GOTIKA Gotika (njemaki iz latinskog), stilsko razdoblje europske srednjovjekovne umjetnosti od XII. do XV. st.

Nastala i razvila se na tlu Francuske. Novi arhitektonski izraz i sustav gradnje obiljeavaju karakteristini iljasti lukovi i izduljeni svodovi, te visoke i smiono rijeene graevine. U gotikom stilu podignute su velike reprezentativne prvostolnice (Amiens, Reims, Rouen, Chartres, Strasbourg, Kln, Mnster, York, Westminsterska opatija i dr.), u kojima srednjovjekovno graditeljstvo dosee vrhunac tehnikog savrenstva i oblikovne matovitosti. Gotike crkve imaju oblik latinskog kria, s veim brojem brodova, esto i transeptom, znatno proirenim korom, viekutnom apsidom s radijalno rasporeenim kapelama. Brodovi su odijeljeni nizom stupaca, posebice svenjastih, koji se preko rebara spajaju u iljaste lukove i tvore kostur koji nosi svod i krovite. Izvana je graevina poduprta vrstim stupovima i potpornim lukovima (kontrafori), koji zavravaju iljastim tornjiima (fijale). Rastereeni zidovi mogu imati dekorativne galerije ili velike prozore koji u gornjem iljastom dijelu imaju ornamentirano mreite. Proelja gotikih crkava ureavaju obino dva visoka vitka zvonika naglaavajui vertikale u itavom arhitektonskom sustavu. Portali, poglavito glavni, bogato su ureeni ornamentalnim, kiparskim i reljefnim dekoracijama. Iz sve bogatije primjene dekorativnih elemenata razvio se stil koji se u Francuskoj naziva gothique flamboyant (plamena gotika), u Italiji gotico fiorito (cvjetna gotika), a u Engleskoj Decorated i Perpendicular style (dekorativni i okomiti stil). U nekim europskim zemljama gotiki formalni elementi primjenjuju se sve do u XVII. st., dok u Italiji prestaje ve po. XV. st. Kiparstvo i slikarstvo potpuno je podreeno arhitekturi i ima funkciju ureavanja istaknutih dijelova gotike graevine (portali, kapiteli, prozori, galerije i dr.). Za gotiki kip karakteristian je naturalizam detaljno i pomno obraena draperija, produhovljen izraz lica. Slikarstvo se, poglavito u Italiji, pojavljuje kao zidna narativna dekoracija, krilni oltar ili samostalna slika. Najznaajniji su slikari braa Van Eyck, Hubert (o. 13661426) i Jan (o. 13861441), R. van der Weyden (13991464) i H. Memling (o. 14331493) na sjeveru Europe, zatim sienski slikari XIV. i XV. st. Simone Martini (12831344), Duccio (o. 1255 1319) i najvei slikar gotike, koji je istodobno i pretea renesanse, Giotto (12761337). U doba gotike osobit procvat doivljava slikanje na staklu (vitraju) i knjiko slikarstvo (iluminacije). U umjetnikom obrtu (zlatarstvo, drvorezbarstvo, izrada tapiserija i sl.) pojavljuju se glavni motivi gotike arhitekturalne dekoracije (oltari, pokaznice, korske klupe i dr.). Osim sakralnih graevina, u gotikom se stilu podiu palae, vijenice, burgovi, utvrde, zgrade cehova i dr. Izvor: Opa i nacionalna enciklopedija u 20 knjiga, DVD-izdanje, Veernji list i PRO Leksis, Zagreb, 2009.