30 nm cuc chin Vit - Trung

(Tin s Ang Cheng Guan) Cuc chin Vit - Trung m mn ngy 17.02.1979 Cuc chin Vit - Trung (thng Hai - Ba 1979) nh du im t hi nht trong lch s quan h hin i hai nc. Cuc chin bt u ngy 17.02.1979 khi chng 100.000 qun Gii phng Nhn dn, c xe tng v pho binh h tr, vt qua ng bin gi i 1300 cy s. 'Dy bi hc' Giao tranh ngn ngi nhng m mu ko ti ngy 5.3.1979 khi Bc Kinh loan bo rt qun. Phi ti ngy 16.3 th vic trit thoi m i hon tt. Nhng cho ti mi cu i thp nin 1980, Trung Quc tip tc gy p lc ln Vit Nam ti bin gi i, v da dy ch ngi Vit bi hc th hai. Thng By 1978, khi Trung Quc ln u ni r nh dy "Vit Nam mt bi hc", l phn ng l i s i x ca chnh ph Vit Nam vi ng i Hoa. Bc Kinh co buc H Ni ngc i Hoa kiu, xa b tha thun nm 1955 theo khng bt Hoa kiu phi tr thnh cng dn Vit Nam. n ngy 11.7.1978, Trung Quc ng ca bin gi i Vit Trung kim sot dng t nn vo Trung Quc. Nhng l do thc s ca chin tranh li lin quan m i quan h tay ba thay i gia Vit Nam, Trung Quc v Lin X, v s xm ln Campuchia l im si cht. Ngy 5.7.1979, trong vng m phn gia Bc Kinh v H Ni, Trung Quc b qua vn Hoa kiu v bin gii, m i cuc thng lng "tip tc t vn then cht - chng l i b quyn". Trung Quc ni vic Vit Nam xm ln Campuchia l mt phn k hoch thnh lp Lin bang ng Dng, i theo "mu b ch th gi i" ca Lin X. Ngay t thng Chn 1975, Trung Quc p L Dun t b quan h gn gi v i Lin X bng vic k tuyn b chung chng b quyn nhng L Dun t chi. M xa, nh chn Lin X Chng ta bit Bc Kinh bt u chun b cho mt cuc chin Vit - Trung ngay t thng Tm 1978. Ngy 3.11.1978, H Ni v Moscow k hip c hu ngh Vit - X. Cu hi l n cn t l v sao Vit Nam ch k n vo lc ny cho d c quan h gn vi Moscow t gia thp nin 1960?

Cuc chin 1979 l nh im ca nhng cng thng v khc bit b tm nn v cuc chin Vit Nam Cu tr li y i hi ta ph i dng l i nhng c gng bnh thng ha quan h vi M ca Vit Nam sau thng T 1975, v t n trong quan h Vit - Trung trong g iai on ny. Cn cu tr li ngn gn th l n thng Mi 1978, r rng s khng sm c s bnh thng ha quan h M - Vit. Washington chn Trung Quc thay v Vit Nam. Vit Nam ch cn l bi Lin X chng l i ci m h xem l mi e da phng Bc. Ngay c ASEAN, t chc hp tc cht vi Bc Kinh trong sut thp nin 1980 buc Vit Nam rt khi Campuchia, cng th ng xuyn tha nhn rng phi xem xt quan ngi an ninh c a Vit Nam, v rng t chc ny khng mun a Vit Nam t tay Lin X ng sang lm v tinh Trung Quc. y l quan im c c nm, v sau l su, nc ASEAN chia s. Khng nc no vui v v i s trng pht Vit Nam ca Trung Quc. Nh i din ca Singapore ti Lin Hip Quc, Tommy Koh ni ti Lin Hip Quc: "L ra Trung Quc khng nn t mnh quyt nh lut l..." Tin trnh bnh thng ha Bin gii hai nc hin nay l a im giao thng tp np S sup sp ca Lin X v Chin tranh Lnh chm dt nm 1989-90 thc y Vit Nam v Trung Quc xt li quan h. Campuchia l tr ngi chnh. Ngay t thng Hai 1985, L Dun by t nim tin rng tnh hu ngh Vit - Trung s phi c phc hi. Sau , c tin ni L c Th thm Paris, ngoi l d hi ngh ng Cng sn Php, nhng cng b mt gp pha Trung Quc. Cuc hp Vit - Trung ln u sau chn nm, cp th trng, din ra thng Ging 1989. Vng hai c t chc t 8-10 thng Nm 1989. Nhng s khi phc quan h cn phi ch vic gii quyt mu thun X - Trung. V iu ny din ra trong thng Nm 1989, khi Gorbachev ln u thm Trung Quc, gn ba nm sau din vn ct mc ca ng ti Vladivostok, trong ng by t nh ci thin quan h vi Trung Quc, nim tin rng tng lai Campuchia phi do ngi Campuchia nh ot v cng ku g i Vit - Trung bnh thng ha. Khng lu sau hi ngh X - Trung, mt cuc hp b mt din ra ti Thnh thng Chn 1990.

Thng Tm 1991, L c Anh, khi l B trng Quc phng, c chuyn thm khng loan bo ti Trung Quc. Lc ny, th h lnh o Vit Nam gi vai tr ch cht th i Chin tranh Lnh, nh L Dun, Trng Chinh, L c Th, qua i. Chng ta vn khng bit nhng g din ra trong cc cuc hp b mt v khng qu b mt , nhng r rng trong giai on ny, c bit l na cui thp nin 1980, Vit Nam khng mnh dng co vi Trung Quc, v b c lp, kinh t suy sp v dn mt s bo tr ca Lin X, nc tan r vo thng 12.1991. Tin Trung Quc v Vit Nam s bnh thng quan h c chnh thc loan bo thng Chn 1991, khi Ngoi trng Nguyn Mnh Cm thm Bc Kinh. Gn m xa K t 1991, quan h Vit - Trung r rng tng tin rt nhiu. Nhng khng c ngha l ch c mu hng. Vn tranh ci nht, ch quyn ti Hong Sa v Trng Sa, s khng th gi i quyt trong th i gian di, nhng ti nay, lnh o hai nc by t ch chnh tr khng vn vt qu kim sot. C hai quan im v quan h Vit - Trung. Mt trng phi ni rng quan h ny ch yu c nh hnh bng nh ng k c lch s. Theo , cuc chin nm 1979 c th xem l tt yu v cu hi khng ph i l liu n c xy ra ln na hay khng, m l khi no? Trng phi khc cho rng m i quan h c nh hnh b i nh ng th lc bn ngoi hoc nhng tnh ton a chnh tr. Theo quan im ca ti, cuc chin 1979 l nh im ca nhng cng thng v khc bit b tm nn v cuc chin Vit Nam, khi th gi i vn cn c hnh dung nh hai kh i thc h. Khi chin tranh Vit Nam chm dt v xut hin mu hnh m i trong quan h Trung Quc, Lin X v M, nhng khc bit tm gc trc y gi li xut hin. Hnh th a chnh tr m i, cng thm thnh kin ngn i, lm bng pht nhng nghi k gia Vit Nam v Trung Quc. Cuc chin 1979 l v d kinh in khi nhng ci nhn, hnh thnh t kinh nghim qu kh , c th to ra hiu nhm v ri lm nhng d bo t bin thnh s tht. Ngay c khi mt s iu vn gi nguyn, th h thng quc t thay i ng k t nm 1979 v cn tip tc chuyn ng. Quan h Vit - Trung, ging nh m i m i quan h, vn cn l "cng trnh dang d". V tc gi:Tin s Ang Cheng Guan hin lm vic Vin Gio dc Quc gia Singapore sau thi gian lm ngi ng u Vin Nghin cu Chin lc v Quc phng ca i hc Cng ngh

Nanyang (NTU). ng l tc gi ca nhiu sch v cuc chin Vit Nam, trong c Vietnamese Communist Relations with China and the Second Indo-China Conflict, 1956-1962 (1997), v Ending the Vietnam War: The Vietnamese Communists' Perspective (2004).