Professional Documents
Culture Documents
Chuong#1 New
Chuong#1 New
1
19 19 19 1,82 1,82 1,82 0,454 0,454 0,454
2
485 485 485 285 285 285 143 143 143
V d: Theo LPL I, xung st (+) u tin c hm xung:
( )
10
10
/ 19
200
exp( )
0, 93 1 ( / 19) 485
t
t
i
t
=
+
b. Dng sng xung dng c st di:
H12- Dng sng xung dng c st di (Ngun Annex A, I EC 62305-1:2010)
T
long
: thi gian xung; Q
long
: in tch
c st di
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 20
C st di c th xem nh mt dng sng ch nht, vi dng trung bnh I v di thi gian T
long
.
Tham kho Ph lc A.4 ta c cc tham s tng ng ca cc xung dng c st di theo cc Mc
chng st LPL II, III, v IV.
Bng 7- Tham s xung dng c st di theo cc LPL
(Trch Ph lc A.4 Theo Table 3, I EC 62305-1:2010)
Tham s dng st LPL I LPL II LPL III LPL IV
in tch c st di Q
long
(C) 200 150 100 100
Tham s thi gian T
long
(s) 0,5
VI. XC NH NHNG THAM S DNG ST:
1. nh ngha y cc tham s dng st:
nghin cu y cc tc dng ph hy ca dng st, ngi ta nh ngha y cc tham s
ca dng st:
Dng nh I (kA): gi tr ti a ca dng in st.
in tch tia st Q
flash
(C): gi tr tch phn thi gian ca dng st trong ton b thi gian tia st.
in tch c st ngn Q
short
(c): gi tr tch phn thi gian ca dng st trong thi gian xung ca c st
ngn.
Nng lng ring W/R (kJ/): gi tr tch phn thi gian ca bnh phng dng st trong ton b
thi gian tia st.
dc trung bnh (sn trc ca xung dng c st ngn)di/dt (kA/s): tc trung bnh bin thin
dng trong thi gian sn trc T
1
ca xung dng c st ngn.
in tch c st di Q
long
(C): gi tr tch phn thi gian ca dng st trong thi gian xung ca c st
di.
Thi gian c st di T
long
(s): thi gian xung ca c st di.
Thi gian sn trc T
1
(s): tham s o xc nh bng 1,25 ln khong thi gian gia nhng thi
im gi tr xung dng bng 10% v 90% tr s nh.
Thi gian c st (s): thi gian xung ca c st ngn.
Thi khong st (ms): tng thi gian xung ca chui nhiu c st m.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 21
Tng thi gian tia st (ms): tng thi gian ca bin c tia st.
C th xem cc gi tr thng k, tham s thng k v phn b tn s tch ly ca cc tham s dng
st trong cc Ph lc A.1, A.2, A.3, v A.5.
2. Xc nh tham s dng st ti a cho LPL I:
a- Tham s ca xung dng u tin:
Ta bit xc sut xy ra tia st m l 90%, trong khi xc xut xy ra tia st dng ch c 10%. Do
tr s 1% trong phn b tn s tch ly ca mt tham s c st m:
1% x 90% = 0,9% ~ 1%
c so snh vi tr s 10% trong phn b tn s tch ly ca cng mt tham s ca c st dng:
10% x 10% = 1%
xc nh tr s max ca tham s dng st trong b tham s ca Mc chng st LPL.
Xem th phn b tn s tch ly cc tham s dng st ca Mc chng st LPL I trong Ph lc
A.5. So snh cc gi tr 10% trn cc ng 3,5,8,11 vi gi tr 1% trn cc ng 1AB, 4, 6, 9, ta
thy cc tham s I, Q
flash
, Q
short
, v W/R ca c st dng ln hn, do c chn lm tham s cho
LPL I:
I = 200 kA
Q
flash
= 300 C
Q
short
= 100 C
W/R = 10 MJ/.
Ngoi ra, xem gi tr 10% trn ng 14, ta c: di/dt = 20 kA/s.
Gi tr ny, mc d khng c chn lm tham s tiu biu cho LPL, nhng c dng tnh
tham s khc ca c st dng.
T cc tham s c bn trn ca c st dng, ta c th suy ra cc tham s khc ca n:
Thi gian sn trc c st dng:
T
1
= I / di/dt = 200 / 20
Suy ra: T
1
= 10 s
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 22
Theo phng trnh dng sng (1) xung dng c st ngn, ta c dng sng ca xung dng c st
dng u tin:
10
10
200 ( / 19)
exp( )
0, 93 1 ( / 19) 485
t t
i
t
=
+
(2)
T (2), ta c gn ng:
Q
short
= (1/0,7) I.T
2
(3)
V:
W/R = (1/2) x (1/0,7)I
2
.T
2
(4)
Vi I = 200 (kA) : dng nh ca LPL I.
T (3) v (4), ta d dng suy ra : T
2
= 350 s
Vy tham s thi gian ca c st dng l: T
1
/T
2
= 10/350 s.
Tuy nhin vi c st dng T
1
t quan trng hn.
b. Tham s ca c st di:
i vi c st di, ta c th tnh gn ng t tham s c bn ca c st dng:
Q
long
= Q
flash
Q
short
(5)
Suy ra vi LPL I: Q
long
= 200C
Xem Ph lc A.2, thi gian c st di T
long
c c tnh: T
long
= 0,5 ms.
c- Tham s ca xung m u tin:
Xem th phn b tn s tch ly trong Ph lc A.5, so snh gi tr 1% trn ng 12 vi gi tr
10% trn ng 14, ta thy tham s di/dt, ca c st m ln hn so vi c st dng:
di/dt = 100 kA/s.
ng thi xem trn ng 1, ta c: I = 100kA.
Suy ra: T
1
= I / di/dt = 100 / 100 = 1s.
T phng trnh (1) v Bng 6, ngi ta cng tnh c T
2
= 200s.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 23
Vy tham s thi gian ca c st m l: T
1
/T
2
= 1/200 s.
Tuy nhin vi c st m, T
2
t quan trng hn.
d- Tham s ca xung m k tip:
Trn th phn b tn s tch ly trong Ph lc A.5, xem gi tr 10% trn ng 15 ta thy tham s
di/dt ca c st m k tip ln nht:
di/dt = 200 kA/s.
Do gi tr ny c chn lm tham s tiu biu cho LPL I.
ng thi xem trn ng 2, ta c: I = 50kA
Suy ra: T
1
= I / di/dt = 50 / 200 = 0,25 s.
Tng t nh trn, ngi ta cng tnh c T
2
= 100s.
Vy tham s thi gian ca c st m k tip l:
T
1
/T
2
= 0,25/100 s.
Tuy nhin vi c st m k tip, T
2
t quan trng hn.
e. Tng kt cc tham s max cho Mc chng st LPL I:
Cc tham s khc nghit nht trong nhng thnh phn tia st va kho st to thnh b tham s ca
mc chng st LPL I:
Bng 8 Tham s dng st ti a cho mc chng st LPL I (Trch Ph lc A.1 Theo Table A.1,
Annex A, I EC 62305-1:2010)
Tham s K hiu n v Gi tr
xc nh
Loi xung st ng
ph.b
tch ly
Dng nh I kA 50 xung(-)k tip 2
200 xung(+)u tin 3
in tch tia st Q
flash
C 300 tia (+) 5
in tch c st ngn Q
short
C 100 xung (+) u tin
n
8
Nng lng ring W/R kJ/ 10.000 xung(+)u tin 11
dc trung bnh di/dt kA/s 20 xung(+)u tin 14
200 Xung (-) k tip 15
in tch c st di Q
long
C 200 C st di
Thi gian c st di T
long
ms 0,5 C st di
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 24
3. Xc nh tham s dng st ti a cho cc mc chng st LPL:
Xem t l dng nh ca cc mc chng st LPL l k(%). Ta c t l k nh sau (theo 8.2, IEC
62305-1:2010):
Bng 9- T l dng nh ca cc mc chng st
LPL I LPL II LPL III LPL IV
Dng nh I (kA) 200 150 100 100
T s k (%) 100 75 50 50
Theo Bng 3 trong Ph lc A.4, ta thy cc tham dng st ca cc LPL II, III, v IV c th suy trc
tip t cc tham s dng st ca LPL I theo nguyn tc t s so snh k v k
2
. Cc tham s I, Q, di/dt
theo k; tham s W/R theo k
2
; cn cc tham s thi gian th khng i.
Bng 10- Tham s dng st ti a ca cc mc chng st LPL
(Trch Ph lc A.4 Theo Table 3, I EC 62305-1:2010)
Tham s K hiu n v T s
l snh
LPL I LPL II LPL III LPL IV
Dng nh I kA k 200 150 100 100
in tch c st ngn Q
short
C k 100 75 50
Nng lng ring W/R kJ/ k
2
10.000 5.600 2.500 2.500
dc trung bnh di/dt kA/s k 200 150 100 100
in tch c st di Q
long
C k 200 150 100 100
in tch tia st Q
flash
C k 300 225 150 150
3. Xc nh tham s ti thiu ca dng st:
Tham s dng nh st ti thiu c chng minh c lin quan n bn knh qu cu ln.
Qu cu ln l m hnh in-hnh hc (electro-geometric model) ca tia st. Bn knh r ca n chnh
l khong phng in cui cng (final jump distance) ca tia st. Mt nhm ca Hi cc K s in
v in t (Hoa K) IEEE chng minh mi qua h gia bn knh qu cu ln v dng st min:
0,65
min
10 r I =
(6)
Trong : r (m): bn knh qu cu ln; I
min
(A) : dng st min tng ng vi mc chng st LPL.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 25
Mi quan h dng st min cc tham s khc c m t trong Bng 11.
Xem phng php qu cn ln trong Phn II, Chng III v trong tiu chun IEC 62305-3:2010.
Bng 11 Quan h dng st min vi tham s khc
LPL I II III IV
Dng st min I
min
(kA) 3 5 10 16
Xc sut hiu qu thu st P(%) 99 97 91 84
Bn knh qu cu ln r (m) 20 30 45 60
VII. TC DNG VT L PH HY CA DNG ST LN NHNG
THNH PHN CHNG ST:
1. Khi nim v tc dng ph hy ca st:
Cc tc dng vt l ph hy ca dng st c lin quan n nhng tham s khc nhau nh sau:
- Ph hy c hc ca dng st lin quan n cc tham s dng nh I v nng lng ring W/R.
- Ph hy nhit in tr ca dng st lin quan n tham s nng lng ring W/R.
- Ph hy nhit h quang ca dng st lin quan n tham s in tch Q.
- Qu in p v phng in nguy him to nn bi ghp in cm th lin quan n tham s dc
trung bnh di/dt ca sn trc dng st.
2. Hiu ng nhit ca dng st:
a. Hiu ng nhit in tr:
Hiu ng nhit in tr xy ra khi mt phn ng k ca dng in st chy qua mt dng dn, l
mt thnh phn ca h thng chng st hoc ca kt cu cng trnh.
Tit din nh nht ca ng dn phi ln chng li hin tng qu nhit ca ng dn
n mc gy nguy him lm chy vt liu ln cn.
Cng sut tc thi tiu tn thnh nhit trong ng dn c in tr R:
2
( ) ( ). P t i t R = (7a)
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 26
Nng lng nhit pht ra trong thi gian xung:
2
. ( ). W R i t dt =
}
(7b)
V thi gian tia st qu ngn, nn nng lng nhit khng truyn ra mi trng xung quanh c,
m c hp th hon ton bi ng dn v tng nhit ca n ln. chnh l qu trnh on
nhit.
tng nhit ca ng dn c gi tr cho bi phng trnh:
0 2
. .
1
exp 1
. .
o
w
W
R
q C
o
u u
o
( | |
( |
=
( |
( |
(
\ .
(8)
Trong :
0
u u (K) : tng nhit ca ng dn;
o (1/K) : h s nhit in tr ca kim loi ng dn;
W/R (J/) : nng lng ring ca xung dng;
0
(m) : in tr sut ca ng dn ti nhit mi trng;
q (m
2
) : tit din ca ng dn;
(kg/m
3
) : trng lng ring ca kim loi ng dn;
C
w
(J/kg.K) : nhit dung ca kim loi ng dn.
Vi cc h s ca kim loi theo bng sau y :
Bng 12- Cc h s ca kim loi (Theo Table D.2, Annex D, I EC 62305-1:2010)
H s K hiu
(n v)
Vt liu
Nhm Thp mm ng Thp
khng r
a
in tr sut
0
(m) 29x10
-9
120x10
-9
17,8x10
-9
700x10
-9
H s nhit in tr (1/K) 4x10
-3
6,5x10
-3
3,92x10
-3
0,8x10
-3
Trng lng ring (kg/m
3
) 2.700 7.700 8.920 8.000
Nhit nng chy
s
(
o
C) 658 1530 1080 1500
n nhit nng chy C
s
(J/kg) 397x10
3
272x10
3
209x10
3
-
Nhit dung C
w
(J/kg.K) 908 469 385 500
a
Khong phi t
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 27
V d: Mt h thng chng st ngoi c thit k theo LPC I, c 1 dy xung bng ng, tit din
50mm2. Gi s ton b dng st chy xung t trn dy xung ny. Cho bit nhit ca mi
trng trong nm c th ln n 35oC. Hi trong tnh trng kht khe nht, nhit mi dy xung c
th bng bao nhiu khi ang dn st.
Gii: theo (8), ta c:
0 2
. .
1
exp 1
. .
o
w
W
R
q C
o
u u
o
( | |
( |
=
( |
( |
(
\ .
6 3 9
3 6 2
1 10 10 3, 92 10 17,8 10
35 [exp( ) 1]
3, 92 10 (50 10 ) 8920 385
u
=
= 21,6
0
~ 22
0
Suy ra: = 22 + 35 = 57
o
.
Ta c th lp bng tng nhit ca cc dy dn kim loi khc nhau vi tit din thng dng,
theo nng lng ring W/R (ph thuc LPL) theo bng sau:
Bng 13- tng nhit ca nhng dy dn kim loi khc nhau (Theo Table D.3, Annex D,
I EC 62305-1:2010)
Tit din (mm
2
) Vt liu
Nhm Thp mm ng Thp khng r
a
W/R (MJ/) W/R (MJ/) W/R (MJ/) W/R (MJ/)
2,5 5,6 10 2,5 5,6 10 2,5 5,6 10 2,5 5,6 10
4 - - - - - - - - - - - -
10 564 - - - - - 169 542 - - - -
16 146 454 - 1120 - - 56 143 309 - - -
25 52 132 283 211 913 - 22 51 98 940 - -
50 12 28 52 37 96 211 5 12 22 190 460 940
100 3 7 12 9 20 37 1 3 5 45 100 190
a
Khong phi t
b. Thit hi nhit ti im chm:
Thit hi nhit ti im chm tia st c kho st nhng thnh phn ca h thng chng st c
hnh thnh h quang, v d: h thng cc thu st, khe phng in,v.v
Ti vng chn h quang, mt nhit lng rt ln pht sinh trn b mt kim loi, khng kp dn
truyn vo trong kim loi, m lm cho mt phn nh kim loi chy v bc hi ngay ti ch.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 28
cho n gin, ngi ta dng m hnh in p ri a-nt hay ca-tt. M hnh ny c bit thch hp
i vi tm kim loi mng.
Nng lng hp th ti chn h quang do in p ri a-nt hay ca-tt :
, ,
0 0
( ). ( ). ( ).
a c a c
W u t i t dt u i t dt
= =
} }
(9)
Th tch kim loi ti chn h quang b nng chy l:
,
.
1
.
( )
a c
w s u s
u Q
V
C C u u
=
+
(10)
Trong :
V (m
3
) : th tch kim loi b nng chy ;
, a c
u (V) : in p ri a-nt hay ca-tt (l mt hng s);
Q (C) : in tch ca dng st;
(kg/m
3
) : trng lng ring ca kim loi;
w
C (J/kgK) : nhit dung ca kim loi;
s
u (
o
C) : nhit nng chy ca kim loi;
u
u (
o
C) : nhit mi trng;
s
C (J/kg) : n nhit nng chy ca kim loi.
V d: Mt h thng chng st ngoi c thit k theo LPC I, c mi kim loi lm bng tn thp m
dy 1 mm. Hi nu c tia st nh trc tip vo mi kim loi ny, th mi c th thng mt l din
tch bao nhiu? Cho bit in p ri anod-cathode vo c 30V.
Gii: Theo cng thc (10), th tch tn thp ti chn h quang c th nng chy bc hi l:
,
.
1
.
( )
a c
w s u s
u Q
V
C C u u
=
+
6 3
3
30 200 1
1,1 10
8920 385 (1080 35) 209 10
m
=
+
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 29
Suy ra din tch mi b thng:
6
3 2 2
3
1,1 10
1,1 10 11
1 10
S m cm
= = =
3. Hiu ng c ca dng st:
Hiu ng c ca dng st ph thuc vo bin ca n, thi
gian tc dng, v c tnh n hi v dng hnh hc ca cu
trc c chu tc dng. Hiu ng c cn ph thuc vo nhng
lc ma st tc ng gia cc b phn ca h thng chng st.
Hiu ng c gm c lc in t v sng xung kch. Tuy sng
xung kch nh hng nhiu n cc phn t ln cn, nhng
nh hng khng ng k ln cc phn kim loi ca h thng
chng st.
n gin m hnh, ta kho st lc in t gia hai ng dn kim loi (c th l 2 dy xung)
song song vi nhau mt di l(m), cch nhau khong cch d(m), cng dn mt dng st I(A), t
trong khng kh:
2 7 2 0
( ) ( ) 2 10 ( )
2
l l
F t i t i t
d d
= = (11)
Trong :
F(t) (N) : lc in t gia 2 dy;
i(t) (A) : dng in trn mi dy;
0
: t thm ca chn khng (gn bng ca khng kh);
l (m) : di mch song song;
d (m) : khong cch gia 2 dy.
V d: Mt h thng chng st ngoi c thit k theo LPC I, c 2 dy xung di 10m, t cch
nhau mt khong cch 1m. Hi lc in t mnh nht c th pht sinh gia 2 dy l bao nhiu?
Dng st cc i ca LPL I l 200kA; mi dy xung dn mt dng ti a l 100kA.
Theo cng thc (10):
7 3 2
10
2 10 (100 10 ) 80.000 80
1
F N kN
= = =
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 30
Mt m hnh khc, xem mt dy xung dn dng 100kA to
thnh mt gc vung, vi mt kp ni gia 2 phn ri ca
dy c t cch gc dy mt khong a. Lc in t tc
ng ln cc phn ca vng gc dy c m t theo cc
hnh bn:
(Trch I EC 62305-1:2010)
Nhn xt: xem cc v tr mi ni cch gc dy 5cm; 10cm; v 20cm, lc ko st tng ng ti mi
ni nh sau:
a (cm) 5 10 20
F (kN) 20 10 5
4. Tham s th nghim p dng cho cc thnh phn ca h thng chng st:
tnh ton ng sut cho cc thnh phn ca h thng chng st, ngi ta p dng cc tham s th
nghim theo Bng D.1, Ph Lc D, tiu chun IEC 62305-1
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 31
Bng 14 Tm tt nhng tham s him ha ca st c xem xt tnh ton nhng gi tr
th nghim cho nhng thnh phn ca h thng chng st (LPS) i vi nhng mc chng st
LPL khc nhau
(Theo Table D.1, Annex D, I EC 62305-1:2010)
Thnh phn Vn chnh Tham s him ha ca st Ghi ch
Cc thu st n mn ti im
chm (v.d. tm kim
loi mng)
LPL Q
long
(C)
T (s)
I
II
III-IV
200
150
100
<1s (p
dng trong
tia n)
Cc thu st v
dy xung
Nung nng nhit
in tr
LPL W/R
(kJ/)
T (s) nh c vi
IEC 62305-3
I
II
III-IV
10.000
5.600
2.500
p dng
trong mt
cu hnh
on nhit
Hiu ng c LPL I (kA) W/R (kJ/)
I
II
III-IV
200
150
100
10.000
5.600
2.500
Thnh phn kt
ni
Nhng hiu ng kt
hp (c, nhit, h
quang)
LPL I (kA) W/R (kJ/) T(s)
I
II
III-IV
200
150
100
10.000
5.600
2.500
<2ms (p
dng I v
W/R trong
mt xung
n
in cc dt n mn ti im
chm.
LPL Q
long
(C)
T (s) nh c theo
cc tnh cht
c/ha (n
mn,)
I
II
III-IV
200
150
100
<1s (p
dng trong
tia n)
SPD cha khe
phng in
Nhng hiu ng kt
hp (c, nhit, h
quang)
LPL I (kA) Q
short
(C) W/R
(kJ/)
di/dt
(kA/s)
p dng I,
W/R v Q
short
trong mt
xung n
(thi gian
xung T
<2ms); p
dng di/dt
trong mt
xung ring
I
II
III-IV
200
150
100
100
75
50
10.000
5.600
2.500
200
150
100
SPD cha khi
in tr oxit-
kim loi
Hiu ng nng lng
(qu ti)
LPL Q
short
(C)
C hai tnh
cht cn phi
kim tra
Cn xem xt
nhng th
nghim ring.
I
II
III-IV
100
75
50
Hiu ng tnh in LPL I (kA) T (s)
I
II
III-IV
200
150
100
<1s (p
dng trong
tia n)
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 32
VIII. XUNG T BIN DO ST TI NHNG IM CA H THNG
LP T:
1.i cng:
Xung t bin ny sinh do dng st ring phn hay hiu ng cm ng vo nhng mch vng ca h
thng lp t. nh c nhng ng dn, SPD v nhng thnh phn h thng chng st khc, c
lin quan n dng xung st, ngi ta phi xc nh c him ha do cc dng xung t bin ny
gy ra ti cc im khc nhau ca h thng lp t. Him ha ny phi nh hn mc chu xung ca
cc thnh phn trong h thng chng st v cc SPD.
2.Nhng xung t bin do tia st nh vo cng trnh ( ngun S1):
Khi dn xung t dng st c chia gia h thng in cc t, nhng b phn dn in bn ngoi
v nhng ng dy, bng cch trc tip hay qua nhng SPD.
Dng in st ring phn trong mi b phn dn in bn ngoi hay ng dy c tnh:
I
F
= k
e
x I (12)
Trong :
I
F
(kA) : dng in st ring phn; k
e
: h s chia dng;
I (kA) : dng in st ton phn (dng nh tng ng vi LPL).
Vi b phn dn in bn ngoi hay ng dy c chn ngm, h s chia dng c tnh:
1
1 1 2
2
( )
e
Z
k
Z
Z Z n n
Z
=
+ +
(13)
Vi b phn dn in bn ngoi hay ng dy c lp t trn khng, h s chia dng c tnh:
2
2 2 1
1
( )
e
Z
k
Z
Z Z n n
Z
=
+ +
(14)
Trong :
n
1
: tng s b phn dn in bn ngoi v ng dy chn ngm;
n
2
: tng s b phn dn in bn ngoi v ng dy lp t trn khng;
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 33
Z () : tng tr ni t quy c ca h thng in cc t, xem Bng 15 (Theo Table E.1, Annex E,
IEC 62305-1:2010);
Z
1
: tng tr ni t quy c ca b phn bn ngoi hay ng dy chn ngm xem Bng 15
(Theo Table E.1, Annex E, IEC 62305-1:2010);
Z
2
: in tr ni t ni ca b tr ni t ni vo ng dy lp t trn khng. Nu khng bit
gi tr in tr ni t ti im ni t ca ng dy, c th dng gi tr Z1 trong Bng Bng
15 (Theo Table E.1, Annex E, IEC 62305-1:2010). in tr sut ca t ly ti im ni t
ca ng dy.
Bng 15 Tng tr ni t quy c Z v Z
1
theo in tr sut ca t
(Theo Table E.1, Annex E, IEC 62305-1:2010)
(m) Z
1
() Tng tr ni t quy c lin quan vi loi h thng chng
st LPS
b
I II III - IV
100
200
500
1.000
2.000
3.000
8
11
16
22
28
35
4
6
10
10
10
10
4
6
10
15
15
15
4
6
10
20
40
60
GHI CH: Gi tr bo co trong bng ny tham kho tng tr ni t quy c ca mt rut dn chn ngm
di iu kin xung (10/350s).
a
Gi tr tng ng vi vi chiu di ca nhng b phn bn ngoi hn 100m. Vi chiu di <100m trong t
c in tr sut cao (> 500m), gi tr Z1 c th gp i.
b
H thng ni t ph hp vi iu 5.4 ca IEC 62305-3:2010.
Gi s gn ng, cho: Z = Z1 = Z2
Khi mt na dng st s chy vo h thng in cc t, v phn cn li s chia u cho (n1+n2)
b phn dn in ngoi v ng dy. T (13) v (14) ta c:
1 2
0, 5
( )
e
k
n n
=
+
(15)
Khi khng c che chn, v khng c nh tuyn trong ng lun kim loi, nu ng dy (v d
dy in, dy vin thng,..) vo cng trnh l c n rut dn, th mi rut dn s c mt dng st
ring phn theo h s chia dng:
'
'
e
e
k
k
n
= (16)
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 34
Khi c che chn v c ni lin kt ti ng vo cng trnh, nu ng dy c n rut dn, th mi
rut dn s c mt dng st ring phn theo h s chia dng:
'
'
( )
e s
e
s c
k R
k
n R R
=
+
(17)
Vi: R
S
() : in tr mi n v chiu di ca v che chn; R
C
() : in tr mi n v chiu di
ca 1 rut dn bn trong.
Tht ra nhng nghin cu cho thy cn c nhng yu t nh hng n h s chia dng v dng ca
dng st ring phn nh sau:
- T s in cm vi in tr L/R. T s ny thay i theo chiu di cp;
- Khc bit tng tr gia dy trung tnh v dy pha, do dy trung tnh c th nh hn, hoc do
phng thc ni t.
V d: Dy trung tnh trong ni t kiu MEN c tng tr nh hn, n s gnh 50%, cn li mi dy
pha ch chia s 17% dng xung t bin. Vi dy trung tnh v cc dy pha c tng tr bng nhau,
mi dy s chia s 25% dng xung t bin.
- Nhng tng tr ca my bin p khc nhau c th nh hng n vic chia s dng in (tuy
nhin hiu ng ny s khng ng k nu MBA c cc SPD ni qua tng tr ca n).
- Mi quan h gia in tr ni t quy c ca my bin p v nhng phn t trn ti cng
nh hng n h s chia dng (tng tr bin p cng nh th dng xung st chy vo h
thng h th cng nhiu).
- Nhng h s dng song song gy nn st gim tng tr hiu dng ca h thng h th c th
lm tng dng st vo h thng h th.
3.Nhng xung t bin lin quan n ng dy kt ni vi cng trnh (ngun S3 v S4):
Vi nhng tia st nh vo ng dy kt ni vi cng trnh (ngun S3), dng in st s phn chia
theo 2 pha ca ng dy v mt phn nh xuyn qua cch in ca n.
Vi nhng tia st nh gn ng dy (ngun S4), xung t bin c nng lng nh hn nhiu so
vi nhng xung t bin do st nh vo ng dy.
Qu dng xung k vng I
imp
, lin quan n LPL c cho trong Bng 16 v 17 (theo Table E.2 v
E.3, Annex E, IEC 62305-1:2010).
Vic chn la dng xung phi cn c theo Bng 16 (Table E.2) i vi h thng h th, v phi theo
Bng 17 (Table E.3) i vi h thng vin thng.
i vi nhng ng dy c che chn, gi tr qu dng xung trong Bng 16 v 17 (Table E.2 v
E.3) c th gim theo t l 0,5.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 35
Bng 16 Qu dng xung k vng do nhng tia st trn h thng h th
(Theo Table E.2, Annex E, I EC 62305-1:2010)
LPL (LPC) H thng h th
Tia st S3 v S4 Tia st S2 Tia st S1
Tia st S3
b
Dng xung 10/350 s
(kA)
Tia st S4
c
Dng xung 8/20 s
(kA)
Tia st S2
d
Dng xung 8/20 s
(kA)
Tia st S1
d
Dng xung 8/20 s
(kA)
III - IV 5 2.5 0.1 5
II 7.5 3.75 0.15 7.5
I 10 5 0.2 10
GHI CH: Tt c tng ng vi dng xung trn mi rut dn ng dy.
a- Tuyn ca ng dn vng v khong cch n dng gy cm ng nh hng n qu dng xung k vng.
Gi tr trong Bng E.2 tng ng vi nhng ng dn vng khng c che chn, c ngn mch, vi
nhng nh tuyn khc nhau trong mt ta nh rng (din tch mch vng vo c 50m2, chiu rng 5m),
cch tng cng trnh 1m, bn trong mt cng trnh hay ta nh khng c che chn, vi LPS (kc=0,5). Vi
nhng c tnh ca mch vng v cng trnh khc hn, gi tr ny phi c nhn cho nhng h s Ks1, Ks2,
Ks3 ( Xem mc 8.4 IEC 62305-2:2010).
b- Gi tr tng ng vi trng hp tia st nh trng u cui (gn h tiu th in) ca ng dy 3 pha.
c- Gi tr tng ng vi cp treo, vi cp chn gi tr c th bng mt na.
d- in cm v in tr mch vng nh hng n dng ca dng in cm ng. Nu in tr mch vng
khng ng k, nn p dng dng 10/350s. y l trng hp SPD loi chuyn mch c lp vo mch
chu cm ng.
Bng 17 Qu dng xung k vng do nhng tia st trn h thng vin thng
(Theo Table E.3, Annex E, I EC 62305-1:2010)
LPL (LPC) H thng vin thng
Tia st S3 v S4 Tia st S2 Tia st S1
Tia st S3
c
Dng xung 10/350 s
(kA)
Tia st S4
d
Dng xung 8/20 s
(kA)
Tia st S2
Dng xung 8/20 s
(kA)
Tia st S1
Dng xung 8/20 s
(kA)
III - IV 1 0,035 0,1 5
II 1,5 0,085 0,15 7,5
I 2 0,160 0,2 10
GHI CH: Tt c tng ng vi dng xung trn mi rut dn ng dy.
a- Tham kho khuyn ngh K67 ca ITU-T c thm thng tin.
b- Tuyn ca ng dn vng v khong cch n dng gy cm ng nh hng n qu dng xung k vng.
Gi tr trong Bng E.2 tng ng vi nhng ng dn vng khng c che chn, c ngn mch, vi
nhng nh tuyn khc nhau trong mt ta nh rng (din tch mch vng vo c 50m2, chiu rng 5m),
cch tng cng trnh 1m, bn trong mt cng trnh hay ta nh khng c che chn, vi LPS (kc=0,5). Vi
nhng c tnh ca mch vng v cng trnh khc hn, gi tr ny phi c nhn cho nhng h s Ks1, Ks2,
Ks3 ( Xem mc 8.4 IEC 62305-2:2010).
c- Gi tr tng ng vi ng dy khng che chn c nhiu i dy. i vi mi dy xung khng che chn,
gi tr c th 5 ln cao hn.
d- Gi tr tng ng vi ng dy cp treo khng che chn. Vi nhng ng dy cp chn, gi tr c th
bng mt na.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 36
GHI CH: ngi ta thng gi s rng in tr che chn ca cp gn bng in tr ca tt c rut cp
ghp song song.
4. Nhng xung t bin do hiu ng cm ng (ngun S1 v S2):
Nhng xung t bin do hiu ng cm ng t trng, sinh ra t nhng tia st gn (ngun S2)hay
t nhng dng st chy vo h thng chng st ngoi hay che chn khng gian ca LPZ 1 (ngun
S1) c mt dng in hnh dng 8/20 s.
Nhng xung 65t bin ny c th xem nh gn hay ngay ti d9a62u cc ca thit b bn trong
LPZ1 v ti bin LPZ1/2.
Bn trong mt LPZ 1 khng c che chn ( ngha l ch c bo v bi mt h thng chng st ngoi
theo IEC 62305-3:2010 vi rng li ln hn 5m), nhng xung t bin c dng tng i cao
do hiu ng cm ng t t trng cha b suy gim. Qu dng k vng, tng ng vi mt mc thu
st LPL c cho trong Bng 16 v 17 (Table E.2 v E.3).
Bn trong nhng LPZ vi che chn khng gian (yu cu rng li < 5m theo Annex A, IEC
62305-4:2010), s pht sinh xung t bin do hiu ng cm ng ca t trng b suy gim mnh,
nn qu dng xung t bin thp hn nhiu so vi trong LPZ1.
5. Nhng thng tin lin quan n SPD:
Vic la chn s dng cc Kh c bo v xung t bin SPD theo kh nng khng xung ca chng.
Vi h thng lp t in, tham kho IEC 61643-1; vi h thng lp t vin thng, tham kho IEC
61643-21.
Cn phi c SPD ti nhng v tr lp t sau:
a- Ti ng vo ca ng dy i vo cng trnh: ti bin ca LPZ1, ngha l ti t in chnh:
- SPD th nghim vi dng Iimp ( xung dng dng sng 10/350 s), ngha l SPD th nghim
theo Class I;
- SPD th nghim vi dng In (xung dng dng sng 8/20 s); ngha l SPD th nghim theo
Class II.
b- Gn vi thit b cn bo v : ti bin ca LPZ2 v cao hn, ngha l ti t phn phi th cp
hay ti cm in:
- SPD th nghim vi dng Iimp ( xung dng dng sng 10/350 s), ngha l SPD th nghim
theo Class I;
- SPD th nghim vi dng In (xung dng dng sng 8/20 s); ngha l SPD th nghim theo
Class II.
- SPD th nghim vi sng t hp (xung dng dng sng 8/20 s); ngha l SPD th nghim
theo Class III.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 37
Tham s
Gi tr xc nh
cho LPL I
ng trong
Fig.A.5
95 % 50 % 5 %
I (kA)
a a
b
1A+1B
11,8 28,6
b
250
FLASH (
C)
Tia st (-)
350 Tia st (+)
S HORT
(C)
0,22 0,95
150
/R
550
0,55
10 000 15 000
m ax
24,3
b
39,9 161,5
b
di/dt
30%/90 %
20,1
98,5
b
LONG
(C)
C st di
T
LONG
(s)
C st di
Thi gian sn
trc (ms)
0,22 equent negative short
200
Thi gia c st
200
140 equent negative short
2 000
)
150
)
0,15 1 100 Tia st m (tt c)
900
Tia st m (khng c
c n)
500
a
I = 4 kA v I = 20 kA tng ng vi xc sut 98 % v 80 %, .
b
Tham s v gi tr lin quan c bo co trong tra No. 69.
---oooOOOooo---
PH LC A.1
Bng A.1 Gi tr ghi bng ca tham s st theo CIGRE (El ectra No. 41 hay
No. 69)
(Theo Table A.1, Annex A, IEC 62305-1:2010)
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 38
PH LUC A.2
Bng A.2 Phn phi chun Loga ca cc tham s dng st - Trung bnh m v phng sai
log
tnh theo cc gi tr 95 % v 5 %
s liu t CIGRE (Electra No. 41 hay No. 69)
(Theo Table A.2, Annex A, IEC 62305-1:2010)
Tham s Trung
bnh
m
Phng sai
a
log
Loi c st ng trong
Fig.A.5
I (kA) (61,1) 0,576 Ngn m u tin ( 80 %)
b
1A
33,3 0,263 Ngn m u tin ( 80 %)
b
1B
11,8 0,233 Ngn m k tip
b
2
33,9 0,527 Ngn dng u tin (n) 3
Q
FLASH
(C)
7,21 0,452 Tia st m 4
83,7 0,378 Tia st dng 5
Q
S HORT
(C)
4,69 0,383 Ngn m u tin 6
0,938 0,383 Ngn m k tip 7
17,3 0,570 Ngn dng u tin (n) 8
W /R (kJ/W) 57,4 0,596 Ngn m u tin 9
5,35 0,600 Ngn m k tip 10
612 0,844 Ngn dng u tin 11
di/dt
m ax
(kA/ms)
24,3 0,260
b
Ngn m u tin 12
40,0 0,369 Ngn m k tip
b
13
2,53 0,670 Ngn dng u tin 14
di/d
t 30%/90 %
(kA/ms)
20,1
0,420
Ngn m k tip
b
15
Q
L ON G
(C) 200 Di
T
LONG
(s) 0,5 Di
Thi gian sn
trc
(ms)
5,69 0,304 Ngn m u tin
0,995 0,398 Ngn m k tip
26,5 0,534 Ngn dng u tin (n)
Thi gian c st
(ms)
77,5 0,250 Ngn m u tin
30,2 0,405 Ngn m k tip
224 0,578 Ngn dng u tin (n)
Thi khong
(ms)
32,4
0,405
Nhiu c m
Tng thi gian tia st
(ms )
12,8 1,175 Tia st m (ton b)
167 0,445 Tia st m (khng c n)
83,7 0,472 Tia st dng
a
= log(X ) log(X ) vi X l gi t r t ham s
log 16 % 50 %
b
Nhng tham s v gi tr lin quan c bo co trong Electra No. 69.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 39
PH LC A.3
Bng A.3 Gi tr xc sut P ca dng st I
(Theo Table A.3, Annex A, IEC 62305-1:2010)
I(A)
P(I)
0 1
3 0,99
5 0,95
10 0,9
20 0,8
30 0,6
35 0,5
40 0,4
50 0,3
60 0,2
80 0,1
100 0,05
150 0,02
200 0,01
300 0,005
400 0,002
600 0,001
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 40
PH LC A.4
Bng 3 Gi tr ti a ca tham s st theo Mc chng st LPL
(Theo Table 3, IEC 62305-1)
Xung dng u tin LPL
Tham s dng st K hiu n v I II III IV
Dng nh I kA 200 150 100
in tch xung Q
S HORT
C 100 75 50
Nng lng ring W /R MJ/W 10 5,6 2,5
T ham s thi gian T
1
/ T
2
ms / s 10 / 350
Xung m u tin
a
LPL
Tham s dng st K hiu n v I II III
Dng nh I kA 100 75 50
dc trung bnh di/dt kA/s 100 75 50
Tham s thi gian T
1
/ T
2
s / s 1 / 200
Xung k tip LPL
Tham s dng st K hiu n v I II III IV
Dng nh I kA 50 37,5 25
dc trung bnh di/dt kA/s 200 150 100
T ham s thi gian T
1
/ T
2
s / s 0,25 / 100
C st di LPL
Tham s dng st K hiu n v I II III IV
in tch c st di Q
LONG
C 200 150 100
Tham s thi gian T
LONG
s 0,5
Tia st LPL
Tham s dng st K hiu n v I II III IV
in tch tia st Q
FLASH
C 300 225 150
a
Vic s dng dng dng ny ch lin quan n tnh ton v khng th nghim.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 41
PH LC A.5
Hnh A.5 Phn b tn s t ch ly ca nhng tham s dng st (nhng ng thng i
qua gi tr 95% v 5%) (Theo Figure A.5, Annex A, IEC 62305-1:2010)
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 42
THUT NG CHNG I:
lightning flash to earth : tia st xung t.
downward flash : tia (st) hng xung.
upward flash : tia (st) hng ln.
lightning stroke : c st.
short stroke : c st ngn.
long stroke : c st di.
multiple strokes : nhiu c (st).
point of strike : im nh trng.
lightning current : dng in st.
current peak value : gi tr nh dng in (dng nh).
average steepness of the front of impulse current: : dc trung bnh sn trc ca dng xung.
front time of impulse current : thi gian trc ca dng xung.
virtual origin of impulse current : im gc o ca dng xung.
time to half value on the tail of impulse current : thi gian n gi tr gia trn ui dng xung.
flash duration : di tia st.
duration of long stroke current : thi gian (xung dng) c st di.
flash charge : in tch tia st.
impulse charge : in tch xung.
long stroke charge : in tch c st di.
specific energy : nng lng ring.
specific energy of impulse current : nng lng ring ca dng xung.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 43
structure to be protected : cng trnh cn bo v.
line : ng dy.
telecommunication lines : ng dy vin thng.
power lines : ng dy in.
lightning flash to a structure : c st nh vo cng trnh.
lightning flash near a structure : c st nh gn cng trnh.
electrical system : h thng in.
electronic system : h thng in t.
internal systems : nhng h thng bn trong.
physical damage : thit hi vt cht.
injury of living beings : tn thng sinh mng.
failure of electrical and electronic systems: h hng nhng h thng in v in t.
lightning electromagnetic impulse : xung in t do st.
surge : xung t bin.
lightning protection zone (LPZ) : vng bo v.
risk : ri ro.
tolerable risk : ri ro chp nhn c.
lightning protection level (LPL) : mc bo v chng st
protection measures : bin php bo v.
lightning protection : bo v chng st.
lightning protection system (LPS) : h thng chng st.
external lightning protection system : h thng chng st ngoi.
internal lightning protection system : h thng chng st trong.
air-termination system : h thng cc thu st.
down-conductor system : h thng dy xung.
THIT K BO V CHNG ST THEO IEC 62305 Chng 1: Nguyn tc chung v Bo v Chng st
V Hng Cng Page 44
earth-termination system : h thng in cc t.
external conductive parts : b phn dn in bn ngoi.
lightning equipotential bonding : lin kt ng th chng st.
conventional earthing impedance : tng tr ni t quy c.
LEMP protection measures : bin php bo v chng xung in t do st.
magnetic shield : che chn t.
surge protective device (SPD) : kh c bo v xung.
---oooOOO000OOOooo---