~ત|રક શ|5ત=ુ ં ¹°ૂ ળ \ગટlકરણ એટલે િસ|sનો મોહ અને ચમrકાર=ુ ં \દશન

ભગવાન મહાવીર કOુ ક °મ નાની ગોટલીમા ~બા=ુ િવરાટ ¤ૃ H qપાયOુ છ ં ં ં ે ં ે , એ જ રlત મ=ુ ¹યના ે
આrમામા પરમાrમા qપાયલો છ ં ે ે .
સાધકની ~ખ મડાયલી હોય છ ભિવ¹યની શ8તા તરફ ં ે ે . એની v|¹ટ સમH અ·યાrમનો એક લાબો િવકટ ં
પથ હોય છ અન દlઘ પથ પર ચાલવાની ઉr¹ુ કતા સાધકની ~ખમા હોય છ ં ે ે ં ં ે

. આવ સમય સાધકન ે ે ે
Gૂ તકાળની Gૂ લો, દોષો, િવકારો, 5rયો અન કમ| યાદ આવ છ અન એ પછl ઘણીવાર એ Gૂ તકાળની Gૂ લન ૃ ે ે ે ે ે
જોઈન પોતાની °તન િધ5ારવા માડ છ અન એની અ·યાrમ \ગિત પર ¹ૂ ણિવરામ -ૂ કl દ છ ે ે ં ે ે ે

.
આવી આrમિધ5ારની લાગણીમાથી સાધક બહાર આવીન પોતાના દોષોનો િવચાર કરlન આગળ જોવા=ુ ં ે ે ં
હોય છે . એ દોષો તરફ \ૃ ણા ક િધ5ાર ધરાવવાની જ}ર નથી તમજ એ=ુ દમન કરવાની પણ જ}ર નથી ે ં .
Gૂ તકાળમા કરલા દોષોના અવશષો રહl ગયા હોય ં ે , ત જોવાના અન પારખવાના હોય છ ે ે ે , એના કારણોની ં
તપાસ કરવાની હોય છ અન પછl એ=ુ સમજ¹ૂ વક િનવારણ કરવા=ુ હોય છ ે ે ં ં ે

.
સાધકન માટ દોષોન સમજવાની \|5યા પણ મહrrવની છ ે ે ે . જો એ દમન કરવાનો \યrન કરશે, તો એની
એ દોષ¤ૃ િ· ગમ rયાર ઉછળl આવશ ે ે . એ સાધનામાગ જશ ે , પરHુ એનો દોષ એન સતત અવરોધ}પ ં ે
બનતો રહશ ે . વળl જપ, તપ ક ·યાનથી એ દોષન મારl નાખવાનો એનો \યrન પણ ¤ૃ થા નીવડ છ ે ે .
5¹ણભ5ત ¹ુ રદાસ ºયાર એમ કહ ક ૃ ‘મૌ સમ કૌન 5|ટલ ખલ કામી ુ ’ એટલ ક મારા °વો બીજો કોણ 5|ટલ ે ુ ,
£¹ટ અન કામાHુ ર ¯ય|5ત હશ ુ ે ે . આનો અથ જ એ ક ¹ુ રદાસ એના નાનામા નાના દોષન \ગટ કર છ અન
ં ે ે ે
\Gુ ભ|5ત uારા એ=ુ િનવારણ કરવાનો \યrન કર છ ં ે . આથી સાધકન માટ મહrrવની બાબત એ છ ક ે ે
પોતાના દોષો, િવકારો, ¤ૃ િ·ઓ °ણીન એન £ર કરવા માટ આ·યા|rમક ¹ુ ³ષાથ કરવો ે ે ૂ ુ

.
આ આ·યા|rમક ¹ુ ³ષાથ વખત પણ દોષો આવવાની સભાવના રહ છ ુ ે ં ે

. પોતાની સાથ જ સાધના કરનારન ે ે

જોઈન મનમા એમ થાય ક એની સાધના કવી સામા-ય છ અન ç તો સાધનાપથ પર કટલો બધો આગળ ે ં ે ે ં
ુ
qં, rયાર એમ માન¤ુ ક તમારામા અહકાર °7યો છ ં ં ં ે . અહકાર એ ¯ય|5તના અTાન=ુ ¹ૂ ચક છ ં ં ે , પણ એની
સાથોસાથ એની ઇષા અન uષ=ુ પણ \ગટlકરણ છ
ે ે ં ે . વળl એ અહકાર ¯ય|5તમા ¹પધા ં ં

, અ|ભમાન, ¹વાથ
,
5ોધ વગર પણ લાવ છ અન એના પ|રણામ અહકાર એ સાધનાપથમા સૌથી મોટો અવરોધ બની રહ છ ે ે ે ે ે ં ં ે .
ºયા ¹ુ ધી ¯ય|5તમા અહકાર હોય છ rયા ¹ુ ધી એ પોતાના ગવમાથી બહાર આવી શકતો નથી ં ં ં ે ં ં

. બી°ની
વાત સાભળવા તૈ યાર હોતો નથી ં , rયાર પરમના શ¤દો તો એન 8ાથી સભળાય ે ં ં ? આવો અહકાર સતત ં
\સરતો રહ છ અન એ પોત જ પોતાની પીઠ થાબડતો રહ છ ે ે ે ે . આમ અહકારમાથી 7ુ ³તા}િથ ં ં ુ ં , uષે , ¹વાથ
,
5ોધ, મોહ, એ સઘ¿ આવ છ અન એન પ|રણામ સાધનામાગ પર ચાલનાર થોડો સમય થભી °ય છ ં ે ે ે ે ે ં ે

.
°મ અહકાર સાધનામાગનો અવરોધ છ ં ે

, એ જ રlત આ માગમા મળતી િસ|sઓ પણ અવરોધ}પ બની ે ં

°ય છે . અ·યાrમના ર¹ત ચાલનારન કટલીક શ|5તઓ આપોઆપ મળતી હોય છ અન એ ~ત|રક ે ે ે ે

શ|5તઓ=ુ \ાગટ¤ બહાર થાય ં , rયાર ¹°ૂ ળ v|¹ટએ એન િસ|sઓ માનવામા આવ છ ે ં ે ે . કટલાક સાધકો
આવી િસ|sઓમા એવા અટવાઈ °ય છ ક પછl િવશષ સાધના કરવા=ુ માડl વાળ છ ં ે ે ં ં ે ે . આ િસ|sઓ
અિતમોહક, લલચામણી અન જગતન ચમrકારl લાગતી હોય છ ે ે ે . એની મોહ°ળમા જો સાધક સપડાઈ ં
°ય, તો એ પછl િસ|sઓથી °£ કરતો °£ગર બની °ય છ ુ ુ ે . ૠિષ-ુ િનઓએ ° સાધના કરl, તમાથી ે ં
તમન િસ|s મળl ે ે , પરHુ એ મા? િસ|s ¹ુ ધી જ અટ8ા નથી ં . ભગવાન ¤ુ s ક ભગવાન મહાવીરની પાસ ે
અનક િસ|sઓ હતી ે , છતા એમણ 8ારય એ િસ|sઓ=ુ \દશન ક«ુ નથી ં ે ં

. આવી િસ|sઓ °મ જનસ-ૂ હમાં
વvુ °ણીતી બન છ ે ે , તમ લોકોના ટોળટોળા આવા સાધક પાસ ઉમટ છ અન જો સાધક બાØ કlિતમા ે ે ે ે ે ં
લપટાઈન િસ|s \દશનનો ખલ કરવા લાગ ે ે ે ે

, તો એક વખત એવો આવ ક એની સાધના=ુ તજ હણાHુ °ય ે ં ે ં

છ અન િસ|s=ુ સામ°ય ખતમ થઈ °ય છ ે ે ં ે

.
સાધનાના માગ °મ િસ|sઓ મળ છ ે ે , એ જ રlત સાધકોન કટલાક દશનો પણ થતા હોય છ ે ે ે

. આ દશનો એ
એની |દ¯ય અ=ુ Gૂ િતમાથી °ગતા હોય છ અન °મ °મ એના સાધનામાગ આગળ °ય ં ે ે , તમ તમ એ ે ે
|દ¯ય v°યો, રગો અન આ5િતઓ એન દખાય છ ં ે ૃ ે ે . આવા ¹ુ દર અન |દ¯ય દશનો એ સાધકન માટ એક ં ે ે

પડાવ છે . એનાથી તો ¯ય|5તન ઇ¾રના અ|¹તrવની ક આ·યા|rમક આનદની ઓળખ મળl રહ છ ે ં ે , આથી
મા? |દ¯ય દશનોથી ¯ય|5તએ અટકl જવા=ુ નથી
ં . એ=ુ લ¢ય તો એન પાર પહ|ચવા=ુ છ અન એથી જ ં ે ં ે ે
આવા |દ¯યદશનો એના મનમા આ·યા| મક Gિમકા રચ છ
ં ે ે પરH જો એ દશનોમા જ 6બી °ય ં ં
તો
આવા |દ¯યદશનો એના મનમા આ·યા|rમક Gૂ િમકા રચ છ, પરHુ જો એ દશનોમા જ 6બી °ય ૂ , તો
પરમનો એન ¹પશ થતો નથી ે

. આ રlત દોષો ે , િસ|sઓ અન દશનો એ સાધકન અવરોધ છ અન જો સાધક ે ે ે ે ે

એ અવરોધ ઉપર અટકl °ય, તો એની સાધના િવફળ °ય છે .

સાધના સાથ શ8તા જોડાયલી હોય છ ે ે ે . સાધકની નજર ભિવ¹યની ઉજળl શ8તા પર ઠરલી હોય છ અન ે ે
એ શ8તા સાકાર કરવા માટ સાધક સાધના માગ \rયક Hણ ગિત કરતો હોય છ ે ે ે . સફળતા અને
િન¹ફળતાની બાબતમા સાધક અન િવTાની સમાન છ ં ે ે . િવTાની િન¹ફળતા પામ છ ે ે , પરHુ એક વાર \યોગ ં
િન¹ફળ °ય તો અટકl જતો નથી. એ બી_ વાર \યોગ કર છ કારણ ક એ ભિવ¹યમા મળનારl ે ં
સફળતાની શ8તાન જોતો હોય છ ે ે .
સાધક પણ િન¹ફળતાન £ર કરlન સાધનાની શ8તા °એ છ અન િવચાર છ ક °મ નાના બીજમાથી ે ૂ ે ુ ે ે ે ં
િવરાટ ¤ૃ H સ°ય છ
ે . °મ નાનકડા ઝરણામાથી મહાનદl સ°તી હોય છ ં ે

, એ જ રlત એની એ સાધનાન ે ે

માગ ચાલીન શ8તાઓન ઉઘાડતો રહશ અન એણ ઉઘાડલી શ8તાઓથી સાધક સાધનાપથ પર વvુ ન ે ે ે ે ે ે
વvુ આગળ ચાલતો હોય છે .
ભગવાન મહાવીર કOુ ક °મ નાની ગોટલીમા ~બા=ુ િવરાટ ¤ૃ H qપાયOુ છ ં ં ં ે ં ે , એ જ રlત મ=ુ ¹યના ે
આrમામા પરમાrમા qપાયલો છ ં ે ે . એ પરમાrમાની શોધ એ સાધક=ુ ·યય બન છ અન એમ કરવા જતા એ ં ે ે ે ે ં
આજની િન¹ફળતા Gૂ લીન આવતીકાલની સફળતાનો િવચાર કર છ ે ે . એ આજની અ\ા|¹તન Gૂ લીન ે ે
આવતીકાલની \ા|¹ત માટ આHુ ર રહ છ અન આ રlત િન¹ફળતાઓ પછl સાધક હોય ક સત ે ે ે ં , તન સફળતા ે ે
મળતી રહ છ ે , આથી સાધનાપથની િન¹ફળતામા પણ ઘ<ુ ન¤ુ શીખવા=ુ હોય છ ં ં ં ં ે .
¯યવસાયમા િન¹ફળતા મળ તો ¯ય|5ત એ=ુ સાªુ ક ખોô કારણ શોધી કાઢતી હોય છ ં ે ં ં ું ે . એન માટ બ°રની ે
બદલાયલી હવા ક પછl ધધામા વધી ગયલી હ|રફાઈ=ુ કારણ આપતી હોય છ ે ં ં ે ં ે . આ¤ુ કોઈ કારણ હાથ જડ ં
નહl; તો એ પોતાના £ભા7યન દોષ આપ છ ુ ે ે ે

. અગાઉના કમ|=ુ ફળ માન છ અન એ રlત ધધા ક ં ે ે ે ે ં

¯યવસાયમા મળલી િન¹ફળતાન એની °ત સાથ સબધ છ એ¤ુ ક°ુ િવચારતી નથી ં ે ે ે ં ં ે ં ં . એન માટ બાØ ે
પ|રબળોન કારણ}પ ગણ છ ે ે ે . ºયાર સાધકન મળતી િન¹ફળતાની વાત િનરાળl હોય છ ે ે . સાધક એની
િન¹ફળતા માટ કોઈ બાØ કારણો ક કોઈ અ-ય ¯ય|5તન જવાબદાર ઠરવવાન બદલ મા? પોતાની °તન ે ે ે ે
ક-v¹થાન રાખીન ¹ૃ થ5રણ કર છ ે ે ે . સસારl અન સાધક=ુ િન¹ફળતા િવશ=ુ ચિ◌તન સામસામા છડા=ુ છ ં ે ં ે ં ં ે ં ે .
સાધક પોતાની િન¹ફળતા માટ 8ારય 7ુ ³ન દોિષત ગણતો નથી ુ ે . એ તો પોતાની °તન જ દોષ}પ માન ે ે
છ અન એ દોષમાથી ક િન¹ફળતામાથી પોતાન ઘડવાનો \યrન કર છ ે ે ં ં ે ે . આવી િન¹ફળતા એના અહકારનો ં
નાશ કર છ અન એન આrમTાન અન આrમિવ°¯લષણની ભટ આપ છ ે ે ે ે ે ે ે ે , °ના uારા એ પોતાની
િન¹ફળતાના -ૂ ળમા જઈન એના કારણન °ણી શક છ ં ે ે ે .
આમ સાધનાપથમા સફળતા અન િન¹ફળતા આવવાની ં ે . સાધકન ભરતી અન ઓટનો અ=ુ ભવ થવાનો ે ે .
આ° એન ક°ુ ક \ા¹ત થાય છ અન આવતીકાલ ઘણી મહનત છતા \ા¹ત થHુ નથી એ¤ુ બનવા=ુ ે ં ે ે ે ં ં ં ં . પરHુ ં
એની v|¹ટ તો સાધનાની અપાર શ8તાઓ તરફ રહશ ે. એ િન¹ફળતાથી હતાશ થશ ન|હ ક સફળતાથી ે
_લાઈ જશ નહl અન સમય જતા એની ગિત એવી બનશ ક એ સાધનાની વvુ ઉªચ Gૂ િમકા તરફ જશ અન ે ે ં ે ે ે
rયાર એક સમય એવો આવશ ક ºયાર િન¹ફળતા ક સફળતાનો કોઈ સવાલ નહl રહ ે . એક એવી ઉªચ
Gૂ િમકાએ સાધક _વન ગાળતો હશ ક એ યોગી આનદઘન ક પછl યોગી_ મહારાજ °વા પરમ આનદનો ે ં ં
અ=ુ ભવ કરશે. rયા સફળતાની ભરતી નહl હોય ક િન¹ફળતાની ઓટ નહl હોય ં