You are on page 1of 27

B THNG TIN V TRUYN THNG

--------o0o--------

THUYT MINH B TIU CHUN QUC GIA V NH GI SN PHM PHN MM


TCVN xxx-1:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 1: Tiu ch nh gi cht lng ngoi TCVN xxx-2:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 2: Tiu ch nh gi cht lng trong TCVN xxx-3:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 3: Tiu ch nh gi cht lng s dng TCVN xxx-4:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 4: Quy trnh nh gi cht lng ngoi TCVN xxx-5:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 5: Quy trnh nh gi cht lng trong TCVN xxx-6:2010, Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm - Phn 6: Quy trnh nh gi cht lng s dng

H NI, 9-2010

MC LC Nghin cu tiu ch v quy trnh nh gi sn phm phn mm ca cc t chc tiu chun quc t.......................................................................................4
1.1. Tng quan v cht lng sn phm phn mm...................................................4 1.2. ISO/IEC 9126.....................................................................................................5 1.2.1. Phm vi m hnh cht lng ISO-9126.........................................................6 1.2.2. Tiu ch cht lng.......................................................................................7 1.2.3. M hnh cht lng....................................................................................10 1.2.3.3. Phng php nh gi cht lng theo ISO-9126...................................14 Phn 1 ca ISO-9126 a ra m hnh cht lng (l mt phng php phn loi v chia nh nhng thuc tnh cht lng, nhm to nn nhng i lng o m c dng kim nh cht lng ca sn phm phn mm). Tiu ch nh gi ny c trnh by trong : ....................................................................................14 1.3. ISO/IEC 14598.................................................................................................15 1.4. IEEE 1061 (1992).............................................................................................17 1.5. ISO 12119 .......................................................................................................19

2. Tiu ch nh gi sn phm phn mm ca doanh nghip trong nc....20


2.1. Cc doanh nghip thuc VINASA...................................................................20 2.2. Cng ty HanoiSoftware....................................................................................20 2.3. Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam......................................................21

3. Xy dng tiu ch v tiu chun nh gi cht lng sn phm phn mm.....................................................................................................................22 Qua vic thc hin nghin cu tiu ch nh gi sn phm phn mm, hng dn nh gi ca cc doanh nghip trong nc v cc t chc quc t, nhm ch tr xy dng tiu ch nh gi sn phm phn mm theo m hnh cht lng ISO-9126, y c coi l m hnh cht lng u vit nht cho vic nh gi sn phm phn mm. S dng m hnh cht lng theo ISO-9126 (gm 4 phn) v quy trnh nh gi sn phm phn mm ca ISO-14598 (gm 6 phn) chng ta c th nh gi sn phm phn mm mt cch ton din, t lc pht trin ti khi hon thnh v c khi s dng phn
-2-

mm.....................................................................................................................22
3.1. Cht lng trong v cht lng ngoi..............................................................22 3.2. Cht lng s dng..........................................................................................24

4. Xy dng quy trnh nh gi sn phm phn mm...................................25


Quy trnh nh gi sn phm phn mm c xy dng theo ISO/IEC 14598.......25 4.1. Bc 1: Thit lp cc yu cu nh gi............................................................25 4.2. Bc 2: Xc lp c ch nh gi......................................................................25 4.3. Bc 3: Thit k k hoch nh gi sn phm phn mm................................26 4.4. Bc 4: Thc hin nh gi.............................................................................26

5. i chiu ni dung tiu chun vi ti liu tham chiu...............................26


Cc ti liu di y c dng tham chiu xy dng tiu chun:.....................26 Bng i chiu cc ni dung ca b tiu chun 6 phn t TCVN xxx-1:2010 n TCVN xxx-6:2010 so vi cc tiu chun tham chiu ISO/IEC 9126 v ISO/IEC14598 c a ra phn cui ca cc d tho tiu chun........................27

-3-

Nghin cu tiu ch v quy trnh nh gi sn phm phn mm ca cc t chc tiu chun quc t 1.1. Tng quan v cht lng sn phm phn mm Theo nh ngha hnh thc v cht lng sn phm phn mm ca T chc tiu chun quc t ISO trong b tiu chun 8402, "cht lng l kh nng p ng ton din nhu cu ca ngi dng v tnh nng cng nh cng dng c nu ra mt cch tng minh hoc khng tng minh trong nhng ng cnh xc nh". Ngay trong nh ngha ny cht lng cng c nh ngha mt cch rt "m", thiu yu t nh lng. Thm na, hiu ht nhu cu ca ngi s dng qu thc l rt kh. Vi nhng kh khn v nh lng trong khi nim cht lng phn mm, c c mt phn mm tt cch thng thng nht l tip cn theo li cht lng quy trnh. Ngha l nu chng ta c quy trnh sn xut tt th s c kh nng sn xut ra sn phm tt. B tiu chun cht lng ISO 9001-3 ca t chc ISO, quy nh v "Quy trnh m bo cht lng" trong cc t chc pht trin phn mm. Chng ch ISO 9001 xc nhn cc t chc, n v c quy trnh m bo cht lng hp chun. Bn cnh , mt m hnh khc l CMM (Capability Maturity Model) cng ang rt c quan tm ti Vit Nam. Cng ty nhn c chng ch CMM ngha l cng ty t c mc tng ng vi cc cp CMM ca chng ch. Mt doanh nghip pht trin phn mm, nu c chng ch CMM hoc ISO 9001 u c kh nng sn xut ra cc phn mm tt hn hn cc cng ty cha c chng ch. Tuy nhin, chng ta cn lu y ch l "kh nng" ch khng phi l "chc chn". Vn c doanh nghip c quy trnh tt nhng sn xut ra sn phm cht lng khng cao. iu ny chng t cch tip cn theo cht lng quy trnh cha phi l cch tip cn ton din m ch gii quyt vn mc cn bn. Nhng nm cui th k 20, t chc ISO tp trung rt nhiu vo cc tiu chun cht lng cho phn mm. Cch tip cn v cht lng ca ISO thc s tin thm mt bc, ton din hn, ph hp hn. Kt qu ca s tp trung ny l mt lot cc b tiu chun ra i, nhm hng ti nh gi cht lng ton din trong sut vng i ca sn phm phn mm, t khi phi thai cho ti lc
-4-

lc hu cn thay th. Theo cch tip cn ca ISO, cht lng ton din ca phn mm cn phi c quan tm t cht lng quy trnh, ti cht lng phn mm ni b (cht lng trong), cht lng phn mm i chiu vi yu cu ca ngi dng (cht lng ngoi) v cht lng phn mm trong s dng (cht lng s dng). mt gc nhn khc, vng i ca mt sn phm phn mm bt u t cc bi ton thc tin v c th hin theo quy trnh sau: 1. T cc bi ton thc tin, nhu cu phn mm hnh thnh; 2. Nhu cu ny c th hin qua cc ti liu yu cu (Requirements); 3. Nhu cu s xc nh yu cu cht lng ngoi. Tha mn c yu cu cht lng ny s tha mn c yu cu ca ngi s dng; 4. Cc yu cu cht lng th hin trong ti liu c t h thng (Specification) 5. Yu cu cht lng ngoi l tin cho yu cu cht lng trong; 6. Trong qu trnh thit k phn mm, cc yu cu cht lng trong c th hin trong cc tiu ch ca phn mm v chuyn thnh cht lng trong; 7. ng vi cht lng trong c cc o cht lng trong m phn mm phi p ng; 8. Ti giai on tch hp chy th, vn c quan tm s l cht lng ngoi. Phn mm c gi l c cht lng khi tt c cc o cht lng ngoi c m bo; 9. Trong qu trnh vn hnh, vn s dng cc o ngoi, cht lng ca phn mm trong qu trnh vn hnh, s dng s tip tc c xem xt v ci tin; 10. Qu trnh ci tin s din ra lin tc cho ti khi phn mm tr nn lc hu hon ton, cn c thay th bng mt phn mm mi. 1.2. ISO/IEC 9126 ISO-9126 thit lp mt m hnh cht lng chun cho cc sn phm phn mm. B tiu chun ny c chia lm bn phn:
-5-

9126-1 a ra m hnh cht lng sn phm phn mm. 9126-2 Php nh gi cht lng ngoi. 9126-3 Php nh gi cht lng trong. 9126-4 Php nh gi cht lng sn phm phn mm trong qu trnh s dng.

ISO-9126 l tiu chun quc t nh gi phn mm. c phn chia thnh 4 phn tun theo cc tiu ch mt cch nghim ngt: mu cht lng, h o lng bn ngoi v bn trong, h o lng cht lng khi s dng. M hnh cht lng ISO-9126 trn thc t c m t l mt phng php phn loi v chia nh nhng thuc tnh cht lng, nhm to nn nhng i lng o m c dng kim nh cht lng ca sn phm phn mm. 1.2.1. Phm vi m hnh cht lng ISO-9126 ISO-9126 m t mt m hnh cht lng sn phm phn mm gm hai phn: Cht lng trong v cht lng ngoi Cht lng s dng Phn th nht ca m hnh xc nh 6 tiu ch ca cht lng trong, 6 tiu ch cht lng ngoi; cc tiu ch ny sau li c chia nh thnh nhiu tiu ch con. Nhng tiu ch ny c bc l ra ngoi khi phn mm c coi nh l mt phn ca h thng my tnh v l kt qu ca cc thuc tnh phn mm bn trong. Phn th hai ca m hnh m t 4 tiu ch cht lng s dng. Cht lng s dng l h qu ca 6 tiu ch cht lng sn phm phn mm i vi ngi dng. Cc tiu ch sn phm phn mm ny c th p dng cho tt c cc loi phn mm. Nhng tiu ch sn phm phn mm to ra s nht qun i vi cht lng sn phm phn mm, ng thi cung cp mt khung cho vic xc nh cc yu cu i vi cht lng phn mm. Trong phn ny, cht lng sn phm phn mm c xc nh v nh gi theo nhiu hng, gn vi kt qu thu c, cc yu cu, s pht trin, s dng, nh
-6-

gi, h tr, tnh n nh, m bo cht lng v kim nh ca phn mm. N c th c s dng bi nh pht trin, t chc s dng, nhn vin m bo cht lng phn mm hay ngi nh gi c lp. ng thi n c bit thch hp cho vic xc nh v nh gi cht lng sn phm phn mm. V d, m hnh cht lng ny c th c dng : Kim tra tnh p ng i vi nhng yu cu t ra. Xc nh cc yu cu phn mm. Xc nh cc i tng thit k phn mm. Xc nh cc i tng kim th phn mm. Xc nh cc tiu chun m bo cht lng. Xc nh cc tiu chun chp nhn cho mt sn phm phn mm hon chnh. 1.2.2. Tiu ch cht lng

Hnh 1 - Cht lng trong vng i sn phm

Vic nh gi sn phm phn mm tho mn cc yu cu cht lng l mt trong nhng quy trnh trong vng i pht trin ca phn mm (Hnh 1). Cht lng sn phm phn mm cn c nh gi bng vic o kim cc thuc tnh bn trong (thng l cc phng php o tnh trn cc sn phm trung gian), hoc bng cch o kim cc thuc tnh bn ngoi (thng l o cc p ng ca m lnh khi thc thi), hoc bng cch o kim cht lng cc thuc tnh s dng. Mc ch l sn phm p ng c nhng yu cu trong tng trng
-7-

hp s dng c th. Quy trnh cht lng gp phn ci tin cht lng sn phm, v cht lng sn phm gp phn ci tin cht lng s dng. Do , vic nh gi v ci tin mt quy trnh ng ngha vi ci tin cht lng sn phm. Tng t, vic nh gi cht lng s dng c th tc ng ngc tr li ci tin mt sn phm v nh gi mt sn phm phn mm c th tc ng tr li ci tin mt quy trnh. Cc thuc tnh trong thch hp ca phn mm l yu cu tin t c cc phn ng bn ngoi, v cc hot ng bn ngoi thch hp l yu cu tin t c cht lng s dng . Cc yu cu cho cht lng sn phm phn mm s bao gm cc tiu ch nh gi cht lng trong, cht lng ngoi v cht lng s dng, p ng yu cu ca ngi s dng, ngi bo dng, t chc s dng, v ngi dng cui. Cc yu cu v cht lng ca ngi s dng c xc nh l cc yu cu cht lng trong php o cht lng s dng, phng php o cht lng ngoi, thm ch c phng php o cht lng trong. Nhng yu cu ny c xc nh bng phng php o v s dng nh chun khi nh gi sn phm. c c mt sn phm tho mn nhu cu ca ngi dng i hi qu trnh pht trin phn mm phi lin tc v lun lun c nhng phn hi t pha h. Cc yu cu cht lng ngoi xc nh cc mc yu cu i vi cht lng theo hng nhn t bn ngoi. Chng bao gm cc yu cu xut pht t nhu cu ngi s dng, gm cc yu cu cht lng s dng. Cc yu cu cht lng ngoi c s dng nh l ch ca qu trnh kim tra ti mi giai on pht trin. Cc yu cu cht lng ngoi cho tt c cc tiu ch cht lng xc nh trong phn ny nn c t trong cc c t yu cu cht lng s dng phng php o ngoi, nn c chuyn i sang cc yu cu cht lng trong, v nn c s dng nh l chun kim tra sn phm. Cc yu cu cht lng trong xc nh cc mc cht lng yu cu theo hng nhn t bn trong ca sn phm. Cc yu cu cht lng trong c s dng xc nh tiu ch ca cc sn phm trung gian. Chng c th bao gm cc m hnh tnh hoc ng, cc ti liu v m ngun khc nhau. Cc yu cu cht lng trong c th c coi l ch cho cc kim tra ti cc giai on khc
-8-

nhau trong qu trnh pht trin. Chng cng c th c s dng xc nh cc chin lc pht trin, chun nh gi, cc kim tra trong qu trnh pht trin. C th s dng mt s phng php o m rng (v d: cho vic ti s dng), nm ngoi phm vi ca ISO/IEC 9126. Cc yu cu cht lng trong nn c xc nh mt cch nh lng qua vic s dng phng php o trong. Cht lng trong l tng hp ca tt c cc tiu ch ca sn phm phn mm theo cch nhn t bn trong. Cht lng trong c o kim v nh gi theo cc yu cu cht lng trong. Cc chi tit ca cht lng sn phm phn mm c th c ci tin trong sut qu trnh trin khai m ho, kim th, nhng bn cht c bn ca cht lng sn phm phn mm th hin qua cht lng trong th khng thay i tr khi c s thit k li. Cht lng ngoi c lng (d on) l cht lng m c lng hoc d on c ca sn phm phn mm ti cui mi giai on trong qu trnh pht trin i vi mi tiu ch cht lng, da trn nhng hiu bit v cht lng trong. Cht lng ngoi l tng hp ca cc tiu ch ca sn phm phn mm theo cch nhn t bn ngoi. l cht lng khi phn mm hot ng, thng c o kim, c lng trong khi kim th trong mi trng gi lp vi d liu gi lp, s dng phng php o ngoi. Trong qu trnh kim th, hu ht cc li cn c pht hin v khc phc. Tuy nhin, sau kim th, vn cn li mt s li. Bi v rt kh sa cha kin trc v cc vn lin quan n thit k c bn ca phn mm, nn thit k c bn ca phn mm thng khng thay i khi kim th. Cht lng s dng c lng (d on) l cht lng m c lng hay d on c ca sn phm phn mm ti cui mi giai on pht trin i vi mi tiu ch cht lng s dng, da trn hiu bit v cht lng trong v ngoi. Cht lng s dng l cch nhn ca ngi dng v cht lng ca sn phm phn mm khi n c s dng trong mt mi trng v hon cnh c th. N xc nh phm vi m ngi s dng c th t c mc ch ca mnh trong mt mi trng c th, hn l xc nh cc tiu ch ca bn thn phn mm. Cht lng trong mi trng ca ngi s dng c th khc vi trong mi trng ca ngi pht trin, l do s khc nhau gia nhu cu v kh nng ca
-9-

nhng ngi s dng khc nhau, v s khc nhau gia cc phn cng v mi trng. Ngi s dng ch nh gi cc tiu ch ca phn mm m h dng ti. i khi, cc thuc tnh ca phn mm, xc nh bi ngi s dng trong khi phn tch yu cu khng p ng c nhu cu ca ngi s dng trong qu trnh s dng, l do nhng thay i yu cu ca ngi s dng v cc kh khn trong vic xc nh nhu cu. 1.2.3. M hnh cht lng Cht lng sn phm phn mm c th c nh gi qua mt m hnh cht lng c th. Sn phm phn mm nn c phn tch theo cp bc vo mt m hnh phn mm vi nhng tiu ch v nhng tiu ch con, sao cho c th s dng chng nh mt danh sch kim tra nhng vn pht sinh lin quan n cht lng. 1.2.3.1. M hnh cht lng trong v m hnh cht lng ngoi M hnh cht lng ISO-9126 trn thc t c m t l mt phng php phn loi v chia nh nhng thuc tnh cht lng, nhm to nn nhng i lng o m c dng kim nh cht lng ca sn phm phn mm. M hnh cht lng trong v cht lng ngoi ca sn phm trong ISO-9126 th hin trn hnh 2.

Hnh 2 - M hnh cht lng cho cht lng trong v ngoi

Mi tiu ch cht lng, tiu ch cht lng con ca phn mm u c nh


- 10 -

ngha. Vi mi tiu ch v cc tiu ch con, kh nng ca phn mm c xc nh bng tp cc thuc tnh trong c th o c c. Cc tiu ch v cc tiu ch con cng c th o c trong phm vi kh nng ca h thng cha phn mm. a) Tnh chc nng Kh nng ca phn mm cung cp cc chc nng p ng c nhu cu s dng khi phn mm lm vic trong iu kin c th. - Tnh ph hp: l kh nng ca mt phn mm c th cung cp mt tp cc chc nng thch hp cho cng vic c th phc v mc ch ca ngi s dng. - Tnh chnh xc: l kh nng ca phn mm c th cung cp cc kt qu hay hiu qu ng n hoc chp nhn c vi chnh xc cn thit. - Kh nng hp tc lm vic: kh nng tng tc vi mt hoc mt vi h thng c th ca phn mm. - Tnh an ton: kh nng bo v thng tin v d liu ca sn phm phn mm, sao cho ngi, h thng khng c php th khng th truy cp, c hay chnh sa chng. - Tnh nng ph hp: cc phn mm theo cc chun, quy c, quy nh. b) Tnh tin cy L kh nng ca phn mm c th hot ng n nh trong nhng iu kin c th. - Tnh hon thin: kh nng trnh cc kt qu sai - Kh nng chu li: kh nng ca phn mm hot ng n nh ti mt mc c trong trng hp c li xy ra phn mm hoc c nhng vi phm trong giao din. - Kh nng phc hi: kh nng ca phn mm c th ti thit li hot ng ti mt mc xc nh v khi phc li nhng d liu c lin quan trc tip n li. - Tnh tin cy ph hp: phn mm tho mn cc chun, quy c, quy nh.
- 11 -

c) Tnh kh dng L kh nng ca phn mm c th hiu c, hc c, s dng c v hp dn ngi s dng trong tng trng hp s dng c th. - C th hiu c: ngi dng c th hiu c xem phn mm c hp vi h khng v v s dng chng th no cho nhng cng vic c th. - C th hc c: ngi s dng c th hc cc ng dng ca phn mm. - C th s dng c: kh nng ca phn mm cho php ngi dng s dng v iu khin n. - Tnh hp dn: kh nng hp dn ngi s dng ca phn mm - Tnh kh dng ph hp : phn mm tho mn cc chun, quy c, quy nh d) Tnh hiu qu Kh nng ca phn mm c th hot ng mt cch hp l, tng ng vi lng ti nguyn n s dng, trong iu kin c th. - p ng thi gian: kh nng ca phn mm c th a ra mt tr li, mt thi gian x l v mt tc thng lng hp l khi n thc hin cng vic ca mnh, di mt iu kin lm vic xc nh. - S dng ti nguyn: kh nng ca phn mm c th s dng mt lng, mt loi ti nguyn hp l thc hin cng vic trong nhng iu kin c th. - Tnh hiu qu ph hp: tho mn cc chun, quy c, quy nh. e) Kh nng bo hnh, bo tr Kh nng ca phn mm c th chnh sa. Vic chnh sa bao gm: sa li cho ng, ci tin v lm phn mm thch nghi c vi nhng thay i ca mi trng, ca yu cu v ca chc nng xc nh. - C th phn tch c: phn mm c th c chn on tm nhng thiu st hay nhng nguyn nhn gy li hoc xc nh nhng phn cn sa. - C th thay i c: phn mm c th chp nhn mt s thay i c
- 12 -

th trong qu trnh trin khai. - Tnh n nh: kh nng trnh nhng tc ng khng mong mun khi chnh sa phn mm. - C th kim tra c: kh nng cho php nh gi c phn mm chnh sa. - Kh nng bo hnh bo tr ph hp: tho mn cc chun, quy c, quy nh. f) Tnh kh chuyn L kh nng ca phn mm cho php n c th c chuyn t mi trng ny sang mi trng khc. - Kh nng thch nghi: kh nng ca phn mm c th thch nghi vi nhiu mi trng khc nhau m khng cn phi thay i. - C th ci t c: phn mm c th ci t c trn nhng mi trng c th. - Kh nng cng tn ti: phn mm c th cng tn ti vi nhng phn mm c lp khc trong mt mi trng chung, cng chia s nhng ti nguyn chung. - Kh nng thay th: phn mm c th dng thay th cho mt phn mm khc, vi cng mc ch v trong cng mi trng. - Tnh kh chuyn ph hp: tho mn cc chun, quy c, quy nh. 1.2.3.2. M hnh cht lng s dng Cht lng s dng bao gm 4 tiu ch: tnh hiu qu, nng sut, tnh an ton v tnh tho mn (hnh 3).

- 13 -

Hnh 3 - M hnh cht lng s dng

a) Tnh hiu qu: kh nng ca phn mm cho php ngi dng t c mc ch mt cch chnh xc v hon ton, trong iu kin lm vic c th. b) Tnh nng sut: kh nng ca phn mm cho php ngi dng s dng lng ti nguyn hp l tng i thu c hiu qu cng vic trong nhng hon cnh c th. c) Tnh an ton: phn mm c th p ng mc ri ro chp nhn c i vi ngi s dng, phn mm, thuc tnh, hoc mi trng trong iu kin c th. d) Tnh tho mn: phn mm c kh nng lm tho mn ngi s dng trong tng iu kin c th. 1.2.3.3. Phng php nh gi cht lng theo ISO-9126 Phn 1 ca ISO-9126 a ra m hnh cht lng (l mt phng php phn loi v chia nh nhng thuc tnh cht lng, nhm to nn nhng i lng o m c dng kim nh cht lng ca sn phm phn mm). Tiu ch nh gi ny c trnh by trong : - Phn 2 l tp hp phng php o nh gi 06 tiu ch i vi cht lng ngoi. - Phn 3 l tp hp phng php o nh gi 06 tiu ch i vi cht lng trong. - Phn 4 l tp hp phng php o nh gi cht lng khi s dng. V d phng php o c xy dng nh gi tnh chc nng:

- 14 -

Tn phng php o y chc nng

Mc ch phng php o Cc chc nng c p ng y nh th no ?

Phng thc p dng

Phng php o, cch thc tnh ton cc thnh phn d liu

So snh s lng cc chc X = 1 - A/B nng thc hin cc nhim v A = S lng cc chc c t v s lng chc nng nng c li c nh gi B = S lng cc chc nng c nh gi

Tnh ton vn trin khai chc nng

Vic trin khai cc chc nng nh th no so vi cc c tnh yu cu

Thc hin cc bi kim tra X = 1 - A / B chc nng cho h thng theo cc c tnh yu cu. A = S lng cc chc Tnh tan s lng cc chc nng b mt c pht nng b mt c pht hin hin trong qu trnh trong qu trnh nh gi v nh gi so snh vi s lng cc chc nng c miu t B = S lng cc chc trong c tnh yu cu. nng trong c tnh yu cu

1.3. ISO/IEC 14598 ISO/IEC 14598 bao gm 6 phn chnh di tiu chung: Cng ngh thng tin nh gi sn phm phn mm. Phn 1: Tng quan Phn 2: Lp k hoch v qun l Phn 3: Quy trnh cho ngi pht trin Phn 4: Quy trnh cho ngi s dng Phn 5: Quy trnh cho ngi nh gi Phn 6: Ti liu cc hp phn nh gi

- 15 -

Phn I ca chun ISO/IEC 14598 gii thiu chung, a ra quy trnh nh gi chung cho sn phm phn mm. N cung cp mt ci nhn tng qut v cc tiu chun v gii thch mi quan h gia ISO/IEC 14598 v m hnh cht lng trong ISO/IEC 9126 nh trong hnh 4. Phn ny xc nh mt cch r rng cc thut ng cng ngh c s dng trong cc phn khc, bao gm cc yu cu chung, nh gi cht lng phn mm v cc khi nim chung. Bn cnh phn I cung cp m hnh c bn nh gi cht lng cho cc sn phm phn mm v cc yu cu cho cc phng php o v nh gi sn phm phn mm. ISO/IEC 14598 c s dng cho ngi pht trin, ngi s dng v nhng ngi nh gi c lp c trch nhim nh gi sn phm phn mm.

Hnh 4 - Mi lin h gia tiu chun ISO 9126 v ISO 14598.

Qu trnh nh gi sn phm phn mm trong ISO 14598 dnh cho 3 i tng khc nhau: Ngi pht trin: cc tin trnh nh gi phn mm dnh cho ngi pht trin c th c p dng cho cc t chc c k hoch pht trin cc sn phm mi hay ci tin cc sn phm sn c. N cng ph hp vi cc t chc d nh s dng chnh nhn vin k thut ca mnh thc hin nh gi sn phm phn mm. Ngi mua sn phm: cc qu trnh nh gi phn mm dnh cho ngi
- 16 -

mua sn phm c th c s dng bi cc t chc c k hoch khai thc, ti s dng cc sn phm phn mm c hoc sp pht trin. N c th c s dng xc nh xem sn phm phn mm c chp nhn c khng hoc la chn phn mm thch hp gia cc sn phm cng chc nng. Ngi nh gi: ngi nh gi (thng lm vic cho mt bn th 3) s dng nhng qu trnh nh gi ring c nhng kt lun c lp v mt sn phm phn mm. Ngi pht trin h thng, ngi khai thc hay mt bn lin quan no c th yu cu thc hin nhng qu trnh ny. 1.4. IEEE 1061 (1992) Chun ny cung cp phng php lun xc nh yu cu cht lng cn t, ng thi ch r cch phn tch, ng dng quy trnh kim tra tham s phn mm. Phng php lun ny p dng cho tt c cc giai on trong chu trnh ca bt c phn mm no. i tng s dng: - Ngi qun l d n xc nh yu cu cht lng cho h thng. - Ngi pht trin h thng nn thit k phn mm th no nhm p ng yu cu cht lng. - Ngi thm nh phn mm c th nh gi phn mm c t c cc yu cu cht lng khng. - Ngi vn hnh h thng qun l cc thay i trong qu trnh nng cp sn phm. - Ngi s dng c t yu cu cht lng cho h thng. Khung tham s cht lng phn mm (hnh 5) trong tiu chun IEEE 1061 1992.

- 17 -

Hnh 5 - Khung tham s cht lng phn mm

Phng php xc nh tham s cht lng Cc bc trong phng php: - Xy dng yu cu cht lng phn mm. - Xc nh tham s cht lng. - p dng tham s cht lng: thu thp thng tin v p dng tham s cht lng cho tng pha trong chu trnh phn mm. - Phn tch kt qu tham s cht lng phn mm. Cc kt qu phi c phn tch v bo co h tr iu chnh hng pht trin phn mm v hon thin n. - Thng qua tham s phn mm. Cc bc u ra

Xy dng yu cu cht lng Tp yu cu cht lng phn mm Xc nh tham s cht lng - Xc nh tham s cht lng
- 18 -

- Thit lp tp tham s - Phn tch gi thnh-li ch p dng tham s cht lng - M t thng tin sn phm - Tham s/thng tin sn phm - Ma trn - Ln k hoch Phn tch kt qu tham s cht Cc thay i chu trnh t chc v lng phn mm pht trin Thng qua tham s phn mm Qu trnh thng qua cc kt qu

1.5. ISO 12119 Ni dung B tiu chun ISO/IEC 12119 l v anh gia goi san phm phn mm. Tiu chun ISO/IEC 12119:1994 c p dng anh gia chung cho cac tai liu hng dn, tai liu m ta san phm, chng trinh va d liu v kim th phn mm. M t sn phm: bao gm cc yu cu chung v mt ni dung, cc ch s v a ra kt qu v tnh chc nng, tin cy, tnh kh dng, tnh hiu qu, kh nng bo hnh bo tr v tnh kh chuyn. Ti liu hng dn s dng: phi bao gm cc thng tin cn thit cho vic s dng sn phm . Tt c cc chc nng c th c truy xut bi ngi s dng trong chng trnh s c m t y trong ti liu s dng v bao gm cc yu cu v: - Tnh y - Tnh chnh xc - Tnh thng nht - Tnh d hiu - Tnh tng quan Chng trnh v d liu: bao gm 06 tiu ch ging vi cc tiu ch trong m
- 19 -

hnh cht lng ca tiu chun ISO-9126. - Tnh nng (Functionality) - tin cy (Reliability) - Tnh kh dng (Usability) - Tnh hiu qu (Efficiency) - Kh nng bo hnh bo tr (Maintainability) - Tnh kh chuyn (Portability) 2. Tiu ch nh gi sn phm phn mm ca doanh nghip trong nc

Trong phn ny trnh by v tiu ch nh gi cht lng phn mm ca mt s cng ty trong nc 2.1. Cc doanh nghip thuc VINASA Vi mc ch h tr cc doanh nghip phn mm Vit Nam trong vic nng cao cht lng ca sn phm phn mm cng nh vic thng nht qun l cht lng phn mm trong cc doanh nghip thnh vin ca VINASA. Hip hi doanh nghip phn mm Vit Nam (VINASA) chnh thc thnh lp Ban cng tc cht lng VINASA (VINASA QUALITY COMMITEE -VQC), vi nhim v xy dng cc tiu chun v nh gi cht lng phn mm Vit Nam. Ban cng tc cht lng ny s t vn cho cc doanh nghip phn mm v quy trnh m bo cht lng phn mm, cung cp cho doanh nghip cc ch tiu, cc chun nh gi cht lng phn mm trong cc lnh vc khc nhau da trn cc chun quc t (ISO-9000, ISO-9126, ISO-14598...) v cht lng phn mm. 2.2. Cng ty HanoiSoftware Cng ty C phn phn mm H Ni (HanoiSoftware) kinh doanh trn cc gii php phn mm cho Website thng mi in t, pht trin v trin khai cc cng thng tin tch hp... Cht lng sn phm phn mm tun theo tiu chun ISO 9126. Cng ty xy dng cc sn phm phn mm p ng cc m hnh cht lng ca tiu chun ISO-9126.

- 20 -

2.3. Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam thc hin nh gi sn phm phn mm theo tiu chun ISO/IEC 12119:1994 v Yu cu v kim tra cht lng phn mm. V d nh gi v ti liu thc hin theo cc bc sau: Ti liu cn nh gi bao gm: ti liu hng dn s dng, ti liu m t sn phm v cc ti liu k thut phc v vic trin khai, bo tr ton b h thng. Cc sn phm phi ph hp vi yu cu v xy dng ti liu trong tiu chun ISO/IEC 12119: 1994. Cc ni dung nh gi c th nh sau: Ti liu m t sn phm:
-

Nhng yu cu chung v ni dung Yu cu trnh by v nhn dng v ch nh Yu cu trnh by v chc nng Yu cu trnh by v tin cy Yu cu trnh by v tnh kh dng Yu cu trnh by v tnh hiu qu Yu cu trnh by v kh nng bo tr Yu cu trnh by v kh nng chuyn i h thng

Ti liu hng dn s dng Cc yu cu cn nh gi bao gm:


-

Yu cu tnh y Yu cu tnh chnh xc Yu cu tnh thng nht Yu cu tnh d hiu Yu cu tnh tng quan

Ti liu k thut khc: Ti liu hng dn ci t, cu hnh h thng :


-

Phi c cc c t v cc yu cu h thng cn thit trc ci t

- 21 -

Cc bc thc hin phi c m t r rng Phng php cng cc c t xc nh vic ci t l thnh cng M t y , chnh xc cc thit lp tham s cu hnh h thng hot ng ng m hnh v yu cu s dng

Cac tiu chi anh gia v phn mm cua Trung tm Cng ngh thng tin CDiT thuc Hc vin Bu chnh Vin thng c xy dng da trn 6 c tinh cht lng nu trong tiu chun ISO/IEC 9126 va ap dung tiu chun ISO/IEC 12119:1994 anh gia chung cho cac tai liu hng dn, tai liu m ta san phm, chng trinh va d liu. 3. Xy dng tiu ch v tiu chun nh gi cht lng sn phm phn mm

Qua vic thc hin nghin cu tiu ch nh gi sn phm phn mm, hng dn nh gi ca cc doanh nghip trong nc v cc t chc quc t, nhm ch tr xy dng tiu ch nh gi sn phm phn mm theo m hnh cht lng ISO-9126, y c coi l m hnh cht lng u vit nht cho vic nh gi sn phm phn mm. S dng m hnh cht lng theo ISO-9126 (gm 4 phn) v quy trnh nh gi sn phm phn mm ca ISO-14598 (gm 6 phn) chng ta c th nh gi sn phm phn mm mt cch ton din, t lc pht trin ti khi hon thnh v c khi s dng phn mm. 3.1. Cht lng trong v cht lng ngoi 06 tiu ch nh gi cht lng trong v cht lng ngoi ca sn phm phn mm v c trnh by trong d tho tiu chun phn 1 v 2, bao gm: - Tnh nng (Functionality) - Tnh tin cy (Reliability) - Tnh kh dng (Usability) - Tnh hiu qu (Efficiency) - Kh nng bo hnh bo tr (Maintainability) - Tnh kh chuyn (Portability) Trong mi tiu ch li c chia thnh nhng tiu ch nh hn:

- 22 -

Tnh nng (Functionality) L kh nng ca phn mm cung cp cc chc nng tha mn cc yu cu c xc nh r rng cng nh cc yu cu 'khng r rng' khi phn mm c s dng trong nhng hon cnh c th. Bao gm 4 tiu ch nh:

Tnh ph hp (Suitability) Tnh chnh xc (Accuracy) Kh nng tng tc (Interoperability) Tnh bo mt/an ton (Security)

Tnh tin cy (Reability) L kh nng ca phn mm duy tr mc hiu nng c ch nh r khi s dng di nhng iu kin c th. Bao gm cc tiu ch nh:

Tnh hon thin (Maturity) Kh nng chu li (Fault tolerant) Kh nng phc hi (Recoverability)

Tnh kh dng (Usability) L kh nng ca phn mm c th hiu c, hc hi c, s dng c v hp dn i vi ngi s dng.


D hiu (Understandability) D hc (Learnability) Kh nng vn hnh (Operability) Tnh hp dn (Attractiveness)

Tnh hiu qu (Efficiency) L kh nng ca phn mm cung cp hiu nng thch hp nhm tit kim ti a ti nguyn v tng ti a hiu sut cng vic, di nhng iu kin s dng nht nh.

Thi gian x l (Time behavior) S dng ti nguyn (Utilization)

Kh nng bo tr (Maintainability)
- 23 -

L kh nng ca phn mm cho php sa i, nng cp, bao gm sa cha, ci tin hoc thch nghi ca phn mm thay i cho ph hp vi mi trng, cc yu cu v chc nng mi.

Kh nng phn tch (Analysability) Kh nng thay i c (Changeability) Tnh n nh (Stability) Kh nng kim th c (Testability)

Tnh kh chuyn (Portability) L kh nng ca phn mm c th chuyn c t mi trng ny sang mi trng khc.

Kh nng thch nghi (Adaptability) Kh nng ci t (Installability) Kh nng chung sng (Co-existence) Kh nng thay th c (Replaceability)

3.2. Cht lng s dng 04 tiu ch nh gi cht lng s dng c la chn v a vo tiu chun phn 3, bao gm: Tnh hiu qu: kh nng ca phn mm cho php ngi dng t c mc ch mt cch chnh xc v hon ton, trong iu kin lm vic c th. Tnh nng sut: kh nng ca phn mm cho php ngi dng s dng lng ti nguyn hp l tng i thu c hiu qu cng vic trong nhng hon cnh c th. Tnh an ton: phn mm c th p ng mc ri ro chp nhn c i vi ngi s dng, phn mm, thuc tnh, hoc mi trng trong iu kin c th. Tnh tho mn: phn mm c kh nng lm tho mn ngi s dng trong tng iu kin c th.

- 24 -

4.

Xy dng quy trnh nh gi sn phm phn mm

Quy trnh nh gi sn phm phn mm c xy dng theo ISO/IEC 14598. Quy trnh nh gi sn phm phn mm c thc hin theo 4 bc c m t trong hnh 6.

Xc lp mc ch nh gi

Bc 1

Thit lp yu Thit lp yu cu nh gi cu nh gi

Xc nh loi sn phm
Xy dng m hnh cht lng
Xc nh php nh gi? Cht lng trong Cht lng ngoi

Bc 2 Bc 3

Xc lp c Xc lp c ch nh gi ch nh gi Thit k Thit k Thc hin Thc hin nh gi nh gi

Thit lp mc o chun
Thit lp cc tiu ch nh gi K hoch nh gi sn phm

Cht lng khi s dng s dng

Thc hin o

Bc 4

So snh vi tiu ch nh gi

nh gi kt qu thu c

Hnh 6 - Quy trnh nh gi sn phm phn mm

4.1. Bc 1: Thit lp cc yu cu nh gi - Xc lp mc ch nh gi - Xc nh loi sn phm cn nh gi - Xy dng m hnh cht lng 4.2. Bc 2: Xc lp c ch nh gi - Xc lp cc i lng v o - Thit lp mc o chun - Thit lp cc tiu ch nh gi
- 25 -

4.3. Bc 3: Thit k k hoch nh gi sn phm phn mm - Qun l mc t chc - H tr vic qun l d n 4.4. Bc 4: Thc hin nh gi Bao gm cc bc chnh sau: - Thc hin o - So snh vi tiu ch nh gi - nh gi kt qu thu c 5. i chiu ni dung tiu chun vi ti liu tham chiu

Cc ti liu di y c dng tham chiu xy dng tiu chun: ISO/IEC 9126 ISO/IEC 9126-1 Software engineering - Product quality - Part 1: Quality model (2001-06) ISO/IEC 9126-2 Software engineering - Product quality - Part 2: External metrics (2002-03) ISO/IEC TR 9126-3 Software engineering Product quality - Part 3: Internal metrics (2003-07) ISO/IEC TR 9126-4: Software engineering - Product quality - Part 4: Quality in use metrics (2004-04) ISO/IEC 14598 ISO/IEC IS 14598-1: Information Technology - Software Product Evaluation Part 1: General Overview (1998-05) ISO/IEC FDIS 14598-2: Information Technology - Software product evaluation Part 2: Planning and management (1998-09) ISO/IEC FDIS 14598-3: Information technology - Software product evaluation Part 3: Process for developers (1998-07) ISO/IEC IS 14598-4: Software Engineering - Product Evaluation Part 4: Process for acquirers. (1999-02) ISO/IEC IS 14598-5: Information Technology - Software Product Evaluation Part 5: Process for evaluators (1998-02)

- 26 -

ISO/IEC FDIS 14598-6: Software Engineering - Product evaluation - Part 6: Documentation of evaluation modules. (1999/07) Bng i chiu cc ni dung ca b tiu chun 6 phn t TCVN xxx-1:2010 n TCVN xxx-6:2010 so vi cc tiu chun tham chiu ISO/IEC 9126 v ISO/IEC14598 c a ra phn cui ca cc d tho tiu chun.

- 27 -

You might also like