Ege niversitesi

Mhendislik Fakltesi
Elektrik-Elektronik Mhendislii

Elektrik Tesislerinde Datm ve Koruma

Dnem Projesi
Raporu

Hazrlayan

: Mustafa Erkan GNL

No

: 05080009480

E- posta

: mustafaerkangonul@gmail.com

Rapor Teslim Tarihi

: 27/12/12

2012

GR
Elektrik Tesislerinde Datm ve Koruma dersi kapsamnda yaptmz bu projenin
konusu, iletim hatlarnn ve transformatrlerin herhangi bir hata olduunda oluacak
hata akmndan etkilenmesini nlemek iin kesici semektir. Kesiciler yk ve hata
akmlarn kesmeye yarayan aygtlardr. Kesici seerken incelememiz gereken
parametreler vardr. Bunlar;

Anma gerilimleri
Anma srekli alma akm
Anma ksa devre kesme akm
Anma frekans
Anma ksa devre sresi
Faz uyumsuzluu zellikleri
Anma manevra ilemleri sralamas

gibi zellikleri dikkate alarak kesici seimi yaparz. Biz bu projede daha ok anma
gerilimleri, ksa devre akmlar ve srekli alma akmlarn dikkate alarak kesici
seimi yapacaz. Kesici seimini Power World Simulator programnda gerekli
hesaplar yaptktan sonra New York: American National Standards Institute, 1972
tarafndan hazrlanm olan tablodan seeceiz. Kesici seimi yapacamz sistem
programda hazr olarak bulunan Design Case 6 dr. Bu sistemde bulunan 11 adet
138kV bara ve bunlar arasnda 12 adet 138kVluk iletim hatlar bulunmaktadr. Bizim
amacmz bu hatlar ve transformatrleri her trl tehlikeden korumak iin kesici
semektir.
1. Anma gerilimi seimi: Bir kesicinin anma gerilimi, kesicinin kullanlmasnn
ngrld sistemin en yksek gerilimin tepe deeridir.
2. Anma frekans: Kesicinin kullanlacak olan ebeke frekansdr.
3. Anma srekli alma akm: olaan olmayan iletme iletme koullar
dndan kesicinin srekli tayaca akmdr.
4. Anma ksa devre akm: standart olarak belirlenmi anma gerilimine sahip bir
devrede, kesicinin bu standartlarda belirlenen koullarda ve alma
koullarnda kesebildii en byk akmdr.
Kesici tipleri;

Yal kesiciler
Haval kesiciler
Vakumlu kesiciler
SF6 gazl kesiciler

Kesicilerin bu ekilde ayrlasnn nedeni elektrik enerjisini keserken oluabilecek

arklar snmlerken yaps gerei yal, haval, vakumlu ve SF6 gazl olmasdr.
Birbirlerine gre avantajl olduu zellikleri vardr. Teknoloji gelitike hem gvenlik
bakmndan daha gvenilir ve hem de maliyet bakmndan hesapl olmaya devam
etmektedir.

Dizayn Prosedr
1) Design Case 6 y aacaz ve balang deerlerini temel almak iin ncelikle g
ak analizi yapacaz.
2) Daha sonra 138kVluk tm baralara, programda bulunan 4 adet hatay
uygulayacaz ve hata akmlarnn hesaplayacaz.
3) Daha sonra ise kesici seerken dikkat etmemiz gereken baz kurallar var. Bunlar;
Kesici anma voltaj, maksimum sistem voltajndan byk olmaldr.
Kesici srekli anma akm, hattn normal anma akmndan en az %30 fazla
olmaldr.
Kesici neredeyse anma ksa devre akmn, hata tipi ne olursa olsun hata
akmndan byk olmaldr.

Design Case 6

1) Projeye sistemdeki bara hat bilgilerini kontrol etmekle baladm.

Bus
Number
1
3
5
10
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
24
27
28
29
30
31
32
33
34
35
37
38
39
40
41
44
47
48
50
53
54
55
56

Records
Name
TIM345
MORO138
ROBIN69
RAY69
TIM69
FERNA69
WEBER69
UIUC69
PETE69
PIE69
HANA69
GROSS69
SHIMKO69
WOLEN69
HALE69
HISKY69
JO345
JO138
BUCKY138
SLACK345
SAVOY138
SAVOY69
PATEN69
SLACK138
AMANS69
RAY345
RAY138
TIM138
LAUF138
LAUF69
BOB138
BOB69
RODGER69
BLT138
BLT69
DEMAR69
LYNN138

PU
Volt
1,02398
1,00179
1,00408
1,02196
1,0205
1,00039
1,0032
1,00624
1,0037
1,01238
0,99709
1,01269
1,01132
1,01363
1,00267
1,00567
1,03
1,02449
1,00825
1,03
1,01129
1,0162
1,00172
1,02488
0,99519
1,02473
1,01446
1,00305
1,00271
1,02
0,99825
1,01964
1,02
1,00153
1,01
0,99014
1,0234

Volt
Angle Load Load Gen Gen
(kV)
(Deg) MW Mvar
MW Mvar
353,274 -15,84
138,247 -20,16 12,3
5
69,281 -23,99 15,3
3,2
70,515 -20,15 16,8
2,5
70,414 -21,56 22,9
6,5
69,027 -21,96 21,2
6,8
69,221 -23,8 22,2 15,2
0
0
69,43 -22,38 58,2 36,3
69,255 -23,01 57,8 40,4
69,854 -22,27 32,8 12,9
68,799 -24,8 51,2 15,2
69,876 -21,88 18,3
5
69,781 -22,86 15,3
5
69,941 -23,05 37,2 13,4
69,184 -22,82 36,3 10,4
69,391 -22,92 19,5
7,8
355,35 -12,8
300
-1
141,379 -15,4
139,139 -19,03 23,4
6,2
355,35 -14,78
220,01 54
139,557 -18,51
70,118 -19,69
14
3
69,119 -24,09 44,62
0
141,434 -16,09
68,668 -24,83 33,4
9,6
353,531 -15,75
139,996 -18,09
138,421 -19,9
138,373 -20,18
70,38 -22,49 59,8 12,3
20
30
137,758 -20,45
70,355 -22,67 55,8 12,5
0
0
70,38 -20,84 14,1
2
41,56 2,1
138,211 -20,44 59,5 27,8
140
45
69,69 -22,28 12,43 5,73 104,22 8,5
68,32 -23,09 45,3 12,3
141,229 -15,92
14
3,7
Bara bilgileri

Line
Records
From Name

rated
To Name

LYNN138

JO138

Branch
Device
Type
Line

MW

Mvar MVA

Lim

From

From From MVA

-17,6

-0,2

17,6

233

% of MVA MW
Limit
Loss
(Max)
7,6
0,02

Mvar

continuous

Loss

current (kA)

-1,29

0,073635238

BLT69

BLT138

Transformer

-64,8

20

67,8

187

36,3

0,06

2,29

BLT69

DEMAR69

Line

22,6

7,3

23,8

50

47,6

0,35

0,43

0,099574924

BOB69

BLT69

Line

-7

26,4

27,3

83

41,5

0,14

-7,33

0,114218295

BOB69

BOB138

Transformer

-97,5

-62,6 115,9

187

63,8

0,14

5,95

BOB138

BLT138

Line

-15,5

-50,7

53,1

185

28,7

0,04

-15,86

0,22216086

LAUF69

LAUF138

Transformer

-59,2

-2,1

59,3

101

59

0,09

3,02

LAUF69

LAUF138

Transformer

-56,6

-2,1

56,7

101

56,4

0,08

2,76

RAY138

RAY345

Transformer

-83,2

-16,5

84,8

224

38,5

0,07

4,9

RAY138

RAY345

Transformer

-83,1

-16,5

84,7

224

38,4

0,07

4,87

RAY138

TIM138

Line

41

7,9

41,8

233

17,9

0,2

-0,9

0,17488369

RAY138

BOB138

Line

82,7

20

85,1

233

36,5

0,55

2,14

0,35604311

SLACK138

LYNN138

Line

-3,6

1,5

3,9

233

2,2

-2

0,016316899

SLACK138

RAY138

Line

51,1

7,4

51,6

288

17,9

0,26

0,02

0,215885129

-47,5

-8,9

48,4

220

22,1

0,02

1,14

15

-11,2

18,7

82

22,8

0,17

0,08

0,07823744

-29

8,2

30,1

101

29,8

0,02

0,64

SLACK138

SLACK345 Transformer

SAVOY69

RODGER69

SAVOY69

SAVOY138 Transformer

Line

SAVOY138

JO138

Line

-99,7

-3,6

99,7

191

52,8

3,82

0,417126887

SLACK345

RAY345

Line

166,9

33,5 170,2

597

28,8

0,21

-9,32

0,71208622

SLACK345

JO345

Line

-111,7

BUCKY138

LAUF138

Line

BUCKY138

SAVOY138

Line

JO138

LAUF138

Line

JO345

JO138

JO345

-9

112,1

600

19,1

0,27

-33,26

0,469006259

47,1

4,7

47,4

191

24,8

0,16

-0,27

0,198313084

-70,5

-10,9

71,4

191

37,4

0,11

0,26

0,298724772

69,6

8,4

70,1

191

36,7

0,88

2,28

0,293285805

Transformer

94

11,7

94,7

220

43,1

0,07

4,31

JO138

Transformer

94

11,7

94,7

220

43,1

0,07

4,31

HALE69

LAUF69

Line

-11,1

-13,1

17,2

82

21,1

0,12

0,08

0,07196171

WOLEN69

BOB69

Line

-18,6

-6,7

19,8

72

27,5

0,07

-0,62

0,082839643

WOLEN69

BOB69

Line

-18,6

-6,7

19,7

72

27,4

0,07

-0,65

0,082421261

SHIMKO69 RODGER69

Line

-41,5

12,5

43,3

82

53,3

0,78

1,3

0,18115942

SHIMKO69

BOB69

Line

-11,3

-11,6

16,2

82

19,8

0,05

0,04

0,067777889

SHIMKO69

PATEN69

Line

37,5

1,4

37,5

72

52,1

0,33

0,69

0,156893262

HANA69

AMANS69

Line

16,7

2,3

16,9

68

25,6

0,03

-2,49

0,070706564

HANA69

AMANS69

Line

16,7

2,3

16,9

68

25,6

0,03

-2,49

0,070706564

PIE69

GROSS69

Line

-12,8

8,7

15,4

50

31,1

0,06

-0,12

0,064430833

PETE69

HISKY69

Line

-15,1

-13,2

20

112

17,9

0,01

-4,6

0,083676407

UIUC69

BLT69

Line

-41,8

-5,1

42,1

68

62

0,15

-2,09

0,176138836

UIUC69

BLT69

Line

-42

-5,1

42,3

68

62,3

0,15

-2,08

0,1769756

UIUC69

BLT69

Line

-42,5

-5,2

42,8

68

62,9

0,15

-2,05

0,17906751

UIUC69

HALE69

Line

25,3

-4,7

25,7

74

34,8

0,12

-2,05

0,107524182

UIUC69

PETE69

Line

42,8

-3,4

42,9

91

47,2

0,14

-1,61

0,179485892

WEBER69

LAUF69

Line

-29,7

-7,2

30,5

81

37,7

0,38

-4,08

0,12760652

WEBER69

PATEN69

Line

7,5

-0,8

7,5

72

10,5

0,01

-0,08

0,031378652

FERNA69

DEMAR69

Line

23,1

5,8

23,8

72

33,1

0,13

0,35

0,099574924

TIM69

TIM138

Transformer

-72,4

-15,2

73,9

187

39,9

0,06

2,66

TIM69

TIM138

Transformer

-72,4

-15,2

73,9

187

39,9

0,06

2,66

TIM69

HISKY69

Line

34,8

10,2

36,3

112

34,2

0,19

-6,11

0,151872678

TIM69

HANA69

Line

66,9

7,9

67,4

106

63,6

1,2

3,69

0,28198949

TIM69

PIE69

Line

20,1

5,7

20,9

82

25,5

0,09

0,09

0,087441845

RAY69

FERNA69

Line

45

9,3

46

82

56

0,68

1,47

0,192455735

RAY69

RAY138

Transformer

-93,4

-8,7

93,8

186,7

50,5

0,09

3,83

RAY69

GROSS69

Line

31,5

-3,1

31,7

72

44

0,39

0,7

0,132627104

ROBIN69

LAUF69

Line

-34,3

-4,6

34,6

82

42,9

0,41

0,82

0,144760183

ROBIN69

HANA69

Line

19

1,4

19,1

82

23,3

0,11

0,13

0,079910968

MORO138

TIM138

Line

-12,8

-2,6

13

233

5,6

0,01

-1,77

0,054389664

MORO138

LAUF138

Line

0,5

-2,4

2,4

233

-1,35

0,010041169

TIM345

TIM138

Transformer

117,1

36,7 122,7

250

49,1

0,14

8,94

TIM345

SLACK345

Line

-117,1 -36,7 122,7

597

20,6

0,16

-16,85

0,513354754

Hat ve transformatr bilgileri

BUS - 1

TIM138

BUS - 2

GERLM( BUS 1)

MORO138

RATED
CURRENT
(kA)
0,054389664

BARA

BARA

BARA

138,421

-19,89

138,247

BARA

X/R

-20,16

0,0048

0,0368

7,666

0,08085

6,963

AISI(BUS 1) GERLM(BUS 2) AISI(BUS 2)

TIM138

RAY138

0,17488369

138,421

-19,89

139,996

-18,09

0,01161

MORO138

LAUF138

0,010041169

138,247

-20,16

138,374

-20,18

0,00902

0,0571

6,330

LAUF138

BUCKY138

0,198313084

138,374

-20,18

139,139

-19,03

0,00735

0,04395

5,979

LAUF138

JO138

0,293285805

138,374

-20,18

141,379

-15,39

0,01868

0,1259

6,739

BUCKY138 SAVOY138

0,298724772

139,139

-19,03

139,557

-18,51

0,00225

0,0134

5,955

SAVOY138

JO138

0,417126887

139,557

-18,51

141,379

-15,39

0,0103

0,05681

5,515

RAY138

BOB138

0,35604311

139,996

-18,09

137,758

-20,45

0,00775

0,05244

6,766

SLACK138

RAY138

0,215885129

141,434

-16,09

139,996

-18,09

0,01028

0,07253

7,055

SLACK138

LYNN138

0,016316899

141,434

-16,09

141,229

-15,92

0,01243

0,07847

6,312

LYNN138

JO138

0,073635238

141,229

-15,92

141,379

-15,39

0,00771

0,0544

7,055

BOB138

BLT138

0,22216086

137,758

-20,45

138,211

-20,44

0,00204

0,00692

3,392

Proje kapsamnda kesici semekle sorumlu olduumuz 138kVluk baralar

2) Daha sonra 138kVluk bara ve hatlarda oluan hatalarda akacak hata

akmlarn buldum.
BARA SM

Single

Line-to-Line

3 Phase

Double

Line-to-ground (kA)

(kA)

Balanced (kA)

Line-to-Ground (kA)

TIM138

2,76412

10,1381

11,7584

1,56612

MORO138

2,33715

7,33425

8,46886

1,35562

RAY138

4,80423

12,9631

14,9685

2,86128

LAUF138

2,21644

9,68776

11,1865

1,23008

BUCKY138

1,9986

7,49064

8,64945

1,12982

JO138

2,28759

12,7361

14,7064

1,24004

SAVOY138

2,00495

7,80039

9,00711

1,12801

BOB138

9,63425

11,857

13,6912

7,42888

SLACK138

2,85959

9,09755

10,5049

1,6548

BLT138

11,2805

11,9566

13,8063

9,51976

LYNN138

2,19596

6,65622

7,68594

1,28093

138kVluk baralarda oluan hata akmlar

BARA SM

BARA SM

FROM

TO

TIM138

Single

Line-toLine

3 Phase

Double

(kA)

Balanced (kA)

MORO138

Line-toground(kA)
2,502

8,123

9,379

Line-toGround(kA)
1,443

TIM138

RAY138

3,205

8,121

9,377

1,932

MORO138

LAUF138

2,215

7,465

8,62

1,271

LAUF138

BUCKY138

2,058

7,834

9,046

1,161

LAUF138

JO138

1,933

6,521

7,53

1,109

BUCKY138

SAVOY138

1,998

7,592

8,767

1,127

SAVOY138

JO138

2,064

8,433

9,738

1,154

RAY138

BOB138

6,047

10,273

11,862

4,058

SLACK138

RAY138

3,325

8,265

9,544

2,013

SLACK138

LYNN138

2,372

6,604

7,625

1,404

LYNN138

JO138

2,196

8,026

9,268

1,245

BOB138

BLT138

10,37

11,843

13,675

8,344

138kVluk hatlar arasnda oluan hata (%50 konumda)

3) Daha sonra gerekli olan parametreler Power World Simulator yardmyla

toplandktan sonra New York: American National Standards Institute, 1972
tarafndan hazrlanm olan tablodan faydalanarak ve projenin banda
belirtilen kurallar dikkate alnarak kesici seeriz.
dentification
Projedeki baralarn nominal gerilimleri 138kV olduu iin kesicinin nominal gerilimi
138kV olmaldr.
Voltage
Sistemde baralarn gerilimi maksimum 141 kV civarnda olduu iin kesicinin
maksimum anma akm 145kV alnabilir.
Rated continuous current
Kesicini anma srekli alma akm sistemin alma akmndan en az %30 fazla
olmalyd. Buna gre;
Baralar arasnda srekli alma
akmlar (kA)
TIM138

MORO138

0,054389664

TIM138

RAY138

0,17488369

MORO138

LAUF138

0,010041169

LAUF138
LAUF138

BUCKY138 0,198313084
JO138

0,293285805

BUCKY138 SAVOY138

0,298724772

SAVOY138

JO138

0,417126887

RAY138

BOB138

0,35604311

SLACK138

RAY138

0,215885129

SLACK138

LYNN138

0,016316899

LYNN138

JO138

0,073635238

BOB138

BLT138

0,22216086

% 30 fazlas
(kA)
0,070706563
0,227348797
0,01305352
0,257807009
0,381271547
0,388342204
0,542264953
0,462856043
0,280650668
0,021211969
0,095725809
0,288809118

Rated short circuit current

Yukardaki admlarda hatlarda ve baralarda oluabilecek hata akmlar hesapland.
X/R oranlar da bulunmutur. Btn hatlarda R/X oranlar 15 az olduu iin hata
akmnn, kesicinin kesme kapasitenin %80ninden kk olmas gerekmiyor.
138kVluk kesicilerin anma ksa devre akmlar, bizim sistemimizdeki hata akmlarn
rahatlkla tamaktadr.

TIM138

11,7584

MORO138

8,46886

RAY138

14,9685

LAUF138

11,1865

BUCKY138

8,64945

JO138

14,7064

SAVOY138

9,00711

BOB138

13,6912

SLACK138

10,5049

BLT138

13,8063

LYNN138

7,68594

Baralarda oluacak max hata akmlar

TIM138

MORO138

9,379

TIM138

RAY138

9,377

MORO138

LAUF138

8,62

LAUF138

BUCKY138

9,046

LAUF138

JO138

7,53

BUCKY138 SAVOY138

8,767

SAVOY138

JO138

9,738

RAY138

BOB138

11,862

SLACK138

RAY138

9,544

SLACK138

LYNN138

7,625

LYNN138

JO138

9,268

BOB138

BLT138

13,675

Baralar arasnda hatlarda oluabilecek max hata akmlar

BUS - 1

BUS - 2

X/R

TIM138

MORO138

0,0048

0,0368

7,666667

TIM138

RAY138

0,01161

0,08085 6,963824

MORO138

LAUF138

0,00902

0,0571

LAUF138
LAUF138

BUCKY138 0,00735
JO138

6,330377

0,04395 5,979592

0,01868

0,1259

6,739829

BUCKY138 SAVOY138 0,00225

0,0134

5,955556

SAVOY138

JO138

0,0103

0,05681 5,515534

RAY138

BOB138

0,00775

0,05244 6,766452

SLACK138

RAY138

0,01028

0,07253 7,055447

SLACK138

LYNN138

0,01243

0,07847 6,312953

LYNN138

JO138

0,00771

0,0544

BOB138

BLT138

0,00204

0,00692 3,392157

Hatlarn X/R oranlar

7,055772

 Sonu olarak tm istenen veriler toplanmtr. imdi tablodan uygun olan

kesicileri seeriz.

Nominal

rated

rated

rated

voltage range continuous

short

max

max

circuit

voltage

interrupting

closing
and
latching

capability

capability

voltage

max

class

voltage

facktor (K)

current

138

145

1200

20

145

20

32

138

145

1600

40

145

40

64

138

145

2000

40

145

40

64

138

145

2000

63

145

63

101

138

145

2000

80

145

80

128

138

145

3000

40

145

40

64

138

145

3000

63

145

63

101

138

145

3000

80

145

80

128

current divided by K

aretli olan kesici proje dahilindeki tm baralara uygun bir kesicidir.