HEDEGGERN KRACISI

Felsefe sla zlemidir. nsann kendisini her yerde evinde hissetme isteidir. Novalis

KEHRE
Heidegger bize bir evden sz eder. Evimiz/Yuvamz diyebileceimiz bir yaknlktr, bizim yeryzyle olan bamz, dnyadaki kemizdir o. Bunu dediimiz de ev konumaya balar. Bize kendi imgesini sunar. Bir diyalog ortaya karsa ev temellerini iimize atar. Evin varl bize kendi varlmzm gibi gelir. Ev bizi ele geirir. Evden uzaktaysak sla zlemi ekmeye balarz, evi arrz. arma dil ile olur. Karlk verme, ardan kaynaklanr ve kendini zn arsna brakr. Kendi dilimizin yeni bir varl ortaya kar. Dile getirdii eyi bize sorarak bizi de dile getirmeye balar. Ortaya kan hem bir anlatmn oluumu hem de kendi varlmzn oluumudur. Burada anlatm Varl yaratr. Varlk da evi. Neye benzer bu ev? Kadim alarda yaayanlarn kutsaln altnda snrlarn izdii, temellerini att insanlarn kendileriyle, kendi hkikati(varoluun hkikati) arasnda engellerin bulunmad bir zamanda duvarlarn rd ve atsn iirle attklar bir evdir sz edilen. Bu evin iinde kutsalla i ie yaanan yaam airane, dncenin inas iirsel ve iirin kendisi bilinen tek szd. Sonra zamann zerine gecenin karanl kt. Ama nce Tanrlar gkyzn terk etti, kutsaln, varl aydnlatan snd hakikati grmemizi salayan zaman yok oldu. Kutsaln snp gece bastrdndan Varlkn yeryzne den glgesi bile grnmez oldu(PLT/91-93). atsn dven deli yamurlarn, duvarlarna saldran vahi rzgrlarn etkisiyle evimiz harabeye dnd. nsan gurura kapld ve dnya iindeki eylerin efendisi olduunu dnmeye balad. kamet etmekten vazgetiinde de evim/yuvam dedii, metruk bir halde uzak bir ormann izi yolu belirsiz bir kesinde unutulmulua terk edildi. Terk edilen ev, Varln ihmaline, unutulmuluuna sebep oldu. Varln unutulmuluundan kabilmek, evsiz/yurtsuz olmaktan kurtulabilmek iin bavurabileceimiz bir dnce ve bu dnceyi aabilecek bir soru mevcut mudur? Esas olarak peine dlmesi gereken budur. Sorulacak olan dier tm sorular bu sorunun iinde durur. Yaplmas gereken varln anlamna ilikin soruyu ortaya koyabilmektir. Eer varln anlamna ilikin soru sormamz gereken temel soruysa, ie oradan balamak lazmdr. Her soru sorma, bir aramadr. Aranlan, aramaya ncesel olarak yol gstermektedir. Soruyu sormak, varolan, ylelii ve neden-nasllyla bilmek iin aramak demektir... Her soru sorma bir eye ilikin soru sorma demek olduundan bir sorulana sahiptir. te yandan bir eye ilikin her soru sorma; o eye soru sorma anlamna gelir. Dolaysyla soru sormaya, sorulann yan sra sorgulanan da aittir (VZ/6). Sz konusu soruda, varlk, sorulan grevini ifa

ettii mddete, Varlk sorusunun soruturulan varolann bizatihi kendisi olacaktr. Hakknda konutuumuz, bir kanaat sahibi olduumuz, herhangi bir tarzda iliki kurduumuz her ey bir varolandr. Neliimiz ve nasllmz iindeki bizlerde bir varolanz. Evin yolunu arama dncesine sahip olan, baka varlk imknlarnn yan sra soru sorma varlk imknna da sahip olan ve bizzat bizler olan bu varolana Dasein diyoruz. Varlk Daseinin varlnda zaman olarak almasnn imknn lmde bulur. Daseinin varoluu iin tek belirlenim olan lm bylece Varlk sorusunun anlalabilme akldr. Varlk ise, ylelik ve neden-nasllkta, gereklikte, mevcut oluta, kalclkta, geerlilikte, Daseinda, vardr da yatmaktadr (VZ/6).Varlk- ki ne tanr ne de kozmik bir plandr- sessiz arsn dinlemeye arr bizi. O bizim evimizdir. Sorulmaya deer olann dnlmesi Varln evine davet edilmek demektir. Davet edilmek ikamet etmek deildir. Ama yine de orada ikamet etmenin gereklemesinin yolu, var-olanla Varl birletiren dnme yolunda ortaya kar. Dncenin patikalarnda gerekleir. Nerededir bu ev? Heidegger kendine zg bir tarzda Yeryz ve Gkyzn, Tanrsal olanlar ve lmlleri kendinde bir araya toplayan bir evin olduunu, o evin yolunu bulmamz, yuvamz diye ardmz yere dnmemiz gerektiini, ancak eve ulaabildiimizde btnleip, tamam olabileceimizi syler. Her arayan evi bulamaz ama bulanlar arayanlardr. Aramak, sadece sadeliin sahiciliinde durmaktr. Ama bir yandan da biliriz ki yeri belirsiz ormanlarn sakl bir kesinde, yeryznn ve gkyznn arasnda duran unutulmulua braklm bu ev gizlilie aittir ve kendisini bizden saklar. Heideggerin eve giden yol olarak tarif ettii; yksek aalarn arasndan uzanp giden rengrenk ieklerle bezenmi dzgn bir yoldan ziyade, alacakaranlkta belli belirsiz seilebilen birbirine dolanan patikalardr. Olagelen her ey bu patikalarda vuku bulmaktadr. O patikalarda sadece sadeliin sahiciliinde duran yolcudur. Burada iki nerme vardr. Birincisi her ey bizim hazr bulduumuz ve zerinde hareket ettiimiz yolda olmaktadr. kincisi olan gr sahibi olduumuz her eyin kendini sadece yolda ilerlerken gsterdiini sylemektir. Hangi gre ulayorsak yolda yrrken ulayoruzdur. Her gr yola ve bir durum iin gerekli olarak ortaya kan yere ilikindir.; dolaysyla her gr konumumuza, o anda ulatmz noktaya vb. baldr. Her konu yol tarafndan, yolun izildii dorultudan ortaya konulur, alr (Patikalar/89). Yol uzayp giden srekli bir olutur. Dnmenin bizden talep ettii yuvamza dntr. Yani bu yol bizi evimiz/yuvamz olana geri getirebilecek olandr. Biz bunu bilmeyiz, sadece sadeliin sahiciliinde dururuz. Yol bir labirenttir. Dncenin patikalar efsunlu bir tarzda evini/yuvasn aramaya karar vermilere farkl geitler aar, olmayan uurumlar var eder. Biz sadece sadeliin sahiciliinde dururuz. Bu dnmede, yanl yola sapma, oturduu aacn altnda uzun ylar sren bir uykuya dalma ihtimali elbette vardr. Bu dnme asla matematik bilgi gibi kesinlik belirtmez. Yol tekinsizdir ve bilinir ki yol kendini kurar. Biz sadece sadeliin sahiciliinde dururuz. Bazen yle biz an gelir ki zorlukla seilebilen yol dediimiz de bitiverir. Evini arayan karanlk bir sszln ortasnda, umarszcasna kendisine evin yolunu gsterecek bir iz arar. Korku onu arr. Biz bzrz ama sadece sadeliin sahiciliinde dururuz. inde bulunduu hal sknt, endie, kayg, halidir. O noktada yola denin yeterli cesareti varsa asl yry balar. Henz almam patikalarda, geenin bulunmad topraklarda kukulu karaltlar arasndan duyulmayan bir ezgiyi dinlercesine yrnr. Ay usul usul ykseldiinde ssz ve yabans tepelerde ateler yakp, izler brakarak bazen neeyle bazen tasayla yol alnr. Alanr veya glnr, sevilir ya da nefret edilir. Biz sadece sadeliin sahiciliinde dururuz.

Gkyznn gneinin nurlu , sk dallar aralayp yeryznde yryen lmlnn zerine der. lmlnn glgesi de onun nne der. Glge yol gsterir. allar ve sk aalar ihtimamla geri ekilirken yolcu glgeyi izler, glge yolcuyu bekler. Gne str, yolcu yrr glge sadece sadeliin sahiciliinde durur. Onlarn yazgsdr birliktelik. Yolda olmak her zaman elenceli bir macera olmayp, dnmede yle bir yere doru savruluruz ki, oras karanlktr. Karanln iindeki karaltlar ok yaknmzdadrlar ki- nefesimiz daralr, soluumuz kesilir- ama onlar yine de hibir yerdedir. Biz karanln kuytuluklarna daha fazla ekiliriz. Karanlkta kendi dnyamz olmayan kendi dnyamzla karlarz, karanlk bizim snamz olur. Karanlkta da sadece sadeliin sahiciliinde dururuz. Yol dz giden bir ey deildir. Bir dneme dnverir, karanlk bitiverir. Aalar seyrekleir yolcu bir akla gelir. Orman, yolu, kendisini anlamak iin aklkta durmak, aklkta almak gerekir. Aklk aa karak tm aa km olanlar aar. Aklkta olmak, ark sylemek tatl bir rzgr olup esmektir, alnacak bir baka nefestir ve bu nefes hibir ey iindir. Yolcu, yola kendisini kendisine at ve aklkta kalp tm gizlediklerini aa kard iin sadece sadeliin sahiciliinde durarak teekkr eder. Dikkat edilmesi gerekenlerin ok fazla olduunu, ama yolun da tekinsiz ve dar olduunu, lmn oralarda bir yerlerde olduunu unutmadan amas imknsz grnen derelerin zerine kprler kurarak, sk allarn arasndan geitler aarak yrnr eve doru. Eve yaklaldnda Hlderlinin bir dizesi ularsa sana: Aradn yakndadr, imdi gelip karlyor bile seni eve dnmenin heyecan sarmsa belki daha ancak yolun balangcdr oras. Yine de evin yoluna dm gezgin, bir ihtimal daha grm geirmi olacaktr. Ama eve varan, yine de sadece sadeliin sahiciliinde durup arayan olarak kalacaktr. Peki, ev diye dndmz ama evimize benzemeyeni tanr myz? Evin aranmas ve bulunmas iki ekilde yaplabilir. Birincisi evin-yuva-olann bizler tarafndan grlmese bile orada olduunu kuvvetle hissettiren gemiin mirasn terk etmeyerek, evin-yuva olann harap olup yklmasn nlememizdir. kincisi ise baktmzda ev-olmayan, ona benzemeyeni tanmamz yani nasl varolduunu ve belirlendiini bilmemiz lazmdr. ncelikli olan, yuvaya-benzemeyenin iindeki srekli tehdidi ve dnyay nnde srkleyen etkin gc tm aklyla grmektir (YHK/47). Bizleri gn getike daha ok etkisi altna alan bu durum; insann evim dedii eyi artk tanmadn, artk ona gerek duymadn bize gsterir. Evimiz nce harap olup sonra ykldnda, yok olduunda ne olur? O zaman geldiinde imdi tercih edilmekte olan ey de, insan iin yuva-olmayan, eve benzemeyen de yoktur artk. Ya sonra; geriye sadece insann srekli kar oyunlaryla urunda yart, srekli talep edilen yeniden, en yeniye bir ilerleme var demektir (YHK/47). Eer bugn gecenin doduu yerden gelen modern teknolojinin olanaklar, baarlar ve yararlar bize sunulmaktaysa, ncelikle onlarn etkisiyle ev-yuva olandan yuvaya-benzemeyenin iine itilip itilmediimiz sorusunu mutlaka sormak zorundayz. Adorno iinde yaadmz ada bir ev ina etmeyi olanaksz grr. Ona gre ev gemite kalmtr. Bir evin sahibi olma arzusuna yenik dmemeyi hala en doru davran biimi olduunu dnr.. Toplumsal dzenle ilikimizi kendi ihtiyalarmz izin verdii srece zel yaammz srdrmek, ama onun hala toplumsal bir dayana ve bireysel bir anlam olduu yanlsamasna kaplmamak gerektiini syler. Uzun yllarn lkesinden, anayurdundan hayli

uzaklarda geirmek zorunda kalm Adorno, bir Yahudi-alman olarak lkesine dndnde doduu topraklardaki tm yaananlardan sonra bir evinin olamayacana neredeyse emindir. Bu yzden Adorno bir ev ina etmenin gerekliliine hibir zaman inanmamtr. Mlteci olarak uzun yllarn geirdii otel ya da pansiyonlarn kendi ikametghna sahip olmann sorumluluunu tamak demek olmadn sylemekle yetinir. Tek sorumlu davran biimi u olabilir: Kendi bireysel varoluumuzu bir ideolojiye dntrmekten kanmak ve zel yaammz da en alakgnll, en iddiasz ve grltsz biimde srdrmek-ama artk iyi yetimi olmann bir gerei olarak deil, bu cehennemde hala soluyabilecek bir hava bulabiliyor olmann utancndan tr( Adorno/134). Heideggere gre en azndan aba gsterilmelidir. Yeryznn, Gkyznn, Kutsal olanlarn ve lmllerin sade birliinde duranlar, yola dmekle, karanlk bir ormann kuytu bir kesinde virane halde durmakta olan evi bulmakla ve onu yeniden ina etmekle ykmldr. nk kadim alardan kalma bir alkanlktr eve dnmek. Hep geri dneriz oraya, kuun yuvaya, kuzunun ala dnmesi gibi, oraya dnmeyi dleriz (Bachelard/157).Peki bu atlmlktan kurtulma, evimize dnme(KEHRE) olanakl mdr? Yol kehre ile yakndan ilikilidir. Kehre insandan Varla (Von Dasein zum Sein) bir dntr. Kahre bir perspektif deiimidir ve Varlkla insan arasndaki ilikinin yeniden belirlenmesidir. Tm bunlar olurken biz sadece sadeliin sahiciliinde bekleriz. Evimiz diye ardmz armzn yakarsna cevap verir mi? Heidegger iin insanlardaki yersiz-yurtsuzluun nedeni Varlktan uzaklam olmaktr. Yersiz-yurtsuzlar evini yitirmi olanlardr. Evsizlik, varlklar(var-olanlar beings) tarafndan Varlkn ( Being) terk edilmi olmasdr. Evsizlik Varln unutulmuluun belirtisidir. nk burada Varln hakikati dnlmez. Varln unutulmuluu, kendini, insann sadece varolanlar inceleyip, onlarla baa kabilme gereinde gsterir.(LH/14)Tam da bu yzden bu mahrumiyet anda insani varoluun bir zemini bile grnmez olmutur. Kutsaln ndan mahrum, nursuz kalm bu yeryznde varolann sahici bir eve sahip olmas varoluun hakikatinin zeri rtl olduundan imkn dhilinde deildir. nk varolan Varl unutmutur. Varlk tm nesnelerin toplam olmad gibi, ne bir akl rn ne de evrensel, tanrsal bir kavramdr. Varlk bilinte kalnarak anlalamaz. nsann Varlkla karlat yer bilin deil, dildir. Sz edilen dil varoluun dnda kendi iinde ileyen bir dil deil, iinde Varln olageldii zaman olarak kavranmaldr. Bu anlamda Dil Varln evidir. Ev, dil ve Varl birbirine rapteder. Dilin evinde insan ikamet etmektedir. Yani Varlk ve insan dilin iinde birbirlerini ararlar. Evi gzeten, koruyan da iirin szdr. (LH/1/313) Dil konuur (PLT/198). Ev diye imledii eyi ev diye adlandrr. Adlandrma arr. arma ard eyle buluur. Bununla birlikte, bu arma ard eyi, yalnzca mevcut olan/varolmakta olan eye en yakn konuma arr. nsann ev diye adlandrd eyle bulumas onun o evde ikamet etmesi demek deildir. Burada ar yakna arr. Bylece o nceden bir yaknla arlmam bir eyi mevcut hale getirir. ar kendisini arr ve dolaysyla burada ve oradadr-burada mevcudiyete orada yoklua aryor demektir. ardklarmz insanlarla ilikileri olabilsin diye arlan eylerdir.

Peki, ama ey nedir? * Dnya bir ey deildir. Dnya eylerin toplam ya da btn de deildir. eyler modern zne denilen tarihsel kurmacann bir trnn onlar tasvir etmesine ve dzenlemesine uygun olarak dile gelmezler. eyin sadece bir nesne olarak grlmesi, onun kendi bamszl ve btnl iinde varolduunu gzlerden saklar. Oysa eye ey olma zelliini veren, onu bizden ve kendisinde baka her eyden ayran niteliidir. Yani herhangi bir eye eylik nitelii kazandran, ona bakyor, onu seyrediyor olmaktan nce, onu kullanyor olmaktr. te bu yzden biz de bir eyizdir. Yani biz de her zaman bir ey iin olan-z-driin olduumuz o eyin ne olduunu bilmediimiz durumlarda bile(Savar/179). Dnya, eylerin anlaml klnd bir ilikiler btnnn almdr. Dnyann anlamn dnyaya veren bylelikle kendini aa kartan Daseindr. eylerin zn aa karabilecek olan Daseindr. Dasein bunu eyleri yakna ararak yapar. eylemek dnyann yakla(trl)mas, yaklama yaknln zdr. Yaknln yokluunda ey, ey olmaktan kar. eyi ey olarak dnrken onun yaknnda ikamet etmeye balarz. Ama bu yaknlk, insann kendisini evimde/yuvamda hissediyorum diyebilecei bir yaknlk da deildir. Bu ada mesafeler ksalmakta, en uzakta olan yaknmza gelmektedir. Ama yaknlatka da her ey bizden uzaklamaktadr. Mesafe bakmndan llemeyecek denli bizden uzakta olan eyler, aslnda ok yaknmza gelebilir. nk yaknlk mesafenin ksal demek deildir. Ama mesafenin uzunluu da uzaklk deildir. Bu noktada u soruyu soran Heideggere kulak vermemek elde deildir: Byk mesafelerin ortadan kalkmasnn sonucunda her ey eit derecede uzak ve eit derecede yakn hale geldiinde, burada olup biten nedir? Her eyin ne yakn ne de uzak olduu sanki mesafenin ortadan kalkt bu tekbiimlilik nedir? Btn mesafeler fethedilmise, en uzak olan hemen yan bamzda beliriveriyorsa, eylerin yaknlnn yine de aa kmamas olgusunda gizlenmi olan aa karmak gerekir. nce bakmamz gereken yaknlnne olduudur?(PLT/181) Topra sulayan yamur, insanlar geceleri karanla gmlen gkyznn altna yerletirir. Uzaklardan yanklanan ezan sesi onlar lmller olarak Tanrnn huzuruna getirir. Adlandrlan dolaysyla arlan eyler, kendilerini gkyz ve yeryz, lmller ve kutsal olanlarla bir araya getirir. Bunlar drdn birliidir. eyler drtlye birlikte ikamet imkn verirler. Bu bir araya gelme, toplanma, birlikte ikamet etme eylerin eylemesidir. eylerin eylemesinde ikamet eden gkyz, yeryz, lmller ve kutsal olanlardan oluan drtlye biz dnya adn veriyoruz. Dnya kendini dilde ifa eder ve o bizim evimizdir. ey eyler. eylerken, o, yeryz ve gkyz, lmller ve tanrsal olanlar olarak durakalr. Durakalnca, ey drd uzaklklarnda, birbirlerinin yaknna getirir. Bu yakna-getirme yaklatrmaktr. Yaklatrmak, yaknln zdr. Yaknlk uza yakna getirir, hem de uzak olarak. Yaknlk uzakl korur. Uzakl korurken, yaknlk bu uzakl yaklatrmasnda yaknln zn srdrr. Bu ekilde yakna getirmekle yaknlk kendini gizler ve kendi tarznca, en yaknda kalr (PLT/177). Ev yaknlktr. Ev dnyaya mahsustur; dnya iine kurulur ve dnya iine kurulduundan bu dnyay aar, kurar, kollar ihtimam gsterir. Ev kendisini oluturan eylerle ey olur. Ev yeryzne ait eylerden bir dnya kurarken, onlar yok etmez. Tersine olduklar gibi aa karr, grnr klar. Bu yeryznn zgrlemesidir. Bununla da kalmaz; yeryznn eylerinden ina edilirken, hem kendinin dnya ile ilikisini kurar, hem de eylere anlam vererek o dnyay anlamlandrr. Evin ats, duvarlar, odalar vardr. Ama evi oluturan eyler bunlar deildir. Duvarlarn ve atnn arasnda saklanan boluktur. Boluun iine serpitirilmi, imgeler,

anlar, hayaller dir evi, ev/yuva yapan. Boluun iinde dnce durur. Evin iinde yaam ve lm durur. Felaket ve talihsizlik ile talih birlikte oturur. Evin iinde enlik olur, oyun kurulur, barnda frtnalar kopar pencerelerinde martlar uar. (Bachelard/96). Ev iine doldurulan alr, tutar, sonra tm kaplarn, pencerelerini aar darya dker, saar. Geldii yere geri gnderir. Bu ama ve dna sama bir armaandr. Armaan dnce olduunda onda dnce ikamet eder. nk dnce dile baldr. Dncenin aknda yer ve gkn dn durur. Evin znde yer ve gk, kutsal olanlar ve lmller birlikte durur. Orada gkyzne ykselen duvarlar, yeryzne tutunan temeller kendi tarzlarnda durur. Orada kutsal olanlar kutsaln nda kendi tarzlarnda durur. lmller dahi kendi tarzlarnda durur. Evin znde yer ve gk, kutsal olanlar ve lmller olarak birlikte durur. Her ey sadece sadeliin sahiciliinde durur. Bu drdn birliidir. Biz ona ev deriz. Her eyden nce lmller olarak yalnz insanlar, dnya olarak dnyaya, evlerinde ikamet ederek bir balarna ular. Sadece dnyadan tr sadeliin sahiciliinde durabilen gnn birinde ey olur. ey de, su durur. Su da kaya durur kayada yamuru ve gn iyini alan topran koyu uykusu durur. Topran uykusunda asma byr. Pnarn suyu, asmann meyvesinin iinde durur. Topran besleyiciliinde ve gn gneinin altnda arap olur. Suyun, armaannda, arabn armaannda her seferinde yer ve gk durur. Ve sadece drdn birliinin sadeliinin sahiciliinde durabilenler ey olur. Ancak ey olan, eyler. eylerken, o, yeryz ve gkyz, kutsal olanlar ve lmller olarak durakalr. Durakalnca, ey, drd uzaklklarnda, birbirlerinin yaknna getirir. Bu yaklatrmadr. Yaklatrma yaknln zdr. Yaknlk uza yakna getirir, hem de uzak olarak. Yaknlk uzakl korur. Uzakl korurken, yaknlk bu uzakl yaklatrmasnda yaknln zn srdrr. Bu ekilde yakna getirmekle yaknlk kendini gizler ve kendi tarznca, en yaknda kalr Yaknlk eyin eylemesi olarak, yaklatrmada hkm srer. eyleyen ey birlikteki drtte, yeryz ve gkyz, tanrsal olanlar ve lmller olarak durakalr drtlnn birliinde, sadece sadeliin sahiciliinde. Dnyann drt alannn aa kmas, sylemesi (ifas) olan dildir. Dil dnyaydevindiren syleme olarak btn ilikilerin ilikisidir. O dnya alanlarn yz yze geliini anlatr, devam ettirir, sunar, takviye eder. Ve onlar kendi kendisini yedekte tutan eydeSyleme iinde- bir araya getirir ve birletirir (DD/ 42) .Dnyann drt alannn Sylemesi olarak dil, o dnyann iinde ikamet eden lmller olarak lm lm olarak tecrbe edebilenler- ve dile yalnz biz karlk verebildiimiz iin bizimle balantldr. Dnyann drt alannn yolunu aan devinim olarak Syleme, her eyi yz yze geliin yaknlnda bir araya getirir ve bunu hem zamann zamanlat, uzayn uzaylat hem de zaman-uzay oyununun gereklemesi lsnde sessizce yapar. Sylemenin dnya-ilikisini kendi yoluna sokmas yoluyla bu sessiz bir araya gelme arsna biz sessizliin nlamas deriz. O varln dilidir ( DD/43). .. bulutlarn, gkyznn bulutlar olmas gibi (LH/ (*) aretli ksmda; Heideggerin Poetry, Language and Thought kitabndan, The Thing makalesinin esnek bir evirisi kullanlmtr.

DASEIN
Kat ettiimiz yolun sonunda bulduumuz evde ikamet edecek olan kimdir?

Elbette evin arsn duyup yola dm olan, yeryznn, gkyznn, lmllerin ve kutsal olanlarn birliini kendinde tayan ikamet edecektir. O Daseindir. Kimdir Dasein? Ne olduuna tanklk etmesi gerekendir. Tanklk etmek bildirmek demektir. Bildirimde bildirilmi olan sorgulamakla Dasein kendisi olandr nk o sorabilir. eyleri arabilir, yan yana getirebilir. Varln iinde, baka varlk imknlarnn yan sra soru sorma varlk imknna da sahip olup, hep bizzat bizler olan bu varolan Dasein diye armaktayz. Dasein kendini kendi varl iinde anlamak suretiyle bu varla rabtalanan bir varolandr Dasein varolmaktadr te yandan Dasein hep kendim olan bir varolandr (VZ/55). Bu varolu anlay; ne bir nesneler stnde/tesinde varolan bir zneyi, ne de znelerden bamsz bir dnya stne dnen, karar veren bir bilinci ierir. Dasein znenin ierikleri deildir. Tanr, Cagito, ruh, ego, zne, kii ya da herhangi bir nesne Daseini imlemez. O ne bir tr ussallktr ne de znellik. Daseini Dasein diye armamz Daseinin varoluunda Varln ontolojik almdr. Varln sorgulanmasn kendi varlnda yapan varlk olarak Dasein kendini dier varlklardan ayrr. Dasein fiziksel manada dnyada bulunan varlk deildir. nsan Daseini, asla nesneletirilemeyecek bir varolan olarak anlam yaratandr. Dasein olarak varolmak, eylerin arsna ak olmak demektir. Bu yzden Dasein varolmay kendi varlnda gerekletirme gcne sahiptir. Dasein olarak ele alnan insan varoluu, kendisini bir anlamlar dnyasnda bulur ve bu yzden insan varoluu Daseini bir imkn olarak kavrayp kendini dnyada etkileim iinde olduu eylerin taleplerine ak tutar. Dnyadaki eylerin arsna ak olmak demek; onlarla birlikte varolan bir insan olarak onlara kar sorumlu ve ihtimam gsterir olarak onlarla dnya-iinde birlikte olmak demektir. Heideggere gre; Dasein iki varolua birlikte sahiptir. Ontik olarak, gndelik yaam iersinde bulunan insann nesne olarak varolmasdr. Ontolojik varolu ise, Varln rtsn aralayandr. Dasein olan kimdir? Sorusuna verilecek cevab oluturacak fenomenin istikametini izleyerek yaplacak tahkikat, Daseinin dnya-iinde-varolma ile ayn derecede asli olan u iki yapsna kavuturacaktr bizi: birlikte-olma ile birlikte-Dasein. Bu varlk minvali bize gndelik Dasein ya da kendi-olmann halini verecektir (VZ/120). Bylelikle gndelik Daseinin znesi diyebileceimiz ey, anonimlik, yani herkes grnr klnacaktr. Dasein, hep ben kendim olandr, varlk hep benim kendimindir. Ama ayn zamanda sz konusu varolann bir bakas deil de bir ben olduuna dair ontik bir bildirimi de ierir. Dnya-iinde- varln fenomenolojik almnda onun gndeliklii iinde kim olduu ya da kimlii sorgulanr. eylerle iliki iine giren Dasein, Varlkn stndeki rtnn almasn ve gizinin aa kmasn salar ve bunun ayrtna varabilir. Ama Daseinin kendisini kuramsal olarak bilmesi, onun kendi varoluunu bilmesine gre ikincildir. Heideggere gre kuram yaama gre ikincildir. Daseinin yaam onun Dnya-iinde-varlk olmasdr. Dnya-iinde-varlk olmak bir yerde nesnelerle ve insanlarla anlaml iliki iinde olmaktr. Bir ey-iinde-varlk olmak a priori olarak kendi varln fark etmek veya bilmektirBu nedenle dnyay bilmek Daseinin temel olgusudur. Daseinin temel olgusu olarak dnyay bilmek, ontolojik ve varolusaldr (en/61). Dasein dnyay onun dnda, onu inceleyen bir zne olarak biliyor deildir. Dasein dnyay bilir nk bilme Dnya-iinde-varlk olarak Daseine aittir. Varlk olmadan bilme etkinliinin olmas mmkn deildir. Dnya-iinde-varlk olmakla Dasein her eyden nce dnyann yapsn grnr ve anlalr klar. Bu minvalde bilmek bir birlikte varlk formudur.

Dnya Daseinin evi midir? Dnya; eylerin toplam olarak ontik nesneler dnyas olarak kavranldnda insanlar o dnyada konutlar retip, onlar kullanma sunar. Ya da dnya; belli nesnelerin ontolojik zelliklerin kullanm yeri olarak kavranldnda daha gzel evlerin mobilyalarn hayallerini kuran mesela ev kadnlarnn dnyas olarak alglanr. Ama Dnya; ontolojikvarolusal(existential) bir kavram olan dnyasall ifade ediyorsa; ite Dasein, kendini bu dnyada aar. Zira dnya, Dasein olmayan bir varolann belirlenimi olmayp bizatihi Daseinin bir karakteridir (VZ/66). Yoksa Dasein olarak arlan bir varolan ile ismi Dnya olan dier bir varolanla yan yanal diye bir eyden sz edilemez. Dasein kendisini Dnyaiinde bulmutur. Dnya-iinde olmak onun varolusal karakteridir. Onun kim olduunu bize syleyen bu varolusal yapdr. Bu durum Daseini varlk yapar. Dnya iindeki Daseinin kategorik yaps ise bize onun ne olduunu verir. Ama kimlik ve nelik Daseinin varolmasnn iki deiik boyutudur. Dasein ancak Dnya-iinde varolabilir. Dnya-iinde varlk olmak, terimden olumasna ramen bize Daseinin birlii ve tekliini bildirir. Daseinin varlnn teklii yine ontolojik olarak onun dnyasnda var olan dier varlklar da ortaya karr. Dasein, Dnya-iinde varlk olarak dnyas ve bakalaryla birlikte vardr. Dnyay dier varolanlarla paylar. Ama bu karlamada Dasein kendini dierlerinin bilgi nesnesi haline getirmez. Dierlerinin nne srayarak onlarla rasgele bir ilgilenim iinde olmakl bir kenara brakarak onlara itina gsterir. Ancak itina gstermeklikle, kendini onlardan ayrarak kendisi olmak durumundadr. Ve bylece ona Varln evi iinde barnma hususunda bir ikamet izni balanm olur. Yeri belirsiz bir evi aramak ve meakkatli bir yolculuktan sonra birinin kendi evine dn, ok uzun bir zaman ve belki de her zaman iin, insann (insan varoluunun) evinde ikamet etmeyecei anlamna gelir ve bu da insann ev yerini nemsemedii, inkr ettii ve reddettii-belki de reddetmesi gerektii-anlamna gelir. Eve dn bu nedenle tekilie doru geitir. Daseinin burada/dnyada bulunu olarak ele alnd srece tanm; dier varolanlarla birlikte(insanlar da dhil) dnya-iinde yer tutua dairdir. Bu anlamda evde olmak ve evden uzakta olmak birbirlerini dlayan kart seenekler deil, birbirlerini var eden bir ilikinin, iindedirler. Evde olu da, evde olmay da vardr, evi aray da. (patikalar/50) Dnya-iinde bir varolan olarak Dasein gndelik yaamnda dier varolanlarla ilikisi neticesinde kendinden uzaa dmek yerine kendi iine dmektedir. Ancak bu Daseinin kendinde sakl olan imknlarnn farkna varabilme durumunda mmkndr. Daseinin kendi varoluunu kavramas ve sradanln tesine gemesi onun varoluunu sahiciletirir. nmzde duran aklkta dnlmesi gereken; Orada-Varlk olarak Dasein kendi hareket tarzn sahip olduu imknlar aa kararak, onlar sahici(otantik) ynelmilik olarak m kavrayacaktr yoksa kendini dknln skneti iine kapayp sahip olduu Varlk potansiyelini inkr edip sahici olmamay m seecektir? Daseinin imknlar nelerdir? Dasein bulunduu dnyaya birtakm imknlarn iinde atlm ve frlatlmtr. Hatta bu atlmlk iinde dalm ve salmtr. Daseinin bu varlk karakterine, yani ylelik haline, Daseinin frlatlml diyoruz. Bylece Dasein dnya-iinde-varolma olarak urada var olmaktadr. Bu onun varolusal yaps gereidir.Daseinin bundan ka yoktur. Dnyaiine-atlmlk, Daseinin yazgsdr Daseinin d nasl onun temel varoluuna ait ise, Daseinin otantik varoluuna ulamas da o kadar onun temel varolu yapsna aittir (en/78). nk Dasein zaten hep belirli imknlarn iine dvermitir. inde var olduu,

var olabilirlii yznden baka olabilirliklerin kap gitmesine neden olmutur. Dasein hep varlnn imknlarna dnk olarak onlar yakalamaya alrken, onlar bu sre iinde kap gidivermektedirler. Ama bu zaten Daseinin imkn-olmaklna dhildir. nk Dasein zaten kendisine emanet edilmi bir mmkn-olmaklktr. Bu mmkn-olabilirlik hali Dasein iin eitli olas hallerde aa kmaktadr. Dasein kendi varlk imknlarn anlar ya da anlamaz ama Dasein daima bu varolma tarzlarndan birinde varolur. Gnlk hayatn btn somut yorumlar ve anlamlar Dasein tarafndan retilir. Anlam var-olanlarn sahip olduklar bir ey deil, Daseinin varolusal zelliidir..Anlaml ya da anlamsz olabilecek olan yalnzca Daseindir. Bu hal iinde Dasein kendi varlk olanaklarn bilir. Ama bu anlama Daseinin uradanlnn varlna aittir. Dasein, fiili Dasein olarak, bu anlama iinde dnyay da anlam olur. Buna Daseinin bak denir. Daseinin uradanlna ait olan bak sadece ben-merkezli kendini aldatmalara dayanmakla kalmaz, ayn zamanda dnyay bilmemeye de dayanr. Ama Dasein varlk imknnn ta kendisidir. Bu durumda Dasein kendi varolmasn seerek kendi varolmasn varlk yapsnn temeline koyar. Otantik-sahici olup olmamas, Daseinin temel varolma durumlardr. Otantik olmama hali Daseinin varln yok etmez sadece kendi imknlarn fark etmeyen ve otantik olmayan varlk yapar. notantiklikte kendisi olmayan Dasein zgr de deildir. Olanaklar iinde seim yapyor gibi olsa bile, aslnda, nceleri bakalar tarafndan belirlenmi seenekler arasnda bir seim yapmaktadr (Levinas/25).Otantik olmayan varlk yaps gndelik Daseininde ortaya karken ayn zamanda otantik varlk yaps imknlar olarak Daseinde gizlidir. Otantik varolu varln anlamn aa karacak imknlarn Dasein tarafndan bilinmesidir. Bu onun geleceidir. Otantik olma durumunda bir varolu durumu vardr ki, bundan Daseinin kararll ve cesareti ya da azmi olarak sz edilebilir. Dasein en temel, en ilksel, otantik-sahici varolu hakikatini evim dedii yerde bulur. Evim diye ardnda ikamet eyleyen halis-sahici-sahih varlk, en temel hakikatin anlamn kavrar. nsan yaamn kuatan her ey, kararllk iin, hakikatin rtsn kaldrmaya nesne olabilir..nk ama hakikatin aranmasndan ok (rty kaldrma) eylemin kendisindedir (Tekeliolu/43). Gndelik hayatta Dasein hep baka Daseinlerle varolur. Dnya onun her zaman dierleriyle paylat yerdir. D ise sahip olduu imknlar fark etmeyip nesneler dnyasna geri ekiliindedir. Dasein bu dnya iinde kendisine bir ev ina eder, satn alr ya da kiralar. Bu evde yaayacak bir aile kurar ya da kurmaz. Eyalar biriktirir. Onlar yaad hayatn delilidirler. Komular edinir, seyahatlere kar ve herkes gibi dostluklar kurar. Bunlar yaparken kendini herkesten farkl olarak kavrar. Bir Daseine gndelik hayat iinde Dasein kimdir dediimizde Onlardr cevabn alrz. nk herkes bakasdr ve kimse kendi deil (VZ/135).

DAS MAN
Kimdir bu herkes, bakalar ya da onlar dediimiz? Das-Mandr. Herkes Das Mandr. Bakalar Das Mandr. Onlar, tekiler dediimiz Das Man dr. Otantik olmayan Das Mandr. DasMan herkestir ama hi kimsedir de. Hem kendi Daseinimla, hem de bakalarnn birlikte-Daseinyla, ncellikle ve ounlukla evreleyen-dnyada, ilgilendiim birlikte-dnyam iinde karlarm(VZ/132). Fakat Dasein, ilgilenilen dnya iinde eriyip giderken artk kendisi olmaz. Gndeliklik iinde Dasein Das Mann etkisi altna girer. Bakalar yapp ettikleri bakmndan vardrlar. Daseinn varln etkileyen bakalar belirli birileri deil hep bakalarnn yerini alan bakalardr. Tam da bu

yzden Dasein farknda olmayarak bakalarnn gze batmayan hkimiyetini kabul etmekte, aslnda Dasein kendisi de bakalarna katlmaktadr. Kim bu bakalar diye sorduumuzda Dasein kendisi dnda herkes diye cevaplamaktadr bu soruyu. Birbirine benzeyen eyalarn doldurduu konutlarnda oturan ve ayn televizyon programlarn seyredip, parkta birlikte gezinen herkes, herkes gibi olmaktadr. Dasein de herkes gibi konutunu demekten, saksda iek yetitirmekten keyif alp elenir. Herkes gibi alverilere kp, ehirlerin gizli kelerinde dolanmay sever. Hatta tm dnya, tm gizlerini herkese amakta ve herkes gidip dnyay kefedebilmektedir. Herkes de bu gizleri zapt etmek adna her eyin fotorafn eker, herkesin ve her eyin iinde olduu dnyay belgeler. Herkes belirli deildir ama herkestir. Hergnkln varlk minvalini tayin eden herkestir(VZ/134). Das Man nerede ikamet eder? Gndelik hayatn iinde savrulan, dibe doru ktn hisseden Daseinin barnacak bir yuvas, hayattan yorulduunda dnecek bir evi yoktur. Varolu imknlarnn farkna varp kendisine bir ev ina etmeyi aklna getirmez. Onun zm herkes gibidir. Das Man bir konut satn alr kendine ya da kiralar. ini sevdii eyalarla dekore eder. Bunun iin mimarlara deme yapar, dekorasyon dergilerine, gazete eklerine abone olur ya da komusuna, ahbaplarnn dediklerine kulak verir. Konutunun herkesten farkl dekore edilmi olmasn arzular. ar Pazar dolar beendii, sevdii nesneleri satn alr. Onlar herkesin grebilecei biimlerde konutunda sergiler. Sevdikleri, tandklar ziyaretine geldiinde tm zihinsel becerilerini kullanarak dedii konutunun beenilmesinden haz duyar. Beeniler hep karlkldr. Bylece herkes, hergnklk iindeki Daseini ibra etmi olur. Onaylanm olmak das Man konutuna, arabasna, envai eit eyasna daha ok balar. Das Mann varl varoluu gerei vasatla dayanr. Yaplan her eyi aleladeletiren bir vasatlktr bu. Gadamerin dedii gibi zaten bilineni, her yerde olan, kolay yenilir yutulur olan, anlamlar ina etmeye izin vermeyeni pasif zevke sunandr bu vasatlk. eyin kendisinde deil, glgesinde ikamet eden bir vasatlktr bu. Ama konutta oturann glgesine; duvarlarda, banyonun ke bucanda, ekmecelerde, dolaplarda, yerde, her yerde bir an bile rastlanmaz; bir kimsenin, bir kimliin izi yoktur, hatta bir sesin, bir elin, bir bakn izi bile yoktur, ne bir an kalnts, ne de bir yaam yapbozunu meydana getiren alkanlklar orada varln srdrr(Sottsass/114). Herkes bakasdr ve kimse kendi deildir. Her gnk Dasein kim diye sorduumuzda cevabmz Das Mandr. Herkes, Daseinin beraber-olmaklk iinde kendini teslim ettii hi kimsedir. inde bulunduumuz zaman herkesi hi kimse yaparken herkes kendini farkl klmak iin bir slup, imaj peinde koar. Herkes konutunu bir slup erevesinde dekore etmeyi arzular. Yaamn yaannda das Man kendini dnyaya bir biimde alt izilmi, belirginletirilmi bir slupla sunmaya gayret eder. Biliyoruz ki kadim zamanlarda, iinde yaanlan dnyada bir slup vard. Kullanlan allm(gndelik) nesneler henz ilerindeki iiri yitirmemilerdi. Dzyazda yansyan hayat ile iirsel hayat birbirinden ayrlmamt. Bizim gndelik hayatmz ise, sluba kar duyulan nostalji, slupsuzluk ve inatla bir slup aranmas gibi zellikleriyle ne kar. slubu yoktur; eski sluplar kullanmaya ya da bu sluplarn kalntlar, ykntlar ve anlar iinde yerlemeye ynelik abalara ramen kendine bir slup yaratmakta baarsz kalr(Lefebvre/36). nk dnyay tasvir etmeyi stlenen sz, iirsellikten kopmu haliyle her eyi; metinleri, yazlanlar, yazlanlarn yannda nesneleri istila etmi, onlar dzletirmi, vasatlatrmtr. iirle ina edilen bir evin ve bu evde oturarak evi enlendiren Dasein gevezelikle, yavan szle, dipsiz bir meraka dayal bir akl gezdirmekle(maymun itahllkla)

ve iine dt tuhaf belirsizlikle itigal etmeye baladnda kendine bir slup aramaya da balamtr. Modernlik sadece insann evinden kovulmas deil, bu durumun bir bakma tuhaf karlanmamasdr. Modern konutlarn doldurduu ehirler, yalnzca evsiz/yurtsuz kalm kkszlerin yaad meknlar deildir. Bizatihi kkszlk zerine kurulan yeni bir yaam biimidir. Herkes tekine yabancdr. Hi kimse konutuna bir yabancy barndrmak istemez. Kalabalk sokaklarda kimse kimseyi tanmaz. Ev dediimizin snrlarnn dnda, insanlardan ve nesnelerden olumu tuhaf bir l balar. Bildik olmayan bir baka hayat, konutun devam olarak orada durur. Her ey bize ok yakndr ama ayn zaman zarfnda ok da uzaktr. Uzaklk yaknlkta sakl kalr. Biz bunu bilmeyiz. Her trl konfora haiz konutlarnn iinde ve darlarda eyleen-elenen insanlar evlerini yitirmiler, evsizlemilerdir. Herkes yabancdr ve konut ev diye ardmza yabancdr. Ama biz bunu bilmeyiz. Hayat boyunca ideal evini arayan Dasein ne yapar? Gsteri kendini hem bizzat toplum olarak, hem toplumun bir paras olarak ve hem de bir birletirme arac olarak sunar. Gsteri, toplumun bir paras olarak, zellikle btn bak ve bilinleri bir araya getiren sektrdrGsteri bir imajlar toplam deil, kiiler arasnda var olan ve imajlarn dolaymndan geen bir toplumsal ilikidir ( Debord/36). Gsteri toplumunun temeli iletiime dayaldr.letiim dolanm iinde szn bo lafa dnmesi, Daseinin zaten zerinde zorlukla durduu zeminin kaymasna yol aar.Ayn dekorasyonu taklit eden, slup sahibi olma arzusu iinde kvranan her konutta olduu gibi, temelsiz bir yapda kelimelerin yan yanal ve birlikteliidir bo laf. Dekorasyon dergilerinde dekore edilmi konutlarnn nnde poz veren nllerin giysileri, kullandklar eyalar, markalar eliinde kodlanan ve herkesin kullanlan markalara, konutlarn dekore edilme biimlerine hayretle ve hasretle baktklar ve kendi konutlarnda da olmasn arzu ettikleri nesneleri kullanma sokan bir iletiim ann temel yap tadr bo laf. Tabi sahip olunan yzeysel bir merakla desteklenmesi kouluyla. Merak sebatla, kararllkla srdrlerek varoluun imknlarn ortaya kartmann bir yolu olarak deil de tam tersine, huzursuzlukla, durmakszn yeni ama gncel, aktel olan her eyi koklayarak, izini srmeyle ayrt etmeksizin her yeni ve deiik olanla tanma datklyla ykldr bu merak.(patikalar/187).Bu trden bir merak Daseinin Dnya-iinde-var-olanlarla olan ilikisindeki ihtimam-gstermelik durumunundan kendini ayrr. Artk ihtimam-gstermeklik, dnyay sadece grn bakmndan grerek onda huzur iinde bulunma imknlaryla ilgilenme haline dnr (VZ/182). Artk Dasein, ideal bir ev-dnya kurmann peinde dnyann sadece grnyle srklenip gider. Kendini bo lafa emanet eden merak, Gndeliklik iindeki Daseine capcanl, mthi bir hayat vaadeder. Ama Daseine kalan ve onun tm varln kaplayarak gndelik hayatn iine reklenmi bir belirsizliktir. Belirsiz olan neyin sahici anlalmas gerektiidir. Her ey bir yandan gerekten anlalm, kavranm gibi gzkrken, te yandan ve ayn zamanda aslnda byle olmad eklinde ya da tersine, her ey gerekten anlalmam, kavranmam gibi gzkt halde aslnda byle olduu eklinde bir iki-anlamllk kazanr. Bu tarz bir ikianlamllk, otantik olanla olmayan birbirinden ayrma konusunda das Man dnyasnda herhangi bir ltn bulunmayndan ileri gelir. Herkesin her eyi syleyebilmesi, her eye dair bir fikri olmas ve tm eylerin elini uzatsa deebilecei bir uzaklkta olduunu sanmas karsnda ortaya kan belirsizliin dnyay sarmas, gndelik yaam bulanklatrmas karsnda Dasein tm imknlarn Gndeliklik iinde bomu olur. Burada ima edilen; bo zaman denen eyin ounlukla merak, gevezelik ve belirsizlikle doldurulmu olduudur. Bu hale alma zamann da eklerseniz Daseine kendi varlnn imknlarn aa

kartabilmesi iin zaman kalmamaktadr. Dasein ncelikle herkestir ve ounlukla da yle kalr (VZ/136).

ANGST
Hayat gailesi iinde olmak ne demektir? Dasein dnya iinde bir eylerle urar, belli amalarn peinde koar. Kendisini ve ailesini yaatmak iin alr abalar, didinir. Hayat gailesi ilk olarak kendini bir eitlilik, danklk iinde gsterir. Heideggerin deyimiyle; dnya-iine doru olmay ihmal etmeyiz. -g-dertler-istekler-amalar-kurallar gndeliklik iinde birbirine balanm hatta nem srasna gre listeleniyor olabilir. Herkesin kafasndaki listeler gerekletirilmeyi bekliyor olabilir. Hayatn gailesi herkesi sarp sarmalyor olabilir. te bu hayat gailesi iinde bo laf, merak ve belirsizlik Daseinin gndeliklik iindeki varoluunu karakterize eder. Bu karakterlerin varolusal olarak ortaya kmalar sonucunda adna Daseinin dknl ya da otantik olmama hali ortaya kar. te yandan gndelik hayat iinde Dasein hep bir ruh hali iindedir. Keyifsizlik iinde olduunda, uradaln, dmln varl kendisini bir yk olarak belli eder. te yandan olumlu bir ruh haline girdiinde varln hissedilen yk srtndan kalkm gibi olur. Fakat bu halet-i ruhiye imkn, yk kaldrc olduu halde aslnda bir bakma Daseinin yk olma niteliini aklar bize. Halet-i ruhiye halin niceliini bariz klar. te bu halin nicelii iinde keyif, varl kendi uradalna tar(VZ/142). Daseinin halet-i ruhiyesi onun varolusal yapsn belirleyen onu o yapan imkndr. mknlarnn farknda olmak bilmek demek deildir ama tam da en hergnklk kaytszl iinde debelenirken Daseinin varl plak bir ylelik ve olmaklk halinde kabuunu krp meydana kabilir (VZ/142). Dasein iin tam anlamyla Varlkn iinde ikamet edebilecei bir evi ina etmesi imkn dhilinde deilse de o bir ev ina etme abasyla Varlkta ikamet eder. nk Varlkta ikamet etmek srekli olarak kendi varolmamzda olup bitmektedir. inde oturduumuz evimiz/yuvamz olarak deil de iinde barndmz bir konut olarak alglasak da gndelik hayat ne denli paralanm, rselenmi grnrse grnsn, Varlk hala glgede de olsa, Yeryznn, Gkyznn, Kutsal olanlarn ve lmllerin drtllnn birliinde tutar. Hatta bizim eylerle ya da kendimizle uramadmz zaman, hem de tam o zaman, bu btnylebizi kaplar; rnein asl i skntsnda(MN/33). Ama televizyon seyrederken ya da yemek piirirken ya da doldurmay bir trl beceremediimiz bir zaman diliminde iimizin skldn hissettiimizde asl i sknts hala bizden hayli uzaktr. Varlkn uurumlarnda sessiz bir sis gibi oradan oraya yaylan derin i sknts btn eyleri, btn insanlar ve bunlarla birlikte bir insann kendisini de garip bir kaytszlk iine srkler. Bu i sknts Varlk btnnde aa karr (MN/33). Varlkn bylesine bir aa knn bir baka imkn da birlikte yaanlan, sevilen bir Daseinin varlndan duyulan sevintir. Heidegger buna Die Angst der. Daseinin gndelik yaam iinde herkes gibi yaayp giderken kendi sahip olduu imknlarn farkna varmasn ve bylece yeni bir varolu halini ortaya karan ruh durumu korkudur. Korku Daseinin kendi gizemliliinde kendisini tanmasn salayan varolu imknlarndan biridir. Dasein a kalmaktan, lmekten, gelecekten, Tanrdan, dmanlarndan, bilinmeyenden, tekilerden ve daha birok eyden korkmaktadr. Ama korkuyu ne yaratr? Burada sormamz gereken soru udur: Korku ne hakknda korkmaktadr? Korku, varolann(yani Daseinn) kendisi hakknda korkmaktadr. Kendi varl iinde kendisini mesele eden varolanlar korkabilir sadece.

Korkmak bahse konu varolan tehlikeye dml, bizahiti kendisine temlik edilmilii iinde amlarDasein ncelikle ve ounlukla neyle ilgileniyorsa oradan hareketle var olmaktadr.Bunun tehlikeye dmesi, beraberinde var olmann tehlikeye dmesi demektir.Korku Daseini ncelikle olumsuzlayan bir surette amlar.artr ve kafa karmasna neden olurnihayetinde korku yatnca Dasein, kafasn yeniden toparlamak zorunda kalr (VZ/149). Korku dnya-iinde varolandr. Korkunun ecele faydas olabilir mi? Angst ile korku farkldr. Her eyden nce Angst korkuya nceldir. Korkmak, bir eyden ve bir ey adna ile snrl olduundan korkan korktuu ey tarafndan hapsedilir. Angst byle bir aknla izin vermez. Daha ok kendine zg bir sessizlii birlikte getirir. te evini ina etmeye karar veren Daseinin evinini temellerinin ykselecei zemin budur. Heidegger; gnlk yaamda gerekten kendini kurabilme, ben(Ich) diyebilme ans gitgide elinden alnan ve yalnzca kalabalktaki biri(Man) olmasna izin verilen insann bir d sergilediini, ievuruk, yarar salayc eyler(Zuhandene) bata gelmek zere, u ya da bu varolana(Seiend), ya da hakiki(otantik) olmaktan uzak bir biimde kendi egosuna tutunmaya altn ve bu ka nedeniyle de, neyin ne olduu hakkndaki kararllk sergileyen, sahih, hakiki(otantik) bir karlama yakalama ansn byk lde yitirdiini yazyordu. Bu durumda ve ender zamanlarda ve ok ksa srelerde belirli temel ruh durumlarnn kkte salnmlarn insan Hilik(Das Nicht) ile yzyze brakmak suretiyle, eylerin tm dnyasn, var-olanlarn tmn yani Varlk(Das Sein) sorusunu yeniden dnme olana saladna dikkatleri ekiyordu. (Nalbantolu 2004/289) Heidegger bize Angstn, insan Daseinin temel ruhhali olduuna iaret ediyordur. Her ey yolunda gidiyordur. Dnya ire arzularmz tatmin olmakta olup, keyfimiz yerindedir. Yine de sokakta yrrken, bazen evde otururken bir huzursuzluk iten ie, derinden derine gelir bizi yoklar. o hep uradadr-ama yine de hibir yerdedir. O kadar yaknmzdadr ki, iimizi skar ve nefesimizi daraltr- ama yine de hibir yerdedir (VZ/197). u sebeptendir, bu ey yzndendir diyemediimiz, net olarak tanmlayabileceimiz bir ey deildir aslnda.Dile getiremediimiz,tanmlamay beceremediimiz nedeni falan olmayan ama tm varlmz kapladn duyumsadmz bir zamann iine dmekliimizdir bu. Bu bize ait bir nedenden dolay deildir. Belirsizlik, tanmlanamay vs. Angstn znde olan bir eydir, birdenbire ortaya kvermesindedir.Bu nedensiz Angst bir an iin bile olsa, Hilik iine itilmemizin ve orada sallantda, asl kalmamzn yolunu aar. Sonuta Angstn aa kard nedir? Hakiki, katksz, btn plaklyla Hilik kukusuz (Nalbantolu/289). Yaadmz bu isel deneyim-zgnolay(Das Ereignis) bulunuunun bir hali olarak her eyden nce dnyay dnya olarak amlamaktadr. Yani Angst dnyann bizatihi kendisi, dnya-iinde varolmann kendisidir. Angst Daseini lmle kar karya getirir. Korkunun tersine Angstn dnyada olan bir nesnesi veya sebebi yoktur. Angst Daseinin tm dengesini yitirmesine sebep olur. Dasein geriye ekilir. Dasein bu haldeyken dnyaya gsterdii ilgi sona erer, dnya ire eyler ilikiselliklerinden kopup, anlamszlarlar. Neden? nk bu geri ekilme durumunda Dasein kendi varoluunun temelinde yatan Hilik ile karlar. Bu yzleme sonucunda kimileri dnyevi faaliyetlere yaslanarak kurtulmay dener. Ama bu tepki aldnda; Daseinin kendini dnyadaki u ya da bu iliki, ey, ilgi ya da kar nesnesi araclyla anlamay brakmas ve kendine en has olma potansiyelini(lm) stlenmesi En has imknn stlenilmesi tm dier imknlar iinde gerekten benim olanlarn olmayanlardan ayrt edilmesini salar. Angst dnyay gndeliklikten boaltt iindir ki, Daseini zgrl iin

serbest klar(Levinas/22). Angst, insann snrll gibi geiciliini de ortaya karr. Yani lm ynndeki varln ortaya karr. Burada kast edilen; biyolojik bir lm deildir. lm artk tm yaamn iine yaylm yaamn kendisinde var-olan bir imknllktr. Burada lm gelecekle ilgilidir. lm ngrs hayat yeniden yaplandrabilecek imknlarn zeminidir. Dasein lmle yz yze geldiinde gndeliklie kaar, kendini dnya ilerine vurur. Kamazsa onu bir zlme, grme an beklemektedir. Bir an iinde Dasein, kendi imknlarnn olduunu, olma potansiyelinin ne olduunu grmtr. Heidegger gibi Levinasda kararllk anndaki bu grmeyi en st aydnlk diye niteler(Levinas/25). Grme annda kendi varoluunu anlayan Dasein, kendini, kendi imknlarna yneltir. Kendini anlama abas Daseinin kendisini yorumlamas halidir. Yorumlama anlama ve bilmeye dayanr. Dasein nsel olarak anlayan ve yorumlayandr. Anlama Daseinn temel ruh durumu olarak Varln atlmldr. Anlama Daseinin varoluundaki farkl imknlar kavramas, kendisini var etmek iin bu olanaa sahip Varla doru ynlendirmesidir. mknlara ynelme gelecekseldir. Gelecee atlm olan Dasein her durumda kendi imknlarn ve varoluunu kavramaya alan kararll ile otantik olabilir.

POIESIS **
Dnya vardr diyemeyiz. Dnya iinde ey vardr da diyemeyiz. nsan vardr da diyemeyiz. Ama dnya iinde eylerle birlikte olan Daseinin varoluunda dnya vardr diyebiliriz. ey dnyay eyler dnya dnyalanr. Dnya dnyalandnda zn srdrr. eyi dnyalayan dnyann eylemesinde zn srdrmesine braktmzda, eyi ey olarak dnrz. Bu ekilde dnerek, ey tarafndan ey olarak arlrz. nsann dnyay aklama isteine dnm dnce, dnyalamann sade birliinin sadeliine ulaamaz. Dnya, yer ve gk ile kutsal olanlarn yaknlklarnda dnya olur. Bunlar btn uzaklklar iinde birliktedirler; nk her biri teki yle birlikte dnyalanr. Dnya dnyalar onlar (Aruoba/232). Yeryz hizmet eder, tar, bir arada tutar. Aalarda aan iekleri, meyvelere dntrr. Sular, kayalklar onda yaylr yaylmnda bitkiler ykselir, hayvanlar dolar. Yeryz hepsini besleyendir. Sular ve kayalar, olgunlaan meyveleri, bitkileri ve hayvanlar gzetendir. Yeryz dediimizde onunla birlikte dier n de dnrz. Ama drdn birliinin sadeliini dnmeyiz. Gkyz gnein yoludur. Ayn hilalden dolunaya dn, yldzlarn prlts, yllarn ve mevsimlerin deiimidir. Gnn ve kararmas, gecenin karanl ve aydnlanmasdr. Havann yumuakl ya da sertlii, bulutlarn g, mavinin derinliidir. Gkyz dediimizde, onunla birlikte dier n de dnrz. Ama drdn birliinin sadeliini dnmeyiz. Kutsal olanlar kutsaln n tayanlardr. Kutsaln kutsallnda ortaya kan k, grnr ya da grnmez rtnmlne geri ekilir. Kutsal olanlar dediimizde onunla birlikte dier n de dnrz. Ama drdn birliinin sadeliini dnmeyiz. lmller insanlardr. lmller diye arlr nk onlar lebilirler. lmek lm lm olarak bilerek lebilmektir. Yeryznde gkyznn altnda ve kutsal olann nda kald mddete yalnzca insan lr. Hayvan sonlanr. lml olduunu fark eden sadece insandr. Eer fark edebilirse, lm sadece insann nnde ya da arkasnda durur. Biz lmller dediimizde, onunla birlikte dier n de dnrz. Ama drdn birliinin sadeliini dnmeyiz.

Drdn birliinin sadeliinde ikamet edeni biz drtl olarak arrz. lmller bu drtl iinde durur ama koruyarak, ihtimam gstererek ikamet ederler. Drdn her biri kendi tarznda durur. Her biri tekinin zn yanstr. Drdn birliinin sadelii iinde kendi tarzlarnda yanstr. Yanstma drdn her birini aydnlatarak aralarnda bir yanstma-oyun balatr. Olagelen yanstma, drdn her birini kendi iinde aa karr, varoluunu almaya brakr. zlerini zgrletirir, olagelilerini birbirine balar. Bu olagelen bir arada olu, drtlnn ayna oyunudur. Drtlnn okluundan drtlnn birliinin sadeliine varlr. Biz olagelmekte olana dnya deriz. lmller yeryzn koruduklarnda ikamet etmi olurlar. Koruma sadece bir eyleri tehlikeden korumak deildir. Korumak; gerekte bir eyleri kendi varoluunda serbest brakmaktr. Yeryzn korumak onu buyruuna altna alp efendisi olmak deildir. Bu onun ykma doru adm adm ilerlemesidir. Sadece sadeliin sahiciliinde ve eylere buyurmadan dnlerek ikamet edildiinde bir iir kurabiliriz. iirle ev ina edebiliriz. Varlmza yer aan yeryzdr. Yeryz evi aar. Byle aan yeryz drdn sade birliinde ikamet eder. Biz; gkyzn gkyz olarak kabul ettiimizde ikamet ederiz. Gnei ve ay kendi yolculuklarnda, yldzlar ltlarnda, mevsimleri kendi geilerinde, gn ve geceyi kendi glge oyunlarnda braktmzda ikamet ederiz. Biz, kutsal olann kutsallnn tezahrnde kutsaln n bekleyerek ikamet ederiz. Ne kendimizi bir Tanr yaparz ne de putlara taparz. Yeryzn korumakla, gkyzn olduunca kabul etmekle, kutsaln n beklemekle, lm kabullenmekle drtlnn sadeliinde ikamet ederiz. Korumak ve ihtimam gstermek yeryznde ve gkyznde kutsaln altnda ve lml olanlar arasnda ikamet etmek, korumak ve gzetmek olarak yeterli deildir. kamet etmek daima eylerle birlikte ortaya kar. Korumak olarak ikamet etme, drtlnn birliini lmllerin ikamet ettii yerde saklar; eylerin iinde. kamet etmek, drtlnn birliini eylerin iine getirerek korur ama eylerin kendileri kendi varolularna brakldklarnda drtlnn korumasnda ikamet ederler. kamet etme, eyleri drtlnn korumasnda tutarak ina ettiklerinde ortaya kar. eylerin kendi zlerinde ararak ina ettiimiz, yeryz, gkyz, kutsal olanlar ve lmlleri kendinde bir araya toplar. Biz ona ev deriz. Ev bir eydir. Her eyden nce lmller olarak sadece insanlar, dnya olarak dnyaya ikamet ederek katlr. Sadece dnyayla birlemi olan, gnn birinde ey olur. Bir ey olarak evde drtlnn birlii sadece sadeliin sahiciliinde ikamet eder. eyler bulunduklar yerden insanlarn armalar ya da yapmalaryla yakna gelmez. Onlar biz yakna arrz ama dikkatlilikle. Onlarla biz eyleriz ama ihtimamla. Dnmek sahici eylemektir, eylemek ise, varln zne dokunmak, ona iinde kendisini ve zn dile getirecei evi ina etmektir. Dnya-iinde olan Dasein Dnya-iinde karlat eylerle kurduu ilikinin yaratt imknlar kullanarak yapar bunu. nk Dasein dnya iinde bir varlk olarak kendi ina ettii evin hem oturan hem bir parasdr. Var-olmakla ayn manay paylaan ev-kurmak; zgrlne brak, zgrl iinde huzuru kuru, koruyu, doasna-oluuna, akna-brak ile yani bir dinginlik, bir sknet, bir hrriyet iinde oluan yaratm ile eleir na etmek kendinde ikamet etmektir. Drdn birliinin eylerde aa kmas ina etmedir. Ev ina edilir, drtly iine alr saklar. ine aldklarn geri brakr saar. Bu evin armaandr. Ta tatr ama kendi bana duvar olamaz. Talarn birou bir araya gelip duvar olalm, ev yapalm demez. Onlar Dasein arr. Ev yapmak iin duvarn iine yerletirmek iin onlar yakna arr. Ta taa uzak durur. Birbiriyle konuamazlar. Uzaklk, mesafeyle deil

iletiimsizlikle ortaya kar. Dasein onlar arr. Ard ardna, yan yana ya da st ste koyar, birbirine kavuturur. Birbiriyle konuturur. Talar yan yana durur ve birbirine dokunur olur. Daseindir onlar yaknlatran, buluturan, kavuturan. Ta duvar iin seilmitir. Daseindir onu seen. Bylelikle ta talktan karm duvar haline getirmitir. Ta artk herhangi bir ey olarak ta deildir. O temelde ya da duvarda duran bir tatr ve Dasein tarafndan anlaml klnmtr. Daseinin evinin bir parasdr. Dasein ilgisini taa yneltmi, onu arm ve o da Daseinle bir ev kurmak, ayn zamanda o evin bir paras olmak iin arya icabet etmitir. Birinci ta temelin drt kesinden doudakine. Tm varln armaan yeryznde. Topraa su, aaca meyve, tarlaya ekin, insana ocuk. Yeryznn eitliliinden topran bereketine. kinci ta temelin drt kesinden batdakine. Ulu bir aacn glgesinin dt yere. Dallar gkyzne ulaan ama kkleri yeryznde. Gkyznde gne ve ay durur yldzlar ve gezegenler durur ta temelde durur ama tala birlikte tm evren durur. nc ta nc keye. Kutsal olanlar kutsaln nda, insanlar ise karanlkta. Kutsal olanlar kutsal olanda, insan ise insanda. Dururlar her biri kendi yerinde ama birlikte kendi evinde. Drdnc ta drdnc keye. Sreli bir hayat verilmitir lmllere, kendi lmnden kaamaz hi kimse. nk lm durur hayatn hiliinde. Doum-yaam-lm-doumyaam-lm srer gider her biri kendi biiminde. Dasein ard drt ta, evin drt kesine koyar. Drt keden kan drt duvar yapar. Drt duvarn stne aty koyar. at ile temel arasna bir merdiven balar. Dasein ta temel olmas iin arr. Duvarlar aty tamas iin, aty evi kurmak iin. Merdiveni hepsini birbirine birletirmesi iin. Ta drtlde durakalr. Buna drdn birlii denir. Ev kutsaln nda ina edilir. Sahici iir, yeryzn ve gkyzn ler, varln evinin snrlarn sezer. Kendini lebildii srece varlk evde anlam bulur. insan olarak insan her zaman kendisini kutsal olan bir eyle ya da kutsaln nda snar. Kutsallk, gkyznn altnda, topran stnde ikamet ettii srece, insann lsdr.(PLT/221) Varlk, kutsal olan ile lml olan arasnda bir yerlerde ikamet eder. Ama zaten yeryznde olmak, gn altnda olmak demektir. Her ikisi birden ve kutsaln altnda duran, nurlanm olann tekilere ait olmas demektir. Gkyz ve yeryz, kutsal olanlar ve lmller drdn birliinde durur, hepsi birbirine balanrlar. Sadece sadeliin sahiciliinde ikamet ederler. Bir ev kurma-ina etme dncesi neeli olma hali verir. Neeli iirlenendir. Neeli needen iire uyarlanandr. Bylelikle de neelendirilen ve bylelikle de neelendirendir (YVH/20). na edilecek bir ev olduu dncesi, gkyznn kprdanan aydnln aar, bulut ak duran aydnlktan baktrr kendine Bulut iir kurar. Needir bu. Neenin kaynaktaki z, kaynaa yaknlk iinde ikamet etmektir. Yaknla yaknn srrn ifa etmekle gelir. Kendisine bakana baktndan, iirledii bouna ina edilmi ve uydurulmu deildir. iir kurma bir bulmadr. iir eyleri bulur yakna arr kamet edilecek olan aa karr kurar. Bulut en olana alr. Onun iirledii neeli ak olandr. Neeli zn amakta olan ende bulur. air alr iir varln evini ina eder, evi enlendirir. enlendirme o evde ikamet etmedir. iir ile kurulan evde ikamet etme iir gibi hayat srme dncesinin iinde oturur. Evi yapan iir hakikati ortaya karr. iirin ortaya kard

hakikatle insan yaamn lmek, iirsel olarak ikamet etmenin zdr. Yaplann iirle yaplmas Poiesistir. Poiesis; ortaya karma, ifa etme, kef, varln kendini amas, st rtl olann rtsnn kaldrlmas abasdr. Sadece bir sanatnn, zanaatnn, bir airin yaptklarna, rettiklerine deil drdn birliinin sadeliinde ikamet eden eylerin de varolularnda ortaya kardklardr. Bu hakikatin ortaya kmasdr. na etmenin, yapmann, retmenin sanatn z iirdir. iir tam da bu sayede kendine bir ev ina eder, kendisini ifa eder. Dnr Varl syler. air kutsal olan adlandrr airin iirde grdn, dnr de dil de grr(MN/55). znde esin(poesie) olan tm varolanlar, ikamet edilende kendilerini aa karr. nk esin(poesie) en geni anlam ile yani eylerin dil ve szcklerle isel ilikisi olarak dnlrse, var-olanlarn kendilerini ilk kez neyseler yle gsterdikleri ak bir yer yaratr. Dil ki, znde iirdir, var olanlar adlandrdnda onlar hemen sze ve Varla kavuturur; eyleri Varlklarndan ararak, Varlklar adna grevlendirir. (Patikalar/145) Bir evin inas mutlaka sanat olmay gerektirmez ama her ina faaliyetinde bir para esin, yarat, sanat vardr. Varlkn sahip olduu imknlardan henz ortaya kmam olan karmak, rtl olann rtsn kaldrmak, eyleri kendi zleri iinde yaknlatrmak iirle oluyorsa, iirletirilerek yaratlan eyin iinde dil- iir-varlk-dnce-siyaset-hayat srolagelmekte olan her ey mevcuttur. Onu aa karmak, grnr klmak Daseine aittir. Dasein hakikati aa karandr. Hakikatin var olabilmesi ancak ve sadece Daseinin var olabilmesiyle mmkndr. Kendi hakikatleri iinde eyleri birbirine balayan ve kendi varoluunun gizini zecek olan Daseindir. (**) Heideggerin Poetry, Language&Thought adl kitabndaki Building, Dwelling; Thinking makalesinin esnek bir evirisi kullanlmtr.

ALETHEIA
Sokrates ncesi filozoflar doruluun zn, aletheia ve logos da grmlerdir. Platon ve ardllar doruluu varln aklndan alp, iki ayr eyin uygunluunda aramlardr. Doru ey, gerek olandr der bize metafizik. eyin doruluu onun olmas gerektii gibi olmas ya da grnmesi dir. Yani eyin her ne ise o olarak, kendisi olarak gereklemesi demektir. Metafizik gelenek iin, her ne ise o olan ey dorudur ve gerektir. Varlktan alnan doruluk, kendini yargda, hkm vermeyle i ie dncede bulmutur. Bu anlamyla doruluk, doru nermelerin bir karakteri olarak deil, fakat varln Varlk olarak akla kmasyla olanakl olur. Aklk olarak doru, Daseine aittir. Onda temellenir, onda aa kar. Biz onu aletheia olarak adlandrrz. Doruluun temeli zgrlktr. zgrlk insana ait olarak deil, onun varoluunda hakikat olarak ortaya kar. Varlklar her durumda olmas gerektii biiminde varlk yapar. Dasein kendi varolu anlarnda doan gnein geceyi kovalamas gibi Varl aydnlatr ve Varln aa kmasn salar. Bu varolan kefedilmi olan olur. Biz buna hakiki olan deriz. Ama hakikilik kefedici olan Daseininden gelir. Hakiki olmak(hakikat) kefedici varlk olmak demektir.varolan kendi mahfuzluu iinden ekip karmak ve onu kendi kendi mahfuz olmayl (kefedilmilii, amlanml) iinde grnr klan, aa karan, kendi kefedilmiliinin nasll iindeki varolandr(VZ/231). Biz onu Dasein diye arrz. Yunancada aktaki her eye, zgr olann sregiden zgrleimine a-letheia yani al denir. Bu szck gizlenii tmyle ortadan kaldrmaz. yle ki, al her zaman kapall,

gizlilii gereksinir. O gizlilie aittir ve kendisini saklar. Gizleyerek sunduu ve sunarak gizledii ey tarihi olanakl klandr. Mutlak bir sunma ya da mutlak bir gizlenme Varln tarihini olanakszlatraca iin olanakszdr; bu, Varln kendi yaratc koullarn da rettii aklk alan, kendini gsterebilecei oyun alann ortadan kaldrmas demektir. Her ey, Varln grnebilecei aklk alannn yerletirilmesi ile olanakldr. Bu oyunalan ise bize kendini gizleyerek sunan ey temelinde belirlenir. Yani tarihin z, bize kendini, Varln yazgdzenini (Geschick) temelinde geri ekerek sunan ey temelinde belirlenir. Her ikisi de, sunma ve geri ekilme tektir ve ayn eydir. Geri ekilme, ortadan kalkmas deil, Varln kendisini buradalatrarak ortaya koymasdr. Atmz sandmz her kap, Varln evine alabilecek baka birok kapy gizlemekten baka bir ey deildir. Her ama, her kendini gsterme bir gizlenmedir de. Varlk kendisini grnen eyin ltsnda gizler. Varln kendini gizlemesi, ancak onun kendini bize amasyla, Varln ldamasyla mmkndr. Eer Varlk ldamazsa, orada bir yetki alan kurulamaz. Yetki alannn kurulmas ile sylenen ey Varln ldad yere yerletirilen oyun alanyla ayn eydir. Her oyun alan bir yetki alandr. Yaam olanakl klan da, oynarken kullandmz, Varln kullanmamza izin verdii yetkinin ta kendisidir (Patikalar/92-96). Varln her kendini a bir gizlenme ve bir varolan olarak kendini bir armaan olarak sunmasdr. Varolan kendini Varln evi olan dilde aar. Da-seinin zn kuran, onu dier varolanlardan ayran dil-dnyada, yani yeryz, gkyz, kutsal olanlar ve lml olanlar bir araya getiren sylem-syleide yerlemedir. nsann ancak Varln hakikatini kendi evinde, dnce ve szcklerle kurulan evde gsterebilmesi ile varolanlarn hakikatine ulalabilir. Evin bize bir i dnya balarken ayn zamanda bir i sknts da verdiini, bir i dnyas olmann bedelinin bir i sknts olduunu fark ettiimiz zaman m ev bizim iin ev olur?..mr boyu bize elik eden mutluluk imgelerimiz olduu kadar, kurtulmak iin aba harcayacamz korkularmzn, datmak iin her yolu denediimiz i skntmzn da kayna deilse bile ilk sahnesi buras. Evden sz edeceksek mutlaka buraya, bu mutluluk meknnn arka bahesine, birok dn olduu gibi birok iirin, yknn, romann da imgelerini toplad bu arka baheye uramamz art (Grbilek/140).Hayli uzak yoldan geldiimizde, n kapy kapal bulduumuz durumlarda, bir de evin arka kapsn yoklamakla, hayli uzun zamandr bize kaplarn kapatm olan eve girebilmenin bir yolu bulunmu olur. Ev bize hem dank imgeler, hem de bir imgeler btn sunar. mgeler bir tr ekim gcyle evin boluunda younlar, iir olur. mgeler evin deiik kelerinde toplar, dnce onlar birbirine balar, yk olur. Ocakta ate yanyordur, glgeler ile suskunluklar arasnda ince balar kurulur. Hzn olur. Ktphanede cildi ypranm bir kitap d gren bir ocuun dnde grd pastadan evi anlatyordur. Mutluluk olur. Yal bir bellek, gemi bir dnyada almakta, pimanlklarn dn kurmaktadr. Yalnzlk olur. iirde dler, dnceler, anlar, nesneler, bellekler birbirine dokunmu, birlikte dokunmutur. air d grr, dn imgenin kalplarna dker, iiri ina eder. D airi, air iiri, iir okuyucusunu, insan ve dnyasnn birbirine dokunduu bir snr durumuna tar. Tek bir kelimenin armnda giderek byyen ykler gizlenir ya da byk sessizlik dalgalar evin iinde titreir. Hzn olur, mutluluk olur, yalnzlk olur. Bir zaman sonra air de susar, kendi imgeleriyle konumaya balayan evdir. KAPI

Duvar suskundur, kap ise konuur. Kap, insanlarn mekn ve onun dnda kalan her ey arasnda iliki kurduundan ierisi ve dars arasndaki ayrm ortaya karr. Kendisiyle zgrlk arasna koyduu snr yine kendisi ortadan kaldrr.(Simmel/3) Kap konuur nk o bir oyunun ba aktrdr. Sahnesi geldiinde ortaya kp bir eyin bittiini ama arkasndan bir bakasnn baladn haber verir bize. Yaamla lm arasnda srekli alr kapanr kap. Bir taraf douma, yaama alrken teki taraf lmn ardndan kapanr. Kap kapanmasn alma olanana dayanarak sergiler. Hayat varsa lm de vardr. Bir kap al bir kap kapanr, hayat lmle anlam kazanr. Kap kapatarak gizlediini, aldnda gsterir. Bu yanyla artk varoluun gizemini iinde tar. Heideggere gre,kap eyleri snrlayarak kendi zlerine geri verir. Kaplar zaten snrlandrlm olann i ve z uzamna almakta ve bylece bize ieri giri gvencesi vermektedir. Uzak bir ormann karmak patika yollarnda dolanan bir yolcu, arad evi bulduunda karsna bir kap kar. Yolu bitiren kapnn hemen alvereceini sanmak saflktr. Sihirli szc sylemek gerekir. Ki amzn en sihirli szckleri bilim, teknoloji ve bilgi adr- sylesek bile o kap almaz.(Patikalar/89) Tek yapabileceimiz kendimizi olagelenin gvensizliine brakmak ve kapnn almasn bekleyerek sihirli szn ne olduunu dnmeyi srdrmemizdir. nsann evi teki dediine yabancdr. Her evin kaps dnyaya; hem ieriye hem darya baka trl alr. ama ayn zamanda dnyann olanaklarnn imdi-buradaldr. nk her ev yalnzca baka bir ev deildir, baka bir evden baka evlerden baka olan evdir. Bylece evler dnyay kendi duvarlarnn iine aldklar lde darda brakabilirler. Bu alma ve ayn zamanda darda-brakma kapnn iidir, nk kap her iki ilevini de mutlaklatrmaktan kaar Kap bize varl aar. Kapdan gide gele anlarz ki, varlk bir geittir. Kapnn yeri bize bu geidi anlatmak ister. Yalnzca geirgenlii nedeniyle, yani bir geit olmas nedeniyle, varlk, bakasnn(yani kendimizin) yeri haline gelir.(Szer/126). ODA Evin iinde bir oda, odann iinde bir imgeimge de bir oda. inde gemie dair armlar barndran. Biz odada otururuz, iir imgede konaklar ve evleri, odalar imgeleyen iir sayesinde biz iimizde oturmay reniriz. Bu oyun o denli dourgandr ki odaya ilikin imgelerin tad armlar farkl oyunlarn da yaratcs olur. Bir odadan tekine geerken bir hzn huzmesi sarar insan. Terk edilen odada braklan anlar, nesneler, armlar bir yk olup biner insann srtna. Ama oda, insann mezardr da. Ayn odada uzun sre oturduunda, odadaki nesneleri ve onlarla birlikte kendini de nesneletirir insan. Evin kalabalklndan, dnyann saldrganlndan kap snlabilinecek, neredeyse hi kalmam bir zel hayatn son savunma mevzii olarak kalan kk bir oda, Ama snana dnyadan byk. Odalarda farkl iklimler hkm srmeli. Bir oda yaz odas bir oda k odas. Bir oda imgelerin dnyas, tekisi darya kapal, penceresiz kelebein kozas. En gzeli bahar odas. Tam bir neeli oyun alan. inde yaadmz odalar farkl benlerimiz arasndan seim yapsn. klimler deisin, sakladmz ne varsa ortaya ksn. Gizli kalm bir yanmz grnr klp yeni bir oda asn. PENCERE

Pencere nnde, ev ile dars arasnda yaar insan.(Simmel/3) Bir yanyla evdedir, teki yanyla darda. Pencerede bir lamba bekler. Bir tek yla bile insancadr ev. Bir insan gibi grr, geceye alm bir gzdr ev.(Bachelard/75) Darya karanlklara baktmzda, ierde kendimizi gvende hissederiz. Dardaki karanln bizi yutmasna engel olur pencere. Bamz dnp bilinmeyenin iine decek olduumuzda, dmemizi engeller. Ama ya tersi bir durum varsa. Evde olann hayatnn u ya da bu annda mutlaka soraca sorudur bu. Ya k darda, karanlk olan evse? Ya gzetleyen, geceleyen, gren darda (sokakta ya da bozkrda) gzetlenen evdeyse? ( Grbilek/139).D dnya eve, ona doru alm olan pencereden szar. Bize bakar. Ev havasn tkettiinde, nefes alamaz olduunda imdada pencere yetiir. Kendini dnyaya aar, farkl dnme biimlerini evin iine alr, havasn temizler. Pencere zamana alr. Zamann ak evin iinde hissedilmez. Pencereden grdklerimiz, dars, zaman belli eder. Herkes kendi penceresini aar, Bylece dnyann btn pencereleri kendilerini aar ve peteklerinin binlerce gznde, zaman sktrlm olarak tutar.(Bachelard/43). Bizler de gemiin an, olay yntsndan istediimizi seer alrz. Buna tarih deriz. Tarihe herkes kendi penceresinden bakar. MERDVEN Merdiven dnyalar arasnda kurulur. Bodrumun merdiveni inilmek iindir, at katnn ki klmak iin. Bodrumun merdiveni, evi karanlk ve sknt dolu bir mekna balarken, atnn merdiveni dingin, zlenen bir yalnzla karr.(Bachelard/64) Orta katn merdivenini hem ineriz hem karz. Apartmanda oturanlar iin durum karktr. Apartman merdivenleri anonim bir yapnn surat anmsanmayan kiiliksiz memurlar gibidir. Bize hizmet eder ama bizim iin mahremiyetleri yoktur, onunla ilgili d kurmayz. Hzl hareket eden dar bir mekn olarak asansr ba dmandr merdivenin. Hz hayatn, teknoloji doann, devasa kentler dnyann dmandr. Asansrde bedenler yakn ama zihinler uzaktr. mge Her zaman betimleyici deildir. Bazen de esinleyici olur. Merdiven bizi gkyzne tar. Bulutlarn arasndan kutsaln gnlmze vurur. Merdiven, kutsal olanla lml olan yeryznn ve gkyznn arasnda birletirir. Biz buna drtlnn birlii deriz. Drt katl bir dnyann arasndaki merdivenlerde olagelir her ey. Ama sahanlkta dama deil de, merdivenin korkuluunda kaymaca oynayan bir ocuktur zaman. GET/GE/KORDOR ki arada bir derede kaldmzda olduu gibi aradalk; arada kalmak varolusal bir durumdur. Mutlak olarak snrn bir tarafnda olmamak olarak da okunabilir. Koridor bir ara mekndr. Bir odadan bir odaya, bir ruh halinden bir dierine geitir. Hem skntya, karabasana gidilebilir, hem de aydnlk bir odada pembeli, krmzl am bir sardunyann yanna. Koridora alan her kap, evin kendisini bize amas, gizinin kk bir parasn vermesidir. Ev kendini oda oda geilere, geitlere atka btnleir. Ama aldka da kendini gizler. nk gei sadece odadan odaya deil, evden eve de olur. Her bir paras ayr, birbirine dolanan koridorlar, geitlerle bal ev iinde evler, tek bir odaya samayacak birden ok yk kurar. Aradalk, modern yaamla ortaya kan kamusal zel alan ayrmn da imledii gibi, bu ayrmla yaamn; i zaman-bo zaman, alma zaman-oyun zaman ya da ev yaam-ev d yaam gibi blnmlklerini, aralarndaki geileri anlatr, balantlar kurar.

Adornonun dedii gibi yazar bir ev kurar metninde. Ktlar, kitaplar, kalemleri ve evraklar bir odadan tekine tayp dururken, yol at kargaann aynsn dncelerinde de yaratr. Kh memnun, kh huzursuz, iine gmld eyalardr bu dnceler. Onlar efkatle okar, kullanr, eskitir, kartrr, yerlerini deitirir, tahrip eder. Artk bir yurdu kalmam kii iin yaanacak bir yer olur yaz(Adorno/89) Dnceden dnceye geiler yapar, koridor dediinde eleir. Bazen dar odalarda skm dnceyi aabilen bir gizli geidi kefediverir. Bir imek akar, Varlk ldar. OCAK Ocan iinde trdayarak yanan ate evi str. Dars souktur. Byle dnnce ev daha scak, daha sevilesidir. Huzur, ocan nnde oturanlarn arasnda kvrlverip masal dinlemek isteyen bir ocuk gibidir. Uzun k gecelerinde ocak banda toplananlarn birbirlerine bilinmedik ykler anlatmasnn sebebidir ocuk. Kutsaln dr evi aydnlatan, ocan alevinden yklere yaylan. Ev artk yalnzca yaanan ann evi deildir. Huzur, ocuk, kutsal ve ev ayn yknn-zamann iinde buluur. yklere tutunmu dler sayesinde tm bir gemi yeni bir evde yaamaya balar. Ocaktan ykselen alevler, metafor ve imge olarak kendini dncenin bilinmedik snrlarna tar. Uzaklardaki o blgede bellek ile imgelem birbirine olmadklar kadar dostturlar. Ocakta yanan bir ate, mumun alevi, airin evrende oturmasn salar. Ya da evren gelir onun evine yerleir (Bachelard/96). air, kendisine ait olmayan bir gemi dnyann henz snmemi atelerinde yaar, iirini yazar. Ate airi besler, air atei.

SZLK GB Anlamak: (Verstehen) Yenian bilen znesinden farkl olarak, varoluun tm potansiyel elerini varlk dolaym ile aa karlmas, bir durum olarak Daseini imknlarna tamasdr. Anlama hem yorumun hem yargnn olanadr. Durum: (Stimmung) Daseinin varlnn aa kma anlarnn ve bu balamda Daseinin edimlerinin gerekletii zemindir. Dnya-Yeryz : (World-Earth) Heidegger dnya ile yeryzn ayrr. Yeryz bir barnma alann, bir korunma meknn imlerken, dnya, yalnzca yeryzn evreleyen bir boluk, bir arka plan olarak dnlr. Yeryz bir indirgenemezlii, bir snrsz olaslk ufkunu srekli yeniden kurulmay tasvir eder. Dmlk-Varolu-Olgusallk: Daseinin varolusal yaplar. Dmlk(Werfallen-fall) D Daseinin hayat gailesi iinde kaybolmuluudur. Dmtr nk atlmlkta kalmtr. Zamann imdi de karldr. Varolu(Existenzialitat-Existence), Varln kendini var-olu anlarnda ortaya koymas, seimler yapabilmesidir. Zamann gelecek boyutuna denk gelir. Olgusallk(Faktiziat-Facticity) Frlatlmlk ve atlmlk Daseinin olgusalldr. Dasein dmln kendi hamurunda tar. Frlatlan Dasein Otantik olmayan bir varolmaya sahiptir. Seimlerimizi tanmlasak bile, istediimizi seemeyebiliriz. Zamann gemi boyutuna denk gelir.

Ev : (Heim-Dwelling-place) Yurt-sla-memleket-doup bynen ve ait olunan, varln kendi varoluunu ortaya koyduu yer. Bir duygunun iinde, bir yerde, dilde ikamet edilen yer. Gizem de ayn kkten (Geheimhis) gelir. Gizli tutmak, evde tutmak Fenomenoloji: Gizli olann gizini kaldrmak, o eyi kendinde aa kararak, kendini kendi olarak gsteren bir yaklamdr. Fenomenolojik tasvir bir tr yorumlama abasdr. Herhangi bir tmevarm metodunu kullanmaz. Fenomenolojin vard sonu, yalnzca ekillendirme yoluyla varl mahiyetine uygun form ve fenomenler iinde tasvir etmektir. Yani sonu bir tm deil, bir terkip iidir. Kayg-htimam: (Sorge) Varoluun temel yaplarndandr. Kayg, ilgi ve ihtimam gsterme birlikte dnlmelidir. Heidegger, Daseinin varlnn gndelik amlanmasn ve Dasein,n dnyasyla bir btn olarak anlalmasn gerekletirecek olan fenomenal temeli Sorgede bulur. Daseinin varl kendisini sorge olarak aa karr. Olagelme/Olay : (Ereignis) Sradan olay anlamnda kullanmaz Heidegger, Olagelme Varln varolma durumudur. Varolma bir olagelmedir. Bir anda ortaya kan durumun yaratcs zgn-olay anlamn da tar. Hakikat, Dildeki Ereignisin aa karlmasdr. Ontik : (ontical) Varolua sahip olmayan nesnelere verilen genel ad. Bilgi asndan ele alnan eyler ve nesneler. Temel Ontoloji : :Ancak fenomenoloji ile olanakl olan, Dasein veya Varln temel varolusal karakterlerini ortaya koyan varlkbilim alan. Heideggere gre; Dasein kendi ontikliinde ontolojik varolmay aabilen ve varolmann anlamn olanakl klan varlktr. Bu anlamyla Dasein, insan varl deil, insan olma olanadr. z : (Essenz-Essence) Varl varlk yapan ey veya zellik. Daseinin z onun varoluunda temellenir. Geleneksel felsefede z ve Varlk iki ayr kavramken Heideggerde ikisi birdir. z ve Varlk varoluta ortaya kar. Varlk: (Sein-Being) Varlk varoluunu kendisi ortaya koyar. Varlk olarak Varlkn anlamn sorgulayan Daseinin varoluunda kendisini aa karr. Yazgdzen : (Geschick) Bir yazgy ifade ederken, basit bir biimde kanlmaz olarak karmza kacak bir ey olarak yazgy deil, ayn zamanda bir dzeni de kuran, bir dzenlilii ve anlam ak eden, anlam ve dzeni bizlere brakan bir sreci adlandrmaktadr. zgrlmzn sorumluluk tadn ve seimlerimizin snrl olduunu syler. Zaman : (Zeit-Time) Heidegger iin zaman, Daseinin olanaklaryla ya da olanaklar araclyla varlnn kendisi olarak aa kmasdr. Zaman Onun olanakl varln biimlendiren bir yapya sahiptir. Dasein zamanda deildir. Bu nedenle zamann kendisi zamansal olandr. Varln ontolojik anlam.

KAYNAKA

Adorno, W.T. Aruoba, O., Bachelard, G., en, A.K. Debord, G., Grbilek, N., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Heidegger, M., Lefebvre,H., Levinas, E.,

Minima Moraliadan seme paralar, Defter dergisi S.30(sh 132-136)Metis yaynlar, st.1997. Heidegger,Adam,Dn, Defter Dergisi s.44(sh.227-237) Metis Yaynlar 2001. Uzamn Poetikas eviren Han Tmertekin, thaki yaynlar stanbul 2008. Heideggerde Varlk ve Zaman, Asa Kitapevi 2003. Gsteri Toplumu evirenler: A.Ekmeki-O.Takent, Metis Yaynlar 2006. Ev devi Defter Dergisi s.30(sh.138-148) Metis Yaynlar 1997 Varlk ve Zaman(VZ), eviren: Kaan H. kten, Agora Kitapl, stanbul 2008. Metafizik Nedir?(MN) eviren: Yusuf rnek, Trkiye Felsefe Kurumu, Ankara 2009. Poetry, Language and Thought(PLT), Harper&Row, New York 1971. Early Greek Thinking(EGT), HarperSanFransisko 1984. Dilin Doas(DD), nsan Bilimlerine Prolegomena, Paradigma Yaynlar, stanbul 2002. YurdaVar/Hsmlara (YVH), Defter Dergisi s.25 (sh.18-31)Metis Yaynlar, stanbul 1995. Yurtakamnda Hemehrilerle Konuma (YHK), Defter Dergisi s.42, Metis Yay.st. 2001 Letter on Humanism.,(LH) net kaynakl. Sanatn Douu ve Dncenin Yolu, Patikalar(sh.11-31)mge kitapevi1997. Modern Dnyada Gndelik Hayat eviren I.Grbz, Metis Yaynlar 1998. Zaman ve Baka, yayma hazrlayan: Z. Direk, Metis Yaynlar, stanbul 2005.

Nalbantolu,., Patikalar Martin Heidegger ve modern a, Makaleler toplam, mge Yaynevi, Ankara 1997. Nalbantolu,., Angst zerine bir not D.zlem Armaan (sh283-296), nklp Yaynlar stanbul 2004. Savar, . Simmel, G., Szer, ., Sottsass, E., Tekeliolu,O., Heideggerin lii, Defter Dergisi s.40(sh.173182), Metis Yaynlar, stanbul 2000. Bridge and Door, Theory, Culture&Society Vol.II sh.5-10 SAGE London 1994. Yuvaya Dnte Kap Sorunu-Simmel ve Heidegger, Cagito s.18 (sh116-127), YKY 1999. Bo Evler Kime Ait Cagito s.18 (113-115) YKY 1999. Haller, iir Hali ve Dasein, Defter Dergisi s.25 (sh. 3964), Metis Yaynlar 1995