/
tNcm; ysif;&drI? tdyfcskifrI? txifBuD;rI? ausmfaZmvkdrIpaom rm&fwyfrsm;ESifY ur|mef;cGifokdY
r0ifEkdifatmif tvkyfrsm;rI? aeraumif;rI ponfwkdYvnf; ESpfrsKd;pDyif &Sdonf/ &kd;&kd;avm
qef;qef;avm? cGJNcm;od&Sd&ef vkdtyf\/ odrfarGUpGm? rnfokdYNzpfap ? ausmfvGefatmif
&IyGm;Ekdifonfom y"gewnf;/ okdYaomf todrSef&Sdxm;rSom vG,fvG,fESifY vGefaNrmufEkdifavonf/
q&mawmf OD;Bunfvnf; okdYaom'kursKd;pkHukd Ak'vufxufu om0uBuD;rsm;uJYokdY oEd|du
awGYBuKHausmfvGefawmf rlEkdif(aomrH avmuH ybmaowd? tAm rkawmp pEdrm-) vrif;onf rkd;wdrftE&m,f tarSmifxkrsm;ESifY
&kef;uefvkH;axG;ae&mrS vGwfvGwfuRwfuRwfBuD; xGufaNrmufvmaomtcg wpfavmuvkH;ukdyif
tvif;a&mifay;EkdifouJYokdY Nidrf;at;aom w&m;a&mifNcnfwkdYNzifY tarSmifcGif; tvif;aqmifawmf
rlcJYavNyD/
vmbfvmbukd atmifEkdifykH
q&mawmf OD;Bunfonf &[Em[k ausmfBum;vmonfESifYtrQ vSL'gef;vkdolrsm;
BudwfBudwfwkd;ae\/ yHYokulaqmifoNzifY yHYokulouFef;ypfolrsm;vnf; rsm;Nym;vSonf/
q&mawmfum; aumuf,lvJvS,f r0wfEkdifatmif rsm;Nym;vSoNzifY vma&mufzl;aNrmfonfY
&[ef;?omraPrsm;ukdom aumuf,lap&onf/ taqmuftODrsm;ukdvnf; vkdoavmufom
aqmufvSLcGifYNyK\/ tykd vufrcH/
olawmfaumif;wkdYonf tvGef tvkdqE enf;yg;Buukef\/ tvkdqE enf;aomaBumifYvnf;
olawmfaumif; NzpfvmBu&\/
yk*Kdvfrsm; enf;yg;vm&ygoenf; [kavQmuf\/ xkdtcg NrwfpGmbk&m;uvlwkdY oufwrf;wkd; omoem uG,fvkvwfaomf okdYyif NzpfNrJ? avmu a&Ttwk
ray:ao;orQ a&TtppfruG,fouJYokdY (aps;rusouJYokdY) w&m;twk ray:ao;orQ w&m;tppfrsm;
ruG,fao;/ pifppf a0[ydKvf NA[mYbkHwkdifatmif urmukd zsufqD;Ekdifaom aNr-a&-av-rD;
tiftm; tBuD;rm;qkH;aom "mwfBuD;av;yg;wkdYyifvQif omoemawmfukd rzsufqD;
ruG,fyapEkdif/ (0g'wpfyg; bmomNcm;um; qkdzG,fr&Sd/ #Dum/) omoemawmfukd
zsufqD;azsmufuG,frnfY tcsnf;ESD;aom a,musfm;um; (oHukd oHzsuf oHacs;wuf [louJYokdY/
t|uxm/) omoem abmiftwGif;yif&Sdae\/ odumyk'f ynwfcsufwkdYrsm;Nym;aomfvnf;
ukefpnf 0efxkyfrsm;ukd o,faqmif&aom avSonf 0efrsm; epfryf&ouJYokdY r[kwfacs/
(odumyk'frsm;Ncif;ESifY rqkdif/) &wemokH;yg;? odum? orm"dw&m;wkdY av;pm;wkyfysyfrI
r&SdNcif;aBumifYomvQif omoemoufavsm uG,faysmuf&acsonf [k a[mawmfrl\/
um; xkdokwf\ tusOf;csKyfwnf;/
t|uxm q&mum; Zif;r,fy@mo ? vvdw0dwm&wkdYuJYokdYaom usrf;pmtwkrsm;ukd
y&d,wduG,faBumif;[k vnf;aumif;? yDwdy'dpaom 0dyem npfnl;aBumif; q,fyg;ukd
0dyemtvkyfcGifwGif r*fzkdvfedAmef[k xifrSm;wwfoNzifY y#dywftrSefw&m; uG,faBumif;[k
vnf;aumif; xyfqifY zGifYNycJYavonf/
um; yd#uokH;ykHrS awGY&SdorQ xkwfEIwfazmfNy&Ncif; Nzpfay\/
zkzkax&*gxm ygVdawmf vnf; xkdomoemuG,faBumif; w&m;rsm;ukd tcsKyftm;NzifY
zkrax&f a[mawmfrlxm;&m rmefvnfq&mawmfonfyif ed, NrefrmNyefaomtm;NzifY
NrefrmEkdifiH y#dywdomoemtm; owday;awmf rlcJYbl;onf/
&wemokH;yg; t&kdaowefrIonf BuD;pGmaom omoemuG,faBumif; Nzpfonfukd tBudrfBudrf
a[mawmfrlcJYNyD/ apwD&kyfyGm; bk&m;&ifNyifwkdYvnf;aumif;? ykHawmfrsm;ukd okH;pGJ&mvnf;aumif;?
w&m;em&m (toHoGif;pufNzifY emNcif;vnf; yg0if\/) w&m;aqG;aEG;&m w&m;pmtkyf
ukdifwG,fBunfY&I xm;okd&m vnf;aumif;? &[ef;oHCmrsm;ukd qufqHawGYqkH&m vnf;aumif;?
rnfokdYaexkdifNcif;? aNymqkdNcif;? xm;okdNcif;rsKd;onf r&kdaorav;pm;&m a&mufonfukd
owdyBu&m\/ ukd;uG,fvsufu zsufqD;&mrusatmif txl; owdytyf\/ oufawmfxif&Sm;
bk&m;&Sifa&SUrSmaevQif rdrdukd,fukd rnfuJYokdY ae&rnfukd axmuf&Iom aeBu&m\/ t|uxm
q&mwkdY zGifYqkdBuonfukd rNyawmYNyD/
acwfrD omoemycsifolrsm; owd
omoemuG,faBumif;rsm;ukd ae&mrsm;pGm a[mawmfrlonfrsm;ukd tusOf;csKyfvkdufvQif
omoemzsufrnfholonf tNyifavmu tjyifbmom0g'wkdYr&Sdacs/ vufId;xkd;rvGJoifh/
tom;xJu avmufxGuf? oHukdoHzsuf oHacs;wuf [louJhodkh omoemzsufqD;rnfholum;
orxwef
orxwefckd ; 'kuopm
q&mBuD;onfxkdaeY 10em&DcGJwGif Z&yfokdY <uvm\/ a,mufsm;rdef;r vkla,m*DokH;q,fcefY
bk&m;cef;ESifh oHCmpifa&SYwGif pDwef; aeESifhBuonf/ oHCmawmf q,fyg;cefYurl
tNrifhoHCmpif oDwif;okH;aeBu\/ q&mBuD;rSm a,m*Drsm;a&SYoHCmpifatmuf xkdif
ta&;BuD;aom a,m*Drsm;tm; wpfOD;pD ppfar;awmfrl\/ tenf;i,f a[maNymonf/ a';pGef;yg
rax&fESpfyg;&Sd&m oHCmpifbufokdY vSnfU vuftkyfcsDum",aeY<uvmaom a';pGef;yg t&SifNrwfESpfyg; csrf;omrQw Buyg&JYvm;? tm;xkwfNrJ tmeygeukdyJ
okH;&ufavmuf qufvuf&IyGm;awmfrlBuygOD;? wynfhawmf a,m*Drsm;ukdvnf;
vkdtyfovkdqkH;rBuygbk&m;" [kavQmufxm;NyD; q&mBuD; tdrfokdYNyef<uonf/ av;&uft&wGif
0dyemokdY ul;aNymif;ay;\/
eHeuf 10-em&DcGJvQif q&mBuD; <uvm\/ cgwkdif;ae&mwGif xkdifNyD; xkH;pHtwkdif;
bk&m;ESifhoHCmrsm;ukd OD;csuefawmh w&m;ppfar;onf/ ",aeh 0dyemul;&r,fh
t&SifNrwfESpfyg;ESifh vla,m*D ig;OD;&Sdygw,f/ 'DrSm tm;xkwfBuwJh a,m*DawG[m trsm;tm;Nzifh
okH;&ufavmuf orxvkyfNyD; orm"d xlaxmifvkduf&if O*[edrdwf ?y#dbm* edrdwfawG
&wmrsm;wJYtwGuf 0dyemukdul;ay;&ygw,f/ 0dyemudk rul;yJxm;&if wpfcsKdYa,m*DawG[m
ta&miftvif;edrdwfawGomruyJ ewfawG ? Opmapmifh ? NydwmawG ? wapawG ? 0dZmaZmf*sDawGeJYvJ
pum;aNym& ukd,fxif&Sm;awGY& tultnDay;wmawGvJ&Sd rpifBu,fwJh tBum;tNrif txifawG
&wJhvl&Bu BumvQif b,fawmhbmNzpfawmhrvkdvkdeJY rdrdwkdYtmemyge rlvur|mef;yg aysmufNyD;
ua,mifacsmufcsm; NzpfoGm;wwfBuvkdY 0dyem ul;ay;&ygw,f/ psmeftbdnmOfvrf;ukd vkdufwJh
yk*Kdvfrsm;usawm. 'Dvdkavmum,w (oHo&maMumqGJ) yk*K dvfxl;awGeJY awGU&vJ ESpfoufraebJ
ukd,fhw&m;ukd quf&IBuygw,f/ uJ........ukdomOD;wkdY oabmaygufBuygw,faemf " [k
a,m*Drsm;tm;emrnfac:vnf; owday;onf/
pifppf ukdomOD;qkdolonf xGuf&yfayguf0dZmwpfOD;EsifY ul;vl;qufoG,faeonfudk
q&mBuD;odNrifNyD;Nzpfonf/ ukdomOD; rSmxdwfvef.oGm;\/ q&mMuD;uquf ............
"txl;oNzifh y&d,wfwwfwJh t&SifNrwfrsm; odawmfrljyD;jzpfygw,f/ ,ck a,m*D'umrsm;ukd
a[maNymaewm NzpfvkdY t&SifNrwfrsm;u oD;cHNyD; em;axmifawmfrlBuyg/ rSm;&ifvJ
Nyifay;awmfrlBuyg bk&m;/
orxtpGrf;eJh&wJhrpifBu,fwJh tBum;tNrifukdrqdkxm;eJ./ &ly? t&ly
psmeftbdnmOfwefckd;rsm;ukdyifvQif t&d,m olawmfaumif;BuD;rsm; OD;pm;ay;awmf rrlBuygbl;/
wefckd;qkdwm 'kuopmygbJ/ yumoewefckd;NywJh &Sifyda@mvukd NynfhwefqmrESifh
EIdif;NyD;&Iwfcsawmfrlzl;ygw,f/ wefckd;zefqif;NyvQif 'ku#ftmygwfvkdYvJ ynwfawmfrlygw,f/
tbdnmOfwefckd;[m &cJoavmuf aysmufysufvG,fygw,f/ apmifha&Smufcufygw,f/
,cktcguJhokdY "rtbdnmOfac:wJh opmav;yg;odrI ? t&d,mNzpfrI NzpfcGifhr&SdwJh omoemy
yk*Kdvfrsm;usawmh wefckd;aBumifh ykdNyD;'kua&mufBu ?wefckd;aBumifh oHo&m&SnfBuygw,f/
q&mBuD;u ukdifBunfh&if;'g b,fu &ygovJ [k ar;&mywNrm;awmifu uwdeJY cP,lNyD;Nywmyg [kaNymum tBuD;wpfvkH;ukd vifAef;ay:wifNyonf/
wpfrkdufcefY 0g*Grf;xkrSm csif;csif;eDoGm;\/ aemufwpfvkH;ukd wifNy&m yxrtvkH;w0ufrQom
t&nftaoG;NyefYyGm;onfukd Nrif&onf/ q&mBuD;um; rnfokdYrQ trlt&mraNymif;/
at;aq;NidrfoufpGmyif yH;Bunfhaeonf/ aemuf a&zefcGuf ywNrm;ukdxnfhvkduf&m
wpfzefcGufvkH; &J&JawmufoGm;\/ 'kwd, tvkH;rSm xkd[mwpf0ufrQom awmufyonfukdawGY&\/
q&mBuD; 'DyxrtvkH;u raemr,ywNrm; Nzpfygw,f/ BuHpnfwkdif; NynfhpkHNyD; omoemyvkdY
rukefEkdifwJh wefckd;&Sdygw,f/ 'DywNrm;ukd xm;&if uefawmhyGJ okH;yGJxm;ay;&ygw,f/ 'kwd,
ywNrm;uawmh pnf;pdrfOpmr,kwfavsmh rysufpD;bJ tE&m,ftrsKd;rsKd;ukd umuG,fwJhowd
&Sdygw,f/ 'DtvkH;ukd xm;&if tenf;qkH; uefawmhyGJwpfyGJ ay;&ygw,f/ q&mBuD;&JU ynmyg&rDukd
ylaZmfaomtm;Nzifh aus;Zl;qyfyg&ap/ udufESpfouf&mwpfvkH;vkH;ukd q&mBuD;vufcHyg/ [k
rax&fti,fu trdefY&Sdonf/
q&mBuD;um;wpfcPrQ pOf;pm;NyD; yH;&TifBunfvifaom rsufESmNzifh,ckvkd csD;aNrmuf aus;Zl;qyfwm? rNrifpzl;Nrif&wmukdyif 0rf;aNrmufvSygNyDbk&m;/ wynfhawmf
vufrcH&ygapeJY/ onf;cHyg/ avmu 'kuawG us,fyGm;vmrSmvJ rvkdvm;yg/ ,ck t&SifNrwfrsm;
Nyef<uoGm;wJhaemuf &[ef; udpNyD;BuwJhtxd rcsaom0efNzifh tm;oGefBuKd;yrf;NyD; ur|mef;w&m;eJY
aus;Zl;qyfwmukdom 0rf;aNrmufaeyg&apbk&m; [k avQmufNyD; tdrfokdY NyefvmcJhonf/
b0rwlolwkdY\ aemufqkH;vrf;cGJ
rax&fBuD;ESpfyg;vnf; aemufwpfaeY eHeuf t&kPfqGrf;tNyD;wGif oydwfukd vG,f
oy,fwnfNidrfpGm "rm&kHrS xGufcGm<uoGm;awmf rlBu\/ rax&fi,frSm aNrmufpl;pl;t&yfokdY Nyef<u
rax&fBuD;rSm aysmfbG,f\ ta&SYaNrmuft&yfokdY vrf;cGJ <uawmfrlBuonf/ q&mBuD;\
wynfha,m*DokH;av;OD; vkdufykdYBu\/ v,fig;uGufcefYrQa&mufvQif Nyef vTwfvkdufonf/
&kd;Nywfv,fuGif;rsm;ukd Nzwf <uawmfrlBu&m vkdufykdYaoma,m*Drsm; Nyef vSnfhBunfhaomtcg
rNrifBu&awmhNyD/
rax&fBuD;um; aysmfbG,fBuD; ta&SYaNrmuf EGm;pk&GmokdYa&mufawmfrl\/EGm;pk&Gmom;rsm; vGefcJhaom
okH;&ufavmufurS p &[Em<uvmvdrfhrnf [laom tdyfrufaumvm[vrsm; NzpfaeESifhonf/
rax&fBuD; a&mufvmvQif xckefrwwf 0rf;aNrmufBuonf/
'umwpfOD;u t&Sifbk&m;? b,fu<uvmygovJ [k avQmuf&m aysmfbG,fBuD; ur|mef;Xmeu
vmcJhwm [k rdefYawmfrl\/ b,ft&yf?b,fausmif;uygvJbk&m; [k avQmufvQifwkdYrSm b,ft&yf? b,fausmif;&,fvkdY r&Sdbl;/ oifhawmf&m oDwif;okH;&wmyJ [k rdefYawmfrlonf/
xkdtcg &kwfw&uf tBuH&um rax&fBuD;tm; EGm;pk&Gmyif oDwif;okH; csD;aNrmuf&ef 0kdif;
avQmufxm;Buonf/ xkd&Gm bkef;BuD;ausmif;yif r&Sdao;oNzifh xkd&GmESifhxkdq&mwkdYonf
v,fwDrsKd;aph
v,fwDq&mawmf\ tavmif;vsmonf 'DyJ&if;jrdKUawmifzuf pdkifjyifBuD;&GmwGif 1208-ckESpf
ewfawmfvqef; 13-&uf t*FgaeUeHeuf wpfcsufwD;ausmf tcsdef zGm;oefUpifcJh\/ tz
OD;xGef;om? trd a':usKH;wdkU\ om;OD;&wemjzpfonf/ aemiftcg OD;wufpGm? OD;wufyGm;(OD;ukrm&)?
tESpfESpfq,f edA'oHC0wf
v,fwDawmonf xdkacwfu ajymprSwfwGifavmufatmif tacsmuftvSefUxlajymojzifh
OD;mP"Zac: v,fwDq&mawmfudk,fwdkif ]awmauR;} 0wfudk tcgtm;avsmfpGm jyKvkyfcJhonf/
ntcgrJh acG;rsm; tlvQif trEkrsm; tpm;awmif;onf[kyif aemuf yk*dKvfwdkUu ,lqMu\/
xdktcg awmauR;Muonf/ awmauR;[lonf trJ[if;vsmrsm;ESifh xrif;rsm;udk
iSufaysmzufoefUoefUjzifh xnfh ae0if&dk;&DwGif auR;Mu&onf/
trEkrsm;onf acG;wpfaumif yl;0if pm;Muonf[kvnf; ,lqMuonf/avSul;&yf&Sd
oHCmi,frsm;rSmvnf; q&moHa,mZOf rjywfMuojzifh pmoifvdkjcif; awmMurf;jcif;rsm;udk
&r,f&Sm oHk;yg;av;yg; vma&mufaexdkifMuonf/ 'umrsm;uvnf; wpfpwpfp ausmif;BuD;
wdkufBuD;rsm; aqmufvSLvmMu\/ xdktcsdefrS p v,fwDausmif;wdkufBuD; jzpfrSef;rod
jzpfay:vmcJh&m *E"k& y&d,wd aESmifBudK;BuD;jzifh ajzEdkifcufatmif
twkyftaESmifcHvdkuf&ayawmhonf/ oHCmy&dwfowfvnf; wpf&meD;yg;cefU &SdavNyD/
v,fwDq&mawmfonf &wemoHk;yg;\ 0wfy#dudk jznfh&m txl;jcm;qHk; jzpfawmfrlonf/
oHCmy&dwfowfESifh ae&aomtcg pmcs? pma&;? a[majym&HkrQom r[kwf/ oHCmawmfrsm;twGuf
wpfNrdKUvHk; vSnfhvnf qGrf;cHauR;jcif;? wHjruf0wf? a&0wfrsm;omru oHCmrsm;
pm;aomufNyD;aom yef;uefrsm; aq;onftxd aqmifawmfrlonfrSm tHhzG,fo&J &SdaypGmh/
uk#DtdrfESifh wuG a&tdk;rSeforQ eHeufav;em&DwGif a&wGif;rS a&iif avmif;xnfhNyD; jzpfonf/
oHCmi,frsm; odoGm;aomtcg raomufrcsdK; raq;&J jzpfaeMuojzifh ]] oHk;omoHk;Mu }} [k
ESpfodrfha[mMum;awmfrl&jyef\/ wdkufwGif;&Sd oHCmrsm; twGufomru rHk&GmNrdKUwGif;&Sd
oHCmrax&fBuD;rsm; owif;oHk;&m? oHCmtrsm;&Sd&m ausmif;wdkufrsm;vnf; xdkenf;wl
uk#Da&jznfhjcif;? uEkwHaq;jcif;? a&cyfjcif;? wHjrufvSnf;jcif;rsm; jyKNyD;rS qGrf;cHavh&Sdonf/
tcsdKU bkef;awmfBuD;rsm;u tm;emvSojzifh]] v,fwDbkef;BuD;? onfvdkrvkyfygeJU ? awmfavmufygNyD }} [kwm;Mu&m ]] wynfhawmfudk oem;&if cGifhjyKyg? wpfoHo&mvHk; wynfhawmf&JUvufawG ajcawG[m om;uRef
r,m;uRef jzpfcJh&ygw,f/ oHCuRef omoemhuRef trI jyKcGifh ay;Muyg }} [k
jyefvnfavQmufxm; aqmifNrJaqmifawmfrl\/ xkdapwd,*FP0wf? oHC0wfukd jyif;jyif;xefxef
aqmifawmfrlonfrSm tESpf ESpfq,fvHk;vHk; jzpf\/ tavmif;awmfBuD;rsm;\ vHkUvyif wum;/
,if;odkU jyKvkyf&ef qGrf;cH<upOf wHjrufpnf;? a&tdk;ESifh oydwfudk aeUpOf o,faqmifoGm;&\/ ]]
cEmukd,f tiSm;EGm;BuD;udk wefatmifcdkif;ay;rSa[h }}
[kvnf; rMumcP Budrf;yavh&Sd\/ usifh0wfjznfhrS oDv orm"d ynm&? p&P&SdrS 0dZmmPf
,lawmfrrlcJh/
ausmufvHk;uav;rsm;onf awmifxdyfrSonf acsmif;&dk;jrpf&dk;wpfavQmuf xdyg;jcif;'Pfudk cH&&mrS
acsmarGU vHk;rGwf vmouJhodkU vlom;wdkU\ b0onfvnf; taESmuft,Suf twdkuftcdkufrsm;ESifh
awGU&aomtcg rcHcsnfhrcHom &Sdapumrl wky r&Edkifaom t&nftaoG;wdkUum; 'kuESifh awGUwdkif;
wufwufvmNrJjzpfonf/
#Dum ppfyGJBuD;
v,fwDq&mawmftwGuf ausmufpmESifh pyftxktESuf cH&rlonf uGufuGufuav;rQomwnf;/
a>ra[mufudk rxdcvkyf wkefESifhwdkUjcif;onf ol\ADZpGrf;tifudk EId;qGvdkufouJhodkUjzpf\/
1259-ckESpf wefaqmifrkef;vwGif oN*K[fusrf;tzGifh ]y&w'DyeD} r[m#Dum usrf;BuD;udk
a&;om;NyD;onf/ pHausmif;wdkufBuD; rD;oifh&mrS ikwfuG,fcJhaom qEonf jynfh0avawmhonf/
ed'gef;up #DumausmfESifh rPDrL usrf;BuD;udk zGJtdwfBuD;jzpfatmif y,fy,fe,fe,f
a0zefxm;\/ ]]wH eokE&H? 'Dtcsufonf raumif;? trSm;}} paom pum;vHk;aygif;rsm;pGm yg\?
jrefrmwpfjynfvHk; ynm&Sdavmu wkef[nf;onf;xefpGm *,uf&dkufoGm;onf/
omoem0ifwpfavQmuf ]#DumvS #Dumausmf}[k trGrf;wif ,k,cJhMuaom usrf;udk a0zef
qwfqwfcg emMunf;aeMu\/ #DumausmfbufrS jyefvnfacsyMuonfh ygVda&;
#Dumusrf;wdkUvnf; tvQKdvQKd xGufay:vmcJhMuonf/ tcsdKU rcHpdwfjzifh xa&;Mu&m (0g)
ynm&SdwkdufyGJ0ifMu&m wpfydkifwpfpESihf jywfusefcJholrsm;vnf; renf;acs/ tcsKdUvnf; xdktcgu
usrf;wwftausmf rmefvnf? 0dok'g&Hkq&mawmfBuD;rsm;udk acsy&ef avQmufMu&m v,fwDbufrS
axmufcHrdefUMum;Muojzifh tm;rvdktm;r&jzpfMu&onf/ &efukefoHCmxkurl v,fwD#Dum
uefUuGufyGJMuD; pnf;a0;jyKvkyfMu\/ v,fwDtm; y&dwfowfa&SU #Dumausmftay:
pGyfpGJcsufrsm;udkyif wpfckcsif; t&Sif;cdkif;rnf[k wmplaeMu\/
tbd"rmtausmf NrdKUjyifBuD; q&mawmfBuD;u trSef&yfwnf ajz&Sif;aomtcgrS tm;vHk;&SJoGm;Mu\/
]]igwdkUu #DumausmftrSm; 60-70 avmufyJawGUwm v,fwDawm&bkef;BuD;u 230ausmfawmifawGUw,f}} [kvnf; rdefUawmfrlonf/ trSm;udk tpOftquf rppfraq;
ai;armodrf;ydkufaecJhMu&mrS v,fwD#Dum xGufvmaomtcg ynm&Sdrsm;yif
ua,mifuwrf;jzpfukefMu\/ aemufqHk; #DumppfyGJBuD; ajyNidrf; v,fwD#DumuomvQif
]#Dumarmf}[k uifyGef;wyf cH&avawmhonf/ xGif;azmufEdkifpGrf;aypGmh/ trSm;udk trSm;[k
ajym&JaypGmh/
o'gbufwGifvnf; ]ed&kwd'DyeD}[k ygVdbmomjzifh a&;omcJh&m tbd"rma&m o'gyg?
ta&;tom;a&m ta[mtajymyg qdkzG,f&mr&Sd (0g) jydKifbufr&Sd u0dwpfql wHcGefxlawmfrlavNyD/
aNrNyif
aNrNyifrxdpsmefyDwd
q&mawmf ykodrfrdUokdY w&m;a[m<upOf emrnfausmf OD;y'kr\ wynfhrwpfOD;onf q&mawmfxH
vufzuftkyfukd ukdif a&mufvmNyD;aemuft&Sifbk&m; a&;awmfrlwJh #DumBuD;xJrS r&Sif;vif;wJh tcsufawG avQmufyg&apbk&m;
[kavQmuf&m
[Jh....'umr? igh#DumBuD;eJY eifeJY &m&mpp? oGm;trkdufr [kESifawmfrl&zl;\/ <uav&m&mwGif
[kdES,fonfES,f racsriH rwefr&m uyfzJhwkdufolrsm;vnf; aygvSay\/
1260-NynfhESpfwGif wynfhBuD;Nzpfol aousawmifOD;wdavmu\ yifhavQmufcsuft&
v,fwDq&mawmf usKdufxkdokdY <uawmfrl\/ (tb,faBumifh yifhaBumif;ukd
aousawmifq&mawmftcef;wGifrS tus,fa&;ygtHh/) aousawmif wefaqmifrkef;? ewfawmf
ESpfvcefYBum\/ wynfhBuD; OD;wdavmu ukdvnf; tvkyfpcef;ESifhpyf owday; w&m;rsm;
a[mBum;awmfrlonf/ xkdaepOf wkdufausmif;BuD;rsm; rae/ opfcufwJyif tcsdefNynfh
&IyGm;awmfrl\/
wpfnaewGif uyd,armifprkHonf azsmf&nfuyf&ef v,fwDq&mawmf oDwif;okH;aom
ocFrf;ausmif;uav;okdY oGm;\/ ausmif;uav;okdY r0ifrD txJokdYvSrf; BunfhvkdufpOf armifprkH\
aNcvSrf;rsm; tvkdvkd&yfwefYoGm;onf/ twefBumawGa0ai;armoGm;&mrS owd&vQif
azsmf&nfruyfawmhbJ aemufaBumif;NyefvSnfhum q&mawmf OD;wdavmutm;
tusKd;taBumif;oGm; avQmuf\/
OD;eErmvm(0dok'dr*f bmomNyefol)? OD;0dok'? OD;Z0e paom wynfhBuD;rsm;vnf;
q&mawmfESifhtwl ocFrf;ausmif;uav;qDokdY wdwfwqdwfwkd;oGm;Bu\/ cPBumvQif
OD;wdavmuu rsuf&dyfrsufNcnf Nyvkdufaomtcg tm;vkH;aNcoHrBum;atmif NyefvSnfhvmBuonf/
taBumif;rSm ocFrf;ausmif;uav;twGif; q&mawmfw&m;&IrSwfae&m cgwkdif;uJhokdY rzl;awGY&bJ
rsufvTmcs wifyvifacGvQuf aumif;uifxuf ESpfawmifcefY tNrifhwGif wuf<uaeonfukd
ta0;uyif NrifBu&\/
uyd,aNymonfhtwkdif; trSefyifawGYNrif&oNzifh q&mawmfOD;wdavmuu
zl;awGY&olwynfhtm;vkH;ukd ac: q&mawmfBuD; oufawmfxif&Sm; &SdpOftwGif; 'DtaBumif;ukd
rnfholukdrQ raNymBu&/ q&mawmf txl;wif;BuyfpGm wm;Nrpfw,f [k EIwfydwfvkdufonf/
pdwf"gwfNyif;xefvGef;aom aousawmif q&mawmftm; wrif psmef0ifpm; qkH;rawmfrlNcif;
Nzpfavrnfvm;rod/ (OaA*gyDwdNzifh ysHwufaom a,m*Drsm;vnf; ,cktcg rsm;pGm&Sdayrnf/)
ewfawmfvqef; av;&ufaeYwGif bD;vif;rdYokdY<u ukodem&kHbk&m;udk zl;aNrmfawmfrlonf/
xkdbk&m; ntdyfem;awmfrl&m xkdbk&m; aeBuaom &aoh okH;av;OD;vnf; q&mawmftm;
vma&mufuefawmhum tmvmyovmy pum;rsm; avQmufxm; aqG;aEG;Bu\/
xkdwGif acgif;aqmif &aohu-
0d0dZmr*'DyeD zGifhqkd&Ncif;
q&mawmftrdefY&Sdonfukd txl;pdwf0ifpm;pGm em,laeaom &aohq&muq&mawmf trdefY&Sdawmfrlvkd&if;ukd wynfhawmf aumif;pGmoabmusauseyfygonfbk&m;/
trSeftwkdif; 0efcH&ygvQif toufaxmifESifhcsD&Snf ow0gawGukd u,fwif&if; t&d,mNzpfwJh
0dZmBuD;rsm;ukd tm;usaerdygonfbk&m;/ [k zGifh[ &kd;om;pGm 0efcHavQmufxm;\/
q&mawmfu tif; toufaxmifcsDNyD; &SnfwJhenf;uawmh omoemNyifyrSmvJ &SdEkdifw,f/ omoemawmfrSmvJ
'dyg'fqkdwm&Sdw,f/ 'gayr,fh opmav;yg;ukd NrifBuwJh t&d,molawmfaumif;BuD;awG[m
wpf&ufae&&if wpf&uf 'kucH&wmyJvkdY NrifawmfrlBuvkdY y&dedAmefpH0if&wmukdyJ
tvGef0rf;omavh&SdBuw,f/ touf&Snfwmukd vkdvm;awmfrrlBubl;/ qHcsnfrQif[m
vuf0g;ay:rSm uyfae&if rodomayr,fh rsufpdxJ0if&if tvGefodomovkd ykxkZOfeJY
t&d,mawG[m ocFg&'kuukd &INrif&mrSm onfrQru uGmNcm;w,f/
touf&SnfcsifwJh 0g'? t&daraw,sxd tcsdefqGJwJh 0g'awG[mvJ rrSefuefbl;/
t&d,m0dZmqkdwmvJ a0g[m&wlayr,fh 0dZmaZmf*sDawGvrf;pOfeJY NzpfEkdifwmrsKd; r[kwfbl;/
ydvdE0pESifh wNcm;pD/ ra,mifeJY/
tif;eJY?aq;eJY? "gwfeJYxGufBuw,fqkdwJh 0dZmBuD;awG avmurSm t&d,m NzpfzkdYqkdwm
tvGefrtyfpyfwJh pum;yJ/ 'gayr,fh olwkdYukd,folwkdU t&d,mvkdY txifcHBuw,f/ 'gonfyif
t&d,mvkdY xifaewmvJ NzpfEkdifw,f/ ur|mef;awGvJ a[mwwfBuw,f/ orxavmufyJ
olwkdYvkdcsifw,f/ oHo&muxGufrSmukd ukd,fwkdifvJ aBumufw,f/ olrsm;xGufrSmukdvJ
rvkdvm;Bubl;/
pifppfawmh OD;&aoh? NrwfpGmbk&m;&Sif&Jh tewomoemawmfBuD;ukd arS;rSdefatmif ow0gawG
tBuKdufAef;NyNyD;qGJaqmifaeBuwm/ 0dZmvrf;pOf[m tw0g'BuD;yJ/
t&d,m0dZm qkdwm r*fPf ?zkdvfPfukdom ac:w,f/ wu,fhoDvukd taNccHrS&wm/
wefckd;NywJhae&mrSm qifwl,kd;rSm;&Sdaomfvnf; taNccHutp vkH;0rwlBubl;/ tw0g'kyg'gefBuD;
wef;vef;BuD;eJY aeBu&wJhtwkdif; touf&Snf wefckd;NywJh avmum,w (oHo&me,fcsJY)
vrf;pOfrSm;BuD;ukd todPf enf;vQif enf;oavmuf tm;ukd;rSm;rd&SmBuw,f/ [k
a[mNyawmfrlonf/
q&mawmfu avmum,w wefckd;&SiftcsKdYonf wpfpkHwpfckaom a&m*gab; tE&m,fukd
OD;pGmzefwD; u,fwif&Sif vkyfNyD;qGJaqmifwwfykH ponfwkdYukd yGifhyGifhvif;vif;BuD;
&Sif;Nyawmfrlonf/ avmuD 0dZmtrsKd;rsKd;ESifh t&d,m0dZmNcm;em;ykHukdvnf; &Sif;Nyawmfrl\/
ywNrm;awmifukda&mufNyD;cgrS zkdcaemufausmufukd raumufrSm;&ef qkH;r
tBunf"gwfaNcmufyg;ukd a[mawmfrlonf/ (rBumrD 0dZmr*'DyeDusrf;ukdvnf;
a&;om;csD;Nrifhawmfrl\/)
oHa0*jzpfatmif a[mjyay;prf;yg}} [kajym&m "ruxdu bkef;BuD;u]]udk,fawmf tbd"rmpmawG onfavmufwwfaewm oHo&m ab;BuD; raMumufyJudk;}} [k
qdkavonf/
]]raMumufvdkY onfvdkaewmaygh udk,fawmf}} [kqdkojzifh ]]raMumufa[m&ao;wmaygh]] [k ajymum
oHa0* jzpfzG,frsm;udk q,fhig;rdepfcefY a[mjy\/
]] uJ....udk,fawmf? b,fhES,fvJ raMumufao;bl;vm;}} [kar;&m ]] [ifhtif; wynfhawmfjzihf
raMumufao;aygif}} [k qdk em&D0ufcefY xyf a[mjyef&m]]wynfhawmfjzifh b,fvdkrS raeaygif}} [k qdk "ruxdurSm atmifhoufoufESifh
w&m;yJGodrf;vdkuf&\/
aemuf q&mawmftm; oGm; avQmufojzifh q&mawmfu OD;ol&d,tm; ac:vsuf/
]]rpdk;&drf q&mawmfuav;....'D "ruxdu uvJ a0ae,sZo, rod&SmyJudk;/ OD;ol&d, 'Dt&G,f
'DynmawGeJY oHa0* rjzpfygESifhOD;? wynfhawmfawmif;yefyg&ap/ udk,fawmfwdkYESifhwJGNyD;
y&d,wdomoemyp&mawG trsm;BuD;ygao;w,f/ ig;q,fausmfvdkYrS oHa0*rjzpf&if
wynfhawmfa[may;yghr,f/ ,ck ygVdtbd"mefBuD; NyD;pD;atmif BudK;pm;MuygOD;}} [k rdefYawmfrl\/
,if;ygVd tbd"mefBuD;udk ygVdwwf wynfhoHk;&mausmf tultnD,l tydkif;av;ydkif; cJGNyD; 1278ckESpfrS pwifa&;om;cJYMu&m tcuftcJ trsdK;rsdK;ESifh &ifqdkifcJYMu&onf/ 1298-ckESpf tESpfESpfq,f
c&D;wGif pmrsufESm1134-rsufESm? tkyfa&tm;jzifh tkyfBuD; av;tkyf xGufay:cJY\/ aemufwGif
taMumif;trsKd;rsdK;aMumifh xdkvkyfief;BuD; &yfqdkif;oGm;cJYonf/ (,ck xdkvkyfief; vufikyfudk
Ak'omoemtzJGYu qufvuf taumiftxnfazmfvsuf&Sd&m rMumrD jynhfpHkaom
ygVdtbd"mefBuD;wpfck jrefrmjynfu xkwfazmfEdkifMuayawmhrnf/)
,if;odkY q&mawmf\ aus;Zl;aMumifh t*Fvef ygVdtoif;awmfBuD;uvnf; ygVdt*Fvdyftbd"mefBuD;wpfck xGufay:EdkifcJY\/ (1921-25/) ygVd wdyd#u uGefaum'if;pftbd"mef?
u&Dwdu,fvf ygVd tbd"mef( 1952)rsm;vnf; xGufqJ xGufvwHY&Sdayonf/
pifppftm;jzifh ,aeY urmt&yf&yf vkyfaqmifcJY vkyfaqmifqJ jzpfaom
ygVdtbd"mefvkyfief;BuD;rsm;vnf; q&mawmfysdK;cJYaom tarGrsm;[k qdkvQif rrSm;Edkifacs/
t*Fvef ygVdtoif;rS tXuxmrsm;udk t*Fvdyfbmomjyef&ef ,aeYyifvQif jrefrmjynfrS
ygVdynm&Sifrsm;xH tultnD awmif;cHvsuf&Sd\/
]]Ak'bmomudk t*Fvdyfvdk zwf&rS}} [kqdkaom jrefrmjynfrS yk*Kdvfrsm; t&if;tzsm; pOf;pm;zG,f
jzpfay\/
tu,ftm;jzifh vef'efygVd a'0Dac: Oa&myxdyfwef; ygVdynm&Sif &D;pfa';ApfwdkY ZeD;armifESHyifvQif
Ak'bmom ouf0ifcsOf;uyfyHk rwnfNidrfcJYMu/ olwdkY a&;om;csufrsm;vnf; abmifbifcwfae\/
vHk;0qefYusifaom xm0& twyHkpHcGuf tewudk r0if0ifatmif vdkovdk qJGqefY
vSnfhz,fdkufoGif;&if; wpfb0 ukefcJYMu&&SmavNyD/
pdwfoGm;wdkif; udk,fyg tmZmenf wefcdk;&Sif
uefYuGufonf/
]]'gjzifh vufo,ftppfudk ajymMuyg? ray:vQif OD;vef;? OD;xGef;vISdifwdkYudk tjypfay;&vdrfhr,f}}
[kqdk OD;Eku ]]vufo,f[m usKyfyJ}} [kqdkav\/
]]udk,fawmf b,fhES,fhvkyfwmvJ}} [k0dkif; a'gojzpfaeMuonf/ bkef;BuD;OD;Ekum; &Jwif;pGmyif]]ig ysHvGefawmfrlNyD; ckESpf&uf&SdvQif rif;rD;oN*Kvf&pf? b,folUrS rwdkifyifeJYvdkY q&mawmfBuD;
rSmcJYvdkY vkyfwmyJ? ckESpf&ufjynfhpOfu taMumif;rnDnGwfvdkY ckrSvkyf&wmyJ}} [ky&dowfa&SY &yf
&Sif;jyonf/
]]tazmf b,folygao;vJ}} [kar;Mu&m]]q&mawmf qEjynfh0ap&ef orma'0ewfawGudk tultnD awmif;NyD; vkyfwmyJ}} [kqdkum vkyfyHkudk
&Sif;jyonf/
xdkaeYn wpfem&Du ewfrsm;udk wdkifwnf tultnDawmif;NyD;vQif *laygufudk wl&Gif;ESifh
wpfcsufxdk;vdkuf&m qufwkduf ivsifoHk;Budrf vIyfNyD; tkwfrsm;tvdkvdk yduJGusvmojzifh teD;&Sd
eHUomxif;rsm;jzifh rD;oN*KvfaMumif; &Sif;jy&m y&dowftm;vHk; tHhtm;oifhum rnfodkYrQ rajymwwf
&SdMu\/ tjypfay;vdku ay;Mu&ef ? xdkudp rajym&ao; wpfjcm; b,frSroGm;bJ aecJYaMumif;
xyfajym&m ]]tjypfray;vdkyg}} [kqdk bkef;BuD; OD;Ekvnf; oydwfwpfvHk; oHk;xnfaom
ouFef;jzifh xdktpnf;ta0;rS xGufcGmoGm;avawmh\/ (&[Em[k ausmfMum;aom xdkt&Sifvnf;
*syefacwfwGif a&pBudKrdY ysHvGefoGm;onf/)
aus;Zlk;&Sif v,fwDq&mawmfbk&m;BuD;\ "rmbdor,ESifh pyf ynm&Sd olawmfaumif;BuD;tcsdKUu
]psmeftbdnmOf& tem*grf} [k ,lqvdkMu\/ pmcs? w&m;a[m? pma&;jcif; tcsdefESifh
tiftm;rsm;udk oHk;rwfom;cefY roHk;rl 0dyem tvkyfomvQif b0tjynfh ? tcsdeftjynfh?
tiftm;tjynhf (wpfusyfom;vkH;vHk; ) toHk;cscJYaomf &[ef;udpNyD;av&m\ [kvnf;
a0zefMuonf/
tMum;tjrif&onfqdkaom olwdkYurl ]]q&mawmfonf oHk;q,fhwpfbHk twGif; &Sdaeao;\/
xl;jcm;awmufajymifaom udk,fa&mif udk,f0gjzifh ra&rwGufEdkifatmif rsm;jym;aom y&dowfrsm;tm;
w&m;a[mvsufcsnf; awGYjrif&onf}} [kqdkukef\/
v,fwD *E0ifausmfrsm; ordkif;q&murl ]] aus;Zl;&Sif v,fwDq&mawmfbk&m;BuD;onf
,cktcsdefwGif jA[mjynf a0[ydKvfbHk a&mufaeonf[k ajymvQif ,HkMunfEdkifolOD;a&
rsm;rnfr[kwf}} [k rSwfcsufa&;xm;onfudk awGY&\/ wdusvGef;vSonf/ tb,fudkaxmufq
tb,frS &aom tcsuf[kum; rod&acs/
pifppf xdktqdkycsuf tm;vHk;onf tvGefeD;pyfaom tqdkrsm;[kyif qdkoihf\/ q&mawmf\
ta&;tom;? tusihf? Oy"d? rdefYqdkcsuf ponfrsm;udk cH MunhfygvQif ] psmeftbdnmOf&aom
tem*grfBuD;} qdkonfrSm tenf;qHk;aom jzpfoifh&myg\/ odkYaomf xdkudpum; uREfkyfwdkY\
t&mr[kwfygacs/
OD;acgif; rD;avmifolonf rD;udk aemufrSNidrf;owf t&[wzdkvf ra&mufrcsif; raxmufrauGY
ra&GUr0dkuf ypfvTwfvdkufaom jrm;yrm usifhawmfrlEdkifygvQif jrefrmEdkifiH y#dywd omoem0ifonf
q&mawmf\ ynm"du t&[wzkdvftiftm;aMumifh xdkYxuf tqaygif;rsm;pGm
vif;csif;&rnfomwnf;/
(v,fwD r[maxkywduxm? v,fwD *E0ifausmfrsm; ordkif;? q&moufBuD; twKywd?
jzpfatmif ESvHk;oGif;&rnf/
2/ tukodkvfjzpfaom tcsdefumvudk r&Sdap&? ukodkvf"rjzihfom tcsdefumvudk ukefvGefap&rnf/
3/ aumif; raumif;jzpfaom uHa[mif;udk rarQmfvifh&/ aumif;aom uHopfudkom jzpfyGm;atmif
tm;xkwf&rnf/
4/ tusdK;udk tm;rxkwf&? rusifh&/ taMumif;udkom ajzmifhrSefatmif tm;xkwf usifhBuH&rnf/
5/ tusifh twkta,mifudk rjzpfap&/ tusifh tppftrSefudk usifh&rnf/
6/ ukd,f\tusifhudk wpfyg;ol rodap&? udk,hftusifh rSef rrSefudk udk,fwdkifodatmif qifjcif&rnf/
7/ olwpfyg;udk tm;rudk;&/ rdrdudk,fom tm;udk; usifh&rnf/
8/ rdrdu rusifhrl olwpfyg;tm; rqHk;r&? udk,fhudkudk,fom ,Ofaus;atmif qHk;r&rnf/
9/ olwpfyg;\ tjypfudk rI&? udk,fhtjypfudkom udk,fjrifatmifI tjypfvGwfatmif y&rnf/
10/ olYypnf;udk rvdkcsif&? ukd,hfypnf;tppfjzpfaom tusifhw&m;udkom vdkcsifaom ormqEudk
jzpfap&rnf/
11/ ypnf;&atmif rusifh&/ w&m;aumif; tppfudk &atmifusifh&rnf/ ("r'g,m'/)
12/ taygif;tazmfESifh aysmfolrsm;ESifh oifhatmifrae&? kyfemrfw&m;wdkYESifh oHk;oyf arGYavsmf
oifhawmfatmif ae&rnf/
13/ aMumufvefYatmif rae&? aMumufvefYrI r&Sdatmifae&rnf/
14/ pmayusrf;*ef? wwfodjcif;? rrSm;ap&? wwfodjcif; trSefusatmif owdorZOf &Sd&rnf/
15/ pmayusrf;*ef wwfodHkrQESifh a&mifh&Jrae&? w&m;wwfodatmif tm;xkwfusifh BuH&rnf/
16/ oHo&m touf&Snf?&efrvdktyf/ oHo&moufwdk&efom vdktyfonf/
17/ &Snfvsm;aom wPSmudkjzwf wkdao;aom yg&rDudk qufay;&rnf/
18/ arYaevQif tzefwvJvJ ao&vdrfhrnf/ rarhvQifaemufxyfrao&NyD/
19/ toufrjywf &Sifvsuf&Sdaom t0dZmwPSmudk aoatmifowf/ tNrJaoomaeaom
tocFwedAmefodkY a&mufatmif
uyf&rnf/
20/ ocFg& tvHk;pHk pJGvrf;aom Oyg'gefudkjzwf? ocFg&[lorQudk pGefYvTwfEdkifrS tEkyg'daoo
edAmefodkY a&mufrnf/
w&m;IrSwfaeolrsm;onf IrSwfyGm;rsm;wdkif;a&SUodkY a&mufonfr[kwf/ wdk;wufonf rqdkom/
oDv? orm"d? ynm? o'g? 0D&d,jzpfaMumif; bk&m;paom olawmfaumif;BuD;wdkY\ odkYaom
Mo0g'rsm;? jzpfpOf jzpf&yf t|Kywfrsm;? ESvHk;oGif;yHkrsm;? w&m;aqmifyk'frsm;jzifhvnf; rMumcP
tm;jznfh qifjcif ay;oifhonf/ ay;&rnf/ wdk;? &yf? qkwf(0daoo? Xdwd? [me-bm*d,)
oHk;rsdK;jzifh csdefxdk;Munfh&m\/
qifwl,dk;rSm; tusif
tusifhrsm;udk jywfjywfrdefYjcif;
*gxm? wabmif? awm? awmif? a&? aNr? oauFw? edrdwfrSeforQ odvkd avQmufvQif csufcsif;yif
taNzay;awmfrlEdkif\/
(xdkrQavmufudkom Munfh *Em&D? avmum,w vrf;pOf[k rrSwfxifvifh/ 0dyem orm"donf
yom' ig;yg;? twGif;tm,we aNcmufyg;udk xufNrufap vG,fvG,fESifhyif yd#u oHk;yHkudk
aqmifEdkifaMumif; oxHkaZw0ef q&mawmf tcef; Munfhyg/)
4/ xdkrQomr[kwf? apawmy&d, tbdnmOfac: olwpfyg;pdwful; tMuHtpnfrsm;udkvnf;aumif;?
NyKvkyfpDrHxm;aom t&mrsm;udk vnf;aumif;? Nzpfysufaeaom t&mrsm;udk vnf;aumif;
odawmfrlonf/
5/ xdrSwpfyg; aoaMuysufpD;rnfh t&mrsm;udkvnf;aumif;? wpfpHkwpfOD;\ uG,fvGefonfhaemuf
a&muf&? vm;&onfh b0*wdrsm;udk vnf;aumif; xdk;xGif; odNrifawmf rlaMumif; avmud, y#da0"
qdkufyHk twdtvif;yif azmfNy a&;om;xm;onfudk Munfdk&\/
avmukw&my#da0" qdkufa&mufawmf rl&mvnf; odumoHk;yg;udk rtm;rvyf NznfhyHk?
uyfNidwG,fwmNcif; uif;yHkrsm;udk axmuf ,HkrSm;zG,f r&dSygacs/
0denf; odumyk'fawmfu ynwfawmfrlonfxufyif vQKdY0Suf odyfonf;awmf rlMu t&dyftNrGuf
wpfpGef;wpfprQNzifhom 'd|mEk*wd (twk,l) usifhoHk; 0rf;aNrmufMu&ayawmh\/ txdkuftavsmuf
zGifhawmf rlcJhMuygrlum; NrefrmEdkifiH y#dywdomoem0ifonf vQrf;vQrf;awmuf
0rf;aNrmuftm;uszG,ftwd Nzpfay&m\/ tb,faMumifhqdkaomf o'g? 0D&d,om t&if;pdkuf
vkdufemusifhMuHMuygrl ygVdawmfwdkYonfvnf; ylylaEG;aEG; rQom &dSao; rZsdry#dy'g vrf;&dk;vrf;pOf
wpfaMumif;wnf;aom c&D;vnf; zHkvsufyif &dSaeao;aomaMumifhwnf;/
ppfudkif;awmif&dk; r[m*Em&Hk q&mawmf
ppfudkif;awmif&dk; r[m*Em&Hk q&mawmfonf rauG;jrdKU 1220-jynfUESpf awmfovif;vqkwf
av;&uf we*FaEGaeUn (jrefrmem&D) wpfcsufwD;ausmfzGm;onf/ rauG;jrdKU *Hkawmq&mawmf
OD;auo& xH omraP ig;0g &[ef;ig;0g aecJYonf/ bGJU t&SifOw&? aemuf tdrfrJjrdKU
t&SifyknxH wpf0g? a';'&JjrdKU acsmif;zsm;&Gm t&Sif0drvxH oHk;0g? uGrf;jcHukef;jrdKU r[m0kef
q&mawmf t&SifZdexH ESpf0g? xdkUaemuf rEav;jrdKU ta&SUjyif r[m0dok'g&Hk q&mawmfxH
av;0gaecJUonf/
1257-ckESpf 18-0gt& 0gqdkvqef;av;&ufaeU ppfudkif;awmifodkU awmxGufawmf rlcJYonf/
Ak'gEkwd ur|mef;&IyGm;enf; ]edAmer*'DyeDusrf;} ? ]edAmer*ab'eDusrf;} ESifU ]edAme*waAmZ*F
'DyeDusrf;} wdkUudkvnf; a&;awmfrlonf/
ppfudkif;awmifonf xdkpOfu ,ckuJUodkUr[kwf/ qdwfjidrfat;csrf;vSonf/
q&mawmf awmxGufpOf aemufyg oDwif;oHk;azmf av;ig;yg;om ygcJUonf/
'O? w? ,t? rt? *t? &t/ ('kwd,r*& [k qdkvdkonf/ xdkESpf ou'g*grf jzpf\/ /pma&;ol
rSwfcsuf/)
wpfq,fU ajcmufcsuf tdyfrufqef;rsm;
1/ ajc jcwuf jcudk eif;rdrnfpdk;aomaMumifU aumif;uifrSae jcudkcgypf&onf jrifrufjcif;?
2/ jrpfudk tvsm;vdkufqefaom oabFm pD;&atmif vdkufaomf oabFmudk rSD&HkrQom &Sd rpD;&[k
jrifrufjcif;?
(if;tdyfruft&rSm oli,ftjzpfup &[ef;ESpfq,fUESpf0g wkdifatmif bk&m;qkyef aeonfudk
1261-ckESpfodkU a&mufaomtcg if;ESpf uqkefvu p 0gqdkvjynfUwdkifvQif oHo&mab;udk
tvGef aMumufaomaMumifU bk&m;qkudk ryefawmU? xdkbk&m;qkudk ryefEdkifjcif;taMumif;[k
xifonf/)
3/ jrpfvnfodkU a&mufaepOf jrpfwpfzufodkU vufypful;rnfvdkvdk? azmifzGJU ul;rnfvdkvdkaeqJ
avSi,fwpfpif;vm xdkavSi,fESifU pD;vsuf jrpfwpfzufodkU a&mufonf[k jrifrufjcif;?
(if; tdyfruft&rSm 'kwd, 0gqdkvjynfUausmfrSom om0uqkudk yef xdkom0uqkudk
yefqifEdkifjcif; taMumif;[k xifonf/)
4/ bk&m;&Sifudk udk,fwdkifudk,fus zl;awGU& bk&m;&SifrsufarSmuf edAmefa&mufatmif 0dyemudk
tm;xkwf&onf[k jrifrufjcif;?
5/ rpifpGefYqJ uk#DESifUwuG wpfyg;odkUa&muf rpif vdrf;uyfavoavm [k MunfUvQif rpif
rvdrf;ruyf [k jrifrufjcif;?
6/ EGH ESpfa,mufaomolonf vufwpfzuf wpfcsufudkudkif EGHxJrSwifonf[k jrifrufjcif;?
7/ ]at;aomtcg ylaom ur|mef;ausmif;ae? ylaom ur|mef;udk tm;xkwf&rnf/ ylaomtcg
at;aom ur|mef;ausmif;ae at;aom ur|mef;ukd tm;xkwf&rnf} [k jrifrufjcif;?
8/ ]onfta&mifonf tb,fta&mifenf;} [k ar;vQif ]r[m*Em&Hkbkef;MuD;\ oDvta&mif} [k
qdkygonf/ ]tb,fusatmif awmufoenf;} [k ar;vQif tued| jA[mUjynfwdkifatmif
awmufygonf[kqdk jrifrufjcif;?
9/ edAmefudk wpf0Dxdom vdkawmUonf/ edAmefudkodjrifatmif Oayum0Dxdcs&rnf jrifrufjcif;?
10/ yl-&kyfemrf? at;- edAmef? az-pdaE,s? ar-w&m;? om;-oHCmu at;edAmefudk
vsifjrefpGm&atmif &kyfemrf&SdpOf jrwfw&m;udk MudK;pm; tm;xkwf/ toufZD0def r&Sdonfbk&m;
a[mMum;onfUw&m;/
(1271-ck? awmfovif;vqef; oHk;&uf? t*FgaeU wpfMudrfrufonf/ if;vqef; q,f&uf t*FgaeU
wpfMudrfrufonf/)
11/ ]zvawH t"d0peH/ {wH=orm'd|d ormouFy paom r*if azmifMuD;onf/
]zv=tukodkvfwnf;[laom ajrjyift&yf0,f rjiduyfjim; aumif;uifoGm;aom
t&[wzdkvf\/ t"d0peH= trnfaywnf;/ }
(if;vqkwf udk;&uf? t*FgaeUn? em&Djyef wpfcsufwD;ausmf jrifrufonf/)
12/ ylvScsnfU? avmifvScsnfU? ylvScsnfU? avmifvScsnfU? oHa,mZOfjywfvQif {;\? ?
oHa,mZOfjywfvQif {;\?
(if;vqkwf ESpf&uf? t*FgaeU rufonf/)
13/ 1272-ckESpf? 0gacgifvqef; ajcmuf&ufaeU? nESpfcsufwD;ausmfavmuf jrifrufaom tdyfrufrSm
-]awmifMuD;wpfvHk;\ eHab;wGif r[m*Em&Hkbkef;MuD; tr;jyK vrf;azmuf&m aygufaomtcg
if;vrf;toGm; awmifeHyg;wGif r[m*Em&Hkbkef;MuD;udk ESdyfpufrnfU&efol aemufuvdkufvm&m
rSDaomtcg r[m*Em&Hkbkef;MuD;tm; ykwfcwfrnftjyKwGif r[m*Em&Hkbkef;MuD;u
wGufcsvdkufojzifUb,ftcgrS rwufEdkifaom acsmufxJodkU usoGm;onf/ usaomtcg
r[m*Em&Hkbkef;MuD;\ wynfUrsm;u ]atmifjyD atmifjyD} [k a<u;aMumfMu\/ if;vrf;tqHk;wGif
a&tvsifawGU a&csdK;&? aomufoHk;Mu&ukef\/}
14/ if;ckESpf? oDwif;uRwfvuG,faeU? r[m*Em&Hkbkef;MuD;onf wpfudk,fvHk;azG;azG;jzLaom
qifjzLpD;vsuf qifjzLay:u bk&m;ay: odkU ta&SUrsufESmuwufvsuf if;bk&m;ay:uae
atmufudkMunfUaomtcg a&awGjrif&onf[k jrifrufjcif;/
15/ if;ckESpf? wefaqmifrkef;vqef;wGif a&Tjymom'fMuD;av;aqmif\ tv,fuyvifESifUwuG
a&Tjymom'fMuD; av;aqmif&onf[k jrifrufjcif;?
16/ if;vqef;rSm xD;jzLav;pif;&onf[k jrifrufjcif;/
um; r[m*Em&Hk q&mawmfudk,fwdkif a&;rSwfxm;cJUaom tdyfrufESifU t"dym,faumufyHkrsm;
jzpf\/
t&d,mjzpfoGm;aom bk&m;qkyef yk*dKvfMuD;
jrwfpGmbk&m;&Sifonf bk&m;rjzpfrDuyif bk&m;jzpfrnfh erdwfMuD;tdyfrufig;yg; jrifrufawmf
rlcJUonfudkvnf; owdjyKoifUukef\ (yOu t*Fkw&? r[mokydeokwf)/
oljrwfvsmwdkUtwGuf ykAedrdwf tdyfrufponfwdkUonf MudKwifjzpfpjrJ/ odkU&mwGif wpfck
owdjyK&rnfrSm vSnfUpm;aom tm&Hkedrdwfvdrfrsm;? tdyfrufvdrfrsm;vnf; a&mifawmfjyefESifUa&m
0ifa&mufvmwwfayonf/
r[m*Em&Hk q&mawmfonf jyqdkjyD; tm&HkerdwfESifU tdyfrufMuD; 16-rsdK;udk txll;rSwfom;
rnfolUudkrQ todray;bJ ESpfaygif;rsm;pGm acgif;tHk;atmuf vQdKU0Sufxm;jcif;? ur|mef;pmtkyfrsm;
xnfUoGif; &dkuf&pf&ef rSmMum;jcif;jyKonfudk axmufqMunfUygvQif ]rSefuefaom
tm&Hkedrdwf?tdyfrufrsm; jzpfonf[k} todtrSwfjyKaMumif;xif&Sm;avonf/
,if;odkUqdkaomf q&mawmfudk,fwdkif rSwfwrf;jyKcJUaom ]yxrr*f&\} (1262)? ]'kwd,r*f&\}
(1269) [k wdkuf&dkufa&;om;csufrsdK; aemufumvwGif rawGU&ojzifU
ou'g*grfrQomjzpfonf[kum; rrSwf,loifUacs/
xdktm&Hkedrdwf tdyfrufrsm;udk azmfjy&mwGif tcsdKUae&m q&mawmfudk,fwdkif rSwfcsuf
(t"dym,faumuf) pum;rsm; a&;xm;aomfvnf; ] jymom'fav;aqmif? xD;jzLav;pif;&onf}
ponf rSwfcsufwpfpHkwpf&m ryg&Sdacs/ q&mawmfonf xdkrSwfwrf;rsm; a&;jyD;aemufwGifvnf;
udk;ESpfcefU aexdkif oGm;&onfudk awGU&av&m q&mawmf\ "rbdor,udk twd tus
rjymqdk0HUomacs/ wk,ltm;us MudK;pm;Mu&efom &Sday\/
xdkodkUaom tmZmenf t&SifjrwfMuD;wdkUtm;yifvQif &[ef;udp rjyD;ygao;bJ jyD;pD;oGm;av[ef
jzpfonfudk owdyMu&\/)
oli,f 15-ESpfom;wGif udk&if0wf y&d,wf pmay oifMum;\/ bJGY &SifoD&d/ &[ef;jzpfcsif
awmxGufcsif pdwfrsm; rMumcPjzpfonf/ odkYESifh &[ef;jzpf ESpf0gt& yckuLq&mawmf
OD;*Eom&? rEav; bk&m;BuD;ausmif;wdkuf OD;mPxH <ua&mufpmoifonf/ xdktcg
pmpdwfoefae ADZyg awmxGufcsifpdwf aysmufoGm;jyef\/ av;0gt&wGif ukd,hfudkudk,f
jyefoHk;oyf awmrxGufEdkifao;apumrl "kwifudk usifhrnf[k qHk;jzwfvdkuf&onf/
ajcmuf0gt& jynfrdU ykxdk;BuD; q&mawmfxH y&d,wd oif,laomtcg awmxGuf&ef
avQmufaomfvnf; r&/ aeYtcg pmcsay; ntcgrS w&m;xdkif&onf/ tBuHum; ravQmhao;/
pdwful;wGif awmxGufMunfh&m oydwfy&du&m vG,fp&m tdwfrsm;yif r&Sdao;ojzifh 0denf;awmfESifh
tyftyfpyfpyf &&Sd&ef oydwfwpfck&zdkYyif 0efav;ae\/ pdwfqif;&Jae\/ xdktcg
qGrf;'umOD;omajym aumif;rIaMumifh jynfhpHkoGm; q&mawmftm; awmif;yef0efcs uefawmhum
aemifawmf pmcsbkef;BuD;tm; tydk pmtkyfpmwrf; ypnf;rsm;vvdkuf\/ tcsdefum; 1274-ckESpf
wefaqmifrkef;vqef; &Spf&ufaeYnae ig;em&DcJGtcsdef jzpfonf/
awm& 0ifp tajctae
q&mawmfonf oydwfudkvG,f ykxdk;BuD; awmifwef;ay: odkY xGufcGmcJY\/ aemifawmf
pmcsbkef;BuD; vdkufydkYonf/ nDaemifESpfyg; pum;wajymajymESifh vmcJYMu&m
Muufwif;awmifteD;wGif; arSmifpysdK;av\/ &Spf&ufvum; rIef0g;0g;&Sdonf/ aemifawmfum;
owday;pum; ajymMum;qHk;r Muufwif;awmifa&muf vdkufydkYNyD; jyef<uoGm;onf/
wpfoufESifh wpfukd,f rcHpm;zl;aom aMuuGJ0rf;enf;jcif;onf kwfw&ufaumuf&ouJYodkY
0ifvm&m ajzqnfr&/ ESvHk;uJGrwwf cHpm;&\/ (tarG"mwfudk owdy/ ) twefMum
pdwfajztm;wif; a&S;ola[mif;wkdU xHk;udk ESvHk;rlvsuf jynfrdYESifh ESpfrdkifcefYtuGmodkY
awmifwef;rsm;udk jzwfausmfvm&\/ awm&dyf awmifajcwpfckvHk;arSmifESifhrnf;rnf;&Sdav\/
t&Hoifh ydkif&SifrJY wJausmif;ysufwpfaqmifawGY& xdkn xdkwJ pwJcsum tmeyge
IrSwfawmfrl\/ (] eifwpfa,mufxJ &GmhjyifwJESifh ae&r,f} qkdaom rdcifBuD;pum;onf rSefayNyD/
/pma&;ol)
eHeufrdk;vif;aomtcg rsufESmopf&ef a&r&Sd a&&Sm&\/ xdkawmiftqHk; a&tdkifi,fwpfckukd
awGY&ojzifh a&ppfjzifh ppf oHk;&onf/ qGrf;cHcsdefa&mufvQif oDv&Sifrsm;aexdik f&m
Z&yfESifhyGifhvSodrfukef;&GmodkY<u\/ qGrf;eDtwefi,f&ojzifh ausmif;odkYjyefvm&m aomuf&efa&r&Sd
a&tdkifodkYoGm;NyD; a&cyf&jyef\/ [if;ryg qm;ryg qGr;fMurf;eDudkom bkOf;ay;&onf/ ig;&ufcefY
twdkif;qGrf; bkOf;ay;& aemufumvwGifrS qGrf;[if;yg &onf/
taMumif;rSm aemifawmf r[memrf omuD0ifrif;om;u nDawmf tEkk'gtm;]]vlrI udpwdkUonf rnfonfhtcgrQ NyD;qHk;onf [lr&Sd/ aemufwpfESpfvmvJ 'Dtvkyf?
aemufwpfESpfvmvJ 'Dtvkyf? xdktvkyfrsm; rNyD;rqHk;? vkyfwkef;vkyfqJESifhyif rdb bdk;bGm;awGvJ
aocJhMu&vSNyD}} [k &[ef;jyK&ef em;cs azsmif;zsaomtcef; ed, jrefrmudk ygVdwpfausmh
jrefrmwpfausmh jyefvSef &GwftHaeMujcif; jzpf\/
odkUESifh OD;ar"m0Donf pdwftm;wif;um q&mawmftm; 0wfjznfh&if;]]q&mawmfbk&m;? oufwrf;u wdk&onfhtxJ wpfaeUxufwpfaeU tdkrif; &ifha&mfvmygNyD/
vlrIudpawG rqHk;Edkifovdk y&dowfBuD;eJU omoemjyK&wJh udpawGvJ wpfaeUvm'Dpm? wpfaeUvm
'Dy&dowf rqHk;Edkifatmif &Sdaeygonf/ tqHk;&Sdaom vrf;udk avQmuf&jcif;u yifyef;&usdK;
eyfygonf/ onftwdkif;om oGm;aevQif &[ef;w&m;udk tm;xkwfEdkifMuawmhrnf r[kwfyg/
a&S;a&S;u q&morm;awGvJ onfvdkESifh wpfb0 ukefcJh&onfom rsm;ygonf/ wynfhy&dowf
qdk&mrSmvJ olwdkUvdkwm&vdkU olwdkUudpNyD;wJhtcg Z&yfrSmwnf;wJh {nfhonfyrm q&maombmaom
riJhnSm? vdk&moGm;MuNrJ jzpfygonf}} ponfjzifh t&JpGefU avQmufxm;vdkuf\/
q&mawmfBuD;um; rnfodkUrQ pum;rjyef/ OD;ar"m0Dvnf; OD;csNyD; jyefvmcJh&\/
aemufwpfaeU OD;a&0w paom q&mawmfBuD;\ vufHk;wynfhBuD;rsm;ESifh wdkifyifum
qufavQmufxm;jyef\/
]]q&mawmfbk&m;? awmxGufawmfrlygvQif wynfhvJ ,ckuJhodkU jyKpkvkyfauR;&ef qHk;jzwfxm;ygonf
bk&m;/ v,fa0;rSm awmvJ acgifygonf/ tppt&m&m csrf;ompGm oDwif;oHk;Edkif&ef v,fa0;
ywydkPfq&mawmf OD;tmp&u toifh pDrHxm;NyD; jzpfygonf/ rdk;eHukef; ausmif;wdkufBuD;udkvJ
q&mawmfbk&m; &SdpOfuuJhodkU OD;a&0wu wm0ef,l yg&rDjznfhrnf[k od&ygonfbk&m;}}
,if;uJhodkU oHk;&ufoHk;Budrfwdwd avQmufxm;&m]]aumif;ygayw,f/ wdkYrsm;vnf; pOf;pm;NyD;ygNyD/ tppt&m&m OD;yOif;yJ pDrHayawmh/ oGm;BupdkU&JU/
aysmf&Gm cifaZmqDudkvnf; acw0ifMuOD;pdkU}} [k rdefUawmfrl\/
]cifaZm} [lonf bkef;BuD; OD;aZmwudk ac:jcif; jzpf\/ (a&S;u bkef;BuD;udk ]cifBuD;} [kac:Muonf/
OD;aZmum; aysmf&Gm? ydawmufukef;&Gm&Sd ausmif;udk vTJtyfcH&ol wynfhwpfyg; jzpf\/ xdktcg
&Gmausmif;udk pGefU aysmf&Gmta&SU wpfrdkifcefUa0;aom EGm;pm;usufawmBuD; (,ck
anmifvGefUawm&) av;wdkifpif ausmif;uav;jzifh acgif;yg;pGm awm&aejcif; jzpfonf/
v,fa0;awmodkU r<urD 0ifawGU&ef trdefU&Sdjcif; jzpf\/
q&mawmfuav; OD;ar"m0Donf tvGeftrif; 0rf;ajrmufoGm;\/ rnfonfh wynfh'umrsm;udkrQ
todray;yJ aemufwpf&uf qGrf;pm;tNyD;wGif ]]udp&Sdonf}} [kom >rwfMum; cgwdkif;
<uaeustwdkif; oydwfudk,fpDvG,f om;a&e,fycHk;wif? vufwGif awmifa0S;udk,fpDjzifh
a&T'g;blwmodkU <uawmfrlMu\/ xdkurSwpfqifh anmifvGefUblwmodkU (pnfyif&Gm ausmif;'um
OD;pHNidrf;\ tvSLvufrSwfjzifh) qufvuf<uawmf rlMuonf/ &xm;rS qif;NyD;aemuf
ewfqG
qrG f;pm;aom ausmif;wdkuf
wpfESpfwGif te,fe,ft&yf&yf rdk;acgifvsuf&Sd&m anmifvGefYa*gp&*grfvnf; rdk;acgif
ausmif;wdkufoHCmrsm; twefi,f qGrf;uGrf; yg;&Sm;csdKUYiJYMuukef\/
wpfaeYwGif q&mawmfonf rdrdausmif;rS apwDBuD;bufodkY vrf;avQmuf<upOf
ajymifajymifvufvuf avmavmvwfvwf aypmwpf&Gufudk awGY&ojzifh aumufMunfh&m]]t&Sifbk&m; ypnf;av;yg;twGuf rpkd;&drfraMumifhMubJ csrf;csrf;omomjzifh &[ef;w&m;
tm;xkwf&ygvdrfhrnf}} [laom pmrsm;udk xkl;xl;qef;qef; zwfI&\/
q&mawmfuvnf; xdkaeY bk&m;0wfwuftNyD; &[ef;oHCmrsm;tm;]]OD;yOif;wdkY oDvudkokwfoifNyD; arwmom yGm;Mu? &[ef;w&m;udkom BudK;pm; aqmif&GufMuyg/
a0&OmjynfrSm bk&m;&Sif oDwif;oHk;pOfuavmuf rqdk;ao;ygbl;/ olawmfaumif;ewfawGuvJ
oHCmawmfrsm; rNidKjiif&atmif apmifha&SmufaeMuygw,f/ tcsdefwefawmhvJ jzpfvmrSmygyJ/
udk,fvkyfp&m&Sdwmom vkyfMu/ tEkomoeDyg#d[m&d, ac:wJY 'D oDv arwmpwJY wefcdk;awG[m
udk,furodayr,fh tvGeftm;udk;avmufatmif tpGrf;xufMuw,f/ orma'0ewfawGvJ udk,fhudk
taMumif;yNyD; ra&rwGufEdkifatmif ukokdvfwdk;Mu&w,f/ y&dwf&GwfcgeD;wdkif;]],H tarS[d uwH yknH? oAorwd om"uH tuREkfyfwdkY vkyfaewJY ukodkvf[m pMu0aw; rEmwf
csrf;omutp ewfjA[m csrf;omtv,f? edAmefcsrf;omtqHk; tvdk&SdorQ? awmihfwwwforQ
csrf;om tm;vHk;udk &apEdkifygw,f? 'DukodkvftzdkYudk oifewf jA[mtm;vHk; trQ,lMu?
0rf;ajrmufpGm om"kac:Muyg}}
vdkYqdkawmh olwdkYrS csrf;ompD;yGm; rsm;Mu&wm udk,fu odcsifrS odayr,fh olwdkYu odw,f/
aus;Zl;wifMuw,f/ tJ'gaMumifh OD;yOif;wdkY BudK;pm;Muyg/ OD;yOif;wdkY oDv? arwmawG
'd|"ra0'ed, (vufiif; ) tusdK;ay;&atmif[m ulnDNyD; yg&rDjznfhaeMuw,f/
omoemyaeMuw,fvdkY rSwfMu&r,f}} [k qHk;r Mo0g' ay;awmfrl\/
xdkYaemuf rsm;rMumrDtwGif; anmifvGefYa&SY wJjrifh ac:aom &GmteD;&Sd bk&m;0if;twGif;
wHjrufvSnf;aeMuaom anmifvGefYq&mawmfESifh bkef;BuD; OD;aZmudk zl;awGYvdkufMu&onf
[kvnf;aumif;? v,fa0;rdYteD; &Gmwpf&Gm q&mawmfESifh bkef;BuD;OD;aZmwkdY qGrf;cH<uvm
qGrf;avmif;zl;arQmfaeMupOf aumif;uifrS ysHwuf<uoGm;onfudk jrifvdkufMu&onf[kvnf;aumif;
owif;rsm; jzpfyGm;um q&mawmf\ aus;Zl;*kPfrSm EdkifiHtESHY jyefYyGm;oGm;onf/
te,fe,ft&yf&yfrS qeftdwf? qDyHk;? ig;yd? ig;ajcmuf? ouFef;paom ypnf;av;yg;wdkYonfvnf;
rD;&xm;? um;wdkYjzifh tqufrjywf a&mufvmMuukef\/
aoewfrD;rul; csD;usL;rukef
wpfcgu q&mawmfonf (aiGawmifawm& OD;u0dE? aysmfbG,f OD;e&dE? wkdufMuyfbkef;BuD; OD;eEd,?
yJcl;uvsmPD OD;o'r) aemufyg q&mawmfav;yg;ESifhtwl anmifav;yifrdY cifwef;&Gmausmif;
odrforkwfyJGodkY <uawmfrl&\/
taqmufttHk r&Sdao;oaom odrfajruGufay: odrforkwfNyD; oHCmrsm;ESifhtwl
xdkifaeawmfrlMucdkuf 'umwpfOD;u toHaetoHxm;jzifh odrfatmif Mobmpmudk zwfavQmuf&m
y&dowfrsm;rS 0rf;omtm;& em;pdkufMunfdkaeMu\/ &Gmom;rsm;uvnf; MobmpmzwfNyD;vQif
aoewfypfazmuf&ef t*FvdyfvlrsdK; opfawmt&m&SdwpfOD;tm; teD;tyg;wGif aumif;rGefpGm {nfhcH
xm;Mu&m Mobmpm zwftNyD; xdkt&m&Sdtm; ]]aoewfazmufawmh}} [k ypfazmuf&m
usnfqefrxGufbJ &Sdae\/
xdkt&m&Sdvnf; usnfqefudkxkwf topfwpfawmifh vJxnfhjyef\/ r&acs/ odkYESifh ygorQ
usnfqef 50-vHk; rD;rul;bJ &Sdaeojzifh txyfxyf ppfaq;MunfhI&m rjzpfpzl; tHYtm;oifhvsuf
acR;jyefae&Sm\/
xdktcdkuf oHCmtrsm;xJrS (anmifvGefYrS) q&mawmfi,fwpfyg; xvmum vuf[efajc[efjzifh
]]bkef;BuD;rsm; tay:u ausmfrypfESifh/ [dkbufvJTypf}} [k ajymonfhtwkdif; ypfazmufaomtcgrS
w'kdif;'kdif; rD;ul;um tm;vHk;csD;usL; rukefjzpfMu&\/
(pwkuedygwf? umvd*FaAm"d Zmwf) umvd*FpMumrif;onf qifjzL&wempD; aumif;uifc&D;jzifh
oGm;&m aAm"dr@dKif t&yfodkY a&mufaomtcg qifrS a&SYrwdk;bJ &yfae\/ yka&m[dwfu
qif;pHkprf;&m ]] bk&m;&SifwdkY\ udavom atmifajrjzpf ewfodMum;rsm;yif jzwf roGm;&JMu}}
aMumif; oHawmfOD;wif&m r,Hkjzifh qifudk pdefcRef;tcsufcsuftkyf ESif&mr&/ atmifjrnfvsuf
xdkae&myif touftaocHoGm;&Sm\/
vnf; oufrJY usnfqefonf q&mawmhftay:u jzwfausmf roGm;&JouJYodkY &Sd\/
olawmfaumif;wdkY\ w&m;oawmum; tHYMorukefEdkifygacs/ xdkt&m&Sd t*Fvdyfvnf;
wpfoufESifhwpfudk,f wtHYwMojzpfum q&mawmfum; OD;cdkuf tdktaoay;av\/
odrfudpNyD;qHk; q&mawmf anmifvGefYodkY jyef<urnf&SdpOf anmifav;yifrdYe,f&Sd bkef;BuD;a&m
vlrsm;yg txl;Munfdk av;pm;Mu ]]wpf0gwpfcsD oDwif;oHk; csD;ajrmufygOD;}} [k twif;tMuyf
avQmufxm;Muonf/ q&mawmfurl]],ckvdkyifhMuwm wdkYrsm; 0rf;ajrmufygw,f/ odkYaomfvJ igwdkYaewJY anmifvGefYu awmBuD;jzpfvdkY
tmkHig;yg;r&Sdbl;/ udk,fwdkif qGrf;cHpm;Mu&NyD; pm;&wJY tm[m&uvJ acgif;yg;awmh ]awmESifh
&SifvlxGuf olykefuav;
udk&ifem&'onf t&G,fESifh rvdkufatmifyif pmawmfoljzpf\/ ]]bkef;BuD; jzpfvJjzpf? rjzpfvJ
eef;awmfrSm pmayynmjzifh trIxrf;r,f}} [k tm;cJxm;onf/ tBuHtPfvnf; BuD;
ZGJowdvnf;&Sd\/ odkYaomf rarQmfvifhEdkifaom uHtaMumif;w&m;wdkUu aoG;tm;opfp &Sifem&'\
b0 pDrHudef; csxm;orQ vGJacsmfoGm;apcJhonf/ kwfw&uf zcifBuD; uG,fvGef\/ ckepfvtMum
rdcifBuD;yg uG,fvGefjyef\/ trrxGef;ZHESifh ESrr0ef? rrBuD;wdkUum; rsufpdoli,f vlrr,frQom
&Sdao; rSDwG,f&mr&Sd twd'ku a&mufMu&onf/
&Sifem&' vlxGuf&avNyD/
&SifvlxGuf armifomaAsmonf uHpDrHonfhtwdkif; armifESrav;OD;om; ausmufcJukef; EGm;ESifh
twlkef;um 0rf;ausmif;ae&&Sm\/
]]vljzpfvmrSawmh wpfaeU rif;rIxrf; jzpf&rnf}} [laom tBuHu 0ifvsuf&Sdjyef\/
odkUaomf acwftcgu xdktBuHudk tjrpfywf csdK;zsuf ypfvdkufonf/ 1247-ckESpf? armifomaAsm
wpfq,fh ckepfESpfom; t&G,fwGif rdpm'd|d ukvm;jzLrsm;u jrefrmEdkifiHudk uRefyvmMuukef\/
te,fe,f ykefuef x<uMuonf/ pdwfvdkufrmefyg vkyfwwfaom ADZ? wuf<uaomt&G,f?
BuHorQ rSef;csufrudkuf taMumif;rsm; wdkufqdkif qHkpnf;vmojzifh armifomaAsmwpfa,muf
ausmufyeH&GmrS udk,fa&mif azsmufoGm; avawmhonf/
t*Fvdyfrsm; tkyfpdk; olykefoluefrsm; at;aq;oGm;cgrS armifomaAsm [Hom0wDcdkif uGrf;NcHukef;
rdUe,f&Sd aumhr;&Gm OD;&D;awmftdrf a&mufaeaMumif; Mum;od&\/ xdktdrfaepOf wpfaeUo
pdwftqifrajy pum;rajymbJ tdyf,mxJ ESpf&ufvHk;vHk; rpm;raomufae\/
ta':vkyfolu ]]wuwJawmf rpm;raomufwm &Sdygapawmh? r,dkraygufbJ aeEdkifwmrsm; tHhyg&JU}}
[k ol\ OD;&D;awmftm; ajymMum;aom[l\/
pifppf armifomaAsmum; avmu"H rkefwdkif;rsm;Mum;rS a&SUoGm;&rnfh tpDtpOftwGuf trESifh
ESrrsm;u wpfzuf? tdk;pGJ tom;pGJatmif yEufdkufjcif; cHcJh&aom omoempdwfu wpfzuf?
tBudrfBudrf csdefpuf Munfhaejcif; jzpfonf/ odkYESifh wpfpHkwpfck qHk;jzwfum Zmwd tnmajrodkU
jyefcJh\/
pdwfap&m vdkufygcJh&aom OD;em&'
1249-ckESpf tnmodkUa&mufvQif tpfr? ESrrsm;ESifhtwl awmif,mvkyfudkif&if; tpfrESrrsm;tm;
wjznf;jznf; em;oGif;um yOif;wuf&ef cGifhawmif;\/ tm;vHk;u oabmwl cGifhyMuonf/
toufvnf; 20-wGif;odkUyif a&mufvm\/ odkUESifh uefBuD;ukef;&Gm\ ta&SUawmif refusnf;pk
awm&ausmif; bkef;BuD;OD;vuP (0rf;uGJtudk) xH &[ef;y\/ a':ydkif\ nDr0rf;uGJawmfol
a':tHpm+OD;ay:p wdkUu 'g,um cHMuonf/
q&mawmfBuD;um; odawmfjrifawmfrl[ef&Sday\/
uHw&m;wdkYonf qef;Mu,fvS\/ owd-orm"d-ynmjzihf apmihfMunhfwwfygvQif
odomvSayonf/ OD;em&'vnf; oufjyif;csvsuf ]]blwH blwa,m ywd}} [k EIwfu
tBudrfMudrf a&&Gwfum t"dym,fudk awGNyD; pOf;pm;aerd\/
]]t&Sdudk t&Sdtwdkif; jrifvQif edAmef&awmhwmyJ}} [k 'ufueJ oabmaygufum vufawGYvkyf&ef
qHk;jzwfvdkufawmhonf/
oHCmomr*Dac: bkef;BuD;EdkifiHa&; tzGJYrsm;vnf; ay:vmcdkufjzpf pmoifom;rsm; qHk;r&
cufonfESihf MuHKav&m? OD;em&'twGuf y#dywd tvkyfcGifodkY jrefjrefwGef;ydkYouhJodkY jzpfoGm;\/
]]OD;em&' qif;&Ju vGwfcsif&if owdyXmefuvGJvdkY wjcm;vrf;cGJ r&Sdbl;/ {um,aem,H ra*g}} [k
q&mawmfBuD;u trdefY&Sd&m rnfodkY yGm;&rnf[kum; cGJjcm; trdefYr&Sd/ avQmufvnf;
ravQmufrday/ odkYESihf ]r[mowdyVmeokwf ygVdawmfBuD;}udk tVuxm/ #DumESihf wdkufqdkif
tjyefjyef tvSefvSefMunhf&I oHk;oyf&awmhonf/
,if;odkY owdyVmefqdkif&m pmrsm;udk Munhf&I vGwfvGwfuRwfuRwfBuD; &kef;rnf tm;jyKae cgrS
]ay#aumya'o tVuxm} a&;&ef tBuHBuD;u qD;umaejyef\/ ]tVmuxmq&m} bGJUxl;udk
Aef;jyaom xdktBuHonf rm&\ aemufqHk toHk;jyKvdkufaom vufeufBuD;yifwum;/ xdktcsdefu
OD;em&' jrifcsifrS jrifrnfjzpfaomfvnf; OD;em&'uH u xdk tE&m,fudk tcdkuftweYftm;jzihf
ckcHumuG,f ay;vdkuf\/
rMumrD q&mawmftm; cGihfyef oHCy&dowfBuD;rS zJum tv,fawm&\ taemufbuf
av;zmvHkcefYa0;aom awmxJodkY 0ifcJh\/ urVmef;ausmif;uav;wpfaqmifudk *luav;acsmif;
oDv&Sifq&mBuD; a':tDu aqmufvSL &wwforQESihf a&mihf&Jum ]tyrm' owdyVmef tvkyf} ud
rqkwfrepf &IyGm;awmfrl\/ (,cktv,fawm& taemufwdkufac:\)
xdktcsdefrSp awmifay:BuD; q&mawmfESihf tv,fawm& q&mawmf\ trsdK;rsdK; tzHkzHk
apmihfa&Smuf&rnfh wm0efukefNyD[k qdkoihf\/ xkdq&mawmfESpfyg;um; &Sifarm*vdykwwd
avmif;vsmtm; omoemabmifa&muf&ef tcsdef,lapmihfa&SmufcJh&aom t&Sifod*0ESihf
p@0ZDrax&fBuD;wdkY uJhodkY jzpfawmhonf/
t&Sif od*0rax&fBuD;onf ar*vdykwwdtm; omoemhabmifa&mufatmif qGJaqmif
a&mufvQif y#dywftvkyfudk tvsifcdkif;\/ odkYwap wwd, oH*g,em omoemjyK&ef
&Sdaeao;ojzihf omoemrS zJcGmroGm;Edkif&Hk/ orm"d todOmPf &ifhusuf&Hk y#dywfvrf;p
aomwmyefrQavmufom csD;ajrSmuf&yfqdkif;xm;\/ "r&oudk odoGm;ojzihf aMumihfMurJhaernfpdk;
t&[wzdkvfayguf ta&mufydkYawmfrrlcJh/ xdkYaemufrS y&d,wd oif,l&ef p@0ZDrax&fBuD;xH
ydkYvTwf\/ omaraPb0jzihf wdyd#u"&jzpfcJhonf/ (yg&mZdu u@tzGihf 30-31/)
pifppf awmfay:BuD;ESihf tv,fawm& q&mawmfBuD;ESpfyg;um; yk*Hrif;? rif;wkef;rif;wdkY\ q&m
psmeftbdnmOf& oD;vHk;q&mawmf\ tyrm' tarGcH wynhfBuD;rsm; jzpfMu\/ tv,fawm&
q&mawmftm; ]tem*grfBuD;} [kyif xdkacwfuqdkonf/
xdktyrm'tarGudk rdrdwdkYvnf; pm;oHk;um xdk tyrm' odkufBuD;udk qufvufom jzpfMuukef\/
(apmapmydkif;url rm&fewfu vufcsufOD;OD;oGm; vufydkufom MunhfaecJh Mu&ukef\/
uHw&m;wdkY\ tpDtrHum; OmPfrDoavmuf tHzG,f&SdaypG/
q&mawmfom ray:aygufcJhvQif
oxHkrdUvnf; q&mawmf\ ]trSwfw&m;} rSm awmfawmfESifh tom;rusbJ&Sd\/
ig;pdrf;onfrsm;rStp ig;owf&myif ]udkifw,f? xkw,f? owfw,f} ponfjzifh jyuf&,f
ajymifavSmifrqHk; &SdcJh\/ ]]oGm;wmvmwm odae&if aomwyef jzpfowJh? auG;wm qefUwm
w&m;wJh? aomwmyefom qdkw,f kyft|0Doudkawmif ra&wGufwwfbl;}} ponfjzifh trsdK;rsdK;
tjypfwifum b0ifruscJhMuay/ tcsdKU bkef;awmfBuD;rsm;url w&m;a[m&mwGif jyif;jyif;xefxef
Iwfcs a[majymcJhMu\/
pifppf omoemawmfwGif &mpkESpf tawmfMumatmif tqufjywfcJhaom tvkyfpcef; jzpf jyuf&,f
ajymifavSmifMu? IwfcsMu? uJh&JUMuonfrSm tjypfrqdkom awmhacs/
]]*paEm0g *pmrDwd uZmemwd= oGm;vQifvnf; oGm;onf[k od&\/}} [k wdkufdkuf &Sif;&Sif;BuD;
a[mxm;aomfvnf; oabm raygufEdkifatmif &SdcJhMu&onf/ owdy|mef\ twdkcsKyf t"dym,frSm
]]cEmudk,f vIyf&Sm;orQESifh pdwful;orQ odatmif vkyf&aomw&m;}} jzpf tvGef dk;wmvS\/
dk;wmaompum;udk xyf &Sif;&? zGifh& onfrSm tcufqHk; jzpfonf/
xdkYaMumifh w&m;dk;BuD;udk tqef;jyefvkyf xkwfazmf&aomtcg tpOftvm todjzifh jyuf&,f
ajymifavSmifMuonfrSm "rwmyif jzpfonf? tjypf qdkzG,f&mr&Sd/ xdk rodolwdkUMum;
w&m;dk;BuD;udk xkwfazmf&olomvQif rnfrQ onf;cH& rnfrQ ZGJaumif;&rnfudk udk,fcsif;
pmemoifhukef\/ omrn onf;cHjcif;? omrn ZGJvHkUvjzifh tajctaeodkU a&mufvmEdkifrnf
r[kwfacs/
udk,fodvQif udk,fhbmom csrf;ompGm ESvHk;oGif; aevdkolwdkUom rsm;ukef&m\/ q&mawmfuJhodkU
omoemtwGuf? rdkufrJaom ow0gwdkUtwGuf tcuftcJrsdK;pHk ausmfvTm;um
aqmif&GufEdkifrnfholum; tvGef &Sm;ay&m\/
q&mawmfuJhodkU rjzpfrae tuRwftvGwf ZGwfw&Gwf wpf ,l oef xefxef wif;wif; jyif;jyif;jyjy
rqkwfrepfaom vHkUv 0D&d,ESifh onf;cHjcif;&Sdaom tmZmenf yk* dKvdxl;rsdK;om ray:aygufcJhvQif
owdy|mef a'oemonf ,aeUtxd bk&m;&Sdcdk;pm tqifhrS jrifhwufvmOD;rnf r[kwfacs/
(owdy|mef omoemy&m EdkifiHausmf "ruxdu OD;y@d"r vlxGuf q&mBuD; OD;jrwfausmfonf
q&mawmf\ &JbufawmfBuD; wpfOD;jzpfonf/ ]0dyem#Dum} paom usrf;aygif; rsm;pGmudk y
,dk;',m;jynftxd e,fvSnfh a[majymEdkifol vltmZmenfBuD;yifwnf;/)
ighausmif;rSm bk&m;avmif;rae&
aZw0ef ur|mef;|meBuD; te,fe,ft&yf&yfrS &[ef;&Sifvlrsm; vma&mufw&m;tm;xkwfMu&m
a,m*Drsm;tm; |mecJGjcm;xm;&SdouJYodkY vdkufem&rnfh pnf;urf;rsm;vnf; owfrSwfxm;\/
,cktcg xif&Sm;aom q&mawmfwpfyg;onf q&mawmfxH owdy|mefudk enf;cHusifhoHk;&m
]ocFgkayummPf} tqifha&mufaeNyD[k ,lq&aomtcg awmfawmfESifh w&m;rwuf
trsdK;rsdK;vSnfhNyD; ppfaq;&m tqdkygbkef;BuD;u ]]wynfhawmf bk&m;qkyefxm;ygw,f bk&m;? 'Dbk&m;
omoemrSm om0uqk r,lvdkyg}} [k avQmufowwf/ xdkrS aemufumvwGif ]] wdkYausmif;rSm
bk&m;qkyefwJY a,m*Dqdk&if vufrcHbl;}} [kyif EIwfrdefYcsxm;awmfrlaom[l\/ (odkY&mwGif tqdkyg
yk*dKvfBuD;um; ppfrSefaom qkBuD;yefjzpf[ef &Sday\/)
bk&m;qkyef (qkBuD;yef) 0g'rSm tcsdKYae&mwGif tvGef acwfpm;vsuf&Sd&m pOf;pm; qifjcifoifhaom
jyemwpf&yf jzpfrSef;rod jzpfvsuf&Sdonf/ ]] ighausmif;rSm bk&m;avmif;rae&}} qkdaom
pum;onf tvGef&ihfoD;vSoa,mif &Sdaomfvnf; bk&m;qkyefonf qdk&m tvGefodcuf
eufdIif;aom tarG"mwfoabmrsm;vnf; ikyfuG,faewwfonf/
tBudKufay; tcsdefqJGjcif;
oD[dkVfacwfwGif r[moH,&udwac: rax&fBuD;wpfyg;&Sd\/ *kdPf;BuD;wpfck\ OD;pD;em,u
jzpfonf/ ysHawmfrlcgeD; tdyf&mxJ vJavsmif;&aomtcg ]]&[Em y&dedAmef yawmhrnf}] [k
aumv[mv jzpf ylaZmf&efvltrsm; pnf;a0;vma&mufMu&m wynfhwpfyg;u]] &[ef;udpNyD;ygNyDvm;? y&dedAmefyawmhrnf[k aumv[mv jzpfyGm;um
pnf;a0;wdkifyifaeMuygonf}} [k avQmuf\/
]]rjzpfao;}} [krdefYawmfrl&m.....
]]wynfhawmfwdkY*dkPf;rSm q&mt&SifvdkurS &[EmrjzpfbJ ykxkpOfb0ESifh ysHvGef&rnfrSm
roifhawmfyg? vltrsm; ESvHk;romzG,f &Sdygonfbk&m;}} [k avQmufojzifh....
]]uJ....'gjzifh igh&Sif? ighudk xlr ay;cJh? tcef;jyifbuf cPxGufacsyg}} [krdefYawmfrl w&m;udk
ESvHk;oGif; qifjcifawmfrl\/ wynfhjzpfol wHcg;ydwf tjyifodkYa&mufumrS tcsdefyif
vufzspfwD; jyefac:vdkufonf/
]]ig&[ef;udpNyD;NyD igh&Sif}} [krdefYawmfrl\/
(0dok'dr*f t|uxm- 1? 45-vm) r[moHC&udw rax&fBuD;um; &[Emjzpf&ef oDvorm"d-ynm tm;vHk; tqifoifh jynfhpHkvHkavmufawmfrlNyD;jzpf\/ tyrm't&m ]]&[ef;yonfrS
touf 60-txd owdrygbJ yvkyfrdaom t&mr&Sd? (0g) trSwfvGwf bmudkrQ rvkyfpzl;}} [kyif
rSwfwrf;wif&aom rax&fBuD;wnf;/ odkYpifvsuf &[Emrjzpf&onfrSm tjcm;aMumif;r[kwf/
Nrifawmfrlonfhtwdkif a[mawmfrlcJhNyD/
rSefvSygay\/ t&SifplVyefax&fonf &Sifbk&ifNzpfpOf b0wpfcku NrdKYNyvSnfhvnfpOf ezl;rS
acR;xGuf t0wfNzifhokwf&m cEmudk,f tnpftaMu;aMumifh t0wfnpfax; ayusHoGm;onfudk
Munfh pdwf npfl;um trSwfrxif tedp onmNzpfcJhzl;\/ raNymyavmuacs/ plVyefb0wGif
xdktrSwfrxif raNymyavmufaom taMumif;pdwfu ]&aZ[&PH} ur|mef;wpfyk'fNzpfvm
tbdnmOfESifhwuG &[Em Nzpfawmfrlvm&\/
rdpm'd|d r|uk@vD owdkYom; bk&m;qGrf;cHMuGvmonfudk aocgeD; vQyfwpfNyufrQ Nrifvdkuf&yHkNzifh
ewfom;Nzpf&onf/
aNcvSrf;wdkif; Mumyef;cH awmifnmpH NzpfcJh&aom y'kra'0D vnf; ypuAk'gtm; Mumyef;vaom
aumif;rItusKd;Nzpfonf/ rdzk&m;trsm; remvdk rdzk&m; &mxl;usum awmwGif; qif;&JpGm
aecJh&onfrSmvnf; Mumyef;vpOfu ]]t&SifNrwftm; Mumyef;toHk;0ifrnf r[kwf}} [k xifum
Nyef,lvdkufNyD;rS Nyefvnfv
aomfvnf; ]ty&
ty&apwem
vQyfwpfNyuf pdwfuav;\
av;\ pGrf;tif
ti} yifwnf;/
ty&apwem}
apwem wGefYqkwfoGm;cJhrdaom ]vQyf
xdkYaMumifh aus;Zl;&Sif a0blq&mawmfMuD;u ]]pdwfNzpfwdkif; rIrSwfEdkifvQif
vufzspfwpfuGufwpfuGuf tcsdefwdkif; uka#wpfodef;wpfodef; aMuG;xyfwif cH&wwfw,f}} [k
rdefYawmfrlonf/
vQyfwpfNyufrQom Nzpf Nzpf aysmufqHk;ikyfuG,foGm;NyD[k xif&aomfvnf; aumif;raumif;
pdwful;tMuHtpnfrsm;udk pdwmEkyemNzifh rIrSwfEdkifygu tpJGemvQif emoavmuf
wpfcsdefcsdefwGif tusKd;oufa&mufwwfay\/ xdkYaMumifhvnf; arwmtusKd; ponfudkNy&m ]]EGm;EdkY
wpfSpfcefY? wpfI wpfIdufcefY? vufzspfwpfwGuf? vQyfwpfNyuf? rsufpdwpfrSdwfcefY}} wdkYNzifh
wdkif;wma[maNymawmfrlonfudk owdNyK aumif;qdk;ESpfwef pdwful;tMuHrQudkyifvQif
ao;i,fonf[k ratmufarh&m/ 0pDuH? um,uH wdkYum; qdkzG,fr&dSNyD/
tmHkESifh tm&rPdu aygif;qHkxdcdkufrI (z) aMumifh aumif;-raumif; cHpm;rI (a0'em)
Nzpfay:vm&m xkdcHpm;rIudk IrSwfypf&onf/ rIrSwfrdygu wPSmodkYul; Oyg'gefb0 ponfNzifh
y#dporkyg'f vnfawmh\/
y|mef;tNrif 0DxdpdwftpOft& 0ka|m\ tNcm;rJhaZmodkY tul;rcH&/ lygHkponfudk 0ifvmvQif
aumif;raumif; pOf;pm; t&omcHrI (aZm) rNzpfrD owdNzifh IrSwfypf&\/ aZmtNzpfodkYa&mufvQif
aZm\ dkufcwfrIt&dSef tenf;trsm;tvdkuf 'd|"rponf tusKd;ay;awmhrnf/ yxr aZmtcdkuf
&m*pdwfNzpfonf[k odvQif odonfESifhwpfNyKdifeuf 'kwd,aZmu ae owdNzifh IrSwf Nzwfcs&rnf/
]Edkifeif; vmygvQif} owddNzpf&onfurS Mumao;onf/ y,fpGefYEdkifrIu Nref\ [l (oVm,we'ku"rokwfygVd t|uxmwdkY) a[mMum;zGifhqdkukef\/
a&Tawmifq&mawmf OD;wdud`Ed,
( 1232 - 1303 )
a&TawmifrdY tr&mrausmif;wdkuf OD;wdud`Ed, q&mawmfonfvnf; jrefrmEdkifiH y#dywd
omoem0if armfuGef;wif rSwfom;&rnfh q&mawmfwpfyg; jzpfonf/
usrf;pmtrsKd;rsKd; ypkum 0dyem urVmef;oHudk wpfEdkifiHvHk; jyefUatmif EdI;vSefYvIYHaqmf&mwGif
t&SifjrwfBuD;\ toHrSm ,ckwdkif jrnfnHvsuf&Sdygacs\/ ]t&SifOD;wdud`Ed, 0dyemtzGJU}
[kyif wnfaxmifum q&mawmf\ y#dywf tarGqufcHomoemyMuayonf/
xdkrQ xif&Sm;ausmfMum;vSygaomfvnf; twGif;usus avhvm pHkprf;jcif; ryEdkifao;yg
(yg0ifwefvsuf <uif;usef&pfrnf pdk;&ygojzifh) q&mawmf ypkaom ]orkyg' eda&m"*usrf;}
yxrwGJ ed'gef;yg twKywd pmwrf;tusOf;rQudkom rl&if;twdkif; ul;,lazmfjy
Munfdkap&ygonfudk cGifhvTwfum auseyfESifhMuygukef/
aumZmou&mZf 1232-ck? Owk*drE 0gqdkvqef;yu 12-&uf paeaeY eHeuf av;em&Dausmf
tcsdef ppfawGrdY abmufoD;pk&yf pma&;BuD; OD;&Jabmf\ ZeD;jzpfaom pma&;BuD;uawmf
a':jryef;OD;rS jrwfpGmbk&m;\ omoemawmfjrwfBuD;udk txl;tm;jzifh t"dynm 0dyem
omoemawmfjrwfudk pnfyifjyefYyGm; xGef;um;atmif aqmif&GufEdkifrnfh om;&wemudk
zGm;jrifawmfrlonf/ i,frnfrSm ]armifomrmOD;} jzpfonf/
q&mawmf OD;wdud`Ed, tavmif;tvsm armifomrmOD;rSm nDtpfudkt&if; ESpfa,muf&Sdonf/
armifomrmOD;u tpfudkBuD;jzpf nDi,frSm armifay:xGef; (aemiftcg jrefrmEdkifiH jynfxJa&;0efBuD;
jzpfvmonfh qmay:xGef;) jzpfonf/ tjcm; armifomrmOD;\ 0rf;uGJrsm;rSm1/ OD;ZHomOD;? aTpvG,f& puf&Sifrif;BuD;? zsmyHkrdY/
2/ OD;apmjzL? 'dpBwdwf ta&;ydkifrif;? awmifilrdY/
3/ OD;armifxGef;atmif? txl;&mbuf w&m;olBuD;? ykodrfrdY/
4/ OD;aTom? ykvdyftifpyufawmf? zsmyHkrdY wdkUjzpfonf/
armifomrmOD;udk tG,fodkUa&mufaomtcg rdbrsm;onf acwfynm twef;ausmif; xm;&m
ckepfwef;udk jrefrmwpfjynfvHk; yxr&cJhonf/
armifomrmOD;udk rdbrsm;u omoemawmf\ tarGudk cH,lEdkif&ef Ak'bmomrsm;\
xHk;wrf;pOfvmt& ppfawGrdY taemuf aygufawmacsmif awm& (,ck bk&m;av;qlausmif;)
emZDq&mawmf\ txHawmf &SifomraP yonf/ udk&ifomrmOD;udk ]udk&ifwd} [k OyZsm,f
emZDq&mawmfbk&m;u bGJUoem;awmfrlonf/ udk&ifwdonf omoemawmf arGUavsmfojzifh
aysmfydkufaevmcJh&m touf 20-aphaomtcg OyZsm,f emZD q&mawmfbk&m;u &[ef;y
ay;awmfrlonf/
&[ef;awmf OD;wdonf &efukefrdYodkY <uvm ausmif;awmf&m aTusifq&mawmfbk&m;BuD;\
txHawmf yd#uusrf;*ef ynmt00wdkYudk oifMum;em,lvsuf ausmif;awmf&m aTusifwdkuf
oDwif;oHk;awmfrlonf/ wpfzef tdEd,odkY <ua&mufvsuf tdEd, oHk;ESpf oDwif;oHk;awmfrlonf/
tdEd,rS wpfzef oD[dkVfodkU<ua&mufvsuf oD[dkVf ig;ESpf oDwif;oHk;awmfrlonf/ oD[dkVf
oDwif;oHk;awmfrlpOf oD[dkVf 'udPomcg aAm"dyif bk&m;*kPfawmfudk tmHkyvsuf
vGefpGmMunfdkvmojzifh vuf0Jbuf vufdI;udkjzwfvsuf qDqGwfaom t0wfjzifh &pfywf
'udPomcg aAm"dyiftm; qDrD; ylaZmfawmfrlonf/
oD[dkVfrS jyef<uvmNyD;aemuf ppfawGcdkif awmausmif; wpfausmif;wGif oDwif;oHk;awmfrl&m
BuD;us,fpGm rusef;rrm jzpfawmfrlojzifh vlxGuf (y&Dok'y) awmfrlonf/ aemufrMumrDyif
oHa0*&vsuf &aohyvkyf r[mrdif awm& oDwif;oHk;awmfrlonf/
xdkrdYrS BuHcif;rdY uefuav;awm&odkY <ua&mufNyD;aepOf ausmif;trBuD; a':azmh\
avQmufxm;csufjzifh anmifwkef;rdY aT[oFmawm&odkY <ua&mufNyD; ausmif;awmf&m aTusif
q&mawmfbk&m;BuD;udk OyZ,fy (xdktcg &efukefrdY ausmif;awmf&m aTusif
q&mawmfbk&m;BuD;onf anmifwkef;rdY aT[oFmawm& oDwif;oHk;awmfrlonf/)
q&mawmfbk&m;u ]OD;wdud`Ed,} [laom bGJUjzifh &[ef;yay;awmfrlonf/
OD;wdud`Ed, t&Sifjrwfonf Budrfacsmif;vnf;aumif;? av;rsufESm vnf;aumif;
oDwif;oHk;awmfrlzl;onf/ jrif;NcH oDwif;oHk;awmfrlpOf xl;qef;vSpGmaom tdyfrufudk
jrifrufNyD;aemuf 0dyemvrf;pOfudk xdk;xGif;odjrifawmfrlNyD;vQif usifhBuHBudK;ukwf
tm;xkwfawmfrl&m wynfh'g,um &Sifvltm;vHk;uyif ]t&d,m olawmfpif rax&fjrwf} [l
,HkMunfo'hg Tifvef;pGmjzifh qnf;uyf udk;uG,fMuavonf/
xdkOD;wdud`Ed, t&Sifjrwfonf xdkxdkrdYGmodkY vSnfhvnfvsuf w&m;"rwdkUudk a[mMum;jyo
qHk;rawmfrlpOf BuHcif;rdY uefuav; awm& oDwif;oHk;awmfrlcdkuf ol&Jwef;olBuD; OD;okc\
yifhavQmufcsufjzifh ol&Jwef; yef;awmif;rdYwdkYodkU<ua&muf w&m;a[mawmfrl&m yef;awmif;rdY
'g,um 'g,dumrrsm;\ yifhavQmufcsufjzifh yef;awmif; aMu;bk&m;BuD;teD; ausmif;
oDwif;oHk;awmfrlonf/
xdkaemuf ausmif;'g,umBuD; OD;aTxdkuf\ yifhavQmufcsufjzifh aTawmifrdY
aTajymifajymifbk&m;twGif;odkY <ua&muf w&m;a[mMum;awmfrlygonf/ xdktcg OD;bdk;qdkif?
OD;pHGefY? OD;opf? OD;aTxdkuf? OD;atmifausmf wdkYonf ,ck tr&mr wdkufwnf&m o&ufNcHO,mOfudk
0,f,lMuNyD;vQif 1282-ckESpf tr&mrausmif;wdkufudk wnfaxmifvsuf OD;wdud`Ed, t&Sifjrwfudk
udk;uG,fMuavonf/
2. em;uxl
;qef;aom toHrsm;ukd Bum;&Ncif;? rdrdvkyfaeonfukd rvkyf&Jatmif wpfpkHwpfOD;u
em;
aNymvmNcif;? Bum;&Ncif;? rdrdvkyfaeonfukd qufomvkyf? trSefyifNzpfonf [laom
t"dyg,fNzifh wpfenf;enf;Nzifh Bum;vm&Ncif;? tusKd;vkdvm; aNymonfukdyif r,kHBunfNcif;?
em;cg;Ncif;/
3. ESmacgif;u teUHxl;rsm;arT;Ncif;? eHNcif;/
4. vQmrS
vQm ae roifhaom tpmrsm;ukd taBumif;tqufqufzefwD;um rvTJra&Smifom pm;rdae
a&m*ga&mufvG,f&Ncif;? awmifaNymrnf[k BuHxm;vQuf aNrmufukd aNymrdNcif;? twkduftcH
aNymvkdNcif;? w&m;pum;a[maNymvkdvSNcif;? vkH;0raNymbJvJ aevkdNcif;? EIwfydwfusifhvkdNcif;?
tmap;cwfxm;ouJhokdU vkH;0aNymr&atmif t-aeNcif;?
5. ukd,fa&m*gESifhywfouf aBumifhBuNcif;? aeUcsif;ncsif; aoavmufatmif
a&m*gNzpfawmhrnfvm;[k xif&Ncif;? wpfudk,fvkH;&Sdtiftm;rsm; avylazmif;aygufouJhokdU
wpfcPcsif; aNcawG vufawG (xl;cwfxm;ouJhokdU ) qkwfqkdif;aeNcifbD;wyfxm;ouJhokdU
oGm;vmayghyg;vGef;Ncif;? ysH rwwf&SdNcif;? 0d&d,wkd;vkdufvQif aornf[kxifNcif;? rawmfwq
'Pf&mrsm; &vG,fNcif;? acgif;rl; rxlvkdNcif;? ESvkH;om; (&if0) usOf;usyf ylavmifwwfNcif;?
ESvkH;om;ukd qkyfukdifcH&ouJhokdU&SdNcif;? xkdokdU NzpfNyD;vQif a'gotm&kHukd awGU&Ncif;?
awGUNyD;vQif xkdtvkH;usoGm;Ncif;? (rD;,yfonf aoG;EkouJhokdU aoG;EkNcif;?
taBumufvGefNcif;/ )
6. pdwfxJwGif NyqkdcJhonfhtwkdif; Za0Z0g NzpfNcif;? wkd;wufaeaomfvnf; rwkd;wuf[kxifNcif;?
qkwf,kwfaeaomfvnf; wkd;wufaeonf[k xifNcif;? teD;uyf a&mufvmol\
aumif;qkd;pdwftBuHrsm; rdrd ta&mif[yf xyfwlcHpm;&Ncif;? w&m;xl;&vkdpdwf
apmvQifum; b0ifukd rdaeNyD; {u*wmusaeonf? edAmefukd cHpm;aeonf[k
txifa&mufNcif;? xkd om,mvQuf 0yfNyD;cH&um rwkd;wufbJaeNcif;? pdwfqkd;vG,fNcif;?
rmeBuD;Ncif;? ae&onfrSm t&omr&Sd ][m} aeNcif;? touf&Sd&kHNzpfaeNcif;? w&m;t&omr&Sd?
aygh[m[mNzpfaeNcif;? pD;yGm;tmPmwefckd; ponf NrLqG,fonfhaemufokdU vkdufygvG,fNcif;?
NrLqG,frIuvnf; rsm;Ncif;? t"dym,fr&Sd pEkd;paemifh pvkHpckNzpfNcif;? aemifwNzpfNcif;
(aq;rdouJhokdU) awGa0aeNcif;? rIdif;rdaeNcif;? owdarhNcif;/
okdUponfNzifh 'Gm&aNcmufyg; tm&kHaNcmufrsKd;wkdUonf a&m&maomif;aNymif; taumif;tqkd;
trsKd;rsKd;wkduf0ifvmBu&m a,m*Donf ]tb,ft&monf taumif;? tb,ft&monftqkd;}
[kcGJNcm;odNrifwwf&ef? odNrifaomtcg yNyifaNymif;vJ oGm;wwf&ef cJ,Of;aewwfBu\/
rBuKduftm&kHukd wpfenf;enf;NzifhcGm&apumrl BuKduftm&kHNzpfcJhaomf wkd;wufonf[kyifxifum
xkdtm&kHukdyif usK;H vkyfauR;ae&wwf\/ auseyfaewwf\/ Nrif;pD;vQuf txD;rSef;trrSef;
rodonfrSm tqkd;qkH;Nzpfonf/
'Gm&aNcmufyg;rS 0ifa&mufwdkufckdufvmaom tm&kHaNcmufyg;aemuf vkdufum ]],ck rdrdtvkyfonf
rSefuef\avm? bk&m;BuKdufESifhnD\avm? nDaomf rZdry#dy#musus vkyfaeNcif; [kwfyg\avm?
tpmaMuaq;Nzpf\/
NyqdkNyD; ur|mef; av;rsdK;wGif arwmur|mef;onf rMumrD a&SYwef;odkY a&mufvm[ef&dS\/
naeapmif;vQif ausmif;rSxGufum aTpnf;cHkapwDysufMuD;odkY oGm; apwd,*FP0wf NyKonf/
NyD;vQif bk&m;tmHkNyK\/ xdktcdkuf aus;iSuf wd&pmefrsm;u OD;okreudk 0dkif;&HaeMu\/
0wfNyKNyD;vQif iSuftcsKdYudk vufESifhudkif ]]uJ-ighaqGawmf rsKd;awmfrsm; csrf;ompGm NyefMuayawmh}}
[k aNymvdkufaomtcg vlYpum; em;vnfouJhodkY tm;vHk; ysHwufoGm;Muavonf/
aeYpOf qGrf;cHMuG\/ pum; vHk;0raNym/ OykofaeYwGif Oykofonf tenf;i,f vmMu&m
oDvay;NyD;vQif ]]ae&mr&dS? NyefMuawmh}} [k rdefYqdkNyefvTwfonf/ rsm;rMumrD qGrf;pmZ&yf?
OykofZ&yfrsm; aqmuf vlav;ig;q,f Oykofapmifh vmMu&m rdkcsKyfrS NyefMuoNzifh taESmifht,Suf
Nzpf&\/ odkY&mwGif rnfonfh tydkypnf;rQ tvrcH/ wpfaeYwNcm; ausmfMum;vmoNzifh
wpfckaomaeY tkPfwufwGif tJhAsru&m awm&ausmif;uav;rS wdwfwqdwf xGufcGmcJh&awmh\/
cifrGef a&pMudKxH enf;cH
tJhAsrS Nrpfi,f? yvdyf? tif;0? ppfudkif; GmaxmifrS wpfqifh rHkGmbufodkY c&D;qufcJhonf/ rHk&Gm
ra&mufrD cifrGefGm r[maAm"d awm&ausmif; wpfaxmuf em;vdkuf\/ cifrGef oHk;*dkPf;csKyf
q&mawmfum; aTusifomoemydkifMuD;uyif av;pm;& oDvESifh "kwift&mwGif
tvGefxif&Sm;onf/ &mZ*kkbJGY&wnf;/
cifrGefq&mawmfxH aNcmufvrQ enf;cHNyD;vQif rHkGmrS avSMuHKpD; a&pMudKNrdKYodkY c&D;qufNyefonf/
a&pMudKtaemuf *lNzLawm&q&mawmfMuD;um; xdkacwfu &[Em[kyif ausmfMum;vsuf&dS\/
&[Em[k ausmfMum;aom bkef;awmfMuD; OD;oDvuyif ]ighxufomonf} [k csD;usL;&aom
q&mawmfMuD;yifwnf;/ *lNzLq&mawmfhxH w&m;tm;xkwfenf;udk oHk;vwdwd
aexdkifenf;,lcJhonf/
a&pMudKrS rHk&GmNrdKYodkY qefwufum v,fwDawm&ausmif;odkY MuGa&muf\/ v,fwDq&mawmfvnf;
armfvNrdKifrS 0gqdkNyD; NyefMuGvmcdkuf Nzpf tvdkufoifh zl;aNrmf&onf/ q&mawmftm;
tusKd;taMumif;udk 0wfNyKavQmufxm;&m]]w&m;tm;xkwfvdkonfrSm aumif;vSay\/ acw tyef;aNzem;aeOD;}} [k trdefY&dSum
ae&mTefNyay;avonf/
v,fwDq&mawmfh Mo0g'
xdkUaemuf q&mawmfbk&m;BuD;u atmufygtwdkif; Mo0g' ay;awmfrlonf/
]]igh&Sifokre? tm;xkwf&rnfh w&m;um;rcuf? 0D&d,om vdkonf/ ,ckacwfwGif r*fzdkvf
&EdkifpGrf;aom 0D&d,udk rxlaxmifMubl;uG,fh/ t|uxm q&mwdkU qHk;rwJhtwdkif;
w&m;yGJrsm; yvkyf&\/ rMumrD tvsm;-150 teH 62-ay&Sd ]y|mef; t"dywd} "rmHkBuD;udk 1301ckESpfwGif armfvrdifuRef;rdU OD;rQif-a':pdef? av;rsufESmrdU OD;ppfMuLwdkUu aqmufvMu\?
toDwdom0uESifh udk;wdkif;udk;Xme omoemykyfvHk; ponfwdkUjzifh tqef;wMu,f IzG,f aumif;vS
onf/
txl;ojzifh "rmHkBuD; trdk;rsufESmMuufwGif vif;EdkYom; 500-wdkU tbd"rmw&m; emaeMuyHkudk
xkvkyfxm;onf/ xkvkyfpOf rdk;Sif;q&mawmfBuD;u yef;csDq&mtm;]]vif;EdkYyHk wlatmif a&;wwf&JUvm;uG,fh? ra&;wwf&if pm&GufeJU cJwH,lcJh? igwdkU a&;jyr,f}} [k
trdefY&SdaepOf vif;EdkYwpfaumifonf kwfw&uf q&mawmfESifh yef;csDq&ma&SUwGif usvm\/
]]at;uG,fh? vif;EdkUtay: pm&GufeJU tkyfNyD; cJwHeJUjcpfxm;uG,fh}} [k rdefUawmfrl\/ NyD;vQif
vif;EdkUvnf; OD;oHk;BudrfGwf ysHwufoGm;avonf/
w&m;a[mxGufjyD
1294-ckESpfwGif touf 60-jynfUjyD jzpf xdkESpf wefcl;vwGif yxrqHk; arjrdKUodkU ig;&ufMum
w&m;a[mMuGonf/ 1295-ckESpfaygif;vqkwf 14-&ufaeUwGif rD;&xm;wGJjzLMuD;jzifU armfvjrdKifodkU
w&m;a[m<uonf/ w&m;a[m<urnf&SdpOf &xm;wufcgeD; v,fwDausmif;wdkufMuD;qDodkU
OD;csuefawmUjyD;rS wufawmfrlonf/
xdkw&m;yGJMuD;rsm;twGuf udpt00 pDpOfolrSm ae&if; OD;aum0d' q&mawmfuav;yifjzpfonf/
armfvjrdKif 18-&ufMum rdkif'guGif;wGifa[m&m y&dwfowfESpfaomif; ausmfavonf/ rQ
y&dwfowf rsm;onfrSm a&S;u r&Sdpzl;ay/ jrefrmjynfwGif toHcsJUpufudk yxrqHk;
toHk;jyKawmfrl&avonf/ oDv? bm0emrsm;udk MudK;pm;vdkufemusifUoHk;&ef vufrSwfxdk;0efcHol
(*wd0dok'd toif;0if) 5000? &aoUr 500-wdkUomoemjyKpm&if; a&;oGif;Mu\/ <uav&mwGif
ysm;yef;cwfrQ tHhrcef; MudKqdkylaZmfMuavonf/ (aemiftcg) ykvdyfrif;MuD;u vSLaom
wpfcgazmufvQif tcsufwpf&mxGuf tajrmufMuD;udk ypfazmufMudKqdkMu&onf/
1296-ckESpf uqkefvjynfUausmf ESpf&ufaeUrSp &efukefjrdKU jrdKUrausmif;0if;wGif toHcsJUpufjzifU
a[m&m y&dwfowfrsm; 0uf0ufuGJ pnfum;\/ jrefrmjynfwGif puf wpfvHk;om &Sdao;onf/
q&mawmfonf Mum;Mu&Jhvm; [&dkU&JU [k ar;umar;um y&rwf w&m;rsm;udk a[mawmfrl\/
15-&uf 0dyem tvkyfay;w&m;rsm;jzpf\/ ol&d,ESifU jrefrmUtvif; owif;pmMuD;rsm;uvnf;
w&m;ESifU owif;"gwfyHkrsm;yg azmfjytm;ay;MuojzifU wpfEdkifiHvHk; odrfUodrfUwkefum
owif;pmrsm;vnf; apmifa&ig;axmifausmfpD wdk; xkwfMu&aom[l\/ xl;qef;onfrSm
w&m;yGJ&uf tcsdefrsm; rdk;wGif;jzpfvsuf rdk;r&GmcJUacs/
rdk;nSif;q&mawmf &efukefa&mufcdkuf 37-ESpf uGJuGmaeaom i,fq&m(oHk;cG? at;&Gm q&mawmf
OD;tmp&)xH vSL&ef ypnf;rsm;ESifU oGm;a&mufuefawmU&m q&mawmfMuD;rSm uefawmUcef;
xdefuef&Gm OD;zdk;acgif ? a':EkwdkYrS 1259-ckESpf ? wefcl;vqef; 14-&uf ? Mumoyaw;aeY nae 3em&D tcsdefwGif zGm;jrifcJh i,frnfarmifrdk;ac:onf/ oufawmf 90-ausmf &moufyef y#dywd
omoemjyKoGm;aom q&mawmfjzpf\/
q&mawmfonf i,fpOfu xdefuef&Gm ? rEav; r[m0dok'gHk a&TusifwdkufwkdY
ynmoifMum;NyD;aemuf rdk;Sif;q&mawmfBuD;xH wESpfcefY enf;cHtm;xkwfcJhonf/ xdkYaemuf
armfvNrdKifawmif0dkif;BuD; a&Tusifwdkuf oDwif;oHk;um vl0wfaMumif urXmef;q&mxH
wynfh'um? 'umrrsm;ESifhtwl owdyXmefw&m;udk enf;cHtm;xkwf\/ urXmef;q&mum;
oxHkaZw0efq&mawmfBuD;\ wynfh rJaqmufq&m OD;rif;'if jzpfonf/
pmwwfaywwf ausmif;xdkifq&mawmfBuD;wyg;u rdrdq&menf;ESifhrwlaom *dkPf;wyg;u
w&m;enf;ukd vl0wfaMumifxH enf;cHtm;xkwfEdkifonfrSm omrn pGefYpm;jcif; ? omrn
o'gw&m; r[kwfygacs/ trdefUpmcGsefawmfudk pnfaqmfarmif;cwfum rif;ca,mufsm;u
zwfaomfvnf; xdktrdefYawmfonf bk&ifhtrdefUawmfyifjzpfonf[k cH,lawmfrlavonf/
olawmfaumif;w&m; ? odkYr[kwf olawmfaumif;yk*dKvfwdkY taoG;ta&mifr&Sdacs/ odkYaomf
olawmfaumif;w&m;? olawmfaumif;b0udk abmifcwfum tjrifusOf;ajrmif;aom *Pwl?
b0wltcsdKUu xdktjyKtrludk rESpfNrdKUEdkifMuacs/
odkY&mwGif q&mawmfOD;y@0um; vlq&mxH usepGm enf;,ltm;xkwfNyD; w&m;XmezGifhum
oludk,fwkdifyif w&m;jyawmfrl\/ aemuf aZw0efq&mawmfBuD;xHvnf; xyfrH
tm;xkwfawmfrl\/ xdktcsdefu r[mpnfq&mawmf wGifvwHUaom OD;aombevnf;
aZw0efq&mawmfBuD;xH w&m;tm;xkwfNyD; awmif0dkif;uav; pmcsae\/ q&mawmfESpfyg;
rMumcP awGUqHkESD;aESmum ok"rm ? a&Tusif [k *dkPf;*Ptjrif &SdawmfrrlMu /
__________________
raumif;rIa&Smif ? aumif;rIaqmif ? jzLatmifpdwfudkxm; /
q&mawmfOD;y@0um; armfvNrdKifNrdKUe,fvHk;qdkif&m *dkPf;0denf; pmjyefyGJrsm;rStp vdkavao;r&Sd ?
tbufbufu tm;ay;cJh\/ tvSLtwef;vnf; vGefpGm&ufa&monf/ 0denf;pmjyefyGJwGif
owdyXmef ygVdawmfBuD;teufyg jyefqdk&ef tqdkjyK ? axmufyHh tm;ay;awmfrlcJhaom
q&mawmfjzpf\/
tcgwyg; rdk;Sif;q&mawmfbk&m;BuD; armfvNrdKifodkY w&m;a[mMuG&mwGif OD;y@0
oGm;a&mufuefawmh&m oxHkaZw0ef q&mawmfbk&m;BuD;xH wynfhcH owdyXmef enf;twdkif;
usifhBuHyGm;rsm; ? w&m;ay;aeonfudkvnf; BudKwifodawmfrlojzifh ]] at; . . . olwdkYvnf; od-odayhg/ wdkYvnf; ysuf . . . ysufaygh ? [kwfbl;vm; ]] [k
wjcm;wynfhrsm;bufodkY vSnfhrdefYawmfrl\/ tjypfrajymonfhtjyif tcsdef&wdkif; awmif0dkif;BuD;
ausmif;wdkufodkYyif MuGa&muf csD;ajrSmufawmfrl\/
wpfb0ESifh wpfoHo&m
]] wpfaeYukdrQ qif;&JcH&aomaMumifh aeYrsm;pGm csrf;om&rnfrSefvQif wpfaeYtzdkY jzpfaom qif;&Judk
raMumufomNyD / wpfvrQ? wpfESpfrQ ? wpfb0rQom qif;&JcH&aomaMumifh vrsm;pGm ? ESpfrsm;pGm ?
b0rsm;pGm csrf;om&rnfrSefvQif wpfv? wpfESpf ? wpfb0jzpfaom qif;&Judk raMumufomNyD /
wpfaeY? wpfv? wpfb0jzpfaom wPSmavmb &m*tvdkudk rvkdufoifh /
t&SnfukdarQmf olawmfaumif;w&m; ESpfESpfNcdKufNcdKuf ukd,fhtoufudk pGefYpm;
aysmfydkufoifhvSonf/ ]]
-pwk*D&d awmifav;vHk; q&mawm
odrfawmif tif;rBuD;awm&
awm& q&mawmf
( 1237 - 1283 )
odrfawmifawm& tif;rBuD; OD;aZmwdurSmvnf; v,fwDq&mawmfESifh ra&S;raESmif; i,fi,f
&G,f&G,fESifh ausmfMum;vmaom q&mawmfwpfyg; jzpfonf/
,cktcg oJawmrdU odrfawmifawm& [l &[ef;a&m oDv&Sifrsm;yg vufcHvsuf y&d,wf y#dywf
bufpHk omoemy XmeBuD;tjzpf awGUjrifEdkifayonf/ y&d,wf y#dywf pG,fpHk wwfajrmuf
jynfh0awmfrlaom tif;rBuD; q&mawmfESifh ('kwd,) qnfBuD; q&mawmfbk&m; ESpfyg;\ omoemh
tarGrsm;yif jzpf&m awmifBuD; uavm paom rdUrsm;wGifvnf; odrfawmif *dkPf;0if ausmif;cGJrsm;
pnfum;vsuf &Sdayonf/
bufpHk odrfawmif*dkPf;udk pwif wnfaxmifawmf rlcJhaom q&mawmf OD;aZmwdu t&Sifjrwfum;
anmif&rf;rdU teD; aps;&GmBuD; 1237-ckESpf wefcl;vjynfh t*FgaeYwGif zGm;jrifawmf rlonf/ 1257ckESpf &[ef;yNyD; rEav;rdU rdk;wm;wdkuf? aiGa&;aqmif wdkufwdkY y&d,wd oif,lcJhonf/ &[ef;
ajcmuf0gavmufrS p yxr ppfudkif;awmif? aemuf oJawmrdU ta&SUbuf&Sd jyua&Gawmif
awmxGufawmf rlcJh\/
q&mawmfonf jyua&GawmifrS qif; bk&m;pk udk;&GmodkY qGrf;cH<uavh &Sdonf/ bk&m;pk udk;&GmrSm
,ck odrfawmifwdkuf\ajrmuf av;rdkifcefY &Sd pkpkaygif; tdrfajc wpfaxmifcefY &Sdonfqdk\/
uefopf&GmodkY qGrf;cH0ifpOf rsufpduk q&mBuD; q&m&Sdefu]]tif;....'Dudk,fawmf Munfdkp&m aumif;vdkufwm? rsufpd wpfzufawmh aumif;yHk r&vSbl;}} [k
bkef;BuD;wpfyg; acgif;wpfvHk;
]]wynf
]]wynfhrsm; qHk;r&efpm}}
tif;rBuD; q&mawmfBuD; av;wdkifpif ausmif;uav; aepOf NydwmrBuD; vm]]'umrBuD;vJ Nydwmtvkyf jzpf&mb0rSm vkyf/ igvJ Nydwmb0wkef;u ajcmufcJh&w,f/ ck
&[ef;jzpfawmh &[ef;tvkyf vkyf&rSmyJ}} (yxrn/)
taemufawmifaxmifhu a>rBuD;vm? acgif;ay:u yg;ysOf;axmif ESmrIwfae\/
]]oifvJ a>rjzpfvdkY a>rtvkyfvkyf/ igvJawmausmif; bkef;BuD;jzpfawmh bkef;BuD;tvkyfyJ vkyf&onf/
rif;tvdk&Sdoavmuf ESmrIwfaeaygh}} rdefY/ a>rBuD;qif;oGm;/ ('kwd,n/)
qnfBuD;q&mawmf OD;Z0eonf uavmwGif ysHvGefol OD;auo& &aoh0wfESifhtwl aousawmif
OD;wdavmuxH w&m;enf;cHtNyD; tif;rBuD;jyef/ tawmif ajcmufq,f pBuBuD; tay:rSm
tcef;ydwf BudK;pm;/
q&mawmfum; ]txufaZmwdu? atmuf wdavmu} [k BuHK;0g;NyD; vkyfonf/ bk&m;
taemufbufu pBuuav;wGif OD;auo&u udk&if0wfESifh q&mwynfh toufpGefY vkyfMuonf/
xdkYaemuf pBuuxGuf v,fwDq&mawmf jrifNcH 0gqdkaom ESpfwGif w&m;ppfcH oGm;Mu&m]]q&m? omoemawmfBuD;udk ypfxm;vdkY rawmfbl;/ w&m;a[m ur|mef;rsm; ay;yg}} rdefY
wpfpwpfp ur|mef;ay;/ q,f0gxuf ydkrxm;/ wif;wif;usyfusyf cdkif;onf/
nae ig;em&D a&cyf/ bk&m;yef; a& rD;v/ 6-em&D 0wfwuf/ NyD;vQif pmtH/ 9-em&D xdk;NyD;
bk&m;a&SUrSm wnDwGwfwnf; okomef"kwif aqmufwnf okomefoGm;/ eHeuf av;em&D rxdk;rD
okomefu acgif;rsm;udk xrf;cJhMu ig;em&D qefywfaomuf/ pmwuf-qGrf;cH/ aeY wpfem&Dusdef;/
pmwuf pmtH yef;a&csrf;uyf/ wHjrufvSnf; tNrJ tm;xkwfMu&onf/
]acgif;wpfvHk; ausmif;wpfausmif;} owfrSwf aeMu&onf/ q&m qHk;ronfh twdkif;
acgif;ausmif;ESifh ae udavomudk wdkufMu&onf/
xdkYaemuf q&mBuD; OD;rSifcJ? trdefYawmf& OD;zdk;vSJY? ausmif;'um OD;zdk;um? a':pDykwdkY yifh vdrfyif
a&v,fausmif; <uMu&\/ w&m;a[m? ESpfn? eHeufapmapm anmifyif&Gmu pmoif (qm*sif)
OD;yOif;BuD; ESifhtwl oHk;yg; odrfawmifodrfudk vmMunfh/ csHKrsm; ydwfae/ ql;av ayg\/
aemuf OD;Z0eonf &efukef v,fwDq&mawmfhxH w&m;emNyD; OD;wdavmuxH w&m; oGm;tm;xkwf/
0guRwfvQif oxHkodkY <u awmif0dkif;BuD; awm& aepOf q&mawmfu ]wefaqmifrkef; vjynfhaeYu
odrfawmif ae&modkY a&mufvmNyD jzpf jyefcJh&ef} rSmojzifh jyefvm&\/ arwmvkyfenf;udk txl;
a[majym jyoonf/
&SmazG &&Sdyg\/
(q&mawmfESifh qnfBuD;awm& q&mawmfwdkY 'v aysmfzG,fBuD;&Gm q&moufBuD;xH w&m;a[m
<upOfu tjzpfqef;rsm;udk ]q&moufBuD;} pmtkyf zwfIyg&ef/)
pGef;vGef;q&mawmf OD;u0d
( 1239 - 1314 )
]]1282-ckESpf? oDwif;uRwfvjynfhausmf 13-&uf t*FgaeY nOfh 10-em&D tcsdefcefY/
udk&ifBuD; OD;u0donf pGef;vGef;awmifbuf&Sd armif&ifay:acsmuf wpfudk,fwnf; w&m;
IrSwfae\/ aumif;uifrS w0D0D toHBuD;rSm MuufoD; xavmufatmif jrnf[D;ae\/ owd orm"d
ynm xufoefnDrQpGm IrSwfae&mrS toHMum;&m txufodkY armhMunfhvdkuf&m aiGapmif;wef;BuD;rS
ewf&xm;ysHBuD; wpfpif; t&Sdefjyif;pGmjzifh rdrdxHodkY wnfhwnfhBuD; OD;wnf qif;vmaeonfudk
awGU&\/ OD;u0dum; ewf&xm;ysHBuD;udk quf rMunfhawmhyJ rdrd w&m;udkyif IrSwfNrJ
IrSwfaevdkufonf/
Od;u0donf w&m;udkom zd rdrd&& IrSwfaepOf cEmudk,fBuD;rSm ododomom ayghaygh vm\/
tdueJ odrfhueJ NidrfhueJ jzpfum tay:odkY ajrmufwufoGm;onf[k xif rsufpdudk
zGifhMunfhvdkuf&m apmapmu awGUvdkuf&aom &xm;ysHBuD;rSm rdrdatmufodkY a&mufaeonfudk
awGU&jyefonf/
xdk&xm;ysHBuD;\ axmifhav;axmifhwGif ewfrif;BuD; av;a,mufESifh vuf,mbufwGif
odMum;rif;udk awGU&\/ tm;vHk; tdktao jyKaeMuonf/
wpfaeYuyif ausmif;teD; rdIyGifhBuD; wpfyGifh awGU EIwfvdkuf&m rdIiHkrdIjrpfygrusef wpftHkvHk;
uRwfxGufvmonfudk awGU&uwnf;u ]]tjrpfjywf vHk;0 tuRwfw&m; &awmhrnf}} [k ,lqum
tdk;aMuaMu ta&cef;cef; rxwrf; BudK;pm;cJh&m ,ck ewfodMum;rsm;udk wyftyf aocsm
awGUjrif&jyefaomtcg]]ightm; w&m;xl; &awmhrnf jzpf vma&muf apmifhMuonf}} [k rSwfxifvdkuf\/
ewf&xm;ESifh ewfodMum;wdkYudk *krrlyJ &d,myk'f wpfckwnf;jzifh wpf&Sdefwnf; wpfoefwnf;
cEmudk,fESifh toufudkyif pGefYvTwf tm;xkwf&m xdkae&myif ]&[Em} jzpfawmfrlav\/
b0rsm;pGm urmxkwfcsif; jrifawmfrlyHk
twefMumaomtcg owd&vm apmapmu ewf&xm;BuD;udk Munfhvdkuf&m r&Sdawmhay/ txufodkY
armhMunfhvdkuf&m odMum;rif;ESifh ewfrif;BuD;av;a,mufwdkYonf ]]tcsif;wdkY? vlYjynf
toHMuD;jzifU ra&T&nftm; tdyf&mrS vIyfEIdk;vdkufonf/ ra&T&nfrSm]]bmvJ udkausmf'if&JY}} [k tvefUwMum; xl;xl;xx xxdkifvdkuf\/ OD;ausmf'ifrSm uwkef u&if
jzpfvsuf]]a&T&nf&? igU&ifbwfudk prf;MunfUygOD;? igawmU ao&awmUrSmyguGm . . .}} [kqdkum tdyfruf
rufyHkudk ajymjyonf/
]]a&T&nf&,f? wdkUtdrfa&Su r@yfxJrSm bk&m;qif;wkawmf <uvmjyD; vIyfvIyf vIyfvIyfeJU jyHK;
awmfrlwm zl;&w,f? 'geJU igu nnf;vufxJu qGrf;tkyfudk,ljyD; igudk,fwdkif qGrf;uyf&w,f?
qGrf;uyfawmU bk&m;qif;wkuajymw,f? ] ow0gawG[m w,f&Iyfw,f? ig,ckom pum;ajymr,f?
aemuf rajymawmUbl;wJY/} uJyg[,f. . .bk&m;rD;ylaZmf&atmif igYudk za,mif;wdkif ay;prf;yg/
igawmU ao&awmUrSmyg? aemufqHk; ukodkvfvkyf&atmif bk&m;<uvmjyD; owday;wm aerSmbJ/}} [k
ajymjy\/
]]tdyfruftaMumif; b,folUrS rajym&if za,mif;wdkif ay;r,f}} [k uwdcHapumza,mif;wdkif
ay;vkduf\/
OD;ausmf'ifvnf; za,mif;wdkif ,ljyD; csufcsif;yif bk&m;bufodkU xGufoGm;\/ bk&m;odkU a&mufvQif
oli,fcsif; OD;csDwdkifESifU awGU tusdK;taMumif;ar;&m ao&rnfaMumuf bk&m;rD; ylaZmf&ef
vmaMumif; ajymjyaomtcg OD;csDwdkifu ckESpfou&mZf ar;prf;jyD; wGufcsufMunfU\/
]][. . .rGef;ausmf'if? rif; paej*dK[fxJrSm ygvm;uG? at; aMumufawmUvJ odyfraMumuf eJU aygU?
rif;tdrfrSm ajcESpfacsmif; xGufudef;vJ awGUae&w,f}} [k ajymvdkuf&m]][ . . rajymprf;ygeJUuGm? e*dkurS aMumuf&wJUtxJ}} [k ajymvQif]]igu ajymwmr[kwfbl;? aA'ifuajymwm}} [k xyf avmjyefojzifU OD;ausmf'ifrSm
aqmufwnf&mr& ydkyif aMumufvefYaeawmUonf/
ao&rnfudk aMumufvefUvS raow&m; &Smjcif;tm;jzifU MudK;pm; bk&m;0wfwufrnf[k
tm;cJvdkufonf/ oli,fcsif; OD;csDwdkifESifY OD;pHwifwdkUudkvnf; aeUpOf 0wfwuf0wfuyf ac:&ef
owday; awmif;yefxm;\/
taMumif;w&m;wdkUonf qef;Mu,fvSukef\/ wpfxpfcs owfrSwfjyD; vTwfvdkufaom uH w&m;u
tcsdefeD;uyfvSjyD jzpf b0udk tusOf;&kef;um wufokwfESifavawmU onf/
rsm;rMumrD umv vomom nwpfn OD;ausmf'ifonf OD;pHwifESifUtwl tdrfa&SUuGyfyspf
wufoGm;wdkif;...
]]wuf[m wuf[m}} [k tm;ay;&if; pdwfu trSDvkduf MunfU&m wdrfay: odkUyif a&muf oGm;\/
]tif;...w,fvJ[kwfyguvm;/ igwdrfay:udkawmif a&mufaeEdkifrS aum} [k rarmEdkifatmif
auseyfvsuf&Sdonf/ rMumrD tvif;vHk;uav;rsm;udk wuf wufvdkuf&if;
bHk;eef;jymom'fMuD;rsm;udk awGUae&jyef&m...
]tif;...w&m;tm;xkwfvdkU igao&ifae&r,fU jymom'fMuD;awGy}J [k ,lqum raMumufr&GH
pGefUpGefUpm;pm; wdk; tm;xkwfjyefav\/
(,ckacwfuUJodkU yGifUyGifUvif;vif;r&Sdao; pdwful;aygufovdk vkyfae&onfudk
owdjyKyg/,cka&;aeonfrSm q&mawmfjyefa[monfU twdkif; a&;aejcif; jzpfygonf/)
ausmf'ifwa,muf l;aeNyDwJh
OD;ausmf'ifonf bkrod brod? olodoavmuf? &oavmufjzifh raMumufr&GHU IrSwfyHkrSm
tm;uszG,f aumif;vSyg\/ teD;tem;rS enf;vrf;wus nTefjyay;rnfh q&mvnf;r&Sd
/IrSwfenf;vnf; rjynfhpHkvSao; / o'g? ynm? 0D&d,jzpfzG,f pmayusrf;*ef A[kokwqdkvnf;
r&SdcJh / odoavmufudkyif toufru wefzkd;xm; IyGm;oGm;ygu ]rkqdk;pdkifoif} [louJhodkY
rnfolrqdk wu,fvkyfvQif t[kwfjzpfonfh oabmudk nTefjyaeawmh\/
]] pmwwfzkdYrvdk? OmPfaumif;zkdYrvdk? tuGswftvGwf awmxGufNyD; tm;xkwf&efrvdk/
wu,f,HkMunfzdkYomvdk\/ t[kwfvkyfEdkifzdkY ta&;BuD;onf }} [k oifcef;pm ay;aeouJhodkYvnf;
&Sdawmhonf/
xdkrSaemuf OD;ausmf'ifonf wpwp orm"dtm;aumif;vm\/ cEmudk,fay: a0'emay:vm
owduyfvkduf&m a0'emtay:ESihf owdtrSwfonf pnf;rd wdueJ wdueJ jzpfae\/ xdkYaemuf
OD;ausmf'if\ pum;rsm;onf BuD;us,fvm\/ wdkwdkESifhvdk&if; obm0ususukd ajymonf/ &GmxJrS
vlrsm;ESifh avay;rajzmifh / pum;ajymrwnfh /
&Gmom;rsm;u rdrdwdkYt,ltqESifh rwdkufqdkifwkdif; ]] ausmf'ifwa,mufawmh l;aeNyD }} [k
qdkvmMuonf/
tawG;tac:rwlvQif pum;ajymrwnfh / pum;ajymrwnfhvQif wOD;ESihfwOD;jiif;cHkum &efjzpfHkom
&Sdawmhojzifh OD;ausmf'ifonf a&iHkom aeavawmh\/ tl;[kqdkum pum;ajymzufvnf;
r&Sdawmhacs/ xdktcg ukd,fuvnf; rajymcsif? ajymzufvnf; r&Sdojzihf pum;rajymbJ ae&cgrS
orm"dtm;onf xl;xl;jcm;jcm;BuD; wdk;wufvmonfukd awGU&jyefonf/
rSwfom;& zl;\/owdjyKtyfvSygayonf/
a,m*Dum; OD;ausmf'ifuJUodkU wpfr*fwpfzdkvfrQ r&ao;vQifvnf; usdwfrSdwf atmifUtnf;om
onf;cHEkdifatmif MudK;pm;Mu&m\/ OD;ausmf'ifrSmrl vG,fvG,fululjzifUyif onf;cHEdkifayonf/
a':a&T&nfum; tavQmUray;/
wpfnwGif OD;ausmf'if w&m;&IrSwf aumif;aecdkuf csnfwdkifrS EGm;rudk MudK;ajzvTwfvdkufjyD;
]]udkausmf'if? EGm;r vGwfoGm;vdkU vdkufacsygOD;}} [kqdkum nMuD;rif;MuD; EGm;vdkufcdkif;onf/
xdkEGm;rSm jriforQa0SUwwf tvGefqdk;aom EGm;rjzpfaomfvnf; OD;ausmf'if xvdkufoGm;aomtcg
tvG,fwulyif zrf;csnfEdkifcJU\/
a':a&T&nfcrsm aeUcsif;ncsif; pdwfajymif;rSef;rod ajymif;vmum rdef;rMurf;vkyf ujy&&Sm\/
Zmwfq&mum; b,foljzpfygavrnfenf;/
a<u;&Sif;aejyD? Mum;r0ifapESifU
a,m*DwdkU owdjyK&rnfrSm w&m;tvkyfcGif (&dk;&dk;,Of,Ofuav;jzifU) taESmifUt,Suf tarT"mwf
0ifyHk rSm odrfarGUvSayonf/ a,m*Dwdkif; em;rvnfEdkifay/ ,ck a':a&T&nf jyKvkyfaeyHkrsm;rSm ]]'g
bmqef; vJ? vlwdkif; 'DvdkyJ vkyfrSmyJ? udk,fUvifom;yJ[m}} ponfjzifU avmu jzpf&dk;jzpfpOf[k
xifzG,f&Sd\/
vlUoabmp&dkuf &IaxmifUt&vnf; wpfydkif;u rSefuefvsuf &Sdonfjzpf ]]'g tarT"mwfoabm}}
[k ajymvQif vG,fvG,fjzifU vufrcHEdkifMuay/ xdkUaMumifU ]]odrfarGU yd&donf}} [k uREkfyfwdkU
qdk&jcif; jzpf\/
tarT"mwfwdkU\ oabmonf &kwfw&uf y,fcs r&atmif wpfpGef;wpfp rSefuefvsuf&Sdonf[k
xif&um tenf;i,f tm;enf;csuf ,dkayguf&Sdaom [muGufrsm;udk qkyfudkifjyD;
wufeif;vmwwfonf/ ajAmiftxif rcHacs? aoG;&dk;om;&dk; [k xifaponf/ rwwfomrS 'JU'dk;
ajAmif0ifvkyfwwf\/ arSmif&dyfcdkEdkiforQcdk vkyfonf/ &EkdiforQ w&m;cH tiSm;&Sm\/
vufudkifwkwfrsm;udk &Sm oHk;avU&Sd\/
a,m*Dtm; ]]igUpdwfESifU igjzpfaeonf? tpm;rSm; aeraumif;jcif; jzpfonf/ igvkyfcsif
vkyfonf? olljzpfcsif jzpfonf/}} [k vSnfUpm; r&vQif a,m*DESifU teD;pyfqHk;olrsm;udk
tiSm;w&m;cH vkyf\/ xdkolrsm;udk wkwfvkyf a,m*Dtm;&dkufwwfonf/ a,m*D\ q&morm;?rdb?
wynfU? om;r,m;? aqGrsdK;rdwf aqG ponf/ a,m*D oHa,mZOfMuD;oavmuf? av;pm;oavmuf?
xdkolrsm;u tiftm;enf;oavmuf (0g avmb a'go arm[MuD;oavmuf) wpfrsdK;jyD; wpfrsdK;
tuGufqif arTwwfonf/
EGm;ESpfaumiffESifUxGefaxmifudk,fawmf
OD;ausmf'ifonf 1282-ckESpf oDwif;uRwfvjynfUausmf ig;&ufaeUwGif yJMuJ&ef xGefu ,mcif;odkU
xGufvmcJU\/ ,mxJodkU a&mufaomtcg xGefa&;p&ef armif;ESif&m EGm;ESpfaumifrSm vSnfUMunfU
vSnfUMunfUvkyfum roGm;bJ awGjyD; &yfaeMu\/ ][JU} [k aigufaomfvnf; a&SodkUrwdk;bJ
vSnfUMunfUjyD; OD;ausmf'iftm;wpfpHkwpfck jyefajymaeMuouJUodkU &Sd\/
]cgwdkif;qdk [JU-vdkUawmif raiguf&bJ olUxufig &kef;MuwJU aus;Zl;&SifMuD; ESpfaumifuawmif
xHkayayeJU igUudk ESifaeMuygyaumvm;/ tif;udk,fUtaMumif; udk,ftodqHk;rdkU udk,fU[mudk,f
rqHk;jzwf Ekdif&ifudk,fUtodOmPf[m bmtoHk;usawmUrSmvJ/}
OD;ausmf'ifonf &kwfw&uf tMuHaygufum xGefay:uqif;jyD; EGm;udk xrf;ydk;rS MudK;jzKwf
xGefwHk;udk axmifxm;vdkuf\/
]]uJ-rif;wdkUeJU igeJUvJ aocef;jzwf a<u;&Sif;MupdkU/ awmf&m oGm;Muaya&mU/ oifwdkUudk ig ab;rJU
ay;vdkufjyD}} [k qdkum EGm;ESpfaumifudk vTwfvdkufonf/ jyD;vQif OD;0D&d,ac: bkef;awmfMuD;
OD;ausmuf ausmif;qDodkU xGufvmcJU\/ vrf;wGif a':wifqdkolESifUawGU tusdK;taMumif; ar;&m
ouFef;0wf oGm;rnfU taMumif;ajymvQif...
]][JU-armifausmf'if? 'Dvdkqdk&if wdkUtdrfu armifwm udk&ifMuD;0wfwkef;u {uoD ta[mif;wpfxnf
&Sdw,f/ ,loGm;/ rda&T&nfvJ rodapeJU}} [k qdkum a':wif vvkdufaom {uoD? OD;0D&d,
csD;jrSifUaom oif;ydkifwpfxnfjzifU xdkaeUyif OD;ausmf'ifrS udk&ifMuD; &Sifu0d jzpfvmavawmU\/
]xGefqif;udk,fawmf? xGefaxmifudk,fawmf} [kvnf; orkwfMuonf/
udk&ifMuD; OD;u0dum; ,ckrSyif pdwfESifUudk,f? twGif;ESifUtjyif? toGifESifUoabmxm;
wpfom;wnf; udkufnDum tmemygeudk pdwfwdkif;us &IrSwfcGifU&avawmUonf/
ae&m tmemygejzifU tem*grfrS &[EmtjzpfodkU wuf&ef &IrSwfjcif;ESifU pyf
]tmemygewdoH,kwf aum|duokwf} onf pOf;pm;zG,f&Sday\/ ,if;okwf tem*grf jzpfjyD;aom
t&Sif aum|du rax&fonf tmemyge &IyGm;enf; tqifUig;qifU&dS&mwGif ]owdjrJ&m yxrm}
rQavmufudkom &IyGm;aejzifU jrwfpGmbk&m;&Sifu psmefav;qifU tjynfUtpHk tpOftwdkif; wufum
tedpmEkyD paom 0dyem &IyGm;enf;udkyg yGm;rsm;&ef wdkufwGef;cgrS &[EmjzpfaMumif; yg&Sd\/
]owdjrJ&m yxrm} avmuf&IyGm;&HkrQjzifU tem*grfxd a&mufEkdifonf [laom t"dym,fyg
ouf0ifvmjyefonf/ ynm&SifwdkUpOf;pm;&ef jzpfyg\/
OD;u0d udk&if0wfjyD; ig;&uft&wGif oli,fcsif; OD;a&Tvkyfvnf; &Sif0dZ, trnfjzifU
]]a[mr,f}} [k jyefajymvdkuf\/
]]udk,fawmf......ajymwmr&bl;vm;}} [k cyfxefxef jyef ar;aeojzifU arwmudkom zd
yGm;ydkUawmfrl\/ cPMumvQif &Sifu0du]]oif igydkUwJU arwm r&bl;vm;}} [k ar;&m]]&ygw,fbk&m;}} [k 0rf;enf;aMuuGJoHjzifU avQmufum]]ow0gawGawmU uRwfukefMuawmUrSmbJ}} [k nnf;wGm;&if; xGufoGm;avawmU\/
xkdtaMumif;udk q&mawmftm; avQmufxm;&m q&mawmfu ]rnfolvJ} qdkonfudk twdtus odvdk
vSojzifU
]]OD;u0d vkdufprf;ygOD;/ b,folvJqdkwm cifAsm;vdkuf&if awGU&rSmyg}} [k qkd tm&Hk ,lMunfU
aomtcg]]rm&fewfawmU r[kwfyg? olUtem;rSmaewJU ta>ct&HxJuygyJ}} [k avQmufvdkufonf/
xdkUaemuf &ufrsm;rMumrDtwGif; wpfacguf vmjyef\/ ntcsdefrawmf yef;teDyefxm;aom
rdef;uav;ESpfa,muf/
]][JU 'umr? nMuD;rif;MuD; bmudpvm&wmvJ}} [k aiguf vTwfrS xGufoGm;Mu\/
a,m*DwdkU? rm&fewf\ y&d,m,fum; <u,fvSay\/ owdjyK avmurS uRwfvdkpdwfudkom
arG;jrLMuukef&m\/
psmefwufyHkESifiUf anmifvGefY q&mawmf ar;prf;jcif;
a&v,fq&mawmfESifU anmifvGefUawm& q&mawmfwdkUonf ]]w&m;xl;&vQif today;Mu
pwrf;}}uwdt& &Sifu0dtaMumif; pma&;avQmufxm;ojzifU anmifvGefUq&mawmf rdwDvmodkU
<uvm pHkprf; ppfar;awmfrlonf/
&Sifu0du avmuD avmuDowfowf? avmukw&m avmukw&m owfowfar;&ef MudKwif avQmuf
xm;\/avmukwf-avmuD wpf&ufpDcGJ ar;awmfrlonf/
te,fe,frS pmwwf aywwf tausmf q&mawmfMuD; tcsdKUuvnf; pmrwwfbJ w&m;xl; &onf
qdkonfudk r,HkMunfEdkifMuojzifU txyfxyf ppfar;MuyHk? ESdrfcsaom pum;rsm; ajymqdk
tjypfMuD;MuyHk? pmrwwfaom OD;u0d\ tvkyfcGifESifU pyfaom odyHkrsm;udk aemufqufwGJ
MunfUyg/ ,if;odkU ar;jref;pdppf MuonfrSm y"metm;jzifU tppftrSef 0rf;ajrmuf MunfndkvdkMu
jzpfonf/ txifao;onfU yk*dKvfrsm; vnf; rsm;pGm&Sd\/ rnfodkUjzpfap? xdktppf taq;
tar;tjref; tm;vHk;onf OD;u0d\ t&[w*kPf udkwpfEdkifiHvHk;u ,HkMunfvufcH vm&atmif
'ge? oDv? arwm paom tajccH yg&rD xkxnf wdkUudkvnf; cdkifcefUMuap ukef&m\/
omomemwGif; yg&rD tvkyfonf tavmif;awmfMuD;rsm;\ (omoemy) yg&rD
tvkyfrsm;xufyifomvGefMuD;jrwfay\/ wpfbufu *kPfxl;aqmif yg&rD tvkyfwkdUudk vnf;
tcsdef&SdorQ rqkwfrepf MudK;pm;Muukef&monf/ ('ge? oDv? bm0em? Ak'gEkwd paom tajccH
tiftm;rsm;udk udk,fawGU0wKrsm;ESifU wuG ]&wemoHk;yg; aus;Zl;} pmtkyf &IMuygukef)
a':a&T&nf rsuf&nfESifhyifh
OD;u0d &[ef;jyK pGef;vGef;odkY w&m;a[m<uNyD; rMumrD rdwDvmodkY a':a&T&nf vdkufoGm;\/
OD;u0dtm; vl0wfvJ&ef idkBuD;csufr trsdK;rsdK; avQmufxm;&m a&v,fq&mawmfu]]OD;u0d 'umr ajymvdkuf qdkvdkuf idkvdkufwm? wynfhawmfawmif 0rf;enf;NyD; idkcsifvmw,f}} [k
uG,f&m ajymjyav\/ (tarT"mwfudk owdjyKMuygukef/)
a':a&T&nfvnf; rnfodkYrQ avQmuf r&onfhtqHk; atmufyguwd av;csufjzifh t&
udkifavawmhonf/
1/..ypnf;av;yg; 'g,dumr jyKvkyfcGifh ay;&ef/
2/..w&m;a[m yifhavQmufaomtcg a[majym qHk;r&ef/
3/..udk,fwdkif ausmif;aqmuf vSLEdkifaomtcg &GmodkY jyef<u&ef/
4/..rdrdtm;vnf; rdrd oabmtwdkif; aecGifhjyK&ef/
xdkYaemuf 1284-ckESpfwGif OD;pHwif rdwDvmodkY vdkufvmum ,cifu ajymzl;onfhtwdkif;
]]pGef;vGef;&Gm awmifbuf csnfpufBuD; ay:aeaMumif;? <ua&muf y#dywd omoemjyK&ef
a':a&T&nfESifh wdkifyifNyD; uRef;zdkom; wdkifjzifh ausmif;aqmufrnfh taMumif;? OD;u0d <uvmvQif
olyg &[ef;cHrnfh taMumifh}} rsm;udk avQmufvSm\/
armif&ifay: acsmuf ausmif;aqmufNyD;vQif OD;pHwifonf &[ef;0wfjzifh iHhvifh xdkESpf 0gqdktrD
a':a&T&nfudk,fwdkif OD;u0dtm; ausmif; yifhvSLavonf/ a':a&T&nfvnf; w&m;rsm;
tm;xkwfae\/ (a':a&T&nfonf umvMum aomtcg uyd, OD;ajymif;ESifh tdrfaxmifusonf/
aemuf uG,fvGefaomtcg Nydwmb0odkY a&mufaeojzifh q&mawmf a[mcRwfawmf rl&onf/)
tem*grf a':aiGbHk pHkprf;vmjcif;
q&mawmfonf armif&ifay: acsmuf xdktcgrS pwif w&m;jyay;awmf rl\/ q&mawmf Tefjy
w&m;ay;&m rjyif;raysmh yHkrSefom &SLdIufcdkif;onf/ 0dwuf0ifvQif ESmacgif;rS EIwfcrf;odkY
vufdI;uav;jzifh qGJcs yGwfoyf I&ef jyay;awmf rlonf/ jyif;jyif; &SLdIufaom enf;ESifhpyf
q&mawmfudk,fwdkif w&m;emcJhyHk
pGef;vGef; q&mawmfbk&m;BuD;onf ab;ywf0ef;usif jrifjriforQaom ow0gwdkY rsm;aomtm;jzihf
avmb? a'go? rme w&m;wkdYonf omvQif rsm;pGm jzpfwwfav&m xdkokdYaom ow0gwdkY
avmbcsif; NydKifMu? a'gocsif; NydKifMu? rmecsif; NydKifMuonfwdkYudk jrif&awGY& aomtcg
w&m;emwwfatmif qHk;rMo0g' ay;aomtm;jzihf q&mawmfBuD; udk,fwdkif w&m;emcJhyHkudk
a[mawmfrlzl;onf/
a[mawmfrlyHkum;....
]]bkef;BuD;[m vl0wfwkef;u awmifolvkyfudkif pm;aomufcJhwm jzpfawmh EGm;ausmif;& wmaygh/
EGm;awG[m olYEGm; ukd,hfEGm; rsm;pGm pk&Hk;rdawmh? onftxJrSm EGm;odk;awGuvJ ygawmh wpfaumifESihf
wpfaumif wGefMu apmifMuESihf awmfawmfMumusawmh acgif;csif; wnfrdNyD; a0SYMuawmhwmaygh/
a0SYMuvdkY awmfawmfMumawmh tm;omwJh EGm;uEdkifNyD; tm;enf;wJh EGm;[m ajy;a&m/ tJonfawmh
EGm;ESpfaumif[m csdK&if;rSm aoG;pufvufeJY acgif;uav; wpfcgcgESihf aeMuw,f/
]]onfawmhrS tif;.... olwdkYESpfaumif[m a'gocsif; NydKifMuwJh taumifawGyJ..}}
]]a'goqdkwJhw&m;[m tcdkuftwefYumv cPuav;om jzpfaom tm*EKu "mwfyJ
tpGrf;aumif;aom 0&rf;ajy;ESihf wlonf/ b,fvkdyif a0SYMuaomfvJ a'goudk b,faomtcgrS
rodbl;/ a'gownf;[laom 0&rf;ajy;udk vufcHaom cEmtdrf onfomvQif acgif;uav;
wpfcgcgESihf usef&pfcJhygovm;[k pOf;pm;qifjcifNyD; eif [dktaumifawGuJhodkY a'gownf; [laom
0&rf;ajy;udk vufrcHESihf/ vufcHygvQif [dktaumifawGuJhodkY qif;&J'ku a&muf&rnfrSm trSef[k
mPfrsufpdjzihf jrifatmif &IMunhfMuygav/ wynhfa,m*D}} [l jzpfayonf/
wpfaeYaomtcg pGef;vGef;q&mawmf bk&m;BuD;onf pGef;vGef;&GmwGif y&dwf&Gwf? qGrf;pOfudp
yihfavQmufojzihf <uoGm;&mrS jyefvmaomtcg &GmxJwGif uav;rESpfa,muf ckduf&efjzpfyGm;
tcsif;rsm;vsuf wpfa,mufESihf wpfa,muf ]eifb,hfES,f ig b,fvdk} ponfjzihf &Gmausmf &yfausmf
ajymqkdatmf[pf aeMuonfudk awGYawmfrl\/ xdktcg q&mawmfBuD;u uyd,'um udkajymif;tm;...
]]a[h armifajymif; a[m[dku uav;rESpfa,muf[m w&m;a[maeMuw,fuG,fh/ armvSa&mhr,f
xifw,f/ a[monf iSufaysmoD;wpfzD;udk xuf0ufcGJNyD; wpfa,mufwpfckpD oGm;ay;prf;/ tJ'g
w&m;ylaZmfygw,f/ tarmajyatmif pm;NyD;rS qufjzpfcsif&ifvJ jzpfMuao;wmaygh}} [k
rSmMum;apvTwfawmfrlonf/
xdkuJhodkY ay;vdkufaomtcg uav;rESpfa,mufrSm [dkMunhf onfMunhfESihf bmrQ rajymawmhyJ
iSufaysmoD;udk udkifNyD; taMumifom; NidrfaeMuav\/
&yfol&Gmom;rsm; jrifMuaomtcg ]]b,fES,hfvJa[h? &efjzpfaewJh uav;rESpfa,mufudk OD;u0du
wpfMudrfxyf ar;ppfMujyefjcif;
q&mawmf\ vufa&;rSwfpk atmufygtwdkif; a&;xm;onfudk zwf&I&onf(1268? awmfovif; vqef; &Spf&uf? a&TwGif;wl;ausmif; c@odrf yxr ur0gq&m
rHkawm*dkPf;axmuf OD;rmvm? xaemif;ukef;*dkPf;axmuf OD;0dok'? wrmukef; o&ufjcH *dkPf;axmuf
q&mawmf/ aeUem&Djyef wpfcsuf/ 1290-jynfU? 23-0g&/ 1268-0gwGif; omraP vkyfae&/
1294?27-0g&/)
urmudk vTrf;rdk;Edkifaom tiftm;
q&mawmfonf &[ef;jzpfjyD;aemuf y&d,wfa&m y#dywfwGJ tm;xkwfonf/ v,fwDq&m awmf?
aouawmif OD;wdavmu q&mawmfrsm;xHvnf; enf;cHusifUoHk;\/ xdkUaMumifU v,fwD
q&mawmf w&m;ppfyHk? ay;yHkrsm;udk ]t&d,m0dZmr*'DyeD} a&;om; rSwfwrf;wifxm;onfrSm
aus;Zl;rsm;vSygayonf/
1/ v,fwDq&mawmf bk&m;MuD;xH pGef;vGef;rS bkef;MuD;ESifU 'umrsm; w&m;tppfcHvmpOf
]igaomwmyefjzpfjyD} ponfjzifU rajymoifU? q&muvnf; tqHk;tjzwf rapmoifU? r*fnGefUcsdK;
&ma&mufaMumif;? tEko, udavom oabmum; odrfarGU orm"daMumifU ikyfvQdK;aewwf&m
t&d,mjzpfjyD xifrSwf&aomfvnf; r[kwfbJ &SdwwfaMumif;? ckepfESpfcefU apmifUMunfUoifUaMumif;/
2/ ppfudkif; r[m*Em&Hk q&mawmf vma&mufzl;ajrmf tppfcHpOf Ak'g EkwdrS 0dyem
ul;yHktaMumif;rsm;udkvnf; rSwfwrf;jyKxm;onf/
OD;Z0eonf &[ef;jzpf rMumrD ysOf;rem; tifMuif;jrdKif awm& v,fwDq&mawmfxH enf;cHpOf
naeydkif;odkU a&mufvQif q&mawmfbk&m;MuD; awmausmif; tjyifbuf awmxJodkU <u<uoGm;ojzifU
vdkuf MunfUcsifpdwf ay:aygufvm\/ aemufwpf&uf q&mawmfuyif ]]armifZ0e? igeJUvdkufcJU}}
[k qdkum awmxJodkU ac: oGm;\/ oifUawmf&m ae&m w&m;&IrSwfMu &onf/ tarSmif ysdK;p
tvkyfcGifrSx......
]]armifZ0e? wdkUrsm;uG,f......'Dtmemygeudk vrf;ukefatmif zrf;aewm ESmacgif;ayguf ESpfzufu
vTwfvdkufwJU tvif;"mwf[m 'Durm avmu"mwfMuD; wpfckvHk;udk qHk;atmif vTrf;vdkU
&w,fuG,fU/ 'gayr,fU cufwmu jzefUxm;wJU tvif;udk jyefjyD; csHKvdkufawmU pnf;pnf;vHk;vHk;eJU
MunfjyD; rvmbl;? tuGuf tuGufeJU qefuGJ MuJaeao;w,fuG/
]]'gudkom Edkifeif;&ifuG,f urmavmu"mwfMuD; wpfckvHk;udk Edkifeif;awmUwmygyJ/ udk,fvkyf
csifovdk vkyfvdkU &oGm;jyD/ at;......rif;vJ 'DrSmae&if igUvdkU MudK;pm;}} [k rdefUawmfrlonf/
avmuDtbdnmOf &oavm
ewfwdkUajymMum;onfU pum;udkom q&mawmfonf tcdkiftrm ,lq[ef r&Sd ewfwdkU
ajymonfrSmvnf; ajymayvdrfUrnf/ udk,fydkif todjzifUyif &[ef;udpjyD;aMumif; ,lqawmfrl yHk&\/
vma&muf uefawmUMuaom a,m*D bkef;MuD;rsm;udkvnf; tm;usapawmfrlvdk[ef&Sdonf/
q&mawmfonf y&d,wfvnf; txl;wwfuRrf;\/ y#dywfvnf; ESpfaygif;rsm;pGm {upm
usifUoHk;awmfrlonfjzpf qdkzG,fr&Sd/
q&mawmfonf plVaomwmyef jzpfcef; "mwfur|mef;110 rsufESm&Sd) ('Drdkif;qdkuf
ur|mef; usrf;wpfusrf;udkvnf; jyKpkawmfrlcJU\/ tjcm;usrf;rsm;vnf; &dSao;onf[k Mum;
odd&onf/ ,if;Murf;yHkESdyfonfrSm 13-Mudrfyif &SdavjyD/ a&;om;yHkvnf; jywfom;\/ oabm
obm0wvnf; qdkufvSayonf/
(t|Kywd tusOf;csKyfvnf; tcsdKUtMudrf &dkuf yl;wGJyg&Sd\/ xdkt|Kywdum; pifppf q&mawmf\
aeUpOfrSwfwrf; ]'dkif,m&D} jzpfrnf[k ,lq&\/ xdkrSwfwrf;ESifU "r rdwfaqG rsm;xHrS Mum;od&orQ
tydktvdkr&Sd a&SUaemuf pDpOfa&;om;xm;ygonf/)
odkU&mwGif xdkusrf;ed*Hk; q&mawmfonf ]] ,ckb0rS aovQif tbd"r w&m;a[m&m wm0wom
ewfjynf ewfom;jzpf opmav;yg;udk od&ygvdk\ [l ed*Hk;qkawmif;udk a&;om;cJUonf/
,if;odkU ewfom;qkudk awmif;zl;ojzifU ,ck b0 t&d,m rjzpfEdkif [kum; r,lqMu&m/
a,m*DwdkUonf wpfcsdefESifUwpfcsdef todOmPf vHkv 0D&d,rsm; wpforwfwnf; &Sdae onfr[kwf/
tjrJwdk;wufom aeawmUonf/ ]qkawmif;jcif;xuf tvkyfomvQif y"me} jzpf 0dyem
tvkyfudk rqkwfrepf MudK;pm;aeygvQif ola|;jzpfvdkrI? w&m;a[mvdkrI? omoem jyKvdkrI?
bk&m;jzpfvdkrI paom rlvu awmifUw arQmfac:csufrsm;onf wpfcsdefESifU wpfcsdefrwl? wjznf;jznf;
arS;rSdefuGm&SJ oGm;wwfMujrJyif jzpfonf/ ppfudkif;r[m*Em&Hk q&mawmfonf bk&m;qkyefMuD;yif
jzpf\/ odkUaomf ,ckb0yif ]tem*grfMuD;} [k ausmfMum;um om0u aAm"dqkMuD;udk
t&,loGm;awmf rlcJUavjyD/ xdkUaMumifU ] wpfcsdefu ewfom;qk awmif;cJU t&d,m rjzpfjyD} [kum;
wpfxpfcs r,lqoifUay/
]b0usefao; jzpfjcif;jzpf&vQif} [kom qdkvdkay\/
rnfodkUqdkap q&mawmfonf avmuD tbdnmOfvnf; &awmfrl[ef &dSayonf/ o&ufawm
bkef;MuD;tm; rSmMum;aom pum;ESifU o&ufawm bkef;MuD;xH <ua&mufonfU oabmrSm
xif&Sm;aeayonf/ ,if;odkU udk,fxif&Sm; <u&mjy&mvnf; zka'0rax&ftm; rm&fewfu
bk&m;[ef zefqif; jyouJUodkU ewfrsm; yHkwlaqmifjcif; [kwf[efr&Sday/ (a&SUvnf;
xif&Sm;ygvwH/)
awmxGuf&ef ivsifEdI;aqmf
q&mawmfonf 1255-ckESpf uqkefvqef;oHk;&uf wevFmzGm;jrifawmfrlcJUonf/ crnf;awmf rSm
anmifav;yifjrdKU zdk;wkwfyHk tv,f&GmZmwd OD;vHk;wHk;? r,fawmfrSm ( awmifil c&dkif) a&TusifjrdKU
taemuf&GmZmwd a':a&TEk jzpf\/ om;orD;ckepfa,mufwGif 'kwd, om; &wem? i,frnf
armifzdk;aomif/
1278-ckESpf waygif;vjynfUausmf av;&uf eHeuf &Spfem&DcGJ tcsdef Mumtif;&Gm? oajyyifawm&
q&mawmfudk OyZm,fjyK &[ef;jzpf\/ bGJU OD;udwd/
bkef;awmfMuD; OD;oDv? anmifav;yifawm& q&mawmfrsm;\ y&d,wf y#dywf tarG
&&Sdawmfrl[ef&Sdonf/ ,ck anmifav;yifjrdKU Mum;awm& q&mawmf OD;0go0onf q&mawmf \
wynfUMuD;yif jzpf\/
anmifav;yifawm&MuD; yxrvwfpmar;yGJ ajzqdak tmifjrifjyD;vQif tkwfwGif;jrdKU uefuav;
awm&odkU ajymif;a&TU\/ xdk yxrMuD; atmifjrifonf/ xdkacwfu yxrMuD; wef;om &Sdao;\/
xdkUaemuf yckuL? jrif;jcH? rEav;ESifU tr&yl&jrdKUrsm;odkU vSnfUvnfpm oifum edu,fig;&yf
aeU0gESifU tbd"rm n0grsm;udk tywfwukwf oif,ltm;xkwfcJU\/
y&d,wd oifMum;pOfumvwpfavQmufvHk; y#dywdESifUpyfaom rSwfom;zG,frsm;udk rSwfpkxkwfjyD;
EIwfiHkusufrSwf &GwfzwfaeavU&Sdonf/ awmxJodkU a&mufaomtcg rnf onfU pmtkyfrQ MunfU
p&mrvdk? ur|mef;usrf;rsm;? 0denf;uH( odrftqHk;tjzwf) qdkif&m usrf;rsm;udk a&;aomtcg
rnfonfUpmtkyfrQ rMunfU&IbJ ygVd t|uxm#Dum tudk;tum;rsm;ESifUwuG a&;om;Edkifonf txd
avUvm usufrSwfxm;awmfrlEdkifavonf/
&[ef;10-0gtxd y&d,wdoif,l 4-ESpfcefUpmcsjyD;aemuf1288-ckESpf uqkefvqef;
wpf&ufaeUrSp y#dywfbufodkU vHk;0ul;ajymif;awmfrlonf/yxrqHk; bDvl;uRef; &GmvGwf&Gm
teD; *luav;awm& oDwif;oHk;&ef qHk;jzwfvdkuf\/
q&mawmfonf awmxGuf&efqHk;jzwf tm;vHk;udk today; pDpOfjyD; aemufeHeuf rD;&xm;jzifU
c&D;xGuf&ef owdjzifU usdef;puf&m rD;&xm; blwmodkU oGm;csdefa&mufaomfvnf; wpfausmif;vHk;
rnfolrQ rEdk;Mu/ tdyfarmusaeMu\/ oGm;csdefwefaom tcsdefavmufwGifrS wpfausmif;vHk;
odrfUodrfUcgoGm;atmif ivsifvIyfav\/ xdktcgrS OD;okeE paom yk*dKvfrsm; tm;vHk; Edk;um
blwmodkU vdkufvHydkUMu&onf/
q&mawmfum; rnfolU tm;rQ rajymMum;bJ ]igUtMuH? igYY&nf&G,fcsufawmU rkcs atmif&rnf} [k
,HkMunfcJUavonf/ yGJOD;xGuf edrdwfMuD;yifwnf;/
q&mawmfonf bDvl;uRef; *luav;awm& wpf0grQom ae\/ xdkESpf ewfawmf vqef; 13&ufaeUrSp oydwftdkifawm&om {upm &moufyef oDwif;oHk;awmfrlonf/
oydwftdkifawm&um; uRJjcHrS oHk;rdkifcefUuGma0;aom usHKu&GmteD; EGm;vbdkU awmifajc &Sdonf/
oydwfoPmef prf;a&tdkifMuD;udk tpGJjyK oydwftdkif[k ac:Mu\/ vQdKajrSmifpdrfUprf;wdkUjzifU
at;csrf;qdwfjidrfvSonf/ oydwftdkifawm&\ vQdKajrSmiftae txm;rSm y-oPmef awmifwef;
auG;MuD;jzpf yg;pyf0rSm oHvGifjrpfvufwuf t0? bDvl;uRef;ESifU yifv,fbufqDodkU
OD;vSnfUaeavonf/ a&wHcGefrsm;vnf; wa0ga0g pD;qif;ae\/
q&mawmfonf xdkawm& av;wdkifpif ausmif;uav;om aeawmfrl\/ awmobm 0 ysufatmif
&Sif;vif;jyKjyifjcif;udkyif vufrcH/ &mbmzdeyfESifU opfap;okyf oydwfudkyif oHo,ruif;
toHk;rjyK? oHjzLoydwf ESrf;qDokyf rD;zkwfjyD; toHk;jyKonf/ qGrf;udpjyD;vQif ig;ESifU aus;iSufrsm;udk
udk,fawmfwdkif tpmauR;avU&Sd\/xdkae&modkU a&mufp 6-&ufvHk;vHk;
qGrf;[if;rygaom qGrf;udkom bkef;ay;awmfrl&onf/
awmwd&dpmef&dkif;rsm; ,Ofyg;vm
]wpfOD;arwm wpfOD;rSm} qdkouJUodkU a0ef-r'wdkU\ ausmif;ocFrf;wGif awmwd&dpmef&dkif;rsm;
,Ofyg;MuonfUenf;wl q&mawmf\ oydwftdkifawm& ausmif;ocFrf;wGifvnf; wd&dpmefwdkUyif
,Ofyg; vdrmMuukef\/
q&mawmf qGrf;cH<u&mwGifvnf; qif&dkif;ESifU usm;rsm; rMumcP awGUMuHK&ifqdkifcJU&\/ vrf;z,f
yif ay;Muonf/
q&mawmfESifU wd&dpmef&dkif;rsm; tcsif;csif; em;vnfouJUodkU qufqHaeMuyHkudk xdka'o&Sd
vlwdkif;vdkvdkjrifawGUaeMu&onf/ wd&dpmefrsm;uvnf; ]vm} [k ac:vQif vmMu ]oGm;} [k
qdkvQif oGm;Mu\/ q&mawmfU pum;udk em;vnfMuouJUodkU &SdawmUonf/
tcsdKUaom iSufrsm;? qifrsm;ESifU wd&dpmef&dkif;rsm;onf q&mawmf\ zdeyf ouFef;wdkUudk erf;&Iyf
MunfUMuonf/ (]"gwfur |mef;pmtkyf} yl;wGJyg&Sdaom q&mawmf\ t|KywdwGif wd&dpmefrsm;ESifU
qufqHyHkudk aeUpGJ &ufpGJrsm;ESifU wuG rsm;pGm jyqdkxm;\/)
tenf;i,f xkwfaqmif nTefjy&aomf1302-ckESpf uqkefvqef; av;&ufaeUujzpf\/ ausmif;0if;twGif; xGef;vif;? armifyg polwdkU
Z&yfudk vma&mufrdk;Mu&if; Z&yfESifU av;awmifcefU uGmaom csHKudk ckwfxGif&Sif;vif;Muonf/
xdkcsHK&Sdaeaom usm;rMuD;rSm xGufoGm;\/ usm;om;ayguf uav; usefae&pfonf/ Z&yfrdk;aom
0oDabmf Ekdifeif;rI
q&mawmfonf <uvQif cyfqwfqwf <uavU&Sd\/ pum;ajymvQifvnf; wdkwdkjywfjywf yif
rmrmajymavU&Sdonf/
wpfcgu anmifav;yifjrdKUrS OD;uGef;&ifESifU vltrsm;pk q&mawmfxH oGm;Mu&m
q&mawmfqGrf;cHtjyef &GmtxGufrS MudK ausmif;txd vdkufMurnftjyK ]aecJUMu} qdkonfukd
acgif;aqmif OD;uGef;&ifu]]wynfUawmfrsm; anmifav;yifuawmif vmMu&wmygbk&m;}} [k avQmufum awmvrf;
c&D;twdkif; aemufu ZGwfayuyf vdkufoGm;Mu\/ c&D;wpf0ufavmufa&mufaomtcg]]'umwdkU tJ'DrSmwif&yf}} [k aigufqwfqwf aemufvSnfUjyD; ajymvdkufojzifU bkrod brod
&yfaeMu&\/ ]usm;eJUrsm; wdk;aejyDvm;} xifum aMumufvefUukefMu\/ wm;ygvsuf ZGwf
vdkufygvmMuonfudkyif aemifwjzpfum a&SUrS &yfaeaom q&mawmf udkom MunfUjyD;
pdwful;udk,fpDESifU &yfaeMu&onf/
]][m...q&mawmfr&SdawmUbl;/ ouFef;csnf;yJaxmifaew,f axmifaew,f}} [k
wpfa,mufutHYtm;oifUjyD; eIwfxGufoGm;\/ pifppf a&SU&yfaeaom q&mawmfrSm wjznf;jznf;
udk,fvHk; awmfr&SdbJ ouFef;csnf;om &Hkvsufom; axmifaeonfudk jrifMu&\/ taMumif;rnf
odkU[k rodMu&/ awGawGMuD; aMumifjyD;rSifwufrdaeMu\/
]]uJ...uJ...vdkufcJUMu}} qdkrS quf vdkufygMu&onf/ q&mawmftm;vnf;
ravQmuf&JojzifU]tb,fodkU} [k rod&acs/
rnfodkUjzpfap? ykxkZOfwdkU em;rvnfEdkifaom? today;&efvnf;rvdkaom t&d,m yk*dKvfxl; rsm;\
oabmvuPmESifU wm0efum; vQdKU0Sufeuf&dIif;vSay\/
odrSwf&onfrSm wefcdk;&Sif t&d,m yk*dKvfxl;wdkif; wefcdk;udk vdkovdk &csifrS &Mu\/ e*g;udk
*VKefokwf&m tbdnmOf& &[EmMuD;trsm;yif &Sdygvsuf &Spf0g& &[ef;i,f wpfyg;u awmifMuD;
zefqif; vdkufygu,fwif&zl;\/ (0dok'd? 1?150/) tavUtusifU (0oDabmf) rsm;rSom
vQyfwpfjyuf vdkovdk &Edkifayonf/ q&mawmf\ 0oDabmf Edkifeif;yHkudk odomvS ay\/
aMumufvdkU a&Smif&m 0dkif;vdkuf
q&mawmfonf qGrf;bkOf;ay;csdefESifU naeydkif;wpfcsdef zl;awGUcGifU ay;wwf\/ &Hcg wpfem
&DcefUw&m;a[mwwfonf/ pum;rsm;rsm; avQmufxm;ajymqdkae&onfudk rMudKuf/
oHk;&ufcefU&SdvQif tpdk;&wyfpdwfwpfcku awmeif;wkdufcdkuf tjyef]]OD;omcif? cifAsm;udk zrf;oGm;wm 'DaumifyJr[kwfvm;}} [k qdkum jzwfvmaom olykefAdkvf\
acgif;wpfvHk;udkjy MunfUvdkuf&m trSefyif jzpfaeojzifU toufocif q&mawmftm;
toufay;yif MunfndKrdavawmUonf/
avmuDqef rMudKufEkdifMu
wpfaeUaomtcg OD;0go0q&mawmf &efukef<uvmcdkuf A[ef;oHk;xyfausmif; q&mawmf?
armfvjrdKifrS (......) q&mawmfrsm;ESifU pum;vufqHkus&m q&mawmfrsm;u OD;0go0tm;]]OD;0go0&,f? wqdwf udk,fawmfUq&mawmf avQmufprf;ygOD;? wynfUawmfwdkUawmU Mum;xJu
i&JMuD;aervm; rodbl;? q&mawmfudk jypfrSm;wm r[kwfygbl;aemf? jypfv J rjypfrSm;0HUygbl;/}}
]]q&mawmfudka&m? omoemudka&m *kPfi,frsm;aervm;vdkUyg? wjcm;[m r[kwfygbl;?
tm;vHk;odwJUtwdkif; q&mawmf[m pmar;yGJatmifatmif? a&m*gaysmufatmif? aoab;
uvGwfatmif? pD;yGm;vmbfvmb wdk;atmif vkyfay;ovdkvdk Mum;ae&wm avmuDrqef bl;vm;/
ur|mef;w&m; wpfckckay;vdkuf&ifjyD;wmyJ? tJ'g q&mawmfudk avQmufprf;yg/ b,fUES,fUvJ/
wynfUawmfwdkUajymwm rvGefygbl;aemf}}
OD;0go0um; pum;enf;? at;aq;oljzpfonfUtavsmuf raxmufcH? ruefUuGufbJ MuHKaom tcg
avQmufxm;rnfU taMumif;om wHkUjyefvdkufonf/ oydwftdkifodkU a&mufaomtcg ]q&mawmfrsm;
owday;aomtcsufudk avQmufxm;oifUonf} [k ,lqjyD; avQmufxm;&m]][-0go0&? olawmfaumif;qdkwm arwm rxm;&awmUbl;vm;/ igu olwdkUudk bmjzpfap?
nmjzpfap r&nfnTef;ygbl;uG? arwmyJ ydkUvdkufwmyJ}} [k rdefUawmfrlojzifU todcufaom
olawmfaumif;wdkU\ oabmudk qifjcifum qdwfqdwfyif ae&avonf/
arwm"mwftiftm;onf tb,frQ MuD;rm;vSonfudk epfepfaemaem oabm ouf0if&ef
aumif;vSay\/ avmukw&me,fy,fwGif tocFw"mwf tiftm;MuD;onf tMuD;tr; jzpfouJUodkU
avmuDe,fy,fwGifum; arwm"mwfudk vTrf;rdk;Edkifaom tiftm;[l r&Sd paumif;acs/
olawmfaumif;MuD;wdkU oabmawmum; tvGefvQdKU0Suf odcufvSaypGmU/ xdkUaMumifU
olawmfaumif;MuD;rsm;\ udpwGif ykxkZOfwdkU tjrifjzifU 0ifa&mufpGufzuf a0zef&ef pdwfqErapm
oifUaMumif; oifcef;pm ,lzG,fyif/ rdrdwdkU\ qEESifU rudkufnD[k xifvQif rdrdwdkUpdwfudk
a,medaomreodum&ay:wifvsuf aESmifU,Suf&m? 'kuay;&m? tcGifUta&; ,l&mvnf; rus atmif?
tcGifUaumif;MuD;udkvnf; vufrvGwfap&atmifom MunfU qnf;uyfMuukef&m\/
jcm;aeonfxufyif a0;uGmvSay\/
odkU&mwGif olawmfaumif;MuD;wkdU\ oDv? orm"d? ynm tiftm;um; MuD;rm;vSonf jzpf&m(
jyqdkcJUonfUtwdkif; ) q&mawmfMuD;wpfyg;yif jzpfaeaom wynfUq&mawmf
OD;0go0ESifUxl;qef;pGm awGUqHkvm&ayonf/ w&m;tiftm; eD;onf a0;onfr&Sd? vdkwmvdkorQ
jynfUpHk&pjrJ jzpfavonf/
1331-ckESpf? awmfovif; vjynfUausmf 10-&uf/ q&mawmf\ ouf&G,fawmfvnf; 76-ESpfodkUyif
a&mufvm\/ oydwftdkif awm& wpfyg;wnf; {upm oDwif;oHk; cJUonfyif44-ESpf &SdavjyD/
wpfaeUxuf wpfaeU cEmudk,fMuD;u tdkrif;aqG;ajrhvmcJU\/ q&mawmf\ yuwd cEm
udk,fawmf MuD;xGm;MuHh cdkifvSaomfvnf; Z&mAsm"d xkaxmif;vmaomtcg cEmudk,f
MuD;udkyif rEdkifUwEdkif onfydk;ae&onf/ rdrdcEmudk,fMuD;uyif rdrdtm; trdefUremcHbJ
jyefvnf&efjyKvm\/ ajcrsm;u vSrf;vdk&modkUroGm;? oydwfMuD;udk ESpfaygif;rsm;pGm opm
&Sd&Sd csDayGUxrf;o,faeus vufrsm;uvnf; wm0efrausMuawmUjyD/ qGrf;cH&yfem;&ef
avQmufonfudkvnf; cGifUrjyK/
]]bk&m;awmif y&dedAmefjyKwJUtxd ow0gawG csD;ajrmufzdkU qGrf;cH<uao;wm? igvJ<u& rSmbJ/igUrSm
om;utar? taruom;udk u,fvdkUr&wJU ab;MuD; qdkufaejyD? rif;wdkU vmjyKpkvdkU aum
aysmufrvm;}}
11-&ufaeU eHeuf qGrf;cH<urvmojzifU 'um 'umrrsm; ysmysmovJ ausmif;bufodkU
ajy;oGm;Mu\/ cgwdkif;vdk armif;xkwfrnfudkvnf; aMumufaeMuao;\/ t&JpGefUjyD; ausmif;u
av;udk acsmif;MunfU&m bmrQrjrif&/ wHcg;ydwfxm;onf/ &ifawGwkefum ]q&mawmfbk&m;}[k
t&JpGefUum cGef;qifU ac:MunfUao;\/ jyefxl;oH xGufrvm/ wHcg;udk tomzGifUjyD;MunfUvdkuf&m
q&mawmfrSm anmifapmif;xufrSm eH&HudkrSDvsuf ajcwpfzufqif;? 'l;wpfzufudkaxmif?
'l;udkvufjzifU odkif;vsuf xdkifaeawmfrl\/
txJ0ifjyD; 'l;vIyfvsuf ar;avQmuf&m jyef rxl;awmU/ wpfudk,fvHk; awmifUjyD; a&cJwHk;uJU odkU
at;pufaeavjyD/ tcef;xJ xm;avU&Sdaom acgif;wpfvHk;vnf; q&mawmf\
ajc&if;uefUvefUcsxm;onfudk awGUMu&onf/
'umrsm;vnf; &kwfw&uf rsufpdjyma0oGm;um bmrQrMuHwwfatmif jzpfoGm;Mu\/ cP MumvQif
q&mawmf\ ouFef;udk MunfU&m aoG;p aoG;ersm; awGU&ojzifU xdwfvefU oGm;Mu\/
om;&Jwd&pmefaMumifUavm? olykef&efaMumifUavm[k awG;awmrdojzifU 'Pf&m&Sm MunfU&m
rnfonfU 'Pf&mrQ rawGU&acs/
----------------------------------------------------------MudKuf&mwpfckwnf;a&G; t[kwfvkyf
w&m;qdkonfum; orxw&m;yif jzpfap? 0dyw&m;yif jzpfap oabmtusqHk;?
pdwfOmPft&Sif;qHk;jzpfaom w&m;wpfckckudkom &SmMuH rdrd&& wpfoufywfvHk; tm;xkwf&monf/
]][kdw&m;u aumif;vdrfUxifU? 'Dw&m;u aumif;vdrfUxifU? [kdw&m;udk tm;xkwfvdkuf OD;rS?
'Dw&m;udk tm;xkwfvdkufOD;rS ponfjzifU "r0dwuf jzpfwwfMuonf/ tqHk;owfvdkufawmU
[kdw&m;udkvJrdrd&& r&Sd? 'Dw&m;udkvJ rdrd&& r&Sd? [dkvdkvdk onfvdkvdkESifUtcsdefukefwwfMu onf}}
]]tmemyge ur|mef;onf 0dwufp&dkuf ajymolESifU oifUavsmf\ [k jyqdkaomfvnf; 0dwufp&dkuf
rajymaomolwdkUrSmrl omyifoifUavsmfao;\/ p&dkuf y"mer[kwf/
pdwfOmPf&Sif;vif; xifvG,f? jrifvG,f? odvG,fonfomvQif y"me jzpf\/}}
---------------------------------------------------------edrdwf tppf twk
]]pdwfonf cEmudk,fxJraebJ tm&Hk&Sd&modkU oGm;vm trsdK;rsdK; tzHkzHk MuHpnf pOf;pm;
xifjcif;onf edrdwftppfr[kwf}}
]]pdwf&Sd&modkU tm&Hku vm&dkuf xifap&rnf}}
]]Oyrmum; "mwfyHk&dkufouJUodkU jzpfap&rnf/ pdwfum; "mwfrSefuJUodkU wnfap&rnf/ tm&Hkum;
t&dyfta&mifuJUodkU &dkuf xifap&rnf/ uJUodkU xifaprSomvQif edrdwftppf jzpfrnf/}}
-----------------------------------------------------------psmefysHjcif;
]]psmef&vQif aumif;uifodkU ysHEdkifonf[k wpfxpfcs rSwf,lwwfMuukef\/ y? 'k? w? p
psmefudk &&HkrQjzifU aumif;uifodkU rysHEdkif}}
--------------------------------------------------------------------]]a0'emvdkuf}} [k qdkaomfvnf;
]]emrfw&m;[lorQwkdUwGif a0'emonf txift&Sm;qHk;? todvG,fqHk; jzpfonf/ a0'emw&m; ESifU
y&dedAmef pH0ifawmfrlMuonfum; rsm;pGm&Sdukef\/ rdrdwdkU\ udk,fukd 'dG[dwfrSef; wd[dwfrSef;
{uefrodao;bJvsuf ]a*g"du&[ef;} udk tm;us vnfyif;udk jzwfonf&Sdaomf vnfjywf&Hkom
&SdvdrfUrnf/
]]a0'emw&m; ig;yg;wdkUwGifvnf; 'kua0'emonf todvG,fqHk;? txif&Sm;qHk; jzpfonf/}}
]]enf;enf;anmif;vQif enf;enf;xif&Sm;\/ rsm;rsm;anmif;vQif rsm;rsm;xif&Sm;onf/
anmif;nmygap? xHkusOfygap? udkufcJygap? ,drf;,dkifygap[l b,ftcgrQ ESvHk roGif;
tyf/a0'emzHk;aeonf/}}
]]anmif;tm;MuD;vGef;vQif jyifqifEdkifonf/ tanmif;vGefaomf pdwfysHUvGifU trsdK;rsdK;tzHkzHk
jzpfwwfMuonf/ uJUodkU jzpfwwfonfudkyif taumif; xifrSwf Muao;\/ rxifrSwf tyf/}}
]]a,m*D yk*dKvfwpfOD;u a&SUuae vGJaevQif aemufuvdkufaom a,m*DawG tukefvGJukef \/
anmif;nm xHkusOf udkufcJ vmaomtcg olUtvdkvdk ,drf;,dkif vmwwfonf/
xyifckefwwfao;onf/ taumif;r[kwf? pdwfukdrvTwf&m/ MumvQif t&l;uJUodkU jzpfwwf\/
uJUodkU jzpfonfudkyif orm"d rSwfxifwwfao;onf/}}
]]pdwfOmPfu vdkufEdkifygrl wpfudk,fvHk; ysHUESHU oGm;onfwdkUudk xifjrifatmif ESvHk;oGif; tyf\/
rdk;wdrfrsm; avoifU&modkU a&;a&; a&;a&;ESifU oGm;aeouJUodkU topfta[mif; ajymif;vJ
ajymif;vJ jzpfysuf jzpfysuf oGm;onfwdkUudk tm&Hkpl;pdkuf ESvHk;oGif; EdkifvQifvu
vuPm
txl;wifae&ef rvdkawmUacs/ wifjyD;ouJUodkU jzpf\/
]],cktcg a&;om;Muaom usrf;pmwdkUonf rsm;pGm &SdMuukef\/ &Sdaomfvnf; 0dyempcef;
wpfwpfcGcG rdrd&& zrf;yHkudk jyaomusrf;u tvGefenf;ukef\/ pdwfr&JMuay/}}
eJordef q&mawmf OD;auo&
(1256(1256-1333)
MudK;pm;zwf&IMuygukef/
(Oy&d-"mwk0db*Fokwf t|uxm) vmaom wuodkvfjynf ykuKomwdbk&if onf &mZj*dK[f
Adrdom&rif;xHrS tmemyge owif;pum; yg;vdkufaom pmawGUrQjzifU prf; &IrSwf&m
rdzk&m;awGMum;rSmyif pwkwpsmef& aemufqHk; tem*grf jzpfcJUavonf/
pmrsdK;udk zwf&Ivdkjcif;uyif rdrdrSm yg&rD&SdoljzpfaMumif;udk ,HkMunfonf/
twdwfedrdwfESifUvmaom tmZmenf
rdk;ukwfq&mawmonf a[majymrI xl;jcm;aom yg&rD&Sifjzpf\/ i,f&G,fpOfu yif
t&G,fESifUrvdkufatmif a[mwwf ajymwwf\/ Oykofonfrsm;tm; q&mbkef;MuD; udk,fpm;
oDvay;? a&pufcs? w&m;a[m vkyfcJU&onf/
q&mawmfavmif;vsmonf rEav;c&dkif?jrpfi,fjrdKUe,f 'k|0wDjrpf wpfzufurf;&Sd O,smOfawmf&Gm
arG;zGm;cJU\/ xdk&Gmum; bdk;awmfvufxufu oDD;yifrsdK;pHk pdkufysdK;aom O,smOf awmf jzpf\/
]r[moD&deEm0ef} ac:\/
tz OD;atmifxGef;? trd a':a&TtdwfwdkUrS 1261-ckESpf? ewfawmfvjynfUausmf 11-&uf? Akk'[l;aeU
pufem&D ESpfem&DESifU rdepf 30-tcsdef zGm;jrifonf/ i,frnf ]armifvSabmf} / om;orD; &SpfOD;wGif
yOrajrmuf om;&wem jzpf\/
yk*dKvfxl;wdkU xl;jcm;aom tjzpftysufrsm; &Sdwwfukef\/
owdkUom; udk,f0ef&SdpOf r,fawmf ]0wfjzLpifMu,fESifU yk*dKvfwpfOD; udk,f0efoaE
wnfaevmonf} [k tdyfruf jrifruf\/ owdkUom; udk,f0ef\ t&Sdeft0gaMumifU xl;xl;jcm;jcm;
csifjcif;jzpfvmonf/ oDvapmifUvdk\/ pmayusrf;*ef zwf&IemMum;vdk\/ w&m;emvdk a[mvdk\/
xdkUaMumifU rdcifonf arG;zGm;onftxd udk;yg;oDv apmifUxdef;um w&m;pmayjzifUom
tcsdefukefvGefap\/
q&mawmf avsmif;vsmonf uav;i,f b0uyif taetxdkif yd&dao0yf\/ cdkuf&ef a'gorjzpf/
av;ESpfom;t&G,fwGif O,smOfawmf&Gm rlvwef;ausmif; ausmif;tkyf OD;pH&xHwGiftyfESH
av;wef;atmifjyD;aemuf toufudk;ESpf&G,fwGif a*G;yifawm&ausmif; q&mawmfxH &SifomraP
jyKonf/ bGJU ]&Sif0drv}/ o'g? oj*FK[fpaom tajccHpmrsm;udk MuDK;pm;oif,lq&mU0wf
wynfU0wfrsm;udkvnf; ausyGefvS\/ ta[mtajymvnf; aumif;\/ bkef;MuD; ]udk&if oD0vd}
[kyif ac:Muonf/ Oy"d&kyfESifUwuG tppt&m&m jynfUpHkoljzpf q&mawmf \csD;ajrSmufjcif;udk
txl;&&Sdonf/